[Monografie] "Nowa siedziba Centrum Giełdowego - AMC i Partnerzy

OTOCZENIE 15 

Przestrzen zastana 

Lokalizacja Centrum Gieldowego przy ul. Ksiazecej w Warszawie nalozyla na autorów 

projektu wielka odpowiedzialnosc wobec miasta. Zrealizowany budynek Gieldy stanowi 

uzupelnienie i kontynuacje przestrzeni miejskiej okreslo nej przez znaczace obiekty 

sasiedztwa. 

Plan sytuacyjny z zaznaczonymi obiektami sasiedztwa wpisanymi w uklad ulic 

dzis istniejacy 

http://www.budnet.pl 

Plac Trzech Krzyzy (historyczna nazwa 

Rozdroze Zlotych Krzyzy) 

Polozony na szlaku Traktu Królewskie go. 

Wyksztalcil sie sa morzutnie, jako miejsce 

wytyczone zbiegiem dróg i pel niace 

pierwotnie funkcje wezla komunikacyjnego. 

Zagospodarowanie prze strzenne i 

architektoniczne placu ksztaltowalo sie w 

ciagu trzech ostat nich wieków, 

proporcjonalnie do rangi tego obszaru i w 

powiazaniu z rozwijajacym sie organizmem 

miejskim. 

Zdjecia: Pawel Lucenko 

1. Bank Gospodarstwa Krajowego 

Gmach wzniesiony w latach 1928 -1935 wg 

projektu Rudolfa Swierczynskiego. 

Modernistyczny. Rozbudowany w dwóch 

etapach po 1945 r.: l etap - przedluze nie gmachu 

w kierunku ul. Brackiej (zachod nim), II etap - 

nowa elewacja poludnio wa od strony ul. 

Mysiej. Przyklad architektury funkcjonalnej. 

2. Muzeum Narodowe w Warszawie 


projektu Tadeusza Totwinskiego. Przyklad 

architektury funkcjonalnej. Rozbudowany o 

ryzalit od strony parku Na Ksiazecem w latach 

1965-1972. 

3. Centrum Bankowo -Finansowe (od 1989 r; 

dawniej Dom Partii - gmach KC PZPR) 


projektu Waclawa Ktyszewskiego, Jerzego 

Mokrzynskiego i Eugeniusza Wierzbickiego, 

tzw. Tygrysów. Przyklad architektury 

funkcjonalnej. 

Aleje Jerozolimskie 

Przedluzenie al. 3 Maja do pl. Zawiszy 

Czarnego i dalej na zachód. Dawna droga na -rolna. Od 1774 r. droga do osady Nowa Jerozolima 

(stad nazwa ulicy). W latach 1823 -1824 ulica przedluzona w kierunku Wisly i znacznie 

poszerzona. Zabudowana glównie w 2 pot. XIX i na pocz. XX w. 

Ulica Nowy Swiat 

Od Krakowskiego Przedmiescia (jednej z piekniejszych ulic Warszawy, zabudowanej dzie lami 

najwybitniejszych architektów polskich) do pl. Trzech Krzyzy. Odcinek historycznego traktu 

prowadzacego od Starej Warszawy do Ujazdowa i dalej do Czerska. Od XVI w. glów na arteria jurydyk 

(najstarsza z 1539 r. Nowoswiecka - stad nazwa ulicy). Zabudowana w XVII i XVIII w. domami 

drewnianymi, a w czasie Królestwa Polskiego - murowanymi. 

Ulica Ksiazeca 

Od ul. Nowy Swiat do zbiegu ulic Czerniakowskiej i Ludnej. Dawna droga w wawo zie rzeczki 

Zurawki. Ok. 1776 r. ksiaze podkomorzy Kazimierz Poniatowski zalozyl po stronie pólnocnej 

ogród Na Ksiazecem (od niego ulica otrzymala nazwe), a po poludniowej - ogród Na Górze. 

4. Kamienice u zbiegu Nowego Swiatu i ul. 

Ksiazecej 

Wczesnomodernistyczne, o zblizonym 

opracowaniu architektonicznym, nakry te 

podobnymi mansardowymi dachami. Okazala 

architektura obu kamienic, sta nowi akcent 

urbanistyczny pólnocno- 

-wschodniego naroznika pl. Trzech Krzyzy. 

5. Ogród Na Ksiazecem 

Pozostalosc dawnego zalozenia parkowe go 

Ksiazece ks. podkomorzego Kazimie rza 

Poniatowskiego projektu Szymona Bo gumila Zuga. 

Realizowany od ok. 1779 r. Znieksztalcony w 

ciagu XIX i XX w. Obec nie fragment Centralnego 

Parku Kultury. 

6. Plebania kosciola sw. Aleksandra 

Budynek wzniesiony w latach 1890- 

-1902 wg projektu Tomasza Bielskiego. 

Neogotycki. Trzypietrowy. 

monografie 1/01

10 OTOCZENIE 

Bank Gospodarstwa Krajowego 

Gmach BGK zajmuje teren miedzy ulicami Aleje 

Jerozolimskie, Bracka, Mysia i Nowy Swiat. Powstal jakby 

z dwóch polaczonych budynków, obu autorstwa Rudolfa 

Swierczynskiego (wylonio nych do reali zacji w konkursach 

architektonicznych). Pierwszy zajmujacy parcele narozna 

przy Nowym Swiecie wzniesiono w latach 1928 -1935, 

drugi zas, stanowiacy rozbudowe wzdluz Alej 

Jerozolimskich i jej za winiecie 

przy ul. Brac -kiej - tuz po 

wojnie. Ele wacja nabrala 

wówczas wlasciwego wyrazu: 

uskakujace pietra górne, 

wysuniete gzymsy i 

zaakcentowane pozio my 

podkreslaja dlugosc gmachu i 

kierunek prze biegu ulicy. Dolna 

czesc z zaznaczonym podzia lem 

pionowym jest przerwana bryla 

wysunietego portyku, który 

ujmuje nieco monu mentalnosci 

frontowemu blokowi (dekoracja 

rzezbiarska ryzalitów dluta Jana 

Szczepkowskiego). Budynek 

charakteryzuje prostota 

ksztaltów, urozmaicona jedynie rytmem otworów 

okiennych. Powierzchnia scian zostala przez autora 

potraktowana zgodnie ze znaczeniem budynku i charakte - 

rem architektury - gmach oblicowano krajowym 

kamieniem (andezytem), którego gladka po wierzchnia 

przyczynila sie do spotegowania jego monumentalnosci. 

Drugim etapem rozbudowy powojennej bylo nadanie 

budynkowi elewa cji od ul. Mysiej. Siedziba Banku 

Gospodarstwa Krajo wego miesci równiez Bank 

Inwestycyjny i Polska s. Agencje Prasowa. 

Muzeum Narodowe w Warszawie 

Usytuowane przy Alejach Jerozolimskich (dawnej 

drodze do osady zwanej Nowa Jerozoli ma). Budowe 

gmachu plano wano zaraz po zaku pie w 1912 roku placu, 

który obejmowal teren sie gajacy od pólnocy Al. 

Jerozolimskich, od polu dnia - wawozu rzeczki Zurawki 

(obecnie ul. Ksia zeca), od wschodu - skarpy wislanej. 

Dopiero w 1924 r. ogloszono konkurs architektoniczny, 

który nie spelnil jednak swego zadania. Zaprojek towanie 

gmachu Muzeum powierzono Janowi Heurichowi, który 

zmarl nie ukonczywszy projek tu. W 1926 roku ogloszono 

konkurs ograniczony. Wyloniona w nim koncepcja 

Tadeusza Tolwinskie go przewidywala obiekt skladaja cy 

sie z korpusu glównego (od poludnia), czterech skrzydel 

bocznych (prostopadlych do Al. Jerozolimskich) oraz 

dobudowanej hali dla Muzeum Wojska Polskiego (od 

wschodu). W 1936 roku Tadeusz Tolwinski zrezygnowal z 

nadzorowania prac budowlanych, gdyz nie p ostepowaly 

one sprawnie. Ruszyly one 

monografie 1/01 

Naroznik Al. Jerozolimskich i Nowego Swiatu przed 

1939 rokiem; w glebi gmach Banku Gospodarstwa 

Krajowego (zdjecie z „Przewodnika po Warszawie", 

opracowanie redakcyjno-wydawni-cze tygodnika 

„Stolica", Warszawa 1956) 

Plany rozbudowy Muzeum Narodowego w Warszawie 

dopiero pelna para po utworzeniu Komitetu Bu dowy 

Muzeum, powolanego przez Zarzad Miasta, dyrektora 

Muzeum Narodowego (1937 -1982) Stanislawa Lorentza 

i kierownika rozbudowy ar chitekta Antoniego Dygata 

(autora projektu mo dernizacji dwóch skrzydel budynku i 

jego rozbu dowy). 18 marca 1938 roku nastapilo otwarcie 

Nowego Gmachu Muzeum Narodowego w Warsza wie. 

W czasie II woj ny swiatowej frag menty budynku ule gly 

zniszczeniu, ale nie dopuszczono do jego wysadzenia w 

powietrze w stycz niu 1 945 

roku. Biuro Odbudowy 

Stolicy (BOS) wlaczylo re - 

konstrukcje Muzeum do 

najpilniejszych zadan, tym 

bardziej, ze obok przy ulicy 

Nowy Swiat wladze 

planowaly wzniesc Dom 

Partii. W latach 1965-1972 

dobudowano do 

poludniowej elewacji 

gmachu Muzeum tzw. 

ryzalit poludniowy (proj. 

Kazimierz Golawski i 

Stefan Kozinski). 

Na poczatku XXI wieku, ponad szescdziesiat lat po otwarciu Mu zeum 

Narodowego w Warszawie (1938 r), placówka ta usilnie dazy do 

powiekszenia powierzchni wystawowych i magazyno wych z racji braku 

miejsca dla posiadanych c ennych zbiorów. Obszary, na których planowana 

jest ewentualna rozbudowa pla cówki obejmuja tereny polozone na poludnie 

od gmachu Muzeum (fragment parku Na Ksiazecem) oraz na wschód od 

niego, ze sto kiem skarpy (na styku z pierwszymi przeslami mostu Poniatow- 

Koncepcja rozbudowy Muzeum Narodowego w 

Warszawie arch. Marty Smarzynskiej (1996) - rzut 

parteru 

Gmach Muzeum Narodowego w Alejach Jerozolimskich 

sprzed 1950 roku (zdjecie z „Przewodnika po Warszawie", 

opracowanie redakcyjno-wydawnicze tygodnika „Stolica", 

Warszawa 1956) 

skiego). Pierwsze plany stanowiace podstawe wystapienia o zgode na rozbudowe Muzeum do 

wladz Dzielnicy Warsza wa Sródmiescie, powstaly w drugiej polowie lat 90. Wykona ne 

zostaly przez dwa ni ezalezne zespoly architektoniczne. Pierwszy projekt koncepcyjny (1996 r), 

honorujacy propozycje opracowane przez zespól kuratorów Muzeum Narodowego i opu blikowany 

po zaakceptowaniu idei rozbudowy przez Minister stwo Kultury i Sztuki, przygotowala arch. 

Marta Smarzynska. Koncepcja ta zakladala wzniesienie czterech skrzydel rozbu dowy od 

strony poludniowej (czyli jakby lustrzane „skopio wanie" projektu Tadeusza Tolwinskiego). 

Wejscie glówne po zostaloby od Alej Jerozolimskich, a od strony poludniowej wiodlob y 

wejscie niezalezne do ekspozycji XX wieku. Drugi projekt (1997 r.) zostal stworzony przez 

zespól pod kie runkiem Andrzeja M. Choldzynskiego. Architekt zapropono wal narastajaca od 

strony poludniowej i wschodniej nowa bryle, we wnetrzu której znalazlyby s ie brzegi 

nienaruszonej pejzazowe skarpy Jedna z idei tej koncepcji rozbudowy bylo stworzenie ciagów 

komunikacyjnych w kierunku wschód -zachód (wzdluz Al. 

Jerozolimskich). Podjazd do rozbudowy i nowa fasada gmachu 

Muzeum pojawilyby sie od wschodu, a budynek „otwieralby sie" w 

strone parku pod skarpa. Plano wana w dwóch etapach budowa mialaby 

objac zarówno prze strzenie ekspozycyjne i magazynowe, jak tez 

rekreacyjne. 

Koncepcja rozbudowy Muzeum Narodowego w Warszawie arch. Andrzeja M. Choldzynskiego z zespolem (1997), 

obejmujacej brzeg Skarpy Warszawskiej - plan sytuacyjny (po lewej) i rysunek autorski elewacji wschodniej z 

wejsciem od dolu skarpy 

http://www.budnet.pl

Zbyt szczuple srodki finansowe na ta k pokazna rozbudowe spowodo waly 

koniecznosc stworzenia trzeciego, ograniczonego wariantu. Po wstal on w 

odpowiedzi na propozycje miedzynarodowego inwestora ofe rujacego pomoc pod 

warunkiem polaczenia funkcji biznesowej z mu zealna. Jesienia 1998 r. podcza s 

prowadzonych przez dyrekcje Mu zeum Narodowego w Warszawie rozmów z 

przedstawicielami potencjal nych inwestorów dyskutowany byl pomysl 

wybudowania czesci po wierzchni jako komercyjnego zabezpieczenia inwestycji. 

Bylaby to pierw sza w Polsce próba wprowad zenia Muzeum do zywej strefy miasta. 

Planowane na poczatek 2001 roku rozpisanie i rozstrzygniecie kon kursu 

architektonicznego na rozbudowe Muzeum Narodowego, ma sprecyzowac jego 

nowa forme. Rozbudowa ta powinna byc skoor dynowana przestrzennie i 

czasowo z wybudowanym obok Centrum Gieldowym SA. 

Centrum Bankowo-Finansowe (od 1989 r., dawniej Dom 

Partii - gmach KC PZPR) 

Do konkursu na Dom Partii, rozpisanego i 

rozstrzygnietego w 1947 roku przez Stowarzy szenie 

Architektów RP, ograniczonego, stanelo 10 zespolów. 

Program obejmowal szkicowy projekt gmachu KC PPR 

oraz przyleglego terenu. Pod budowe przeznaczono 

narozna parcele ogra niczona al. 3 maja (obecnie Al. 

Jerozolimskie), Nowym Swiatem, ul. Ksiazeca i 

projektowana al. Na Skarpie. Gmach nalezalo odsunac od 

linii regulacyjnej w celu stworzenia przed nim rozle glego 

placu i wziac pod uwage wysokosc Banku Gospodarstwa 

Krajowego i Muzeum Narodowego. Sad konkursowy, po 

dopuszczeniu do ostatecznej eliminacji czterech prac, 

wybral koncepcje zespolu architektów: Waclaw 

Klyszewski, Jerzy Mokrzynski, Eugeniusz Wierzbicki. 

Projekt przewidywal zwarta jednolita bryle w smialej 

koncepcji urbanistycznej, przewidujacej rozebranie domu 

przy ul. Ksiazecej i otwarcie szerokich per spektyw na pl. 

Trzech Krzy zy oraz wawóz w kierunku Powisla. 

Opracowanie dokumentacji trwalo trzy lata -od maja 1948 

do maja 1951 roku (objeto wiec rów niez przelomowy 1949 

rok, ugruntowujacy formy pracy 

architektów w biurach pro- 

jektowych). Pracownia miescila sie 

na budowie i prowadzila nadzór 

autorski. „Cegielka", która 

dolozyl niemal kazdy Pol ak, byla 

symbolem udzialu calego 

spoleczenstwa w jego budowie. 

Powstal budynek o zwartej 

monumentalnej, oblozonej 

piaskowcem bryle i przeswitami w Gmach KC Polskiej Zjednoczonej Partii Ro - 

przyziemiu na osi pólnoc-- botniczej na narozniku Alej Jerozolimskich i 

poludnie. Górne kondygnacje Nowego Swiatu - zdjecie lotnicze z 1952 roku z 

„Przewodnika po Warszawie", oprac owanie 

dwóch wyraznie zalozonych par 

redakcyjno-wydawnicze tygodnika „Stolica", 

elewacji dyscyplinuje rytm powta- Warszawa 1956) 

rzajacych sie otworów okiennych, 

nie wystepujacy jedynie na wielkich scianach 

szczytowych elewacji poludniowej. Postawiony na 

tarasie gmach otacza cokól utworzony ze schodów 

obiegajacych go dookola. 

OTOCZENIE 17 

Opracowanie na podstawie artykulu dr Doroty Folga-Januszewskiej 

„Muzeum Narodowe w Warszawie wobec planów rozbudowy 

Gmachu Glównego w latach 1999-2010" Szkice autorskie arch. Andrzeja M. Choldzynskiego bryly rozbudowywanego Muzeum Narodowego - widok od 

poludniowego wschodu (po lewej) i od poludnia 

Kamienice u zbiegu Nowego Swiatu i ul. 

Ksiazecej 

Sa to najwczesniej powstale w tym rejonie ka - 

mienice. W 1820 roku stanal tu jednopietrowy dom ze 

scietym naroznikiem autorstwa Fryderyka Alberta 

Lessla. W czasach Królestwa Kongresowego w latach 

1816-1829 w miejscu rozebranych domów wzniesiono 

klasycystyczne kamienice dwupietrowe. W 1910 roku 

nadbudowano je do wysokosci VI kondygnacji 

nadziemnych z mansarda (te przy ul. Ksiazecej 

przypisuje sie Józefowi Napoleonowi Czerwinskiemu, a 

druga pod adresem Nowy Swiat 2 - Juliuszowi 

Nagórskiemu). Powstaly na zamówienie jednego 

inwestora - Kazimierza Henryka Natansona, bankiera, 

ksiegarza i wydawcy. Zewnetrzna architektura obu jest 

tak zharmonizowana, ze sprawiaja wrazenia jednej 

budowli. Przetrwaly wojne, ale pózniejsze remonty 

ogolocily je z dekoracji. W czasie budowy Domu Partii 

planowano ich rozbiórke (istnienie swoje zawdzieczaja 

ponoc Wladyslawowi Gomulce). Dzis mieszcza Warszawskie 

Przedsiebiorstwo Geodezyjne i Uniwersytet 

Warszawski. 

Ogród Na Ksiazecem 

Byl jednym z trzech 

ogrodów ksiecia Kazi mierza Poniatowskiego, 

najstarszego brata króla Stanislawa Augusta, zalozony na 

terenie pozyskanym od króla w 1776 roku. Zalozenie 

obejmowalo fragment skarpy wislanej - polozony na 

pólnoc od ul. Ksiazecej i wawozu rzeczki Zurawki, 

splywajacej wówczas uregulowanym kanalem ku Wisle 

- u podnóza której miescila sie cegielnia 

Kamienice w pólnocnym narozniku pl. Trzech 

Krzyzy, u zbiegu ulic Ksiazecej i Nowego Swiatu w 

1928 roku (zdjecie z Kasprzycki J.: „Korzenie miasta", 

tom l, Veda, Warszawa 1996)

http;//www,budnet,pl 

18 OTOCZENIE 

królewska i rozlegla glinianka. 

Ksiaze zlecil stworzenie no wego 

projektu zagospodarowania terenu 

rezydencji Szy monowi Bogumilowi 

Zugowi. Glówny element zalozenia - 

palacyk (nigdy nie zrealizo wany) byt 

przewidziany na krawedzi skarpy, a 

dojazd do niego mial prowadzic 

aleja, obsadzona podwójnym szpalerem 

drzew, od strony Nowe go 

Swiatu. W ogrodzie urza dzono dwa 

bastiony, wzniesiono wysoka na 15 

m wiezyczke minaretu, podziemny 

salon-rotunde, klasycystyczna, 

zwana Elizeum (najwaz niejszy relikt 

ogrodu Na Ksia zecem), o okazalym 

wnetrzu srednicy 7,5 m i wysokosci 

8 m. W zbocze skarpy wbudowane 

byty tez dwie groty, po nadto 

zalozono folwar czek, a glinianke 

zamieniono w du za sadzawke z 

wysepkami na których wzniesiono 

pawilony i hodowano malpy (tzw. 

malpia kolonia). Kazimierz 

Poniatowski nie doprowadzil do 

konca urzadzania ogrodu i zajal sie 

nastepnym zespolem - Na górze, po 

przeciwnej st ronie ul. Ksiazecej (na 

zachód od niego rozciagala sie 

posiadlosc arch. Dominika 

Merliniego z palacykiem, 

pózniejszy ogród 

Gluchoniemych). 

Instytutu 

Na Ksiazecem zmienialo 

najemców i wlascicieli (m.in. hrabia 

Projekty Szymona Bogumila Zuga (zródlo: 

Tyszkiewicz, Horodyscy, Kalasanty „Historyczne centrum Warszawy", TOnZ, 

Szaniawski). W 1839 roku teren Warszawa 1998); od góry - projekt ogrodu Na 

zakupil rzad z mysla wzniesienia tu Ksiazecem, nie w pelni zrealizowany; projekt 

Elizeum i groty Na Ksiazecem; plan ogrodu Na 

szpitala pw. sw. Lazarza (realizacja 

Ksiazecem i ogrodu Na Górze 

1841 r., wg projek tu Adama 

Idzkowskiego i Henryka Marconiego). Koncepcja 

parcelacji ogrodu w poczatku XX wieku zostala 

spolecznie oprotestowana, co uchronilo go przed 

podzialem. W roku 1936 na terenie ogrodu, na tylach 

kamienic przy Nowym Swiecie 2 i 4, rozpoczeto 

budowe gimnazjum wg projektu Tadeusza 

Cwierdzinskiego i Stanislawa Tyrowicza - jednego z 

najwiekszych budynków szkolnych w Warszawie 

(istnial niespelna 10 lat). Czteropietrowy gmach (od 

strony ul. Ksiazecej zasloniety budynkiem szpitala sw. 

Lazarza i niemal stykajacy sie z jego tylna elewacja) 

zwrócony byl fasada w strone ogrodu i swiezo 

wytyczonej ul. Muzealnej, tylne jego skrzydlo zas 

przylegalo do oficyny kamienicy przy Nowym Swiecie 

4. 

Podczas ostatniej wojny wypaleniu ulegl szpital 

pw. sw. Lazarza; na terenie ogrodu ocalaly: sadzawka, 

resztki minaretu oraz najwazniejszy relikt - Elizeum. 

Gmach gimnazjalny wy- 


Fragment miasta z placem Trzech Krzyzy zlozony z planików 34, 60 i 61 z „Taryfy" 

H. Swiatkowskiego, 1852 (przy ul. Ksiazecej zaznaczony szpital pw. sw. Lazarza) 

Ruiny Nowego Swiatu, w glebi wypalona szkola przy 

ul. Muzealnej (fot. Archiwum Dokumentacji 

Mechanicznej)

magal wyremontowania, 

ale rozebrano go w 

wyniku dyrektyw wladz 

panstwowych, zgodnie z 

zalozeniami których 

powstajacy w sasiedztwie 

Dom Partii mial byc 


widoczny z placu Trzech 

Krzyzy (stojace na Nowej 

Swiecie kamienice za - 

chowaly sie). 

Po wojnie pozosta losci dawnych parków ksiecia - 

Na Górze, Na Ksiazecem i Na Solcu weszly w obreb 

Centralnego Parku Kultury ( z a l o z o n e g o 

1952-1964 wg proj. Ali ny Scholtzówny, Zygmunta 

Stepinskiego i Longina Majdeckiego); zaniedbane, 

stanowia jego czesc do dzis. 

http;//www. budnet.pl

Plac Trzech Krzyzy (historyczna nazwa 

Rozdroze Zlotych Krzyzy) 

Historia placu wiaze sie z powstaniem w latach 1724- 

1731 Drogi Kalwaryjskiej (pózniejszej alei Ujazdowskiej). 

Ustawione na jej poczatku dwa zlo te krzyze wraz z figura 

sw. Jana Nepomucena stanowia 

element ikonograficzny pla cu. 

Zarówno jego ksztalt zbli zony do 

trapezu, jak i funkcja komunikacyjna 

nigdy nie ule gly zasadniczej 

zmianie. Oprawa architektoniczna 

powstawala bez calosciowego jej 

planowania. Poczatkowo tworzyly ja 

drewniane parte rowe domki. W roku 

1817 podjeto decyzje o wzniesie niu 

na placu kosciola, pod budowe 

którego teren uzyskano wyburzajac 

domy i przesuwajac pólnocna 

granice placu z ulicy Wspólnej na 

Zurawia. W latach 1818 -1826 zbudo wano kosciól sw. 

Aleksandra (projekt Piotr Chry stian Aigner), centralna 

budowle, przekryta plaska kopula i ujeta z dwóch stron 

portykami, a do polo wy XIX wieku plac zyskal jednolita 

stylistycznie pie rzeje wschodnia. Zabudowe pólnocno - 

wschodniej parceli tworzyl neogotycki budynek plebani! 

kosciola sw. Aleksandra oraz dwie dwupietrowe kamie - 

niczki. Zarówno one, jak i kamienica stojaca u zbie gu 

Nowego Swiatu i ul. Ksiazecej ulegly pod koniec XIX 

wieku - a zwlaszcza okolo 1910 roku - meta morfozom, 

kiedy to osiagnely wysokosc VI ko ndygnacji z 

mansardowym dachem. Niejednorodne ar chitektonicznie 

pozostale pierzeje placu - pólnocna i poludniowa - 

utworzone z fasad okazalych bu dowli murowanych, 

powstajacych kolejno w naste pujacych po sobie 

dziesiecioleciach XIX wieku, przetrwaly do wybuchu II 

wojny swiatowej (istnieja one do dnia dzisiejszego w 

zmodyfikowanej nieco, glównie nadbudowa, lub nie 

zmienionej formie). 

Po zniszczeniach wojennych nie nastapila zasadnicza 

regulacja placu. Odbudowano kosciól w pierwotnej 

Aignerowskiej formie, który nadal oplataly drogi 

komunikacyjne otoczo ne odcinkami róznorodnej zabudowy 

miedzy wylotami ulic. Odbudowano XVIII-wieczne oficyny i 

korpus glówny Instytutu Gluchoniemych (zbudowany w 

latach 1826-1827 prawdopodobnie 

przez Adolfa Schucha), wokól 

którego we wschodniej pierzei placu 

pozostala wolna, nie zagospodarowana 

przestrzen. Wyraz 

zachodniej pierzei placu nadal 

monumentalny gmach Panstwowej 

Komisji Planowania Gospodarczego 

(PKPG - obecnie Ministerstwa 

Gospodarki -autorstwa architektów 

Stanislawa Bienkunskiego i 

Stanislawa Rychlowskiego). 

Wyobcowana z otoczenia 

socrealistyczna elewacja nie 

integrowala sie 


Widok pl. Trzech Krzyzy - akwarela Zygmunta Vogla 

z lat 80. XVIII wieku (przedruk z „Magazynu 

Budowlanego" nr 3/1996) 

Plac Trzech Krzyzy - widok w kierunku pólnocnym, 

poczatek lat 50. (zdjecie z „Przewodnika po 

Warszawie", opracowanie redakcyjno-wy-dawnicze 

tygodnika „Stolica", Warszawa 1956) 

O TOCZENIE 19 

z pozostala zabudowa placu. W okresie dwudziesto lecia 

1975-1994 w rejonie placu nastapil bezruch in westycyjny. 

Oprawe archi tektoniczna wschodniej pierzei stworzyly dwie 

realizacje powstale w wyniku rozpisanych konkursów 

architektonicznych. W polu dniowej jej czesci przy ulicy 

Boleslawa Prusa powstal w 

latach 1994-1996 hotel She - Konkurs w rejonie placu Trzech Krzyzy 

raton (autorstwa archi tektów - hotel przy ulicy Prusa (obecnie hotel Sheraton) 

Konkurs SARP nr 730, zamkniety, realizacyjny, rozstrzygniety w lutym 

Tadeusza Spy chaly i Piotra 1992 r.; autorzy zwycieskiej pracy: architekci Tadeusz Spychala (Wieden) i 

Szaroszyka). Obiekt dostoso - Piotr S zaroszyk (Warszawa). Praca nagro dzona za wkomponowanie w 

wano wysokoscia do 

gabarytów zabudowy 

ulic Wiejskiej i Prusa, a jego 

pierzeje placu, przywracajace mu dawny ksztalt. Z uznaniem ze strony 

sedziów konkursowych spotkalo sie równiez uksztaltowanie bryly od 

strony pólnocnej, gdzie trzy jego rytmicznie rozstawione czlony wchodza 

na tereny zieleni znajdujace sie na zapleczu placu. 

fasada stanowi uzupel nienie 

pierzei tej ostatniej. Od strony 

placu pojawil sie jego wielopietrowy pólokragly szczyt z 

wykuszem, polaczony z bryla In stytutu Gluchoniemych i 

Ociemnialych 

zabytku. 

lacznikiem dostosowanym do skali skrzydla 

Drugi konkurs, w wyniku którego mialo nastapic 

uzupelnienie pólnocnej czesci wschodniej pierzei pla cu nie 

przyniósl tak szybkich rezultatów. Dopiero dru ga próba 

podjeta w latach 1995 -1996 przez ten sam zespól projektowy, 

który wygral rozpisany w 1989 roku konkurs SARP byla 

owocna. Studio Pro Arte Beaty i Marka Swierczynskich we 

wspólpracy z holender skim biurem Atelier Pro Hansa van 

Beeka zaprojekto walo kompleks budyn ków banku ING i jego 

biur (sie dziba ING Barings, ING BSK Asset Management, 

ING Lease, ING Real Estate i Banku Slaskiego) oraz 

punktowych budynków apartamentowych. 

trzech 

Obiekt zasadniczy zalozenia - znanego dzis jako 

Holland Park - wycofano nieco z linii zabudowy. Chcac 

nadac mu od strony placu lekka forme wpro wadzono wysoki 

na dwie kondygnacje podcien -zdajacy sie nawiazywac do 

podcieni gmachu Ministerstwa Gospodarki w zachodniej 

pierzei - nad którym wznosi sie trzypietrowa czesc elewacji 

oblozona plyt ami piaskowca; cofnieta ostatnia kondy gnacje 

wykonano w postaci nadbudówki. Zaokraglo na 

wrzecionowata forma 

gabarytowo zrównaw 

narozniku ul. Ksiazecej, 

na ze stojaca vis-a-vis kamienica, podkresla cofniecie 

skrzydla bu dynku w pierzei ulicy Ksiazecej. 

Jednoplaszczyznowa zólto -kremowa, oblozona kamie niem 

elewacja, z prze szklonym fragmentem przyziemia mieszcza - 

cym glówne wejscie, styka sie szklanym pio nowym pasem 

sciany 

l -oslonowej z zabytko - 

wym neogotyckim 

budynkiem plebani! kosciola 

sw. Aleksandra. O d strony 

Skarpy Warszawskiej obiekt 

ma tarasowe uksztaltowanie. 

Obecnie zalozenie 

Holland Parku uzupelniane jest 

o znajdujace sie w koncowej 

Konkurs w rejonie pl. Trzech Krzyzy - hotel Pullman 

(obecnie siedziba firmy ING funkcjonujace pod nazwa Holland Park) 

Hotel Pullman przy pl. Trzech Krzyzy - konkurs SARP nr 718, otwarty, 

realizacyjny, rozstrzygniety we wrzesniu 1989 r.; autorzy zwycieskiej 

pracy: architekci Marek Swierczynski i Beata Swierczynska. Praca 

nagrodzona za stworzenie pierzei we wlasciwych proporcjach w stosunku do 

istniejacej zabudowy, nieznaczne wy cofanie obiektu z linii zabudowy, 

uhonorowanie sasiednich zabytko wych budynków (Instytut Gluchoniemych i 

Ociemnialych, plebania kosciola sw. Aleksandra i 6 -kondygnacyjna 

wczesnomodernistycznej kamienica u zbiegu Nowego Swiatu i ul. 

Ksiazecej). Hotel Pull man nie zostal zrealizowany z dwóch powodów: dzialka 

fazie realizacyjnej trzy miala nie uregulowane stosunki wlasnosciowe terenu i - mimo akceptacji 

przez wladze pokonkursowego proj ektu koncepcyjnego - powiele nie w tym 

apartamentowce. 

rejonie funkcji budujacego sie w poblizu hotelu Sheraton. 

monografie 1/01

20 KONKURS 

Konkurs nr 771 i praco nr 414121 

Wszystkie nowe budynki zlokalizowane w znaczacej dla miasta przestrzeni powinny byc wylaniane droga 

konkursu architektonicznego. Warszawa ma w tym wzgledzie niemal stuletnia tradycje. Prawie wszystkie znaczace obiekty, 

zarówno przedwojenne, jak tez powstale po wojnie, mialy swój poczatek w konkursach organizowanych przez profesjonalne 

srodowisko SARP Publikowanie prac bylo równoznaczne z ich publicznym obwieszczeniem. Stwarzalo to mozliwosc 

nie tylko ogladu autorskich wizji projektowych, ale równiez osadu na ile stanowiacy efekt finalny budynek odbiegl od 

wytypowanej do realizacji koncepcji, a na ile pozostal jej wierny. Co zapowiadal jeden z pierwszych konkursów architektonicznych 

III Rzeczypospolitej na projekt koncepcyjny Centrum Gieldowego przy ul. Ksiazecej w Warszawie? 

