Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
САРЫАРҚА САМАЛЫ<br />
АЙНА <strong>13</strong> <strong>тамыз</strong>, сейсенбі, <strong>2019</strong> <strong>жыл</strong> 3<br />
Тіршілігі түрленіп келеді<br />
Басы 1-бетте<br />
Данияр ЖҰМАДІЛ<br />
Ниет болса...<br />
«Қалауын тапса, қардың да жанатынын»<br />
Май ауданының тұрғындары дәлелдеп отыр.<br />
Аймақ басшысы өңірге жұмыс сапары барысында<br />
бірқатар елді мекендерде болып,<br />
көпбалалы ата-аналармен арнайы жүздесті.<br />
Олардың қатарында Қаратерек ауылының<br />
тұрғыны Гүлнар Қылышева да болды.<br />
Ол - азын-аулақ қаражатымен шағын<br />
кәсібін ашқандардың бірі. Төрт баланы<br />
дүниеге әкеліп, тәрбиелеп отырған ана<br />
«Бастау» бағдарламасы аясында арнайы<br />
курстан өтіп, 250 мың теңге көлемінде<br />
грантқа ие болған. Аталған қаражатқа<br />
жолдасы екеуі үйлерінің ауласына шағын<br />
<strong>жыл</strong>ыжай салыпты. Бүгінде онда қияр<br />
өсіруде. Алған өнімдерін тұздап, саудаға<br />
дайындауда. Болашақта қысқы <strong>жыл</strong>ыжай<br />
салуды жоспарлап отыр. Осылайша, <strong>жыл</strong><br />
бойы бақша өнімдерін өсірмек. Облыс<br />
әкімі Б.Бақауов бұл еңбекқорлықтың үлгісі<br />
екенін ерекше атап өтті. Сондай-ақ, аудан<br />
басшылығына көпбалалы анаға ары қарай<br />
да қолдау көрсетуді тапсырды.<br />
- Төрт балаға төленетін атаулы әлеуметтік<br />
көмекке де күн көруге болар еді. Бірақ біз<br />
өзіміз де табыс тапқымыз келеді. Онымен<br />
қоса, қазіргі кезде ниет болса кәсіп ашып,<br />
нәсібін көруге көп мүмкіндік жасалған.<br />
Түрлі мемлекеттік бағдарламалар бар. Тек<br />
әрекет ету қажет, - дейді Г.Қылышева.<br />
Аудан орталығы - Көктөбе ауылының<br />
тұрғыны Нұрболат Рымбек те <strong>жыл</strong>ыжай<br />
шаруашылығын дамытуда. Қытайдан қоныс<br />
аударған қандасымыз әрқайсысының аумағы<br />
500 шаршы метр болатын екі <strong>жыл</strong>ыжай<br />
салған. Күніне 250 келі шамасында өнім<br />
жинайды. Осылайша ауылдастарын қияр,<br />
қызанақпен қамтып отыр. Бұдан бөлек,<br />
қырыққабат та өсіреді. Жеті адамға тұрақты<br />
жұмыс орнын ашқан.<br />
- Осындай қарапайым мысалдардың<br />
өзі кез келген адам ауылдық жерде өз<br />
кәсібін аша алатынын көрсетеді. Қазіргі<br />
таңда мемлекет бизнес бастағысы келетін<br />
азаматтарға барынша қолдау көрсетуде.<br />
Тек соны ұтымды пайдалана білу қажет.<br />
Атаулы әлеуметтік көмек алумен шектеліп<br />
қалуға болмайды, - деді аймақ басшысы.<br />
Кездесулер барысында жұмыссыз<br />
жүргендерін айтып, көмек сұраған тұрғындар<br />
да болды. Болат Жұмабекұлы оларға тиісті<br />
көмек көрсетуді жүктеді.<br />
Ауызсумен<br />
қамтылуда<br />
Суретті түсірген - Валерий Бугаев.<br />
Облыс әкімі Май топтық су құбырының<br />
құрылысымен танысты. Ауданның 15 ауылы<br />
орталықтандырылған су жүйесіне қосылуда.<br />
Осылайша аудан бойынша екі мыңнан астам<br />
тұрғын үйге таза ауызсу тартылмақ.<br />
Ауылдарға су құбырын тарту жұмысы<br />
үстіміздегі <strong>жыл</strong>дың сәуір айында басталған.<br />
