25.04.2013 Aufrufe

schölers leest platt - Schleswig-Holsteinischer Heimatbund eV

schölers leest platt - Schleswig-Holsteinischer Heimatbund eV

schölers leest platt - Schleswig-Holsteinischer Heimatbund eV

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.

YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.

SCHÖLERS LEEST PLATT<br />

Vorlesewettbewerb 2011/2012<br />

Schirmherrschaft<br />

Minister für Bildung und Kultur<br />

des Landes <strong>Schleswig</strong>-Holstein<br />

Dr. Ekkehard Klug<br />

Veranstalter des Wettbewerbs und<br />

Herausgeber der Textsammlung<br />

<strong>Schleswig</strong>-<strong>Holsteinischer</strong> <strong>Heimatbund</strong><br />

Leitung der Redaktion<br />

Marianne Ehlers<br />

Referentin für Niederdeutsch<br />

Die Durchführung des Wettbewerbs wird unterstützt durch den<br />

Büchereiverein <strong>Schleswig</strong>-Holstein<br />

Der Wettbewerb wird gefördert durch den<br />

Sparkassen- und Giroverband für <strong>Schleswig</strong>-Holstein<br />

und die Sparkassenstiftung <strong>Schleswig</strong>-Holstein


- 2 -


Es wird wieder „op Platt“ gelesen in <strong>Schleswig</strong>-Holstein, in allen Schulen des<br />

Landes heißt es bei der neuen Runde 2011/2012: Plattdeutsch ist cool, Plattdeutsch<br />

ist eine moderne Sprache, mit der man alles ausdrücken kann. Auch<br />

wenn sie „von früher“ her kommt, ist sie doch auf der Höhe der Zeit. Es lohnt<br />

sich, sich mit ihr zu beschäftigen. Es gibt junge Autoren, die auf Platt schreiben,<br />

es gibt Bands oder auch einzelne Musiker, die <strong>platt</strong>deutsche Texte singen und<br />

mit Rock, Pop, Rap unterlegen – genauso wie bei englischen und hochdeutschen<br />

Texten.<br />

Platt macht Spaß und hat gleichzeitig als zweite Sprache unseres Landes einen<br />

hohen Stellenwert. Auch wenn im Augenblick nicht alle jungen Leute die Sprache<br />

lernen, so haben sie doch in <strong>Schleswig</strong>-Holstein gute Chancen, sie zumindest<br />

verstehen zu lernen und etwas über sie zu erfahren. Eine gute Chance<br />

dafür bietet der große landesweite Lesewettbewerb „Schölers <strong>leest</strong> Platt“.<br />

Viele Kräfte müssen mobilisiert werden, damit dieser Wettbewerb laufen kann.<br />

In den Schulen, in den Büchereien, bei den finanziellen Förderern und nicht zuletzt<br />

beim <strong>Schleswig</strong>-Holsteinischen <strong>Heimatbund</strong>, bei dem die Fäden zusammenlaufen.<br />

Wir wünschen allen Schülerinnen und Schülern im Lande viel Freude beim<br />

Platt-Lesen, viel Erfolg auf allen Ebenen – aber Mitmachen ist auch hier die<br />

Hauptsache, denn: Platt ist ganz schön cool!<br />

Dr. Ekkehard Klug<br />

Minister für Bildung und Kultur des Landes <strong>Schleswig</strong>-Holstein<br />

Reinhard Boll<br />

Präsident des Sparkassen- und Giroverbandes für <strong>Schleswig</strong>-Holstein<br />

Dr. Bernd Brandes-Druba<br />

Geschäftsführer der Sparkassenstiftung <strong>Schleswig</strong>-Holstein<br />

Rolf Teucher<br />

Vorsitzender des Büchereivereins <strong>Schleswig</strong>-Holstein<br />

Dr. Heinz-Jürgen Lorenzen<br />

Direktor der Büchereizentrale <strong>Schleswig</strong>-Holstein<br />

Jutta Kürtz<br />

Präsidentin des <strong>Schleswig</strong>-Holsteinischen <strong>Heimatbund</strong>es<br />

Dirk Wenzel<br />

Landesgeschäftsführer des <strong>Schleswig</strong>-Holsteinischen <strong>Heimatbund</strong>es<br />

- 3 -


- 4 -<br />

So fung Gott dat an ...<br />

(aus: Dat groote Bibel-Billerbook up Platt)<br />

An’n Anfang hett Gott Himmel un Eer<br />

maakt, de hele 1 Welt.<br />

Allens, wat dat gifft, kümmt vun Gott.<br />

He hett dat maakt.<br />

5 Dat weer eerst noch ’n eenzig Dörchenanner,<br />

un pickerdüüster 2 weer dat<br />

överall op de Eer.<br />

Do reep Gott:<br />

„Dat schall nu hell warrn!“<br />

10 Un dat worr hell.<br />

Un Gott keek sik dat an un meen:<br />

„Dat is goot worrn!“<br />

Gott see:<br />

„Över de Eer schall sik de blaue Heven 3<br />

15 wiesen.<br />

Vun de Eer schall Waterdamp hoochstiegen<br />

un sik in de Wulken sammeln.“<br />

Un Gott keek sik dat an un meen:<br />

„Dat is goot worrn!“<br />

20 Gott see: „An de Heven schall dat Lüchten<br />

geven!“<br />

Un he maak de Sünn un den Maan un de<br />

Steerns.<br />

Vun de Tiet an geev dat Dag un Nacht.<br />

25 Un Gott keek sik dat an un meen:<br />

„Dat is goot worrn!“<br />

1 ganze<br />

2 pechschwarz<br />

3 Himmel


ANITA CHRISTIANS-ALBRECHT 2/1<br />

geb. 1959, Beauftragte für <strong>platt</strong>deutsche<br />

Verkündigung in der ev.-luth. Landeskirche<br />

Hannover, Pastorin in Bröckel, Kirchenkreis Celle.<br />

Gott see:<br />

„In dat Water schall sik dat Leven rögen<br />

4 !“<br />

30 Un he maak de Fisch.<br />

He maak all dat, wat in’t Water leven<br />

deit, ok de Muscheln un de Seesteerns.<br />

Gott see:<br />

„Ok baven 5 in de Luft schall sik dat<br />

35 Leven rögen!“<br />

Un he maak de Vagels, de groten un de<br />

lüttjen.<br />

In all Klören 6 flogen se nu över de Eer.<br />

Un Gott keek sik dat an un meen:<br />

40 „Dat is goot worrn!“<br />

Gott see:<br />

„Ok op dat faste Land schall sik dat Leven<br />

rögen!“<br />

Un he maak all de Deerten, de op dat<br />

45 Land leevt:<br />

Tigers, Löven, Apen un Schaap un wat<br />

man sik denken kann.<br />

Un Gott keek sik dat an un meen:<br />

„Dat is goot worrn!“<br />

50 To de Landdeerten un to de Vagels un to<br />

de Fisch see he:<br />

4<br />

rühren, bewegen<br />

5<br />

oben<br />

6<br />

(frz. Couleur): Farben<br />

- 5 -<br />

„Nu seht to, dat ji all wat Lüttjes kriegt.<br />

De hele Eer schall vull warrn.“<br />

Opletzt see Gott:<br />

55 „Nu will ik wat maken, wat meist na mi<br />

utsüht.<br />

Ik will Minschen maken.“<br />

Un he maak de Minschen na sien egen<br />

Bild, he maak ehr as Mann un Fru.<br />

60 Un Gott see to de Minschen:<br />

„Un nu seht to, dat ji Kinner kriegt.<br />

De hele Eer schall vull warrn vun Minschen!<br />

Ik sett ju över de Fisch un över de<br />

65 Vagels un över all de annern Deerten.<br />

Kümmert ju dor üm un passt op de Eer<br />

op!“<br />

Gott keek sik all dat an, wat he maakt<br />

harr un segg:<br />

70 Dat is allens goot worrn!<br />

Dorüm ruh Gott sik nu ut. He see:<br />

„Ik heff dat nu all goot torecht kregen.<br />

Nu bruuk ik Ruh.<br />

Un ok de Minschen schüllt eenmal in de<br />

75 Week to Ruh kamen un an mi denken.“<br />

So hett Gott Himmel un Eer maakt.


