Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.
YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.
Anna Tsygankova (Kitri) and Matthew Golding (Basilio)<br />
Live recording from the Amsterdam Music Theatre, 2010<br />
Music by Ludwig Minkus (1826–1917)<br />
Choreography Marius Petipa and Alexander Gorsky<br />
Production and Additional Choreography Alexei Ratmansky<br />
Décor and Costume Design Jérôme Kaplan<br />
Lighting Design James F. Ingalls<br />
Dutch National Ballet<br />
Holland Symfonia<br />
Conductor Kevin Rhodes<br />
L U D W I G M I N K U S<br />
Kitri Anna Tsygankova<br />
Basilio Matthew Golding<br />
Don Quichot Peter de Jong (actor)<br />
Sancho Panza Karel de Rooij (actor)<br />
Gamache Dario Mealli<br />
Lorenzo Altin Kaftira<br />
Mercedes Natalia Hoffmann<br />
Espada Moises Martin Cintas<br />
Piccilia Maiko Tsutsumi<br />
Juanita Nadia Yanowsky<br />
Cupid Maia Makhateli<br />
Queen of the Dryads Sasha Mukhamedov<br />
Produced and directed by Adrienne Liron & Jeff Tudor<br />
Music by Ludwig Minkus<br />
A Dutch National Ballet and 3 Minutes West co-production<br />
in association with the NTR © 2010 | www.het-ballet.nl
1 Overture 3:42<br />
PROLOGUE<br />
Library<br />
2 Don Quichot‘s servants hide his books 0:56<br />
3 Entrance of Don Quichot. His visions 3:14<br />
4 Entrance of Sancho Panza 6:06<br />
ACT 1<br />
A square in Barcelona<br />
5 A square in Barcelona 0:47<br />
6 Kitri‘s entrance 1:59<br />
7 Basilio‘s entrance 0:13<br />
8 Scene: Kitri and Basilio 2:59<br />
9 Scene: Lorenzo, Kitri and Basilio 1:36<br />
10 Entrance of Gamache 1:27<br />
11 Seguidilla 1:37<br />
12 Pas de caractère: Mercedes and Toreadors 1:32<br />
13 Dance of Espada 1:18<br />
14 Quadrille of Toreadors 1:51<br />
15 Dance of Mercedes with the knives 2:07<br />
16 Coda: Espada, Mercedes, Toreadors 1:12<br />
17 The fight and the entrance of Don Quichot and Sancho Panza 1:39<br />
18 Sancho Panza‘s polka 3:06<br />
19 Dance of Juanita and Piccilia 3:42<br />
20 Don Quichot thinks Kitri is Dulcinea 5:24<br />
21 Basilio‘s variation with Juanita and Piccilia 1:09<br />
22 Kitri‘s variation with castanets 1:16<br />
23 Coda. Finale Act I 3:14<br />
ACT 2<br />
Actors camp<br />
24 The comedians 1:48<br />
25 Kitri & Basilio enter, followed by Gamache & Lorenzo 2:57<br />
26 Kitri & Basilio‘s gypsy pas de deux 1:45<br />
27 Puppet theatre and the windmills 4:22<br />
28 The nightmares of Don Quichot 2:03<br />
Dream paradise<br />
29 Don Quichot‘s dream 2:16<br />
30 Dance of the Dryades 2:39<br />
31 Queen of the Dryades variation 2:19<br />
32 Cupid’s variation 1:07<br />
33 Kitri‘s variation as Dulcinea 2:14<br />
34 Coda. The end of the dream 4:01<br />
ACT 3<br />
Tavern<br />
35 Tavern 1:20<br />
36 Entrance of Kitri and Basilio 2:18<br />
37 Scene: Lorenzo and Gamache discover Kitri 3:10<br />
A square in Barcelona<br />
38 Wedding March 3:44<br />
39 Basilio‘s “suicide“ 2:44<br />
40 Coda 1:34<br />
41 The comedians 1:56<br />
42 Bolero, danced by Mercedes and Espada 2:03<br />
43 Fandango 2:29<br />
44 Grand Pas: entrée 1:53<br />
45 Adagio: Pas de deux Kitri and Basilio 5:54<br />
46 Variation 1) Juanita 1:10<br />
47 Variation 2) Basilio 1:22<br />
48 Variation 3) Kitri 1:43<br />
49 Variation 4) Piccilia 2:14<br />
50 Coda 3:17<br />
51 Finale 7:18<br />
52 End Credits 1:53<br />
4 5
INTERVIEW WITH ALEXEI RATMANSKY<br />
“This ballet lets dancers show off their best qualities.”<br />
“Maybe”, suggests Alexei Ratmansky”, Don Quichotte is such a favourite in<br />
Russia because it’s so cold there, and this temperamental ballet has so many<br />
‘heated’ goings-on”. From the first time he breathlessly watched the ballet,<br />
danced by Vasiliev and Maximova, as a young ballet student, to recently<br />
watching one performance after another as artistic director of the Bolshoi Ballet,<br />
he has never tired of Don Quichotte! And that fact alone means working on his<br />
own version of this ballet has been a very special and challenging experience.<br />
After creating new versions of the nineteenth-century ballet Le Corsaire<br />
