22 тамыз, 2019 жыл №95 (15415)
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
4 <strong>22</strong> <strong>тамыз</strong>, бейсенбі, <strong>2019</strong> <strong>жыл</strong> БІЛІМ<br />
САРЫАРҚА САМАЛЫ<br />
ӨЗГЕРІС<br />
Ректорларды<br />
кім тағайындайды?<br />
Қазақстан Республикасы Президентінің<br />
Жарлығымен ұлттық<br />
жоғары оқу орындары ректорларын<br />
тағайындау тәртібі өзгерді.<br />
Енді ректорлар конкурстық негізде<br />
тағайындалады. Бұл туралы Білім<br />
және ғылым министрі Асхат<br />
Аймағамбетов өзінің әлеуметтік<br />
желідегі парақшасында жазды.<br />
«2008 <strong>жыл</strong>дан бастап ұлттық жоғары оқу<br />
орындарының ректорларын ҚР Президенті<br />
тағайындалып келді. Бұл шешім сол кездегі ірі<br />
жоғары оқу орындарына басқару және академиялық<br />
дербестік беру қажеттілігінен туындаған болатын.<br />
«Назарбаев Университеті» ДББҰ жұмысының<br />
мысалында ұлттық университеттердің жұмысына<br />
Білім және ғылым министрлігі тікелей араласпауды<br />
көздеді. Мұндай саясат өз нәтижесін берді.<br />
Дегенмен, бәсекенің жоқтығы және «Президент<br />
тағайындауы» мәртебесі оқу орнының дамуына<br />
оң ықпалын тигізбейді.<br />
Сонымен қатар, өткен <strong>жыл</strong>ы Академиялық<br />
және басқару дербестігі туралы заңның қабылдануына<br />
байланысты барлық жоғары оқу орындары<br />
қосымша өкілеттіктер мен еркіндіккке<br />
қол жеткізді», деп жазды министр.<br />
Оның хабарлауынша, ректорларды конкурстық<br />
негізде тағайындаудың бірқатар артықшылықтары<br />
бар.<br />
«Біріншіден, ашық конкурс. Бұл кезеңде ректор<br />
лауазымы кандидатурасы талаптарына сәйкес<br />
келетін кез келген адам конкурсқа қатысуға<br />
өтініш бере алады.<br />
Екіншіден, айқындылық. Барлық кандидаттар<br />
тиісті ЖОО-ның Бақылау кеңесінде<br />
әңгімелесуден өтеді.<br />
Үшіншіден, бағдарламалар сайысы мен<br />
бәсекелестік. Бұдан әрі, Білім және ғылым<br />
министрінің төрағалығымен республикалық<br />
комиссия үміткерлері ұсынып отырған «Жоғары<br />
оқу орындарын дамыту бағдарламалары» жобаларын<br />
қарастырады.<br />
Төртіншіден, қоғам алдындағы жауапкершілік», -<br />
деді Асхат Аймағамбетов<br />
Білім және ғылым министрі конкурстардың<br />
айқындылығы мен адалдығын қамтамасыз етуге<br />
күш салатынын жеткізді.<br />
Әзірлеген –<br />
Мұрат ҚАПАНҰЛЫ.<br />
Бұл жетістік -<br />
маңдай тердің өтеуі<br />
Басы 1-бетте<br />
- Дінислам Болатханұлы, елордада<br />
өткен дәстүрлі <strong>тамыз</strong> кеңесіне қатысып<br />
келдіңіз. Жиыннан не түйдіңіз?<br />
- Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт<br />
Тоқаевтың қатысуымен өткен дәстүрлі<br />
<strong>тамыз</strong> кеңесі өте жоғары деңгейде, форум<br />
дәрежесінде ұйымдастырылды. Бұған<br />
қарап, отандық білім, ғылым жүйесіне<br />
ерекше назар аударылып жатқанын<br />
аңғаруға болады. Жалпы, бұл шара<br />
бұрынғыдан өзгеше болды. Саладағы<br />
жетістіктер таразыланып, кемшіліктердің<br />