- 6 -<br />

De Iesenbahn-Oma<br />

(frei nach Paul Maar: Die Eisenbahn-Oma)<br />

Bastian un Oma Gerda fohrt mit de<br />

Iesenbahn vun Hamborg na Flensborg.<br />

Oma Gerda is bi Bastian un sien Öllern to<br />

Besöök ween - un nu will Bastian mit ehr<br />

5 na Flensborg un en poor Daag bi ehr<br />

blieven.<br />

„Fein, dat du mitkümmst, Basti,“ seggt<br />

Oma Gerda, „denn is dat nich so langwielig<br />

för mi.“ Se vertellt sik wat. Se<br />

10 snackt över dat Footballspeel, dat se sik<br />

güstern Avend in’t Fernsehn ankeken<br />

hebbt. Oma Gerda kennt sik ut mit Football.<br />

Denn snackt se över de School.<br />

„Schall ik di mal dat ABC bibringen?“<br />

15 fraagt Oma Gerda.<br />

Basti kickt ehr verwunnert an. „Dat kann<br />

ik doch!“<br />

„Pass op, dat is en Speel, un dat geiht so:<br />

ik maak enen Satz, in de all de Wöör mit<br />

20 den glieken Bookstaven anfangt. Un<br />

denn maakst du enen Satz. Wokeen den<br />

längsten Satz henkriggt, de hett wunnen.“<br />

„Oh dull, Oma Gerda, laat uns dat sachts


MARIANNE EHLERS 2/2<br />

geb. 1953, Dipl.-Bibliothekarin, schreibt <strong>platt</strong>deutsche<br />

Kurzgeschichten und Lyrik, lebt in Bordesholm.<br />

25 mal spelen!“<br />

„Goot, höör to, en Satz mit A:<br />

Acht Adeboors arbeidt achtern alleen,<br />

aver acht Aadler angelt an’n Avend,<br />

aha!“<br />

30 Basti juucht, dat gefallt em.<br />

„Un nu maakst du enen Satz mit B!“ Oh,<br />

dat is swoor, Basti mutt lang överleggen.<br />

Man denn fallt em wat in:<br />

„Bi’t Ballspelen böögt Bibi Brummbär<br />

35 blaue Blööm bisiet!“<br />

Dat maakt Spaaß! Basti is stolt, as Oma<br />

Gerda em löövt. Nu fallt de beiden luter 7<br />

höögliche 8 Sätzen in:<br />

„En Elefant eit enen Esel. Eh, eh, eh,<br />

40 Elefant - en Esel eien? Echt elefantös!“<br />

„Fru Fleeg findt feine Fleuten, fleut Flegenleder<br />

för Flegenkinner, fiedelt Flegenmusik<br />

för Flegenkollegen.“<br />

„Norbert Neeshoorn neiht nachts nie‘e<br />

45 Neeshoornbüxen.“<br />

„Swore swarte Schachteln staht seker,<br />

seggt Susi sik - Susi seggt sik, swore<br />

swarte Schachteln staht seker.“<br />

Basti lacht un lacht. Oma Gerda vertellt<br />

7 lauter<br />

8 vergnügliche, lustige<br />

- 7 -<br />

50 em, dat se dat Speel mit ehr Bröder<br />

speelt hett, as se noch en Kind weer.<br />

De beiden markt gor nich, wo gau de Tiet<br />

vergeiht. Twee Stünnen sünd al vörbi.<br />

„Glieks sünd wi in Flensborg, Oma<br />

55 Gerda, een Satz noch!“<br />

Basti stickt jüst sienen letzten Reis-<br />

Bontje in sienen Mund, dor hett Oma<br />

Gerda en Idee:<br />

„Kiek, Kalli Kniep kaut knackige Kugeln,<br />

60 kloor kann Kalli Kniep kauen!“<br />

De Iesenbahn höllt an, de beiden stiegt<br />

ut un loopt den Bahnstieg langs. Op<br />

eenmal blifft Basti stahn. „Wat för en<br />

Satz weer denn nu de längste?“<br />

65 „Heff ik nich oppasst, seker een vun<br />

dien, Basti!“<br />

„Oma Gerda, wat maakt wi vundaag<br />

noch?“<br />

„Ik weet wat Feins. Wi gaht wat<br />

70 plücken.“<br />

„Wat plücken? Wat meenst du, Oma<br />

Gerda?“<br />

„Flensborger Flederberen för feinen<br />

Flensborger Flederbeersaft!“


- 8 -<br />

Nie nich wedder!<br />

„Ach, du leve Tiet! Al halvig twölf! Ik<br />

mutt los!“, reep ik vull Schreck, as ik op<br />

de Klock kieken dee. Ik harr mi bi mien<br />

Fründin total verklöönt. Klock ölven<br />

5 schull ik to Huus ween. Männichmal verlöövt<br />

mi mien Öllern, mit den letzten Bus<br />

to fohren; de höllt dree Minuten vör ölven<br />

vör uns Huusdöör.<br />

„Schall ik bi dien Öllern anropen, Nina?“,<br />

10 fraag mien Fründin. „Nich nödig, ik suus<br />

nu los. Ik nehm den körtern Weg över<br />

den Karkhoff 9 !“<br />

Un weg weer ik.<br />

As ik jüst op den Karkhoff weer, höör ik<br />

15 en grulig „Uhuuuuh!“ Ik verfehr 10 mi!<br />

Dor! En Huschen! Ganz verlahmt 11 stünn<br />

ik still. Keen Luut wiet un siet!<br />

Wohrschienlich weren dat Rotten, un<br />

vör de heff ik keen Bang.<br />

20 Aver villicht weer dat ok en Spöök 12 ? Ik<br />

heff al veel Spökelgeschichten <strong>leest</strong> un<br />

weet meist allens vun lege un gode Spökels.<br />

Ik weer övertüügt, dat hier blots en<br />

25 goden Geist spökeln dee. Dorüm tru ik<br />

mi wieder. Sachten un vörsichtig tast ik<br />

9 Friedhof<br />

10 erschrak<br />

11 gelähmt<br />

12 Spuk


THU-MY LY 2/3<br />

geb. 1993, mehrsprachig aufgewachsen, Schülerin<br />

am Walddörfer Gymnasium in Hamburg-Volksdorf,<br />

Mitglied der <strong>platt</strong>deutschen Arbeitsgemeinschaft.<br />

mi dörch den Nevel, de nu ok noch opkeem.<br />

Unverwohrens 13 föhl ik en ieskole Hand<br />

30 op mienen Rüch! In’n Nu dreih ik mi<br />

üm, man dor weer nix. Denn stölter 14 ik<br />

över en Steen. Bi’t Strukeln 15 worr ik<br />

enen Foot wies.<br />

Hebbt Spökels 16 Fööt?<br />

30 Ik kreeg dat Grugen 17 , mien Hart bleev<br />

meist stahn! As ik wedder Puust kreeg,<br />

leep ik wieder - so gau as ’t man güng.<br />

Man denn full ik hen!<br />

Miteens see en helle Stimm: „Du bruukst<br />

40 keen Angst to hebben. Ik hölp di! Kumm,<br />

stah op!“<br />

„Wokeen büst du - äh, sünd Se?“, fraag<br />

ik. „Ik heet Üta. Un nu kumm!“- „Büst du<br />

en goden Geist?“, fraag ik mit bevern 18<br />

45 Stimm. „Jo, so kannst du dat seggen; ik<br />

bün dien goden Geist! Un nu faat mi an!“<br />

Wi güngen los. Dor - wedder en Foot!<br />

Dat gifft dat doch nich! Dütmal keek ik<br />

ganz scharp hen. „Dat is jo blots de<br />

50 Wuttel 19 vun enen Boom!“, mark ik verlichtert<br />

20 .<br />

Poor Schreed wieder packt mi een an’n<br />

.<br />

13 plötzlich<br />

14 stolperte<br />

15 Straucheln<br />

16 Gespenster<br />

17 Grauen<br />

18 bebend<br />

19 Wurzel<br />

20 erleichtert<br />

- 9 -<br />

Arm. „Üta, kannst du mi hölpen?“, fraag<br />

ik verbiestert. Se anter nich. „Is Üta<br />

55 villicht doch en Spöök?“, dach ik bang.<br />

Op eens lüch de Maan dörch de Wulken,<br />

un ik seeg, dat ik an enen Rosenbusch<br />

fasthung. Denn höör ik Üta gresig 21<br />

schriegen. En Swarm Fleddermüüs<br />

60 sweev um Üta rüm! Ik föhl dat Süseln<br />

vun ehr Flünken, as se afdreihen deen.<br />

„Gottloff, Üta is doch en Minsch“, dach<br />

ik.<br />

Middewiel 22 weer ik frie vun de Stickels,<br />

65 un wi güngen wieder.<br />

Wi segen al de Poort vun den Karkhoff.<br />

