You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
1/2/2015 Τραγούδι α <strong>της</strong> ξενι τι άς | Δι σκογραφί α | Δόμνα Σαμί ου<br />
εκφράζεται η γενικότερη αντίληψη και ερμηνεία του κόσμου σε σχέση με τις πρακτικές και ηθικές συνέπειες<br />
του γεγονότος αυτού.<br />
Παρόλο που ορισμένα ποιητικά μοτίβα έχουν - προφανώς - πολύ παλιότερη καταγωγή (όπως το θέμα <strong>της</strong><br />
επιστροφής του ξενιτεμένου - βλ. τραγούδι αρ. 16), η ιστορική περίοδος <strong>της</strong> δημιουργίας των περισσοτέρων<br />
τραγουδιών <strong>της</strong> <strong>ξενιτιάς</strong> συμπίπτει με την τουρκική εισβολή και τουρκοκρατία (ΙΔ΄- αρχές ΙΘ΄αι.) και τις<br />
δημογραφικές, οικονομικές και κοινωνικές <strong>της</strong> επιπτώσεις για τον ελληνισμό.<br />
Τα νεότερα μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα προς την Αμερική - Η.Π.Α., Καναδά, Ν. Αμερική (από τα τέλη<br />
του ΙΘ΄αι.), καθώς και προς την Αυστραλία και τις χώρες <strong>της</strong> Δ. Ευρώπης (κυρίως μεταπολεμικά) δεν<br />
μπόρεσαν να δώσουν εξίσου σημαντικά δείγματα μουσικοποιητικής τέχνης. Οι όροι <strong>της</strong> λαϊκής δημιουργίας<br />
μετά την ίδρυση του νεότερου ελληνικού κράτους αλλάζουν. Από τα μέσα του ΙΘ΄αι. έχουμε πλέον όχι<br />
πρωτότυπη δημιουργία αλλά κυρίως προσαρμογή παλιότερων μοτίβων και θεμάτων σε πιο σύγχρονες<br />
περιστάσεις και απλώς επανεπεξεργασία λαϊκών μελωδιών με βάση νεότερα μουσικά όργανα (κλαρίνο,<br />
βιολί), που κάνουν την εμφάνισή τους προερχόμενα από τη Δύση εκτοπίζοντας τα παραδοσιακά (ζουρνάς,<br />
φλογέρα, τσαμπούνα, λύρα). Για να καταλήξουμε στα - παραδόξως, σχετικά λίγα - μεταπολεμικά <strong>τραγούδια</strong><br />
για την ξενιτιά (τύπου «Στις φάμπρικες <strong>της</strong> Γερμανίας και του Βελγίου τις στοές…» κ.λ.π.), στα πλαίσια μιας<br />
νεότερης αστικής μουσικής, επωνύμων συνθετών, που κυριαρχεί μετά την παρακμή του ρεμπέτικου<br />
τραγουδιού (δεκ ’50 - ’60) και που ελάχιστη σχέση έχει πλέον με τις παλιότερες μορφές αυτής <strong>της</strong><br />
κατηγορίας. Έτσι τα <strong>τραγούδια</strong> που επιλέξαμε για τη συλλογή αυτή ανάγονται όλα στη «κλασσική» περίοδο<br />
του δημοτικού τραγουδιού χωρίς τόσο έντονες τις μεταγενέστερες αστικές και δυτικές επιδράσεις. Έχουν<br />
υποστεί με το πέρασμα του χρόνου τη συλλογική επεξεργασία που αφαιρεί το περιττό και προσαρμόζει<br />
δημιουργικά το ξένο προς τις παραδόσεις <strong>της</strong> ομάδας. Γι’ αυτό κι έχουν διατηρηθεί μέσα στο χρόνο κι<br />
εξακολουθούν να συγκινούν και να συνεπαίρμουν.<br />
«Θέλω να τα καταραστώ τα τρία βιλαέτια:<br />
την Πόλη και τη Μπουγκντανιά και τη Βλαχιά αντάμα,<br />
που ξεγελούν τα νια παιδιά κι αήσμονούν τις μάνες»<br />