Ал қараша айында барлық жоспарланған<br />
елді мекендер топтық су құбырына қосылады<br />
деп күтілуде. Құрылыс қарқыны көңіл<br />
көншітрліктей. Мысалы, Көктөбе аулындағы<br />
524 үйдің 431-іне сапалы ауызсу жеткізілген.<br />
Аймақ басшысы судың тарифі тұрғындар<br />
үшін қолжетімді болуы қажет екенін ескертті.<br />
Бұл ретте, судың бағасын арзандатудың<br />
ұтымды жолы ретінде Май топтық су<br />
құбырына көршілес өңірлердің ауылдарын<br />
да қосу ұсынылды.<br />
- Ақсу қаласының Май ауданымен<br />
шектесетін Мәмәйіт Омаров, Құркөл және<br />
Еңбек ауылдарын сапалы ауыз сумен қамту<br />
бойынша жоба әзірленуде. Аталған елді<br />
мекендерде жалпы саны екі мыңға жуық<br />
адам тұрады. Алайда, егер әр ауылға жекежеке<br />
ұңғыма қазып, сорғы станциясын орнататын<br />
болсақ, шамамен 1 миллиард теңге<br />
жұмсалады. Бұл ауылдарды Май топтық су<br />
құбырына қосу әлдеқайда арзанға түсер еді.<br />
Онымен қоса, тұтынушысы көбейсе, судың<br />
да бағасы арзандай түседі. Осы мәселені<br />
қысқа уақыттың ішінде зерделеп, тиісті<br />
шешім қабылдау қажет, - деді Б.Бақауов.<br />
Қателік<br />
түзетіледі<br />
Аймақ басшысы бірқатар әлеуметтік<br />
нысандарды да аралады. Бұл ретте Болат<br />
Жұмабекұлының назарына Баскөл ауылындағы<br />
екі пәтерлі тұрғын үй ілікті. Онда фельдшерлікамбулаториялық<br />
бөлімше орналастырылуы<br />
қажет еді. Тиісті тапсырма екі <strong>жыл</strong> бұрын<br />
берілсе де, аталған тұрғын үй әлі жөндеуден<br />
өткізілмеген. Облыс әкімі бұйрықтың орындалуына<br />
салғырттық танытқан жауапты<br />
лауазым иелеріне қатысты жаза қолдануды<br />
жүктеді. Б.Бақауов мектептердің <strong>жыл</strong>ыту<br />
маусымына дайындығын да тексерді.<br />
Сондай-ақ, аймақ басшысы ауданда<br />
жүзеге асырылып жатқан ауыл шаруашылығы<br />
бағытындағы бірқатар жобалармен де<br />
танысты. Атап айтсақ, Кеңтүбек ауылындағы<br />
«NurJailau» шаруа қожалығының және Қаратерек<br />
ауылының маңындағы «MyFeedlot» ЖШС-нің<br />
мал бордақылау алаңдарының құрылысын<br />
көрді. Аймақ басшысы құрылыс сапасына<br />
көңілі толмайтынын жеткізді. Атап айтқанда,<br />
ірі қараны қамайтын орындар талапқа сай<br />
келмейді. «Барлық кемшіліктер уақытылы<br />
түзетілуі тиіс. Оған біз көмектесеміз», -<br />
деді Б.Бақауов.<br />
Петроглифтер<br />
табылды<br />
Б.Бақауов Май ауданына қарасты Ақшиман<br />
ауылының іргесінде орналасқан әйгілі «Қалмақ<br />
қырылған» археологиялық-этнографиялық<br />
кешеніне де ат басын бұрды. Бүгінде<br />
мұнда С.Торайғыров атындағы Павлодар<br />
мемлекеттік университетінің ғалымдары<br />
қазба жұмыстарын жүргізуде.<br />
Биыл «Рухани жаңғыру» бағдарламасы<br />
аясында қазақ тарихындағы үлкен әскери<br />
қақтығыстардың бірі орын алған «Қалмақ<br />
қырылған» кешенін зерттеу мақсатында<br />
10 млн. теңге көлемінде қаражат бөлінген.<br />
Нәтижесінде қазір мұнда археологтар қазба<br />
жұмыстарын жүргізуде.<br />
- Археологиялық жұмыстардың басты<br />
мақсаты - XVIII ғасырдағы қазақ-қалмақ<br />
арасындағы әскери-саяси қатынастарға<br />