„Ik glööv, du schaffst düt Enn nu alleen“,<br />

see Üta.<br />

„Pass goot op di op, un gah nie nich<br />

70 wedder avends över’n Karkhoff!“ –<br />

„Kloor. Tschüüs, Üta, un Dank ok<br />

schöön!“, reep ik.<br />

Denn seeg ik mien Moder an de Poort<br />

töven 23 .<br />

75 Bi’t Lopen dreih ik mi noch mal üm. Üta<br />

weer verswunnen! „Dat gifft dat doch<br />

nich; is Üta villicht doch keen Minsch?“,<br />

dach ik.<br />

21 grausig<br />

22 inzwischen<br />

23 warten


- 10 -<br />

Tiger, Lööv un Mistkäver<br />

(Nach: Max Bolliger, Mein erstes Vorlesebuch<br />

der schönsten Fabeln)<br />

Se weren al lang gode Frünnen: en groten,<br />

starken Lööv, de mit sien vulle<br />

Mähn würklich as so ’n König utseeg, un<br />

en wunnerschönen Tiger, na den sik all<br />

5 de jungen Tiger-Deerns ümkeken.<br />

Keeneen wüss worüm, aver dor weer<br />

een vun de Mistkävers, de bi den Lööv<br />

anstellt weren, de pass dat nich mit de<br />

Fründschop vun de beiden.<br />

10 „Dat schickt sik nich“, mag he dacht<br />

hebben. Oder he weer sülven geern de<br />

beste Fründ vun een vun de beiden<br />

ween.<br />

Eenmal morgens kroop 24 he den Lööv<br />

15 in’t rechte Ohr. „Hest ’t al höört?“,<br />

flüster he em to, „De Tiger vertellt överall,<br />

dat he veel stärker is as du!“<br />

De Lööv schüddel den Mistkäver ut sien<br />

Ohr un schimp: „Wat du woll weetst!<br />

20 Hool dien Klöter 25 un hau af!“ Aver he<br />

kunn doch nich recht vergeten, wat de<br />

Mistkäver seggt harr, un de ganze Dag<br />

24 kroch<br />

25 Mund, Maul


HANS HEINRICH KOLBECK 2/4<br />

1929-2010, früher IPTS-Dezernent für Lehrerfort-<br />

und -weiterbildung, Herausgeber und Autor von<br />

theoretischen Schriften zum Niederdeutschen, von<br />

Unterrichtsmaterialien und niederdeutschen Erzählungen.<br />

weer em verdorven.<br />

Den annern Dag kroop de Mistkäver den<br />

25 Tiger in’t Ohr un suster 26 em to: „Weetst<br />

du, wat de Lööv överall vertellt? He<br />

snackt minnachtig 27 vun di un seggt, du<br />

smeerst di Pomaad in’t Fell, un<br />

överhaupt weer he hunnert mal schöner<br />

30 as du!“<br />

„Du büst ja nich klook! - Wat du woll<br />

weetst!“, knurr de Tiger, schüddel de<br />

Mistkäver ut sien Ohr un schimp em<br />

noch „Ole Mistkäver!“ achterna.<br />

35 Aver vergeten kunn he ok nich recht, wat<br />

de Mistkäver em dor tosustert harr. Un<br />

recht slapen kunn he ok nich de neegste<br />

Nacht.<br />

Un as he den annern Dag wedder bi den<br />

40 Lööv ankeem, keek he em doch so ’n beten<br />

lurig vun de Siet an. Un ok de Lööv<br />

harr sik nich so as sünst. He plier 28 den<br />

Tiger an un dee, as wull he seggen: „Na,<br />

mien leve Fründ, du warrst doch woll<br />

26 flüsterte<br />

27 respektlos<br />

28 blinzelte<br />

- 11 -<br />

45 nich …“<br />

Un denn worr dat weniger mit dat Tosamenkamen.<br />

Un denn fungen se an to<br />

knurren, wenn se sik segen. Un eens<br />

Daags störten 29 se as de Willen openan-<br />

50 ner los un beten un hauen sik, as wenn<br />

se sik wunner wat vörtosmieten 30 harrn.<br />

As se opletzt mööd un afmaracht 31 vunenanner<br />

afleten un ehr Wunnen<br />

licken 32 , fraag de Lööv sienen olen Tiger-<br />

55 Fründ: „Is di egentlich kloor, worüm un<br />

woso wi uns haut hebbt?“<br />

„Na ja, de Mistkäver“, meen de Tiger.<br />

„De Mistkäver? - Kloor, de Mistkäver!“,<br />

lach de Lööv, „wat en Glück, dat wi<br />

60 dorop to snacken kaamt … – Schüllt wi<br />

em dat Fell versahlen?“<br />

„Verdeent harr he dat“, anter de Tiger,<br />

„un Straaf mutt ja egentlich sien!“ „Ach<br />

wat, vergeet dat man!“, lach de Lööv,<br />

65 „Wi beiden sünd en Enn slauer worrn, -<br />

un Mistkäver blifft Mistkäver!“<br />

29 stürzten<br />

30 vorzuwerfen<br />

31 erschöpft<br />

32 leckten


- 12 -<br />

Dor geiht nix över Football<br />

Siet de Weltmeesterschop speelt wi<br />

meist jeden Dag Football. Kai, mien<br />

Fründ, is Miro, Hannes is Poldi un ik bün<br />

Manuel Neuer. Un Sven is meisttiets<br />

5 Scheedsrichter. Jüst even vör de<br />

Weltmeesterschop is he mit ’t Rad över<br />

Kopp gahn. He wull springen mit sien<br />

BMX un hett sik sienen Arm braken. Wo<br />

he nich spelen dörv mit sienen Gipsarm,<br />

10 is he Scheedsrichter worrn.<br />

Ehrdat wi anfangt to spelen, stellt wi uns<br />

an de Middellien op un singt dat<br />

Footballleed. Den Text kenn ik ganz<br />

nau 33 : „Einigkeit und Recht und Freiheit“.<br />

15 Aver ik sing nich mit, wiel Manuel Neuer<br />

nich so goot singen kann.<br />

Dorna bestimmt de Scheedsrichter,<br />

wokeen in’t Door stahn mutt. Egentlich<br />

müss Neuer ja in’t Door. Wenn Poldi<br />

20 oder Miro aftehn 34 doot, fischt he dat<br />

Ding ut de Eck. Aver mien Opa hett<br />

seggt, dat schull ik nich maken, wiel de<br />

Doorwart ümmer de Schuld kriggt, wenn<br />

de Mannschop verleren deit. Ik finn em,<br />

25 Neuer, liekers goot.<br />

33 genau<br />

34 abziehen


HANS-HINRICH KAHRS 2/5<br />

geb. 1956, Lehrer, schreibt <strong>platt</strong>deutsche Hörspiele,<br />

Theaterstücke und Prosa, lebt in Alfstadt/ Niedersachsen.<br />

Wi speelt denn hen un her, een maakt<br />

noch den Fernsehkommentater dorto,<br />

un denn knallt wi den Ball op’t Door. Ik<br />

kenn jeden Footballer un weet ok all de<br />

30 Resultaten von de Weltmeesterschop. As<br />

Eenzigsten harr mien Broder dat Album<br />

mit de Footballbiller komplett. Dor güng<br />

all sien Taschengeld bi dörch … un Opa<br />

sien Rente ok … see he. Ik heff de dub-<br />

35 belten Biller kregen.<br />

De annern Jungs in mien Klass speelt ok<br />

Football, aver nich jeden Dag. De Deerns<br />

ok. Op’n Schoolhoff is Football för uns<br />

Klass verbaden. Uns Lehrerin is mehr för<br />

40 Yoga. Wiel ik den Lotussitz sofoorts<br />

kunn, dörven wi eenmal mit de ganze<br />

Klasse Football spelen. Dat weer echt<br />

blööd, Sven hett mi glieks utwesselt. He<br />

speel al wedder den Scheedsrichter.<br />

45 Dorbi is he al lang wedder gesund. Un he<br />

meen, de Scheedsrichter dörv ok över<br />

dat Utwesseln bestimmen. Un twee<br />

Doren hett he nich geven. Dorbi weer<br />

dat gor keen Afsiets.<br />

- 13 -<br />

50 Aver nu traineert wi richtig. Siet twee<br />

Weken sünd wi in’n Vereen. Wi hebbt ok<br />

al en Fründschopsspeel maakt. Söss to<br />

dree verloren. Na, maakt nix. Veel<br />

