[Monografie] "Nowa siedziba Centrum Giełdowego - AMC i Partnerzy

10 OTOCZENIE
Bank Gospodarstwa Krajowego
Gmach BGK zajmuje teren miedzy ulicami Aleje
Jerozolimskie, Bracka, Mysia i Nowy Swiat. Powstal jakby
z dwóch polaczonych budynków, obu autorstwa Rudolfa
Swierczynskiego (wylonio nych do reali zacji w konkursach
architektonicznych). Pierwszy zajmujacy parcele narozna
przy Nowym Swiecie wzniesiono w latach 1928 -1935,
drugi zas, stanowiacy rozbudowe wzdluz Alej
Jerozolimskich i jej za winiecie
przy ul. Brac -kiej - tuz po
wojnie. Ele wacja nabrala
wówczas wlasciwego wyrazu:
uskakujace pietra górne,
wysuniete gzymsy i
zaakcentowane pozio my
podkreslaja dlugosc gmachu i
kierunek prze biegu ulicy. Dolna
czesc z zaznaczonym podzia lem
pionowym jest przerwana bryla
wysunietego portyku, który
ujmuje nieco monu mentalnosci
frontowemu blokowi (dekoracja
rzezbiarska ryzalitów dluta Jana
Szczepkowskiego). Budynek
charakteryzuje prostota
ksztaltów, urozmaicona jedynie rytmem otworów
okiennych. Powierzchnia scian zostala przez autora
potraktowana zgodnie ze znaczeniem budynku i charakte -
rem architektury - gmach oblicowano krajowym
kamieniem (andezytem), którego gladka po wierzchnia
przyczynila sie do spotegowania jego monumentalnosci.
Drugim etapem rozbudowy powojennej bylo nadanie
budynkowi elewa cji od ul. Mysiej. Siedziba Banku
Gospodarstwa Krajo wego miesci równiez Bank
Inwestycyjny i Polska s. Agencje Prasowa.
Muzeum Narodowe w Warszawie
Usytuowane przy Alejach Jerozolimskich (dawnej
drodze do osady zwanej Nowa Jerozoli ma). Budowe
gmachu plano wano zaraz po zaku pie w 1912 roku placu,
który obejmowal teren sie gajacy od pólnocy Al.
Jerozolimskich, od polu dnia - wawozu rzeczki Zurawki
(obecnie ul. Ksia zeca), od wschodu - skarpy wislanej.
Dopiero w 1924 r. ogloszono konkurs architektoniczny,
który nie spelnil jednak swego zadania. Zaprojek towanie
gmachu Muzeum powierzono Janowi Heurichowi, który
zmarl nie ukonczywszy projek tu. W 1926 roku ogloszono
konkurs ograniczony. Wyloniona w nim koncepcja
Tadeusza Tolwinskie go przewidywala obiekt skladaja cy
sie z korpusu glównego (od poludnia), czterech skrzydel
bocznych (prostopadlych do Al. Jerozolimskich) oraz
dobudowanej hali dla Muzeum Wojska Polskiego (od
wschodu). W 1936 roku Tadeusz Tolwinski zrezygnowal z
nadzorowania prac budowlanych, gdyz nie p ostepowaly
one sprawnie. Ruszyly one
monografie 1/01
Naroznik Al. Jerozolimskich i Nowego Swiatu przed
1939 rokiem; w glebi gmach Banku Gospodarstwa
Krajowego (zdjecie z „Przewodnika po Warszawie",
opracowanie redakcyjno-wydawni-cze tygodnika
„Stolica", Warszawa 1956)
Plany rozbudowy Muzeum Narodowego w Warszawie
dopiero pelna para po utworzeniu Komitetu Bu dowy
Muzeum, powolanego przez Zarzad Miasta, dyrektora
Muzeum Narodowego (1937 -1982) Stanislawa Lorentza
i kierownika rozbudowy ar chitekta Antoniego Dygata
(autora projektu mo dernizacji dwóch skrzydel budynku i
jego rozbu dowy). 18 marca 1938 roku nastapilo otwarcie
Nowego Gmachu Muzeum Narodowego w Warsza wie.
