Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
САРЫАРҚА САМАЛЫ<br />
БАҒДАР <strong>29</strong> <strong>тамыз</strong>, бейсенбі, <strong>2019</strong> <strong>жыл</strong> 5<br />
ізгіліктің бастауы!<br />
NURLY ERTIS<br />
Ербол мен Кәмшат бүгінде ұл-қызының өзінің кең үйінде емін-еркін ойнап жүргеніне<br />
сүйсінеді. Міне, осы бақытты сәт үшін Елордадан Екібастұзға қоныс аударған. Өйткені,<br />
олар балаларының өзгенің босағасына қарамай, өз шаңырағында өсіп-өнгенін қалады.<br />
Гүлжайна ТҮГЕЛБАЙ<br />
Осылайша, бұл отбасының талай <strong>жыл</strong>ғы<br />
арманы «Nurly Ertis» бағдарламасы, яғни,<br />
мемлекет қолдауымен орындалып отыр.<br />
- Отбасын құрғалы Нұр-Сұлтан қаласында<br />
жеті <strong>жыл</strong> пәтер жалдап тұрдық. Қал<strong>тамыз</strong>ға<br />
қарай қаланың шетінен пәтер жалдауға<br />
тура келді. Оның өзі өте тар. Тапқанымыз<br />
пәтер ақысынан аспайды. Оның сыртында<br />
балалардың киім-кешегі, ас-суы бар дегендей.<br />
Балаларымыз тар бөлмеде таршылық көрмесін<br />
деп елімізде қолға алынған бағдарлама<br />
арқылы Екібастұзға көшуді жөн көрді, -<br />
дейді Кәмшат Әмірқұлқызы.<br />
Екібастұзға қоныс аударған көпбалалы<br />
отбасыға бірден үш бөлмелі пәтердің кілті<br />
табысталған. Алғашқы бір <strong>жыл</strong>ы тегін тұрмақ.<br />
Одан кейінгі төрт <strong>жыл</strong>да айына 13 мың теңге<br />
және коммуналдық қызмет ақысын төлейді.<br />
Кейін пәтердің қалған құнын өтеп, баспананы<br />
өз аттарына аударып алуға рұқсат.<br />
Кәмшат Айымбетова кеншілер қаласына<br />
қажетті мамандар қатарынан. Ол – кардиолог.<br />
Түркістандағы Халықаралық қазақтүрік<br />
университетін емдеу ісі бойынша<br />
тәмамдаған. Оқудан соң бір <strong>жыл</strong> терапевт<br />
болып еңбек еткен. Одан кейін 2009-2012<br />
<strong>жыл</strong>дар аралығында Алматы қаласындағы<br />
Асфендияров атындағы қазақ ұлттық медицина<br />
университетінің резидентурасын оқып, кардиолог<br />
мамандығын алып шығады. Елордаға<br />
қоныс аударып, біраз еңбек етеді. Тұрмысқа<br />
шығып, алты <strong>жыл</strong>дай декреттік демалыста<br />
бала күтімімен үйде отырыпты.<br />
Төрт баласын тәрбиелеп, аяқтандырған<br />
ана өткен <strong>жыл</strong>ы қайтадан еңбекке араласады.<br />
Нұр-Сұлтан қаласындағы 7-ші емханада<br />
кардиолог болып қызметін атқарыпты. Ал<br />
биыл <strong>тамыз</strong>дың 2-сінде Екібастұзға табан<br />
тіреп, медицина саласындағы еңбегін<br />
сабақтай түсті.<br />
Алпысбай ХОНЖ<br />
Балалардың бақыты<br />
- Екібастұз қалалық 3-ші ауруханаға жұмысқа<br />
орналастым. Ұжым өте жақсы қарсы алды.<br />
Білгенімді ел игілігіне жұмсауға күш салып<br />
жатырмыз. Үйіміз жайлы. Көршілермен де етене<br />
араласып кеттік. Бастысы, балаларымыздың<br />
кең үйде мәре-сәре болып жүргені қуантады, -<br />
дейді көпбалалы ана.<br />
Отағасы Ербол Сәдіковтің мамандығы –<br />
құрылысшы. Балаларды мектеп пен балабақшаға<br />
орналастырғанға дейін үйдегі ұл-қызын қарап<br />
отыр. Алдағы апта балаларының бірі бақшаға,<br />
бірі мектепке барған соң ол да «екі қолға<br />
бір күрек» алуға әзір.<br />
