Μάλλιος. Offprint - Festschrift Tiverios. Οι πολέμαρχοι των Παιόνων Πυραίχμης και Αστεροπαίος στις γραπτές πηγές και την κεραμική.

Εικ. 1. Ο Αχιλλέας
σκοτώνει τον
Τρωίλο. Τμήμα
μεσοκορινθιακού
κιονωτού κρατήρα.
Λούβρο, αρ. E 638 bis
(από: LIMC 1 (1981)
λ. Achilleus, αρ. 365).
απεικονίσεις σε αγγεία, διερευνώντας παράλληλα
τον τρόπο με τον οποίο οι Έλληνες της Aρχαϊκής
εποχής προσελάμβαναν την εικόνα των Παιόνων.
Από την Αμυδώνα στην Τροία: ο ηγέτης
των αγκυλότοξων Παιόνων Πυραίχμης
Στη ραψωδία Β, όταν απαριθμούνται οι σύμμαχοι
των Τρώων, ο Πυραίχμης και οι Παίονες συστήνονται
ως εξής:
Αὐτὰρ Πυραίχμης ἄγε Παίονας ἀγκυλοτόξους
τηλόθεν ἐξ Ἀμυδῶνος ἀπ’ Ἀξιοῦ εὐρὺ ῥέοντος,
Ἀξιοῦ οὗ κάλλιστον ὕδωρ ἐπικίδναται αἶαν. 10
Ο Όμηρος δεν παραδίδει τη γενεαλογία του Πυραίχμη
11 ούτε και αναφέρει τίποτα για τη δράση του στην
Τροία πριν τον φόνο του από τον Πάτροκλο· ωστόσο,
ένας αποσπασματικά σωζόμενος μεσοκορινθιακός
κιονωτός κρατήρας στο Λούβρο (Εικ. 1) 12 τον
συνδέει με το επεισόδιο του φόνου του Τρωίλου από
τον Αχιλλέα. Ο Πυραίχμης προπορεύεται ενός ομίλου
Τρώων πολεμιστών που σπεύδουν να βοηθήσουν
τον άτυχο πρίγκιπα. Φορά κνημίδες στα πόδια
10. Ἰλιάς Β, 248-250.
11. Σύμφωνα με τον Dictys Cretensis (2.35) είναι απόγονος του
Αξιού και σκοτώνεται όχι από τον Πάτροκλο αλλά τον Διομήδη
(3.4). Γενικότερα για τη μυθική φυσιογνωμία του Πυραίχμη: Roscher
III.2, λ. Pyraichmes 1, 3334 [U. Ηöfer]. RE XXIII.2 (1959) λ. Pyraichmes
1, 2164 [K. Ziegler].
12. Λούβρο, αρ. Ε 638 bis: Amyx 1988, 567, αρ. 44. LIMC 7 (1997)
λ. Pyraichmes, 605, αρ. 1 [P. Müller].
και είναι οπλισμένος με δόρυ. Μέρος της μορφής του
καλύπτεται από τα άλογα του Τρωίλου. Το όνομα
του, στον δωρικό τύπο Πυραίχμας, βρίσκεται γραμμένο
ανάμεσα στα δύο του πόδια. Πίσω του εικονίζονται
ο Έκτορας κι ο Αινείας.
Καθώς το επεισόδιο του φόνου του Τρωίλου δεν
μνημονεύεται από τον Όμηρο 13 , προκύπτει η πιθανότητα
ότι ο κορίνθιος αγγειογράφος άντλησε το θέμα
του από μιαν άλλη επική πηγή. Αν αυτή είναι τα Κύπρια,
όπου όντως αναφερόταν ο φόνος του νεαρού
γιου του Πριάμου 14 , δεν είναι βέβαιο 15 . Τα Κύπρια
πάντως παρέθεταν έναν κατάλογο των συμμάχων
των Τρώων, μεταξύ των οποίων θα περιμέναμε και
τους Παίονες, όχι πολύ διαφορετικά από τον αντίστοιχο
κατάλογο της Ἰλιάδας 16 . Σε κάθε περίπτωση,
και παρόλη την απογοητευτική ένδεια των λογοτεχνικών
πηγών, μπορεί με αρκετή ασφάλεια να
υποστηριχθεί ότι η απεικόνιση του ήρωα στον μεσοκορινθιακό
κρατήρα αποτελεί ισχυρή ένδειξη πως ο
Πυραίχμης και οι Παίονες που οδηγούσε ήταν γνωστοί
ευρύτερα στην επική – μυθική παράδοση των
Ελλήνων, ακόμα κι εκτός του ομηρικού πλαισίου 17 .
13. Ο ποιητής βέβαια γνωρίζει τον Τρωίλο και τη μοίρα του, όπως
υπαινίσσεται φευγαλέα ο στ. 257 της ραψωδίας Ω.
14. Bernabé 1996: Κύπρια, Argumentum. 63 = Πρόκλος, Χρηστoμάθεια
162 (Severyns 1963). Στο σχετικό με τον φόνο του Τρωίλου απόσπασμα
των Κυπρίων (F41 Bernabé) δεν γίνεται αναφορά στον Πυραίχμη.
15. LIMC 7 (1994) λ. Pyraichmes, 605, αρ.1 [P. Müller].
16. Schefold 1992, 226.
17. Η διαπίστωση αυτή απαντά στο ερώτημα που θέτει ο von Wilamowitz-Moellendorff
(1916, 136) σχετικά με το εάν ο Πυραίχμης
αποτελεί απλώς μια επινόηση του ποιητή της Ιλιάδας.
200 ΚΕΡΑΜΕΩΣ ΠΑΙΔΕΣ