slimmer is, dat se mien Moder vun’n<br />

55 Platz stellt hebbt. De stünn blangen uns<br />

Door un weer dor egalweg an’t<br />

Schafutern. Ik heff ehr nich wedderkennt.<br />

As se in de Halftiet noch ümmer<br />

op den Scheri 35 rümmottern 36 dee, hett<br />

60 de ehr de rode Koort wiest. En Ordner<br />

hett ehr glieks noch veer Weken<br />

Platzverwies dorto verpasst.<br />

Villicht gah ik doch mal in’t Door. Mit<br />

Schirmmütz un Hanschen. As en Katt in<br />

60 de een oder anner Eck smieten un den<br />

Ball dor ruthalen, dor heff ik Lust to. Vör<br />

de Störmers bün ik keen beten bang. De<br />

schüllt ruhig kamen. Un wenn de<br />

Scheedsrichter mi nich vörher utwesseln<br />

65 deit, denn sing ik ok dat Footballleed<br />

mit. Richtig luut.<br />

35 Schieri (Schiedsrichter)<br />

36 rummotzen


- 14 -<br />

Weddersehn mit Markus<br />

An düt Wekenenn is bi uns Rummel. Dor<br />

freu ik mi dat hele Johr op. Twoors staht<br />

dor ümmer desülvigen Boden, un ok de<br />

Karusells sünd sik ümmer liek, aver ik<br />

5 heff dor ok ümmer enen Barg Spaaß<br />

hatt. Blots dat ik nie nich noog Geld harr<br />

för den Scooter, dat hett mi argert.<br />

Dütmal aver heff ik düchtig spoort,<br />

alleen vun mien Geld kann ik teihn Mal<br />

10 föhren, un en beten wat krieg ik je ok<br />

vun Vader.<br />

Al vun wieden höör ik de Musik vun de<br />

Karusells un ok Krieschen vun de Lüüd.<br />

Op den Platz glieks vörnan rechts steiht<br />

15 dat Karussell för de ganz Lütten.<br />

„Hänschen klein, ging allein...“ Blots<br />

wieder, dat höllt een ja nich ut!<br />

Beten wieder op de linke Siet: „Lose!<br />

Kauft Lose, Leute! Der Hauptgewinn ist<br />

20 noch zu haben!“ To’n Lachen is dat: Jeed<br />

Johr is de noch to hebben, kannst kamen,<br />

wann du wullt. Nee, dor is rein gor<br />

nix bi, wat ik hebben müch.<br />

„Platz Leute, macht Platz für die<br />

25 Kapellen!“ „Rummtata, rummtata.<br />

Wenn der Hund mit der Wurst über’n<br />

Eckstein springt ...“ Dat is ok as ümmer,<br />

aver dat maakt Spaaß! Dor marscheer ik<br />

glieks en Stück mit langs, un mien Hart<br />

30 kloppt för dull.<br />

Mmmh, düsse Ruch: Brennte Manneln!<br />

Dor kann ik nich an vörbi: „Eine kleine<br />

Tüte bitte!“ De mutt ik foorts pröven.


ANNETTA SCHULZ 2/6<br />

geb. 1932, früher Krankenschwester, schreibt<br />

hoch- und <strong>platt</strong>deutsche Kurzgeschichten, lebt in<br />

Garstedt/ Niedersachsen.<br />

„Hallo Sven!“<br />

35 „Markus? Büst wedder gesund? Hest di<br />

bannig verännert!“<br />

„Ik weet, eh, bün veel to dick worrn.<br />

‘Viel Essen ist bei eurer Krankheit nötig’,<br />

see uns Pleegersche ümmer. Giff mi mal<br />

40 en poor af vun dien Dinger, eh.“<br />

„Mientwegen. Bliffst du nu wedder to<br />

Huus?“<br />

„Ja. Binah een Johr in so 'n Pleeghuus,<br />

eh, dat langt, segg ik di! Köffst du mi en<br />

45 Braadwust?“ „Höör mal, du hest doch al<br />

mien ganzen Manneln opeten!“<br />

„Eh! Ik denk, du freust di, dat du dien<br />

olen Fründ wedder hest! Nu stell di man<br />

nich an as so ’n Giezknüppel, eh!“<br />

50 „Na goot! Denn is aver noog, ik heff<br />

mien Geld ok nich schenkt kregen.“<br />

„In Ordnung, mein Herr! Smeckt goot,<br />

eh, wisst 37 mal afbieten?“<br />

„Nee, laat man!“<br />

55 „Eh! De Scooter sünd je ok wedder dor!<br />

Ik harr woll Lust to föhren. Du ok?“<br />

„Kloor!“<br />

„Ik maak di enen Vörslag: Ik stell mi för<br />

Koorten an, eh. Wenn ik an de Kass bün,<br />

60 rennst du hen un besettst enen Wagen,<br />

du büst flinker as ik.“<br />

„Goot. För mi muttst du aver wesseln,<br />

hier, teihn Euro.“<br />

Ik pass nu op. Markus steiht jüst vör de<br />

65 Kass, dor hoolt de Scooters an. Ik flitz<br />

los. Dor is ok al Markus bi mi un<br />

37 willst<br />

- 15 -<br />

quetscht sik bi mi rin.<br />

Af geiht de wille Jagd: Wi suust krüüz un<br />

queer över de Bahn, stööt hier an, dor<br />

70 ok - uns Köpp fleegt hen un her, wi<br />

schimpt luuthals - as de annern ok: „Du<br />

Döösbartel! ... Hest dat Stüern nich<br />

lehrt? ... Büst je noch veel to lütt för düt<br />

hier!“ un all sowat. Dat is en Riesen-<br />

75 höög 38 !<br />

Schaad, al to Enn.<br />

Markus seggt: ,,Ik heff glieks för tweemal<br />

köfft, is doch recht, oder?“<br />

„Kloor! Dor kümmt de Kasserer!“<br />

80 Un los geiht dat wedder! To schaad, dat<br />

de Spaaß ümmer so kort is, aver ik kann<br />

ja noch achtmal fohren.<br />

As wi an de Kant staht un bi de annern<br />

tokiekt, segg ik: „Markus, ik krieg noch<br />

85 fief Euro vun di!“<br />

„Wat? En Fohrt kost twee Euro föfftig,<br />

eh! Du tweemal, ik tweemal - maakt nau<br />

teihn Euro. Hest keen Reken hatt in de<br />

School?“<br />

90 Fröher weer Markus doch nich so. He<br />

weer doch ümmer en prima Kumpel,<br />

hett mi doch nie nich bedragen!<br />

„Dorvun weer aver keen Snack, dat ik di<br />

friehool, ik will mien Geld!“<br />

95 He lacht mi luuthals wat ut: „Ik heff<br />

keen Geld, eh. Woher denn woll?“<br />

Nu heff ik noog; ik dreih mi um un will<br />

na Huus. As ik mi noch mal umkiek,<br />

steiht Markus al wedder an üm Koorten.<br />

38 Höög - Freude


- 16 -<br />

Dat Gnatterland<br />

Dat is al lang, lang her. Dor geev dat en<br />

groot Land. In düt Land harr en König dat<br />

Seggen, dat weer de König Gnatter, un<br />

sien Land heet Gnatterland. All Min-<br />

5 schen in düt Land, of groot, of lütt, harrn<br />

Dag för Dag en gnatterig 39 Gesicht to<br />

maken. Weer dor een, de lachen wull,<br />

keem de foorts in enen depen Bunker.<br />

En Barg Soldaten lepen dörch de Straten,<br />

10 se keken in de Hüüs un müssen foorts de<br />

Lüüd wegbringen, de dat Lachen versöchen.<br />

All harrn den ganzen Dag dormit<br />

to doon, mit en füünsch 40 Gesicht dörch<br />

de Welt to lopen.<br />

15 All Lüüd in Gnatterland weren bang, den<br />

Mund optomaken. Dat kunn ja angahn,<br />

dat de Soldaten menen, dat schull en Lachen<br />

ween. Al in’n Kinnergoorn worr de<br />

Lütten Böös-Kieken bibröcht.<br />

20 Dat geev woll Minschen in Gnatterland,<br />

de wullen so geern lachen. Un de leten<br />

sik dörch den Kopp gahn, wat se nich ut<br />

dat Land rutkamen kunnen. Aver dat<br />

güng nich. Rund üm Gnatterland geev<br />

39 mürrisches<br />

40 wütend


DETMAR DIRKS 2/7<br />

geb. 1931, früher Realschullehrer, Mitherausgeber <strong>platt</strong>deutscher<br />