Plansze pracy 

konkursowej architektów 

Stanislawa Fiszera 

i Andrzeja M. Choldzyn- 

skiego (we wspólpracy 

z mlodymi architektami: 

Januszem Klikowiczem, 

Arturem Choldzynskim 

i Tomaszem Glowackim) 

-1 nagroda 

Informacje o rozpisanym szesc lal temu konkursie na Centrum Gieldowe mozna zawrzec w nastepujacej notatce: konkurs SAR P nr 771, otwarty, realizacyjny dla czlonków Oddzialu Warszaw skiego SARP z piecioma zespolami zaproszonymi (l - Andrzej 

Plan sytuacyjny 

pracy 

konkursowej 

uhonorowanej II 

nagroda 

Plan sytuacyjny 

pracy 

konkursowej 

uhonorowanej III 

nagroda 

Fajans i Maciej Scislo, II - Stanislaw Fiszer i Andrzej M. Choldzynski, III - Kazimierz Górski i Zbigniew Parandowski, IV - Jerzy Kuzm ienko, Beata Bejtman -Kuzmienko i Marek Kusztra, V - Krzysztof Ozimek). Zorganizowany na zlecenie Centrum 

Bankowo-Finansowego „Nowy Swiat" SA w Warszawie; ogloszony 18 kwietnia 1994 r. 

W ciagu szesciu tygodni - a wiec czasu bylo malo - naleza lo wykonac pro jekty obiektu dla dwóch wariantów programu uzytko wego (jednego rozmieszczonego na calym terenie lokalizacji, a dru giego - na polowie tego obszaru) i zaproponowac 

architekture na dziatkach sasiednich. Teren opracowania, zlokalizowany w obszarze ochrony ko nserwatorskiej, byt ograniczony; od pólnocy - Alejami Jerozolimskimi, od wschodu - linia równolegla do osi ulicy Muze alnej, przebiegajaca w odleglosci 

50 m na wschód od tej osi, od po ludnia - ulica Ksiazeca, od zachodu - ulica Nowy Swiat. Istniejaca w ob szarze opracowania studnie oligocenska przewidziano do bez warunkowego zachowania, podobnie jak obowiazywalo zachowanie w maksymalnym 

stopniu istniejacej zieleni, bezwzglednej ochronie zas podlegal okaz niezwykle rzadkiej odmiany buka. 

Rysunki mialy byc wy konane na planszach. Opinie o nadesla nych pracach formulowali specjalisci od spraw funkcji, bezpieczen stwa pozarowego i konserwacji zabytków. Pierwsza nagroda nie byla równoznaczna z decyzja o realizacji, bowiem inwestor 

zastrzegl sobie mozliwosc wyboru - po przeprowadzeniu analiz ekonomicznych -sposród trzech nagrodzonych prac. Ogloszenie wyników konkursu nastapilo 11 lipca 1994 r.; zwyciezcami zostali; 

monografie 1/01 http://www.budnet.pl

Po rozstrzygnieciu konkursu na tamach pra sy 

(„Krajobraz Warszawski" nr 8/1994, dodatek 

urbanistyczno-architektoniczny do dwutygodnika 

Stanislaw Fiszer (z: „O genezie powstania 

projektu Centrum Gieldowego i jego idei"): 

...budynek gieldy w Warszawie ma istotny wymiar 

ideologiczny, a jego lokalizacja - ogromny wymiar 

symboliczny. Te wymiary musza sie odnalezc w 

projekcie architektonicznym. Projekt i realizacja 

musza byc z kategorii tzw. budynków godnych, w 

oczywisty sposób kontynuujacych istniejaca 

przestrzen, sasiedztwo. Budynek Muzeum 

Narodowego, sylweta i pejzaz od strony Wisty, 

przestrzen miejska placu 

Andrzej Choldzynski (z: „O projektowanym 

budynku Centrum Gieldowego, jego funkcji i 

ukladzie przestrzennym"): ...budynek powinien miec 

strukture i morfologie prosta i zrozumiala, tak jak 

struktury organizacji finansowej powinny byc dla 

przecietnego obywatela zrozumiale i przejrzyste... 

[...] Budynek nasz zbudowany jest wiec na 

regularnej, otwartej siatce slupów, ze stropami o 

duzych rozpietosciach, tak aby ktos wchodzacy don 

mógl za pierwszym czy drugim spojrzeniem ogarnac 

logike tej struktury i opanowac mentalnie stworzona 

przestrzen. [...] Nie bez znaczenia jest tez obecnosc 

naturalnego swiatla w najdalszym zakatku prze - 

strzeni publicznych -jasnych i otwartych. [...] Jest 

on tak pomyslany i zaprojektowany, aby mozna go w 

rózny, zmienny sposób urzadzac w srodku. Jest wiec 

otwarty na zmiany w czasie. Jego dzisiejsza struktura i 

forma nie zamykaja 

Znajdujace sie u podnóza szczytów kamienic 

miejsce lokalizacji Centrum Gieldowego 

nie wypelnione jeszcze przewidywanym do 

realizacji obiektem - widok z dolu ul. Ksiazecej, 

grudzien 1995 roku... 

...i urzeczywistniona wizja projektu 

- budynek oddany do uzytku w maju 2000 

roku 


„Ratusz") opublikowano wypowiedzi autorów 

projektu uhonorowanego l nagroda i wybranego 

ostatecznie do realizacji. Oto ich fragmenty. 

Trzech Krzyzy okreslaja znaczenie naszego 

przedsiewziecia, tworza wymogi dla architekta. 

Powstaje problem naszej odpowiedzialnosci wobec 

miasta. Bedzie to wiec tak zwany budynek miejski, 

taki, który szanuje warunki ekonomiczne, 

administracyjne i urbanistyczne danego miasta i sie 

w nie wpisuje. Budynek taki nie trwoni dobra 

podstawowego, jakie miasto posiada - terenu. 

Nasz budynek musi wykorzystac w stu 

procentach teren, przestrzen administracyjna dana 

nam do dys- 

mozliwosci pózniejszego rozwoju. [...] Wchodzac na 

parter widzimy rozlegly, ogromny hali, mniej wiecej 

30 na 60 metrów, którego ogromne okna wychodza 

na park Na Ksiazecem. W srodku hallu znajduja sie 

ogromne ruchome schody, którymi wjezdza sie ku 

swiatlu plynacemu przez przezroczysty, szklany dach. 

Kazdy odwiedzajacy gielde moze od razu zorientowac 

sie, jaki jest uklad funkcjonalny budynku. Nad swoja 

glowa, po prawej stronie od wejscia, zauwaza 

podwieszona, przeszklona sale gieldy. Po lewej 

stronie widzi umieszczone na dwóch poziomach sale 

informatyczne, a poprzez szklany dach dziedzinca 

zauwaza pietra biurowe nalezace do banków. [...] 

...pragnacy obejrzec z bliska prace gieldy, bedzie 

mógl wjechac ruchomymi schodami do wnetrza, jakby 

do „brzucha" budynku, obserwujac jednoczesnie na 

kolejno mijanych przestrzeniach 

KONKURS 21 

pozycji. Jest to zasada, dzieki której wszystkie 

„prawdziwe" miasta, stolice, maja pewna 

spójnosc. [...] Budynek ten jest racjonalny w swej 

konstrukcji. Dzieki temu bedzie ekonomiczny i pozwoli 

to na stosowanie materialów pierwszej jakosci do 

jego budowy i do tak zwanych robót 

wykonczeniowych. [...] Jego przemyslana 

struktura tworzy przestrzen otwarta, pozwalajaca 

na przemiany, adaptacje wnetrz. Jest to jedna z 

niezbednych cech wspólczesnego budynku. 

prace poszczególnych dzialów, parkietu, sal 

informatycznych. [...] Oprócz glównego poziomu 

hallu wejsciowego - publicznego, drugim miejscem 

przeznaczonym dla widzów bedzie antresola 

obiegajaca dookola sale gieldy i oddzielona od niej 

pancernymi szybami. [...] Bedziemy chcieli we 

wspólczesny sposób uzyc takich tradycyjnych 

materialów, jak na przyklad kamien, stal, kilka 

rodzajów szkla, drewno, skóra. W percepcji budynku 

i jego wnetrza bardzo istotna role odegra wspólczesna 

technologia - ogrzewanie, klimatyzacja, dobra 

wilgotnosc powietrza, komfort akustyczny przestrzeni, 

wysoka jakosc oswietlenia sztucznego 

wspólistniejacego z naturalnym. [...] Dialog 

piekna proporcji, szlachetnej gry swiatla i przestrzeni, 

materialów i pracy nad nimi wraz z wspólczesna 

technika daje [...] szanse na zaistnienie piekna 

wlasciwego naszej epoce, n

22 PREZENTACJA 


Lekcja architektury 

PREZENTACJA NOWEGO GMACHU CENTRUM GIELDOWEGO PRZY UL. KSIAZECEJ W 

WARSZAWIE 

KONTEKST URBANISTYCZNY 

Wymogi konkursu 

Rozpisany w 1994 roku konkurs i jego 

szczególowe warunki przygotowano bardzo 

starannie, zarówno ze s trony wytypowanych 

przez SARP architektów, jak i urbanistów. 

Przyczynily sie do tego konsultacje z Woje - 

wódzkim Konserwatorem Zabytków i Woje - 

wódzkim Konserwatorem Przyrody, doglebne 

analizy planu ogólnego Warszawy oraz zapi sów 

planu miejscowego. Precyzyj nie okreslo no 

obowiazujace gabaryty przyszlego budyn ku - 

nie mógl przewyzszac dawnego Domu Partii, 

wysokoscia nawiazujac do kamienic stojacych w 

narozniku Nowego Swiatu i ulicy Ksiazecej. 

Jeden ze wstepnych postulatów dotyczyl 

utworzenia ciagu pieszego laczacego ul. 

Ksiazeca z Alejami Jerozolimskimi. Znalazlo to 

bardzo widoczne odzwierciedlenie w pro jekcie 

w postaci podcieni budynku, których 

kontynuacje stanowi zielony pasaz pod per - 

golami, prowadzacy wzdluz zachodniej scia ny 

Muzeum Narodowego do Alej Jerozolimskich. 

Sugerowano równiez utworzenie przej scia 

pieszego od Nowego Swiatu do bramy parku 

Na Ksiazecem. W projekcie koncepcja ta 

zostala nawet uhonorowana specjalna 

„oprawa architektoniczna": nadwieszony po - 

przecznie ponad owym przejsciem lacznik 

pomiedzy budynkami „Starej" i „Nowej" Giel dy 

(niestety nie zrealizowany) tworzyl w tym 

miejscu wielka paradna brame. 


Wymóg konkursowy dotyczacy opraco - 

wania dwóch wariantów projektu podyktowa ly 

warunki obiektywne: chodzilo o prawa wla - 

snosci terenu. Robert Rzesos [prezes Zarzadu 

Centrum Bankowo-Finansowego „Nowy 

Swiat" SA i przewodniczacy Rady Nadzorczej 

Budowy Centrum Gieldowego - przyp. red.] 

nie byt wówczas pewien, czy uda mu sie przejac 

w dzierzawe wieczysta parcele przy legla do 

ulicy Ksiazecej. Drugi wariant obej mowal wiec 

jedynie parcele pozostajaca w wylacznym 

wladaniu CB-F. 

W warunkach konkursu sug erowano tez 

potrzebe kontekstualnego nawiazania do sa - 

siadów-gmachu Muzeum Narodowego, by lego 

Domu Partii oraz kamienic z konca XIX w. 

Podkreslano tez koniecznosc odpowiedniego 

http://www. budnet.pl 

Nowy budynek 

Centrum Gieldowego 

w Warszawie (widok z dolu 

ul. Ksiazecej); podzial na dwie 

bryly pozwala nadac 

duzej kubaturze 

wymiar miejskiej kamienicy 

odtwarzajacej ten fragment 

miasta w ukladzie 

parcelacyjnym 

Dzieki lekkiemu odchyleniu 

poludniowej elewacji z placu 

Trzech Krzyzy otwiera sie 

os widokowa na park 

Na Ksiazecem (zdj. obok). 

Nad ul. Stanislawa Lorentza 

prowadzaca do bramy parku 

mial byc nadwieszony lacznik 

spinajacy budynki 

„Starej" i „Nowej" Gieldy 

(zdj. drugie od góry). 

Pólnocna elewacja 

budynku Gieldy wraz 

z elewacja Muzeum Narodowego 

i dawnego Domu Partii 

(obecnie Centrum Bankowo- 

-Finansowego) odtwarza 

miejski dziedziniec 

od strony Alej Jerozolimskich 

i nawiazuje do sasiadów 

proporcjami bryly 

i jej tektonika 

(zdj. trzecie od góry) 

Od strony 

parku Na Ksiazecem 

budynek stworzyl 

„mineralna pierzeje" 

(zdj. w dolnym rogu) 

PREZENTACJA 23 

monografie 1/01


uksztaltowania granicy parceli z parkiem Na 

Ksiazecem. Wprawdzie obiekt jest zlokalizo - 

wany w pewnym oddaleniu od uskoku skarpy 

wislanej, jednak sama bliskosc parku prowo - 

kowala stosowne refleksje. 

Wszelkie zalecenia zostaly przedstawio ne 

w sposób jasny i cywilizowany, w zwiaz ku z 

czym najistotniejsz e uwarunkowania staly sie 

oczywiste. Czynilo to zadanie pro jektowe 

bardzo interesujacym, bowiem brak 

okreslonych regul i odniesien powoduje w 

tego typu konkursach anarchie i ogranicza 

mozliwosci twórcze, a pozorne zawezenie 

pola refleksji daje asumpt do kreowania 

rozwiazan swiatlych i inteligentnych. 

Szczególna wartosc miejsca 

Sam fakt, ze nowa siedziba Gieldy mia la 

stanac w centrum Warszawy, w dodatku w 

rejonie, w którym zachowaly sie liczne bu dynki 

z okresu przedwojennego, stanowil w swietle 

zniszczen wojennych i rozbicia or ganizmu 

miejskiego stolicy wartosc wyjatko wa. 

Mozliwosc projektowania w miejscu, które ma 

swój architektoniczny i urbani styczny 

kontekst, nawiazujacy do ciaglosci ukladu 

przedwojennego - mam tu na mysli przede 

wszystkim gmachy Muzeum Naro dowego i 

Banku Gospodarstwa Krajowego oraz 

kamienice z przelomu wieków - doda wala 

jakosci i atrakcyjnosci intelektualnemu 

zadaniu. 


Ciag pieszy laczacy ul. Ksiazeca z Alejami Jerozolimskimi, 

którego utworzenie postulowano w konkursie, 

zrealizowano w postaci podcieni budynku od strony parku Na Ksiazecem i 

zielonego pasazu z pergolami wzdluz ul. Muzealnej 

Dodatkowym elementem refleksji byla 

obecnosc budynku dawnego Domu Partii, który 

nie tylko nie mial odtwarzac pr zedwojennej 

tkanki miejskiej, lecz wrecz zaprzeczal jej 

ukladowi. Konkurs wygrany przez „Tygry sów" 

zakladal wyburzenie kamienic z naroz nika 

Nowego Swiatu i ul. Ksiazecej oraz za mkniecie 

projektowanym budynkiem per spektywy Alej 

Ujazdowskich. Do dzis na d dachami kamienic 

widac gzyms, koronujacy obecna siedzibe CB- 

F, oraz jego flage - jak niegdys sztandar partii 

robotniczej. Proble mem bylo, czy uhonorowac 

wklad „Tygrysów" - w sensie urbanistycznym, 

bo pod wzgledem architektonicznym nie bylo 

watpliwosci; budy nek jest doskonalej jakosci i 

chwala jego twór com za to, ze mimo 

zaawansowanych poczat ków socrealizmu nie 

dali sie zepchnac na mielizne architektury 

socjalistycznej w tresci, a narodowej w formie, i 

ze na elewacjach nie znalazly sie plaskorzezby 

robotnic lub wyle wajacych surówke z pieca 

hutników, lecz po wsciagliwy detal. Sam uklad 

budynku jest zreszta bardzo modernistyczny - 

nawiazuje do dobrych, amerykanskich czy 

europejskich biurowców solidnej awangardy lat 

miedzywojennych. Doszedlem zatem do 

wniosku, ze po pierwsze jego jakosc 

architektoniczna, po drugie przynaleznosc do 

historii naszego kra ju - jaka by ona nie byla - 

przemawiaja za tym, zeby w tym kwartale 

przyznac mu poczesne miejsce. Przyjalem jego 

istnienie jako obowiazujacy wyznacznik 

nowego ukladu, 

w którym od strony Alej Jerozolimskich nale zalo 

odtworzyc miejski dziedziniec (od wscho du 

ograniczony elewacja Muzeum Narodowe go, od 

zachodu domkniety elewacja Domu Partii, a od 

poludnia - sciana naszego budyn ku) i 

odpowiedziec w sposób n iekonfliktowy - 

stosowna bryla, jej rozrzezbieniem i tektonika. l 

nieskromnie musze przyznac, ze z tego wi doku, 

z tego fragmentu miasta jestem bardzo 

zadowolony. 

Warszawa jest miastem, które wciaz wy - 

maga reperowania. Jest to wlasciwe, dobre 

okreslenie - nie reperuje sie wszak czegos, 

czego sie nie lubi i co zamierza sie wyrzucic. 

Chodzilo o to, aby siegnac do XVIII -wiecznej historii 

miasta - okresu, który w tym wlasnie miej scu 

jest szczególnie obecny; mamy tu Trakt 

Królewski, dawna Droge Kalwaryjska i pa rk Na 

Ksiazecem, niegdys urozmaicony mnóstwem 

obecnie zdewastowanych, niszczejacych i za - 

nikajacych elementów krajobrazowych - jeziorek, 

zdrojów, grot... Nalezalo ustosunkowac sie 

kompozycyjnie do Traktu, a jednoczesnie stwo - 

rzyc „mineralna pierzeje" parku. 

Te wlasnie uwarunkowania wykreowaly 

podzial na tzw. Maty i Duzy Budynek - byl on 

odpowiedzia na narzucony rygor „grzeczne go" 

ustawienia sie w linii pierzei ulicy Ksiaze cej i 

odtworzenia jej fragmentu w ukladzie 

parcelacyjnym. l to w zasadzie zbudowalo 

plan urbanistyczny ukladu, który rygorysty cznie 

doprowadzilem do realizacji w konkur sie i na 

budowie. 



Plan zagospodarowania otoczenia Centrum Gieldowego, skala 1:1200 

1 Muzeum Narodowe 

2 Centrum Bankowo-Finansowe „Nowy Swiat" SA 

3 kamienice u zbiegu Nowego Swiatu i ul. Ksiazecej 

4 park Na Ksiazecem 

5 ciag pieszy laczacy ul. Stanislawa Lorentza z ul. Ksiazeca 

6 kaskada wodna 

7 buk - drzewo o charakterze pomnikowym 

8 ujecie wody oligocenskiej 

9 pergole 


10 Duzy Budynek Centrum Gieldowego 

11 Maly Budynek Centrum Gieldowego 

a wjazd/wyjazd z parkingu podziemnego 

b wejscie do Malego Budynku 

c wejscie do Oddzialu Banku Komunalnego w Gdyni 

d wejscie do Centrum Gieldowego od ul. Ksiazecej 

e wejscie do Centrum Gieldowego od ul. Stanislawa Lorentza 

f wejscie spod lacznika (nie zrealizowanego) 

monografie 1/01


Nowy budynek Gieldy moze w przyszlosci utworzyc klasyczny uktad cour d'honneur - obiekt - jardin na 

przedluzeniu widokowej osi parku Na Ksiazecem wyznaczonej przez Szymona Bogumila Zuga, stajac s/e 

jednym z wielu podobnie zorientowanych obiektów wzdluz Traktu Królewskiego - szkice autorskie arch. 

Andrzeja M. Choldzynskiego 


Os kompozycyjna 

Czesto dzieje sie tak, ze powstajace w 

rejonach sródmiejskich budynki uzytecz nosci 

publicznej degraduja znaczenie histo rycznych 

osi kompozycyjnych. Gdyby spoj rzec na stare 

ryciny przedstawiajace uklad palaców 

warszawskiej magnaterii, wznoszo nych na 

skarpie wislanej w XVIII i XIX w., o fa sadach 

skierowanych na wschód lub polu dniowy 

wschód, okazaloby sie, ze w miejscu 

lokalizacji budynku Gieldy, w zastanym ukla - 

dzie glównych elementów przestrzennych, 

jedynym mozliwym i stosownym sposobem 

zabudowy pozostaje zaakcentowanie glów nej 

osi kompozycyjnej - widokowej osi parku Na 

Ksiazecem wyzna czonej niegdys w pro jekcie 

Szymona Bogumila Zuga. 

Istnieja dwa sposoby podkreslania osi: ro - 

zumiany doslownie, polegajacy na wznosze niu 

po obu jej stronach budynków w ukladzie 

równoleglym, lub tez inteligentniejszy i bardziej 

finezyjny, oparty na kreowan iu osi glównej po - 

przez dostosowywanie do niej podrzednych osi 

poprzecznych. Potrzeba zaznaczenia wi dokowej 

osi parku staje sie oczywista, jesli ja ko 

najwlasciwsze dla podkreslenia Traktu Kró - 

lewskiego przyjmiemy to drugie rozwiazanie. 

Gdyby pójsc dalej, w kierunku prze - 

ksztalcen kwartalów, okaze sie, ze Gielda stoi 

pomiedzy ogrodem a byc moze przy szlym 

dziedzincem. Mozna przeciez pozo stawiajac 

kamienice przy Nowym Swiecie, zmienic 

charakter ich oficyn, przesunac dziedziniec 

wjazdowy tak, aby uczynic go bardziej 

dostepnym z ulicy Nowy Swiat i otworzyc nan 

zachodnia elewacje holu Gieldy. Powstaje 

wówczas wspanialy uklad z holem 

przezroczowym - uklad klasyczny: cour 

d’honneur - obiekt - jardin. Wystarczy 

obejrzec plan parteru, by przekonac sie, ze 

wlasnie w ten sposób zostalo to zaprojekto - 

wane. Projekt konkursowy zawieral zreszta 

opracowanie tzw. drugiej fazy, obejmujacej 

fragment kwartalu polozonego miedzy No - 

wym Swiatem a budynkiem Gieldy - i rysun ki 

takie sa w moim archiwum. 

Budowanie przestrzeni wewnetrznej 

Bardzo chcialem, zeby budynek Cen trum 

Gieldowego byt kontekstualny nie po przez 

formalne podobienstwo do otoczenia, ale 

poprzez wykorzystanie wartosci kontek stu do 

zbudowania jakosci jego przestrzeni 

wewnetrznej. Jesli mamy piekny park, wy - 

starczy stworzyc rame w postaci wielkich pa - 

noramicznych okien i wstawic w nie szkto 


Jakosc wnetrza 

budynku Centrum 

jest budowana poprzez 

wykorzystanie wartosci otoczenia. 

Otwarcie poziomu holu glównego 

na park w postaci wielkich 

panoramicznych okien 

stwarza obrazy natury inne 

o kazdej porze roku (zdj. ponizej). 

Elewacyjny element z alabastru podkresla 

zywotnosc zieleni parku (zdj. obok) 

Sasiedztwo zabytkowego 

budynku plebani! 

po drugiej stronie ul. Ksiazecej 

bylo pretekstem 

do umieszczenia widoku fragmentu 

jego elewacji w „ramach" 

wysokiego przeszklenia 

holu wejsciowego 

(zdj. u dolu po prawej) 

Z przeszklonego naroznika ostatniej 

kondygnacji otwiera sie 

widok na panorame Warszawy 

(zdj. obok po prawej) 

przezroczyste najlepszej jakosci. Stworzyc 

obrazy natury zmieniajace sie w ciagu roku, w 

ciagu dnia - oto najlepsze, co mozna uzy skac. 

Jezeli naprzeciw, przy ul. Ksiazecej stoi budynek 

parafii sw. Aleksandra o rozrzezbionej 

eklektycznej fasadzie, neogotyckiej ale 

niewatpliwie wartosciowej pod wzgledem 

kompozycyjnym i materialowym, to w naszym 

budynku wystarczy odpowiednio skadrowac 

otwory w elewacjach - tak aby przebywajace w 

nim osoby st aly sie bogatsze bogactwem 

sasiada. Wykorzystac kontekst do budowania 

wewnetrznej przestrzeni nowego budynku - to 

zabieg niekosztowny, najtanszy jaki mozna 

wykonac, a w zamian otrzymujemy bardzo 

wiele. Ta wspólzaleznosc powinna oczywiscie 


dzialac w obydwi e strony - bierzemy cos, ale i 

cos dajemy. To cecha dobrej architektury. 

W przypadku sasiedztwa przyrody w 

postaci parku lub historycznych czy histo - 

ryzujacych budynków, bledem wydaje sie 

chec upodobnienia obiektu do któregokol wiek 

z tych elementów. Upoda bniajac - tra cimy 

dynamike kontrastów. Oczywiscie to „cos 

kontrastowego" musi wynikac z trudnej do 

zdefiniowania umiejetnosci udzielania 

odpowiedzi kontekstualnej - byc innym w ta ki 

sposób, aby oba elementy wspólpracowa ly ze 

soba, stworzyly nowa wartosc. 


Andrzej M. Choldzynski 

Zdjecia: Daniel Rumiancew 

monografie 1/01



Rzut poziomu -2 (-6,51 m), 

skala 1:1000 

1 pochylnia parkingu podziemnego - 

wjazd od ul. Ksiazecej 

2 parking podziemny 

3 studnia wody oligocenskiej 

4 pomieszczenia techniczne 

5 pochylnia laczaca parking pod 

budynkiem Centrum Gieldowego z 

parkingiem pod ul. Muzealna 

6 trzony komunikacji pionowej (windy, 

klatki schodowe, szacht instalacyjny) 

7 parking pod ul. Muzealna 

O FUNKCJI 

Gmach uzytecznosci publicznej czy 

prywatny budynek biurowy 

Biorac pod uwage proporcje programu 

biurowego zamknieteg o dla publicznosc do 

programu dla niej dostepnego lub pot - 

publicznego, budynek Centrum Gieldowego 

jest budynkiem biurowym. Budynkiem biuro - 

wym niekomercyjnym, bo przewidzianym na 

siedziby kilku glównych Akcjonariuszy Pan - 

stwowych spólki Inwestora. 

Gmach uzytecznosci publicznej - 

stratyfikacja pozioma przestrzeni i funkcji 

Biorac pod uwage hierarchie przestrzeni 

publicznych, pólpublicznych i prywatnych oraz 

ich wzajemne rozmieszczenie, funkcje ogólno - 

dostepne (takie jak wielkoprzestrzenny hol, sa la 

publicznosci i galeria dla publicznosci nad sala 

notowan oraz sama sala notowan i sala 

komputerowa, które wizualnie przynaleza do 


Rzut poziomu O (±0.00=24,67 n.p.W.), skala 

1:600 

1 hol wejsciowy Malego Budynku 

2 pomieszczenie kontroli dostepu 

3 pochylnia parkingu podziemnego 

4 dziedziniec gospodarczy 


6 komora odpadków 

7 hol wejsciowy Centrum Gieldowego 

8 schody paradne 

9 sala operacyjna banku 

10 pomieszczenia bankowe 

11 zespól kontroli dostepu 

12 stolówka 

13 zaplecze kuchenne 

14 hol windowy 

15 korytarz dostawczy 

16 pustka nad ujeciem wody oligocenskiej a 

wejscie do butiku b wejscie do Malego Budynku c 

wjazd do parkingu podziemnego d wejscie nocne 

do biur, bankomatów i wrzutni 

e wejscie do Oddzialu Banku Komunalnego 

w Gdyni 

f wejscie do Centrum Gieldowego z poziomu 

ul. Ksiazecej 

zespolu funkcji publicznych) tworza potezna 

przestrzenna baze budynku „dolnego" otwartego 

do maksimum na otaczajacy pejzaz i do - 

stepnego dla ogólu. Dwa trakty biur o wyjatkowo 

uprzywilejowanej wysokosci uzytkowej, ok. 4,5 

m, znajdujace sie na poziomie parkie tu, oraz 

dwie kondygnacje wyzej - w poziomie galerii dla 

publicznosci, odpowiednio w polu dniowej i 

pólnocnej czesci gmachu, sa natu ralnie 

wyjatkiem potwierdzajacym regule. 

Do tegoz gmachu uzytecznosci publicz nej 

przynalezy takze poziom parteru banko wokomercyjnego 

dostepnego wprost z ulicy 

Ksiazecej, z proporcjami ilosciowymi po - 

wierzchni na korzysc bankowosci i o jakosci 

przestrzennej podporzadkowa nej funkcji 

bankowo-reprezentacyjno-uslugowej. 

Symbolicznie i funkcjonalnie przestrzen 

publiczna Centrum Gieldowego jest zamknie - 

ta/otwarta monumentalnym szklanym dachem 


nad dziedzincem wewnetrznym, rozmiesz - 

czonym centralnie nad holem glównym. 

Ponad przezroczysta tafla oparta na sta - 

lowych i szklanych zebrach pojawia sie na - 

stepny swiat - budynek „górny", wzniesiony 

wokól otwartego dziedzinca, mieszczacy w 

sobie wylacznie biura oraz sale zebran roz - 

dysponowane w ukladach: klasycznym, pej - 

zazowym i klasyczno-pejzazowym. 

Trzecim „poziomym swiatem", w rytmie tej 

poziomej stratyfikacji, jest wienczacy bu dynek 

poziom techniczny - „miasto" stalo wej galerii 

obwodowej i pomostów technicz nych, 

pawilonów budowanych w lekkiej kon strukcji 

stalowej mieszczacych m.i n. urzadze nia 

klimatyzacyjno-wentylacyjne. Zamykajace góra 

sylwete gmachu stalowe pomosty ante nowe, 

wykonane jako ruszt stalowy w ramie z profili 

walcowanych, sluza do mocowania anten 

parabolicznych i radioliniowych. 


Stratyfikacja pozioma przestrzeni i funkcji 

polaczona wspólnymi elementami komu - 

nikacji pionowej; strefowa kontrola do - 

stepu - cztery stopnie dostepnosci 

Nakladanie sie na siebie funkcji budynku 

dostepnego dla publicznosci, budynku - 

siedziby panstwowych instytucji finansowych i 

budynku biurow ego z fragmentami pieter lub 

pietrami przeznaczonymi na wynajem, powo - 

duje bardzo duza, teoretyczna liczbe kolizji i 

antynomii z zakresu dostepu, dyskrecji i bez - 

pieczenstwa. 

Odpowiedzia na bardzo skomplikowa ny 

uklad funkcjonalno-administracyjny 

przestrzeni wystepujacej w programie gma - 

chu, mogla byc jedynie bardzo prosta, lapi - 

darna odpowiedz przestrzenna i architekto - 

niczna, wykorzystujaca wynalazki wspól - 

czesnej technologii i, naturalnie, zdrowy 

rozsadek. 

monografie 1/01


Gmach jest podzielony w kazdej instytu cji 

na cztery strefy dostepu (na przykladzie GPW 

w Warszawie): 

- pierwsza - obszary dostepne dla pu - 

blicznosci z kontrola wyrywkowa i bez asysty 

przewodnika (hol glówny, schody ruchome, 

antresola dla publicznosci, prawie wszystkie 

windy i pietrowe hole windowe), 

- druga - obszary dostepne dla makle rów 

gieldowych i innych osób upowaznio nych; 

klucz wyboru znany GPW w Warszawie i 

Centrum Gieldowemu (w przypadku innych firm 

i akcjonariuszy obszar ten nie istnieje, a w 

zamian pojawiaja sie obszary czesciowo 


dostepne dla publicznosci), 

- trzecia - obszary dostepne dla pracow - 

ników GPW w Warszawie (w przypadku in nych 

firm i akcjonariuszy chodzi o obszary dostepne 

dla pracowników wlasnych), 

- czwarta - obszary dostepne dla Zarza du 

GPW w Warszawie SA (w przypadk u innych 

firm i akcjonariuszy chodzi o obszary dostepne 

dla ich Zarzadów). 

Dzieki inteligentnej (programowalnej) sieci 

punktów kontroli dostepu - z urzadzeniami pe - 

ryferyjnymi w postaci czytników zblizeniowych 

kart magnetycznych i programowalnych kart 

magnetycznych, kontrolowanej przez strefowe 

Rzut poziomu +1 (+4,33 m), 

skala 1:600 

a wejscie do holu lacznika (ostatecznie 

nie zrealizowanego) 

b wejscie co Centrum Gieldowego 

z poziomu ul. Stanislawa Lorentza 

1 hol wejsciowy na poziomie ±0 

(ulicy. Ksiazecej) 

2 schody paradne 

3 hol wejsciowy na poziomie +1 

4 hol glówny 

5 barek i kawiarnia 

6 sklep „gieldowy" 

7 hol windowy 

8 sala konferencyjna 

9 kancelaria Krajowego Depozytu Papierów 

Wartosciowych 


11 pomieszczenia biurowe 

(np. pietrowe lub instytucjonalne) i calosciowe 

systemy zarzadzania „podpiete" takze pod 

system BMS - uklad stalych elementów komu - 

nikacyjnych budynku pozostal bardzo prosty i 

przejrzysty. Zredukowano go do logiczn ego 

minimum, zrozumialego dla publicznosci i 

uzytkowników, akceptowalnego dla eksper tów 

ppoz. pod wzgledem potrzeb ewakuacji osób i 

uzasadnionego ekonomicznie. 