орнын толтыру мәселелері талқыланды.<br />
Сондай-ақ, инновациялық идея-ұсыныстар<br />
айтылып, білімді де білікті мамандар<br />
жоғары деңгейдегі мемлекеттік наградалармен<br />
марапатталды. Солардың<br />
қатарында бірінші болып облыстағы<br />
беделді де белгілі ұстазымыз Анатолий<br />
Билидаға «Құрмет» ордені тапсырылғанын<br />
атап өткен жөн.<br />
Тамыз кеңесінде Президентіміз ағылшын<br />
тілін оқыту мәселесіне қатысты нақты<br />
ұстанымын айтты. Мен де бұл оймен<br />
келісемін. Шынымен де, балаларымыз<br />
негізгі білімді ана сүтімен бірге бойына<br />
тараған ана тілінде алуы тиіс. Содан кейін<br />
ғана қабілет-қарымына қарай шет тілін<br />
меңгеріп, сол тілде білім алғаны жөн.<br />
Сонымен қатар, пәндерді шет тілінде<br />
оқытатын мұғалімдердің де дайындығын,<br />
деңгейін қарау керек. Әрине, әлемдегі<br />
ақпараттың 90 пайызы ағылшын тілінде<br />
болғандықтан, біздің балаларымыз шет<br />
тілін меңгеріп шыққаны жақсы-ақ. Бірақ,<br />
нәтижелі білім алу үшін алдымен жағдайға<br />
қарап, әр қадамды аңдап басқанымыз<br />
абзал. Мемлекет басшысы кәсіптіктехникалық<br />
білім беру ісіне де көңіл<br />
бөлді. Бұл салада да қордаланып жатқан<br />
мәселе баршылық.<br />
Жалпы, аталмыш шара барысында<br />
көп мәселе көтерілгендіктен, көңілге<br />
түйгеніміз де мол. Бастысы, білім беру<br />
саласында жүрген жандардың илегені -<br />
бір терінің пұшпағы. Яғни, барлығымыздың<br />
ойымыз бір, мақсатымыз ортақ. Ол –<br />
жас буынға сапалы білім, саналы тәрбие<br />
беру. Осы жолда талмай тер төгеміз<br />
деген сенімдемін.<br />
- Аталмыш жиында Мемлекет<br />
басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев білім<br />
сапасын көтеру үшін кешенді шаралар<br />
қабылдау қажеттігін атап өтті. Сіздің<br />
ойыңызша, отандық білім беру саласына<br />
тың серпін беру үшін не істеу керек?<br />
- Президентіміз атап өткендей,<br />
білім саласының сапасын көтеру үшін<br />
алдымен мұғалімдердің біліктілігіне,<br />
оқулықтардың сапасына, заман талабына<br />
сай инфрақұрылым мен материалдық<br />
қорды дамытуға баса назар аударған жөн.<br />
Сондай-ақ, мемлекет басшысы алдағы<br />
уақытта мұғалімдердің жалақысын екі<br />
есеге дейін көтеру керектігін айтты.<br />
Бұл жағымды жаңалық білім саласына<br />
үлкен серпін береді деп ойлаймын.<br />
Себебі, айлық еңбекақы дұрысталса,<br />
мектепке сапалы да саналы мамандар<br />
келеді. Ал білікті ұстаздары бар мектептің<br />
мерейі әрдайым үстем болары анық.<br />
«Ұстазы жақсының ұстамы жақсы»<br />
демекші, жақсы ұстаздан тәлім алған<br />
шәкірттің де ойы озық, білімі кемел<br />
болары анық. Сол үшін қоғамдағы<br />
мұғалім мәртебесін көтерудің маңызы зор.<br />
БАС ТАҚЫРЫП<br />
Бұл ретте, Президент бұдан былай<br />
мұғалімдердің көлденең жұмысқа салынып,<br />
«қолжаулыққа» айналуына тыйым салу<br />
керектігін қадап айтты. Ондай болған<br />
жағдайда жұмысқа тартқан шенеунік<br />
әкімшілік жазаға тартылатын болады.<br />
