Þannig byggðist bærinn

16
ÞANNIG BYGGÐIST BÆRINN | HAFNARFJÖRÐUR MÆLDUR UPP ÁRIÐ 1902
Mestalla 19. öldina var ákveðinn vöxtur í íbúafjölda Hafnarfjarðar og stafaði hann ekki síst af aukinni
sjósókn og fiskveiðum á þessu tímabili. Það kom þó ákveðið bakslag í íbúafjöldann á síðustu árum
aldarinnar og stafaði það af umfangsmikilli veiði enskra togara á fiskimiðum Hafnfirðinga sem varð til
þess að fiskigengd þar minnkaði til mikilla muna. Bæjarbúum fjölgaði svo á ný frá og með aldamótunum
1900.
Sem dæmi um fjölgunina voru íbúar bæjarins
374 árið 1900 en þegar Hafnarfjörður fékk
kaupstaðarréttindi átta árum síðar voru íbúarnir
orðnir 1.469 talsins. i
Á þessum tíma og upp úr aldamótunum 1900 var lagður grunnur að þeim mælingum hér á landi sem stór
hluti korta af Íslandi hefur byggst á til þessa. Danska hermálaráðuneytið gaf þá út tilskipun til
landmæl-ingadeildar herforingjaráðsins um að leggja grundvöll að nýjum landmælingum og kortagerð á
Íslandi. Kortagerðin sjálf og mæling landsins hófust sumarið 1902 með því að mælt var þríhyrninganet
frá Reykjavík að Höfn í Hornafirði. Til landsins komu tveir flokkar. Annar mældi að vestan frá Reykjavík en
hinn að austan frá Höfn. Allt frá upphafi var þetta starf unnið mjög skipulega og metnaður lagður í að
vanda eins vel til þess og unnt var miðað við þá tækni sem tiltæk var á þessum tíma. ii
Hluti af þessu verkefni var að Hafnarfjörður var mældur upp árið 1902 og teiknaður ári síðar. Það kort
gefur áhugaverða mynd af bænum eins og hann var um aldamótin og sýnir alls 132 hús, bæi og kot við
Fjörðinn. Kortið sýnir skipulagið á skemmtilegan hátt þar sem Strandgatan er grunngata í gegnum bæinn
en frá henni liggja stígar og slóðar sem hlykkjast um hraunið og sést þar vel að húsum hefur einkum
verið valinn staður þar sem landslagið leyfir frekar en eftir fyrirfram ákveðnu skipulagi.