W warstwie architektonicznej do prostoty i 

zrozumialosci ukladu komunikacyjnego nale zy 

dodac decyzje o przeszkleniu skrajnych czesci 

szybów i kabin windowych oraz mecha nizmów 

schodów ruchomych, która podjalem 


Rzut poziomu +2 (+9,63 m), 

skala 1:600 

1 parkiet gietcy 

2 pomieszczenie Newsroomu (rozwazanego przez 

GPW) 

3 hol windowy 

4 pomieszczenia biurowe GPW 


6 sala komputerowa GPW z aneksem telekomunikacji 

7 pustka holu glównego 

Rzut poziomu +3 (+14,47 m), skala 

1:600 

1 sala wykladowa 

2 pustka nad parkietem gieldy 

3 sala zebran Rady Gieldy 

4 galeria publicznosci 

5 hol windowy 

6 kontrola wejscia pracowników 

7 gabinet prezesa gieldy 

8 sekretariat 

9 pomieszczenia Zarzadu GPW - biura 

wiceprezesów wraz z sekretariatami 

10 pomieszczenia biurowe 

11 pomieszczenia dyrekcji generalnej, dzialu 

prawnego, administracji, ksiegowosci i biura 

emitentów (wersja przetargowa) 



w fazie projektu budowlanego. Zabieg ten mial w 

warstwie orientacji przestrzennej zapewnic 

uzytkownikowi szybk a i latwa lokalizacje ele - 

mentów komunikacyjnych, a w warstwie sym - 

bolicznej i plastycznej sprawic, w moim pojeciu, 

by poruszajace sie mechanizmy staly sie 

„rzezbami kinetycznymi", o których marzyli 

rosyjscy awangardowi konstruktywisci, a które 

tutaj sa ja ko Sztuka Technologiczna za cene 

niby banalnych wszystkim znanych urzadzen, 

czyli za pot darmo (co jest oczywiscie po my sli 

wszystkich Inwestorów swiata...). 




monografie 1/01


Podzielony na dwie bryly 

budynek Gieldy: 

Maty Budynek (w glebi po lewej) 

wspólczesnie interpretuje 

tektonike XIX-wiecznej 

sasiedniej kamienicy; 

Duzy Budynek zalozony 

na planie prostokata, 

odchylony w strone parku Na Ksiazecem 

otwiera na niego widok 

z placu Trzech Krzyzy 

i tworzy jego nowa, 

„mineralna pierzeje" 

ARCHITEKTURA ZEWNETRZA BUDYNKU 

Generalia 

Projekt architektoniczny przewidywal w 

planie podstawowym dwa budynki (Duzy 

Budynek i Maty Budynek) oraz lacznik spina jacy 

je z gmachem C entrum Bankowo -Finansowego 

(CB-F, dawny Dom Partii). Duzy Bu - 

dynek, zalozony na planie umiarowego pro - 

stokata, z prostokatnym dziedzincem w srod ku, 

tworzy od nowa „mineralna pierzeje" par ku Na 

Ksiazecem. Od strony parku pojawia sie nowa 

wartosc przestrz enna przez spotka nie kipiacej 

zieleni parkowej z geometryczna 

i mineralna struktura budowli, o monumental nej 

sylwecie i wyraznych zrównowazonych 

morfologicznych rytmach. Budowane przez 

cyzelowanie polaczen, zaciekawione otwar cie 

obu swiatów na siebie. 

Kontekstualna wymiana jakosci, w której 

pierzeja mineralna gmachu korzysta z warto sci 

przyrody, a kompozycja parku zyskuje przez 

kontrast z rytmiczna elewacja na swej 

przyrodniczej niezaleznosci, jest podstawa te go 

przestrzennego dialogu. 

Druga wymiana k ontekstualna, bardziej 

kulturowa i przekorna odbywa sie miedzy bu - 

dynkiem Gieldy a Domem Partii... 

monografie 1/01 http://www.budnet.pl

Od strony poludniowej Maly Budynek, po - 

slusznie ustawiony w pierzei ulicy Ksiazecej, w 

naturalny sposób nawiazuje dialog z ryt mem 

zastanej elewacji Ksiazecej, dajac swia dectwo 

swej obecnosci w strukturze miejskiej ulicy, a 

samej ulicy nadajac trwalosci i konse kwencji 

istnienia. 

W ten sposób od strony ulicy Ksiazecej po - 

jawil sie „nowy -stary" budynek, opowiadajacy i 

interpretujacy, w sposób wspólczesny, 

wspólczesnymi materialami - stala nierdzew na, 

szklem i kamieniem - tektonike i teksture 

elewacji sasiedniej XIX-wiecznej kamienicy. 

Odchylony lekko na pólnoc Duzy Budynek 

dyskretnie otwiera widok z pla cu Trzech Krzyzy 

na park Na Ksiazecem. Z przeciwnej strony 

Ksiazecej widac, przezroczysty „balkon miej ski" 

pierwszego pietra gieldowej budowli, któ ry 

otwiera przechodniowi widok do „brzucha" 

budynku - na schody ruchome i wewnetrzny, 

skapany w swietle dz iedziniec przekryty 

szklano-stalowym krysztalem. Urbanistyka 

wnetrz otwartych i komunikujacych. 

Od strony Alej Jerozolimskich wymyslone 

zadanie bylo równie odpowiedzialne - stworzyc 

wraz z gmachami Muzeum Narodowego i CB -F 

wnetrze przestrzeni miejskiej, i ntrygujace i 

zapraszajace widza do penetracji niedo stepnej 

dotad dla publicznosci ulicy Muzealnej. 

Budynek Gieldy spial w nowy trójglos dia log 

trzech równoprawnych budowli w zreperowanej 

tkance miasta. Cicha moja nadzieja by lo 

uzyskanie architektonicznego deja vu, tak jakby 

budynek Gieldy byl tu od zawsze. 

Z kolei elewacje zachodnia i poludniowa 

Muzeum Narodowego widziane sa poprzez 

podcienia nowego budynku i jego kolumnade 

ukosnie, w skróconej perspektywie, ocenianej 

przez Krytyke jako „bodaj nie najba rdziej antyczna 

perspektywa Warszawy", mimo uzycia 

wspólczesnych srodków wyrazu. - 

Symbolika 

Solidny i logiczny w swej strukturze nowy 

budynek w warstwie symbolicznej jest otwarty i 

przejrzysty - jak Instytucja Finansowa III Rze - 

czypospolitej - na obraz s truktur gieldowych, 

dostepny dla publicznosci w sferze funkcjo - 

nalnej praktycznie bez ograniczen, tak jak do - 

stepne sa kazdemu struktury demokratyczne go 

panstwa. 

Zwienczenie widokiem w niebo szklanych 

pawilonów przypomina o ciaglym samo - 

doskonaleniu sie nas wszystkich i o wlasnej 

wolnosci, o otwarciu na nowiny rynkowe i tech - 

niczne instytucji gieldowych i finansowych. 


Sasiedzi 

W miare pracy nad projektem do Pozwo lenia 

na Budowe, projektem przetargowym, a pózniej 

wykonawczym i budowa stawalem sie coraz 

bardziej zzyty z naszymi szacowny mi 

Sasiadami: gmachem Muzeum Narodowe go 

projektowanym i wznoszonym przez Tade usza 

Tolwinskiego w latach 1926 -1936, kosciolem pod 

wezwaniem sw. Aleksandra, któ ry przetrwal w 

klasycystycznej szacie, Ba nkiem Gospodarstwa 

Krajowego, który za wdzieczamy 

indywidualnosci Rudolfa Swierczynskiego, no i 

oczywiscie dawnym Domem Partii „Tygrysów", 

czyli Waclawa Klyszewskie go, Jerzego 

Mokrzynskiego i Eugeniusza Wierzbickiego, 

oraz parku Na Ksiazecem au torstwa Sz ymona 

Bogumila Zuga, z jego bar dzo silnymi echami 

swietnosci. 

Przekornosc kontekstualna projektu Giel dy 

w stosunku do „Bialego Domu" jest oczy wista - 

wymiana kulturowa i historyczna od bywa sie 

miedzy tymi budynkami bezustan nie. Ten 

przekorny dialog od bywa sie np. w sferze 

morfologii formy obu elewacji. Ciez ka, tarasowa 

kamienna baza Domu Partii na potyka w 

Gieldzie baze lekka, przeszklona i otwarta na 

swiat zewnetrzny. Male, zrytmizo wane okna 

gmachu „Tygrysów" napotykaja u nowego 

sasiada swój negatyw - duze, pa noramiczne 

okna od podlogi do stropu i od scianki do 

scianki. Ciezkie ornamentacyjne zwienczenie z 

kamiennym gzymsem koronu jacym - 

zbudowanym z kól i kwadratów -w Domu Partii, 

znalazly swe echo w szkla nych pawilonach 

wienczacych budynek Giel dy, otwartych ku 

niebu i przezroczystej kondygnacji technicznej. 

Im bardziej odkrywalismy na nowo na szych 

Sasiadów, tym bardziej chcialem, aby nasz 

budynek nie staral sie byc wobec nich 

wyjatkowym. Najlepiej, idealnie byloby, aby byt 

budynkiem „normalnym", który (marzyc zawsze 

trzeba) wtopilby sie w przestrzen stworzona 

przez swoich szacownych Sasia dów i stalby sie 

jednym z nich. 

Lacznik 

Nadwieszony nad ul. Stanislawa Lorentza i 

spinajacy gmach Centrum Bankowo -Finansowego 

(d. Dom Partii) z budynkiem Cent rum 

Gieldowego lacznik jest bardzo waznym ele - 

mentem dialogu przestrzennego obu tych 

obiektów. Zdefiniowalem go szczególowo juz w 

fazie konkursu, a jego funkcje udoskonali lem w 

projekcie budowlanym. Te symboliczna klamre 

spinajaca „Stara" i „Nowa" Gielde za- 


projektowalem w postaci zawieszonych kra - 

townic typu mostowego olbrzymiej rozpieto sci, 

przedrdzewionych - tak jakby byl to stary most 

laczacy oba budynki. Niesiona przez nie 

szklana struktura zawiera w srodku drewniane 

pudelko sali kongresowo -kinowej otoczonej 

rozswietlonym holem mieszczacym oranzerie i 

arboretum. Dolna w wysokosci kratownicy 

kondygnacja zawiera sale wystawowa lub w 

zaleznosci od potrzeb - biura pejzazowe. Jak 

szybko bedzie zrealizowana ta - niezbedna do 

zrozumienia i funkcjonowania calosci - 

urbanistyczna, architektoniczna i historyczna 

„klamra" zalezy naturalnie od Inwestora. 

Pejzaz 

Zewnetrzny pejzaz wokól Centrum Giel - 

dowego to caly odrebny temat sam w sobie. 

Stworzyc pejzaz przejsciowy miedzy mia stem 

a parkiem. Flirtowac z granica wlasno sci 

terenu przez system granitowych scho dów i 

oskarpowan. 

Dodac do szumu drzew szmer spadaja - 

cego kaskadami strumyka i kilka oczek wod - 

nych stwarzajacych nisze zatrzymujace czas i 

sprzyjajace chwili refleksji; wszystko to 

wytyczylem w waskiej gran icy z parkiem Na 

Ksiazecem, na tym, co jeszcze jest „na szym" 

terenem. Ciagle spogladanie w kie runku 

romantycznego XVIII -wiecznego parku Na 

Ksiazecem z nadzieja, ze ktos dokonal 

wreszcie sanacji jego parterów i przywrócil go 

dawnej swietnosci. Moze kiedys... 

Elewacja *• 

Oddychajaca - w przenosni i w rzeczywi - 

stosci - elewacja budynku Gieldy, noszac w 

sobie pionowe i poziome dukty klimatyza cji, 

wentylacji, ogrzewania, pokryta chityna 

aluminiowych, fakturowych odlewów zeliw - 

nych, inspirowanych i do zludzeni a przypo - 

minajacych metalowo -szara kore monumen - 

talnego buka „wspartego" o elewacje 

wschodnia, moze tu sluzyc jako przyklad 

syntezy rzemiosla i techniki. Fakturowe teksty 

zeliwnych paneli, dla niektórych odbiorców 

wyraznie figuratywne, dla innych, poruszaj acych 

sie w innym wymiarze sztuki, wylacznie 

abstrakcyjne i teksturowe, moga byc przy - 

czynkiem do rozmów o tym, co jest wspól - 

czesna bibliae pauperum w budynku publicz - 

nym, w czasach gdy umiejetnosc czytania i 

rozumienia obrazków figuralnych jest ta sa ma i 

powszechna... 


monografie 1/01


TRZONY INSTALACYJNE 


„Oddychajaca skóra” budynku 

Zlokalizowanie trzonów instalacji klimatyzacyjnych i wentylacyj nych 

w elewacjach budynku wynikalo nie tylko z projektu archi - 

tektonicznego, ale równiez z uwarunkowan ekonomicznych. My sla 

przewodnia Architekta bylo znalezienie rozwiazania, które 

umozliwialoby maksymalne wykorzystanie powierzchni budynku dla 

funkcji biurowych i pozwalalo na dowolna aranzacje po mieszczen, 

nie ograniczona przebiegiem wewnetrznych szachtów 

instalacyjnych. Elewacje zostaly zaprojektowane w taki spo sób, aby 

powietrze z kondygnacji technicznej zlokalizowanej na dachu 

budynku jak najprostsza i najkrótsza droga doprowadzic do jego 

wnetrza. W tym celu we wszystkich scianach zewnetrz nych 

poprowadzono pionowe i pozi ome drogi instalacyjne. Szachty 

glówne w postaci kanalów pionowych rozdzielaja infra strukture 

miedzy kondygnacjami, natomiast poziome, biegnace pod stropem, 

dystrybuuja powietrze wentylacyjne i klimatyzacyj ne do 

poszczególnych pomieszczen na danej kondyg nacji. Wszystkie te 

zewnetrzne trasy klimatyzacji i wentylacji zostaly pokryte 

elementami odlewów aluminiowych, tworzacymi rodzaj „pancerza 

ochronnego" budynku. W ten sposób odlewy, których 

zastosowanie oraz geometria stanowia o „teksturze" elewacji i jej 

grze w swietle, staly sie waznym elementem budowlanym, a nie 

czysta dekoracja. Od wnetrza pokoi biurowych szachty zo staly 

osloniete panelami z perforowanej stali, w których zamon towano 

kratki nawiewne i wywiewne. Strukture nosna kanalu stanowi prosta 

konstrukcja stalowa mocowana do zelbetowego szkieletu budynku. 

Powyzsza zasada prowadzenia trzonów instalacyjnych zostala 

zastosowana konsekwentnie na wszystkich elewacjach Centrum 

Gieldowego. Glebokosc osadzenia szklenia jest najwieksza w 

elewacji poludniowej, a najmniejsza w pólnocnej 

Wedlug dokumentacji projektowe! opracowala 

Katarzyna Niewiadomska 


Odlane ze stopu 

Odlewy aluminiowe, tworzace na elewacji przemyslana i wywazona 

kompozycje, pelnia fun kcje maskujaca. Mysla przewodnia byl 

rodzaj prostego wyrafinowania - wszystkie instalacje zostaly 

zlokalizowane po zewnetrznej stronie budynku, tak by nie zaj - 

mowaly potrzebnej przestrzeni biurowej i nie zmuszaly do uzycia 

sufitów podwieszanych. Odlewy alu miniowe pokrywaja kilometry 

przewodów instalacyjnych do przekazu róznego ro dzaju mediów 

zasilajacych caly „organizm" budowli. Formujace lizeny odlewy 

zostaly wykonane ze stopu aluminium AL11 przez upadajaca wówczas 

firme „Odlewnia zeliwa i metali kolorowy ch - Zelmet WaFaPomp". Te 

stare, zlokalizowane na war szawskiej Woli zaklady odlewnicze 

zajmowaly sie produkcja zeliw nych kadlubów do silników i pomp m.in. 

dla potrzeb przemyslu stoczniowego. Pierwsza wizyta w zakladach 

zrobila na nas ogrom ne wrazenie - XIX-wieczne ceglane zabudowania 

z platanina torów, szyn, dzwigów, taczek, wagoników i dziwnych 

urzadzen, w wiek szosci pamietajacych przelom stuleci. Jak na ironie, 

po zakladzie oprowadzal nas jego likwidator - Wlodzimierz 

Majorkiewicz. Wszystko wskazywalo na to, ze realizacja 

powierzonego zadania bedzie graniczyla z cudem. Jak zwykle 

ludzie - Antoni Cendrowski (modelarz) oraz Wlodzimierz 

Majorkiewicz - i ich doswiadczenie przesadzily sprawe. Pierwsze 

próby odlewów z róznych stopów aluminium odbyty sie jednak w 

tej wlasnie fabryce i tam tez finalnie odlano naj - 

ODLEWY ALUMINIOWE 


Odlew aluminiowy 

(pokrywa szachtu instalacyjnego), 

rozmieszczenie tekstów i symboli, 

skala 1:30 

wazniejsze elementy w calym ukladzie elewacji: odlewy lizen 

glównych pionowych trzonów instalacyjnych - najtrudniejsze 

zarówno pod wzgledem rysunku, jak i samej geometrii formy. Na 

odlewach szachtów glównych (nazwanych ostatecznie 4A, 4B i 

4C) jest przedstawiony ogólny sens powstania i tresc bu dynku. 

Odlano je w formie karty z wypuklym napisem upamiet niajacym 

inwestorów oraz autorów projektu: „Centrum Gieldo we w 

Warszawie zbudowane 1998 -2000 przez Akcjonariuszy Centrum 

Gieldowego GPW SA, KDPW SA, BH SA, CBF SA, BIG SA. 

Architektami byli Andrzej Choldzynski Stanislaw Fiszer". Ponizej w 

9 kwadratach wpisano inicjaly czlonków zespolu ar - 

chitektonicznego. W lewej kolumnie od sentencji glównej, po dano 

rok liczbami rzymskimi: „MCMXCVIII - MM". Po prawej stronie zas, 

umieszczono nazwy firm aktualnie notowanych na Gieldzie 

Warszawskiej. Same ich nazwy zostaly zastapione za - 

szyfrowanym zbiorem liter, podano takze ich kursy biezace, ce ny 

minimalna i maksymal na, procent zmiany, obrót w sztukach i 

tysiacach zlotych, wskazniki i inne dane. Zaszyfrowane infor - 

macje „przedarte" zostaly fragmentem wykresu notowan cia glych 

osiagajacych w tym okresie tendencje zwyzkowa. Po nadto w 

górnej czesci kazdego odlewu znajdu ja sie 15 -centy-metrowej 

wysokosci inicjaly ludzi pracujacych przy tworzeniu budynku - 

inwestorów, projektantów i wykonawców. Poza glównymi 

pionami wentylacyjnymi odlewami aluminio- 


wymi oblozone zostaly takze poziome elewacyjne kanaly wen - 

tylacyjne, podcienia Duzego Budynku oraz pas elewacyjny po - 

wierzchni komercyjnej w Malym Budynku. Te partie odlewów 

wyprodukowaly Zaklady Mechaniczne PZL - Wola SA (pod 

kierunkiem inz. Zbigniewa Druzgalskiego). Opracowanie strony 

graficznej zeliwnych odlewów trudno bylo sprowadzic do rangi 

powinnosci zajmowania sie tym fragmentem elewacji. Prawdziwa 

przyjemnosc sprawiala mozli wosc analizowania efektów 

uzyskiwanych poprzez tworzenie róznorodnych kompozycji 

projektowych, dyscyplinowanych jedynie wymiarami paneli, 

rozmieszczeniem elementów typo graficznych i uwzglednieniem 

nieuciazliwych uwarunkowan technologicznych. Sztuka okazalo 

sie takze znalezienie pomyslu na techniczne wykonanie faktur w 

tak zwanych formach -matkach, które odróznialyby poszczególne 

plaszczyzny. Po wszechnie stosowane piaskowanie lub 

srutowanie róznymi, ale ograniczonymi w wielkosci granulatami 

dawalo niezadowalajace efekty. Majac na uwadze odleglosc z jakiej 

ogladane sa odlewy (wysokosc najwyzej zlokalizowanego siega 

34,5 m) trzeba bylo poszukac innego rozwiazania. Z pomoca 

przyszly groch, fasola, soczewica i inne ziarna wyscielone w 

formach odlewniczych, których grubsza frakcja nadala plaskim 

plaszczyznom oczekiwana glebie. 


monografie 1/01

KONSTRUKCJA FASADY 

Detal A - przekrój poziomy przez pionowy uskok elewacji; 

detal A' - przekrój poziomy przez element pelny fasady i 

fragment obudowy szachtu, skala 1:10 

1 uszczelka polietylenowa 

2 blacha aluminiowa gr. 2 mm 

3 profil systemowy elewacyjny Schüco 

4 zestaw szklany elewacyjny 3x16x44.4 ze 

szkla Infrastop Neutral 51/39 

5 uszczelka silikonowa 

6 tasma uszczelniajaca VK-Band 

7 grzejnik 

8 styropian z folia aluminiowa 

9 blacha stalowa gr. 2 mm 

10 plyta gipsowo-kartonowa 

11 welna mineralna gr. 80 mm 

12 element kamienny (piaskowiec) 

13 odlew aluminiowy elewacyjny 

14 izolacja przeciwogniowa - Conlit 

15 katownik stalowy walcowany 75x75x5 



18 izolacja przeciwogniowa - Promatec 

19 katownik stalowy walcowany 45x75x5 

20 katownik stalowy lakierowany 

21 folia paroizolacyjna 

22 blacha stalowa perforowana z 

wypelnieniem z welny mineralnej 

Przekrój B-B, skala 1:100 

M 

Mocowanie elementów kamiennych 

elewacji wewnetrznej Duzego 

Budynku przy patio 

Detal B - mocowanie elementów kamiennych - przekrój poziomy, skala 1:10 

1 element kamienny (piaskowiec) 10 welna mineralna gr. 80 mm 

2 konstrukcja mocujaca kamien 11 zestaw szklany 8x16x4/1/4 ze 

3 gzyms kamienny (labrador) 

szkla Infrastop Neutral 51/39 

4 element kamienny kryjacy czolo stropu 12 profil sciany oslonowej Schüco 

(piaskowiec) 

13 grzejnik 

5 izolacja przeciwogniowa - Conlit 14 obudowa grzejnika 


15 zaluzja przeciwsloneczna 

7 sruba HVA M10 kotwiaca konstrukcje 16 welna mineralna 

wsporcza kamieniarki wykonana z 17 folia paroizolacyjna 

katowników i plaskowników ze stali 18 plyta gipsowo-kartonowa 

nierdzewnej 



20 styropian z folia aluminiowa 


21 styropian 

http://www.budnet.pl monografie l/Ol 

41


Dostepny dla publicznosci hol glówny 

budynku Gieldy ma pelnic funkcje 

reprezentacyjna, wystawowa i federujaca. 

Widoczne przez szklane sciany dzialowe 

sale informatyczne, parkiet i biura Gieldy 

pozwalaja kazdemu poznac 

zasady funkcjonowania tej instytucji 


ARCHITEKTURA WNETRZA BUDYNKU 

Jeszcze o funkcji i o tym, co wydawalo sie 

wazne 

Oczywiscie, glówne zamierzenia projekto we 

- te z konkursu i te z projektu budowlanego do 

pozwolenia na budowe - staly sie rzeczywistoscia. 

Morfologia budynk u umozliwia publicz nosci wolny 

wstep do poteznego holu glówne go o glównych 

niezaleznych funkcjach, takich jak: 

reprezentacyjna, wystawowa i federujaca. 

Wchodzimy albo przez hol poludniowy, z 

zaglebionego w stosunku do parku Na Ksia - 

zecem poziomu ulicy Ks iazecej, paradnymi 

schodami marmurowymi, albo przez hol pól - 

nocny otwarty na przestrzen pomiedzy Mu zeum 

Narodowym a Domem Partii, praktycz nie w 

poziomie parku. 

Wejsciowy hol poludniowy jest bardziej 

monumentalny anizeli pólnocny, z racji swej 

podwojonej wysokosci, wzmocnionej liczba 

i starannoscia akcesoriów przestrzennych, 

wsród których falujacy sufit gipsowy wykon czony 

naturalnym woskiem i paradna masywna 

balustrada wyrzezbiona z marmuru Carrara, 

uciekajaca w góre delikatna linia profilu i 

wprowadzajaca w glab holu, stanowia o jako sci 

tej przestrzeni - przestrzeni, której umowne 

granice sa opowiedziane panoramicznymi 

szybami elewacji naroznikowej, dzieki której juz 

tutaj podrózuje sie w glab parku, a park wplywa 

do wnetrza. Naturalnie idealem bylo by aby 

proporcje powietrzne holu wejsciowe go (i 

pozostalych przestrzeni publicznych o podobnej 

morfologii) oraz jego umowne granice zmienialy 

sie wraz z intensywnoscia naturalnego swiatla w 

ciagu dnia i pór roku. 

Pasaz w podcieniach, pejzazowy mur wy - 

tyczajacy linie strumyka i kaskad wodnych ze 

zwierciadlem wody i malym placem pieszym na 

dwóch poziomach polaczonych schodami, flirtu - 

jace z linia granicy wlasnosci, sa planem posred- 


nim, „laserunkowym" w perspektywie powietrznej 

budowanej pomiedzy holem a swiatem parku. 

Konstrukcja przestrzeni holu w jego glównej, 

górnej czesci opiera sie na blizniaczo po dobnych 

zasadach, z ta róznica, ze swiatlo na turalne, 

zenitalne, zalewajace jego centralny obszar, 

dopelnia dzialanie duzych panora micznych szyb 

ustawionych w spójnym, ryt micznym ordynku od 

strony parku. Oczywiscie nie bez znaczenia jest 

symboliczna obecnosc naturalnego swiatla w 

najdalszym zakatku przestrzeni publicznych 

holu -jasnych i otwar tych, wyznaczonych 

konstrukcja budynku. 

Calosc przedstawia instytucje solidna, 

przejrzysta w swoich strukturach, otwarta i zro - 

zumiala dla obywatela. Kazdy moze bowiem 

wejsc do budynku Gieldy, do holu dolnego i 

górnego; za pierwszym, drugim spojrzeniem 

ogarnac logike struktury tej przestrzeni i men talnie 

ja sobie przyswoic, opanowac. Latwosc 

zrozumienia funkcjonowania tej instytucji i od- 


Fragment rzutu poziomu +3 - 

elementy kompozycji holu 

glównego, skala 1:300 

1 schody ruchome 

2 winda 

3 schody okragle maklerów 

4 schody proste maklerów 

5 galeria publicznosci 


Przy pólnocnym 

holu windowym zawisla 

spiralna klatka schodowa. 

Ta oryginalna stalowa 

konstrukcja, sprawiajaca 

wrazenie pordzewialej, stanowi 

materialowy i kolorystyczny 

akcent wnetrza 

najdywania sie w niej, to kolejny element tejze 

symboliki. 

Podróz schodami ruchomymi do „brzucha" 

funkcjonujacego budynku, która wiedzie na 

galerie dla publicznosci, w kierunku „wiedzy - 

swiatla", w trakcie której widzimy pomieszcze nia 

wypelnione pracownikami Gieldy: z prawej - 

sale notowan, wraz z zawieszonymi nad nia sala 

wykladowa dla publicznosci i sala zebran Rady 

Gieldy, z lewej - sale Informatyczne, czyli 

„mózg" Gieldy Papierów Wartosciowych w 

Warszawie i biura Dzialu Notowan, spelnia 

naturalnie swa podstawowa role edukacyjna, 

poznawcza oraz symboliczna. 

Patrzymy, oddzieleni scianami i ekranami 

szklanymi - widzimy, nie podsluchujac i nie 

przeszkadzajac swa oddalona obecnoscia, 

O materialach, o detalach, wyposazeniu 

Nowy budynek Centrum Gieldowego zostal 

wzniesiony z materialów tradycyjnych. 


Podstawa dzialan byla wiara w mozliwo sci 

rzemiosla lokalnego i nadzieja na jego ist nienie, 

chociaz z tym w naszym kraju jest co raz gorzej, 

co stwierdzam z wielkim niepokojem i troska. 

W detalu obowiazywalo zaniechanie „dar - 

mowej" dekoracji wypelniajacej plaszczyzny i 

przestrzen dla samej przyjemnosci ozdabia nia. 

Zasada bylo dazenie do detalu wynikajace go z 

wymiarowania i definiowania ukladów kon - 

strukcyjnego zelbetu, stali, kamienia czy drew na. 

Dazenie do detalu powsciagliwego, wynika jacego 

z zestawienia tych materialów miedzy soba, 

zgodnie z zawsze prawdziwymi rzemiesl niczymi 

zasadami sztuki, zdrowym rozsadkiem i 

nieunikniona porcja, nazwijmy to „wyczucia", przy 

okreslaniu wielkosci i proporcji. 

Ksztaltowanie wyrazu przestrzeni przez 

konstrukcje i statyke budowli cierpliwie uzupel - 

niana, wypelniana elementami uzytkowymi, 

niezbednymi do spelnienia funkcji witalnych 

monografie 1/01

^*6 PREZENTACJA 

Rzut sufitu podwieszonego nad poludniowym holem wejsciowym, skala 1:250 


Detal A, skala 1:20 

Pod stropem holu 

wejsciowego o zdwojonej 

wysokosci zawisl gipsowy 

sufit wyprofilowany w 

ksztalcie fali 

Marmurowe schody 

paradne prowadzace 

na poziom holu 

glównego Duzego 

Budynku 

SCHODY PARADNE W 

POLUDNIOWYM 

HOLU WEJSCIOWYM 

budynku. Oczywiscie, sposób tego „wypelnia - 

nia", jego ewidentnosc, swiadomosc kazdego 

gestu projektowego, odrzucanie „zbednego", 

mialo stanowic o koncowej jakosci przestrzeni. 

Przestrzen publiczna - hol glówny 

Tutaj, w t ej przestrzeni dzialanie bylo chy ba 

proste. Nie nalezalo przeszkadzac zieleni 

parku wejsc do holu. Dostarczyc duzo 

zmiennego w ciagu dnia, zenitalnego, filtro - 

wanego swiatla. Powsciagliwie i (oby) ele - 

gancko zestawic kilka podstawowych mate - 

rialów z ich w lasna barwa - rdzawa stal 

schodów, bialoszara polyskliwosc kamienia z 

Carrary, autentycznosc stalowych elemen tów 

szczotkowanych i piaskowanych, szcze rosc 

(czasem nawet wymykajaca sie spod kontroli) 

zelbetów. 

Zestawic „rzezbe mechaniczna" czy „kine - 

tyczna" bocznie przeszklonych ruchomych 

mechanizmów schodów z dostojnie obecnymi 

„rzezbami statycznymi" schodów kreconych i 

prostych. Uzyskac kolory i swietlistosc wne trza 

zmieniajacego sie wraz z operacja slonca i pora 

dnia. 

Uniknac - i tym razem - kolorów „z tuby", 

definiowanych „raz na zawsze" w niepojetym 

procesie „robienia wnetrz" po wybudowaniu 

gmachu. 


Kolejnym moim elementem koncepcyj nym 

bylo zamierzenie uzyskania zelbeto wych, 

barwionych i wosko wanych sufitów ze 

zintegrowanym juz w trakcie szalowania 

oswietleniem. Pozbyc sie sufitów podwiesza - 

nych, tego „plastra na rany" leniwych projek - 

tantów instalacji, otrzymac pomieszczenia 

wyzsze, nobliwe, gdzie swiatlo siega glebiej, a 

powietrza do oddychan ia jest wiecej - bylo 

glównym zamierzeniem. 

Jeszcze o materialach i wyposazeniu 

Kamien: bialoszary carraryjski marmur, 

ciepla szarosc strzegomskiego granitu i opo - 

czynskie piaskowce, szlifowane i tupane, 

przekornie nieprzezroczyste, dialoguja z prze - 

zroczystym szklem najlepszej jakosci, lamino - 

wanym i piaskowanym na stopniach szkla nych 

schodów czy lamaczy swiatla swietlika. 

Elewacyjne alabastry to dopelnienie kamien - 

nego katalogu materii i gry swiatla. 

Wazne sale zebran wykonane jako drew - 

niane puzderka na wiazujace kontakt wizual ny z 

bezposrednim i dalszym otoczeniem 

wewnetrznym i zewnetrznym. Indywidualne 

meble o wyokraglonych ksztaltach oraz me ble 

historyczne: XIX-wieczna „tablica noto wan", 

„szranki" okragle i owalne, zabytkowa 

mównica ze slynnym dzwonem gieldowym, 



Hol wejsciowy budynku 

Gieldy -widok z holu 

glównego w strone ul. 

Ksiazecej. Jego zdwojona 

wysokosc, rotunda 

wejscia, monumentalne 

schody z marmuru i 

falujacy gipsowy sufit - to 

elementy stanowiace o 

randze tego wnetrza 

wypelniaja wnetrza i 

kontekst ciaglosci historycznej instytucji gieldy. 

Elektroniczne wypo sazenie biur i parkietu - 

tablice multimedialne, tablice notowan, tickery, 

ultra nowoczesne stanowiska - konsole Help- 

Desku oraz Rynku Terminowego, dopelniaja 

równowagi i wielowat kowosci funkcjonalno - 

estetycznej. 

A miedzy przestrzeniami publicznymi 

i gieldowymi „korpusu" a wyzej polozonym 

miastem biur, rozpraszajacy swiatlo dzienne 

krysztal dachu dziedzinca wymierza granice 

swiatów, niby tafla Morza Sródziemne 

go, kiedy wraca sie z nurkowania na 

powierzchnie. 

Jeszcze o kilku „zasadach" konstrukcyjnej 

morfologii budynku 

Konstrukcja zelbetowa o duzych rozpie - 

tosciach uwalnia dwa obszary przestrzeni bez 

podpór posrednich, korzystne dla po trzeb 

modulowania przestrzen i biurowych. 

Wiekszosc instalacji sanitarnych: wentylacyj - 

nych, klimatyzacyjnych i grzewczych jest pro - 

wadzona w elewacjach zewnetrznych - pio - 

nowo i poziomo, jak w majacej swoja aktyw na 

grubosc, oddychajacej „skórze" budowli. 

Elewacyjna skóra budynku okr ywajaca te 

pionowe i poziome szachty jest wykonywa na z 

lusek zeliwnych paneli aluminiowych, 

których barwa i tekstura przypominaja do 

zludzenia chityne kory buka wspartego o 

wschodnia elewacje. 