Ербол мен Кәмшаттың тұңғышы Жанерке -<br />
6 жаста. Ұлы Жасұлан беске толыпты.<br />
Кенжелері егіз Нұрислам мен Нұрайым -<br />
үште. Жанерке биыл мектеп табалдырығын<br />
аттайды. Баратын мектебі таңдалып, құжаттары<br />
тапсырылыпты. Сондай-ақ, «Мектепке жол»<br />
акциясы аясында қолдау көрсетілмек. Бір<br />
сөзбен айтқанда, жас отбасы кеншілер<br />
қаласынан жайлылық тапты. Балаларына<br />
тұрақты мекенге қол жеткізді. Енді ел қатарлы<br />
сіңісіп кетуге әрекет етпек. Мұның бәрі -<br />
мемлекеттің әр отбасының болашағына<br />
бейжай қарамайтынының, Конституцияда<br />
көрсетілген қамқорлықтың көрінісі. Өйткені,<br />
Ата заңымызда халықтың белгілі бір санаттағы<br />
мұқтаж азаматтарға заңнамада белгіленген<br />
нормаларға сәйкес мемлекеттік тұрғын үй<br />
қорларынан олардың шама-шарқы көтеретін<br />
ақыға баспана берілетіні айқын жазылған.<br />
МӘДЕНИЕТ<br />
Болашақ кешеден басталады<br />
Өткенсіз болашақ жоқ. Кешегіге<br />
көз салып, тарихымызды түгендеу<br />
үшін мәдени мұраларымыздың орны<br />
ерекше. Кең-байтақ еліміздегі тарихи<br />
ескерткіштер мен киелі орындар -<br />
біздің баға жетпес байлығымыз.<br />
Ата Заңымыздың 37-бабында «Қазақстан<br />
Республикасының азаматтары тарихи және мәдени<br />
мұралардың сақталуына қамқорлық жасауға, тарих<br />
пен мәдениет ескерткiштерiн қорғауға мiндеттi»<br />
делінген.<br />
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев тарихи ескерткіштер<br />
мен еліміздің мәдени мұраларына қашан да ерекше<br />
назар аударды. Тұңғыш Президентіміз өз сөзінде: «Біз<br />
өзіміздің ұлттық мәдениетіміз бен дәстүрлерімізді<br />
осы әралуандығымен және ұлылығымен қосып<br />
қорғауымыз керек, мәдени игілігімізді бөлшектеп<br />
болса да жинастыруымыз керек. Елдің дұрыс таңдап<br />
алынған бағытының арқасында біз көптеген биіктерге<br />
бүкпесіз ашық саясат жүргізуге, Қазақстанға ғана<br />
тән экономикалық даму жолына, игілікті әлеуметтік<br />
реформаларға, біздің мемлекетімізді айнытпай<br />
тануға игі ықпалын тигізіп отырған табыстарға қол<br />
жеткіздік. Бірақ басқа бір қабат — нәзік және сонымен<br />
бірге қыртысы қалың рухани қабат бар, Қазақстан<br />
тамыры терең жайылған ұлы тарихы бар ел екенін<br />
көрсете және дәлелдей отырып, дүниежүзілік аренада<br />
біз елімізді осы қабат арқылы паш етеміз» деп атап<br />
көрсетті. 2003 <strong>жыл</strong>ы Елбасының Қазақстан халқына<br />
Жолдауында ұсынған «Мәдени мұра» бағдарламасы<br />
алға қойған тарихи мақсатқа жетудегі алғашқы қадам<br />
болды. Ал «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру»<br />
және «Ұлы Даланың жеті қыры» атты Елбасының<br />
мақалалары рухани және мәдени құндылықтарымызға<br />
арналған жұмыстарды ширата түскені анық.<br />
Жұмабек ҚАМЗИН,<br />
қоғам белсендісі, «Құрмет» орденінің<br />
иегері:<br />
- Күні кеше ғана Мемлекет басшысы<br />
Қасым-Жомарт Тоқаев «Ұлытау – <strong>2019</strong>»<br />
халықаралық туристік форумында Алтын<br />
Орданың негізін қалаушы тарихи тұлға -<br />
Жошы ханның есімін ұлықтауды, кесенесін<br />
мәдени туризм нысанына айналдыру<br />