(2007) and the Soviet ballet Flames of Paris (2008) for the Bolshoi, Don<br />
Quichotte was the next project on Ratmansky’s ‘wish list’. As he says, he<br />
grew up with the ballet, and besides being familiar with many companies’<br />
versions, he knows the productions of the Bolshoi and the Mariinsky Ballet<br />
back to front. “And the interesting thing is that both companies claim<br />
to dance the Alexander Gorsky version, yet there are many differences<br />
between the two productions”.<br />
For his version for the Dutch National Ballet, Ratmansky decided to return<br />
to the origins of Don Quichotte in Russia. In other words, to the first version<br />
created by Marius Petipa in Moscow in 1869, which was revised by Petipa<br />
himself and also adapted twice later on by Gorsky. He had placed his hopes<br />
in the Harvard University library, where the choreographic notations of<br />
several nineteenth-century Russian ballets are kept (having been smuggled<br />
out to the West by ballet régisseur Nicholas Sergeyev shortly after the<br />
Russian Revolution). But unfortunately, Ratmansky discovered that no<br />
written record survived of either the two Petipa versions of Don Quichotte<br />
or those dating from 1900 and 1902 by Gorsky. However, there were some<br />
other sources, such as the original libretto by Marius Petipa, annotated<br />
music scores, old programmes, reviews, memoires and historical books.<br />
“Putting all these sources together sheds some light on the subject and<br />
clarifies here and there what was originally by Petipa, what changes Gorsky<br />
made, and what alterations and additions were made later on. But…”,<br />
stresses Ratmansky, “we can’t really be certain who did what and whether<br />
the choreography of the various scenes also remained the same. The<br />
productions of Don Quichotte that are danced today are the result of 140<br />
years of performance history, during which each generation has changed,<br />
That is why, says Ratmansky, the version he has made for the Dutch<br />
National Ballet should not be seen as ‘an original choreography’, or as a<br />
reconstruction of the original version. “We simply don’t know what was<br />
original”. Despite several of his own additions, however, his production<br />
remains a traditional work. “I’ve made use of all the information I’ve been<br />
able to find, all the versions I know, and all the famous dances and steps<br />
traditionally associated with the ballet. And using that as the basis, I make<br />
my own decisions, with great respect for tradition”.<br />
“Despite Tchaikovsky’s wonderful music, I can sometimes get too much of<br />
Swan Lake or The Sleeping Beauty – but so long as it’s danced by the right<br />
cast, Don Quichotte works every time”.<br />
THE DUTCH NATIONAL BALLET<br />
The Dutch National Ballet was founded in 1961 and has been led by artistic director<br />
Ted Brandsen since 2003. The company has a strong international orientation and<br />
is the largest dance company in the Netherlands, employing 80 dancers.<br />
Since 1986, the Dutch National Ballet has been housed in The Amsterdam<br />
Music Theatre, one of the largest and best equipped theatres in Europe.<br />
The company gives over 70 performances a year in Amsterdam, plus at<br />
least 25 performances in other theatres in the Netherlands and on international<br />
tours abroad.<br />
The majority of performances are accompanied live by the Holland Symfonia<br />
orchestra.<br />
ALEXEI RATMANSKY (Production and additional choreography)<br />
Alexei Ratmansky (St. Petersburg) was trained at the Bolshoi Ballet School<br />
in Moscow. He has danced with the Ukrainian National Ballet, the Royal<br />
Winnipeg Ballet and the Royal Danish Ballet.<br />
He has choreographed ballets for the Mariinsky Ballet (formerly the Kirov<br />
Ballet), the Royal Danish Ballet, the Royal Swedish Ballet, New York City Ballet,<br />
American Ballet Theatre, San Francisco Ballet, the State Ballet of Georgia and<br />
the Dutch National Ballet. He received a prestigious Golden Mask Award from<br />