Zelbet o powierzchni: gladkiej, groszko - 

wanej, barwionej i po dwójnie woskowanej 

tworzy w zestawieniu z plomieniowanym gra - 

nitem strzegomskim frapujace zestawienie 

fakturowe, nobilitujace beton jako material 

naturalny (oby...). 

Stal naturalna, przedrdzewiona lub 

szczotkowana, lakierowana piecowo na mat, 

to echo konst rukcji przemyslowych lub pol - 

skiego „akademickiego konstruktywizmu" lat 

20. i szlachetnych eksperymentów Pierre'a 

Chareau w Paryzu. 

O typologii powierzchni budynku 

Dwie rodziny przestrzeni o róznych roz - 

miarach zyja obok siebie w tym budynku: 

przestrzen publiczna i pólpubliczna holu glów - 

nego oraz aneksów, a ponadto przestrzenie 

biurowe, przeznaczone do ciaglej pracy ludzi. 

Biuro 

Indywidualne rozwiazania scianek dzialo wych 

i nadswietli, indywidualny projekt oswietlenia 

biurowego „zaglami swietlnymi", wyklu czenie 

sufitów podwieszanych - stropy z zelbetu 

architektonicznego z zasklepionym 

oswietleniem (barwione i podwójnie wosko - 

wane} pozwalaly uzyskac dodatkowa wyso - 

kosc uzytkowa - daly szanse uzyskania nie - 

szablonowych niekatalogowych rozwiazan 

przestrzeni pracy. Poznanie skierowane na 

prace nad przestrzenia biurowa wskazuje, ze 

nalezalo w tym przypadku: 

- zagwarantowac intymnosc pracujacym, za - 

pewniajac im jednoczesnie kontakt z oto - 

czeniem, wrecz nieograniczony, 

- wykorzystujac bliskosc przyrody stworzyc 

warunki optycznego „wyjscia" przestrzeni 

wewnetrznej do parku, zapewniajac jej 

jednoczesnie niezaleznosc od swiata ze - 

wnetrznego, wraz z jego uciazliwosciami, 

- zapewnic warunki pracy w grupie, pozwa - 

lajace czuc bliskosc zespolu ludzkiego, ale 

nie wykluczaja ce pracy indywidualnej z 

prawem do wlasnego czasu, refleksji i in - 

tymnosci, 

- nadac wnetrzom charakter reprezentacyj ny, 

podkreslajacy range instytucji, odbie rany 

jednak przez goscia z zewnatrz jako 

naturalny, ale wprowadzajacy go jedno - 

czesnie w kontakci e z wykreowana prze - 

strzenia do sfery ludyczno -refleksyjnej i 

kolezenskiej. 

monografie 1/01

4O PREZENTACJA 

Oprawy kinkietów opracowano wedlug autorskiego 

projektu w wielu wariantach. Osadzony w stalowych 

ramkach alabaster i onyks tworza w kazdej wersji 

(patrz tez rysunki obok) inny obraz 

Kazda z tych kilku pozornych antynomii 

miala byc podnieta i zródlem refleksji projekto wej 

przestrzeni przeznaczonych do pracy biurowej. 

A w warstwie estetyczno -intelektualnej nie 

wolno bylo wpasc w pulapke buduarowych 

dekoracji, nalezalo stworzyc przestrzen pracy 

ery postindustrialnej, w której dynamika zmian 

odbywa sie w ramach naturalnych, pozbawio - 

nych cech pseudodekoracyjnosci materialów i w 

ramach technik ko nstrukcyjnych; materia lów 

solidnych, skromnych, ale oby pieknych w 

swojej naturalnosci i prostocie... 

Wyposazenie techniczne 

W czesci gieldowej i biurowej budynek jest 

wyposazony w podlogi podniesione z za - 

instalowanym w nich okablowaniem struktu - 

ralnym najnowszej kategorii, z liczba punktów 

logicznych - tylko dla stanowisk pracy - przekraczajacych 

4000 (punkty RJ45), Kazda z in - 

stytucji rezydujacych w gmachu ma w natural - 

nym zasiegu „swego" okablowania struktural - 

nego i „swych" punktów logicznych wyjscia na 

zewnatrz poprzez system radiolinii, anten sa - 

telitarnych i stalych, dedykowanych laczy 

swiatlowodowych, tworzacych razem lub od- 


ALABASTROWE OPRAWY KINKIETÓW 

dzielnie system swoistych autostrad informa - 

tycznych, pozwalajacych na polaczenie w 

czasie realnym 24/24 h ze wszystkimi miejscami 

na globie ziemskim. 

Scentralizowane zarzadzanie budynkiem - 

BMS (Building Management System) oraz jego 

instalacjami technicznymi, sanitarnymi i 

elektrycznymi, polaczone z systemem dozo ru 

telewizyjnego (CCTV), zapewnia najwyzsza 

jakosc kontroli funkcjonowania obiektu. 

Elektroniczna centrala i strefowa kontrola 

dostepu z urzadzeniami peryferyjnymi, taki mi 

jak inteligentne czytniki kart magnetycz nych 

„programowalne" strefowo oraz calo sciowo, 

równiez jest kontrolowana przez system BMS. 

Zasilanie energetyczne redundantne, 

wspierane autonomicznym agregatem prado - 

twórczym i systemem baterii UPS daja urza - 

dzeniom budynku, uszeregowanym w cztery 

stopnie zasilania, wyjatkowa jak dla budynku 

biurowego autonomie energetyczna i funkcjo - 

nalna. Wlasne ujecie wody ze studni oligocen - 

skiej wzmacnia oczywiscie te niezaleznosc 

funkcjonalna. 

Skóra-elewacja budynku Gieldy niesie w 

sobie poziome i pionowe dukty systemu 

VAV/WT klimatyzacji, wentylacji i ogrzewania, 

„uwalniajac" praktycznie przestrzen wnetrza od 

przebiegu szachtów. 

Biurotyka 

Szczególna uwaga jest poswiecona 

oswietleniu dziennemu i sztucznemu. Okna, a 

w zasadzie przeszklenia od podlogi po strop, 

podkreslona wczesniej nieobecnosc 

(wystudiowana konsekwentnie od projektu 

budowlanego) sufitów podwieszonych dajaca 

wysokie pomieszczenia biurowe - to atuty 

dziennego oswietlenia. 

Oswietlenie wieczorne i nocne, w formie 

„zagli swietlnych", o których byla juz mowa, 

jednorodni© oswietlajacych zarówno biura 

pejzazowe, jak i biura w ukladzie klasycz nym, 

przedmiot z naku towarowego - jako 

indywidualny projekt autorski, dopelniaja 

calosci. 

Ciagle nadswietla we wszystkich scian kach 

dzialowych równoleglych do elewacji sprzyjaja 

tak komunikacji, jak asertywnosci pracujacych, 

wychodzac nad podstawowy poziom ergonomii 

pracy. 

Andrzej M. Chotdzynski 

zdjecia: Daniel Rumiancew 




W wysokiej przestrzeni nad 

poziomem +2 zawisla szklanostalowa 

struktura sali wykladowej 

dla publicznosci, przez szklenie 

której mozliwy jest wglad na 

parkiet gieldy (górne zdjecie) 

SALA WYKLADOWA 

DLA PUBLICZNOSCI 

Widok z boku, skata 1:150 

Rysunki konstrukcji stalowych sali wyklado wej 

dla publicznosci, schodów spiralnych 

maklerów, swietlika nad palio, schodów pro - 

stych maklerów oraz towarzyszace im teksty - 

Arkadiusz Lozinski, BWL -Projekt sp. zo.o. 

Konstrukcja stalowa sali wykladowej dla 

publicznosci 

Sala wykladowa nad parkietem gieldy jest kon - 

strukcja podwieszona do belek wyzszego stropu 

na szesciu wieszakach z preta 0 30. Konstrukcja 

nosna stanowia trzy poprzeczne belki i ceownika 

200, na których opiera sie wygieta obwodo wa 

belka wykonana z dwóch wzajemnie przesu nietych 

w pionie ceowników 200, oraz plyta stropowa 

grubosci 5,5 cm wylana na blasze tra pezowej 

35/288 grubosci 1 mm. Mocowanie do stropu 

zelbetowego oraz wieszaków do belek zapewnily 

kolki wklejane Hilti HVU -HAS. Belka obwodowa 

zostala wykonana w warsz tacie w dwóch 

kawalkach, zespolonych na montazu 

doczolowo na sruby. Polaczenie z belkami 

poprzecznymi odbylo sie poprzez spawanie na 

montazu. Elementy stalowe za bezpieczono 

przeciwpozarowe przez pomalo wanie farba 

Flammoplast. Konstrukcja stalo wa sali. montaz 

oraz rysunki warsztatowe wy konala firma 

Mostostal-Stalowa Wola. 


Konstrukcja stalowa schodów spiralnych 

maklerów 

Zadanie postaw ione konstruktorom przez archi - 

tektów bylo trudne - nalezalo zaprojektowac schody 

tzw. podwójna sprezyne, w dodatku z bocznym 

mocowaniem do czola zelbetowych belek stropów. 

Pierwsze obliczenia wykazywaly tak duze 

odksztalcenia, ze trzeba bylo poszukac 

odmiennego od pierwotnie zalozonego rozwiaza nia 

konstrukcyjnego. Zaowocowalo to koncepcja 

stworzenia dodatkowej konstrukcji, spelniajacej 

wiele warunków: sztywnej, lekkiej i akceptowal nej 

przez architektów. Zaprojektowana prze strzenna 

rama podpierajaca swym i ryglami spo czniki i biegi, 

ze slupami umozliwiajacymi moco wanie do 

zelbetu, zapewniajaca wlasciwy roz klad obciazen 

na podpory i jednoczesnie o do brych proporcjach - 

odpowiadala wszystkim po stawionym kryteriom. 

Obliczen przestrzennego ukladu konstrukc yjnego 

skladajacego sie. z wy gietych na zimno przy 

wykorzystaniu walców ce owników 320 i ramy i HEB 

200 wykonano za po- 


moca programu Robot V6 (ta wersja byla wów czas 

w dyspozycji pracowni). Konstrukcja schodów 

spiralnych jest w calosci spawana, jed ynie 

mocowania do zelbetu zapro jektowano na 

wklejane kolki Hilti HVU -HIS. Konstrukcje, 

wykonano dwuetapowo: w pierw szym etapie 

zespawano ramy w calosci w warsztacie i 

zamocowano do zelbetu na kolki Hilti, w drugim 

zas dospawano na montazu spi ralne biegi i 

ceowniki pod szklane stopnie. Konstrukcje 

schodów poddano próbnym ob ciazeniom. 

Odksztalcenia na najdalej wysunie tej krawedzi 

zewnetrznej byty male (f=1,2 cm). W eksploatacji 

konstrukcja wykazuje sztyw nosc - nie podlega 

drganiom nieprzyjemnym dla uzytkownika. 

Schody wykonala Firma Inox -Pro, a spiralne belki 

biegów zostaly wygiete w Holandii przez firma 

Kersten Wanssum 8V swiatowego poten tata w 

gieciu na zimno ksztaltowników i profili 

zamknietych. Profile stalowe wykonczono w 

modnej technice przedrdzewienia. 

Szklano-stalowy ornament 

okraglej klatki schodowej 

SCHODY SPIRALNE MAKLERÓW (LACZACE 

POZIOM +2 Z POZIOMEM +3) 

Detale mocowania stopni do belek policzkowych 

konstrukcji schodów, skala 1:20 

1 stopien szklany 10/1/10/1/10 

2 profil stalowy [140 

3 katownik stalowy 40x40x5 

4 element kamienny - 

marmur czerwony 

5 podkladka stalowa gr. 3 mm 

6 pochwyt - rura stalowa Ø 30 mm 

7 pret stalowy Ø 13 mm 

8 rura stalowa Ø 18 mm 

9 rura stalowa Ø 29 mm 

10 belka policzkowa stalowa [320 

Bieg schodów ze szklanymi stopniami - 

przekroje (powyzej) i widok 

monografie 1/01



Konstrukcja stalowa schodów prostych -HAS. Belki policzkowe stanowia zespawa- 

maklerów ne schodkowo poprzez przekladke grubosci 

Rozpoczynajace swój bieg na l kondygnacji 13 mm ceowniki 160. Poprzeczne elementy 

w przestrzeni holu glównego proste schody konstrukcyjne stopni wykonano z ceownika 

maklerów podwieszono do belek wyzszego równoleglego UPE180, niezbednego do moco - 

stropu na szesciu wieszakach z preta 030. wania szklanych podnózków stopni schodów. 

Mocowanie do stropów zelbetowych oraz wie- Wykonanie elementów schodów i wieszaków 

szaków do belek na kotki wklejane Hirti HVU- firma Inox-Pro. 


SCHODY PROSTE MAKLERÓW 

(LACZACE POZIOM + 2 Z POZIOMEM +3) 


Podwieszone na 

ciegnach stalowych 

schody proste maklerów 

lacza dwie kondygnacje 

pomieszczen biurowych 

Centrum Gieldowego 


monografie 1/01


Detal A (polaczenie konstrukcji pokrycia 

swietlika z jego konstrukcja nosna), skala 

1:20 

1 dzwigar Yirendeela - konstrukcja stalowa 

nosna swietlika, zabezpieczona przeciwogniowo 

farba Flammoplast 

2 platew stalowa, wykonczona jw. 

3 tafla szkla matowego laminowanego Delogcolour 

39090 gr. 16 mm firmy Pilkington 

Sandoglass 

4 slupek stalowy konstrukcji nosnej mocowany 

do dzwigara swietlika 

5 sruby mocujace tafle szklane do konstrukcji 

nosnej 

6 elementy stalowe 90x60x8 do mocowania 

tafli szklanych 

7 elementy stalowe, tzw. konsole, mocujace 

konstrukcje przekrycia swietlika do jego konstrukcji 

nosnej, zmiennej wysokosci, zapewniajace 

5% spadku pokrycia 

B glowica ruchoma konsoli stalowej umozliwiajaca 

prawidlowe nachylenie szkla pokrycia 

9 sruby mocujace konstrukcje przekrycia do 

konstrukcji nosnej 

10 profil stalowy firmy Jansen - element 

poprzeczny pokrycia 

11 profil stalowy firmy Jansen - element podluzny 

pokrycia 

12 przekrycie swietlika: warstwa górna - szklo 

hartowane, warstwa dolna - szklo przeciwpozarowe 

13 dekiel z uszczelka przeciwpozarowa 

(firma Heynaers) 

14 uszczelka przeciwpozarowa 


SWIETLIK NAD HOLEM GLÓWNYM Pomiedzy 13-metrowej 

rozpietosci dzwigary 

wmontowano 

tafle szkla rozpraszajace 

swiatlo dzienne 

Rzut, skala 1:300 Przekrój 2-2, skala 1:300 


Detal B (styk konstrukcji swietlika ze sciana elewacyjna przy krótszym boku patio), 

detal C (jej styk przy boku dluzszym), skala 1:10 

1 stalowa konstrukcja nosna swietlika 

2 szklenie swietlika 

3 system mocowania szklenia 

4 folia polietylenowa 

5 blacha stalowa ocynkowana gr. 1.5 mm 

6 gesta welna mineralna gr. min. 60 mm 


8 blacha stalowa gr. 3mm 


10 Promatect-H 


http: //www. bud net. pl 


13 ruszt kanalu grzejnego 

14 kanal grzejny 

15 podloga PD 24 

16 sruba HST M12/30 

17 Conlit 150A/F gr. 50 mm 


19 folia wodoszczelna 

20 folia paroizolacyjna 

21 silikon 

22 parapet kamienny 


monografie 1/01



Konstrukcja stalowa swietlika nad holem 

glównym 

Konstrukcje nosna swietlika stanowia dzwiga ry 

Virendeela (D01 ] o rozpietosci 13,3 m i wy - 

sokosci 1 m w osi pasów, podparte przegu bowo 

na zelbetowych belkach stropu Wyko nano je z 

rury prostokatnej 160x80x6 z e sta li 18G2. 

Podpory swietlika sa mocowane do zelbetu na 

kolki Hilti HVU -HAS. Dzwigary roz stawiono co 

2,7 m, a w trzech przypadkach -co 1,35 m. W 

kierunku poprzecznym do gór nych pasów 

dzwigarów zamocowano platwie (ST02) z tego 

samego profilu co dzwigar, roz- 

stawione co 1 m. Do platwi i slupków dzwiga - 

rów zamocowano pionowe tafle szklane wy - 

sokosci dzwigara, które zadecydowaly o efekcie 

plastycznym swietlika. Szklane pokrycie 

swietlika jest ustawione na konstrukcji stalowej 

za pomoca elementów dystanso wych ze stali 

nierdzewnej i mocowa ne na sruby imbusowe. 

Poniewaz dzwigary „wcinaja sie" górnym 

pasem we wsporniki plyty stropowej (plyta 

stropowa jest wycieta na szerokosci 25 cm), 

stezenia polaciowe (S01.S02) z preta 016 

umieszczono ponizej pasa górnego pod 

stropem. Stezenia pionowe 

(ST01,ST01a) skladajace sie z platwi dolnej, 

górnej i skratowania w ksztalcie litery V, wy - 

konane z rur prostokatnych 50x50x4, umiesz - 

czono na dlugosci swietlika w okolicy osi 3 i 4. 

Zarówno pionowe, jak i poziome stezenia nie sa 

widoczne po wykonczeniu tej czesci budynku, 

dzieki czemu swietlik ma czysta prostokatna 

forma. Elementy stalowe zabez pieczono 

przeciwpozarowe przez pomalowa nie farba 

Flammoplast. Konstrukcje, montaz i rysunki 

warsztatowe swietlika wykonala firma 

Mostostal-Stalowa Wola. 



Rzut sali notowan (parkietu) i pomieszczenia roboczo nazwanego Newsroom - poziom +2 

1 wejscie glówne na parkiet gieldy 

2 widownia na 100 miejsc siedzacych (wersja w 

ukladzie ortogonalnym) 

3 stól prezydialny 

4 duza sciana graficzna - nowa tablica multime - 

dialna skladajaca sie z 28 ekranów LCD 40" 

ustawiona na ruchomej platformie 

5 tablica notowan z parkietu gieldy z. budynku CB-F 

6 ticker - urzadzenie wyswietlajace na biezaco 

aktualne notowania spólek (pod nim 5 zegarów z 

aktualna godzina w 5 strefach czasowych) 

7 mala sciana graficzna - tablica multimedialna 

skladajaca sie z 6 ekranów LCD 40" 

8 pomieszczenie Dziatu Notowan - Help-Desk 

9 konsola Help-Desku 

10 pomieszczenie Dzialu Notowan - Rynek Termi - 

nowy i Kasowy 11 konsola Rynku Terminowego i 

Kasowego 

Temat sam w sobie 

W czasie trwania budowy Centrum Gieldowego 

(CG), w trakcie pracy nad projektem wykonawczym, 

Zarzad Gieldy Papierów Wartosciowych w Warsza wie 

SA zlecil mojemu Zes polowi wykonanie indywi - 

dualnego projektu zagospodarowania wnetrz kilku 

przestrzeni nalezacych do GPW we wznoszonym 

budynku. Do opracowywanych przestrzeni (z pel nym 

wyposazeniem) i zagadnien nalezaly 

- logo GPW w holu glównym i na budynku CG, 

- galeria publicznosci, 

- sala wykladowa dla publicznosci, 

- sala zebran Rady Gieldy, 

- sala notowan (parkiet) wraz z aneksami, 

- biura Zarzadu Gieldy, 

Projekty byly wykonywane w dwóch wariantach, a w 

przypadku parkietu - w celu uzyskania lepszej analizy 

mozliwosci - sporzadzilismy trzy warianty za - 

gospodarowania funkcjonalnego. Dla kazdego za - 

gadnienia/przestrzeni powstaly koncepcje i projekt 

wykonawczy; obejmowaly one meble stale i rucho me 

oraz wyposazenie audiowizualne i naglosnienie, W 

umeblowaniu wystapily meble katalogowe, wybrane i 

przez nas zaproponowane, jak i meble in dywidualne, 

które projektowane byly specjalnie dla Gieldy. 

Niektóre z nich, takie jak konsola Help-Desku 


12 pomieszczenie Dzialu Notowan 

13 mównica z dzwonem gieldowym i logo GPW SA 

14 tablica historyczna i „szranki" pólokragle 

15 „szranki" okragle 

16 projektor wyswietlajacy na tylnej scianie mównicy 

logo spólki debiutujacej na gieldzie 

17 tuby do pionowego skladowania krzesel 

18 pomieszczenie Newsroom 

19 stoi do audycji telewizyjnych, wideokonferencji i 

pracy dziennikarzy 

20 stól rezyserski 

21 tablica multimedialna skladajaca sie z 12 ekranów 

LCD 52" umieszczona nad stolem rezyserskim 

22 stanowisko recepcyjne 

23 aneks wypoczynkowy 

24 aneks poligraficzny 

25 „galeria maklerów" z widokiem na hol glówny 

26 pustka nad holem glównym 

oraz Rynku Terminowego i Kasowego, czy tez mo duly 

mebla Newsroomu sa przedsiewzieciami wysoce 

technologicznymi, z pogranicza meblarstwa i 

mechaniki. 

Nasza praca rozpoczela sie juz w fazie ustala nia 

programu dzialania i wyposazania sal GPW w 

Warszawie SA, podczas której to wspólpracowa lismy 

bardzo blisko - dzieki jego otwartosci i przyje tej 

formule pracy - z calym Zarzadem GPW, glebo ko 

zaangazowanym w przedsiewziecie. 

Ustalenie programu funkcjonalnego dzialania sal 

gieldy nie jest w dzisiejszych czasach proste. 

Notowania elektroniczne sprawiaja, ze sala notowan 

obslugiwana jest przez wyda jny i najnowoczesniej szy 

program komputerowy system Notowan Warset, bo o 

nim tu mowa - wymagajacy z pewnoscia sali 

komputerowej klimatyzowanej dwusystemowo i re - 

dundantnie, odpowiednio polozonej, a nie tradycyj - 

nego parkietu. Parkiet i biegajacy po nim tl um ma - 

klerów, krzykiem zawierajacych transakcje, jest se - 

miotycznie podstawa Instytucji Gieldowej i jej histo rii. 

Wobec dzisiejszej technologii i organizacji noto wan - 

pozostaje jedynie (?) elementem socjologiczno - 

historycznym. Elementem wszakze niezbedn ym, 

zakotwiczajacym Instytucje w swiadomosci klientów i 

spolecznym oczekiwaniu istnienia materialnego 

27 winda panoramiczna 

28 schody proste maklerów 

29 przejscie laczace sale notowan z Newsroomem 

30 pomieszczenia dyrekcji Dzialu Notowan 

31 szafy klimatyzacyjne obudowane panelami 

drewnianymi perforowanymi 

32 elewacja od strony parku Na Ksiazecem 

33 elewacja od strony ul. Ksiazecej 

34 korytarz laczacy gabinety prezesów Zarzadu, 

dajacy mozliwosc wgladu na parkiet gieldy 

35 szklenie panoramiczne sali zebran Rady 

Gieldy zapewniajace widok parkietu 

36 stól konferencyjny w sali zebran Rady Gieldy 

37 szklenie sali wykladowej zapewniajace wglad 

na parkiet gieldy 

38 widownia sali wykladowej 

39 galeria dla publicznosci 

40 biura Zarzadu 

miejsca, gdzie handluje sie bytami niematerialnymi: 

miejsca -instytucji, miejsca -symbolu. Co to znaczy? 

Znaczy to, ze w warszawskiej Gieldzie parkiet 

istnieje. Polozony naprzeciw sali komputerowej, od 

której oddzielaja go szklane sciany patia i ruchome 

schody, tak ze oba miejsca doskonale sie widza -to 

sarn w sobie juz pierwszy symbol. Wyposazony 

niezwykle bogato i nowoczesnie (czytaj obok -przyp. 

red.) bedzie stanowil centrum zycia ekono micznego 

wprzegniete w swiat informacji on line. Miejsce to 

bedzie mialo tez inna twarz - tablica hi storyczna z 

reprintami akcji i listów zastawczych Gieldy XIX - 

wiecznej, „szranki" okragle i owalne z sa li gieldowej 

Banku Polskiego z 1869 roku, mównica z dzwonem 

gieldowym, przypominac beda o cia glosci 

historyczne) instytucji gieldowej i o tym skad i z czym 

przychodzimy, aby byc moze odwazniej decydowac 

dokad zmierzamy... 

Gielda jest organizmem zywym i zywo reaguja - 

cym, a n asz budynek byl od poczatku zaprojekto wany 

tak, aby poddawac sie naturalnie zmieniaja cym sie 

wymogom funkcjonalnym instytucji, która sie nim 

posluguje. Proces zycia i wewnetrznych 

przeksztalcen tego gmachu bedzie prawdopodob nie 

odrebnym tematem samym w sobie. 



SALA NOTOWAN - PARKIET (PROJEKT) 

Prezentowane plany i detale przedstawiaja czesc projektu zagospodarowania wnetrz wy - 

konanego przez Zespól Projektowy „Centrum Gieldo we" (...) we wspólpracy z Zarzadem 

GPW. Pewne elementy tego projektu nie sa jeszcze skierowane do realizacji i trwaja eko - 

nomiczne studia wykonalnosci sporzadzane na zamówienie Zarzadu GPW (np. koncept 

funkcjonalny Newsroomu i niektóre elementy wyposazenia) 

Wyposazenie sali notowan (parkietu) Gieldy Papierów 

Wartosciowych (projekt) 

Wyposazenie sali notowan parkietu GPW SA jest scisle powiaza ne i 

koncepcja udostepniania informacji w czesci budynku Cen trum 

Gieldowego nalezacej do GPW SA - m.in. na parkiecie gieldy, w sali 

dla publicznosci, na galerii publicznosci, w holu glów nym, sali Rady 

Gieldy - i z systemem informacji o notowaniach, wyswietlanych na 

tablicach elektronicznych i tickeracti. Przyjelo zasade, ze wszelkie 

zródla informacji lub jej p rzekazu stworzone i udostepniane przez GPW 

beda mogly byc - na zycze nie uzytkownika lub prelegenta - w kazdej z 

przynaleznych jej sal zaprezentowane, przy zachowaniu najlepszej 

jakosci audiowizualnej. Chodzi tu m.in. o takie zródla informacji jak: 

- notowania ciagle on-line w formie obrazu i dzwieku (emulacja tablic 

gieldowych). 

- informacje z serwisów informacyjnych popularnych TVR CNN itd. 

oraz specjalistycznych (Bloomberg, Reuters, PAP i inne). 

- informacje z sieci Internetu - prelegent decyduje o wyb orze domeny 

www i sposobu prowadzenia podrózy internetowej, czemu 

towarzyszy emulacja obrazu ekranu komputera prelegenta na ekran 

wideoinformatyczny widoczny dla ogólu publicznosci znaj dujacej sie 

w sali. 

- programy edukacyjne, informacyjne i promocyjne. Ponadto 

prelegent lub uzytkownicy moga uzyc wszystkich dostep nych nosników 

stalych informacji oraz dokonac z nich odczytu i prezentacji lub ich 

rejestracji. Chodzi tu m.in. o dysk DVD, kasety wideo VHS, audio, 

fonograficzne i informatyczne, wizualizery p rzedmiotów 

trójwymiarowych, projekcje rysunków i pisma z folio gramów badz 

innych podkladów. Mozliwa bedzie równiez rejestra cja obrad i 

konferencji. 

Ma parkiecie gieldy przewidziano stanowiska pracy dla zespolów 

Dzialu Notowan, takich jak: Zespól Nadzoru Sesji Gieldowych - dla 

prowadzacych Rynek Terminowy i Kasowy wraz z przewodnicza cym 

sesji - oraz Zespól Help-Desku. Dla kazdego z nich zaprojek towano 

meble dostosowane do liczby pracowników oraz liczby i rodzaju 

sprzetu komputerowego, tzw. konsole. Czesc centralna parkietu pelni 

funkcje, miejsca zebran, konferencji i debiutów gieldowych. Uklad 

widowni, z miejscami siedzacymi na 100 osób, zaprojektowano w 

dwóch wersjach: ortogonalnym i amfi teatralnym. Konstrukcja krzesel 

umozliwia pietrowe ich zestawianie i tym samym latwe przechowywanie 

w specjalnych przenosnych tu bach skladujacych, wykonanych ze stali 

nierdzewnej. Kazda z tub, wysokosci 250 cm, pomiesci 20 krzesel. Stól 

prezydialny, skladajacy sie z 3 modulów, moze byc np. zloka lizowany 

w centralnej czesci parkietu pod sala wykladowa dla publicznosci na tle 

duzej sciany multimedialnej. Modulowosc stolu umozliwia pelna 

swobode, w aranzacji prezydium oraz dostosowa nie ukladu do 

rodzaju imprezy i liczby uczestników. Ponadto na parkiecie gieldy 

przewidziano tzw. meble historyczne nawiazujace stylistyka do sali 

gieldowej Banku Polskiego z 1869 roku. Te wykonane na indywidualne 

zamówienie meble to: 

- historyczna tablica z sali gieldowej Banku Polskiego (udokumen - 

towana na rycinie z 1869 r.), wydobyta z zasob ów archiwalnych i 

ustawiona na podwyzszeniu w bezposrednim sasiedztwie elek- 



tronicznego ekranu wizualizacji danych; na niej beda trwale przy - 

twierdzone reprinty akcji, obligacji, listów zastawnych gield z te - 

renów II i III Rzeczypospolitej, 

- „szranki" okragle gieldowe z sali gieldowej Banku Polskiego, zre - 

konstruowane wedlug dostepnej ikonografii, wykonane z litego 

drewna debowego, konserwowanego i woskowanego, 

- mównica z logo GPW SA oraz z zawieszonym dzwonem gieldowym, 

wykonana wedlug indywidualnego projektu jako mebel wolno stojacy, 

przejezdny, o podlodze wyniesionej o 40 cm ponad poziom parkietu 

(na tylnym pionowym panelu mównicy, obok logo GPW SA, 

przewidziano miejsce na wyswietlanie logo spólki aktualnie 

debiutujacej na gieldzie oraz inne wyswietlane obrazy, przy uzyciu 

projektora Gobo VIP 300 np. firmy Prolight). Wyposazenie sali notowan 

w system wizualizacji danych gieldowych zapewniaja nastepujace 

elementy: 

1) tablica multimedialna duza zlozona z 28 ekranów o przekatnej 40", 

na których wyswie tlane beda rózne kategorie informacji. Istnieja 

mozliwosci programowania ukladu wyswietlania obra zów z róznych 

zródel i ich zmiany w czasie, jak i recznego prze laczania na 

wyswietlanie niestandardowe i powrót do wczesniej 

zaprogramowanego ukladu. Definiowaniem mozna objac az do 28 

obszarów o róznych funkcjach. System polaczen z róznymi 

nosnikami informacji, umozliwia pelne i dowolne ich konfiguro - 

wanie. Definiowalne sygnaly fonii obejmuja: dzwiek programów 

telewizyjnych, filmów, mikrofonów w sali, program ów komputerowych, 

prezentacji z CD. a takze nastepujace kategorie infor macji 

wizualnej: obraz telewizyjny, obraz wideo, obraz z kamery 

telewizyjnej, prezentacja dowolnego programu komputerowego, 

tabeli notowan, tickerów, obrazów graficznych z pamieci kom - 

putera, wykresów indeksów lub notowan jednego papieru war - 

tosciowego. Tablica multimedialna zainstalowana na przejezdnej 

podstawie umozliwiajacej jej dowolne ustawienie w zaleznosci od 

aranzacji wnetrza wyniklej z rodzaju spotkania czy prezenta cji, 

bedzi e stanowic tlo do planów telewizyjnych, 

2) tablica multimedialna mala zlozona z 6 ekranów o przekatnej 40". 

Jej forma, przedmiot prezentacji oraz zasilanie zródlami sa takie jak 

tablicy multimedialnej duzej, jednakze ze wzgledu na gabaryty 

zaklada sie mniejsza jej funkcjonalnosc. Sterowanie zintegrowane 

ze sterowaniem tablicy duzej, 

3) ticker, którego podstawowa funkcja jest wizualizacja notowan 

papierów wartosciowych. Zainstalowany w sali notowan wcho dzi 

w sklad systemu wizualizacji danych obejmujacego ró wniez tickery 

na zewnatrz budynku: projektowany - nad wejsciem od ulicy 

Ksiazecej i istniejace obecnie - od Al. Jerozolimskich. Ticker 

wewnetrzny pokazuje nazwe papieru wartosciowego, kurs oraz 

procent zmiany, które to zmiany odnosza sie do ostat niej transakcji 

(notowania ciagle) lub do poprzedniej sesji (fixing, zamkniecie). 