қатысты заттай деректер табу. Осы күнге<br />
дейін «Қалмақ қырылған» оқиғасына қатысты<br />
тек жазба деректер ғана болды. Ал біз<br />
материалдық дәлелдер табуға тырысудамыз.<br />
Сол арқылы үш ғасыр бұрын болған шешуші<br />
шайқастың орнын нақтылауымыз қажет, -<br />
дейді археолог ғалым Виктор Мерц.<br />
Бұл орындағы археологиялық қазба<br />
жұмыстары екі апта бұрын басталған.<br />
Соған қарамастан, қазірдің өзінде садақтың<br />
ұшы, айылбас, қайрақ сияқты көне заман<br />
жәдігерлері табылған. Бұдан бөлек, таудағы<br />
тастардан көне жазуларды анықтаған. Онда<br />
жануарлардың суреттері және әзірге белгісіз<br />
таңбалар бедерленген.<br />
Қазіргі кезде «Қалмақ қырылған» оқиғасына<br />
қатысты тарихи, ғылыми деректерді жинау<br />
бойынша жұмыстар да қоса жүргізілуде.<br />
Ол мақсатта павлодарлық ғалымдар Ресей<br />
Федерациясына, Қалмақ еліне аттанбақ.<br />
Ондағы музей, мұрағаттарда қазақ-қалмақ<br />
қатынасына қатысты әлі анықталмаған көптеген<br />
деректер сақталған, дейді ғалымдар. Бұдан<br />
бөлек, Павлодарда отандық және шетелдік<br />
тарихшы, зерттеушілердің қатысуымен ауқымды<br />
ғылыми-тәжірибелік конференция өтеді.<br />
Осы жұмыстардың қорытындысы бойынша<br />
арнайы зерттеу кітабы жарыққа шығады. Ал<br />
тарихи орында тастан арнайы стелла және<br />
ақпараттық тақталар орнатылады.<br />
Май ауданы.<br />
ӨҢІР<br />
Қой көбейтуге қолайлы, бірақ...<br />
Бүгінде шаруалар қой өсіру тиімсіз деп отыр. Ірі қараны өсіруде де қарық қылып отырғанымыз<br />
шамалы. Қазақтың асыл тұқымды ақбас сиырларын Ресейден тасымалдап жатырмыз. Баянауыл<br />
ауданына жұмыс сапарымен барған аймақ басшысы Болат Бақауов осы бағыттарға ерекше назар<br />
аударуды тапсырды.<br />
Данияр ЖҰМАДІЛ<br />
«Мүмкіндікті<br />
пайдалану маңызды»<br />
Баянауыл - мал шаруашылығын дамытуға<br />
қолайлы өңір. Мұнда төрт түлік <strong>жыл</strong>ына<br />
ары кеткенде екі ай қорада тұрады. Қалған<br />
уақытта жайылып жүреді. Бұл мал күтіміне<br />
қатысты шығынды біршама азайтары сөзсіз.<br />
Сондықтан, жергілікті шаруалардың алдында<br />
мал басын көбейту мақсаты тұр. Әсіресе,<br />
қой шаруашылығын дамыту қажет.<br />
Өңірге жұмыс сапарымен барған облыс<br />
әкімі бірнеше шаруа қожалықтарына арнайы<br />
атбасын бұрып, осы мәселелерді алға тартты.<br />
Құндыкөл селолық округіндегі «Мырзашоқы»<br />
шаруа қожалығы аграрлық несиелік корпорациясы<br />
арқылы Ресейден 100 қазақтың<br />
ақбас сиырларын әкелген. Жалпы биыл<br />
аудан бойынша «Сыбаға» бағдарламасы<br />
аясында 644 бас асыл тұқымды ірі қара<br />
жеткізілуі тиіс. Қожалық басшысы Орал<br />
Сартаев бұл бағдарламаның игілі мол<br />
екенін айтуда.<br />
Аймақ басшысы шаруалармен кездесу<br />
барысында аграрлық салаға мемлекет<br />
тарапынан зор қолдау көрсетіліп отырғанын<br />
жеткізді. Тек шаруалар бұл қолдаудан құр<br />
қалып қоймауы тиіс.<br />
- «Сыбаға» бағдарламасы аясында <strong>жыл</strong>дық<br />
4 пайызбен 15 <strong>жыл</strong>ға дейін жеңілдетілген<br />