W czasie II woj ny swiatowej frag menty budynku ule gly
zniszczeniu, ale nie dopuszczono do jego wysadzenia w
powietrze w stycz niu 1 945
roku. Biuro Odbudowy
Stolicy (BOS) wlaczylo re -
konstrukcje Muzeum do
najpilniejszych zadan, tym
bardziej, ze obok przy ulicy
Nowy Swiat wladze
planowaly wzniesc Dom
Partii. W latach 1965-1972
dobudowano do
poludniowej elewacji
gmachu Muzeum tzw.
ryzalit poludniowy (proj.
Kazimierz Golawski i
Stefan Kozinski).
Na poczatku XXI wieku, ponad szescdziesiat lat po otwarciu Mu zeum
Narodowego w Warszawie (1938 r), placówka ta usilnie dazy do
powiekszenia powierzchni wystawowych i magazyno wych z racji braku
miejsca dla posiadanych c ennych zbiorów. Obszary, na których planowana
jest ewentualna rozbudowa pla cówki obejmuja tereny polozone na poludnie
od gmachu Muzeum (fragment parku Na Ksiazecem) oraz na wschód od
niego, ze sto kiem skarpy (na styku z pierwszymi przeslami mostu Poniatow-
Koncepcja rozbudowy Muzeum Narodowego w
Warszawie arch. Marty Smarzynskiej (1996) - rzut
parteru
Gmach Muzeum Narodowego w Alejach Jerozolimskich
sprzed 1950 roku (zdjecie z „Przewodnika po Warszawie",
opracowanie redakcyjno-wydawnicze tygodnika „Stolica",
Warszawa 1956)
skiego). Pierwsze plany stanowiace podstawe wystapienia o zgode na rozbudowe Muzeum do
wladz Dzielnicy Warsza wa Sródmiescie, powstaly w drugiej polowie lat 90. Wykona ne
zostaly przez dwa ni ezalezne zespoly architektoniczne. Pierwszy projekt koncepcyjny (1996 r),
honorujacy propozycje opracowane przez zespól kuratorów Muzeum Narodowego i opu blikowany
po zaakceptowaniu idei rozbudowy przez Minister stwo Kultury i Sztuki, przygotowala arch.
Marta Smarzynska. Koncepcja ta zakladala wzniesienie czterech skrzydel rozbu dowy od
strony poludniowej (czyli jakby lustrzane „skopio wanie" projektu Tadeusza Tolwinskiego).
Wejscie glówne po zostaloby od Alej Jerozolimskich, a od strony poludniowej wiodlob y
wejscie niezalezne do ekspozycji XX wieku. Drugi projekt (1997 r.) zostal stworzony przez
zespól pod kie runkiem Andrzeja M. Choldzynskiego. Architekt zapropono wal narastajaca od
strony poludniowej i wschodniej nowa bryle, we wnetrzu której znalazlyby s ie brzegi
nienaruszonej pejzazowe skarpy Jedna z idei tej koncepcji rozbudowy bylo stworzenie ciagów
komunikacyjnych w kierunku wschód -zachód (wzdluz Al.
Jerozolimskich). Podjazd do rozbudowy i nowa fasada gmachu
Muzeum pojawilyby sie od wschodu, a budynek „otwieralby sie" w
strone parku pod skarpa. Plano wana w dwóch etapach budowa mialaby
objac zarówno prze strzenie ekspozycyjne i magazynowe, jak tez
rekreacyjne.
Koncepcja rozbudowy Muzeum Narodowego w Warszawie arch. Andrzeja M. Choldzynskiego z zespolem (1997),
obejmujacej brzeg Skarpy Warszawskiej - plan sytuacyjny (po lewej) i rysunek autorski elewacji wschodniej z
wejsciem od dolu skarpy
http://www.budnet.pl