Κεντρική Πλατεῖα Λευκάδας - Μιά ἱστορική ἀνασκόπιση

2
Βεβαίως τά πάντα ρεῖ. Καί τίποτε δέν μένει ἴδιο στήν ζωή μας, κάτι πού φαίνεται στήν πολεοδομική καἰ
ἀρχιτεκτονική εἰκόνα τῶν πόλεων, μιά καί τόσο ἡ πολεοδομία, ὅσο καί ἡ ἀρχιτεκτονική εἶναι οἱ πρῶτοι
δέκτες τῶν κοινωνικῶν μεταλλάξεων. Ἔτσι παρακάτω θά προσπαθήσω νά παρακολουθήσω μερικά βήματά
της ἀπό τήν πρώτη της σχεδίαση.
Ἡ κεντρική πλατεῖα τῆς Λευκάδας, μᾶλλον ἡ μοναδική της, ἦταν πάντα τό κέντρο τῆς ζωῆς τῆς πόλεως.
Συνδέθηκε μέ ὅλα τά μεγάλα γεγονότα τῆς ἱστορίας τῆς πόλεως ἀπό τήν ἐποχή πού πρωτοσχεδιάστηκε
ἀπό τούς Ἑνετούς τό 1684, ὅταν μετά τήν κατάληψη τῆς Λευκάδας ἀπό τούς Τούρκους, ἀποφάσισαν νά
μεταθέσουν τήν πρωτεύουσα στήν Ἁμαξική, στήν σημερινή δηλαδή θέση. Οἱ Ἑνετοί φορεῖς τῆς δικῆς τους
ἀντιλήψεως περί ὀργανώσεως τῶν πολεῶν τους, σχεδιάζουν τήν πόλη κατά τά μεσαιωνικά πρότυπα.
Ἡ κεντρική πλατεῖα μέ τά σημεῖα ἀναφορᾶς τῆς κοινωνίας στήν προκειμένη οἱ ἐκλησίες καί ἀκτινωτά
γύρω ἀπό αὐτήν τό κεντρικό αὐτό σημεῖο τοποθετοῦνται οἱ δρόμοι πού ἔχουν ἔκ τῶν πραγμάτων σημεῖο
ἀναφορᾶς τήν κεντρική πλατεῖα. Ὑπάρχουν κυκλικοί δρόμοι γύρω ἀπό τό σημεῖο αὐτό ἀναφορᾶς καί σέ
μερικές περιπτώσει ὅπως στήν Λευκάδα ὑπάρχει καί ἕνας ἐμπορικός δρόμος (τό παζάρι).
Εἰκ.:2. Τό πρῶτο Τοπογραφικό τῆς πόλεως
ὑπό Santo Semitecolo τό 1727. Εἶναι ἑμφανἠς
ἡ σημασία τῆς πλατείας καί τοῦ βασικοῦ
ἐμπορικοῦ δρόμου ὡς βασικῶν συστατικῶν
τῆς ὀργανώσεως τοῦ οἰκισμοῦ. Σημαντικό
εἶναι ἡ χωροθέτηση δύο ναῶν
στήν πλατεῖα.
Εἰκ.:3. Ἡ παλαιά πόλις ὅπως τελικά διαμορφώθηκε.
Ὅλα περιστέφονται γύρω ἀ-
πό τήν πλατεῖα καί τό παζάρι. Μέ μπλέ
χρῶμα οἱ ἐκκλησίες.
Στό σχέδιο φαίνεται καθαρά ὁ κομβικός ρόλος τῆς πλατείας καί τοῦ παζαριοῦ. Στήν πλατεῖα ὑπῆρχαν οἱ
δύο ἐκκλησίες. Ἡ πρώτη ἐκκλησία πού κτίσθηκε μετά τήν μεταφορά στήν Ἁμαξική τοῦ Ἁγ. Σπυρίδωνα. Ἡ
αἴτηση γιά τήν ἀνέγερση τοῦ Ναοῦ ἔγινε στίς 7-2-1685, ἕξι περίπου μῆνες μετά τήν κατάληψη τῆς Λευκάδας
ἀπό τούς Ἑνετούς. Ὁ Ἅγ. Σπυρίδων εἶναι στην οὐσία ὁ θεμέλιος λίθος τῆς νέας πρωτεύουσας τοῦ νησιοῦ
καί ἡ σημερινή του κατάσταση εἶναι πράγματι ντροπή γιά τήν Λευκάδα. Ἡ λατινική ἐκκλησία χτίσθηκε
τό 1726, ἀφιερωμένη εἰς τό ὄνομα τῆς Ἀσπίλλου Συλλήψεως. 2 Εἶναι σημαντικό νά ἀναφέρουμε ὅτι
τό 1727 ἐμφανίζονται νά ἔχουν χτισθεῖ οἱ ἕντεκα σημαντικότερες ἐκκλησίες τῆς πόλεως. Σέ διάστημα
μόλις 43 ἐτῶν.
2
Κ. Μαχαιρᾶς, Ναοί καί Μοναί τῆς Λευκάδος, σελ. 105.