the Theatre Union of Russia for Dreams of Japan (1998). In 2005, he was<br />
awarded the Benois de la Danse prize for his production of Anna Karenina.<br />
Ratmansky was appointed artistic director of the Bolshoi Ballet in January<br />
2004. Under his leadership, the Bolshoi Ballet was nominated ‘Best<br />
Foreign Company’ in 2005 and 2007 by The Critics’ Circle in London,<br />
6 added or cut things”.<br />
who also presented him with a National Dance Award in 2006. In 2007,<br />
7
he received a second Golden Mask Award. Ratmansky has been resident<br />
choreographer with American Ballet Theatre since January 2009.<br />
SYNOPSIS<br />
Act 1<br />
Scene 1<br />
Don Quichot‘s library<br />
When Don Quichot discovers that his books have suddenly disappeared, he<br />
wages an imaginary battle as a ‘knight’ and rescues the beautiful Dulcinea.<br />
The household is startled by a loud noise, after which the annoyed Don discovers<br />
a thief, Sancho Panza, in whom he sees the squire he needs so badly.<br />
Scene 2<br />
Public holiday on a square in Barcelona<br />
Kitri, the daughter of the innkeeper Lorenzo, is flirting with the young barber<br />
Basilio. But Kitri’s father won’t hear of their love. He wants his daughter to<br />
marry the rich but ridiculous Gamache.<br />
Kitri and Basilio escape together, with Lorenzo and Gamache in hot pursuit.<br />
Act 2<br />
Scene 1<br />
A plateau in the mountains<br />
Kitri and Basilio ask a troupe of travelling actors for help. Their pursuers<br />
are told that the young lovers have already left.<br />
As the Don watches a play, he believes that the princess is really being beset<br />
by a devil. Mayhem breaks out at the camp and the Don is left behind,<br />
battered and dazed. He thinks the windmills on the plateau are monsters<br />
and the moon is his Dulcinea.<br />
Scene 2<br />
Don Quichot‘s heavenly vision<br />
The nightmare turns into a heavenly vision, with Dulcinea as the radiant<br />
central figure. When Sancho Panza appears, he revives the Don with wine.<br />
Act 3<br />
Scene 1<br />
A tavern in Barcelona full of gypsies, toreadors and other high-spirited folk<br />
Kitri thinks she has escaped her forced marriage to Gamache. But unfortu-<br />
Scene 2<br />
On the square in front of Lorenzo’s inn<br />
Preparations are underway for the wedding of Kitri and Gamache. Basilio<br />
stabs himself because his heart is broken, but Kitri realises he is only pretending.<br />
She begs for a nuptial blessing, and when it is given Basilio springs<br />
up again. He has fooled everyone.<br />
While the wedding of Kitri and Basilio is being celebrated, the Don and his<br />
squire go off in search of new adventures.<br />
Matthew Golding (Basilio)<br />
8 nately, her father and his followers manage to find them this time.<br />
9
INTERVIEW: RATMANSKY OVER “DON QUICHOT”<br />
“In dit ballet kun je als danser laten zien waarin jíj het beste bent.“<br />
“Misschien”, oppert Alexei Ratmansky, “is Don Quichot wel zo geliefd in Rusland<br />
omdat het er zo koud is, en het er bij dit temperamentvolle ballet altijd zo ‘heet’<br />
aan toe gaat.” Vanaf het moment dat hij als jonge balletstudent ademloos naar<br />
de vertolking van Vasiliev en Maximova keek, tot recent, toen hij als artistiek<br />
directeur van het Bolsjoi Ballet de ene na de andere uitvoering zag: Don Quichot<br />
verveelt hem nooit! En dat alleen al maakt het werken aan een eigen versie van<br />
dit ballet tot een bijzondere en uitdagende ervaring.<br />
Na voor het Bolsjoi Ballet onder meer nieuwe versies van het negentiendeeeuwse<br />
ballet Le Corsaire (2007) en het sovjetballet Flames of Paris (2008)<br />
te hebben gemaakt, was Don Quichot een volgend werk op Ratmansky’s<br />
‘verlanglijstje’. Hij is, zegt hij, opgegroeid met het ballet. Kent, naast een<br />
groot aantal andere versies, de producties van het Marijinski Ballet en die<br />
van het Bolsjoi van binnen en van buiten. “En het interessante is: beide<br />
gezelschappen claimen dat zij de Alexander Gorski-versie dansen, maar<br />
toch is er een groot aantal verschillen tussen beide producties.”<br />
