يک تجربه‌ی ناتمام

‏«رضا»‏ ‏بمببمماند و ‏همھهممراه با او کار ‏«مطالعه»‏ را شروع کند.‏ _ در آن روزگار ‏«مطالعه»‏ اولبنیبنن گام به
سوی اقدام و مبارزه سیاسی بود.‏ من ايراد خوبىئبىی را نپذيرفتم و به او پاسخ دادم که ما حق
ندار ‏بميبمم ‏بمتبمماشاچی را بعد از اين که اين ‏همھهممه ما را ‏بجتبجحمل و ‏همھهممراھی می کند و در ‏همھهممه ی زير و بالاھای
‏بمنبممايشنامه شريک می شود،‏ به حال خود رھا کنیم و از او ‏بجببجخواھیم که به ‏همھهممان توصیف و تعريف و
تصویری که ما ارائه داده ابميبمم،‏ قناعت کند و لازم است که راه ھای ديگری را،‏ به جز پناه بردن به
کافه و عرق خوری،‏ پیش رويش قراردھیم.‏ با اين حال در ته دل می دانستم که حق با خوبىئبىی
است.‏ چرا که،‏ ‏همھهممچنان که بعدھا دريافتم و اين دريافت را آويزه گوش خود قرار دادم،‏ تئاتر
بیش از آن که مدرسه ای برای آموزش و اندرز و راھنمابىئبىی باشد،‏ معبدی است برای آشنابىئبىی و
خودشناسی و تشفی و تزکیه و رستگاری.‏
در بازنگری ‏بمنبممايشنامه ‏«آموزگاران»،‏ که کمبرتبرر فرصت و يا رغبت آن پیش می آيد،‏ بیش از ھر چبریبرز
ضعف ھا و نقص ھای آن است که آزارم می دھد.‏ به خصوص که اين ‏بمنبممايشنامه بسیاری از
عناصر و اجزای يک ‏بمنبممايشنامه خوب را در برداشت:‏ ھفت شخصیت که،‏ از يک سو،‏ در
تعادل با ھم و يک سابىنبىی نسبىببىی موقعیت اجتماعی و شغلی شان،‏ ‏همھهمماهنگی و ‏«وحدت»‏ ‏بمنبممايشنامه
را تضمبنیبنن می کردند و،‏ از سوی ديگر،‏ با تفاوت ھا و تعارض ھایشان،‏ امکان پیشرفت ا کسیون و
کشمکش را فراھم می آوردند.‏ زمان ‏بمنبممايشنامه نبریبرز،‏ که يک سال ‏بجتبجحصیلی را در برمی گرفت،‏
می توانست نوعی انسجام سمفونیک برای آن ابجيبججاد کند:‏ پائبریبرز و ‏جمججممع کردن شمعدابىنبىی ھا ‏(پرده
اول)،‏ زمستان و سرما و برف و ‏بجببجخاری ‏(پرده دوم)،‏ سنگبنیبنن شدن بار سال ‏بجتبجحصیلی و
خستگی ھا و عرق خوری ھا و دعواھا ‏(پرده سوم)،‏ و سرابجنبججام پایان سال و تعطیلی که در عبنیبنن
حال،‏ رھابىئبىی و آسایش و از دست رفتگی و احساس بیھودگی را به ‏همھهممراه می آورد ‏(پرده چھارم).‏ و
اين ‏همھهممه در فضای يک شھر کوچک و دور افتاده سال های دھه چھل،‏ که خود دنیای مستقل و
کوچک و ‏جمججممع و جوری بود،‏ می توانست به نوبه خود مايه انسجام و استحکام ‏بمنبممايشنامه
شود.‏ اما خامی وناشی گری،‏ که در بیست و ھفت سالگی ‏همھهممچنان دوام آورده بود،‏ باعث شد تا
نتوابمنبمم از اين اجزا و عناصر آماده و مناسب چنان که بايد استفاده کنم.‏ احاطه و تسلط
لازم بر شخصیت ھا،‏ برای پرورش و ارائه شان،‏ وجود نداشت.‏ به رغم اين که ‏همھهممگی را
در زندگی واقعی شناخته و ‏بجتبججربه کرده بودم،‏ از بینش و آ گاھی و به خصوص از اعتماد به
نفس برای پرداخت شان ‏مجممجحروم بودم،‏ و در نتیجه جرأت و حبىتبىی تصور به کار گرفبنتبنن ‏بجتبجخیل در
تقويت رفتار و گفتارشان نداشتم.‏ فقدان ‏بجتبجخیل و ابداع،‏ حادثه و سبریبرر دراماتیک ‏بمنبممايشنامه را از
قدرت انداخته بود و آن را به امر عادی و پیش پا افتاده تبديل کرده بود.‏ بیش از ھر چبریبرز ضعف
زبان،‏ رنگ پريدگی و کم جابىنبىی گفتگوھا و تنگنا و فقر واژگابىنبىی ‏بمنبممايشنامه را از جذابیت و گبریبررابىئبىی و
کشش ‏مجممجحروم می کرد.‏