Міне, осы бағыттағы нақты шараларды<br />
ойдағыдай жүзеге асырсақ, мұғалімнің<br />
қоғамдағы орнын ойып тұрып алуына<br />
жағдай жасасақ, білім саласы жаңа<br />
серпінге ие боларына еш күмәнім жоқ.<br />
- Өткен оқу <strong>жыл</strong>ының қорытындысы<br />
бойынша Павлодар облысының білім<br />
жүйесі бірінші орынды иеленді. Бұл<br />
жетістіктің сыры неде?<br />
- Иә, 2018 <strong>жыл</strong>дың қорытындысы<br />
бойынша Павлодар облысы көш басынан<br />
көрінді. Соның ішінде мектепке дейінгі<br />
білім беру саласы бойынша 1-орын, орта<br />
білім беру ісі бойынша тағы да 1-орын,<br />
ал кәсіптік-техникалық білім жағынан<br />
2-орын алдық. Павлодар облысының<br />
осындай деңгейге жетуі алдымен<br />
аймақ басшысының білім саласына<br />
ерекше көңіл бөлгендігің белгісі деп<br />
білемін. Сонымен қатар, бұл жетістік -<br />
балабақшадағы қарапайым тәрбиешіден<br />
бастап мектептегі мұғалімдер, аудандық,<br />
қалалық білім бөлімдерінің мамандары<br />
мен облыстық білім беру басқармасы<br />
өкілдерінің өз ісіне деген өлшеусіз адал<br />
еңбегінің нәтижесі, маңдай тердің өтеуі.<br />
Сол үшін де облыстың білім беру саласында<br />
еңбек етіп жүрген барша әріптесіме<br />
шексіз алғысымды айтамын.<br />
Қуантарлығы, біздің оқушыларымыз<br />
республикалық, халықаралық пән олимпиадаларында<br />
үлкен жетістіктерге қол<br />
жеткізіп жүр. Мұндай балалардың үлесі<br />
60 пайыздан асып кетті. Бұл - рекордтық<br />
көрсеткіш. Соңғы <strong>жыл</strong>дары республика<br />
бойынша павлодарлық шәкірттер «Ең<br />
үздік олимпиадалық команда» атануда.<br />
Ендігі мақсат - осы биіктен түспеу.<br />
- Әңгімеңізге рақмет!<br />
Сұхбаттасқан –<br />
Нұржайна ШОДЫР.<br />
НАРЫҚ<br />
Отандық сүт стандартқа сай ма?<br />
Қазақстан Сүт одағының хабарлауынша, елімізде <strong>жыл</strong> сайын 5 млн.<br />
тонна шикі сүт өндіріледі. Алайда қайта өңделетін сүттің 50%-ы<br />
(700 мың тоннаға жуық) Кеден одағының техникалық регламентіне<br />
сай емес. Сапасыз өнімнің дені қосалқы шаруашылықтарға тиесілі.<br />
Жағдайды реттеу үшін одақ мүшелері<br />
Қазақстанға 2020 <strong>жыл</strong>ға дейін уақыт берген<br />
еді. Жылдың аяқталуына 5 ай қалғанын<br />
ескерсек, отандық өндірушілерге сапа<br />
мәселесін жақсартуды <strong>жыл</strong>дамдатқан абзал.<br />
Неге десеңіз, ішкі нарықты импорттаушылар<br />
жаулап, отандық шаруалар табыс көзінен<br />
айырылуы әбден мүмкін. Осыған байланысты<br />
Қазақстан Сүт одағының бастамасымен<br />
арнайы жол картасына қол қойылды.<br />
Бұл қайта өңдеу кәсіпорындарына түсетін<br />
шикі сүттің Кеден одағының техникалық<br />
регламент талаптарына сай болуын<br />
қамтамасыз етеді дейді ынталы топ. Аталған<br />
құжатты Ауыл шаруашылығы министрлігінің<br />
Ветеринарлық бақылау және қадағалау<br />
комитеті, Денсаулық сақтау министрлігінің<br />
Тауарлар мен қызметтердің сапасын және<br />
қауіпсіздігін бақылау комитеті, сондай-ақ<br />
«Сапа» тұтынушылардың құқықтарын қорғау<br />
