Haf 2002 - Cymdeithas Edward Llwyd
Haf 2002 - Cymdeithas Edward Llwyd
Haf 2002 - Cymdeithas Edward Llwyd
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
14<br />
Chwarae hap yn helpu<br />
amgylchedd Cymru<br />
£93 miliwn o bunnoedd. Clamp o swm. A<br />
dyma, yn fras, gyfanswm yr arian sydd<br />
wedi llifo o Gronfa Dreftadaeth y Loteri i<br />
gynorthwyo treftadaeth Cymru ers 1994.<br />
Tua 20% o’r cyfanswm hwn sydd wedi ei<br />
ddefnyddio ar brosiectau sy’n gwarchod<br />
cynefinoedd a bywyd gwyllt, neu ar wella<br />
parciau a gerddi. Adeiladau hanesyddol,<br />
tirluniau trefol, amgueddfeydd ac orielau<br />
yw’r categorïau sydd wedi hawlio’r gyfran<br />
helaethaf o arian y Gronfa hyd yma.<br />
Prif nod y Gronfa Dreftadaeth yw gwella<br />
ansawdd bywyd trwy ddiogelu a gwella<br />
cyflwr gwahanol elfennau o’n treftadaeth,<br />
boed rheini yn nodweddion naturiol neu’n<br />
rhai a grewyd gan ddyn, ac hefyd trwy<br />
hyrwyddo mynediad neu wella<br />
dealltwriaeth a mwynhad o’r dreftadaeth<br />
honno. Ni allai neb ddadlau bod grantiau’r<br />
Gronfa Dreftadaeth yn gymorth hawdd i’w<br />
gael mewn cyfyngder – mae llenwi’r<br />
ffurflenni astrus yn gofyn am gryn ymlafnio<br />
a dyfalbarhad ar ran yr ymgeiswyr!<br />
Ond er hyn, mae yna nifer fawr o<br />
gynlluniau diddorol wedi llwyddo dros y<br />
blynyddoedd: ymhlith y ceisiadau<br />
‘cadwraethol’ sydd wedi eu cyflwyno hyd<br />
yma, cynlluniau i brynu darnau o dir sydd,<br />
efallai, wedi bod yn fwyaf poblogaidd. Er<br />
enghraifft, ‘nôl yn 2000, prynodd<br />
<strong>Cymdeithas</strong> Bywyd Gwyllt Trefaldwyn<br />
ddarn 2km o hyd o’r afon <strong>Haf</strong>ren yn<br />
Llandinam. Mae hon yn un o gyfres o<br />
safleoedd bywyd gwyllt gwerthfawr sydd<br />
wedi cael eu clustnodi ar hyd yr afon gan<br />
bartneriaeth o gyrff cadwraethol – ‘perlau’r<br />
Afon <strong>Haf</strong>ren’. Dyma’r pedwerydd ‘perl’ i’r<br />
Gymdeithas hon ei ddiogleu, a’r seithfed<br />
yn y strategaeth ar gyfer yr afon gyfan.<br />
Mae’r afon yn y llecyn hwn yn ansefydlog<br />
iawn – gyda’i gwely gro symudol, mae’n<br />
arddangos amrywiaeth o nodweddion<br />
Elinor Gwyn<br />
Cyngor Cefn Gwlad Cymru<br />
erydu a gwaddodi, gan gynnwys pyllau,<br />
ystumiau ac ystumllynnoedd. Dyma un or<br />
enghreifftiau pwysicaf o’r math yma o afon<br />
sydd yn dal mewn bodolaeth ar iseldir<br />
Prydain ac yn ogystal â bod yn nodwedd<br />
ddaearyddol bwysig mae hefyd yn gynefin<br />
pwysig i fywyd gwyllt – trychfilod<br />
anghyffredin, dyfrgwn, pysgod ac hefyd<br />
adar nodweddiadol fel y cwtiad torchog<br />
bach, gwennol y glennydd, glas y dorlan,<br />
pibydd y dorlan a’r hwyaden ddanheddog.<br />
Mae’r afon <strong>Haf</strong>ren rhwng Llanidloes a’r<br />
Drenewydd wedi dioddef yn enbyd yn y<br />
gorffennol – mae darnau ohoni wedi cael<br />
eu sythu a’u carthu, sychwyd pyllau ac<br />
ystumiau a chliriwyd gwrychoedd a choed<br />
ar y dorlan. Da o beth, felly, yw gweld un<br />
darn bach ohoni, o leiaf, mewn dwylo<br />
diogel.<br />
Gwarchodfa Natur Llandinam, Un or ‘berlau’r Afon<br />
<strong>Haf</strong>ren’<br />
Llun: J. Sadler, Prifysgol Birmingham.<br />
Gweirgloddiau sydd wedi bod ar frig<br />
rhestr siopa <strong>Cymdeithas</strong> Byd Natur Gwent<br />
yn ddiweddar.Yn 1996, gyda chymorth y<br />
Gronfa Dreftadaeth, prynodd y<br />
Gymdeithas rhyw 2.5ha o dir Gelli<br />
Newydd (‘New Grove’) tua 6km i’r de o<br />
Drefynwy ar lethrau uchaf llwyfandir<br />
Trelech. Ar y caeau hyn y ceir y boblogaeth
Change language