2 шілде, 2019 жыл №74 (15394)
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
4 2 <strong>шілде</strong>, сейсенбі, <strong>2019</strong> <strong>жыл</strong> ҰЛТ САУЛЫҒЫ<br />
САРЫАРҚА САМАЛЫ<br />
ҚАРАШЫҚ<br />
Жанарыңды жастайыңнан күт<br />
Емханадағы<br />
окулист, офтальмолог<br />
дәрігерлердің<br />
қабылдауына мектеп<br />
жасындағы оқушылар мен<br />
жастар жиі жазылады.<br />
Дәрігерлер жас ұрпақтың<br />
көру қабілеті нашарлап<br />
бара жатқанын айтады.<br />
Оған қазіргі заманда<br />
бәріміздің «айырылмас<br />
серігімізге» айналған<br />
гаджеттер кінәлі болып<br />
отыр.<br />
Айдана ҚУАНЫШЕВА<br />
Статистикалық деректерге сүйенетін<br />
болсақ, елімізде соңғы екі <strong>жыл</strong>дың ішінде<br />
көз ауруы белең алып отыр. Оның ішінде<br />
оқушылардың 30 пайызға жуығының<br />
көру қабілеті нашар. Әсіресе, 15-17<br />
жас аралығындағы жасөспірімдердің<br />
30 пайыздан астамы осындай дертке<br />
шалдыққан. ЮНИСЕФ халықаралық<br />
ұйымының зерттеу нәтижелеріне сүйенсек,<br />
8-12 жас аралығындағы балалардың 40<br />
пайызы интернеттен бас алмаса, 14-16<br />
жастағыларда бұл көрсеткіш 60 пайызды<br />
құрайды.<br />
Дәрігерлердің айтуынша, әлдебір затқа<br />
тым жақыннан үңілу арқылы көзіміздің<br />
бұлшық етін қатайтып алады екенбіз.<br />
Салдарынан қос жанарымыз ұлғая түседі.<br />
Тіпті, бұлшық ет жиырылып кетуі мүмкін.<br />
Сорақысы сол, көзді қанша емдегенмен<br />
қалыпты сау қалпына келтіру мүмкін емес<br />
екен. Бұл дерттің жастар арасында белең<br />
алуына таңнан кешке дейін телміріп<br />
отыратын ұялы телефон, планшет себеп<br />
болып отыр.<br />
Медицина мамандарының айтуынша,<br />
сау адам күніне көзін 30 мың рет ашыпжабады<br />
екен. Әр жыпылықтан кейін ылғал<br />
бөлінетін көрінеді. Егер экраннан бас алмай,<br />
ойын не киноны үңіліп көретін болсақ рефлекстен<br />
айырыламыз. Жыпылықтатпаудың<br />
әсерінен көз құрғай бастайды. Мұның<br />
соңы оның қызарып, жанарымыздың<br />
ашуына әкеледі. Көз ауруларының<br />
ішінде сығырлық (миопия), алыстан<br />
көрмеушілік (близорукость) дерті көп<br />
кездеседі. Тіпті, жасы 10-ға толмаған<br />
балалардың арасында көру қабілеті<br />
-10, -15-ті құрайтындар да бар екен.<br />
Сондықтан балаларды гаджеттерден тыйып,<br />
қолдану уақытын күніне 20 минутқа<br />
дейін шектеу қажет. Ал қызметі компьютермен<br />
байланысты ересек адамдар<br />
әр 40 минут сайын үзіліс жасап, көзін<br />
демалдыруы қажет.<br />
Көз ауруларының ішінде катарактаны<br />
дер уақытында емдесе, жазылуға мүмкіндік<br />
бар екен. Ал глаукома дерті кезінде көздің<br />
көру қабілеті тек нашарлай түседі. Глаукомамен<br />
ауыратындардың көз жанары<br />
жасаурап, бұлдырай береді. Сонымен<br />
қатар, бас ауырады. Көбінесе осы дертке<br />
шалдыққандардың сырқаты диабеттен<br />
пайда болады екен. Егер жастардың қан<br />
қысымы жиі көтерілетін болса, көздің<br />
көру қабілетін бұзады.<br />
Тереңкөл аудандық орталық ауруханасының<br />
тәжірибелі окулисі Евгений<br />
Рукин де жастар арасында бұл дерттің<br />
белең алуына компьютер мен ұялы<br />