ұлттық қоғамы сынды мүдделі тараптар<br />
құптады.<br />
Бұл жол картасы – БҰҰ-ның Азықтүлік<br />
және ауыл шаруашылығы ұйымының,<br />
Еуропа Қайта құру және даму банкінің<br />
және «Атамекен» ҰКП-мен бірлескен<br />
сарапшылар жұмысының қорытындысы.<br />
Осы құжат Қазақстандағы шикі сүт<br />
нарығын зерттеуге және барлық мүдделі<br />
тараптардың, оның ішінде фермерлер, қайта<br />
өңдеу кәсіпорындары және мемлекеттік<br />
органдарға дейін іс-қимылды үйлестіруге<br />
септігін тигізеді деп сендірді аграрлық<br />
сектордың өкілдері.<br />
– Техникалық регламенттегі 21-ші<br />
және 33-ші талаптарды ескеріп, өңдеуші<br />
кәсіпорындарда қабылданып жатқан шикі<br />
сүттің сапасын арттырып қана қоймай,<br />
оның бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату<br />
үшін белсенді жұмыс жүргізіліп жатыр.<br />
Сондықтан жол картасын әзірлеу туралы<br />
бастаманы көтердік. Бұл отандық өнімнің<br />
ортақ талапқа сәйкес болуын қамтамасыз<br />
етеді. Оны әзірлеуде БҰҰ-ның Азық-түлік<br />
және ауыл шаруашылығы ұйымы және<br />
Еуропа Қайта құру және даму банкі<br />
қолдау көрсетті. Жол картасы барлық<br />
мүдделі тараптарға бағытталған, –<br />
дейді Қазақстан Сүт одағының атқарушы<br />
директоры Владимир Кожевников.<br />
БҰҰ-ның Азық-түлік және ауыл шаруашылығы<br />
ұйымы бағдарламасының үйлестірушісі<br />
Инна Пунда тағам құрамындағы зиянды<br />
компоненттердің кесірінен <strong>жыл</strong> сайын әлемде<br />
700 мыңға жуық адам көз жұматынын<br />
айтады. Сол себепті ол сүтін саудалап,<br />
жан баққандарға қарапайым санитарлық<br />
нормаларды сақтауға кеңес берді.<br />
– Ереже барлығына ортақ. Әуелі<br />
фермерлер шаруашылықтарында тазалық<br />
әдебін ұстанса игі. Өйткені сауынды сиырларда<br />
ауру тудырғыш зиянды ағзалар<br />
жиі кездесіп жатады. Бұған қоса тағам<br />
өнімдерінен зиянды антибиотиктердің<br />
табылуы да күрделі мәселе. БҰҰ Дүниежүзілік<br />
денсаулық сақтау ұйымымен бірлесіп, осы<br />
антибиотиктермен күресті белсенді жүргізіп<br />
келеді. Себебі <strong>жыл</strong> сайын оның салдарынан<br />
болатын кісі өлімі азаймай тұр.<br />
Сондықтан бұл мәселе сапа тұрғысынан<br />
бөлек, адамның денсаулығына қатысты<br />
маңызды мәселе. Осыны ұмытпағанымыз<br />
жөн, – деді И.Пунда.<br />
Қазақстан Сүт одағының тағы бір өкілі<br />
Сәуле Жанкина жаңа құжаттың мазмұнында<br />
сауын малдарға қатысты талаптан бастап,<br />
зертханалық сараптаманың жолға қойылуы,<br />
сүтті өндірушілер мен өңдеушілерді<br />
мемлекеттік орган өкілдерін тарту арқылы<br />
оқыту курсына дейін қарастырылғанын атап<br />
өтті. Баршаға ортақ техникалық регламент<br />
жаңа <strong>жыл</strong>дан бастап өз күшіне енеді.<br />
Осы салада импортқа тәуелділік те<br />
байқалуда. Мәселен, «Сапа» тұтынушылардың<br />
құқықтарын қорғау Ұлттық қоғамның төрағасы<br />
Әліақпар Мәтішев елімізде құрғақ сүт<br />
өндірісі кенжелеп қалғанын айтты.<br />
Egemen.kz
Change language