TAKIPSILIM

the propaganda
movement
BY: TRISHA AÑONUEVO
Ano nga ba ang Propaganda Movement o Kilusang Propaganda? Upang
lubos na maintindihan ito ay dapat muna nating kilalanin kung sino at ano
nga ba ang mga Ilustrados. Sa pagkabuwag ng Real Compana de Filipinas
o Royal Company of the Philippines ay nagbukas ang mga daungan at
porto sa Pilipinas. Nagresulta ito sa pagpapadalá ng mga kalakal sa ibang
lupain at dahil dito ay tumaas ang pangangailangan sa ating mga pananim
at produkto na kalaunang nagbunga sa pagtatatag ng mga hacienda kung
saan nabigyan ng pagkakataon o oportunidad ang indio at intsik na
mestizo na kumita at umunlad, sila ang naatasan na mamahala sa mga
hacienda at sila ay tinawag na Inquilinos o tenants. Kasabay ng kanilang
pag-unlad ay ang pagdeklara ng educational decree ng Espanya. Kung
saan nabigyan ang mga anak ng Inquilinos ng pagkakataon na magaral sa
mga institusyon sa Maynila at sa Europa na mas pinadali ng pagbubukas
ng Suez Canal sa Ehipto. Ang mga Inquilinos na nakapag-aral ay
makikilala bilang mga Ilustrados dahil sa kanilang natamasa na edukasyon
at pag-angat sa lipunan.
Ang mga Ilustrados ang mga mangunguna sa pagpuna sa pamamahala ng
Espanya sa gobyerno at sa simbahan. Ilan sa mga Ilustrado ay sila Padre
Jose Burgos at Pedro Pelaez na humiling na maibigay sa mga Pilipino na
pari ang pamamahala sa mga lokal na parokya at maging pantay ang trato
sa mga Pilipino na pari at Espanyol na prayle. Naibasura ang kanilang mga
hiling at sumunod dito ang kaganapan ng pagaaklas sa Cavite kung saan
nabitay si Padre Jose Burgos kasama ang kanyang mga kapwa pari na si
Padre Mariano Gomez at Jacinto Zamora. Nagresulta ito sa pagkabuo ng
Kilusang Propaganda na kinabibilangan ng mga Ilustrados gaya ni Dr.
Jose Rizal, Marcelo del Pilar, Mariano Ponce, Graciano Lopez Jaena, Jose
Maria Panganiban, at Antonio Luna. Naitatag ng Kilusang Propaganda ang
dyaryong La Solidaridad na nagsisilbing boses ng mga Pilipino sa
Espanya. Si Graciano Lopez Jaena ang naging unang editor ng nasabing
dyaryo at sumunod naman sa kanya si Marcelo H. Del Pilar, ilinalathala sa
publikasyon ang kasalukuyang kondisyon ng bansang Pilipinas sa ilalim
ng Espanya. Layunin ng kilusang propaganda na makapagpatupad ng
reporma sa Pilipinas at labanan ang pang-aapi at kawalang-katarungan sa
mga Pilipino ngunit hindi pumayag ang Espanya sa kanilang mga reporma
dahil na rin sa kalagayan at sigalot sa gobyerno ng Espanya noong mga
panahong iyon at hinarang din ng mga prayle ang mga layunin at proyekto
ng kilusan.