Istnieje mozliwosc wyboru grup papierów -np. wszystkie, tylko 

akcje, tylko kontrakty, tylko notowania cia gle. W czasie poza 

notowaniami ciaglymi mozliwe jest wyswietlanie notowan z fixingu 

lub wyniki koncowe z poprzedniej sesji. Istnieje równiez mozliwosc 

wyswietlania napisów innych niz no towania, programowanych z 

konsoli - okolicznosciowych (po witania VIP -ów, gratulacje), 

wiadomosci agencyjnych itp. Infor- 

macje na tickerze przeplywaja w sposób plynny a predkosc 

przeplywania informacji wskazuje na aktywnosc rynku - im wiecej 

transakcji tym szybciej poruszaja sie napisy na tickerze. W 

przypadku zbyt wielkiej - uniemozliwiajacej odczyt - predko sci 

przeplywu informacji, sa buforowa ne, a po przepelnieniu bu fora 

kasowane tak, aby ticker pokazywal ostatnie dane. Zmiana kursu 

na plus w stosunku do poprzedniego notowania jest wy swietlana w 

kolorze zielonym, zmiana na minus w Kolorze czer wonym. Istnieje 

mozliwosc programowania sekwencj i wg czasu wyswietlania (np. do 

godz. 9 00 - zamkniecie dnia poprzedniego, 9 00 -9 05 - tekst powitania, 

9 05 -9 50 - wiadomosci agencyjne, 9 50 -10 00 -teoretyczny kurs 

otwarcia, 10 00 -16 00 -notowania ciagle...), 

4) zegary scienne wskazówkowe, w liczbie 5 sztuk (z mo zliwoscia 

podlaczania kolejnych w miare potrzeby) z budowanymi odbior - 

nikami systemu DCS. Przewiduje sie ich równomierne rozmiesz - 

czenie, wzdluz dolnej krawedzi tickera zawieszonego pod sala 

zebran Rady Gieldy, wraz z tabliczkami z nazwa miejsca geogra - 

ficznego, któremu odpowiada wskazywana godzina. W przypad ku 

utraty impulsów DCS zegary automatycznie przelacza sie na wlasne 

oscylatory, a wbudowane baterie umozliwiaja co naj mniej dwuletnia 

prace bez zewnetrznego zasilania. Precyzja bu dowy zapewnia tak 

duza dokladnosc wskazan, ze nie przewidu je sie. koniecznosci 

zdalnej korekty, 

5) tablica notowan istniejaca jak dotad na parkiecie Centrum Ban - 

kowo-Finansowego (CB-F) jest przewidziana do zamontowania w 

nowym budynku Gieldy, na dluzszym, przeciwleglym do ga lerii 

publicznosci, podciagu zelbetowym. 

Wyposazenie Newsroomu (projekt) 

Newsroom to pomieszczenie wyposazone w urzadzenia do bezpo - 

sredniego przekazu informacji z parkietu gieldy, pelniace takze funkcje 

zaplecza telewizyjnego sali notowan. Projekt branzo wy 

przygotowywany bedzie prawdopodobnie we wspólpracy z TYP SA. W 

wyposazeniu tego pomieszczenia przewidziano: 

1) stól okragly do audycji telewizyjnych i wideokonferencji ze sta - 

nowiskami do pracy indywidualnej dziennikarzy, modulowy, 

2) stanowisko recepcy jne osoby nadzorujacej organizacje i wyko - 

rzystanie sali, 

3) aneks poligraficzny (kserokopiarki, drukarki, telefony i telefaksy), 

4) aneksy wypoczynkowe z wygodnymi skórzanymi meblami, np. 

firmy Poltrona Frau modelu Madison, 

5) stól rezyserski z ukladem ur zadzen do obslugi Newsroomu, takich 

jak: mikser wizji i dzwieku, magnetowidy, syntetyzatory na pisów, 

pulpity sterujace robotyka i poziomami sygnalów wizyj nych 

(szczególowe wyposazenie zostanie okreslone przy wspólpracy z 

ekspertami telewizji), 

6) sciane graficzna skladajaca sie z 12 ekranów 52" zawieszonych na 

konstrukcji stalowej nad stolem rezyserskim, wyswietlajaca serwisy 

agencyjne (PAP Bloomberg, Reuters, Telegazeta), infor macje 

internetowe oraz programy stacji telewizyjnych naziem nych i 

satelitarnych. 

Na podstawie projektu wykonawczego 

wnetrz i mebli indywidualnych opracowala 


monografie 1/01



WYPOSAZENIE SALI NOTOWAN 

(PROJEKT) 

Wyposazenie Dzialu Notowan - konsole 

Help-Desku oraz Rynku Terminowego 

i Kasowego (projekt) 

1 stanowisko pracy (terminal) wyposazone w 

2(3) komputery i sprzet pomocniczy 

2 krzeslo osoby stale pracujacej - fotel biurowy 

np. firmy Wilkhan model 220-7 tapicerowany 

czarna skóra o chromowanej konstrukcji stalowej 

3 miejsce dla osoby czasowo asystujacej - fotel 

biurowy jw. 

4 blat z plyty stolarskiej okleinowanej fornirem 

naturalnym debowym o profilach brzegowych z 

pelnego drewna debowego, wybarwiony i 

pokryty lakierem satynowym 

5 monitor plazmowy 18" mocowany do konstrukcji 

ze stali nierdzewnej i polaczenie monitora na 

przegubie umozliwiajacym jego nachylenie 

zgodnie z wymogiem uzytkownika 

6 stacja dysków podwieszona pod blatem 

konsoli 

7 klawiatura 

8 telefon 

9 drukarka 

10 konstrukcja wsporcza stolu ze stali nierdzewnej 

matowej, polaczenia elementów spawem 

ciaglym szlifowanym 

11 kontener przejezdny z plyty MDF lub wiórowej, 

wykonczony jak blat 

12 przejscie kablowe od monitora do przestrzeni 

instalacyjnej; przebicie wykonczone profilem 

ze stali nierdzewnej 

13 panel wewnetrzny oslaniajacy, drewniany, wykonczony 

jak blat 

14 panel zewnetrzny oslaniajacy, drewniany, wykonczony 

jak blat 

15 stanowisko prowadzacego sesje 

Meble Dzialu Notowan (projekt) 

Konsola Help-Desku oraz konsola Rynku Terminowego i Kaso wego 

sklada sie. z modulów meblowych z mozliwoscia modyfi kacji 

ustawienia i liczby stanowisk w miare potrzeb. Gabaryty 

poszczególnych terminali umozliwiaja wyposazenie go w 2 lub 3 

komputery z odpowiednim oprogramowaniem i sprzetem po - 

mocniczym oraz 2 krzesla ( jedno dla osoby stale pracujacej przy 

danym stanowisku, drugie dla osoby okresowo asystuja cej.) 

Konstrukcja stolów zostala przewidziana ze stali nierdzew nej 

szczotkowanej laczonej spawem ciaglym szlifowanym, a ich blaty z 

plyty stolarskiej fornirowanej o profilach brzegowych z pelnego 

drewna. Konsole maja ksztalt zamkniety z przestrze niami 

instalacyjnymi prowadzonymi po wewnetrznych ich obry sach. 

Instalacje sa osloniete demontowanymi panelami z plyt 

drewnianych o wykonczeniu takim jak blaty. Wszystkie elementy 

stalowe sa - podobnie jak konstrukcja stolów - zaprojektowane ze 

stali nierdzewnej szczotkowanej. Krzesla przy stanowiskach - o 

chromowanej konstrukcji tapicerowane czarna skóra. 


Stól okragly do audycji telewizyjnych i wideokonferencji 

ze stanowiskami pracy dla dziennikarzy 

w pomieszczeniu Newsroomu (projekt) - rzut i przekrój 1-1 

Wyposazenie Newsroomu - stól okragly do audycji telewizyjnych i wideokonferencji ze 

stanowiskami pracy dla dziennikarzy 

1 blat stolu z plyty stolarskiej okleinowanej formirem 

naturalnym debowym o profitach brzegowych 

z pelnego drewna debowego, wybarwiony 

i pokryty lakierem satynowym 

2 fotel biurowy np. firmy Wilkhan model 220-7 

tapicerowany czarna skóra o chromowanej 

konstrukcji stalowej 

3 monitor LCD 18" chowany w przestrzeni instalacyjnej 

za pomoca silownika elektrycznego 

(przelacznik po prawej stronie stolu) 

4 przelacznik podnoszacy i opuszczajacy mo - 

nitor w przestrzeni instalacyjnej 

5 przegroda szklana matowa oddzielajaca poszczególne 

stanowiska pracy na prowadnicach 

chowajacych szybe w wewnetrznej przestrzeni 

modulu 

6 prowadnica ze stali nierdzewnej szczotkowanej 

umozliwiajaca opuszczenie i chowanie szyby 

bocznej 

7 wysuwana pólka na klawiature 

8 konstrukcja wsporcza stolu ze stali nierdzewnej 

szczotkowanej; polaczenia z korytkami 

spawane szlifowane, niewidoczne 


9 stacja dysków mocowana z boku do nogi 

modulu poprzez system uchwytów koszo - 

wych 

10 przestrzen instalacyjna z systemowymi korytkami 

na kable miedzy panelami oslaniajacymi 

11 podest dla prezenterów - konstrukcja stalowa, 

obudowa z plyty stolarskiej, wykonczony jak 

parkiet 

12 panel wewnetrzny oslaniajacy przestrzen instalacyjna, 

demontowalny do konserwacji i 

obslugi, wykonczony jak blat 

13 panel zewnetrzny oslaniajacy przestrzen instalacyjna, 

jak panel wewnetrzny 

14 profil brzegowy z pelnego drewna debowego 

15 obrys opuszczanego modulu 

16 pochwyt do podnoszenia szyby - stal nierdzewna 

szczotkowana 

17 modul B mocowany do modulu A na zawiasie 

ze stali nierdzewnej 

18 linia zlozenia modulu B 

19 wciecie na szybe modulu sasiedniego 


Meble Newsroomu (projekt) 

Zasadnicze wyposazenie tego pomieszczenia stanowi siól okra gly w 

ukladzie gniazdowym zawierajacy stanowiska pracy dla dziennikarzy 

oraz stanowiska do wideokonferencji. Modulowosc oraz rodzaj 

wyposazenia umozliwiaja korzystanie ze stolu w za leznosci od 

potrzeb. Mobilnosc modulów umozliwia tworzenie dowolnych 

konfiguracji: dzielenie na mniejsze zespoly, formowa nie róznych 

ukladów geometrycznych, czy tez przeniesienie ca -tego ukladu do 

innego pomieszczenia. Kazde stanowisko bedzie wyposazone w 

komputer z elektrycznie wysuwanym z przestrze ni instalacyjnej 

ekranem LCD oraz podlaczeniem bo Internatu. Blat stolu wykonany 

z ptyt stolarskich fornirowanych o profilach brzegowych z drewna 

pelnego, bedzie wsparty na konstrukcji ze stali nierdzewnej 

szczotkowanej laczonej spawem ciaglym szli fowanym (stylistyka 

mebla jest taka sama jak konsol Help-Desku oraz Ryku 

Terminowego i Kasowego w sali notowan). Dla za pewnienia komfortu 

pracy w wersji „stanowiska pracy dla dzien nikarzy" kazde z nich 

oddzielone zostalo demontowalna przegroda ze szkla matowego. 

Rozstaw puszek - dajacy mozliwosc dowolnej aranzacji wnetrza - 

umozliwia dogodne podlaczenie wszystkich urzadzen 

obslugujacych. Dla stolu w ukladzie okra glym zostanie w jego 

przestrzeni wewnetrznej wykonane podium dla moderatorów i 

prezenterów telewizyjnych, podwyzszone wzgledem poziomu 

podlogi o 30 cm. 

Moduly stolu okraglego - rzut modulu A i B 

oraz przekrój przez modul A 

monografie 1/01

62 TECHNOLOGIE 

W centralnych dzielnicach miast 

duza gestosc zabudowy sprawia, 

ze wznoszone budynki sa obiektami 

przytulonymi jedno- lub dwustronnie 

do domów istniejacych, 

Powstajace inwestycje musza tez miec 

parkingi w czesci podziemnej, 

najczesciej kilkukondygnacyjne. 

Nowy budynek, posadawiany 

zazwyczaj znacznie nizej niz 

sasiadujacy z nim obiekt istniejacy, 

wymaga zastosowania rozwiazan 

zapewniajacych temu 

ostatniemu bezpieczenstwo. 

Nalezy wiec przeprowadzic wiele 

specyficznych prac - najwazniejsze 

z nich dotycza fundamentów - 

które trzeba podjac juz na etapie 

wstepnych prac projektowych, 

jak to mialo miejsce w procesie 

tworzenia budynku 

nowego Centrum Gieldowego 

w Warszawie. 

Inwestycja Centrum Gieldowego sklada sie 

z dwóch czes ci: budynku glównego z dwiema 

kondygnacjami parkingów pod ziemnych i 

dwupoziomowego parkingu pod ziemnego pod 

ul. Muzealna. Konstrukcja bu dynku zostala 

zaprojektowana we wspólpra cy firm: AiB sp. z 

o.o. i BWL -Projekt sp. z o.o. (projekt 

konstrukcji) oraz Jakpol sp, z o.o. (projekt scian 

szczelinowych i metod budowy podziemnej 

czesci budynku). 


W dól i w góre 

na Gieldzie 

Podwaliny konstrukcji 

Obiekt glówny - skladajacy sie z tzw. Du - 

zego Budynku i Malego Budynku - jest zloka - 

lizowany w specyficznych warunkach 

gruntowo-wodnych. Jego u miejscowienie w 

obszarze ograniczonym ulicami Nowy Swiat, 

Lorentza, Muzealna i Ksiazeca, bedaca miej - 

scem dawnego koryta rzeczki Zurawki, w od - 

leglosci okolo 250 m od skarpy wislanej, z góry 

okreslilo trudne warunki posadowie nia. 

Dodatkowa niedogodnosc s tanowilo 

bezposrednie sasiedztwo zabytkowych ka - 

mienic z poczatku XX w. u zbiegu ulic Ksiaze cej 

i Nowego Swiatu oraz ich oficyn. 

Przystapienie do robót poprzedzily 

wszechstronne badania, na które skladaly sie: 

- analiza statecznosci skarpy, 

- ekspertyzy budynków sasiednich, 

- analizy geotechniczne - odkrywki fundamentów, 

- inwentaryzacja wszystkich sieci i przylaczy 

- analizy komunikacyjne. 

W czasie pracy nad projektem konstrukcji 

budynku Centrum Gieldowego, podczas reali - 

zacji budynku Europleksu przy ul. Pulawskiej w 

Warszawie miala miejsce katastrofa budow lana 

[11 marca 1998 r. do kilkunastometrowego 

wykopu pod nowy budynek osunela sie 

zlamana sciana szczelinowa, grunt l baraki robotników, 

popekaly sciany sasiednich budynków, 

zniszczona zostala nawierzchnia ulicy, 

zurawie wiezowe zostaly zagrozone upadkiem 

- przyp. red]. Spowodowalo to specjalne wy - 

czulenie na sprawe posadowienia na skarpie. 

Problem ten byl analizowany takze poza na szym 

- czyli firmy Jakpol - biurem przez prof. dra hab. 

Lecha Wysokinskiego. 

Sasiedztwo zabytkowych kamienic spo - 

wodowalo koniecznosc prowadzenia stalego 

monitoringu majacego na celu ocene nie tylko 

ich stanu technicznego, ale równiez kontrole 

przemieszczen scian wykopu, osiadania grun tu i 

jego parametrów zwiazanych z duzy m za - 

kresem prowadzonych robót ziemnych. Ob - 

serwacje te prowadzilo Wojewódzkie Przed - 

siebiorstwo Geodezyjne - WPG (którego sie - 

dziba znajdowala sie szczesliwie w jednej z 

wzniesionych na sasiedniej parceli histo- 

rycznych kamienic - Nowy Swiat 4). Monitor ing 

byt prowadzony niezwykle solidnie i z du za 

czestotliwoscia. Dajace w takich przypad kach 

ochrone kamienicom szczególne zabez - 

pieczenia nie zostaly wykonane, gdyz obiekty te 

z racji swej historycznej przeszlosci byly juz 

wczesniej konserwowane - mialy profilaktycznie 

pozakladane sciagi i plomby. Przeprowa dzone 

ekspertyzy nie sugerowaly konieczno sci 

wykonania dodatkowych wzmocnien. 

Szczególnym utrudnieniem byl tu tez ist - 

niejacy podziemny ciek rzeki Zurawki. Wyko - 

nujac sciany szczelinowe siegajace do 

warstw nieprzepuszczalnych gruntu prze - 

grodzono jej nurt. Istnialo zagrozenie, ze 

moze dojsc do spietrzenia wody w rejonie 

fundamentów budynków Uniwersytetu i WPG 

(Nowy Swiat 2 i Nowy Swiat 4), co mogloby 

spowodowac konwersje warunków 

posadowienia tych obi ektów, bedacych 

konsekwencja zmiany naprezen pod ich la - 

wami fundamentowymi. Okazalo sie jednak, 

ze rzeka znalazla sobie sama podziemne 

obejscie, tak ze róznica poziomu wody przed 

i po zatamowaniu jej nurtu byla nie wielka- 

rzedu kilkudziesieciu centymetró w - i w 

praktyce nieistotna. Przez caly czas reali zacji 

podziemnych kondygnacji budynku Centrum 

prowadzony byl staly nadzór geo logiczny, 

niezbedny w takich warunkach. 

Bylo jeszcze jedno utrudnienie - rosnace tuz 

przy granicy lokalizacji i wykonywanej sci anie 

szczelinowej drzewo buk, pomnik przyro dy, 

jedyny okaz tego gatunku nie tylko w War - 

szawie, ale równiez na Mazowszu. Drzewo to, 

pamietajace czasy ogrodu Na Ksiazecem, by lo 

ubezpieczone na 2 mld starych zlotych przez 

Wojewódzkiego Konserwatora Przyro dy, 

Nalezalo je otoczyc szczególna opieka. Zleco ne 

projektantowi zieleni opracowanie przewi dywalo 

ochrone systemu korzeniowego drze wa, w 

efekcie czego - mimo jego nieznaczne go 

naruszenia w czasie wykonywania sciany 

szczelinowej - pozostaje ono w doskon alej 

kondycji do dnia dzisiejszego. Specjalna kon - 

strukcja oporowa bryly korzeniowej zabezpie - 

czyla je przed obruszeniem i przechylem na 

skutek pozostawania na skarpie. 


Podziemie budynku wykonywano metoda 

stropowo-rozporowa, Umozliwia ona 

realizacje glebokiego posadowienia na terenach 

o gestej zabudowie, gdzie nie ma 

mozliwosci kotwienia w gruncie scian 

oporowych zabezpieczajacych szerokoprzestrzenne 

wykopy. Zaleta tej metody jest 

szybkie tempo pr owadzenia robót (nie za - 

grazajacych przy jej stosowaniu narusze niem 

zewnetrznej infrastruktury drogowej oraz 

sasiednich budynków). 

Realizacje Centrum Gieldowego rozpoczeto 

wykonaniem scian szczelinowych siegajacych 

glebokosci 16 m ponizej poziomu terenu, bedacych 

jednoczesnie docelowymi scianami kon - 

strukcyjnymi budynku. Nastepnie wylano na 

gruncie - bez dodatkowych szalunków - strop na 

poziomie ±0 (poziom ul. Ksiazecej). Ponie waz byt 

on stropem docelowym w konstrukcji budynku, juz 

na tym etapie wykonano w nim otwory na 

pózniejsze konstrukcje niezalezne, takie jak szyby 

windowe i inne elementy budowa ne od dolu. 

Poczawszy od poziomu ±0 wykony wano kolejne 

stropy podziemia w kierunku od góry do dolu 

(poziomu -1, a nastepnie -2), Sze - 

rokoprzestrzenny wykop wymógl zastosowanie 

tymczasowych stalowych podpór posrednich (przy 

niewielkiej szerokosci wykopu wystarczy oparcie 

stropów na scianach). W stropach wy konane byly 

otwory technologiczne, przez które odbywal sie 

transport urobku i materialu. Po osiagnieciu 

docelowej rzednej wylano zelbeto wa plyte denna 

grubosci 90 cm z pogrubieniami do 120 cm pod 

slupami konstrukcyjnymi, po laczonej na 

obwodzie na tzw. zamek w szczel na wanne ze 

scianami szczelinowymi. Po wy konaniu plyty 

fundamentowej tymczasowe slu py podp ierajace 

strop zostaly wymienione na zelbetowe 

docelowe elementy konstrukcji az do 

pierwszego wykonanego stropu. 

Metoda stropowa nie jest metoda tania. Ma 

jednak wiele zalet i ulatwia spelnienie wy mogu 

realizacji miejsc parkingowych w pod ziemnej 

czesci budynków wznoszonych w sródmiesciu 

Warszawy, wynikajacego z uwa runkowan 

miejscowych i Prawa budowlanego. 

Andrzej Kulczycki i Krzysztof Jaszczuk 

Metode stropowa opracowano ponad 40 lat temu (zastosowano ja po raz 

pierwszy w 1957 r. przy budowie metra w Medi olanie; w pod recznikach 

figuruje pod nazwa „technologii mediolanskiej"). Od tamtej pory ulega 

ona ciaglym modyfikacjom sciany i strop sa wy konywane w róznych 

odmianach konstrukcyjnych i materialowych. Dzisiaj stosuje sie ja przy 

wykonywaniu wszelkiego ro dzaju tuneli, wezlów komunikacyjnych, 

dworców, poziemnych garazy oraz obiektów wysokich podbudowanych 

wieloma kondygnacjami pod ziemnymi. W Warszawie wybudowano przy 

jej wykorzystaniu m.in. stacje metra Ratusz, biurowce przy ulicach 

Grzybowskiej róg Jana i Pawia II, Kruczej róg Pieknej i Królewskiej róg 

Marszalkowskiej. 


Konstrukcja budynku glównego 

Budynek Centrum Gieldowego zaprojek - 

towano w zelbetowej konstrukcji szkieleto wej. 

Obciazenia poziome przejmuja trzony 

komunikacji pionowej o scianach grubosci 20 

cm usytuowane w czterech narozach budynku. 

Slupy konstrukcyjne - usytuowane w 

przecieciu osi cyfrowych i literowych - wykonano 

z betonu klasy B 40, Ich wymiary nie sa 

ujednolicone: na dwóch kondygnacjach 

najnizszych wynosza 60 x 80 cm, na pozio - 

mach od 0 do +8 sa zróznicowane i wynosza 

40 x 80 cm do 40 x 210 cm (z przewaga 

plaskich slupów o przekroju 40 x 135 cm, a na 

dwóch najwyzszych kondygnacjach -60 x 60 

cm. Dziewiata kondygnacje technicz na 

zaprojektowano w konstrukcji stalowej. 

W obu kondygnacjac h podziemnych 

slupy konstrukcyjne rozstawiono w siatce 9,45 

x 10,47 m, a stropy zaprojektowano jako 

plytowe bezpodciagowe grubosci 33 cm. 

Stropy budynku glównego w czesci na - 

ziemnej wykonano w dwóch wersjach - jako 

plytowe grubosci 20 cm przy rozpietoscia ch do 7 

m oraz jako plytowo -zebrowe przy rozpietosci 

wiekszych: 10,5 m i 13,8 m (roz staw zeber 

1,35 m, grubosc plyty 12 cm, wymiary 

poprzeczne prefabrykowanych ze ber 17 x 58 

cm). Stropy opieraja sie na pod ciagach 

glównych usytuowanych zgodnie z 

kierunkiem osi cyfrowych oraz w osiach A i l, 

Wymiary poprzeczne podciagów wy nosza 40 

x 70, 40 x 90, 50 x 90, 50 x 100 oraz 50 x 140 

cm w przypadku podciagów obciazonych 

konstrukcja schodów rucho mych. Strop na 

poziomie +1, z uwagi na obciazenie od 

schodów ruchom ych dlugo sci 30 m (jednej z 

najwiekszych w Europie), technologiczne 

zaglebienia pod silniki na pedzajace 

mechanizm schodów oraz znaczna 

rozpietosc (13,8 m), zaprojektowa no jako 

ruszt zelbetowy o wysokosci zeber 40 x 70 i 40 

x 140 cm. Stropy w czesci bu dynku 

bezposrednio przylegajacej do ka mienicy 

Nowy Swiat 2 zwanej Malym Bu dynkiem 

(mieszczacej biura do wynajecia) 

zaprojektowano jako plytowe bezpodciago we 

grubosci 25 cm. 

Klatki schodowe - wylewane z prefabry - 

kowanymi biegami - sa usytuowane w zelbe - 

towych trzonach komunikacyjnych. 

Mieszczaca sie w Malym Budynku plyte 

pochylni zjazdowej do garazu podziemnego 

zaprojektowano jako zelbetowa, bezpodcia - 

gowa grubosci 25 cm. 

TECHNOLOGIE 63 

Budynek Centrum Gieldowego miesci 

liczne efektowne konstrukcje stalowe. Najcie - 

kawsze z nich to: 

1) schody spiralne maklerów - przestrzenna 

konstrukcja stalowa wykonana z profili walco - 

wanych HEB 200 i ceownika 320 wygietego na 

walcach na zimno w ksztalt spirali - pod - 

wieszone wewnatrz holu do podciagu zelbe - 

towego na kotkach wklejanych firmy Hilti, 

2) schody proste maklerów podwieszone na cie - 

gnach stalowych do zelbetowych podciagów, 

3) schody podwieszone na ciegnach do prze - 

strzennych belek Virendeela wewnatrz patia na 

ostatniej kondygnacji, 

4) wiszaca na ciegnach nad parkietem gieldy 

sala wykladowa, 

5) wspornikowe narozniki budynku z prze - 

szklonymi stropami, 

6} konstrukcja windy panoramicznej kursuja cej 

w przestrzeni holu, 

7) konstrukcja szklanych wykuszy na ostat niej 

kondygnacji od strony ul. Ksiazecej, 

8) swietlik nad holem wsparty n a dzwigarach 

Virendeela 13-metrowej rozpietosci. 

Przyjete metody obliczen 

Obliczenia stropów i plyty fundamentowej 

wykonano dla kazdego poziomu w calosci Me - 

toda Elementów Skonczonych programem 

komputerowym FAST -MES. Plyte fundamento wa 

policzono na sprezy stym podlozu. Modul 

obliczeniowy tego programu jest oparty na 

algorytmie obliczeniowym programu MES SAP- 

IV Wprowadzenie geometrii elementów 

skonczonych róznych typów (elementy plyto we, 

belkowe, podporowe) oraz rozmaitych 

rozmiarów obciazen (obciazenia pow ierzchniowe, 

krawedziowe, linowe oraz sily skupio ne) 

odbywal sie metoda graficzna za pomoca 

programu AutoCad. W programie istnieje moz - 

liwosc uwzglednienia zmiennosci obciazen 

uzytkowych, poprzez wprowadzanie Schema tu II 

i III obciazen zmiennych. W proj ektowanych 

stropach przyjeto uklad obciazen zmien nych w 

szachownice. Prezentacja wyników ob liczen 

odbywa sie równiez graficznie w progra mie 

AutoCad, Dla calego stropu otrzymuje sie 

warstwice odksztalcen, dla elementów plyto - 

wych warstwice zbrojenia w k ierunku osi X i Y 

dolem i góra, a dla elementów belkowych 

wykresy momentów zginajacych, skrecajacych 

oraz sil poprzecznych. Przestrzenne konstruk cje 

stalowe policzono programem Robot V6. 

Jerzy Blazeczek i Arkadiusz Lozinski, 

Tadeusz Perzynski 

monografie 1/01


Poziom techniczny i nietypowe 

rozwiazania sprawily, ze projekt 

budynku Centrum Gieldowego mozna 

zaliczyc do opracowan trudnych. 

Wymiar przestrzeni tego obiektu mial 

byc z zalozenia kreowany zarówno 

przez formy materialne, jak i swiatlo. 

Pierwsze rozmowy o koncepcji 

oswietlenia odbyty sie w 1996 r. 

Wtedy to architekt Andrzej Choldzynski 

nakreslil wizje swiatla oraz podal 

wytyczne niezbedne do wykonania 

projektu oswietlenia, który powstal 

przy udziale dwóch firm: 

Luxmat i Erco, 

Projekt firmy Erco obejmowal oswietlenie 

stref publicznych ogólnodostepnych, parkie tu 

gieldy, oswietlenie atrium, sali narad zarza du 

oraz stolówki. 

Hol wejsciowy i schody 

paradne 

Po przekroczeniu progu 

gmachu od stro ny ulicy Ksiazecej 

na poziomie ±0 wchodza cy znajduje sie w 

ciekawym otoczeniu suro wych scian 

zelbetowych zestawionych z re- 


Przestrzen wejsciowa 

ze schodami paradnymi 

Projekt oswietlenia 

prezentacyjnymi szerokimi schodami mar - 

murowymi prowadzacymi do holu glównego na 

poziom +1, Przestrzen wejsciowa wyso kosci 

dwóch kondygnacji, tj. ok. 8 m ograni czaja 

dwie stykajace sie przeszklone sciany elewacji 

i wymyslnie pofaldowana powierzch nia 

jednolicie bialego sufitu podwieszonego. 

Zalozeniem koncepcji oswietlenia sztuczne go 

bylo wprowadzenie duzej ilosci swiatla 

uwydatniajacego powierzchnie schodów przy 

mozliwie dyskretnym zaznaczeniu obec nosci 

opraw. Realizacje tak rozbieznych wy magan 

uzyskano wykorzystujac rzadko spo tykana w 

programach innych firm oprawe ty pu downlight 

odblysnikiem zapewniajacym kat ochrony 50°, 

do lampy metalohalogeno wej 70W barwy 

cieplej. Ze wzgledu na wspo mniany wczesniej 

ksztalt sufitu, kazda z opraw usadowiono w 

indywidualnie przygo towanym otworze, tak by 

mogla swiecic pionowo w dól. 

Hol glówny 

Centralnym miejscem w budynku jest hol 

glówny usytuowany na poziomie +1, wysoki na 

14 m, wtopiony w osmiokondygnacyjna bryle 

gmachu, przekryty swietlikiem ograni czajacym 

jego przestrzen do poziomu trzeciej 

kondygnacji, Koncepcje oswietlenia oparto na 

wydobyciu swiatlem dominujacego elementu 

architektonicznego wnetrza - ruchomych 

schodów o podwójnym biegu sluzacych ko - 

munikacji miedzy poziomami +1 i +3. W tym 

celu w szynoprzewód przymocowany do 

konstrukcji stalowej swietlika wpieto wasko - 

strumieniowe projekt ory typu Eclipse do lam py 

metalohalogenowej 150W barwy cieplej. 

Lokalna koncentracje oswietlenia uzyskano 

dzieki odpowiednio dobranym wiazkom swia tla 

zawartym w katach 15 c: i 30°, Oprawy wy - 

posazono dodatkowo w przyslony antyolsnie - 

niowe. Innym elementem przykuwajacym 

uwage sa schody krecone zawieszone mie dzy 

poziomami +2 i +3, których szklane stopnie 

oswietlono projektorami waskostru mieniowyrni 

Eclipse o wiazce wypromieniowa nia swiatla 

zawartej w kacie 6° do niskonapie ciowej zarówki 

halogenowej 100W -12Y Roz mieszczenie opraw 

wokól schodów, wpietych 

w zasilacze punktowe na dwóch poziomach, 

umozliwilo uzyskanie efektu ciagu plam malej 

srednicy a wysokiej jaskrawosci, rytmicznie 

podkreslajacych spiralny bieg schodów. Po - 

dobna zasade oswietlenia zastosowan o w 

przypadku schodów prostych rozciagaja cych sie 

za szklana sciana po przeciwnej stro nie holu 

miedzy poziomami +2 i +3, z ta jedy nie róznica, 

ze oprawy zasilono z szynoprzewodu 

umieszczonego nad biegiem schodów. Ciagi 

komunikacyjne okalajace hol glówny dookola 

na poziomach +1, +2 i +3 oswietlo no oprawami 

typu downlight do niskonapie ciowej zarówki 

halogenowej 10OW -12V W ten sposób tworzac 

ciepla i przyjazna atmosfere wykreowano efekt 

zharmonizowanego oto czenia, oddajacego 

wiernie rzeczywista kolo rystyke wnetrza. W 

zalozeniach projektowych uwzgledniono 

równiez przewidywana czaso wa zmiane funkcji 

holu, np. na przestrzen do 

W wysokim na 14 m holu glównym natezalo 

swiatlem podkreslic jego ksztalt i wydobyc 

elementy architektury wnetrza 

aranzacji wystaw okazjonalnych. Stad tez na 

poziomie +1 na wysokosci ok. 5 m obecnosc 

szynoprzewodu zamknietego w ksztalt prosto - 

kata odwzorowujacego obrys holu. Z niego to 

zasilono zestaw nastawnych projektorów wa - 

skostrumieniowych typu Eclipse do niskona - 

pieciowej zarówki halogenowej 100W-12Y 

Na wprost schodów wejscia glównego, w 

sasiedztwie holu glównego na poziomie +1, 

rozciaga sie reprezentacyjna strefa otwartej 

przestrzeni wysokosci 4,5 m o charakterze 

wielofunkcyjnym, Waznosc miejsca i elegan cje 

detalu wykonczenia podkreslono uniwer- 


salnyrn rozwiazaniem, polegajacym na pola - 

czeniu uporzadkowanej siatki opraw typu 

downlight do niskonapieciowej zarówki halo - 

genowej 100W -12V z liniami szynoprzewodu 

wpisanymi w a rchitekture zebrowanego sufitu. 

Dobór oprawy o kacie ochrony 40° wyposazo nej 

w matowa oslone zródla swiatla pozwolil na 

calkowite wyeliminowanie zagrozenia olsnie - 

niem, przy zachowaniu duzej równomiernosci i 

wysokiego poziomu natezenia oswietlenia. 

Wspomniane wczesniej szynoprzewody otwie - 

raja mozliwosc dowolnej i za kazdym razem 

niepowtarzalnej aranzacji wnetrza swiatlem z 

wykorzystaniem nastawnych waskostrumie - 

niowych projektorów typu Eclipse. Podobna 

zasade zastosowano w projekcie oswietlenia 

barku usytuowanego w rogu omawianego ho lu. 

Zarówno strefe lady, jak i znajdujace sie za nia 

pólki szklane oswietlono projektorowymi 

oprawami typu wallwasher (naswietlaczami 

scian) Eclipse do niskonapieciowej zarówki 

halogenowej 100W -12Y Atmosfere kawiarnia nej 

intymnosci zapewnia swiatlo z indywidual nie 

kierowanych projektorów waskostrumienio wych o 

wiazce swiatla zawartej w kacie 6°. 