Ratmansky besloot om voor zijn versie voor Het Nationale Ballet terug<br />
te keren naar de oorsprong van Don Quichot in Rusland. Ofwel naar<br />
de eerste versie die Marius Petipa in 1869 in Moskou maakte, en die<br />
daarna niet alleen door Petipa zelf, maar later ook tweemaal door Gorski<br />
werd bewerkt. Hij had daarbij zijn hoop gevestigd op de bibliotheek van<br />
Harvard University, waar van diverse negentiende-eeuwse Russische<br />
balletten choreografische notaties worden bewaard (die kort na de<br />
Russische Revolutie door balletregisseur Nicholas Sergejev naar het Westen<br />
zijn gesmokkeld). Maar helaas, zo ontdekte Ratmansky, bleek noch van de<br />
twee Don Quichot-versies van Petipa, noch van die van de uit 1900 en<br />
1902 daterende bewerkingen van Gorski enige schriftelijke vastlegging<br />
te zijn overgeleverd. Wel waren er andere bronnen voorhanden, zoals<br />
het originele libretto van Marius Petipa, muziekpartituren voorzien<br />
van aantekeningen, oude programmaboeken, recensies, memoires en<br />
historische boeken. “Al die bronnen bij elkaar werpen wel het nodige licht<br />
op de zaak, maken hier en daar duidelijk wat oorspronkelijk van Petipa was,<br />
welke ingrepen Gorski verrichtte, en welke aanpassingen en toevoegingen<br />
nog weer later zijn aangebracht. Maar”, benadrukt Ratmansky, “echt met<br />
zekerheid zeggen wat van wie is en of de choreografie van de verschillende<br />
Quichot zoals die nu gedanst worden, zijn het resultaat van 140 jaar<br />
opvoeringsgeschiedenis, waarbij elke generatie dingen heeft veranderd,<br />
toegevoegd en/of geschrapt.”<br />
Daarom, zegt Ratmansky, moet de versie die hij nu voor Het Nationale<br />
Ballet maakt ook niet als (een reconstructie van) een originele choreografie<br />
worden aangeduid: “We weten simpelweg niet wat origineel is.”<br />
Maar zijn productie wordt, ondanks diverse eigen toevoegingen, wél een<br />
traditionele choreografie. “Ik maak gebruik van alle informatie die ik heb<br />
kunnen vinden, van alle versies die ik ken en van alle beroemde, zo met<br />
het ballet verbonden dansen en passen, en maak op basis daarvan mijn<br />
eigen keuzes, met groot respect voor de traditie.”<br />
“Ondanks Tsjaikovski’s prachtige muziek, kan ik van Het Zwanenmeer of<br />
The Sleeping Beauty soms echt mijn buik vol hebben. Maar Don Quichot<br />
werkt, mitst door de juiste cast gedanst, altijd.”<br />
HET NATIONALE BALLET<br />
Het Nationale Ballet is in 1961 opgericht en staat sinds 2003 onder artistieke<br />
leiding van Ted Brandsen. Het gezelschap is sterk internationaal gericht en<br />
is met 80 dansers het grootste dansgezelschap van Nederland.<br />
Sinds 1986 is Het Nationale Ballet gehuisvest in Het Muziektheater Amsterdam,<br />
een van de grootste en best geoutilleerde theaters van Europa. Jaarlijks verzorgt<br />
het gezelschap ruim 70 voorstellingen in Amsterdam en daarbuiten nog ten<br />
minste 25 in andere theaters in Nederland en op internationale tournees in<br />
het buitenland.<br />
Het merendeel van de voorstellingen wordt live muzikaal begeleid door<br />
Holland Symfonia.<br />
ALEXEI RATMANSKY<br />
Alexei Ratmansky (Sint-Petersburg) werd opgeleid aan de balletschool van het<br />
Bolsjoi Ballet in Moskou. Hij danste onder meer bij het Nationale Ballet van<br />
Oekraïne, het Royal Winnipeg Ballet en het Koninklijk Ballet van Denemarken.<br />
Als choreograaf maakte hij creaties voor het Ballet van het Marijinski<br />
Theater (voorheen: Kirov Ballet), Koninklijk Ballet van Denemarken,<br />
Koninklijk Ballet van Zweden, New York City Ballet, American Ballet Theatre,<br />
San Francisco Ballet, Staatsballet van Georgïe en Het Nationale Ballet. Voor<br />
Dreams of Japan (1998), kreeg hij een Golden Mask Award van de Russische<br />
theaterunie. In 2005 werd zijn choreografie Anna Karenina onderscheiden<br />
10 scènes ook dezelfde is gebleven, kunnen we niet. De producties van Don<br />
met de Benois de la Danse-prijs.<br />
11
In januari 2004 werd Ratmansky benoemd tot artistiek directeur van het<br />
Bolsjoi Ballet. Onder zijn leiding kreeg het Bolsjoi Ballet in 2005 en 2007<br />