Η εισβολή των Τούρκων στη Θράκη, τη Μακεδονία, τη Θεσσαλία και την Ήπειρο (από τον ΙΔ΄ αι.) και η<br />
εγκατάσταση εποίκων από πολεμικές μουσουλμανικές φυλές στα εύφορα και επίκαιρα σημεία προκάλεσε<br />
δημογραφική πτώση και οικονομικό μαρασμό του ελληνικού στοιχείου, που αποζήτησε άσυλο ή καλύτερες<br />
συνθήκες ζωής σε ορεινά δυσπρόσιτα μέρη ή στις βενετοκρατούμενες ελληνικές περιοχές (νησιά Αιγαίου και<br />
Ιονίου). Όπως ήταν φυσικό οι συνθήκες στις φτωχές ορεινές κοινότητες αλλά και στα περισσότερα νησιά που<br />
- άγονα κι εκτεθειμένα στις πειρατικές επιδρομές - μόλις μπορούσαν να καλύπτουν τις ανάγκες του<br />
επισιτισμού τους, οδήγησαν σύντομα στις πρώτες μεμονωμένες ή ομαδικές αποδημίες καθώς και σε<br />
προσφυγικά κύματα, μετά από δυσμενείς εξελίξεις πολιτικών ή στρατιωτικών γεγονότων. Από τα τέλη του ΙΕ΄<br />
αι. όμως, με την παγίωση <strong>της</strong> τουρκικής κατάκτησης, αρχίζει σιγά-σιγά κάποια κάθοδος από τα ορεινά και<br />
με τις γεννήσεις πυκνώνεται και πάλι ο πληθυσμός των αστικών κέντρων. Είναι μια περίοδος που οι<br />
συναλλαγές και το εμπόριο αρχίζουν να γνωρίζουν άνθηση χάρη στις νέες συνθήκες που επικρατούν<br />
στηνΕυρώπη, όπου οι Έλληνες - ακούραστοι ταξιδιώτες, τολμηροί ναυτικοί, ευφυείς επιχειρηματίες -<br />
καλούνται να παίξουν το ρόλο τους. Έτσι (ΙΖ΄ - ΙΘ΄ αι.) δημιουργείται σταδιακά ο ελληνισμός <strong>της</strong> διασποράς<br />
απλώνοντας ρίζες στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα: Ιταλία, Κεντρική Ευρώπη, Βόρεια Βαλκανική, Ρωσσία,<br />
Εύξεινο Πόντο, Καύκασο, Κωνσταντινούπολη και Μικρά Ασία, Περσία, Αίγυπτο, Κορσική, Ιβηρική, Γαλλία,<br />
Αγγλία, Ολλανδία. Ήδη α΄πο τον Η΄ αι. υπήρχε στο παλιό Κάϊρο (Φοστάτ) ελληνική συνοικία (Χάρετ ελ Ρουμ).<br />
Τον ΙΗ΄ αι. αναφέρεται ελληνικό σχολείο κι εκκλησία στο Ερζερούμ <strong>της</strong> Αρμενίας, στην Καλκούτα <strong>της</strong> Ινδίας<br />
και στο Γουδάρ <strong>της</strong> Αβυσσηνίας, ενώ το 1768 οι πρώτοι Έλληνες (από την Κορσική και την Πελοπόννησο)<br />
εγκαθίστανται στη Φλώριδα <strong>της</strong> Αμερικής. Το 1829 επτά Έλληνες ναυτικοί φτάνουν στον νεοσύστατο οικισμό<br />
στο Σίδνεϋ στηνΑυστραλία.<br />
«Κοιμήσου και παρήγγειλα στην Πόλη τα προικιά σου,<br />
στη Βενετιά τα ρούχα σου και τα διαμαντικά σου».<br />
Με την Ιταλία οι Έλληνες είχαν ανέκαθεν ιδιαίτερη επαφή (ήδη από την αρχαιότητα με τις αποικίες <strong>της</strong> Magna<br />
Grecia). Τον ΙΑ΄ αι. καταγράφονται Ηπειρώτες στο Λιβόρνο, τη Νάπολη, τη Σικελία και τη Βενετία. Στην<br />
τελευταία (ιδιαίτερα μετά την κατάληψη από τους Τούρκους των κτήσεων <strong>της</strong> στην Πελοπόννησο - 1540 και<br />
http://www.domnasamiou.gr/?i=portal.el.albums&id=16&t=t 2/11
Change language