7,5 mb - Turystyczny Otwock
7,5 mb - Turystyczny Otwock
7,5 mb - Turystyczny Otwock
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
30<br />
II. <strong>Otwock</strong> uzdrowiskowy i sanatoryjny<br />
Miejsce śmierci Adeli Tuwim<br />
ul. W. Reymonta 7,<br />
dawniej nr 1<br />
Julian Tuwim w liście do swoich przyjaciół<br />
pod datą 3 listopada 1939 roku napisał<br />
z Paryża: Trapi mnie tylko bezustannie myśl<br />
o starej, chorej Matce, którą zostawiłem bez<br />
pieniędzy w <strong>Otwock</strong>u. Ale wyjazd nastąpił<br />
tak niespodziewanie… i błyskawicznie.<br />
W każdym razie podaję adres: A. Tuwimowa<br />
<strong>Otwock</strong> ul. Słowackiego 16.<br />
Foto. A. Pawełek<br />
Dom, w którym zginęła Adela Tuwim<br />
Dom o tym numerze znalazł się<br />
w grudniu 1940 roku w getcie. Adela Tuwim,<br />
na podstawie spisanych wspomnień<br />
p. Jadwigi Nowakowskiej, przebywała pod<br />
opieką prywatną p. Apolonii Rybak. Dom<br />
p. Rybakowej przy ul. W. Reymonta 1 (ob.<br />
nr 7) stał na terenie getta, więc musiała<br />
ona przenieść się na stronę aryjską. Prawdopodobnie<br />
to p. Rybakowa umieściła<br />
Adelę Tuwim poza gettem, przy ul. Ceglanej,<br />
w domu Kazimierza Kowalskiego,<br />
komendanta Straży Pożarnej.<br />
Po likwidacji getta (19 sierpnia 1942<br />
roku) pani Apolonia Rybak wróciła do<br />
swego domu przy ul. W. Reymonta i ukryła<br />
w nim p. Adelę Tuwim.<br />
Foto. www.tuwim.org<br />
Adela Tuwim Apolonia Rybak<br />
Jerzy Marek Rybak, syn p. Apolonii, żołnierz<br />
Kedywu w <strong>Otwock</strong>u, po wkroczeniu<br />
wojsk radzieckich, przedostał się na zachód.<br />
Po latach w rozmowie z bratankiem Jerzym<br />
Rybakiem, który przyjechał do niego do<br />
Londynu, przekazał mu informacje o śmierci<br />
matki poety. Adelę Tuwim zastrzelili Niemcy<br />
i zrzucili jej ciało z balkonu domu przy<br />
ul. W. Reymonta 1, obecnie W. Reymonta 7.<br />
Jerzy Marek Rybak wracał w nocy do domu<br />
i przy sośnie znalazł ciało kobiety.<br />
Zwłoki Adeli Tuwim zostały zakopane<br />
w pobliżu domu następnego dnia.<br />
Julian Tuwim po powrocie do kraju<br />
przeprowadził ekshumację i pochował<br />
Matkę w 1947 roku w grobie rodzinnym<br />
w Łodzi.<br />
W wierszu Matka przejmująco opisał<br />
otwocką tragedię:<br />
Zastrzelił ją faszysta,<br />
Kiedy myślała o mnie…<br />
(…)<br />
Przestrzelił świat matczyny:<br />
Dwie pieszczotliwe zgłoski,<br />
Trupa z okna wyrzucił<br />
Na święty bruk otwocki.<br />
Odległość do kolejnego punktu: 170 m<br />
Wracamy w kierunku ul. Dłuskiego.<br />
Foto. Archiwum rodzinne J. Rybaka
Change language