қажет екені туралы ұсыныс айтқан<br />
еді. Бұл шынымен де көңілге қонымды<br />
дүние болды. Біз тарихымызға және<br />
мәдени ескерткіштер мен еліміздегі киелі<br />
орындарға бейжай қарамауымыз керек.<br />
Тарихтан Шыңғыс хан өз ұлыстарын<br />
Бөртеден туған төрт ұлына бөліп бергенін<br />
білеміз. Олардың біреуі Моңғолия жерінде<br />
қалса, екі ұлы Иран мен Әзербайжанға<br />
басшылық етті. Ал Жошы қазақ даласын<br />
басқарды. Павлодар облысы Ертіс<br />
ауданындағы Үлгілі ауылы маңында<br />
Төретұмсық деген тарихи ескі мекен<br />
бар. Дәл осы жерде қазақ хандарының<br />
түп атасы – Жошы хан XIII ғасырда<br />
алғаш Ту тігіп, ордасын көтергені<br />
туралы әр жерде айтылады. Шынымен<br />
де осы аумақ Жошының қонысы болды<br />
деу ақылға қонымды секілді. Себебі,<br />
Төретұмсықтан 50 шақырым жерде<br />
Ресей шекарасы тұр. Демек, еліміздің<br />
солтүстігіндегі Қыпшақ ұлысы осы<br />
жерден бастау алған болуы мүмкін.<br />
Біз бүгінде Төретұмсық жерін зерттеу<br />
туралы жергілікті археолог-ғалымдарға<br />
қолқа салдық. Олар алдағы уақытта<br />
бұл аумаққа зерттеу жұмыстарын<br />
жүргізуді жоспарлауда. Бір қызығы,<br />
дәл осы жерде XVIII ғасырда Абылай<br />
ханның немере ағасы – Сұлтанбет<br />
сұлтан да өзінің екінші резиденциясын<br />
тіккен. Сұлтанбет сұлтан II<br />
Екатеринаның қолынан алтын қылыш<br />
пен алтын төсбелгі алып, Қазақстан<br />
мен Ресейдің арасына дипломатиялық<br />
қарым-қатынастарды орнатуда елеулі<br />
еңбек сіңірген тұлға. 1771 <strong>жыл</strong>ы Балқаш<br />
маңында қазақтар мен қалмақтар<br />
арасында болған атақты «Шаңды<br />
жорық» шайқасына Ертіс өңірінен<br />
50 мың қолды бастап, Абылай ханға<br />
қолдау көрсеткен белгілі қолбасшы. Біз<br />
тарихи деректерді нақтылау мақсатында<br />
Ресейдің бірнеше мұрағатына барып,<br />
450-ден астам қолжазба әкеліп, тарихи<br />
тың деректерге куә болдық. Бүгінде<br />
қоғамда әркім өз ата-бабасын түгендейтін<br />
қате пікір қалыптасқан секілді. Олай<br />
болмауы керек. Туыстыққа тартып,<br />
тарихи шындықты бұрмалауға жол<br />
бермесек екен деймін. Тарихи-мәдени<br />
орындар мен тұлғаларды зерттеу<br />
кезінде нақты дәлелдер, құжаттар<br />
қажет. Себебі, Елбасы өзінің бір<br />
сөзінде: «Тарихпен кәсіби тарихшылар<br />
ғана айналыссын» деген болатын. Айта<br />
кететін тағы бір жайт, бүгінде Тұңғыш<br />
Президентіміздің «Болашаққа бағдар:<br />
рухани жаңғыру» және «Ұлы Даланың<br />
жеті қыры» бағдарламалық мақалалары<br />
мәдениетіміз бен тарихымызды<br />
түгендеуге жол ашқаны сөзсіз. Алайда,<br />
еліміздегі киелі жерлер мен сакралды<br />
орындардың мемлекет қамқорлығына<br />
алынбағандығы өкінішті. Тарихи орындарды<br />
атадан-балаға жеткізуге атүсті<br />
қарамасақ екен деймін.<br />
ТЕМІРҚАЗЫҚ<br />
Негізгі заң<br />
не дейді?<br />
Елдігіміздің айғағы, мемлекеттіліктің<br />
нышаны - Конституциямызда<br />
өмірдің бар саласы<br />
қамтылған. Яғни, дүниеге<br />
келген азаматтың міндеттері,<br />
құқықтары, еркіндігі сараланып<br />
көрсетілген. Ал біз<br />
сол баптарды қалай түсініп<br />
жүрміз, ол - басқа мәселе.<br />