Lesebücher, Plattdeutsch-Beauftragter<br />

im Landkreis Oldenburg, lebt in Großenkneten<br />

25 dat en groot Holt 41 . Un dat Holt weer<br />

vull vun hoge Planten un Struukwark mit<br />

Doorns un Stickels, dat keeneen vun de<br />

Gnatterlüüd utbüxen kunn.<br />

Aver in düt Holt, dor leev en lütt Deern,<br />

30 de kunn lachen as man een. Se wüss ja<br />

nich, dat dat verbaden 42 weer. Bi ehr<br />

vergüng nich een Dag, an den se nich anfung<br />

to smuustern 43 , denn to gnickern 44<br />

un to gluckern 45 un achteran luuthals to<br />

35 lachen.<br />

Een Dag nu funn se vör ehr Nees enen<br />

breden Weg, un so keem de Lütte ut dat<br />

Holt rut un stünn in’t Gnatterland. As se<br />

all de Minschen bekeek, de mit en böös<br />

40 Gesicht, dat Muulwark 46 na ünnen<br />

trocken, dörch de Straten lepen, kunn se<br />

nich anners. Se müss toeerst smuustern,<br />

denn gnickern un gluckern un achteran<br />

luuthals lachen. De Minschen keken ehr<br />

45 verbaast 47 an. Aver op eenmal geev dat<br />

ok för de Gnatterlüüd keen Holen mehr.<br />

Se fungen an to smuustern, denn müssen<br />

se gnickern un gluckern un achteran<br />

ok luuthals lachen. De Soldaten wullen<br />

41<br />

Wald, Gehölz<br />

42<br />

verboten<br />

43<br />

schmunzeln<br />

44<br />

kichern<br />

45<br />

glucksen<br />

46<br />

Maul<br />

47<br />

verwirrt, erschrocken<br />

- 17 -<br />

50 sik de Minschen griepen un na den Bunker<br />

bringen. Aver ok se kunnen nich<br />

anners; dat Smuustern keem över jüm,<br />

denn dat Gnickern un Gluckern, un<br />

achteran weer ok bi de Soldaten dat<br />

55 luuthals Lachen anseggt.<br />

De König höör dat Lachen in sien Slott.<br />

He worr vergrellt 48 , leet sik mit en Kutsch<br />

na de Stadt bringen un wull jüst mit sien<br />

Volk en grote Schafuterie 49 anfangen un<br />

60 de Soldaten den Opdrag geven, de Lüüd<br />

an de Kandarr 50 to nehmen. Doch ok de<br />

König wüss gor nich, wat mit em passeren<br />

dee. He füng an to smuustern, denn<br />

müss he gnickern un gluckern un<br />

65 achteran luuthals lachen.<br />

Wat is ut Gnatterland worrn? Heet dat<br />

gor nich mehr Gnatterland? Nöömt sik<br />

dat villicht nu Gnickerland? Wat is ut den<br />

König worrn? Heet he nu König Gnicker?<br />

70 Dat weet nüms. Aver wi beiden köönt ja<br />

mal dörch de Welt steveln un söken.<br />

Amenn hebbt wi Glück un findt dat Land.<br />

48 erzürnt, verätgert<br />

49 Ausschelten, Ausschimpfen<br />

50 Kandarre, Zügel


- 18 -<br />

Bert schrifft wat op<br />

(frei nach Anders Jacobsson und Sören Olsson:<br />

Berts hemmungslose Katastrophen)<br />

Moin!<br />

Wat schall ik vundaag denn schrieven?<br />

Heff dat de ganze Week nich schafft, in<br />

mien Daagbook wat rintoschrieven. Is<br />

5 mehr en Wekenbook, mien Daagbook.<br />

Ha - bald warr ik veerteihn. Ik heff<br />

höört, mit veerteihn wasst een Fluum 51<br />

ünner de Nees – un een kriggt Lust op<br />

Beer un Mopeds. Dat stimmt nich. Ik<br />

10 heff nu al Lust op Mopeds. Op Mopeds<br />

un op Deerns.<br />

Eerstmal schriev ik wat över mien<br />

Leven: ik worr boren, un denn worr ik<br />

dörteihn. En beten kort för enen Levens-<br />

15 loop, wat? Kann een ja blots en Poster<br />

vun maken un keen heel Book.<br />

Sünst noch wat? Ja, ik bün nich riek, un<br />

ik heff en Brill op de Nees. Un denn is<br />

dor noch Ove. Ove is mien Schildkrööt,<br />

20 de hett en Aquorium ganz för sik alleen.<br />

Fröher weren dor noch düre Fisch binnen.<br />

Nu nich mehr. Wo de afbleven<br />

sünd?<br />

Na, Ove is siet Wiehnachten bi mi - un<br />

25 to Niejohr harr de dat schafft: all<br />

opfreten!<br />

51 Flaum


MARIANNE EHLERS 2/8<br />

geb. 1953, Dipl.-Bibliothekarin, schreibt <strong>platt</strong>deutsche<br />

Kurzgeschichten und Lyrik, lebt in<br />

Bordesholm.<br />

Ove is en feinen Fründ, ik heff em vun<br />

Arne schenkt kregen. Arne heff ik to’n<br />

Glück nich schenkt kregen. Arne geiht in<br />

30 mien Klass. Dat langt. In de föffte Klass<br />

weer he en stillen Jung un interesseer<br />

sik för Maschinen. In de sösste Klass<br />

worr he en beten översnappt, kümmer<br />

sik blots noch üm dat Basteln vun Bom-<br />

35 men. Un he will na’n Maan 52 flegen.<br />

Na, un Erik eerst. He is ok in mien Klass.<br />

Arne will em vörutschicken na’n Maan,<br />

wenn dat sowiet is. Erik is en Bangbüx 53<br />

mit rode Ohren, kannst nix mit<br />

40 opstellen, kannst nich mal verhauen.<br />

Denn brickt he sik glatt en Arm.<br />

Erik is de eenzige, den ik kenn, de lange<br />

Ünnerbüxen driggt. Lange Ünnerbüxen,<br />

dat mutt een sik mal vörstellen! Un he<br />

45 glöövt mit dörteihn Johr noch an den<br />

Oosterhaas, för den hett he Angst.<br />

Goot, dat wi Oostern nich na School<br />

gaht, sünst müss he een Week lang tohuus<br />

blieven - denn he weer bang, de<br />

50 Oosterhaas keem em in de Mööt 54 !<br />

Nu will ik över dat Schöönste in mien<br />

Leven schrieven, dat kümmt glieks na<br />

52 Mond<br />

53 Angsthase<br />

54 in de Mööt = entgegen<br />

- 19 -<br />

Mopeds - näämlich Emilia!<br />

Emilia - dat is de schöönste Naam, den<br />

55 dat gifft. Letzt Johr funn ik dat nich, man<br />

nu finn ik dat. Emilia weer al ümmer in<br />

mien Klass, harr ik blots noch nich op<br />

den Kieker 55 , heff ik eerst in’n Harvst<br />

rutfunnen.<br />

60 Un vör een Week heff ik noch wat rutfunnen:<br />

ik heff mi in Emilia verknallt! Is<br />

dat nich schöön! Se hett dat blots noch<br />

nich markt. Anner Week geiht de School<br />

wedder los, denn draap 56 ik ehr. Blots,<br />

65 wodennig schall ik dat nu henkriegen,<br />

dat se markt, ik bün in ehr verknallt?<br />

Schall ik ehr enen Breef schrieven! Oder<br />

en SMS? Heff ja gor nich ehr Handy-<br />

Nummer.<br />

70 lk warr Arne mal fragen. Villicht hett de<br />

en Idee. Erik fraag ik lever nich, en Jung<br />

mit lange Ünnerbüxen un de vör den<br />

Oosterhaas bang is, weet sowat nich.<br />

Oder mutt ik mi eerst en Moped toleg-<br />

75 gen, ehr se mit mi snackt?<br />

Wenn ik blots wüss, wat een mit Deerns<br />

so snackt. Hett hier een en Idee?<br />

55 op den Kieker hebben = beobachten<br />

56 treffe


- 20 -<br />

De lütte Slötel an dat blaue<br />

Band<br />

Wiet, wiet weg, dor, wo de Welt to Enn<br />

is, leeg vör lange Tieden dat Land Gallinien.<br />

De Herrscher dor weer König<br />

Franz, en gresigen 57 Keerl, ganz ahn Mit-<br />

5 leed för all sien Ünnergevenen.<br />

Lang harr he op enen Söhn luert, un as<br />

he em harr, freu he sik as dull.<br />

He geev em den Naam Christian, un dat<br />

seeg so ut, as wenn em to sien Glück nu<br />

10 nix mehr fehlen worr.<br />

An sienen eersten Levensdag harr de<br />

Lütt mit eenmal enen lütten Slötel an en<br />

blaue Band üm den Hals, un keeneen<br />

wüss, wo de herkeem. Sien Vader weer<br />

15 füünsch un wull den Slötel op jede Oort<br />

un Wies loswarrn: de Kinnerfru müss em<br />

wegsmieten, de Goorner müss em in’n<br />

Goorn ingraven – söven Meter deep.<br />

Man versöch em to verbrennen un in’t<br />

20 depe Water to versupen. Man dat holp<br />

allens nix – ümmer wedder kehr de lütte<br />

Slötel torüch un hung sik an den lütten<br />

Hals. Dor geev de König op.<br />

Mit de Tiet weer uns Prinz ranwussen,<br />

25 man he harr dat Hart gegen sienen Vader<br />

verslaten 58 .<br />