телефонның себеп екенін айтады.<br />
- Қабылдауыма ересектер мен жастар<br />
да жиі келеді. Жасы келген адамдар<br />
арасында катаракта ауруы жиі кездеседі.<br />
Ал жастар дер кезінде емделуге келмей,<br />
асқындырып алып жатады. Көздің көру<br />
қабілетін қалыпқа келтіру үшін жаттығу<br />
жасаудың маңызы зор. Қос жанардың<br />
бұлшық еттерін күшейтудің де пайдасы<br />
бар, - дейді дәрігер.<br />
Мамандардың сөзінше, түрлі жарнамаға<br />
сеніп, өздігінен дәрумендерді пайдаланудың<br />
пайдасынан зияны басым екен. Дәруменді<br />
алты ай сайын қолдану керек. Ұйықтар<br />
алдында көзімізді 2 сағатқа жуық уақыт<br />
демалдырған дұрыс екен. Сондықтан<br />
теледидар көру арқылы ұйқыға кету<br />
әдетін шектеген жөн. Жаз мезгілінде<br />
ультракүлгін сәуледен қорғану үшін күнге<br />
қарсы көзілдірік киіп жүрудің де пайдасы<br />
зор, - дейді мамандар.<br />
Ерте замандарда қазіргідей диагностика<br />
болған жоқ. Көз ауруларын тексеретін түрлі<br />
құрылғылар бар. Сондықтан дертімізді<br />
асқындырмай, жанарымызды соқыр болып<br />
қалудан сақтайық!<br />
ТЕМІРҚАЗЫҚ<br />
Айдана<br />
ҚУАНЫШЕВА<br />
Аллергияның<br />
әлегі көп<br />
Жаз мезгілінде адамдар арасында аллергия<br />
өрши түседі. Өйткені көк шыға бастағанда<br />
жұртшылықтың тыныс алуы әлсіреп, мұрын<br />
қуысы бітеліп, көзі жасаурап әуреге түседі.<br />
Тіпті, аллергиясы бар адамдардың терісі<br />
де бөртіп, беймаза халді кешеді.<br />
Қазіргі уақытта көшені ағаштан ұшатын ақ<br />
мамық жаулағанын білеміз. Денеміздің ашық<br />
жерлерін жыбырлатып, мазамызды қашыруда.<br />
Аллергиядан жапа шегетіндердің дерті<br />
ақ ұлпадан кейін тіпті өрши түседі екен.<br />
Мамандар мұндай ауруға шалдыққандар<br />
алдымен дәрігер қабылдауына келіп, тексеруден<br />
өту керектігін айтады.<br />
Өсімдік тозаңы салдарынан туындайтын<br />
маусымдық ауру кезінде аллергологтардың<br />
көмегіне жүгініп, мына қағидаларды естен<br />
шығармағаны жөн. Мамандар желді күндері<br />
терезені ашпау керектігін айтады. Өйткені<br />
мұндай уақытта өсімдік тозаңы ауа арқылы<br />
ж ы л д а м т а р а й д ы . Т о ғ а й м е н о р м а н ғ а<br />
серуенге шықпаған жөн. Керісінше,<br />
өсімдігі аз, сулы өзен жағасына жақын<br />
жерде демалған дұрыс. Өсімдіктен тозаң<br />
таңғы сағат 5-7-де бөлінсе, кешке сағат<br />
17-19 аралығында бөлінеді екен. Міне,<br />
осы уақыттарда далаға шықпаған абзал.<br />
Аллергиядан жапа шегетін адам бөлме<br />
ішін үнемі ылғалды шүберекпен сүртіп,<br />
таза ұстауы қажет. Бұл ретте бөлме ішінде<br />
шаң жинайтын жиһаздардың болмағаны<br />
дұрыс. Әсіресе, сыртқы киімді ауыстырып<br />
ҚАУІПСІЗДІК<br />
Ата-ана нені білуі тиіс?<br />
Жаз – балалардың ойынға қанығып, алаңсыз демалатын уақыты. Сондықтан ата-аналар<br />
перзенттерінің жазғы демалысын дұрыс жоспарлап, оны қызықты өткізуін қамтамасыз<br />
етулері тиіс.<br />
Қазіргі уақытта негізгі қауіпсіз көлік -<br />
теміржол көлігі. 6 жастан 18 жасқа дейінгі<br />
аралықтағы балалар медициналық қобдишамен<br />
қамтамасыз етілген дәрігермен<br />
жолға жөнелтіледі. Бұл - ата-аналар балаларын<br />