Гүлжайна ТҮГЕЛБАЙ<br />
Сіз бен біздің құқығымыздың қорғаны –<br />
бұл құжат. Ата Заңда еліміз демократиялық,<br />
зайырлы, құқықтық және әлеуметтік<br />
мемлекет ретінде екені белгіленді, ең<br />
қымбат қазынасы - адам және адамның<br />
өмірі, құқықтары мен бостандықтары<br />
деп жазылды. Бұл құжат - қай саланы<br />
болсын реттейтін, басқа заңдар бағынатын<br />
негізгі тірегіміз. Жалпы, қоғамымыздағы<br />
қарым-қатынасты, билік пен халық<br />
арасындағы байланысты айқындайды.<br />
Бір сөзбен айтқанда, елдің берекесін,<br />
бірлігін, тыныштығын қамтамасыз ететін<br />
қуатты күш – Конституция.<br />
Әр азаматтың заң алдында тең құқылы<br />
екені де негізгі заңда белгіленген. Ата<br />
Заңда тәрбие де тұнып тұр. Еліміз ежелден<br />
қартайған ата-анаға қамқорлық танытуды<br />
баланың жауапкершілігі екенін жастайынан<br />
құлағына құйып өсірген. Міне, осы<br />
үлкенге қамқорлық негізгі заңымызда<br />
да тайға таңба басқандай жазылған.<br />
Яғни, кәмелетке толған әрі еңбекке<br />
қабілетті балалар еңбекке жарамсыз атаанасына<br />
қамқорлық жасауға міндетті.<br />
Ата-аналардың да балалары алдындағы<br />
қамқорлығы, оларға тәлім-тәрбие беруі<br />
де негізгі заңның негізгі баптарының<br />
біріне арқау болған.<br />
Денсаулығымызды қорғауға әр азамат<br />
құқылы екені де Ата заңда айтылған.<br />
Яғни, тегін кепілдендірілген медициналық<br />
қызмет меңзеліп тұр. Тіпті, ақылы қызметтің<br />
өзі заң шеңберінде жүзеге асырылатыны<br />
ескертілген ең негізгі құқықтық<br />
құжатымызда.<br />
Орта білім тегін берілетінін білеміз.<br />
Бұл - конституциялық құқығымыз. Соңғы<br />
кезде кәсіптік, жоғары білімге деген<br />
қолжетімділік аясы да кеңіп келеді.<br />
Қараңызшы, биылдың өзінде 54 мыңға<br />
жуық білім гранты бөлінді. Конкурсқа<br />
64 мыңнан астам жас өтініш берген.<br />
90 пайызы тегін білімге қол жеткізіп<br />
тұр деген сөз. Оған қоса, әлеуметтік<br />
аз қамтылған отбасылардың балаларына<br />
берілетін гранттар тағы бар. Ата<br />
Заңымыз осылай әрбір азаматына «оқы!»<br />
дейді. Оқытуға жағдайын да жасайды.<br />
Негізгі заңымызда татулық ту етілген.<br />
Саяси тұрақтылық басты байлығымызға<br />
баланған. Содан кейін экономиканы еселеу<br />
мүмкін екені меңзеледі. Сол экономиканы,<br />
елімізді дамытуға үлес қосу үшін әркімнің<br />
жанына жақын жұмыспен айналысуына да<br />
құқығы бар. Яғни, кәсібін, етер қызметін<br />
еркін таңдап, ең бастысы сол еңбегінен<br />
еліне пайдасы болса, болғаны. Тынығатын<br />
сәттерді де заңымыз қарастырған.<br />
Қарап отырсақ, бейбіт өмір кешіп, заң<br />
аясында қалауымызша тіршілік етуімізге ең<br />
негізгі заңымыз кепілдік беріп, қамқорлық<br />
танытып отыр. Негізгі заңымыз көзге<br />
көріне бермейтін, көбіміз байқамайтын<br />
берік қамал іспеттес. Ал оның қайтарымы<br />
ретінде әркім Отанының әлем елдері<br />
ортасында берекесі ортаймай, өрге бастауына<br />
барын салуы тиіс. Өзінің ғана емес,<br />
өзгенің де құқықтарын, бостандықтары<br />
мен абыройын, қадір-қасиетін құрметтеуге<br />
міндетті екенін ұмытпауы қажет.
Change language