Widok holu glównego od strony wejscia z 

ul. Stanislawa Lorentza 

Oprawy typu 

downlight 

z odblysnikiem 

uzyto do 

oswietlenia 

schodów 

paradnych 

http: //www. budnet.pl 

Waskostrumienio 

we projektory 

Eclipse wpieto w 

szynoprzewód 

mocowany do 

konstrukcji 

swietlika nad 

holem glównym 

Oprawy typu 

downlight wystepuja 

regularnie w 

reprezentacyjnej 

wielofunkcyjnej 

przestrzeni budynku 

w sasiedztwie holu 

glównego 

Parkiet gieldy 

W sasiedztwie holu glównego na pozio mie 

+2 usytuowany jest parkiet gieldy. W to wysokie 

na dwie kondygnacje wnetr ze wkom ponowano 

na poziomie +3: sale zebran zarza du, galerie dla 

publicznosci oraz sale dla pu blicznosci 

przypominajaca nieco swoim wygla dem 

podwieszony bobslej; wszystkie prze szklone. 

Wysokie wymagania oswietleniowe dla tak 

istotnego w skali calego o biektu miej sca 

wymusily odpowiednie rozwiazania projek towe. 

Do oswietlenia ogólnego wybrano jedna z 

ciekawszych pod wzgledem konstrukcyjnym 

opraw Erco typu doubie-focus downlight przeznaczona 

do zamocowania w sufitach pod - 

wieszonych. Niezwyklosc powyzsz ej oprawy 

najogólniej polega na tym, ze wychodzaca 

wiazke swiatla ksztaltuja dwa wystepujace po 

sobie odblysniki, Rola pierwszego jest skupie nie 

w punkcie pozornym strumienia swietlne go 

wychodzacego ze zródla swiatla o skon - 

czonych gabarytach geometrycznych, drugi 

Schemat dzialania 

oprawy double-focus 

downiight 

Oprawy typu 

double-focus 

downlight wybrano 

do oswietlenia 

ogólnego parkietu 

gieldy 


Parkiet gieldy z podwieszona sala dla publicznosci 

Oprawy typu 

downlight 

zastosowano do 

oswietlenia ciagów 

komunikacyjnych 

okalajacych hol 

glówny 

zas ksztaltuje rozsyl swiatla z nowo powstale go 

zródla. Rozwiazanie to pozwala na uzyska nie 

oprawy o bardzo wysokiej sprawnosci przy 

niezwykle waskim otworze wyjsciowym. Ze 

wzgledu na wielkosc przestrzeni, jej kolorysty ke 

oraz ekonomie uzytk owania wybór padl na 

metalohalogenowa lampe wyladowcza barwy 

cieplej. Aby uzyskac równomiernosc nateze nia 

oswietlenia na poziomie parkietu w opra wach 

mocowanych w suficie poziomu +3 za - 

instalowano lampy o mocy 150W, w oprawach 

zas mocowanych na poziomie +2 - 70W. Ze 

wzgledu na utrudniony zaplon tak zimnej, jak i 

cieplej lampy wyladowczej oraz na wymaga nia 

dotyczace oswietlenia zapasowego, w uklad 

opisanych wczesniej opraw wpisano duzo 

rzadsza siatke opraw tego samego typu, 

przeznaczonych do wspólpracy z wysokonapieciowa 

zarówka halogenowa 250W -220V. 

Rozwiazanie to pozwolilo zachowac jednolity 

wyglad sufitu. 

Jaroslaw Czerniawski, ERCO Leuchten GmbH 

Zdjecia: Daniel Rumiancew 

Ilustracje z archiwum firmy Erco 

Projektorów typu 

wallwasher 

Eclipse uzyto do 

oswietlenia strefy 

lady i szklanych 

pólek kawiarni 

Projektorów 

waskostrumieniowych 

Eclipse uzyto 

do: oswietlenia 

stopni schodów 

spiralnych, wydobycia 

- po wpieciu 

w szynoprzewód - 

obrysu holu i 

nadania intymnej 

atmosfery kawiarni 

na poziomie +1 

monografie 1/01


Opracowanie firmy Luxmat - wspóltwo - 

rzacej projekt oswietlenia Centrum Gieldo - 

wego - objelo wszystkie powierzchnie biuro - 

we, sale operacyjna banku, ciagi komunika - 

cyjne, pomieszczenia techniczne, serwe - 

rownie, garaze podziemne, ilum inacje bu - 

dynku oraz oswietlenie zewnetrzne terenu. 

Koncepcja nowoczesnej kreacji wnetrz, 

smiale rozwiazania przestrzenne oraz nie - 

standardowe zestawienie materialów spra - 

wily, ze architekci juz na etapie powstawania 

projektu rozpatrywali wszystkie element y 

opracowan branzowych z uwzglednieniem 

szczególów i opracowaniem detali. 

Powierzchnie biurowe 

W zakresie powierzchni biurowych bu - 

dynek Centrum Gieldowego jest podzielony 

pod wzgledem dystrybucji swiatla na trzy 

rózne strefy, z których kazda ma elementy 

nietypowe. 

Pierwsza strefe stanowia 

biura pejzazowe, 

polozone na poziomach od 

+3 do +7. Równo mierne 

oswietlenie po- 

wierzchni biurowych 

uzyskano dzieki uzyciu opraw typu downlight 

firmy Zumtobel Staff typu CLR 2/26W TCD. Ta 

przeznaczona do wbudowania w sufit 

podwieszany okragla oprawa jest 

wyposazona w raster promieni sty chroniacy 

przed olsnieniem i wystepo waniem refleksów 

swietlnych na ekranach monitorów 

komputerowych. Koncepcja 

bezposredniego osadzenia tego typu 


opraw w stropie wymagala zamocowania do 

jego zbrojenia i zabetonowania w nim 

metalowych puszek, które zapewnialyby 

mozliwosc montazu opraw w fazie instala - 

cyjnego wyposazania obiektu. Asymetrycz ne 

- ze wzgledu na miejsce przewidziane na 

uklad statyczno -zaplonowy - puszki mo gly 

byc mocowane wylacznie w obrebie otworu 

do wbudowania oprawy, gdyz zasto sowany w 

budynku beton architektoniczny wykluczal 

mozliwosc standardowego mo cowania od 

strony sufitu. Przy wpuszczaniu opraw 

oswietleniowych w strop istotna byla 

wysokosc oprawy. Przy okreslaniu bowiem 

wymiarów gabarytowych puszki trzeba bylo 

uwzglednic grubosc warstwy betonu ponad 

nia zapewniajaca wytrzymalosc w przypad ku 

pozaru, jak równiez wysokosc kolnierza 

wynikajaca ze zbrojenia dolnej strefy stropu 

budynku. Puszki takie, jako konstrukcje 

specjalna, opracowala lacznie z konieczny mi 

atestami i wyprodukowala w liczbie ok. 2500 

sztuk firma Techlamp. 

Decyzja architekta o niezakladaniu rin gów 

dekoracyjnych, stanowiacych standar dowe 

wyposazenie oprawy CLR, miala na celu 

nadanie im technicznego wygladu zgodnego 

z klimatem wnetrza. Typowe po mieszczenie 

biurowe strefy pejzazowej rna w czesci 

przyokiennej wbudowane oprawy tego typu o 

mniejszej srednicy oraz mocy, sluzace do jej 

doswietlenia oraz pelniace funkcje iluminacji 

budynku. Oprawa CLR -bedaca podstawowa 

oprawa dla tego bu dynku - zostala 

zainstalowana w liczbie przekraczajacej 3600 

sztuk. 

Oprawy CRL typu downlight firmy Zumtobel; od lewej: 

oprawy wbudowane w strop w czesci przyokiennej 

pomieszczen biurowych strefy pejzazowej, widok 

oprawy standardowo wyposazonej (z ringiem 

dekoracyjnym), widok otworu do jej wbudowania w 

betonie architektonicznym stropu i przekrój pionowy 

ukazujacy jej asymetryczna budowe 

Dla pomieszczen biurowych 

drugiej strefy na 

poziomach od +4 do +8 od 

strony parku Na Ksiaze cem 

zostala zaprojektowa na 

specjalna konstrukcja podsufi towa (auto rzy: 

arch. Andrzej Choldzynski, ZPCG, oraz 

inzynierowie oswietlenia Marian Okon i Pawel 

Okon, Luxmat), wyprodukowana przez firme 

Zumtobel Staff na specjalne zamówienie wy - 

lacznie dla tego obiektu. Miala ona spelniac 

dwie funkcje: oprawy oswietle niowej dajacej w 

pokojach miekkie swiatlo rozproszone oraz 

sufitu podwieszanego ukrywajacego wszyst kie 

instalacje znajdujace sie powyzej. Wizja 

architekta bylo pozostawienie widocznymi i 

czytelnymi zebra betonowe stanowiace kon - 

strukcje budynku, wystepuja ce co 1,35 m. 

Pierwsze rozmowy nie wskazywaly na spe cjalne 

rozwiazanie, chciano wykorzystac oprawe 

rastrowa, lecz umieszczenie jej w be tonowym 

zaglebieniu stropu nie rozwiazywa 

Kolejne przyblizenia projektu 

(rysunki od dolu do góry) specjalnej oprawy 

swietlnej dla pomieszczen biurowych 

na poziomach od +4 do -t-8 w postaci konstrukcji 

podsufitowej (z opisem autorskim arch. Andrzeja 

Choldzynskiego); obok rysunek finalny oprawy 

lo problemu instalacji. Druga propozycja za - 

stosowania platu blachy przykrywaja cego in - 

stalacje i oswietlenie oprawa rastrowa z wy - 

cietymi w górnej czesci otworami dawala nie - 

równomierny uklad luminancji. Ostatecznie 

zdecydowano sie na asymetryczna konstruk cje z 

platu blachy perforowanej stanowiacego oprawe 

w technice miekkiego swia tla. Na etapie projektu 

oprawe nazywano „ptakiem" lub „zaglem 

swietlnym". Konstrukcje nosna i sposób 

zasilania firma Zumtobel oparla na systemie 

szynowym szybkiego montazu ZX. Oprawy ze 

swietlówka 58W (1,5 m dlugosci) 


sa laczone w ciagi swietlne wypelniajace 

przestrzen pomiedzy betonowymi zebrami na 

calej dlugosci biura. Aby nie zaklócac efektu 

ciaglego oswietlenia, w miejscach gdzie 

aranzacja wnetrza wymagala wzniesienia 

scian dzialowych wystawiono je jako pelne do 

wysokosci 2,2 m, a powyzej wprowadzono 

przeszklenia. Swietlówka w oprawie zostala 

przeslonieta perforowana blac ha z zewnetrz - 

nym filtrem dobranym tak, aby luminancje od - 

blysnika i przeslony byty porównywalne. Kon - 

strukcja kazdej oprawy umozliwia uchylanie 

plata w celu konserwacji instalacji znajdujacej 

sie nad nim. Obliczony komputerowo odbly snik, 

wykonany z perforowanej blachy, jest la czony z 

dwóch czesci po 0,75 m kazda. „Za giel" jest 

wylozony od strony stropu materia lem 

dzwiekochlonnym poprawiajacym aku styke 

pomieszczenia. Perforowana siatka sta nowiaca 

mechaniczne mocowanie plata do betonowego 

zebra umozliwia oddymianie pomieszczenia. 

Z opraw „zagli" utworzono ciagi swietlne 

wypelniajace przestrzen mieczy betonowymi zebrami stropu 

pomieszczen biurowych 


Firma Luxmat trzykrotnie prezentowala 

prototyp oprawy, przed jego ostatecznym za - 

twierdzeniem. Pierwsze dwa pokazy - w Cen - 

trum Gieldowym oraz w biurze firmy, gdzie z 

gipsokartonu stworzono model konstrukcji 

zeber - mialy slu zyc ocenie estetycznej. Trze ci 

pokaz odbyl sie w Wiedniu, gdzie w typo wych 

pomieszczeniach biurowych zainstalo wano 

szesc „zagli" i oceniono ich parametry swietlne i 

akustyczne. 

Projektowanie dla Centrum Gieldowego 

opraw specjalnych jest przykladem now oczesnego 

podejscia do tematu oswietlenia 

pomieszczen biurowych. Uzyskane dzieki in - 

dywidualnie tworzonym formom swiatlo roz - 

proszone poprawilo równomiernosc oswie - 

tlenia sztucznego, stwarzajac warunki po - 

równywalne do istniejacych przy oswietleniu 

naturalnym (odbitym od niebosklonu). Opra wy 

o tak duzej powierzchni nie byly dotad 

stosowane na taka skale w zadnym obiekcie w 

Polsce, 


1 uklad stabilizujaco -zaptonowy 

2 podktaflka szczelinowa 

3 element mocujacy ZAD (sprezyna ;e stall nierdzewne! 

lakierowana na dato. chwytajaca od iewna|rz) 

4 szyna nosna ZWT i blachy stalowe) lakierowanej na bialo 7 

bocznym' wytloczeniami do wprowadzenia od-btySników 

5 oprawka wtykowa wykonana : nietlukacego pnlrweglanu 

6 oprawa do linii Swiellnych, plaska z perforowanej bla chy 

stalowej powytei biatym lakierem ; zywicy polie strowej, 

elektryczna l mechaniczne polaczenie naste puja bez uzycia 

narzetói; pewny l tatwy w obsludze za mek obrotowy 

zintegrowany z oprawa; istnieje rnoili -wosc sezonowania opraw 

w linii poprcez wybór fazy na wtyczce 

Trzecia strefe stano wia 

biura oswietlone opra wami 

rastrowymi RSD fir my 

Techlamp, wykonane na 

zamówienie do Malego 

Budynku w wersji zwezonej ze wzgledu na 

modul konstrukcji stropu. Wyprodukowane 

oprawy rastrowe maja szerokosc 150 mm. W 

Duzym Budynku zainstalowano oprawy ra - 

strowe standardowej szerokosci. 

Wnetrze biurowe 

z rastrowymi 

oprawami 

oswietleniowymi 

firmy Techlamp 

Na uwage zasluguja 

równiez ciagi biur prze - 

szklonych na poziomach 

+7 i +8, które oswietlono 

oprawami na zwieszakac h firmy 

Zumtobel Staff typu Copa. 

Oprawy te stanowia równiez element iluminacji 

budynku, a ich rozmieszczenie oraz ksztalt 

nawiazuja do znajdujacych sie na innych 

poziomach opraw typu downlight. 

Umieszczone 

na poziomach 

+ 7 i +8 oprawy 

na zwieszakach 

typu Copa pelnia 

funkcje doswietlenia 

powierzchni biurowej 

i sluza iluminacji 

budynku 

Sala operacyjna 

banku 

Efektownym rozwiazaniem jest równiez 

polaczenie oswietlenia opraw rastrowych 

wpuszczonych w sufit podwieszony z opra wami 

CLR zatopionymi w betonie stropu w sa li 

operacyjnej banku na poziomie ±0. Oblicze nia 

statyczne wymogly nietypowe rozwiazanie 

konstrukcyjne dwóch fragmentów stropów, 

które pod schodami ruchomymi i winda przy - 

braly postac betonowych sklepien pokaznych 

rozmiarów. W utworzonym przez nie obnizeniu 

zamontowano oprawy CLR, które wytyczaja li nie 

wejscia do sali operacyjnej. 

monografie 1/01


Garaze podziemne 

Ciagi jezdne garazy na poziomach -1 i -2 

oswietlono liniowo, natomiast stanowiska 

parkingowe - pojedynczymi oprawami. Wy - 

sokosc zawieszenia opraw zostala tak do brana, 

aby stanowily one najnizej w prze strzeni garazy 

umieszczony element wyposa zenia 

instalacyjnego. Oprawy szczelne IP65 typu FZ, 

wykonane z poliweglanu, a wiec nie tlukace, sa 

produkcji firmy Zumtobel Staff. 

W garazach strefy jezdne i parkowania sa 

podkreslone rozwiazaniem oswietlenia 

Takich samych opraw uzyto do oswietlenia 

wszystkich pomieszczen technicznych 

budynku i iluminacji dachu. Pojawiaja sie one 

równiez na klatkach schodowych w trzonach 

komunikacyjnych, w betonowych scianach, w 

których wykonano specjalna pionowa wne ke do 

glebokiego ich osadzenia. Pryzm atyczna 

struktura klosza jest tam jedynym elemen tem 

wysunietym z lica scian. 

Oswietlenie klatki schodowej ewakuacyjnej 


Rozswietlony w godzinach nocnych budynek Gieldy - widok z ul. Muzealnej 

Iluminacja budynku i oswietlenie terenu 

Do oswietlenia terenu i iluminacji calego 

budynku uzyto sprzetu firmy Bega (z wyjat kiem 

podcienia, gdzie umieszczono oprawy 

downlight firmy Erco). Obiekt rozswietlaja 

oprawy umieszczone na jego elewacji, w 

podcieniu oraz na kazdym pietrze we wnatrz. 

Na czterech nizszych pietrach biuro wych sa to 

wspomniane oprawy CLR, a na poziomach +7 i 

+8 - oprawy Copa. Zainsta lowane na zewnatrz 

naswietlacze, o bardzo waskim kacie rozsylu, 

oswietlaja budynek 

Ustawione rytmicznie slupy oswietleniowe na u!. 

Stanislawa Lorentza - widok od strony Nowego 

Swiatu 

z poziomu +7 oraz poziomu +2. Dodatkowy 

poziomy pas swietlny wokól budynku zapew nia 

iluminacja sklepienia w podcieniach. Slupy od 

stron pólnocnej i poludniowej budynku sa 

oswietlone z ziemi naswietlaczami za mknietymi 

pod szklem pancernym w bok sach 

metalowych. Basenik przy ujeciu wody 

oligocenskiej oraz cala kaskada sa ilumino - 

wane spod wody ; Godnym uwagi elementem 

jest oprawa latarni ustawionych wzdluz ul. 

Stanislawa Lorentza (pomiedzy starym i no wym 

budynkiem Gieldy). 

Dla obiektu opracowano trzy scenariusze 

iluminacyjne dla róznych przedzialów czaso wych: 

od zmierzchu do godziny 23 m , od 23 DD do switu oraz 

odswietny. 

Mimo ze w budynku ze wzgledu na bu dzet 

nie stosuje sie plynnej regulacji strumie nia 

swietlnego opraw, to zarówno projekt 

oswietlenia, jak i instalacja daja mozliwosc ko - 

rzystania z tej opcji w przyszlosci. Zainstalo - 

wana w budynku mag istrala sterownicza, czy li 

dodatkowe przewody do przesylania sygna lów 

cyfrowych, stwarza mozliwosc wprowa dzenia 

inteligentnego sterowania nawet po 

zakonczeniu inwestycji. 

Pawel Okon, Luxmat sp. z o.o. 

Rysunek: autor 

Zdjecia z archiwum firmy Luxmat (fot. Marian 

Hynkiewicz) oraz Daniel Rumiancew 



Stanislaw Ftszer Andrzej M. Choidzynski 

Zespól Projektowy „Centrum Gieldowe (...)" 

(w niepelnym skladzie 

- bez Janusza Klikowicza i Artura Choldzynskiego), 

od lewej: 

Piotr Bujnowski, Katarzyna Niewiadomska, 

Tomasz Burno, Marta Gutweter, 

Tadeusz Glos, Bogumil Kidziak, 

Agnieszka Dabrowska 

PROJEKTANCI - M ETRYKA 69 

ZESPÓL PROJEKTANTÓW CENTRUM GIELDOWEGO W WARSZAWIE, UL. 

KSIAZECA 4 

Autorzy projektu arch. Andrzej M. Choldzynski i arch. Stanislaw Fiszer Architektura i 

wnetrza Zespól Projektowy „Centrum Gieldowe St. Fiszer, Architekt A. M. Choldzynski, 

Architekt" sp. z o.o. w skladzie: 

arch. Bogumil Kidziak, szef projektu (we wszystkich fazach projektu prócz konkursu) arch. 

Janusz Klikowicz (we wszystkich fazach projektu) arch. Piotr Bujnowski (we wszystkich 

fazach projektu prócz konkursu) arch. Tomasz Burno (we wszystkich fazach projektu 

prócz konkursu) arch. Artur Choldzynski (w fazie projektów konkursowego, budowlanego i 

przetargowego) arch. Marta Gutweter (w fazie projektu wykonawczego) arch. Katarzyna 

Niewiadomska (w fazie projektu wykonawczego) stud. dypl. Tadeusz Glos (w fazie 

projektu wykonawczego) dyr. adm. biura Agnieszka Dabrowska 

Konstrukcja Biuro Projektów Architektonicznych i Budowlanych AiB sp. z o.o., Tadeusz 

Perzynski, Andrzej Stanczyk 

BWL Projekt sp. z o.o., Jerzy Blazeczek, Arkadiusz Lozinski, Boguslaw Wyzykowski Jakpol 

sp. z 0,0. (sciany szczelinowe, posadowienie), Andrzej Kulczycki, Krzysztof Jaszczuk 

Uklad y zasilania, prady silne i stane RP+K Projekt sp. z o.o., Tomasz Losek, Edward 

Borun, Tadeusz Korbel z zespotem 

Inzynieria sanitarna Teoma sp. z o.o., Piotr Milobedzki, Maria Milobedzka, Barbara 

Naumczyk z zespotem 

Autorska koncepcja swiatta arch. Andrzej M. Choldzynski wraz z: Erco, Jaroslaw Czerniawski, 

i Luxmat sp. z o.o., Marian Okon, Pawel Okon Akustyka arch. Jan Raczy (Zespól 

Projektowy Opery w Krakowie) Projekt zabezpieczen przeciwpozarowych plk. Wojciech 

Dzik Ekspertyza sanitarna Halina Nejno-Nowak Ekspertyza z zakresu bezpieczenstwa 

pracy Andrzej Slusarski Projekt architektury pejzazu, nasadzenia roslinne arch. 

krajobrazu Maciej Swiatkowski 

Drogi i uksztaltowanie terenu Stanislaw Teofilak, Marek Adamczyk Windy i schody 

ruchome Otis; projekt autorski windy panoramicznej, wystroju i tech nologii pozostalych (na 

podstawie rozwiazan katalogowych): arch. Andrzej M. Choldzynski wraz z Otis, Andrzej 

Sznek 

Projekt gospodarki zielenia (na zamówienie Inwestora CG SA) Jarema A. Rabinski 

Symulacje komputerowe arch. Janusz Klikowicz 

Projekt 

konkurs 1994 

projekt budowlany i projekt przetargowy 1996-1998 

projekt wykonawczy 1998-2000 

Realizacja 1998-2000 

Inwestor Centrum Gieldowe SA 

Akcjonariusze, przyszli Uzytkownicy: Giefda Papierów Wartosciowych w Warszawie 

SA (GPW SA), Krajowy Depozyt Papierów Wartosciowych SA (KDPW SA), Centrum 

Bankowo-Finansowe „Nowy Swiat" SA (CB-F SA), Centrum Gieldowe SA (CG SA} 

Generalny Realizator Konsorcjum ARGE Budynku Gieldy Budokor-Porr s.c. Piotr Ha- 

lemba (dyrektor techniczny), Peter Obernhuber (dyrektor handlowy), Dariusz Kolasa 

(kierownik budowy) 

monografie 1/01

70 WYPOWIEDZI 

Na temat architektury budynków 

powstajacych w sródmiejskiej tkance 

miasta, poddanej masowej konsumpcji, 

wypowiada sie ostatnio wiele osób. 

Glos w dyskursie publicznym, 

w postaci opinii na temat jej postrzegania 

przez mieszkanca stolicy, tym cenniejszy, 

ze wnikliwego obserwatora bedacego 

jednoczesnie historykiem sztuki 

- dr. Hanny Faryny -Paszkiewicz - 

jest niezwykle cenny. 

Szacunek dla budowli tworzacej 

scene zycie publicznego 

powinien wynikac jednak nie tylko 

z osadu zewnetrznego, ale równiez 

z poznania realiów procesu projektowego, 

a zwlaszcza jego przebiegu. Sposród 

wielu osób wspóltworzacych budynek 

Centrum Gieldowego redakcja poprosila 

wiec równiez o wypowiedz 

dwóch czlonków Zespolu Projektowego 

„Centrum Gieldowe St. Fiszer, Architekt - 

A. M. Choldzynski, Architekt" sp. z o.o 

- Piotra Bujnowskiego, 

architekta mlodego pokolenia, 

i Bogumila Kidziaka, 

szefa projektu. 


Z daleko i z bliska 

Hanna Faryna-Paszkiewicz: 

Luzna do niedawna zabudowa Warszawy, efekt 

wojennych i powojennych wyburzen, wyraz nie zwiera 

szeregi, Sródmiejskie skwery - wyrwy w dawnych 

przyulicznych ciagach i równych pie rzejach znikaja w 

oczach. Czesto w tempie bly skawicznym wypelniaja 

je nie zawsze dobrze do pasowane plomby, 

wywolujac dysonans estetycz ny, godzac sie na swa 

razaca odmiennosc i ob cosc w otoczeniu. 

Swobodna i niezorganizowana dotad zabudowa ulicy 

Ksiazecej miala jednak wie cej szczescia, Najpierw je j 

wolny od lat naroznik przy pl. Trzech Krzyzy szczelnie 

wypelnil Holland Park. Wzbudzil emocje, lecz jego 

niewyszukana elegancja, kolorystyka i proporcje 

szybko zharmo nizowaly sie z zastanym krajobrazem i 

wyciszyly gorace dyskusje. Natomiast w 

przeciwleglym cia gu stromo opadajacej ku dawnemu 

korytu Wisly ulicy, powstal niecodzienny budynek, 

bedacy kwintesencja poszukiwan wspólczesnego 

architekta, którego zadaniem bylo dobrze wtopic sie 

w istniejaca, nie przypadkowa i znacznie starsza 

strukture, a jednoc zesnie zachowac wlasna oso - 

bowosc. Wyzwanie takie mozna bylo potraktowac co 

najmniej dwojako: zapomniec o otoczeniu i blysnac 

silna indywidualnoscia, albo tez poslu zyc sie 

srodkami z arsenalu prawdziwej elegancji, a wiec tej 

podazajacej dwa kroki za wioda ca, krzy kliwa moda i 

pozostawac swiadomie w pólcieniu sasiadujacej 

architektury. Autorzy gmachu war szawskiej Gieldy, 

Stanislaw Fiszer i Andrzej Chol dzynski, poszli na 

swoisty kompromis. Ich dzielo -nie watpie, ze efekt 

zarliwych dyskusji i twórczych zmagan - jest 

znakomicie wywazona parabola miedzy prostota a 

ultranowoczesna interpretacja materii nawarstwionej 

wokól pl. Trzech Krzyzy przez pare wieków. Mysle, ze 

swoisty akt pokory wobec cudem zachowanych 

fragmentów Warsza wy juz przysporzyl autorom 

budynku Gieldy wiele stów uznania. Ich projekt, 

choc dynamiczny, otwarty i przestronny, pozostaje 

czescia tuz przy ulicznej zabudowy. Wydluza 

optycznie perspekty we ulicy, reguluje i podkresla jej 

bieg, a przeszklo na, zalamana fasada bezposrednio 

przechodzi w z achowany zielony rezerwat - niewielki 

park Na Ksiazecem. Wyrazne poszanowanie dla 

wysokosci zabytkowej zieleni równowazy 

komplementarny stosunek do budynków Muzeum 

Narodowego, odleglego Banku Gospodarstwa 

Krajowego i dawnego Domu Partii. Szczególnie 

sasiedztwo tego ostatniego, wybitnego przeciez 

dziela trójki „Tygrysów", bylo wyrazna inspiracja w 

fazie ogól nych zalozen, tj. w odniesieniu do skali 

Gieldy czy wzajemnych proporcji poszczególnych 

elementów i kondygnacji budynku. Takze optyczne 

ujecie ciezko sci poprzez podcienia parteru sa 

nawiaza niem do bryly gmachu Domu Partii 

widzianego od 

strony Alej Jerozolimskich. Natomiast cofnieta naj - 

wyzsza kondygnacja i uwysmuklenie jej poprzez 

wydluzone plaszczyzny szkla jest trawestacja wy - 

sokich mansard zastoso wanych w wielkiej kamie nicy 

projektu Juliusza Nagórskiego przylegajacej do 

Gieldy od naroznika Nowego Swiatu. Gielda, 

pozbawiona cech pompatycznosci i nieprzystep nej 

monumentalnosci, nieobcych tak budynkowi 

Muzeum, jak i dawnemu Domu Partii, jest, dzieki 

swej wizualnej otwartosci i czytelnych intencji jej 

twórców, doskonalym wzorem gmachu uzytecz - 

nosci publicznej wolnym od poczucia izolacji i wy - 

nioslosci. 

Wnetrze Gieldy podyktowala funkcja budynku. 

Przeznaczenie poszczególnych kondygnacji i po dzialy 

wewnetrzne z góry wynikaly ze scisle okres lonych 

oczekiwan i specyfiki instytucji gieldowej. Autorzy nie 

chcieli jednak rezygnowac z pewnej do zwolonej dozy 

fantazji, akceptowanej nawet w tak szacownych 

pomieszczeniach, l tak, schody, ele ment ciagle 

niezbedny nawet w dobie bezawaryj nych szybkich 

wind, staly sie waznym tematem w budowaniu ladu 

przestrzennego holu glównego. Wczesniej, klientów 

Gieldy witaja monumentalne marmurowe stopnie z 

idealnie wypolerowana, jak by dawno „doswiadczona" 

tysiacami dloni por ecza. Na wyzsza kondygnacje 

wioda dwa pasma rucho mych schodów, przecinajac 

po skosie wolna prze strzen holu, osobno zas wzrok 

przyciaga spiralny stalaktyt schodów kretych, 

nazwanych obrazowo „spiralnymi schodami 

maklerów", nadwieszonych wyzej, pomiedzy dr uga a 

trzecia kondygnacja. Na rysowane silna, 

zdecydowana kreska linie schodów prostych i 

spiralnych nie stwarzaja dysonansu, sa naturalna, 

niemal organiczna forma spinajaca pietra i 

pozwalajaca na szybka komunikacje. Ciekawym, 

dalekim od schematycznych ro zwiazan, jest obly, 

przeszklony nawis nad sala glówna, sluzacy niemej 

obserwacji przebiegu gieldowych sesji. Tu skojarze nia 

z samotnym wagonikiem kolejki linowej moga wydac 

sie malo stosowne, prowokuja don jednak i ksztalt 

samej kabiny i niczym nie maskow ane ele menty 

konstrukcyjne, dzieki którym wysuniecie i 

nadwieszenie jest mozliwe i bezpieczne. 

Budynek Gieldy wykonczono szczególnie dba jac 

o detal. Wobec zestawianych komputerowo bez - 

osobowych realizacji sprawia on wrazenie handmade - 

rekodziela, efektu bardzo osobistego wysilku i jako 

takiego - unikatowego. Potwierdzeniem takiego wra - 

zenia jest i |ego metryka: wzorem gmerków srednio - 

wiecznych artystów, twórcy Gieldy w elegancki i trwa ly 

sposób uwiecznili sie na fasadzie. 

Dzieki budynkowi Gieldy, ulica Ksiazeca, daw ny 

wawóz rzeczki Zurawki, a niegdys fragment ro - 

mantycznego parku, zyskala stabilizacje, uksztalto - 

wala sie w plastyczny fragment miasta o zdefinio - 

wanej formule. 


Piotr Bujnowski: 

Obrazek l - lipiec 1994. Dyskusja po konkursie 

na siedzibe Gieldy Papierów Wartosciowych w War - 

szawie. Przysluchuje sie wlasnie jak Stanislaw Fiszer z 

Andrzejem Choldzynskim opowiadaja o architek turze, 

o powolnym czytaniu budynku, detalu, Przy gladam sie 

planszom konkursowym zwycieskiego projektu. 

Zafascynowany dekonstrukcja, Eisenma nem, 

Woodsem, Coop Himmeiblauem, nie do kon ca jestem 

w stanie podzielic entuzjastyczne opinie o 

„Tygrysach", Swierczynskim czy Pniewskim. 

Zastanawiam sie co oni, „Ci Starzy", w tym widza? 

Obrazek II - grudzien 1995. Telefon od znajomego 

- mówi, ze Fiszer z Choldzynskim beda robic 

projekt Gieldy tu - w Warszawie i pyta czy nie zaangazowalbym 

sie w organizacje pracowni. Nawet sie 

nie zastanawiam. 

Obrazek III - luty 1996. Pózne popoludnie, 

stary Mokotów. Resztki roztopionego sniegu roz - 

bryzguja sie pod kolami przejezdzajacych samo - 

chodów. Stoje przed brama rozpadajacej sie ka - 

mienicy sprzed okolo pól wieku, na scianach ze - 

rwane tynki, brakuje szyb. Adres niby w porzadku, 

lecz strach tu wejsc, a co dopiero mieszkac czy tez 

pracowac. 

Od dwóch tygodni szukam „miejsca" na pracownie - 

to jest kolejne na liscie i okazuje sie byc kolejnym 

niewypalem. 

http://ww\v. budnet.pl 

Obrazek IV - kwiecien 1996. „Miejsce na 

pracownie juz znalazlem. Teraz czas na projekto - 

wanie, wiec „projektuje" - szukam stolarza, kupuje 

krzesla, zamawiam sprzet biurowy, odbieram tele - 

fony i pisze listy. 

Obrazek V - czerwiec 1996. Projekt budowlany 

juz w toku. Pracuje nad lacznikiem. Lacznik to 

szklana kostka z przeszkleniem mocowanym 

punktowo, w niej druga kostka - drewniane pudel ko 

z sala konferencyjna na 130 osób. Wszystko oparte 

na 24 -metrowych stalowych dzwigarach jakby z XIX - 

wiecznego mostu, rozpietych na wyso kosci 

czwartego pietra miedzy budynkiem projek towanej 

Gieldy a budynkiem Cent rum Bankowo -Finansowego. 