Nu harr de König enen Vagel, de snacken<br />

kunn. De müss achter den Prinzen<br />

ranflegen un allens mellen, wat he den<br />

57 grässlich<br />

58 verschlossen


HANNELORE WEILAND 2/9<br />

geb. 1947, pensionierte Lehrerin, lebt in Gallin-<br />

Kuppentin im Landkreis Ludwigslust.<br />

30 Dag över so maak. Enen Dag seeg he em<br />

in de achterste Eck vun den Goorn mit<br />

en schöne Roos snacken. Dat gefull den<br />

König nich, un an’n annern Dag weer allens<br />

afmeiht un verwööst. Vun de<br />

35 Rosen weer nix mehr to sehn, blots een<br />

afbraken Roos, mit enen Schoh in de Eer<br />

pedd. Christian nehm ehr as en lütten<br />

verwunnten Vagel in de Hand un höör<br />

ehr ganz liesen snacken: „In en geheme<br />

40 Eck vun’n Goorn achter de Ellern 59 steiht<br />

en Muer 60 . Dor kann man an jeden dörteihnsten<br />

Dag en lies Rohren 61 hören.<br />

Gah na düsse Muer hen un röög ehr mit<br />

dienen lütten Slötel an.“<br />

45 De Prinz küss de starven Roos un leep<br />

ielig na de Steed, de em seggt worrn<br />

weer. De dicke griese Muer weer em<br />

noch nie nich opfullen.<br />

Kuum harr he ehr mit den lütten Slötel<br />

50 an dat blaue Band anröögt, weer en<br />

dröög Rastern 62 to hören, denn reet se<br />

uteneen un en Door weer to sehn.<br />

Un, o Wunner, ut dat Door keem en<br />

Deern. Op Hoor un Kleed leeg gröönli-<br />

55 chen Schimmel, man ut ehr Ogen lüchen<br />

de Freud un dat Glück so, as wenn de<br />

helle Sünn strahl. „Ik bün Prinzessin<br />

59 Erlen<br />

60 Mauer<br />

61 Heulen<br />

62 Rascheln<br />

- 21 -<br />

Christine un dank di för mien Befrien“,<br />

see se. Prinz Christian ümarm un küss de<br />

60 Deern.<br />

In düssen Ogenblick feeg en Storm dörch<br />

de inreten Muer. De Wind bruus in de Ellernkronen<br />

un brook dörch de Fenstern<br />

in dat Königsslott rin, dat all Dören op-<br />

65 flogen. De König seet graad bi’t Eten. He<br />

fohr tosamen, liekenbleek 63 .<br />

As sien Kroon em vun’n Kopp reten worr<br />

un de Trepp runnertrünnel 64 , renn he los<br />

un wull ehr griepen. Man dat güng nich<br />

70 so eenfach. Un so renn un renn he un<br />

sien narrschen 65 Vagel achter em ran.<br />

Keen Minsch hett mehr wat vun de beiden<br />

sehn.<br />

As Prinz Christian un Prinzessin Christine<br />

75 in’t Slott kemen, worrn se vun all Minschen<br />

willkamen heten as dat nie’e Königspoor.<br />

„Nu is dat doch Wohrheit worrn“, see de<br />

Deern, „König Franz worr mal vörher-<br />

80 seggt, wenn mi een küsst, worr he sien<br />

Kroon verleren, un dorüm hett he mi<br />

inmuern laten.“<br />

Siet düsse Tiet kann in alle Ecken vun dat<br />

Land Gallinien de Sünn schienen un de<br />

85 Wind weihen. Överall blöht Rosen un dat<br />

gifft keen Muer mehr.<br />

63 leichenblass<br />

64 herunterpurzelte<br />

65 närrischer


- 22 -<br />

Wi wannert eenfach ut<br />

Den 28. Februar avends höör Jochen<br />

Pielsteert, de Böverste vun de Hasen,<br />

dat Trinchen Nieschier, de Duuv, ehr<br />

Navers Heiner un Stine, de Lünken 66 ,<br />

5 opreegt wat vertell. An’n annern Morgen<br />

schull dat op de Heid en bannig grote<br />

Drievjagd geven. Un dat de Jägers al<br />

rein ut de Tüüt 67 weren, vunwegen dat<br />

Scheten op de armen Hasen, denn üm<br />

10 de güng dat ja toeerst! Donnerslag!<br />

„Dat sünd ja nu keen gode Utsichten“,<br />

dach sik Jochen un överlegg, wat nu to<br />

maken weer. He trummel eerstmal sien<br />

egen Sipp tohoop un vertell, wat he vun<br />

15 Trinchen Nieschier höört harr un see<br />

jüm denn, wat he sik utklamüüstert 68<br />

harr.<br />

He schick siene Neffen Hannes un Hermann<br />

un de Dochter vun sienen Swager,<br />

20 de lütt Metta, foorts los, dat se all de<br />

annern Hasen op de Heid Bescheed seggen.<br />

Un dat duer denn ok nich lang, un<br />

de Böversten vun de annern Sippen weren<br />

dor.<br />

25 „Nu warrt ‘t rieten 69 “, see Bodo Langbeen<br />

un klei sik düchtig achter de Lepels<br />

– dat maak he ümmer, wenn he sik so<br />

opreeg as nu – un fraag, wat een dorgegen<br />

maken kunn, un wat Jochen al<br />

30 wat op de Pann 70 harr?<br />

66<br />

Spatzen<br />

67<br />

rein ut de Tüüt = ganz aus dem Häuschen<br />

68<br />

ausgedacht<br />

69<br />

nu warrt rieten = Ausdruck des Erstaunens, verärgert sein<br />

70<br />

wat op de Pann hebben = eine Idee haben


MANFRED KÄTHNER 2/10<br />

geb. 1951, Verwaltungsangestellter, lebt in Stade<br />

„Kloor“, see Jochen. „wi wannert eenfach<br />

ut!“ „Utwannern? Wo schall dat<br />

denn gahn?“ fragen em de Annern un<br />

wackeln deepdenkern mit ehr langen<br />

35 Ohren.<br />

„Jungs“, see Jochen, „dat is so fein as en<br />

Acker mit Söötklee. Wi mööt röver över<br />

de Bahn, dor dörvt se nich hen, de<br />

asigen 71 Jägers.“<br />

40 Wo he dat vun wüss, fragen em de Annern,<br />

un wo se denn nu nipp un nau 72<br />

hen schullen, un wat dat dor ok seker<br />

weer un, un, un. Se hören gor nich op<br />

mit de Fragerie. Jochen Pielsteert leet<br />

45 jüm utsnacken un meen denn:<br />

„Stopp mal, leve Lüüd. Ik heff dat vun<br />

mienen Vader, un de hett dat vun sienen<br />

Vader. Dat is en oolt Geheemnis, wat in<br />

uns Sipp ümmer an den öllsten Söhn<br />

50 verarvt warrt. Kiek, dat gifft nich blots<br />

uns Heidhasen, nee, ok noch de Wooldhasen,<br />

un de leevt in’n Forst op de anner<br />

Siet vun de Bahn. Un wenn wi Heidjers<br />

mal ganz dull in de Schiet sitt, dennso<br />

55 köönt wi bi de Wooldhasen en Tietlang<br />

ünnerkrupen! Düssen Verdrag hett mien<br />

Öllervader mit de Böversten Wooldhasen<br />

afslaten – un den wüllt wi nu inlösen.<br />

Also, wi loopt nu de Heid lang, suust<br />

71 unangenehmen<br />

72 nipp un nau = ganz genau<br />

- 23 -<br />

60 denn över de Chaussee un achter den<br />

Kröger links af in den groten Forst rin. Ik<br />

heff al mienen Söhn Krischan henschickt,<br />

dat se dor Bescheed weet, dat wi<br />

kaamt.“<br />

65 Un so maken sik de Heidhasen op den<br />

Padd na den Forst, wo se bi de Verwandschop<br />

eerstmal ünnerkrupen deen.<br />

De Jägers hebbt den annern Morgen op<br />

de Heid en bannig dösig Gesicht maakt.<br />

70 Keen Haas weer dor, nich een, un ok<br />

Reineke Rootvoss kunnen se nich<br />

faatkriegen. De suus af as de Blitz un<br />

verhaal sik in een vun de groten Kaninkenlöcker,<br />

wo de jachterigen 73 Hunnen<br />

75 ok nich henkunnen.<br />

Bi dat groot Palaver, wat de Jägers denn<br />

harrn, güng op eenmal een vun de Donnerbüssen<br />

los. Dat Blie dreep een vun de<br />

Jägers so in’t Been, dat de bannig veel<br />

80 Bloot verloor. As de Jägers naher denn<br />

mit lange Nesen aftrocken weren, kemen<br />

de Heidhasen wedder ut den Forst<br />

rut un danzen vör Freud – akraat 74 an de<br />

Steed, wo de een Jäger dat Blie afkregen<br />

85 harr. Un düssen Siegerdanz maakt se nu<br />

ümmer in de Nacht vun den 29. Februar.<br />

Wenn du nipp un nau henhöörst, denn<br />

kannst ok mitkriegen, wat se dorbi luut<br />

un düütlich mit de Fööt trampelt!<br />

73 abgehetzt<br />

74 genau, akkurat


Quellenverzeichnis<br />

Die Texte sind für diese Sammlung orthographisch gegenüber<br />

der Vorlage vereinheitlicht und zum Teil gekürzt<br />

worden.<br />

1/1 Marianne Ehlers: De Opodeldoks, frei nach Sepp<br />

Strubel: „Die Opodeldoks“, Hamburg: Oetinger<br />

1985, S. 160.<br />