het predicaat ‘Beste Buitenlandse gezelschap’ van de Londense Critic’s<br />
Circle, die hem in 2006 bovendien een National Dance Award. In 2007<br />
won hij opnieuw een Golden Mask Award. Sinds januari 2009 is Ratmansky<br />
vaste choreograaf van het American Ballet Theatre.<br />
SYNOPSIS<br />
1 e Akte<br />
Scène 1<br />
De studeerkamer van Don Quichot<br />
Als Don Quichot ontdekt dat opeens zijn boeken zijn verdwenen, trekt hij<br />
in zijn fantasie als ‘ridder’ ten strijde, en redt daarbij de mooie Dulcinea.<br />
Nadat het huis is opgeschrikt door kabaal ontdekt de geërgerde Don een dief.<br />
In deze Sancho Panza ziet hij de schildknaap die hij zo hard nodig heeft.<br />
Scène 2<br />
Feestdag op een plein in Barcelona<br />
Kitri, de dochter van de herbergier Lorenzo, flirt met de jonge barbier<br />
Basilio. Maar Kitri’s vader wil niets van hun liefde weten. Hij wil dat zijn<br />
dochter trouwt met de rijke, potsierlijke Gamache.<br />
Kitri en Basilio gaan er samen vandoor, achterna gezeten door Lorenzo en Gamache.<br />
2 e Akte<br />
Scène 1<br />
Een hoogvlakte in de bergen<br />
Kitri en Basilio vragen de acteurs van een rondtrekkende toneelgroep om<br />
hulp. Hun achtervolgers wordt verteld dat de jonge geliefden al weg zijn.<br />
Als de Don een toneelstuk bijwoont meent hij dat de prinses in het stuk<br />
door een duivel wordt belaagd, breekt groot tumult uit, en blijft hij gehavend<br />
en verdwaasd achter. Hij ziet de windmolens op de hoogvlakte voor<br />
monsters aan – in de maan herkent hij zijn Dulcinea.<br />
Scène 2<br />
Het paradijselijke visioen van Don Quichot<br />
De nachtmerrie verandert in een paradijselijk visioen, met Dulcinea als het<br />
stralende middelpunt. Als Sancho Panza verschijnt, brengt deze de Don met<br />
wijn weer tot leven.<br />
3 e Akte<br />
Scène 1<br />
Een taverne in Barcelona vol zigeuners, stierenvechters en uitgelaten volk<br />
Kitri denkt dat ze ontkomen is aan een gedwongen huwelijk met Gamache.<br />
Helaas: haar vader en zijn gevolg weten hen ook dit keer te vinden.<br />
Scène 2<br />
Op het plein bij Lorenzo’s herberg<br />
De voorbereidingen voor het huwelijk van Kitri en Gamache worden getroffen.<br />
Uit liefdesverdriet steekt Basilio zich dood. Kitri weet dat zijn zelfmoord spel<br />
is. Ze smeekt een huwelijkszegen af, waarna Basilio plots opspringt – hij heeft<br />
iedereen gefopt.<br />
Het huwelijk van Kitri en Basilio wordt gevierd. De Don en zijn schildknaap<br />
trekken verder, op zoek naar nieuwe avonturen.<br />
‘Cactus’ men and Peter de Jong (Don Quichot)<br />
12 13
ENTRETIEN AVEC ALEXEI RATMANSKY<br />
« Ce ballet permet aux danseurs de déployer tout leur talent. »<br />
« Peut-être », suggère Alexei Ratmansky, « que Don Quichotte est aussi apprécié<br />
en Russie du fait qu’il y fait extrêmement froid et que la fougue de ce ballet<br />
‘réchauffe’ les cœurs et les esprits. » Depuis la toute première fois où ce ballet,<br />
dansé par Vasiliev et Maximova, l’a tenu en haleine alors qu’il n’était qu’un jeune<br />
apprenti danseur, jusqu’aux nombreuses représentations auxquelles il a récemment<br />
assisté en tant que directeur artistique du Ballet du Bolchoï, il ne s’est<br />
jamais lassé de Don Quichotte ! Et ce seul fait a donné à son travail de création<br />
de sa propre version une dimension tout à fait particulière et passionnante.<br />
Après la création de nouvelles versions du ballet du 19ème siècle Le Corsaire<br />
(2007) et du ballet soviétique Flammes de Paris (2008) pour le Bolchoï, Don<br />
Quichotte figurait sur la liste des projets de Ratmansky. Il dit avoir grandi avec le<br />
ballet, les versions d’un grand nombre de compagnies lui sont familières et il connaît<br />
parfaitement les productions du Bolchoï et du Ballet du Mariinsky. « Et ce qui est<br />
intéressant, c’est que les deux compagnies affirment danser la version d’Alexander<br />
Gorsky, alors qu’il existe bon nombre de différences entre les deux productions. »<br />
Pour sa version destinée au Ballet National Néerlandais, Ratmansky a décidé<br />
de revenir aux origines de Don Quichotte en Russie. En d’autres termes, à la<br />
