نقد و بررسی نمایش «اسمش این نیست» به کارگردانی آرزو خرم‌نیا

نقد و بررسی ‏بمنبممایش ‏«اسمسسممش این نیست»‏ به کارگردابىنبىی آرزو خرم نیا
بودن درغیاب نبودن و نبودن درغیاب بودن
به قلم ‏مجممججید اصغری،‏ منتقد گروه تئاترا گزیت
ارزش گذاری منتقد:‏ یک ونیم ستاره‐‏ قابل تأمل

وقبىتبىی با اثری مواجه هستیم که نویسنده ندارد،‏ تا کیدی است بر تغیبریبرر نقطه ی شروع.‏ به چه
معنا؟ یعبىنبىی پدیده ای را دگرگون آزمودن و ‏بجتبججربه کردن.‏ نوعی سرخوشی توأم با نشاط
درآمیخته با جنون.‏ یعبىنبىی تغیبریبرر ساختارهای تئاتر حبىتبىی در پشت صحنه و حبىتبىی در ایده و ذهن.‏
معمولا برای ساخت یک ‏بمنبممایش نیاز به ‏بمنبممایشنامه ای ست که بر اساس آن نقش ها مشخص و
‏بمتبممرینات آغاز می شود.‏ بر اساس ‏همھهممان ‏بمنبممایشنامه صحنه و لباس تولید و مبریبرزانسن ها شکل اجرابىیبىی
به خود می گبریبررد.‏ بازیگران در جابىیبىی مشخص ایستاده،‏ دیالوگ هایشان را ادا کرده و در صورت
لزوم صحنه را ترک و دوباره به آن بازمی گردند.‏ در پایان به آوانسن آمده و رو به ‏بمتبمماشا گران
تعظیم می کنند.‏ پس از پایان دوره ‏بمنبممایش به خانه هایشان بازمی گردند تا خود را برای ‏بمنبممایش و
نقش جدید آماده کنند.‏ اما در ‏بمنبممایش ‏«اسمسسممش این نیست»‏ حکایت وارونه است.‏ مبریبرزان آمادگی
مشخص نیست.‏ نقشی مشخص وجود ندارد و مبریبرزانسن ها بر اساس نقش ها نقطه گذاری
نشده اند.‏ فرآیند فردی در ‏بمنبممایش معنا ندارد و ‏همھهممه چبریبرز حکایت از یک کلیت دارد که ‏بمنبممی توان
آن را به صورت جز ‏بىیبىی ‏بجتبججزیه و ‏بجتبجحلیل کرد.‏ طراحی لباس،‏ گر ‏بمیبمم،‏ قصه پردازی،‏ بازیگری بر
اساس متدهای روسی و تکنیک های غر ‏بىببىی و…‏ در اثر گم شده است.‏ جدا دیدن هر یک از
این عناصر در اثر ‏ممممممکن نیست و چون با ذات اثر سنخیت دارد،‏ به دل نشسته و آزار ‏بمنبممی دهد.‏
کارگردان و عوامل اجرابىیبىی و به ویژه بازیگران به یک پیکر تبدیل شده و آن پیکر است که
خود را به ما عرضه می دارد.‏ آن پیکر،‏ جوابىنبىی ست مایوس،‏ افسرده اما پرجنب وجوش که گو ‏بىیبىی
در بن بست دغدغه ها و مسائل پبریبرراموبىنبىی اش گبریبرر افتاده است.‏ برهم ربجیبجختگی دنیای دروبىنبىی این
جوان گواه بر شرایط و ضوابط دنیای ببریبرروبىنبىی اوست.‏ استعاره ای که دوستان دست به طراحی آن
زده اند به شدت کار می کند چرا که گو ‏بىیبىی هر روز ‏بجتبججربه اش کرده و آن را در پوست و گوشت
خود حس می کنند.‏ اپبریبرزود خلاق مبرتبررو را می گو ‏بمیبمم.‏ فضاسازی آن به شدت ناامن و نامطمبنئبنن
است.‏ نورها قطع و وصل می شوند.‏ ‏لحللححظه ای غفلت باعث از دست رفبنتبنن منافع می شود.‏ آیا زیست
در این فضا ترسنا ک نیست؟ راننده این قطار ‏همھهممان جوان و ‏همھهممان پیکر واحد است که با
مسافران صحبت می کند.‏ مسافران دست به تشویش می زنند،‏ یکدیگر را هل می دهند و عرصه
را بر یکدیگر تنگ می کنند.‏ اساسا این ‏مجممججموعه،‏ شخصیت بنیادی جوان را بر ما رسوا می کند.‏
در مبرتبررو دستفروشی به میان مسافران می آید.‏ او پیش از این که وارد مبرتبررو شود،‏ در گوشه ای از
صحنه مشغول امورابىتبىی روزمره اعم از شال عوض کردن و یا کرم زدن به دست و صورت