Lacznik to rodzaj architektonicznej bizuterii - ideal nej, 

jak mówi Stanislaw Fiszer, jako tzw. pochette 

surprise - kieszonka niespodzianka. Gdy trzeba 

„zacisnac pasa" w trakcie budowy mozna odciac 

„kieszonke" i kontynuowac dalej. 

Obrazek VI - wrzesien 1996. Wlasnie wzialem 

slub. Oddanie projektu budowlanego sprawia, ze 

przez ostatnie trzy dni nie spie ani godziny. Miesiac 

miodowy skrócil sie do weekendu. 

Obrazek VII - kwiecien 1997. Projekt przetargowy 

w pelni. Pisze specyfikacje techniczne: slu - 

sarka, stolarka, meble, scianki... Kazdy element 

trzeba odnalezc (co oznacza: wiedziec, ze w ogó- 

WYPOWIEDZI 71 

le bedzie) i opisac, Do znudzenia powtarzam for - 

mulki: ...przedstawic próbki Architektowi do zatwierdzenia.... 

stal wyczyszczona..., sruby nierdzewne..., 

wykonac zgodnie z .... lakier.... Architekt 

zatwierdzi.... które pózniej przydadza sie, i to bardzo. 

Obrazek VIII-jakis dzien 1997. Szesciu mezczyzn 

w roboczych kombinezonach wnosi na l pie tro 

do pracowni próbke - prototyp stalowo -drewnianej 

scianki dzialowej. Schody w kamienicy led wo to 

wytrzymuja - próbka scianki w skali 1:1 ma 3 m 

wysokosci i wazy 450 kg. 

Obrazek IX - czerwiec 1997. Jestem w hali 

fabrycznej gdzies na Woli. Atmosfera i otoczenie jak 

sprzed stu lat. Wokól stal, zeliwo i zelastwo we 

wszelkich postaciach, fazach korozji i zniszczenia. 

Po dlugich poszukiwaniach prawdopodobnie zna - 

lazlem wlasnie miejsce, w którym bedzie mozna 

wykonac elewacyjne odlewy aluminiowe. 

Opowiadam jak takie odlewy beda wygladaly, 

pokazuje zdjecia, l ecz odnosze wrazenie, ze pa - 

nowie wokól niedowierzaja, ze ktos bedzie chcial 

„cos" takiego zamontowac na jakimkolwiek 

budynku. 

Obrazek X - wrzesien 1997. Mam syna, 

Obrazek XI -... 1997. Przekazujemy wlasnie 

projekt przetargowy - kilkadziesiat tomów w kilku 

kopiach (Lenina z jego „Dzielami" juz dawno 

monografie 1/01

72 WYPOWIEDZI 

przegonilismy). W jednym z pokoi u Inwestora ja kis 

biedny czlowiek siedzi i recznym numeratorem 

paginuje caly projekt, strona po stronie - wszyst kie 

tomy, 

Obrazek XII - przelom 1997 i 1998. Przetarg w 

toku. Powstaja kolejne uzupelnienia do projektu, 

zmiany, aneksy - meritum sprawy: jak zachowac 

jakosc i zmniejszyc cene. Kolejne wersje, kosztory sy, 

sprawdzenia fazy U, U1, X, NX ... Zastanawiam sie, 

jak dlugo moze to potrwac. 

Obrazek XIII - wiosna 1998. Budowa ruszyla. 

Obrazek XIV-jakis dzien 1998. Rozmawiamy 

na budowie na temat betonów architektonicznych. 

Andrzej tlumaczy hasla: szalunki wyscielane sklejka, 

podzialy, ryzalit. Wyjmuje numery „Architect ural 

Record", w dziale „technologie" pokazuje The Salk 

Institute - podzialy wypukle, Kahna. Niedowierzanie i 

stwierdzenia: to nie u nas, inny be ton, inna woda, 

zostanie samo mleczko, polamie sie, wykruszy... 

W trakcie okazuje sie, ze u nas tez mozna i to nawet 

bardzo dobrze. 

Obrazek XV - ... 1998. Roboty stanu surowe go. 

Raz po raz sprawdzamy i poprawiamy rysunki 

szalunkowe. Rysuje wszystkie sciany i sufity w be - 

tonie architektonicznym, podzialy, „bonki" -ryzality, 

cokoly, pozycje sciagów szalunkowych, opr awy do 

zatopienia. 

Obrazek XVI - jakis dzien 1998, albo i 1999. 

Temat: garaz pod ul. Muzealna. Kolejny dzien 

uzgodnien z branzystami; przebiegi wentylacji, try - 

skacze; jak przeprowadzic te cholerna rure kanali - 

zacyjna przez sam srodek garazu? 

Obrazek XVII -jakis dzien... Stoimy w pokoju 

w pracowni, trwa „burza mózgów" proponujacych 

motyw przewodni paneli aluminiowych. Róz ne 

pomysly: „motywy roslinne", „techniczne", 

„klawiatura", „uklad scalony". Rzucam haslo - 

„wykres indeksu gieldowego, symbole spólek": 

czemu nie? 

Obrazek XVIII - ... 1999. Rysuje kolejna juz 

wersje detali scianek dzialowych, cokoly, nadswie - 

tla, szklo, gips, stal. 

Obrazek XIX - .... . Lacznika na razie niestety nie 

bedzie - „kieszonka" dziala. 

Obrazek XX - jakis dzien 1999. Stoimy w budynku 

w pokoju próbnym - pierwsze pomieszcze nie z 

wykonanymi sciankami i nadswietlami pod stropem z 

zebrami zelbetowymi. Robie notatki: fugi mniejsze, 

srubki umiescic wspólliniowo w równych odstepach 

itd. 

Obrazek XXI - styczen 2000. Mam drugiego 

syna, 

Obrazek XXII - 1999 i 2000. Betony, scianki 

gipsowe i szklane, sufity, betony, slusarka, kinkiety, 

kamieniarka, meble, oswietlenie, detale, rozwinie cia, 

pejzaz, wnetrza -dziesiatki rysunków, spotkan, 

rozmów, czasem awantur. 

Ponoc dobra architektura to bieg na dl ugi dystans. 

Jesli tak, to przynajmniej juz wiem gdzie jest start, 

natomiast nie za bardzo - jak daleko meta. 

Obrazek XXIII - ... 2000. Co zrobic, aby oszukac 

parkometry na „ulicy pracownianej" i nie placic za 

parkowanie? 


Bogumil Kidziak: 

Na poczatku bud ynek zostal zbudowany ze 

stów. gdy Andrzej i Stanislaw dobierajac forme, 

proporcje, barwe i ksztalt wzniesli go w glebinach 

naszych mysli, spenetrowali i ozywili wnetrza, na - 

sycili je swiatlem, Wyobrazenie zaczeto sie krysta - 

lizowac, zaczeto sie rysowanie. Najpierw pojedyn - 

cze kreski, potem cala gestwina, rytm. kontra punkt. 

Prawdziwa etiuda na olówek, klawiature i myszke. 

Tysiace arkuszy, kompozycji, planów pelnych 

symboli, zaklec, ukrytych tresci. Az w kon cu 

przedziwna transformacja: kreski ozywaja, dziela 

sie i mnoza, a wreszcie wedruja zgodnie z biurka na 

biurko, Obcy ludzie wpatruja sie w diagramy, patrzac 

odkrywaja sens, kreca glowami z niedowierza niem 

lub protestuja, by w koncu... ulec zakleciom - teraz 

cale ich zastepy, niczym w hipnozie, wyko nuja 

wokól taniec z mlotkiem, miarka i „diaksem", raz po 

raz sprawdzajac, czy aby obrali dobry kierunek. 

Rysunek plowieje w sloncu, moknie w desz czu, 

ukrzyzowany na drzwiach pakamery, umiera. Ale 

potem raz jeszcze zmartwychwstaje, na wy step 

solowy - okraza p o raz ostatni wszystkie za katki i 

wraca z powrotem tam skad przybyl. Budo wa 

widziana od srodka, z perspektywy papieru. 

Jesli powiem, ze historia ta wydarzyla sie nam w 

trakcie projektu setki razy, to jej zapis da obraz i 

parabole zaangazowania pracowni w pla nowanie 

oraz realizacje budynku. Glówni autorzy, 

wykonawcy i animatorzy zostali oficjalnie doce nieni 

i uhonorowani: otrzymali ordery oraz uscisk dloni 

Prezydenta RR 

Realizacja budynku byla w wielu punktach 

pionierska. Wiekszosc rozwiazan to idee auto rskie, 

a te systemowe zostaly adaptowane do indy - 

widualnych wymagan. Rygory finansowe i czaso we 

zmuszaly do wielokrotnego weryfikowania i do - 

stosowywania kazdego rysunku do mozliwosci 

wykonawcy i zalozonych kosztów. 

W proces realizacyjny byli zaangazowan i 

konkretni ludzie, którzy wykonali cos wiecej niz 

„zwyczajna prace". Nalezy wiec - równiez z racji 

piastowanego stanowiska architekta, szefa pro - 

jektu, osoby odpowiedzialnej za tresc, terminowosc 

i jakosc przekazywanej dokumentacji 

architektonicznej, a t akze koordynatora i „wery - 

fikatora projektów poszczególnych branz pod katem 

ich zgodnosci z architektura - przypo mniec 

niektórych godnych, wspóltworzacych bu dynek 

partnerów. Nieoceniony we wspólpracy byt 

pragmatyczny Peter Wöckinger - koordynator 

projekt ów branzowych instalacji i wspólkoordyna - 

tor tychze z architektura, a takze podlegli mu in - 

zynierowie - specjalisci, z którymi spedzilismy 

dlugie godziny na materializowaniu idei projektu, 

panowie Werner Jekeli, Peter Stöger, Erhard Sie gel. 

Niezmordowanym i niezastapionym w roli po - 

szukiwacza konkretnych wykonawców wnetrz i 

elewacji byl - przychylny najbardziej wymagaja cym 

pomyslom - berlinczyk Maik -D Hundt (lampa w jego 

pokoju palila sie zawsze do póznych go dzin 

nocnych), wspólne zas „oswajanie" detali, 

a czasem sprzeczki, z odpowiedzialnym za ja kosc 

wykonczenia Richardem Binderem wzboga cily 

budynek o nowe doswiadczenia. Sympatycz ny 

austriacki kierownik budowy - Roman Ehrentraut 

zyskal w Polsce nie tylko nowych przyjaciól, ale 

takze zone Agnieszke. Z olbrzymiej liczby spotkan 

na budowie najbardziej cenie znajomosc i 

wspólprace z mlodymi energicznymi fachowca mi: 

Markiem Kowalskim (budynek zawdziecza mu 

wspaniale wygiete konstrukcje stalowe), Wojt kiem 

Krakowskim (nadzorujacymi montaz scia nek 

dzialowych i sufitów podwieszonych), Lesz kiem 

Rusinkiem (specjalista od wykonywania ze szkla 

rzeczy niemozliwych). Pomyslnosc realizacji wrózyla 

tez obecnosc wielu specjalistów tzw. sta rej daty, 

fachowców-praktyków, z którymi na bie zaco 

rozwiazywalismy pilne kwe stie. Wsród nich 

wyróznial sie majster budowy Austriak, Josef Kel - 

lerman, a takze inzynierowie Eugeniusz Karwatka 

(profile stalowe) i Andrzej Gebica (kamienna okla - 

dzina elewacji), Projekty znakomitych konstrukto rów 

- z zespolu BWL inzynierów Jerzego Blaz eczka i 

Arkadiusza Lozinskiego, z zespolu dra Tade usza 

Perzynskiego, a takze zespolu Krzysztofa 

Jaszczuka i Andrzeja Kulczyckiego. z którymi pra ca 

stala sie prawdziwa przyjemnoscia - sprawily, ze 

mimo klopotliwych sasiadów budynek zostal 

wzniesiony bezpi ecznie w sposób wówczas no - 

watorski (metoda stropowa), a dzis uznany i co raz 

bardziej powszechny. Duza cierpliwosc dla naszych 

idei pozostawienia widocznej struktury budynku 

wykazali takze opracowujacy rysunki szalunkowe 

asystenci - szczególnie. Konrad Ra czynski - z 

którymi spedzilismy wiele miesiecy benedyktynskiej 

pracy przy wyznaczaniu i kory gowaniu tras 

instalacji, przebic w zebrach, stro pach i 

podciagach. Wytrwalosc w pokonywaniu przeszkód 

wykazali takze inzynierowie z firm Teo ma i RP + K - 

w szczeg ólnosci Barbara Naumczyk (wentylacja, 

klimatyzacja) - oraz inzynierowie Ta deusz Korbel i 

Edward Borun (elektrycznosc -prady silne). Dalo sie 

zauwazyc, ze przy objasnia niu zalozen projektu 

odnosili sie do mozliwosci je go realizacji przez tak 

mlody zespól z niedowie rzaniem. Dlugie wieczory 

spedzone na poszuki waniu rozwiazan 

przyblizajacych krok za krokiem efektywne wyniki 

rozproszyly jednak zrodzone watpliwosci. 

Wreszcie - caly zespól kolegów i 

wspólpracowników z pracowni architektonicznej. Dla 

wiekszosci z nich byla to pierwsza praca po dyplomie 

i pierwszy kontakt z budowa. Wynikajacy z mlode 

go wieku brak doswiadczenia nadrabiali pilnoscia, 

entuzjazmem i energia, Poswiecajac pare lat nie 

pewnej, nienormowanej godzinami, a w okresie 

spietrzenia niezwy kle stresujacej pracy, stworzyli 

tomy dokumentacji, a takze wniesli do projektu 

wiele oryginalnych pomyslów i rozwiazan. Paru 

z nich stalo sie dzisiaj znakomitymi fachowcami 

i wierze, ze w przyszlosci juz jako samodzielni 

projektanci wykaza sie wieloma wsp anialymi 

realizacjami. Nienaganne zas funkcjonowanie 

pracowni zapewnila perfekcyjnie prowadzaca biuro i 

sekretariat Agnieszka Dabrowska. 


Wszyscy pracuja po to, 

aby przezyc. Polityka dobrego 

przedsiebiorcy musi wszelako 

siegac dalej - aby utrzymac sie 

w istniejacym systemie 

ekonomicznym powinien on, 

prócz zapewnienia sobie 

minimum egzystencji, zarobic. 

Gdyby jednak zarobek firmy 

wykonawczej obciazal jedna 

z szal wagi, a na drugiej 

umieszczono jej uznanie 

i opinie budowana w oparciu 

o dobre realizacje, w która strone 

powinna przechylic sie dzwignia? 

Budowniczowie Centrum 

Gieldowego postawili na 

realizacje. 

Co sprawilo, ze budowa Gieldy przyciagnela 

tak wielu twórczych i oddanych jej 

ludzi, którzy pracujac z wielkim zaangazowaniem 

przyczynili sie do realizacji 

projektu? 

Dariusz Kolasa Moze nie mówmy o ludziach i ich 

zaangazowaniu. Lepiej porozmawiajmy o pro cesie 

realizacyjnym, który obfitowal w tyle atrakcji, ze 

mozna by obdzielic nimi pare budów. Mimo ze obiekt 

jest juz oddany do uzytku, pojawili sie nowi 

podnajemcy i na ich zyczenie nie które fragmenty 

budynku przebudowujemy - rozbieramy i montuje my 

z powrotem, 

Artur Pawlowski Generalnie wiekszosc mate - 

rialów wykonczeniowych jest niestandardowych, 

produkowanych krótkimi seriami i nie do kupienia w 

bezposredniej dystrybucji. Wszelkie zmia ny wy - 

konczeniowe przysparzaja klopotów, bo materialy do 

uzupelnien trzeba zamawiac u producentów i czekac 

na ich dostawe dosc dlugo. Np. wykladzi na 

podlogowa jest specjalnie zrobiona, w specjal nym 

kolorze i nie mozna jej po prostu dokupic. Re alizacja 

zamówienia 

tygodni. 

opiewajacego na 20 m 

2 

trwa okolo 6 

Czy nie uwzgledniono takich sytuacji wyprzedzajaco? 

A.P. Nie sposób ocenic i ujac we wczesniej - 

szych zamówieniach gustów przyszlych uzytkow - 

ników, niosacych za soba np. zmiany wystroju za - 

proponowanego przez architekta z racji bycia bez - 

posrednim podnajemca pomieszczen. Oczywi scie 

kazde zamówienie materialu bylo powieksza ne o 

zapas przewidziany przez nas na wszelkiego rodzaju 

poprawki oraz prognozowany do przeka - 

WYPOWIEDZI 73 

Zaczac 

i skonczyc budynek 

ROZMOWA Z PRZEDSTAWICIELAMI EKIPY REALIZATORÓW 

UCZESTNICZACYCH W PROCESIE BUDOWY CENTRUM GIELDOWEGO W WARSZAWIE 

W rozmowie udzial wzieli (od lewej): Piotr Halemba, dyrektor techniczny z ramienia 

Konsorcjum ARGE Budynku Gieldy Budokor-Porr s. c. - Generalnego Realizatora, 

oraz (równiez z ramienia Konsorcjum) Dariusz Kolasa, kierownik budowy i Artur 


zania inwestorowi, by mógl sobie prow adzic bie zace 

naprawy. 

Co w okresie 2,5-letniego prowadzenia budowy 

mozna uznac za tzw. hit-wydarzenie? 

Piotr Halemba Budowa nie trwala 2,5 roku. 

Trwala 2 lata, dokladnie dwa lata i prawie dwa mie - 

siace. Zakonczylismy ja w maju 2000 roku, otrzy - 

maniem po zwolenia na uzytkowanie budynku. 

Przedluzenie w stosunku do terminu pierwotnego - 

opiewajacego na 20 miesiecy realizacji - odbylo sie 

za zgoda Inwestora i wynikalo tylko i wylacznie ze 

zmian wprowadzanych w trakcie realizacji. 

D.K. Najwiekszym „hitem" byl P an Architekt, 

poniewaz kazde uzgodnienie trwalo strasznie dlu go. 

Generalnie jednak - podoba nam sie to, co po wstalo, 

i na pewno duza w tym zasluga uporu projektanta. 

Byty oczywiscie tzw. trudne tematy. Wsród nich 

nalezy wymienic betony architektoniczne. Robili smy 

je w zimie. Wiekszosc z nich jest widoczna w tym 

budynku, z wyjatkiem moze 40% (wliczajac w to 

fundamenty). 

A.P. Do wydarzen spektakularnych mozna by 

chyba zaliczyc równiez montaz schodów rucho mych 

w holu. 

Podobno sa to najdluzsze schody ruchome 

w Polsce. W jaki sposób zostaly dostarczone? 

Podobno w trzech kawalkach? 

D.K. W czterech. Przywieziono je podzielone na 

cztery odcinki, zmontowano w patio w jeden bieg i 

podniesiono juz w calosci. Sa to prawdopo dobnie 

najdluzsze w Europie schody rucho me bez podparcia 

posredniego. 

Czy w trakcie robót ziemnych nie natknieto 

sie na jakies wykopaliska archeologiczne? 

Tuz przed wojna w miejscu lokalizacji 

Gieldy zostal wzniesiony budynek 

gimnazjum, który wyburzono w 1948 roku. 

Czy nie tkwily w ziemi jego pozostalosci? 

D.K. Bylo tu mnóstwo piwnic. Natykalismy sie 

na nie i sukcesywnie burzylismy w miare po stepu 

robót. Nie bylo w nich jednak nic zabytko wego. 

Jeden z inspektorów nadzoru przeprowa dzal nawet 

skrzetne badania wydobywanych ce giel, których 

wymiary - rózniace sie od wspólcze snych - mogly 

ulatwic datowanie reliktów. Udalo nam sie - 

rozbieranych piwnic nie zakwalifikowa no jako 

zabytkowe. 

PPawlowski, koordynator prac podwykonawczych monografie 1/01

74 WYPOWIEDZI 

A jak potoczylyby sie sprawy, gdyby bylo 

inaczej? 

D.K. Pojawilby sie wpis inspektora o wstrzy maniu 

robót, pojawiliby sie archeolodzy i rozpocze laby sie 

cala procedura badawcza, slowem - prze klenstwo 

dla plynnosci harmonogramu robót. 

Czy teren lokalizacji budynku Gieldy byl 

uzbrojony w kolektory, magistr ale badz Ka ble 

energetyczne, które trzeba bylo przekladac? 

D.K. Mielismy bardzo duzo tzw. przekladek. 

Czy sprawil jakies niespodzianki realizacyjne 

podziemny nurt rzeki Zurawki? 

D.K. Nie. wlasnie nic takiego - ku naszemu 

zdziwieniu - sie nie zdarzylo. Robilismy na budowie 

depresje obnizajaca poziom wody gruntowej. Trze ba 

bylo to zrobic, bo dno wykopu znajdowalo sie 3,5 m 

pod zwierciadlem wody (wskazywaly na to odwierty 

geologiczne z rurkami mierniczymi, umieszczane w 

obrysie b udynku). Byla to bardzo skomplikowana 

operacja - depresja, która robiono w miejscu 

lokalizacji Gieldy pompami glebinowymi, siegala az do 

stojacego u zbiegu Al. Jerozolimskich i ul. Brackiej 

domu towarowego Smyk, czyli miejsca odleglego o 

caly kwartal sródm iejski. Dzialania te skutkowaly 

niestety osuszeniem czesci parku przy leglego do 

placu budowy, która nalezalo podczas prowadzenia 

robót ziemnych nawadniac. Tak wiec w jednym 

miejscu wypompowywalismy wode z gruntu, by w 

innym ja uzupelniac. Wedlug zalozen g eologicznych 

mielismy pompowac wode z miej sca wykopu przez 2 

miesiace przed rozpoczeciem robót, ale robilismy to 

przez 3 tygodnie i jakos -z wyjatkiem jednego 

incydentu - udalo sie osiagnac warunki pozwalajace 

na drazenie wykopu. 

A potem? 

D.K. Potem, na p odstawie wyliczen statycz nych 

przestalismy pompowac. Nastapilo to w chwili, gdy 

ciezar wzniesionego budynku zrównowazyl wypór 

wody. Uscislajac - proces pompowania roz poczal sie 

po wykonaniu scian szczelinowych i przed 

przystapieniem do drazenia wykopu, a za- 


konczyl bodajze po wykonaniu trzeciej kondygnacji 

naziemnej. A woda byla pod napieciem... elektrycz - 

nym - przepraszam, to byt zart. 

Rozmawialysmy na tematy hydrogeologiczne 

z inzynierami w firmie Jakpol, w której 

powstal projekt posadowienia budynku. 

Orzekli oni, ze przegrodzenie scianami 

szczelinowymi podziemnego nurtu rzeki 

Zurawki sprawilo, ze poszukala ona sobie 

innych dróg obejscia przeszkody, powodujac 

jednoczesnie tylko nieznaczne spietrzenie 

wód gruntowych w obrebie fundamentów 

historycznych kamienic przy Nowym 

Swiecie mieszczacych WPG i Uniwersytet. 

Czy mozecie Panowie cos powiedziec na 

ten temat? 

D.K. Wykonywaniu wykopu i prowadzeniu ro bót 

stanu „O" towarzyszyl staly monitoring geode zyjny 

wszystkich obiektów z bezposredniego sa siedztwa 

budowy. Odksztalcenia w nich powstale -zarówno 

poziome, jak i pionowe - nie przekroczyly 8 mm. 

P.H. Bylis my na te sprawe bardzo wyczuleni, 

szczególnie z powodu „przygód" u konkurencji. 

Czy chcial Pan przez to powiedziec, ze zdarzenia 

z realizacji budynku Europleksu 

wznoszonego przy ul. Pulawskiej w Warszawie, 

gdzie do kilkunastometrowego wykopu 

osunela sie zlamana sciana szczelinowa 

i popekaly sciany domów sasiednich, 

mialy jakis wplyw na prowadzenie budowy 

Centrum Gieldowego? 

P.H. Jezeli juz musimy sie uczyc na bledach to 

wolimy na cudzych. Musze jednak nieskromnie 

powiedziec, ze niezaleznie od wypadków „ na mie - 

scie", bylismy po prostu dobrze przygotowani do 

prowadzenia tej inwestycji - bezpieczenstwo w na - 

szych macierzystych firmach stawiane jest na bar dzo 

wysokim miejscu. 

D.K. Jednak warto wspomniec - bo moze to byc 

wskazówka dla potrzebujacych - ze zmi enilismy 

troche metode wykonywania stanu „O" w sto sunku 

do projektu przetargowego. Robilismy go 

metoda stropowa, w której strop poziomu -O byt plyta 

rozpierajaca sciany szczelinowe, pod nim byl robiony 

wykop przez dwie kondyg nacje do plyty dennej i 

nastepnie realizowane wszystko po drodze z 

powrotem do stropu wczesniej wykonanego. 

Zdecydowalismy sie zrobic od strony sasiadów 

jeszcze jeden nadprogramowy 6 -metrowej szero - 

kosci pas stropu miedzy poziomami -1 i -2, który 

dodatkowo przeciwdzialal wyboczeniu scian 

szczelinowych. Wykonalismy go oczywiscie jako 

fragment stropu docelowego. 

Czy oprócz pozostawionych w caloplasz - 

czyznowym stropie rozpierajacym poziomu ±0 

otworów montazowych byly jeszcze po - 

chylnie wjazdowe do wykopu? 

D.K. Nie wjezdzalismy do wykopu w ogóle, 

tzn. nie wjezdzalismy wywrotkami. W wykopie pra - 

cowaly tylko koparki i ladowarki, a z góry koparka o 

dlugim ramieniu wybierala urobek, który maszyny 

podgarnialy w miejsce zaladunku. Glówne maszy ny 

zaladowcze staly na górze, na stropie, pod któ rym w 

tym miejscu zostawiono przypore ziemna, a wiec 

fragmentarycznie opieral sie on na gruncie. 

Czyli mozna by w tym momencie powiedziec, 

ze projekt projektem, a zycie zyciem... 

Czy usztywnienie posrednie pozwalalo 

juz bez obaw dokonczyc drazenie wielkoprzestrzennego 

wykopu? 

D.K. Posrednie usztywnienie pasmowe - czyli 

strop poziomu -1 grubosci 27 cm - bylo wykonane 

jeszcze na gruncie i dopiero potem wybrano uro bek 

do rzednej spodu plyty dennej. Ulozono jej zbrojenie, 

zaglebiajace sie w miejscach majacych pelnic funkcje 

stóp fundamentowych slupów kon strukcyjnych. 90 - 

centymetrowa grubosc plyty ura stala w miejscach 

przeglebien do 120 cm. 

Przy wykonywaniu przeglebieni enia pod slima - 

kiem zjazdu garazowego koparka o pól metra za 

gleboko wybrala ziemie i mielismy „gejzer" - siup 

wody wybuchl w góre. Zwierciadlo wody bylo obni - 

zone o 40 cm ponizej spodu plyty dennej i perfora cja 

spowodowala zalewanie wykopu. Trzeba bylo szybko 

ewakuowac sprzet i zalozyc iglofiltry w celu 

http; //www. budnet. pl

odprowadzenia poza miejsce budowy wody z po - 

wstalego jeziora. Po dwóch dniach mozna bylo po - 

wrócic do prowadzenia prac, 

Innym „barwnym" okresem re alizacji byly dni 

strasznych upalów w maju 1998 roku. W Warsza wie 

wydano wówczas, ze wzgledu na odksztalce nia 

asfaltu wystepujace przy tak wysokich tempe - 

raturach, zakaz jazdy ciezkiego sprzetu w dzien, Na 

jego poruszanie sie zawsze budowa musi miec 

oficjalna zgode, ale tym razern w godzi nach 9 00 - 

18 00 zaden samochód o ciezarze powy zej 5 ton nie 

mógl sie poruszac po stolicy. Kopali smy nocami. 

Zaczynalismy prace o 18 

O0 

i kontynu owalismy je do 

granicznej godziny porannej. 

Jednej takiej „bialej nocy" - na szczescie pod - 

czas obecnosci kierownika robót podwykonawcy 

prowadzacego wykopy - zmorzyl mnie na krzesle 

sen. Zbudzila mnie niesamowita ulewa, po prostu 

oberwanie chmury. Wykop przemienil sie w jezioro o 

powierzchni 3 tys. m 2 . Wlala si e do niego cala wo da 

splywajaca z Nowego Swiatu ulica Ksiazeca i jeszcze 

to, co bezposrednio padalo z góry, Udalo sie 

ewakuowac koparki na podwyzszone miejsca, które 

otaczala woda glebokosci 0,5 m. Wypompo wywanie 

jej trwalo 24 godziny. 

Budynek przezyl je szcze jeden potop, ale juz na 

etapie robót wykonczeniowych. Za sprawa ulewy ulica 

Ksiazeca plynela rzeka, której odnoga skierowa la sie do 

budynku. Na poziomie -2 mielismy 40 cm wody ze 

szlamem. Usuwanie skutków zalania -zwlaszcza 

czyszczenie - wymagalo wiele zachodu. 

Po realizacji wszystkich elementów od dolu 

do góry, budowa wrócila do stropu na poziom 

±0. Co dzialo sie dalej? 

D.K. Potem przyszla zima. Na poziomie ±0 

bylismy we wrzesniu. Pierwsze „rasowe" betony ar - 

chitektoniczne - których szeroka palete przewidzial 

projektant - odbieralismy równiez wtedy. 

Czy byly przeprowadzane jakies próby pozwalajace 

nadac im wyglad zblizony do zamierzonego? 

D.K. Przeprowadzalismy szereg eksperymen tów 

majacych na celu uzyskanie przewidzianego 


przez projektanta efektu w kwestii detalu scian zel - 

betowych - opracowywalismy np. metody otrzymy - 

wania na ich powierzchni dzióbków wkleslych i wy - 

puklych. 

Czy istniala jakas specjalnie opracowana 

technologia betonu? Jesli tak, to kto ja dopracowywal? 

D.K. Sklad mieszanki opracowal technolog. Na 

samej budowie zas dopracowalismy sie skladu 

mieszanki dajacej jasny beton i uzyskalismy odpo - 

wiednia jego k onsystencje. Oczywiscie przy tysia - 

cach metrów kwadratowych powierzchni wylewa nego 

betonu nie wszedzie udalo sie nadac mu jed nakowa 

fakture. Ich realizacja byla jednak szczegó lowo 

dopracowana, a zalecenia wykonawcze - 

przestrzegane. 

Nasz dostawca betonu, na podstawie przeka - 

zanych mu opinii technicznych, opracowal odpo - 

wiedni sklad mieszanki - cement, woda, plastyfi - 

katory - dajacej jasny beton. Po uzyskaniu recep tury, 

która dala oczekiwany efekt, zostala zakupio na i 

zmagazynowana osobno w wytwórni cala partia 

cementu na potrzeby budowy, Mimo tych 

asekuranckich dzialan mialy jednak miejsce 

zdarzenia nieprzewidziane. Bralismy beton z firmy, 

która ma dwie wytwórnie w Warszawie. Podczas 

awarii tej, w której zmagazynowany byt cement, nie 

mozna bylo skorzysta c z dostaw drugiej. Grozilo to 

bowiem uzyskaniem odmiennego betonu architekto - 

nicznego w dolnych, niczym nie zakrytych plasz - 

czyznach wlasnie wylewanych stropów, Zastoso - 

wanie spoiwa innej wytwórni nie wchodzilo wiec w 

rachube i bylo przyczyna drobnego, n ie zamie - 

rzonego opóznienia. 

Wrzesien 1998 roku byl zimnym miesiacem i 

robilo sie coraz chlodniej. Czy roboty betonowe 

byly kontynuowane? 

D.K. Tak, wszystko grzalismy elektrycznie. Do 

zbrojenia mocowalo sie sploty kabli elektrycznych - 

kazdy z nich dlugosc i 30 m - ulozonych wezykiem w 

ukladzie góra -dól, dól -góra, które z zalozenia sa 

tracone. Montowalo sie je w kazdym ustroju zelbe - 

towym: w stropach, scianach, slupach. 

WYPOWIEDZI 75 

Czy bylo to zalozenie z góry przyjete, 

uwzgledniajace harmonijny postep tzw. robót 

mokrych prowadzonych zima, ujety w 

harmonogramie budowy? 

D.K. Nie bylo to wkalkulowane, ale prace na - 

lezalo kontynuowac. Kabelkami plynal prad o na - 

pieciu 42 V i natezeniu 200 A, czyli „bezpieczny". 

Czy faktury na betonie architektonicznym 

tez Panstwo wykonywali? Ostatnio - o czym 

swiadcza liczne glosne realizacje - beton 

jest „w laskach". 

A.P. To niezupelnie jest tak - nawet nie wszy scy 

architekci wiedza co oznacza „beton architek - 

toniczny", albo jak ma wygladac. 

D.K. Nie istnieja zadne normy, nie ma regula cji z 

nim zwiazanych, nawet definicji okreslajacej co 

to jest beton architektoniczny. Jak on ma w obiek cie 

wygladac, wynika wlasciwie z wymag an kon kretnego 

projektanta. 

Przy takiej ogromnej ilosci plaszczyzn betono - 

wych, jaka wykonalismy w budynku Gieldy, nie udalo 

nam sie wszystkich wykonac tak, by zadowo lily w 

pelni Architekta. Dolozylismy jednak staran, aby cos 

potem z nimi zrobic, a specj alna paleta barw 

stwarzala mozliwosc nadania betonom scian i sufitów 

odpowiedniej kolorystyki przy jednocze snym 

pozostawieniu naturalnej faktury materialu. 