première version créée par Marius Petipa à Moscou en 1869, revue par Petipa<br />
lui-même et plus tard également adaptée à deux reprises par Gorsky. Pour<br />
ce faire, il avait placé tous ses espoirs dans la bibliothèque de l’Université de<br />
Harvard où sont conservées les notes chorégraphiques de plusieurs ballets<br />
russes du 19ème siècle (exfiltrées à l’Ouest par le régisseur de ballet Nicholas<br />
Sergeyev peu après la révolution russe). Ratmansky a malheureusement<br />
constaté qu’il ne restait aucune trace écrite des deux versions du Don Quichotte<br />
de Petipa ni de celles datant de 1900 et 1902 adaptées par Gorsky. Il subsistait<br />
toutefois quelques autres sources telles que le livret original de Marius Petipa,<br />
des partitions annotées, d’anciens programmes, des critiques, des mémoires et<br />
des ouvrages historiques. « En regroupant toutes ces sources, on a pu y voir un<br />
peu plus clair, faire la part des choses entre les éléments créés par Petipa, les<br />
modifications réalisées par Gorsky, les changements et compléments apportés<br />
ultérieurement. Mais… », souligne Ratmansky, « nous ne pouvons pas savoir<br />
avec certitude qui a fait quoi et si la chorégraphie des différentes scènes est<br />
toujours restée identique. Les productions de Don Quichotte qui sont<br />
actuellement dansées résultent de 140 ans d’histoire chorégraphique au<br />
C’est pourquoi, précise Ratmansky, la version qu’il a élaborée pour le Ballet<br />
National Néerlandais ne doit pas être considérée comme ‘une chorégraphie<br />
originale’ ou comme une reconstruction de la version originale. « Nous ne<br />
savons tout simplement pas quels éléments datent de la version originale ».<br />
Malgré plusieurs ajouts de son cru, sa production reste une œuvre traditionnelle.<br />
« J’ai utilisé toutes les informations que j’ai pu trouver, toutes les versions que<br />
je connais et l’ensemble des danses et des pas célèbres traditionnellement<br />
associés au ballet. C’est sur cette base que je prends ensuite mes propres<br />
décisions, en respectant la tradition. »<br />
« Malgré la magnifique musique de Tchaïkovski, j’en ai parfois un peu plein le<br />
dos du Lac des cygnes ou de La belle au bois dormant – mais tant qu’il est bien<br />
dansé, je ne me lasse pas de Don Quichotte ».<br />
LE BALLET NATIONAL NÉERLANDAIS<br />
Fondé en 1961, le Ballet National Néerlandais est dirigé depuis 2003 par le<br />
directeur artistique Ted Brandsen. A forte vocation internationale, la compagnie<br />
est la plus grande compagnie de danse aux Pays-Bas et compte 80 danseurs.<br />
Depuis 1986, le Ballet National Néerlandais est installé à l’Amsterdam<br />
Music Theatre, l’un des plus grands théâtres et les mieux équipés d’Europe.<br />
La compagnie assure plus de 70 représentations par an à Amsterdam, ainsi<br />
qu’au minimum 25 représentations dans d’autres théâtres aux Pays-Bas et<br />
dans le cadre de tournées à l’étranger.<br />
La majorité des représentations sont accompagnées par l’Orchestre<br />
symphonique de Hollande.<br />
ALEXEI RATMANSKY (production et chorégraphie additionnelle)<br />
Alexei Ratmansky (St. Petersbourg) a été formé auprès de l’école de ballet<br />
du Bolchoï à Moscou. Il a dansé avec le Ballet National Ukrainien, le Ballet<br />
Royal de Winnipeg et le Ballet Royal Danois.<br />
Il a réalisé la chorégraphie de ballets pour le Ballet du Mariinsky (anciennement<br />
Ballet Kirov), le Ballet Royal Danois, le Ballet Royal Suédois, le<br />
New York City Ballet, l’American Ballet Theatre, le Ballet de San Francisco,<br />
le Ballet National de Géorgie et le Ballet National Néerlandais. L’Union<br />
des Théâtres de Russie lui a octroyé le Prix du Masque d’Or pour Rêves<br />
du Japon (1998). En 2005, il a obtenu le Prix Benois de la Danse pour sa<br />
production d’Anna Karénine.<br />
Ratmansky a été nommé directeur artistique du Ballet du Bolchoï en jan-<br />
14 cours desquels chaque génération a changé, ajouté ou retiré des choses ».<br />
vier 2004. Sous sa direction, en 2005 et 2007, le Ballet du Bolchoï a été<br />
15
