You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
durmakta, hak ihlalleri istatistikleri<br />
tutup yayınlamakta ve hak<br />
ihlallerini önlemek için stratejiler<br />
geliştirip mücadeleler yapmaktadırlar.<br />
Nitekim BM hak ihlallerinin<br />
önüne geçmek için çeşitli<br />
sözleşmeler düzenlemiş ve üye<br />
ülkeler bu sözleşmeleri imzalamıştır.<br />
Bu sözleşmelere örnek<br />
olarak 25 Kasım 1985 tarihli “Din<br />
veya İnanca Dayanan Her Türlü<br />
Hoşgörüsüzlüğün ve Ayrımcılığın<br />
Tasfiye Edilmesine Dair Bildiri”,<br />
20 Kasım 1989 tarihli “Çocuk<br />
Haklarına Dair Sözleşme”, ünlü<br />
1948 “İnsan Hakları Evrensel<br />
Beyannamesi”, 20 Aralık 1993<br />
tarihli “Kadınlara Karşı Şiddetin<br />
Tasfiye Edilmesine Dair Bildiri”<br />
gösterilebilir. Birleşmiş Milletlerin<br />
dışında bazı kuruluş ve organizasyonlar<br />
da insan haklarıyla<br />
yakından ilgili olmuş ve olmaktadırlar.<br />
Bu çerçevede Uluslararası<br />
Af Örgütü, Uluslararası Hukukçular<br />
Komisyonu, Uluslararası<br />
Kızılhaç Komitesi gibi birlikler<br />
sayılabilir. Gerek BM, gerekse<br />
adı geçen organizasyonlar ve burada<br />
zikredilmeyen başka insan<br />
hakları örgütleri, her yıl dünya<br />
çapında yaşanan hak ihlallerini<br />
istatistiklerle rapor etmekte, yayınlamakta<br />
ve insanlığın dikkatini<br />
bu konuya çekmekte, hak ihlali<br />
yapan veya ona göz yumanları<br />
uyarmaktadırlar. Fakat bütün<br />
uyarılara, bazı ulusal ve uluslararası<br />
yaptırımlara rağmen hak ihlal<br />
ve istismarlarının devam ettiği<br />
de bir gerçektir.<br />
Dünyadaki bütün toplumların<br />
sosyolojilerine yakından bakıldığında,<br />
güçlülerin, zayıfların<br />
haklarını ihlal, ihmal ve istismar<br />
ettiği, sömürdüğü, kötüye kullandığı,<br />
hasılıkelam kısıtladığı veya<br />
engellediği açıkça göz<br />
lemlenebilmektedir. Bazı kişiler,<br />
gruplar, güçler, siyasal yapılar,<br />
örgütler, âdeta zulmü meslek<br />
edinmişçesine insanlara zulmetmekte,<br />
haksızlık yapmakta, insan<br />
hakları ihlallerinde bulunmaktadırlar.<br />
Yapılan hak ihlalleri, aile,<br />
din, düşünce, eğitim, siyaset,<br />
ekonomi, hukuk gibi hayatın en<br />
temel alanlarında, en temel insan<br />
haklarında, çocuk, kadın, işçi,<br />
fakir, yaşlı haklarında kendini<br />
gösterebilmektedir.<br />
TOPLUMSAL<br />
MÜNASEBETLERDE HAK<br />
IHLALI ÖRNEKLERI<br />
Günümüz toplumlarında çalışma,<br />
inanç, düşünce, ifade, eğitim,<br />
sağlık, ulaşım, çevre, barınma,<br />
alış-veriş, dil, ırk, cinsiyet vs.<br />
alanlarında toplumsal ilişkilerde;<br />
aile bireyleri arasındaki ilişkilerden<br />
işçi-işveren ilişkilerine,<br />
okul veya üniversite yönetimi ile<br />
öğrenci münasebetlerinden doktor-hasta<br />
ilişkilerine, kadın-erkek<br />
ilişkilerinden çocuk-yetişkin<br />
ilişkilerine, zengin-yoksul ilişkilerinden<br />
amir-memur ilişkilerine<br />
ve oradan yöneten-yönetilen ilişkilerine<br />
vs. kadar birçok noktada,<br />
hemen hemen bütün toplumsal<br />
ilişki boyutlarında hak ihlalleri<br />
yaşanmaktadır. Bütün bu alanlarda<br />
ve ilişki boyutlarında hak<br />
ihlallerine birkaç örnek vermek<br />
gerekirse; sağlık alanında, bir<br />
hastanın inancı, düşüncesi, ırkı,<br />
cinsiyeti veya kılık kıyafeti dolayısıyla<br />
sağlık haklarından kısmen<br />
veya tamamen mahrum edilmesi;<br />
eğitim alanında bir öğrencinin<br />
aynı veya farklı gerekçeler öne<br />
sürülerek eğitim hakkından yoksun<br />
bırakılması, sözgelimi okuma<br />
hakkı kazandığı üniversitenin<br />
kapısından içeriye<br />
alınmaması; ekonomi alanında<br />
bir çalışanın hak ettiği ücretten<br />
tamamen veya kısmen yoksun<br />
bırakılması ya da dinî inançlarının<br />
gereğini yerine getirmekten<br />
alıkonulması; ailede bir çocuğun<br />
sağlıklı ortamda yetişme, okuma<br />
gibi çocuk haklarının kısıtlanması<br />
veya engellenmesi zikredilebilir.<br />
Bu ve benzeri örnekler, bir sosyal<br />
aktör olarak hepimizin gündelik<br />
hayatta bir şekilde yaşadığı, muhatap<br />
olduğu veya gözlemlediği<br />
hak ihlallerini anlamak ve izah<br />
etmek için yeterli görülebilir.<br />
Hak ihlallerinin yıkıcı ve yakıcı<br />
sonucu<br />
Sonuç olarak hak ihlali,<br />
günümüz toplumlarında sosyal<br />
hayatın neredeyse bütün alan ve<br />
boyutlarında kendini göstermektedir.<br />
Hak ihlal ve istismarları,<br />
gerek bireyler arası ilişkilerde,<br />
gerek gruplar arası münasebetlerde,<br />
gerek devlet-vatandaş<br />
ilişkilerinde ve gerekse uluslararası<br />
ilişkilerde yaşanmakta; aile,<br />
eğitim, din, ekonomi ve siyasette<br />
bireysel ve grupsal planda özellikle<br />
güçlülerden zayıflara doğru<br />
yönelmektedir. Bütün bu alan ve<br />
boyutlarda yaşanan hak ihlal,<br />
ihmal ve istismarları, insanlarda<br />
adalet duygusunu zedelemekte,<br />
bu da toplumsal hayatta güvene<br />
dayalı ilişkilerin yerine güvensiz<br />
ilişkileri getirmektedir. Güvensiz<br />
ilişkiler ise, toplumsal barışın en<br />
büyük düşmanı olup çatışmaya,<br />
ayrışmaya, parçalanmaya yol<br />
açar. Toplumda barışı hâkim<br />
kılmak için güveni, güveni hâkim<br />
kılmak için adaleti, adaleti hâkim<br />
kılmak için hakkı ikame etmek,<br />
hak ihlaline meyletmemek, hak<br />
ihlal, ihmal ve istismarlarının<br />
önüne set çekmek, kul hakkı<br />
yememek şarttır.<br />
EJDER OKUMUŞ<br />
13<br />
<strong>kusva</strong>.org
Change language