несие береді. Бұл – таптырмас мүмкіндік.<br />
Бірақ ол бағдарламаның қаншалықты<br />
өміршең болатыны сөзсіз. Қолдарыңызды<br />
мезгілінен кеш сермеп қалмасаңыздар<br />
болғаны. Мысалы, осыдан 5 <strong>жыл</strong> бұрын<br />
«Беларусь» тракторының құны шамамен<br />
3 миллион теңге болды. Онымен қоса,<br />
ол мемлекет тарапынан субсидияланды.<br />
Яғни, шаруаларда арзан бағаға трактор<br />
сатып алу мүмкіндігі болған еді. Бірақ<br />
кәсіпкерлеріміз онда да белсенділік танытпады.<br />
Ал қазір сол тракторлардың құны<br />
7 миллион теңгеге дейін көтеріліп кетті.<br />
Амал жоқ, сатып алуға тура келеді. «Сыбаға»<br />
бағдарламасы да дәл солай. Ол күндердің<br />
бір күні тоқтатылары сөзсіз. Сондықтан<br />
уақыт барда пайдаланып қалуымыз тиіс.<br />
Өкінішке қарай, шаруалардың белсенділігі<br />
төмен. Біз қазір қазақтың асыл тұқымды<br />
ақбас сиырларын Ресей елінен тасымалдап<br />
жатырмыз. Бұл - ұят жағдай. Оны түзету<br />
қажет, - деді Болат Жұмабекұлы.<br />
Құндыкөл ауылында болған аймақ<br />
басшысы «Айша» шаруа қожалығына ат<br />
басын тіреді. Жергілікті кәсіпкерлер етті қой<br />
шаруашылығын дамытуда. Қойдың басын<br />
2 мыңға дейін жеткізуді жоспарлап отыр.<br />
- Жалпы, Баянауыл және Май ауданы<br />
қой шаруашылығын дамытуға өте қолайлы.<br />
Бірақ, өкінішке қарай, қой өсіру ісі кенде<br />
қалуда. Былтыр өңірлерге жұмыс сапарым<br />
барысында осы аудандардың шаруалары<br />
қой етін өткізе алмай жатқандарын<br />
айтып, шағымданған еді. Бұл мәселені<br />
шештік. Павлодар қаласында ет комбинатымен<br />
келісім жасалды. Олар қой етін<br />
тиімді бағамен сатып алуға келісті. Енді<br />
керісінше, сол комбинат сатып алатын<br />
ет таба алмай отыр, - деп сын айтты<br />
облыс әкімі. Сондай-ақ, Б.Бақауов қой<br />
тұқымын асылдандыру жұмыстарын қолға<br />
алу қажет екенін айтты.<br />
- Қай шаруашылықты қарамасаңыз да<br />
қоймен бірге ешкі жайылып жүреді. Бұл<br />
дұрыс емес. Қойдың тұқымын асылдандыруға<br />
ерекше ден қою қажет. Мал шаруашылығын<br />
қолға алғаннан кейін онымен кәсіби түрде<br />
айналысу қажет, - деді облыс әкімі.<br />
Қойдың етіне сұраныс бар, тек жүні<br />
мен терісі текке қалып жатыр дейді шаруалар.<br />
Енді бірі, қойға қарағанда ірі қара<br />
өсіру тиімдірек деп отыр. Аймақ басшысы<br />
тиісті мекемелерге Алматы, Қарағанды<br />
мен Шығыс Қазақстан облысының қой<br />
өсірудегі тәжірибесін ескеруді жүктеді.<br />
Сондай-ақ, экономикалық тұрғыдан қой<br />
шаруашылығын дамытудың ұтымды және<br />
кем тұстарын сараптап, нәтижесімен облыс<br />
шаруаларын ақпараттандыруды тапсырды.<br />
- Бүгінде еліміз бойынша қой шаруашылығына<br />
ден қойылып отыр. Мысалы,<br />
Алматыда 2 миллион қой бар. Оңтүстіктің<br />
кәсіпкерлері осы бағытқа ойысып жатыр.<br />
Сондықтан өзге өңірлердің де тәжірибесін<br />
ескеру қажет, - деді ол.<br />
Шаруалар бірқатар мәселелерді де сөз<br />
етті. Мысалы, «Айша» шаруа қожалығының<br />
басшысы Жұлдыз Қожин бруцеллез мәселесін<br />
көтерді.<br />
(Жалғасы 4-бетте).
Change language