nommé ‘Meilleure compagnie étrangère’ par le Critics’ Circle à Londres,<br />
lequel lui a également attribué un Prix National de la Danse en 2006. Un<br />
deuxième Masque d’Or lui a été décerné en 2007. Ratmansky est chorégraphe<br />
résident à l’American Ballet Theatre depuis janvier 2009.<br />
SYNOPSIS<br />
Acte 1<br />
Scène 1<br />
Cabinet de travail de Don Quichotte<br />
Lorsque Don Quichotte découvre que ses livres ont subitement disparu, il mène<br />
une bataille imaginaire en tant que ‘chevalier’ et sauve la belle Dulcinée.<br />
La maison est ébranlée par un énorme vacarme et Don Quichotte, contrarié,<br />
découvre un voleur, Sancho Panza, en qui il voit l’écuyer dont il a cruellement<br />
besoin.<br />
Scène 2<br />
Jour de fête sur une place de Barcelone<br />
Kitri, la fille de l’aubergiste Lorenzo, flirte avec le jeune barbier Basile.<br />
Mais le père de Kitri ne veut pas entendre parler de cet amour. Il veut que<br />
sa fille épouse le riche mais ridicule Gamache.<br />
Kitri et Basile s’enfuient, poursuivis par Lorenzo et Gamache.<br />
Acte 2<br />
Scène 1<br />
Un plateau dans les montagnes<br />
Kitri et Basile demandent de l’aide à une troupe de comédiens ambulants. Ces<br />
derniers disent à leurs poursuivants que les jeunes amoureux sont déjà partis.<br />
Don Quichotte assiste à une pièce et croit que la princesse est réellement<br />
assaillie par un démon. Il y a du grabuge dans le camp et Don Quichotte<br />
est laissé sur place, meurtri et hébété. Il prend les moulins à vent sur le<br />
plateau pour des monstres et la lune pour sa Dulcinée.<br />
Scène 2<br />
La vision céleste de Don Quichotte<br />
Le cauchemar se transforme en vision céleste au centre de laquelle rayonne<br />
Dulcinée. Lorsque Sancho Panza arrive, il ranime Don Quichotte avec du vin.<br />
Acte 3<br />
Scène 1<br />
Une taverne à Barcelone pleine de romanichels, de toréadors et autres<br />
personnages hauts en couleurs<br />
Kitri pense avoir échappé au mariage forcé avec Gamache. Mais son père<br />
et ses serviteurs parviennent malheureusement à les retrouver.<br />
Scène 2<br />
Sur la place devant l’auberge de Lorenzo<br />
Les préparatifs pour le mariage de Kitri et Gamache battent leur plein.<br />
Basile se poignarde car son cœur est brisé, mais Kitri se rend compte<br />
qu’il joue la comédie. Elle demande une bénédiction nuptiale et Basile se<br />
relève. Il a dupé tout le monde.<br />
Le mariage de Kitri et Basile est célébré, Don Quichotte et son écuyer<br />
partent à la recherche de nouvelles aventures.<br />
Moises Martin Cintas (Espada)<br />
16 17
INTERVIEW MIT ALEXEI RATMANSKY<br />
„Dieses Ballett bringt das individuelle Können der Tänzer zur Geltung.“<br />
„Vielleicht ist Don Quichotte in Russland deshalb so beliebt, weil es dort<br />
so kalt ist und dieses temperamentgeladene Ballett viele feurige Szenen<br />
enthält“, spekuliert Alexei Ratmansky. Ihn selbst hat Don Quichotte<br />
– mit Vasiliev und Maximova in den Hauptrollen – seit seinem ersten,<br />
atemlosen Besuch des Balletts als junger Ballettschüler immer wieder in<br />
seinen Bann geschlagen. Nicht einmal die Routine all der Aufführungen,<br />
die er als künstlerischer Direktor des Bolschoi-Theaters leitete, konnte<br />
den Genuss in Überdruss verwandeln. Schon allein diese Tatsache macht<br />
die Arbeit an einer eigenen Choreografie des Balletts zu einer besonderen<br />
Herausforderung.<br />
Nach Neuinszenierungen des im 19. Jahrhundert uraufgeführten Balletts Le<br />
Corsaire (2007) und des sowjetischen Balletts Die Flamme von Paris (2008)<br />
für das Bolschoi-Theater stand Don Quichotte ganz oben auf Ratmanskys<br />
Projektliste. Nach eigener Aussage mit Don Quichotte „großgeworden“, ist<br />
Ratmansky mit den Bearbeitungen vieler Ballettensembles vertraut und<br />
kennt die Produktionen des Bolschoi- und des Mariinski-Theaters bis ins<br />
kleinste Detail. „Das Interessante daran ist, dass beide Compagnien behaupten,<br />
nach der Choreografie von Alexander Gorsky zu tanzen. Aber es<br />
gibt zwischen den beiden Produktionen sehr viele Unterschiede.“<br />