алаңсыз демалысқа жіберуі үшін<br />
жасалатын шара. Жолға шығарда таза<br />
ауызсумен қамтамасыз етіледі.<br />
Тамақтан уланудың алдын алу мақсатында<br />
ата-аналар балаларға тез бұзылатын өнімдерді<br />
бермегені абзал. Мысалы, жұмыртқа,<br />
тауық, сиыр еттері, сүт өнімдері, қуырылмаған<br />
котлет, паштет, шұжық, майонез<br />
қосылған салаттар, бәліш және крем<br />
қосылған торттарды тұтынбауы керек.<br />
Жолға шығарда өнеркәсіпте өндірілген<br />
мынадай құрғақ тамақ өнімдері рұқсат<br />
етіледі:<br />
1) бұқтырылған ет консервілері (жарма,<br />
макарон бұйымдары мен еті бар көкөніс),<br />
еті бар консервідегі түскі тағам;<br />
2) көкөніс және өз сөлінде дайындалған<br />
балық консервілері;<br />
3) тез дайындалатын тамақ өнімдері<br />
(лапша, картоп езбесі);<br />
4) печенье, тоқаш, жұмсақ кәмпит;<br />
5) жеке қаптамадағы өлшеп құйылған<br />
жеміс-жидек шырындары мен ауызсуды<br />
енгізуге рұқсат етіледі.<br />
Жарақаттану мен күйік шалудың алдын<br />
алу үшін балаларға келесі мәселелерді<br />
түсіндіру қажет:<br />
Поездан түскенде жүгіруге болмайды.<br />
Көліктегі терезені ашып, басын шығаруға<br />
рұқсат бермеген жөн. Баланың жалғыз<br />
жолдың арғы бетіне жүгіріп өтуіне тыйым<br />
салу керек. Жасөспірімдерді тасымалдауға<br />
арналған вагон қауіпсіздік белдіктерімен<br />
жабдықталады.<br />
Егер балаларды жолаушы вагонына<br />
отырғызу кезінде ішек инфекциясына<br />
қатысты күдік байқалса, яғни температура,<br />
құсу белгілері болса, жолға жіберілмейді.<br />
Ал жол бойында ауырып қалса, жеке купеге<br />
жатқызылады. Оған медициналық көмек<br />
көрсетіледі.<br />
Өткен <strong>жыл</strong>ы Павлодар облысы бойынша<br />
темір жол көлігімен 167 бала қатынасы<br />
ұйымдастырылды. Қандай да бір заңбұзушылық<br />
орын алған жоқ.<br />
отырудың маңызы зор. Аллергиямен <strong>жыл</strong>да<br />
күресетіндер табиғи тамақты тұтынуы керек<br />
екен. Себебі қазіргі фаст-фуд сынды дайын<br />
тағам ауруды өршіте түседі. Кеспе, ет<br />
қосылған тағамдарды тұтынған жөн.<br />
Жалпы, аллергияның алғашқы кезеңі<br />
сәуір-мамыр айлары аралығында жүреді.<br />
Бұл уақытта емен, терек сынды ағаштар<br />
тозаңданады. Ал маусым-<strong>шілде</strong> айы<br />
аралығындағы екінші кезеңде шабындық<br />
шөптер гүлдейді екен. Мамандардың сөзінше,<br />
адамдардың көпшілігіне жусан иісі жақпай<br />
жатады. Бұдан бөлек, қыс айында да аллергия<br />
өрши түседі екен. Ауа температурасы күрт<br />
төмендегенде тері мен тыныс жолдары<br />
тітіркенеді. Бұл кезде созылмалы ауруға<br />
шалдығатын суыққа сезімтал жандар жапа<br />
шегеді.<br />
Жиі түшкіріп, денеде қандай да бір<br />
бөртпелерді анықтаған адам алдымен дәрігердің<br />
қабылдауына барғаны дұрыс. Мамандардың<br />
нұсқауынсыз өздігінен емделетіндер дертті<br />
асқындырып алады. Салдары демікпеге<br />
ұласуы ықтимал. Сондықтан жоғарыдағы<br />
кеңестерге құлақ асып, дертімізді асқындырып<br />
алмайық!<br />
Т.АЯЗБАЕВ,<br />
Павлодар бөлімшелік көліктегі<br />
қ о ғ а м д ы қ д е н с а у л ы қ с а қ т а у<br />
басқармасының басшысы.
Change language