خود است.‏ ‏همھهممان قدر تکراری و ‏همھهممان قدر مضحک.‏ کارگردان این امور را در آوانسن ابجنبججام
می دهد تا در ‏بمنبممابىیبىی نزدیک و واضح نسبت به ‏مجممجخاطبان،‏ تا کیدی بر این عمل تکراری و
خسته کننده داشته باشد.‏ دستفروش وارد مبرتبررو شده و به مسافران شال عرضه می کند اما به
جای تبلیغ برای ‏مجممجحصولاتش،‏ از احساسات دروبىنبىی اش نسبت به شرایط اسف باری که در آن قرار
گرفته می گوید.‏ دلش می خواهد از این روزمرگی خلاص شود و حبىتبىی به خودکشی هم فکر
می کند.‏ مسافران نبریبرز به سرعت شال های او را خریداری می کنند.‏ در این صحنه یک رخداد
خلاقانه با ساده ترین مبریبرزانسن و ابزار صورت گرفته است.‏ ‏همھهممان طور که عارض شدم،‏ ما در
طول ‏بمنبممایش در حال ‏بمتبمماشای پیچیدگی های دروبىنبىی یک فرد هستیم.‏ در درون این فرد فرآیندی
ملموس و روزمره مانند مبرتبررو،‏ مسافران و دستفروشان ساخته شده است.‏ ما از این ساختار نبریبرز
گذار کرده و وارد ذهنیات و درونیات زن دستفروش می شو ‏بمیبمم.‏ اما این ساختار پایدار ‏بمنبممی ماند
چرا که درونیات جوان سست و ناپایدار است.‏ ‏بجببجخشی از وجود او به دنبال ساختاری تازه و
نظمی پایدار است.‏ ‏همھهممان بازی قطعه ها که روی هم چیده می شود و باز فرو می ریزد.‏ ‏بجببجخشی
دیگر طالب رقص و حبىتبىی نوعی خودبمنبممابىیبىی است.‏ ‏بجببجخشی دیگر طالب آموزش است مانند دستور
آشبرپبرزی و ‏بجببجخشی دیگر طالب پبریبرروزی مانند بازی اسم فامیل.‏ در بازی هم از دغدغه ها دور
نیست و ‏بمنبممی تواند پنهانش کند.‏ پانتومیم بازی می کند و عناویبىنبىی که باید با ‏بمنبممایش آن ها را القا
دهد بدین شرح هستند:«مجممججرم،‏ قربابىنبىی،‏ ناظر»‏ یا ‏«هیچ چبریبرز بافىقفىی ‏بمنبممی ماند جز هیچی».‏ گروه
بازیگران این فرصت را داشته اند که خود را بیان کرده و ‏بجببجخشی از این کل و پیکر واحد
باشند.‏ اساسا قرار نیست چشمگبریبرر باشند و از طرفىففىی قرار نیست وقت ‏مجممجخاطب را تلف کنند.‏ آن ها
در فرآیندی ا کسبرپبرر ‏بمیبممنتال قرار گرفته اند که در صحنه برایشان بسیار تازه و جدید است اما در
زندگی روزمره بسیار خسته کننده و تکراری.‏ این فرآیند تکراری به نوعی خود را در پوسبرتبرر اثر
هم به ‏بمنبممایش می گذارد.‏ ‏بمنبممایشی از بودن ها و نبودن ها در یک پیکر واحد که خود به سه انسان
‏مجممججزا بدل گشته است.‏ هم مفرد است و هم ‏جمججممع.‏ هم هست و هم نیست و این سرآغازی است
بر یافبنتبنن هویبىتبىی جدید و تلاشی است بر تثبیت آن.‏ ثبات مساله است گرچه ‏همھهممه ی تلاش ها برای
دستیابىببىی به آن،‏ بیهوده و عبث جلوه می کند.‏ سادگی در پرداخت چنبنیبنن اثری که در شرایطی
سخت برای دانشجویان به روی صحنه آمده،‏ نشانگر ‏بمتبممرینات زیاد و ابجتبجحاد میان عوامل گروه
است.‏ کاری ‏جمججممعی برای رسیدن به یک پیکر واحد و مستقل.‏ بدون تردید ‏جمحجممایت و هدایت

کارگردان از عوامل اجرابىیبىی به ویژه بازیگران جوان ‏بمنبممایش،‏ از اهمھهممیت ویژه ای برخوردار است.‏
جسارت،‏ پشتوانه به روی صحنه آوردن چنبنیبنن آثاری است که نه سعی می کنند نسخه موفقیت
در تئاتر را از دیگران بگبریبررند و نه در تلاش هستند تا چبریبرزی غبریبرر از آن چه هستند را به ‏مجممجخاطب
عرضه کنند.‏ خلوص چنبنیبنن آثاری است که در این وانفسا مانند آبىببىی خنک و گوارا به جان
می نشیند.‏
١۴ آذر ١٣٩٨

اسمسسممش این نیست