1/2 Sigrun Sachs: De grote Unkel Max, in „Vertell doch<br />

mal – wat för de Kinner“, hrsg. vom Norddeutschen<br />

Rundfunk, Neumünster: Wachholtz 2011,<br />

S. 82-83.<br />

1/3 Annetta Schulz: Jürgen un de Muus, in „Dat Vörleesbook“,<br />

hrsg. von der NDR Hamburg-Welle<br />

90,3; Hamburg: Quickborn 1998, S. 83.<br />

1/4 Christinanne Nölting: Dat grote Rennen, in „Perry<br />

Peerd. Dat grote Rennen“. Hamburg: Quickborn<br />

2010, S. 18-23.<br />

1/5 Hans-Heinrich Kolbeck: De Prophet Jona, Rechte<br />

beim Autor.<br />

1/6 Johanna Kastendieck: Hansi, in „Dat Vörleesbook“,<br />

hrsg. von der NDR Hamburg-Welle 90,3; Hamburg:<br />

Quickborn 1998, S. 54.<br />

1/7 Heinke Hannig: Pilzmahltiet, in Hannig, „Geschichten<br />

vun dat Glück“, Goldebek: Mohland, 2004,<br />

S.95-96.<br />

1/8 Brigitte Fokuhl: De plietschen Wörm, Rechte bei<br />

der Autorin.<br />

1/9 Hans Wilkens: De Deern mit den Luftballon, in<br />

„Dat Denkmaal“, Ekenis: Hako 2006, S. 5-6.<br />

1/10 Friedrich Hans Schäfer: Pippi geiht na School; nach<br />

Astrid Lindgren „Pippi Langstrump“, navertellt vun<br />

Friedrich Hans Schäfer, Hamburg: Oetinger 1979,<br />

S. 38-44.<br />

2/1 So fung Gott dat an ..., aus: „Dat groote Bibel-<br />

Billerbook up Platt“, hrsg. von Anita Christians-<br />

Albrecht, Ausgabe der Deutschen Bibelgesellschaft,<br />

Stuttgart, Burgdorf 2007, S. 10-21.<br />

2/2 Marianne Ehlers: De Isenbahn-Oma, frei nach Paul<br />

Maar „Die Eisenbahn-Oma“, Hamburg: Oetinger<br />

1981 (Reihe: Sonne Mond und Sterne).<br />

2/3 Thu-My Ly: Nie nich wedder, Rechte bei der Autorin.<br />

2/4 Hans Heinrich Kolbeck: Tiger, Lööv un Mistkäver,<br />

nach Max Bolliger „Mein erstes Vorlesebuch der<br />

schönsten Fabeln“, Ravensburg 1992, S. 29-31.<br />

- 24 -<br />

2/5 Hans-Hinrich Kahrs: Dor geiht nix över Football.<br />

Rechte beim Autor.<br />

2/6 Annetta Schulz: Weddersehn mit Markus, Rechte<br />

bei der Autorin.<br />

2/7 Detmar Dirks: Dat Gnatterland, in „Vertell doch<br />

mal – wat för de Kinner“, hrsg. vom Norddeutschen<br />

Rundfunk, Neumünster: Wachholtz 2011,<br />

S. 30-33, Auszug aus: „Ronja un de Geschichtenverteller“.<br />

2/8 Marianne Ehlers: Bert schrifft wat op, frei nach<br />

Jacobsson, Anders und Olsson, Sören: „Berts<br />

hemmungslose Katastrophen“, Hamburg: Oetinger<br />

1995, S. 143ff.<br />

2/9 Hannelore Weiland: De lütte Slötel an dat blaue<br />

Band, in „Vertell doch mal – wat för de Kinner“,<br />

hrsg. vom Norddeutschen Rundfunk, Neumünster:<br />

Wachholtz 2011, S. 96-99.<br />

2/10 Manfred Käthner: Wi wannert eenfach ut, in<br />

„Vertell doch mal – wat för de Kinner“, hrsg. vom<br />

Norddeutschen Rundfunk, Neumünster: Wachholtz<br />

2011, S. 73-75.<br />

3/1 Birgit Lemmermann: Vaders un anner ne’e Keerls<br />

för Ma, in: Lemmermann, „Ebbe un Hehn“. Bremen<br />

2007. S. 30ff<br />

3/2 Antoine de Saint-Exupery: De veerte Planet, in<br />

„Der kleine Prinz“. Plattdüütsch vun Arnd Immo<br />

Richter, Nidderau: Naumann 2000, S. 45-49.<br />

3/3 Melf Binge: Krank wesen, aus „Water op drööge<br />

Land“, Kiel: Jung 1985, Rechte beim Autor.<br />

3/4 Hans-Hinrich Kahrs: Verleevt, Rechte beim Autor.<br />

3/5 Bernhard Koch: Nüms will mi hebben, in „Glück<br />

hatt“, hrsg. vom NDR, Neumünster: Wachholtz<br />

1998, S. 65-66.<br />

3/6 Marianne Ehlers: Bi de Aborigines, frei erzählt<br />

nach Marlo Morgan „Traumreisende“, München:<br />

Goldmann, 2000.<br />

3/7 Wolfgang Sieg: Hochtiet in Bockelbüttel, in „Sigi<br />

Sünnschien sien Stories“, Hamburg: Quickborn<br />

1985, S. 155-157.<br />

3/8 Heiko Gauert: Flickwark, Rechte beim Autor.<br />

3/9 Heiko Gauert: Harry, Rechte beim Autor.<br />

3/10 Annetta Schulz: Anners mutt dat nu warrn! Rechte<br />

bei der Autorin.<br />

Trotz umfangreicher Bemühungen, die Rechte einzuholen, ist es uns<br />

in Einzelfällen nicht gelungen, die gegenwärtigen Rechteinhaber zu<br />

ermitteln. Honorarforderungen der Rechteinhaber bleiben selbstverständlich<br />

gewahrt.


Plattdüütsch in’n Hörfunk<br />

• Hör mal’n beten to -<br />

Die <strong>platt</strong>deutsche Morgenplauderei<br />

(jeden Werktag, 10.40 Uhr)<br />

• Von Binnenland und Waterkant –<br />

(Montag bis Freitag, 20.05 Uhr – 22.00 Uhr)<br />

o Aktuelle Reportagen, Interviews, Buchbesprechungen,<br />

Theaterrezensionen in der ersten Stunde.<br />

Außerdem „<strong>Schleswig</strong>-Holsteins Topographie“<br />

(Mo/Mi), „Dat Wedder op Platt“ (Do). Montags:<br />

Schwerpunkt Plattdeutsch in der zweiten Stunde<br />

mit Berichten, Portraits, Autorenlesungen „Platt<br />

live“, Rätsel „Platt für Plietsche“<br />

- 25 -<br />

• „De Week op <strong>platt</strong>“<br />

(sonnabends, 8.15 Uhr)<br />

der satirische Wochenrückblick<br />

• Niederdeutsches Hörspiel<br />

(jeden zweiten Freitag, 21.00 Uhr)<br />

• „Platt live“<br />

Plattdeutsche Lesungen (seit 1969) anwechselnden<br />

Orten sowie das <strong>platt</strong>deutsche Musikfest<br />

beim „Kunstflecken“ Neumünster<br />

• Niederdeutscher Erzählwettbewerb<br />

„Vertell doch mal“<br />

mit Radio Bremen, der PNE Wind AG und dem<br />

Ohnsorg-Theater Hamburg<br />

o (ausgezeichnet mit dem Niederdeutschen<br />

Literaturpreis der Stadt Kappeln 1994<br />

• darüber hinaus gibt es auf der NDR1 Welle Nord<br />

<strong>platt</strong>deutsche Anteile im gesamten Tagesverlauf


De Bökerie is ok för di!<br />

Pünktlich zum Start des <strong>platt</strong>deutschen Vorlesewettbewerbes gibt es in den Büchereien in <strong>Schleswig</strong>-Holstein<br />

jetzt auch Wissensboxen mit zahlreichen <strong>platt</strong>deutschen Medien. Doch Büchereien<br />

können noch viel mehr. Hier erfährst du, warum es sich lohnt, die öffentlichen Büchereien zu nutzen:<br />

Vom Buch bis zur Blu-Ray – das Angebot der öffentlichen Büchereien<br />

Mehr als 150 öffentliche Büchereien und 13 Fahrbüchereien in ganz <strong>Schleswig</strong>-Holstein, von Flensburg<br />

bis Lauenburg, von Helgoland bis Fehmarn, halten die verschiedensten Medien für dich bereit:<br />

• Bücher<br />

• Zeitschriften<br />

• CDs, DVDs<br />

• Blu-Ray-Discs<br />

• PC- und Konsolenspiele<br />

• Brettspiele<br />

Spannende Filme, Hörbücher und Lesefutter in Form von Krimis & Thrillern, Fantasy-Romanen,<br />

historischen Abenteuern, Mangas und Comics aber auch Sachbücher und Zeitschriften zu Themen<br />

wie Sport, Musik und Zeitgeschehen – das alles findest du in der Bücherei in deiner Nähe. Und noch<br />

vieles mehr!<br />

Der Internet-Zentralkatalog der Büchereizentrale enthält darüber hinaus rund 400.000 Titel aus<br />

dem Medienangebot der öffentlichen Büchereien im ganzen Land. Über 100 Büchereien in <strong>Schleswig</strong>-Holstein<br />

bieten dir die Möglichkeit, diese Titel per E-Mail zur Abholung in deine Bücherei zu<br />

bestellen.<br />

Hilfe für die Hausaufgaben – die Munzinger Online Datenbanken<br />

Du bist auf der Suche nach Informationen für deine Hausaufgaben, Hausarbeiten oder Referate und<br />

wirst im Internet nicht fündig? Kein Problem, denn 27 öffentliche Büchereien in <strong>Schleswig</strong> Holstein<br />

bieten dafür auf ihrer Homepage den schnellen und kostenlosen Zugang zum reichhaltigen Wissen<br />

der Munzinger Online Datenbanken und der Brockhaus-Online-Enzyklopädie – und das jederzeit von<br />

zu Hause aus. Hier findest du viele verlässliche Informationen zum Beispiel zu Personen, Ländern,<br />