Zdecydowano sie - o czym swiadczy realizacja 

- na tonacje niebieska. Jaka farba 

malowano betony? 

D.K. Farbami Kubik francuskiej firmy Seigneurie. 

Czy idea rozmaitosci faktur wyszla z pracowni 

architektonicznej? Wiesc niesie, ze 

po zdjeciu szalunków glówny projektant, 

Pan Andrzej Choldzynski, chodzil po obiekcie 

i decydowal, w którym miejscu ma byc 

beton groszkowy, mlotkowany, malowany, 

woskowany... 

D.K. Woskowany i malowany specjalnym pre - 

paratem transparentnym byl caly beton. Ale to 

prawda - Architekt chodzil z kreda i znaczyl, a 

wówczas my wtaczalismy sie do dzialania. 

monografie l/O l

76 WYPOWIEDZI 

Betony groszkowane powstaly wszedzie tam, 

gdzie projektant badz przedstawiciel uzytkownika nie 

akceptowali betonowych scian w formie, w ja kiej sie 

pojawily po zdjeciu szalunków. Jest ich naj wiecej na 

górnych kondygnacjach. 

Czy w przypadku prowadzenia robót betonowych 

w okresie letnim uzyskiwaloby 

sie lepsze betony architektoniczne? 

A.P. Jest oczywiste, ze temperatury dodatnie 

sprzyjaja procesowi wiazania betonu. Mysle, ze ze 

wzgledu na szybkie odparowywanie wody plasz - 

czyzny te wygladalyby inaczej. Pozostala wiec me - 

toda nadawania specjalnych faktur scianom nie ak - 

ceptowanym. Polegalo to na oklejaniu tasma frag - 

mentów o geometrycznych wzorach i groszkowa niu 

specjalna glowica na mlocie pneumatycznym, 

Na scianach, których beton jeszc ze calkowicie nie 

zwiazal, szlo to w miare sprawnie, gorzej bylo w 

miejscach gdzie nabral juz pelnej wytrzymalo sci. A 

groszkowalismy betony jeszcze w maju (2000 roku, 

czyli tuz przed oddaniem obiektu do uzytkowania - 

przyp. red.), bo znalazl sie podnajemca, który 

gustowal w tej fakturze scian i nie zy czyl sobie we 

wnetrzach gladkich betonów architektonicznych. 

D.K. Odbiór scian przez architekta polegal na 

obchodzeniu kazdego elementu z kreda i zazna - 

czaniu pól wytypowanych do zmiany. Po „opera - 

cjach" na zelbetach przeprowadzonych na paru 

pietrach doszlismy do takiej wprawy i „zgrania z Ar - 

chitektem w fazie", ze potem juz nasze samodziel ne 

decyzje - tutaj tatka, tu kwadracik, a tu trzeba 

„rzucic" groszek - uzyskiwaly Jego akceptacje. 

Czy mozna by zaryzyko wac 

stwierdzenie, ze fakturowanie bylo 

najwieksza udreka budowy? 

D.K. Bylo druga w kolejnosci po szalowaniu. 

Warte wyjasnienia jest tez okreslenie „buk 

- zmora budowy". 

D.K. Dotyczy ono drzewa z rodziny bukowa tych, 

które rosnie tuz przy wykonywanej wzdlu z za chodniej 

granicy dzialki scianie szczelinowej. Po- 


niewaz znajduje sie ono na terenie historycznego 

parku Na Ksiazecem, jest objete ochrona Woje - 

wódzkiego Konserwatora Zabytków, a z racji tego, ze 

jest niezwykle rzadkie - równiez Wojewódzkiego 

Konserwatora Przyrody. Z uwagi na fakt wlaczenia go 

do ukladu architektura -zielen objelo j e równiez 

ubezpieczenie budowy. 

Drzewo nalezalo wiec bezwzglednie - pod grozba 

horrendalnie wysokich kar - zachowac. 

Przebiegajaca w jego poblizu sciana szczelinowa 

byla wykonana ponizej poziomu terenu ogrodu, w 

zwiazku z czym buk pozostawal wyniesiony na 

skarpie. 

Mozna wnioskowac, ze bedzie to cala 

opowiesc o buku... 

D.K. Pierwszy Jej rozdzial mozna by zatytulo- 

wac „topniejaca odleglosc". Z prowadzeniem robót 

budowlanych moglismy sie zblizyc do buka na od - 

leglosc 3,6 m, mierzac od osi pnia. Po wykonaniu 

projektu sciany szczelinowej odleglosc ta zmniej szyla 

sie do 3 m, Potem okazalo sie, ze miedzy bu kiem a 

sciana trzeba zmiescic jeszcze mur oporo wy, 

zabezpieczajacy wyniesiony ponad sciane 

szczelinowa poziom ziemi z bryla korzeniowa drze wa 

- i zblizylismy sie na 2,8 m. Realizacja nadwie szonej 

nad przyziem iem budynku Gieldy elewacji ujawnila, ze 

lico rusztowan zmontowanych do jej wykonania 

odsuniete jest zaledwie o 1,5 m od osi pnia drzewa, 

wiec rusztowanie wymagalo precyzyj nego 

zmontowania pomiedzy jego galeziami. 

„Afera" z bukiem zaczela sie w momencie, kiedy 

inspektor od spraw zieleni odkryl drugiego czy 

trzeciego dnia budowy slady bieznika opon wy wrotki 

pozostawione w odleglosci metra od pnia. Nad 

kierownikiem budowy zawisla wówczas nawet grozba 

odebrania uprawnien. Otoczylismy wiec to cenne 

drzewo sz czególna opieka. Zgodnie z po wstalym 

projektem ochrony jego bryly korzeniowej 

stworzylismy palisade ochronna dla zamontowania 

ekranu i systemu rur perforowanych w 1,5 -metrowym 

rozstawie. Sluzyly one nawadnianiu korzeni buka, ich 

napowietrzaniu i podawaniu specjalnych odzywek 

(codziennie po osiemnastej!). Dbalosc zieleniarzy 

przejawiala sie przeprowadzeniem tak 

skomplikowanych zabiegów, ze mozna by je po - 

równac bez mala do operacji na otwartym sercu. Z 

trwoga oczekiwalismy wiosny, która sprawia, ze 

pojawiaja sie liscie. Buk ocalal! 

Jak przebiegaly dalej roboty stanu 

surowego? 

D.K. Wznoszenie konstrukcji kondygnacji na - 

ziemnych postepowalo sprawnie. Rytm budowy 

mozna by okreslic - jedno pietro w 10 dni. Stan su - 

rowy zelbetu zakonczylismy zgodnie z harm onogramem. 

Potem mielismy troche problemów z ele - 

wacja, bo nie moglismy znalezc wykonawcy. 

'L 

Kto ostatecznie montowal szklo? 

D.K. Austriacka firma. Najwiecej obaw odno - 

snie elewacji - jak sie pózniej okazalo zupelnie 

nieuzasadnionych, bo „przeszly bezbolesnie" - bu - 

dzily odlewy aluminiowe. Znacznie wiekszy klopot 

sprawilo przytwierdzanie do fasady kamienia, bo 

bylo niezwykle malo miejsca na mocowanie pod - 

konstrukcji wsporczej. Zakonczylo sie to przymo - 

cowaniem elementów pod konstrukcji ze stali nie - 

rdzewnej w ilosci 5 -krotnie przekraczajacej przewi - 

dywana. Walka toczyla sie o kazdy milimetr. 

Trzeba tu nadmienic, ze rozwiazanie elewacji 

obejmowalo trzy opracowania branzowe: kon strukcji 

sciany oslonowej, odlewów aluminiowych i 

zestawów kamiennych. Czwartym elementem by lo 

10 tys.m 2 rusztowania otaczajacego budynek. 

Szczuplosc miejsca do wieszania kamienia i ko - 

twienia rusztowania wykluczyla mozliwosc powie - 

rzenia wykonania elewacji jednej firmie. 

A.P. Budowa elewacji wymagala specjalnego 

nadzoru i koordynacji robót - niejednokrotnie wy - 

stepowala kolizja prowadzonych prac, wynikajaca 

np. z jednoczesnej potrzeby spawa nia konstrukcji i 

montazu szkla, która w przypadku jednej firmy wy - 

konawczej nie mialaby miejsca. Usilne poszukiwa nia 

nie zaowocowaly jednak znalezieniem przed - 

siebiorstwa, które podjeloby sie kompleksowej re - 

alizacji zewnetrznej powloki budynku. 

Czy ustawienie pionów instalacyjnych w 

przykrytych aluminiowymi odlewami 


partiach elewacji budynku nastreczalo jakies 

problemy? 

D.K. Jedyna trudnosc polegala na uszczel - 

nieniu elewacji. Wystepuje tam bardzo duzo ele - 

mentów stalowych, które przenikaja przez blone 

wodoszczelna. Elewacje nalezalo tak uszczelnic, by 

nic nie przeciekalo do srodka. Utrudnialy to wszelkie 

uskoki, rozmaite polaczenia elementów. 

Podkonstrukcja nosna elewacji jest konstrukcja 

stalowa stworzona z rygli i slupków. Brakowalo po 

prostu plaszczyzn, do których mozna byloby 

przymocowac izolacje wodoszczelna. Wlasciwie 

jedynymi pelnymi plaszczyznami sa krawedzie 

stropów, 

l te biedne czola stropów „przezyly" to 

wszystko - montaz rusztowan, kolkowanie 

konstrukcji wsporczej zestawów kamiennych, 

mocowanie izolacji, osadzanie 

odlewów? 

D.K. Okazuje sie, ze wszystko da sie zrobic. 

Czy mozna by sie dowiedziec jeszcze 

czegos o piatej elewacji - o dachu? 

D.K. Dach budynku Gieldy jest z cala pewno scia 

nietypowy - pasuje do niego okreslenie: dach 

produkcyjny, bo stanowi jakby skomasowanie hal 

produkcyjnych. Po prostu system wentyla cji i kli - 

matyzacji budynku wymagal ustawienia na nim tak 

duzej liczby central klimatyzacyjnych, chlodnic i in - 

nych urzadzen towarzyszacych, ze jego po - 

wierzchnia okazala sie zbyt mala. Aby wszystko 

pomiescic, trzeba bylo niektóre elementy miejsca mi 

spietrzyc. Zaskutkowalo to skomplikowanymi 

obróbkami, wykonanymi z blachy aluminiowej fal - 

dowej Gassel. 

Stojac blisko budynku nie widac kubatury 

wypietrzajacych sie na jego dachu „hal", 

jednak z dalszej perspektywy zaklócaja one 

harmonie architektury obiektu. 

D.K. Spotkalismy sie juz z podobna ocena. 

Gdzie znajduje sie miejsce poboru powie- 


trza atmosferycznego do celów wentylacyjnych? 

D.K. Czerpnie sa na dachu, przy obudowach 

central klimatyzacyjnych i przy pozarowej pochylni 

zjazdowej do garazu podziemnego. 

Czy montaz innych elementów wnetrza, np. 

schodów stalowych, podwieszanych klatek 

schodowych przy patio czy tez elementów 

szklanych, wymagal specjalnych zabiegów? 

D.K. Wszystko, co bylo przewidziane do mon tazu 

tradycyjnego zurawiem wiezowym, nie przy sparzalo 

klopotów. Moglismy sobie pozwolic np. na 

podwieszenie, nastepnie zdjecie w celu poma - 

lowania i ponowne podwiesz enie jednoelemento - 

wych schodów stalowych przy patio wraz z kratow- 

nicami nosnymi, tzw. „wirandelami". Oczywiscie nie z 

powodu przeoczenia tej czynnosci czy zmiany koloru. 

Schody te mialy byc przedrdzewione, ale poniewaz 

stanowia element ni osacy sciane kurty nowa, która je 

obciaza i jest na nich montowana, konstruktor 

wykluczyl mozliwosc takiego wykon czenia. 

Uzasadniona obawa rozwoju procesu koro zji, który z 

racji ograniczonych mozliwosci ogladu móglby 

postepowac w sposób niezauwazalny, za skutkowala 

ich demontazem. Wypiaskowane pod namiotem w 

celu zdjecia pokrywajacej je warstwy lakieru i 

pomalowane specjalna farba dajaca efekt 

przerdzewienia, zawisly z powrotem. 

Czy konstruktor nie wiedzial wczesniej o 

tym, ze tak ma byc? 

D.K. Dylemat pole gal na tym, ze architekt mial 

wizje obiektu, a konstruktor pilnowal realizacji 

zgodnie z prawami statyki, realizacji bezpiecznej. 

A.P. Godny wzmianki jest tez montaz scho dów 

spiralnych, który odbywal sie bez uzycia zura wia 

wiezowego, jedynie za pomoca ci agników, 

D.K. Glówne nosne dwuteowniki stalowe tych 

schodów byly w calosci przywiezione z Holandii. Tam 

poddano je procesowi giecia na zimno, bo w Polsce 

zaden zaklad nie chcial sie podjac tej czynnosci. 

Zewnetrzny promien okregu ma 2,7 m, a wewnetrzny 

- l ,2 m, Poniewaz dostarczono je na 

WYPOWIEDZI 77 

budowe w chwili, kiedy patio bylo juz przekryte 

swietlikiem, konstrukcje trzeba bylo w celu wprowa - 

dzenia do budynku pociac na kawalki, zmontowac 

ponownie i pospawac na miejscu. 

A jak odbywal sie montaz sali wykladowej 

zawieszonej nad parkietem Gieldy? 

D.K. Jednoelementowego „Titanica" - bo tak 

nazwalismy sale na budowie - podniósl zuraw i po dal 

przez patio. 

A patio z belkami Virendeela przysporzylo 

montazowych klopotów? 

D.K. O, to byt ba rdzo prosty montaz - przekry cie 

patio, choc stosunkowo rozlegle, powstalo w tydzien. 

Z rozmowy wynika, ze umieli Panowie 

sprostac wszystkim losowym wyzwaniom i 

nic nie bylo w stanie - przynajmniej jak sie 

wydaje teraz, po zakonczeniu realizacji - 

wstrzymac postepu robót. Czy istnialo cos, 

co go hamowalo? 

D.K. Od samego poczatku fazy uzbrajania bu - 

dynku borykalismy sie z pomieszczeniem instalacji w 

miejscach, gdzie projektant przewidzial sufity 

podwieszone. Rozprowadzenie instalacji bylo prak - 

tycznie mozliwe tylko w przestrzeni podstropowej 

korytarzy, a w po zostalej bylo równoznaczne z upy - 

chaniem wszelkiego rodzaju kanalów i korytek, któ - 

rych przestrzenna „platanina" nie mogla przekro - 

czyc gabarytu wyznaczonego w projekcie. Odby - 

walo sie to metoda „prób i bledów" lub jak kto woli - 

montazu i demontazu, bo ni e wszystko dato sie na 

rysunkach przewidziec 

Czy nie bylo to sprawa firm przy ich rozprowadzaniu 

wspólpracujacych? 

D.K. Mielismy w sumie ponad 50 podwyko - 

nawców. 

P.H. Musze uscislic te liczbe - ponad 90. 

A.P. Kwestia instalacji lezala zasadniczo w ge stii 

trzech firm. Jedna zajmowala sie instalacjami 

powietrza, druga - instalacjami sredniopradowymi, a 

trzecia zawiadywala instalacjami niskopradowymi 

monografie 1/01

78 WYPOWIEDZI 

i BMS, zwanymi potocznie inteligentnymi. Te trzy f irmy 

najczesciej sie „zderzaly" w tych waskich kory tarzach 

i ciasnej przestrzeni podstropowej. 

Czy w celu rozplatania takich wezlów gordyjskich 

dokumentacja wracala do projektantów 

branzowych? 

A.P. Nie, zmiany dokonywane byly na budo wie 

dzieki koordyn acji miedzybranzowej. 

A kiedy „wszedl na budynek" koordynator 

robót podwykonawczych? 

A.P. Bylo to w listopadzie 1999 roku, praktycz nie 

po zamknieciu elewacji. W toczacych sie na bu dowie 

pracach uczestniczylem wiec de facto przez kilka 

miesiecy, bo w maju 2000 roku obiekt zostal oficjalnie 

oddany do uzytku. 

Czy prace wykonczeniowe pomieszczen 

ogólnodostepnych, np. wykonanie posadzki 

holu glównego czy parkietu gieldowego, 

podlegaly koordynatorowi robót podwykonawczych? 

A.P. Stworzony przy pracach wykonczenio wych 

system wprowadzal podzial na zakres dzialan 

poszczególnych osób w wyznaczonych fragmen tach 

budynku. Moim kompetencjom podleg aly gór ne 

pietra budynku (pelnilem funkcje koordynatora robót 

wykonczeniowych odpowiedzialnego za czte ry jego 

pietra), inna ekipa zajmowala sie kondygna cjami 

dolnymi - od holu glównego do pietra czwar tego, a 

jeszcze inna -garazami. W pewnych obsza rach nasze 

dzialania oczywiscie przenikaly sie, 

A czy podloga sali notowan na poziomie +2 

jest rozwiazana w sposób typowy? 

D.K. Jedyna rzecza, jaka ja rózni od innych 

podlóg poniesionych w budynku - a zmontowano ich 

ponad 14 tys.m 2 - jest rozprowadzenie pod nia 

powietrza. W wysokiej na 25 cm przestrzeni pozo - 

stawionej miedzy spodem plyt podlogowych a 

stropem poprowadzone sa poziome kanaly, la czace 

szachty klimatyzacyjne z klimatyzatorami 

ustawionymi w tej sali. 

Ta stosunkowo duza jak na podlogi pod- 


niesione przestrzen musiala byc dzielona 

ze wzgledu na mozliwosc rozprzestrzeniania 

sie ognia. 

D.K. Wszystkie sciany dzialowe wykonywali - 

smy w swietle konstrukcji zelbetowej, tzn. od stro pu 

do stropu, co oznacza, ze przestrzen 

podpodlogowa jest nimi równiez podzielona na 

strefy ogniowe. 

Czy wysokosc jej podniesienia byla podyktowana 

równiez sprawami akustyki 

majacej na wzgledzie wyciszanie szumów 

od rozprowadzanego kanalami powietrza? 

D.K Samo rozpr owadzane powietrze nie szu mi, 

ale przenosi dzwieki od urzadzen klimatyzacyj nych. 

Dlatego blaszane kanaly umieszczone pod 

podloga sa li notowan maja boki obudowane scian - 

kami akustycznymi, a od góry izoluje je dzwieko - 

chlonna podloga. 

Czy rysunki wykonawcze byly przekazywane 

bezposrednio z pracowni architektonicznej, 

czy tez istniala po drodze jakas komórka, 

która je warsztatowo weryfikowala, np. 

podwykonawców? 

D.K. Z pracowni architektonicznej dostawali smy 

projekty wykonawcze, na podstawie których firmy 

podwykonawców robily projekty warsztatowe. Tzn. 

mówiac scislej - dostawalismy rysunki zaloze niowe 

pokazujace elementy wykonczeniow e, na podstawie 

których podwykonawcy sporzadzali szczególowo 

zwymiarowane rysunki techniczne majace sluzyc ich 

wyprodukowaniu. 

P.H. Mielismy swoje biuro projektowe, wspól - 

pracujace z biurem Generalnego Projektanta i pel - 

niace funkcje koordynatora branzowyc h prac pro - 

jektowych splywajacych na budowe. Wykonane u 

nas rysunki wracaly w celu zatwierdzenia do biu ra 

architektonicznego. 

W pracowni trafialy „pod lupe" spraw - 

dzajacego projekt. Czy tu w biurze na budowie 

tez istniala osoba pelniaca taka 

funkcje? 

D.K. Mielismy kilka takich osób; jedna z nich 

prowadzila np. caly projekt warsztatowy elewacji, 

inna - projekt obejmujacy wszystkie instalacje. 

Podobna opieka otoczone byty tez pozostale 

branze. 

Budynkowi Centrum Gieldowego specyficzny 

klimat nadaje oswietlenie. Dzieki jakim 

rozwiazaniom go osiagnieto? 

A.P, Oswietlenie jest kilkustopniowe. Pierwszy 

stopien mial sluzyc efektownej ilum inacji obiektu 

wieczorem. Czesc lamp jest zlokalizowana w pod - 

cieniach elewacji wykonczonych ciezkimi ciemnymi 

sufitami z ciemnoszarych blach. Drugi stopien 

oswietlenia mialy zapewnic wszystkie oprawy mo - 

cowane bezposrednio w zelbecie, co bylo nie tylko 

nowoscia, ale i zmora wykonawcza... 

Kalendarium realizacji Centrum Gieldowego 

1998-2000 

Pierwsza lopata, rozpoczecie robót 5 marca 1998 

Przekladki Instalacji marzec - kwiecien 1998 Sciana 

szczelinowa (rozpoczecie) 15 kwietnia 1998 Metoda 

stropowa (rozpoczeci e) maj 1998 Wykop pod stropem 

poziomu ±0 maj - sierpien 1998 Plyta fundamentowa 

lipiec - sierpien 1998 Stan „d" sierpien -wrzesien 1998 

Zawieszenie wiechy marzec 1999 Montaz schodów 

ruchomych luty 1999 Elewacja czerwiec 1999 - 

styczen 2000 Odlewy aluminiowe (elewacja) listopad - 

grudzien 1999 

Dach szklany nad patio grudzien 1999 Roboty 

wykonczeniowe wewnetrzne czerwiec 

1999-kwiecien 2000 l Pozwolenie na 

uzytkowanie 4 maja 2000 

D.K Wymagalo to nie byle jakiego nakladu pracy, 

bo jeszcze na etapie szalowania i zbrojenia stropów 

zelbetowych nalezalo zapewnic mozliwosc osadzenia 

w nich 150 opraw oswietleniowych. Po ciagalo to za 

soba koniecznosc precyzyjnego przy mocowania 

swoistego rodzaju pudel -puszek pola czonych 

peszlami, przez które potem przeciagalo sie 

przewody elektryczne. Poniewaz ten etap robót 

wykonywany byt w zimie, nawet przy 15 -sfopniowym 

mrozie, trzeba bylo niezwykle uwazac, bo wszystko 

bylo tak kruche, ze najmniejsze potracenie plastiko wej 

puszki polaczeniowej powodowalo jej pekniecie. A 

precyzyjny musial byc tez montaz - w srodku spe cjalny 

nagwintowany trzpien, ustabilizowany doklad nie w 

miejscu docelowo przeznaczonym na punkt swietlny, 

przytwierdzony przez sklejke motylkiem. Kazdy 

kawalek sklejki w szalunku stropów musial byc ulozony 

wedlug rysunku architekta, a wiec nie mozna bylo 

sobie wziac pierwszego lepszego ele mentu i wlozyc w 

miejsce gdzie go brakowalo, tylko trzeba bylo 

okreslona formatke, okreslonej dlugo sci i szerokosci 

umocowac w okreslonym miejscu. 

Jaki byl trzeci stopien oswietlenia? 

A.P. Trzeci rodzaj oswietlenia przypisany byl 

pomieszczeniom biurowym wyzszych kondygnacji od 

strony parku. Pod ich sufitem pojawily sie ele menty 

zwane „zaglami" badz „ptakami", majace 


we wnetrzu rozproszyc swiatlo sztuczne, których 

rytm obserwowany z zewnatrz pozwalal uzyskac 

niezwykle ciekawy efekt. 

Poza tym punkty swietlne osadzone sa w sufi tach 

podwieszonych, któ rych w obiekcie - oprócz „zagliptaków" 

-wystepuje kilka rodzajów: mineral ne, 

blaszane plaskie o trzech róznych stopniach 

perforacji, sufity miedzyzebrowe, równiez z blachy 

perforowanej oraz sufity drewniane w szczególnie 

eksponowanych pomieszczeniach. Ze wzgledu na 

rodzaje sufitów budynek mozna by podzielic na trzy 

cztery czesci, co nie zawsze pokrywa sie ze zmiana 

funkcji wnetrza. 

D.K. O wystroju budynku decydowal caly sze reg 

materialów wykonczeniowych. Niebagatelny byt w 

nich udzial stali, o czym swiad czy wskaznik jej 

zuzycia. Sa to tony czarnej stali szczotkowanej i 

lakierowanej. 

W odbiorze wizualnym obiekt sprawia wrazenie, 

ze wystepuje w nim wielka róznorodnosc 

materialów wykonczeniowych 

A.P. Jest to wrazenie mylne. Tak naprawde nie 

ma ich zbyt wie le. Podlogi sa drewniane, albo wy - 

konane jako posadzka kamienna badz pokryte wy - 

kladzina dywanowa. Drewno pojawia sie w 

drzwiach, wokól nich i czesciowo na scianach. Jest 

jeszcze szklo i stal szczotkowana. l wlasciwie nic 

ponadto. Asortyment materialów jes t wiec dosc 

ubogi. Tak jednak mialo byc - budynek mial byc 

„surowy", takie bylo zamierzenie. 

Jak uzytkownicy, podnajemcy powierzchni 

biurowych przyjmuja transparentnosc elewacji 

dajaca mozliwosc wgladu w glab budynku? 

- chodzi o kwestie umeblowania, 

czyli np. dosuniecie biurek do szklanych 

przezroczystych elewacji. 

D.K. We wnetrzach przy samej scianie szkla nej 

wystepuja 40 -centymetrowej szerokosci zebra 

szklane (tzw. zyletki), Rozstawione co 135 cm spra - 

wiaja, ze wlasciwie nie da sie przystawic biurka. T o 

specjalnie rozwiazanie, zabezpiecza elewacje 

przed zeszpeceniem. 

Tym niemniej po zapaleniu swiatel o zmroku 

istnieje mozliwosc wgladu w rozmaicie 

urzadzone wnetrza. 

D.K. Uzytkownicy róznie sobie radza - istnieja 

przeciez wydruki komputerowe, gazety... i ronizuje, 

przepraszam. W projekcie byly przewidziane zalu zje, 

które potem zostaly z kontraktu „wyciete" przez 

Inwestora. Aktualnie rozwaza sie mozliwosc zain - 

stalowania wszystkim uzytkownikom standardo wych 

wewnetrznych rolet. Dzieje sie to m.in. za spraw a 

podnajemcy, który wywalczyl sobie wystrój wnetrza 

diametralnie odstajacy od zamyslu projek tanta, co 

zreszta widac przez okna. 

Która czesc budynku jest - w ocenie Panów - 

najlepiej wykonana? 

D.K. Hol glówny, a wlasciwie cale przyziemie, 

Przy wylewaniu el ementów zelbetowych tej czesci 

budynku zadalismy sobie trud obicia szalunków 


sklejka o sfazowanych krawedziach, czego efek tem 

bylo uzyskanie plaszczyzn scian z wystajacymi 

betonowymi dzióbkami. Laczylo sie to ze zmarno - 

trawieniem okolo 3 m 

2 

sklejki przy wykonywaniu 

kazdego z trzonów zelbetowych na poziomie holu 

glównego. Sklejke trzeba bylo bowiem wedlug ry - 

sunków widoków scian przyciac do okreslonych 

formatów, sfazowac krawedzie pod katem 45" i obic 

nia systemowe szalunki stalowo -drewniane. A.P. Byl 

to a bsolutny koszmar. Koncepcja boni wkleslych nie 

pociagalaby za soba strat sklejki. Te ze sfazowanymi 

krawedziami, po odbiciu z sza lunków trzeba bylo po 

prostu wyrzucic. 

Czy byly jakies sa zdarzenia, o których teraz 

z uplywem czasu, tworzy sie anegdotki 

lub które sie wspomina? 

D.K. Na pewno nie naleza do nich telefony in - 

terwencyjne, które zrywaly czlowieka z lózka o dru - 

giej, trzeciej czy czwartej w nocy, ani fakt, ze czlo - 

wiek w pojemniku na beton zawisl nagle z powodu 

awarii zurawia nad Ksiazeca o piatej rano przy tem - 

peraturze -10 0 C. 

A.P. Ani nocne telefony od ochrony budowy z 

informacja, ze zalewa obiekt; zwykle okazywalo sie to 

szklanka - no, moze miednica wody. 

D.K. Takie zdarzenia sa specyfika - by nie na - 

zwac ich urokiem - duzych budów. 

A.P. Zupeln ie inaczej realizuje sie mniejsze in - 

westycje, np. obiekty halowe - „dostojnie" i spo - 

kojnie. Duzym zawsze towarzyszy dreszczyk emo cji i 

wygospodarowywanie w najlepszym przypad ku 4 

godzin snu na dobe. 

Na czym polega funkcja dyrektora zespolu 

kontraktów, która to Pan Piotr Halemba ma 

wpisana na wizytówce? 

P.H. Nie pelnilem jej przy tej inwestycji, jest to 

moje stanowisko w Hochtief Polska. 

A jaka Pan pelnil? 

D.K. Dyrektor Techniczny numer Jeden. 

Co oznacza ta Jedynka? 

A.P. Po prostu bylo takich dwóch. 

P.H. Do realizacji Centrum Gieldowego zostalo 

stworzone Konsorcjum ARGE, utworzone przez Bu - 

dokor i Porr Polska, czyli aktualnie Hochtief Polska i 

Porr Polska. Z zakresu umowy konsorcjalnej wyni kalo, 

ze Budokor mial sie zajmowac strona technicz na 

przedsiewziecia, a Porr Polska - strona handlo wa. 

Dyrektorem handlowym byl pan Peter Obernhu ber z 

firmy Porr Polska, a funkcje dyrektora technicz nego 

partnerzy Konsorcjum powierzyli mnie. Ze strony Porr 

Polska, a wlasciwie z Porr Hochbau, zgodnie z 

umowa powolano drugiego dyrektora technicznego - 

byl nim pan Harald Spacek, który pelnil funkcje 

doradcy w sytuacjach awaryjnych. 

W metrykach obiektu podaje sie, ze generalnym 

realizatorem bylo Konsorcjum ARGE 

Budynku Gieldy Budokor-Porr s.c. Firma 

Budokor jest przeciez jednym z czlonków 

skonsolidowanych w grupie Hochtief Pol- 

WYPOWIEDZI 79 

ska, która w nazwie Konsorcjum ARGE nie 

wystepuje. Jak to sie stalo? 

P.H. Nie bylo to po prostu mozliwe z racji 

chronologii zdarzen - budowe Centrum Gieldowe go 

rozpoczelismy ponad 2 lata temu. F irma Budo kor 

byla wtedy niezaleznym prawnie podmiotem 

gospodarczym funkcjonujacym w strukturach 

Hochtief Polska Group. Tak wiec jedynym mozli wym 

z prawnego punktu widzenia rozwiazaniem bylo 

utworzenie Konsorcjum przez funkcjonujace 

wówczas firmy Budokor i Porr Polska. Dopiero w 

2000 roku w wyniku fuzji Budokor przeksztalcil sie w 

Hochtief Polska Oddzial Budokor. Mie popel niamy 

wiec bledu, kiedy mówimy, ze Generalnym 

Realizatorem inwestycji o nazwie Centrum Gieldo we 

bylo ARGE Budynku Gieldy Budokor -Porr s.c., bo taki 

byl stan prawny gdy ja rozpoczynalismy, ani gdy 

mówimy, ze zostala zrealizowana przez Konsorcjum 

Hochtief Polska i Porr Polska, bo taki jest stan 

prawny teraz. Firma to przede wszystkim ludzie w 

niej zatrudnieni. 

Dziekujemy za rozmowe. 

Rozmawialy: Anna Hardecka 

i Danuta Rybak 

Zdjecia z archiwum budowy 

(fot. Pawel Parczewski) 

Generalny Realizator - Konsorcjum ARGE Budynku 

Gieldy Budokor-Porr s.c. - osoby odpowiedzialne za 

realizacje budynku Centrum Gieldowego w 

Warszawie 

Piotr Halemba - dyrekto r techniczny ARGE Budynku 

Gieldy Budokor -Porr s.c,, Hochtief Polska Oddzial Bu - 

dokor 

Peter Obernhuber - dyrektor handlowy ARGE Budyn ku 

Gieldy Budokor-Porr s.c., Porr Polska SA Haraltt Spacek 

- dyrektor techniczny II ARGE Budyn ku Gieldy Budokor- 

Porr s.c., Porr Hochbau AG Dariusz Kolasa - kierownik 

budowy ARGE Budynku Gieldy Budokor-Porr s.c., 

Hochtief Polska Oddzial Budokor 

Michael Vetter - kierownik handlowy ARGE Budynku 

Gieldy Budokor-Porr s.c., Porr Polska SA Peter 

Wockinger - koordynator prac projektowych 

Projektierungsbiiro fur Industrie, Hoch- und TiefbautenAG 

Maik-D Hundt - kierownik biura technicznego ARGE 

Budynku Gieldy Budokor-Porr s.c., Hochtief AG Roman 

Ehrentraut - zastepca kierownika budowy ARGE 

Budynku Gieldy Budokor-Porr s.c., Porr Hochbau AG 

Artur Pawfowski - koordynator prac podwykonawczych 

ARGE Budynku Gieldy Budokor-Porr s.c., Hochtief 

Polska Oddzial Budokor Wojciech Urbanski - biuro 

techniczne - koordynator prac podwykonawczych ARGE 

Budynku Gieldy Budokor-Porr s.c., Hochtief Polska 

Oddzial Budokor Koordynacja instalacji 

Franz Zeiltnger i Erhard Siegel, Porr Hochbau AG 

Bogdan Rybickt i Marcin Wyszynski, Hochtief Polska 

Oddzial Budokor 

Josef Kellerman - mistrz budowy ARGE Budynku Gieldy 

Budokor-Porr s.c., Porr Hochbau AG Krzysztof Zuk - 

mistrz budowy ARGE Budynku Gieldy Budokor-Porr s.c., 

Hochtief Polska Oddzial Budokor 

monografie 1/01

[Monografie] "Nowa siedziba Centrum Giełdowego - AMC i Partnerzy

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?