Haf 2002 - Cymdeithas Edward Llwyd

28
Siwr gen i fod gan bob plentyn freuddwyd.
Isio mynd yn ffarmwr jest fel dad, awydd
mynd i’r gofod, neu chwarae rygbi i’r tim
cenedlaethol efallai. Byth ers gwylio’r
teledu yn hogyn bach a gweld rhywun ar
ynys bellennig yn gweithio hefo’r albatros,
doedd dim ond un peth amdani. Cael cyfle
i wneud gwyddoniaeth ar ynys brydferth
hefo aderyn mor hudolus â’r albatros, ac
yn bwysicach, cael y cyfle i gyfrannu i’w
gadwraeth.
Albatros ar y nyth
Dyfodol i’r Albatros?
Braidd yn annisgwyl, fe ddaeth fy
nghyfle ym 1999 ym mlwyddyn ola’r coleg
pan gefais gynnig swydd fel ymchwilydd
swolegol gydag Arolygaeth Antarctica
Prydeinig (British Antarctic Survey neu
BAS) i weithio ar yr albatros. Roedd
derbyn y swydd yn golygu byw ar Ynys yr
Adar, De Georgia yng nghanol y De
Iwerydd am gyfnod o ddwy flynedd a
hanner, a dyma lle rwyf yn treulio fy amser
gyda chriw o naw o rai eraill yn yr haf, a
dim ond dau arall yn y gaeaf.Yn ynys
fechan o fil acar ac yn gartref i dros
200,000 o forloi, 150,000 o bengwins, a
Dafydd Roberts
Tir Helyg, Bont Garreg, Llanrhaeadr, Dinbych, Sir Ddinbych, LL16 4PE
pheth wmbreth o dros dau filiwn o adar y
môr eraill, mae hi’n noddfa i fywyd gwyllt
ymysg y mwyaf syfrdanol yn y byd.
Gair a’i darddiad o “alcatraz” ydi
albatros – hen air a ddefnyddiwyd gan
forwyr o Bortiwgal a ddaeth ar draws yr
adar rhyfeddol a chyfrinachol yma dros
500 mlynedd yn ôl ar eu teithiau dros
foroedd y byd. Rhan o fy ngwaith fyddai
ceisio datod rhywfaint ar rai o’r
cyfrinachau yma.
Mae 24 rhywogaeth o albatros yn y byd,
gyda’r niferoedd mwyaf yn y Galapagos,
Hawaii, ac yn enwedig ar ynysoedd Seland
Newydd a’r Is-Antarctig. Mae pedwar
rhywogaeth ar Ynys yr Adar – pob un yn
rhan annatod a phwysig o ecosystemau De
Iwerydd a Chefnfor y De. Efallai y mwyaf
cofiadwy o’r rhain i lawer yw’r Albatros
Crwydrol neu’r Wandering Albatros,
Bachyn pysgota trwy droed yr Albatros
Diomedea exulans gyda lled ei adennydd
hyd at 12 troedfedd!
Gan fod yr adar yma yn treulio dros
90% o’u bywyd ar y môr, mae hi wedi bod
yn anodd iawn hyd yn ddiweddar i ddilyn