Geschichte und Pop.<br />

Autoren und Künstler hautnah erleben – die Kinder- und Jugendbuchwochen<br />

Seit 27 Jahren finden im November in den Büchereien in <strong>Schleswig</strong>-Holstein die Kinder- und Jugendbuchwochen<br />

statt. Bei Lesungen, Theateraufführungen und Poetry Slams lernst du Autoren<br />

und Künstler hautnah kennen und kannst dich im Rahmen von Schreibwerkstätten und Workshops<br />

selbst literarisch betätigen.<br />

Eine Belohnung fürs Schmökern – der FerienLeseClub<br />

Auch in den Sommerferien lohnt sich ein Büchereibesuch! In über 50 Büchereien in <strong>Schleswig</strong>-<br />

Holstein nehmen mittlerweile mehr als 5.000 Schülerinnen und Schüler am FerienLeseClub (FLC)<br />

teil. Das Tolle daran: In den Ferien kannst du als Clubmitglied aus vielen spannenden Büchern deine<br />

Lieblingslektüre aussuchen. Bei der Rückgabe musst du nur noch ein paar Fragen zu den Büchern<br />

beantworten, und schon erhältst du das begehrte FLC-Zertifikat, das du nach den Ferien in dein<br />

Zeugnis eintragen lassen kannst.<br />

Weitere Informationen zu den Angeboten und zur Anmeldung erhältst du in deiner Bücherei oder<br />

unter www.bz-sh.de.<br />

Die öffentlichen Büchereien in <strong>Schleswig</strong>-Holstein freuen sich auf deinen Besuch!<br />

- 26 -


Textauswahl und Vereinheitlichung der<br />

Texte<br />

Für die Auswahl der Texte wurde eine Redaktion<br />

gebildet, die geeignete, das heißt altersgerechte Literatur<br />

zusammengestellt hat. Dabei wurden Inhalte,<br />

Themen und Formen beachtet – zusätzlich auch<br />

auf den Wert der Wiedererkennung gebaut, etwa<br />

bei Übersetzungen aus dem Hochdeutschen.<br />

So ist ein breites Spektrum an kind- und jugendgemäßer<br />

Vorleseliteratur für folgende drei Altersgruppen<br />

entstanden:<br />

1: 3. -4. Schuljahr<br />

2: 5. -7. Schuljahr<br />

3: 8. -10. Schuljahr<br />

Damit dieses Textheft seinen Zweck erfüllen kann,<br />

sind die Beiträge unter Vernachlässigung der regionalen<br />

Eigentümlichkeiten in bezug auf die Schreibung<br />

vereinheitlicht worden. Den Autoren ist dafür<br />

zu danken, dass sie einer solchen Veränderung ihrer<br />

Texte zugestimmt haben.<br />

Innerhalb des landesweiten Wettbewerbs musste<br />

eine Textbasis geschaffen werden, die von allen<br />

Teilnehmern ohne allzu starke Leseschwierigkeiten<br />

aufgrund von regionalen Charakteristika gelesen<br />

werden kann. Zugleich sind ältere Schreibungen<br />

aufgehoben worden, weil sie das Lesen unnötig<br />

kompliziert machen.<br />

Die Vereinheitlichung der Texte hat insbesondere<br />

zum Ziel, den Schülerinnen und Schülern die Chance<br />

zu eröffnen, zwischen den Texten ungehindert<br />

auswählen zu können. Noch viel wichtiger für die<br />

Lesenden ist es, dass sie von jedem Text aus, ohne<br />

durch regionale Schreibungen gestört zu werden,<br />

zu ihrer örtlichen Aussprache gelangen können.<br />

Damit können sie auch mit Familienmitgliedern<br />

üben.<br />

Die schon im Plattdeutschen geübten Schülerinnen<br />

und Schüler können zudem auf dieser Basis ihre<br />

„eigene“ Mundart zu sprechen. Auch wenn die sogenannten<br />

„<strong>Schleswig</strong>er Formen“ in den Textheften<br />

nicht auftauchen, dürfen diese selbstverständlich<br />

beim Lesewettbewerb verwendet werden.<br />

Beispiel: wenn im Text die Wendung „wi maakt“<br />

oder „wi speelt“ steht, darf der Lesende auch „wi<br />

maken“ und „wi spelen“ sagen, wenn er es so<br />

kennt bzw. wenn diese Formen in der Region<br />

verankert sind.<br />

- 27 -<br />

Bei der Vereinheitlichung ist das Regelwerk, das bei<br />

Johannes Sass aufgeführt wird 1 , zugrunde gelegt<br />

worden.<br />

- „Es werden nur solche Schriftzeichen verwandt,<br />

die auch im Hochdeutschen gebräuchlich sind.“<br />

(Seite 16)<br />

- Außerdem wird zur leichteren Orientierung im<br />

Schriftbild immer die Anlehnung an das Hochdeutsche<br />

gesucht.<br />

- Mit dem Auslassungszeichen (Apostroph) werden<br />

in dieser Sammlung Verkürzungen des Artikels<br />

und andere Verkürzungen (in’e = in de) und<br />

Zusammenziehungen bezeichnet (hau ‘k - hau<br />

ik).<br />

- Einfaches und doppeltes g zwischen Selbstlauten<br />

wird als g gesprochen (neger - näher), g am<br />

Ende eines Wortes als ch (leeg - schlimm), g und<br />

gg vor einem t als ch (liggt - liegt).<br />

- Lange Selbstlaute in offener Silbe sind grundsätzlich<br />

einfach geschrieben, nur das lange i erscheint<br />

wie im Hochdeutschen auch als ie. Der<br />

Schüler kann also erkennen, dass der Selbstlaut<br />

in mehrsilbigen Wörtern vor einem einfachen<br />

Mitlaut lang zu sprechen ist: heten, maken, bruken,<br />

roken und rieden.<br />

- Langer Selbstlaut in geschlossener Silbe wird<br />

durch Doppelvokal bezeichnet bzw. durch<br />

Dehnungs-h (wie im Hochdeutschen): Kruut,<br />

Moot bzw. Koh, Böhn.<br />

- Einfaches a wie in maken, doppeltes a wie in<br />

Aap, ah wie in Fahrt werden wie der dänische<br />

Laut in Aarhus ausgesprochen bzw. wie eine lange<br />

Version des o in Motte.<br />

- Genauso werden die Selbstlaute in den häufig<br />

gebrauchten Kurzwörtern dor, gor sowie der<br />

doppelte Selbstlaut in poor/Poor (Doppelung<br />

wegen der Analogie zum Hochdeutschen) ausgesprochen.<br />

Sollten Schwierigkeiten mit der Schreibung bestehen,<br />

lesen Sie bitte die vollständigeren Anweisungen<br />

bei Sass oder richten Sie Ihre Anfragen an<br />

<strong>Schleswig</strong>-<strong>Holsteinischer</strong> <strong>Heimatbund</strong>,<br />

Hamburger Landstraße 101<br />

24113 Molfsee<br />

Tel. 0431-98 384-0<br />

Email: info@heimatbund.de<br />

1 Der neue Sass: Plattdeutsches Wörterbuch (mit Regeln für die<br />

<strong>platt</strong>deutsche Rechtschreibung), hrsg. von der Fehrs-Gilde,<br />

Gesellschaft für niederdeutsche Sprachpflege, Literatur und<br />

Sprachpolitik e.V., Neumünster: Wachholtz Verlag 2009, 5. Auflage


Redaktion:<br />

Christoph Ahlers, Redakteur, NDR 1 Welle Nord<br />

Marianne Ehlers, Referentin für Niederdeutsch beim SHHB,<br />

Autorin, Redaktionsleitung<br />

Heiko Gauert, Schulleiter, Autor<br />

Dr. Reinhard Goltz, Geschäftsführer, Institut für niederdeutsche<br />

Sprache (INS) in Bremen<br />

Volker Holm, Leiter des Zentrum für Niederdeutsch, Ratzeburg<br />

Ingwer Oldsen, Leiter des Zentrums für Niederdeutsch, Leck<br />

Waldtraut Vogt, Landesbeauftragte für Niederdeutsch<br />

in der Schule<br />

Ein besonderer Dank gilt:<br />

Stefan Meyer<br />

vom Landschaftsverband Oldenburg in Niedersachsen,<br />

für die Erlaubnis zur Verwendung des Logos und der Postkarten<br />

von „Platt ist cool“<br />

Heidrun Schlieker<br />

Bilderbuchautorin aus Burgwedel in Niedersachsen, für die<br />

Bereicherung durch viele fröhliche und passende Illustrationen<br />

Kontakt: www.hschlieker.de<br />

Heinrich Thies<br />

2. Vorsitzender der Fehrs-Gilde e.V. und Herausgeber des<br />

Sass’schen Wörterbuches, für seine umfassende Bearbeitung<br />

des aktuellen Textheftes nach dem Regelwerk von Sass<br />

- 28 -

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!