In seiner Fassung für das Niederländische Nationalballett wollte Ratmansky<br />
zu den Anfängen von Don Quichotte in Russland zurückkehren – also zu<br />
Marius Petipas ursprünglicher, 1869 in Moskau geschaffener Version,<br />
von Petipa selbst später überarbeitet und von Gorsky zweifach adaptiert.<br />
Dabei setzte Ratmansky seine Hoffnung auf die Bibliothek der Harvard<br />
University, die die Tanznotationen zu verschiedenen (kurz nach der<br />
russischen Revolution von dem Ballett-Regisseur Nicholas Sergeyev in den<br />
Westen geschmuggelten) russischen Ballettwerken des 19. Jahrhunderts<br />
beherbergt. Leider musste Ratmansky feststellen, dass weder zu Petipas<br />
beiden Versionen von Don Quichotte noch von Gorskys Bearbeitungen<br />
aus den Jahren 1900 und 1902 schriftliche Aufzeichnungen erhalten<br />
sind. Er musste sich also auf andere Quellen verlassen, darunter das<br />
Original-Libretto von Marius Petipa, Partituren mit Tanznotationen, alte<br />
Programme, Rezensionen, Memoiren und Geschichtswerke. „Durch den<br />
Vergleich dieser verschiedenen Quellen lässt sich etwas Licht in das Dunkel<br />
18 bringen und hier und dort klären, was aus Petipas Feder stammt, was Gorsky 19<br />
Maia Makhateli (Cupido)
geändert hat und welche Änderungen und Hinzufügungen in späterer Zeit<br />
dazugekommen sind. Trotzdem lässt sich nicht mit absoluter Sicherheit<br />
sagen, wer was gemacht hat und ob die Choreografie einzelner Szenen<br />
verändert wurde“, betont Ratmansky. „Die Produktionen von Don Quichotte,<br />
die heute aufgeführt werden, resultieren aus 140 Jahren Tanzgeschichte,<br />
in deren Verlauf jede Generation etwas geändert, etwas hinzugefügt oder<br />
etwas weggelassen hat.”<br />
Deshalb, so Ratmansky, ist seine Fassung für das Het Nationale Ballet<br />
auch nicht als „originale Choreografie“ oder als Rekonstruktion der<br />
ursprünglichen Version zu verstehen: „Wir können einfach nicht sagen, was<br />
original ist und was nicht.” Er selbst hat an mehreren Stellen Ergänzungen<br />
vorgenommen, was aber nichts an der Traditionstreue seiner Produktion<br />
ändert: „Ich habe alle Informationen verwendet, die ich aufspüren konnte,<br />
habe sämtliche mir bekannten Versionen und all die berühmten Tänze<br />
und Schritte berücksichtigt, die herkömmlicherweise zu diesem Ballett<br />
gehören. Ich treffe meine eigenen Entscheidungen auf dieser Grundlage,<br />
unter Wahrung der Tradition.”<br />
„So wunderbar Tschaikowskys Musik ist – manchmal bin ich Schwanensee<br />
und Dornröschen einfach leid. Don Quichotte dagegen begeistert mich immer<br />
wieder aufs Neue, solange es von der richtigen Truppe getanzt wird.”<br />
DAS NIEDERLÄNDISCHE NATIONALBALLETT<br />
Das Niederländische Nationalballett wurde 1961 gegründet und steht seit<br />
2003 unter der künstlerischen Leitung von Ted Brandsen. Mit 80 Tänzern<br />
ist die international geprägte Compagnie das größte Ballettensemble der<br />
Niederlande.<br />
Seit 1986 ist das Nationalballett im Amsterdamer Muziektheater, einem<br />
der größten und am besten ausgestatteten Theater Europas, beheimatet.<br />
Das Ensemble gibt jährlich über siebzig Vorstellungen in Amsterdam sowie<br />
mindestens 25 Aufführungen in den Niederlanden und im Ausland.<br />
Die Aufführungen werden in der Regel vom Holländischen Sinfonieorchester<br />
live begleitet.<br />
ALEXEI RATMANSKY (Produktion und zusätzliche Choreografie)<br />
Alexei Ratmansky (geboren in St. Petersburg) studierte an der Ballettschule des<br />
Bolschoi-Theaters in Moskau. Er tanzte mit dem ukrainischen Nationalballett,<br />
dem Royal Winnipeg Ballet und dem Königlich Dänischen Ballett.<br />
Ballett (ehemals Kirow-Ballett), das Königlich Dänische Ballett, das<br />
Königlich Schwedische Ballett, das New York City Ballet, das American<br />
Ballet Theatre, das San Francisco Ballet, das State Ballet of Georgia sowie<br />
das Niederländische Nationalballett. 1998 zeichnete ihn der russische<br />
Theaterverband für Dreams of Japan mit der begehrten Goldenen Maske<br />
aus. 2005 erhielt er den Prix Benois de la Danse für seine Produktion<br />
von Anna Karenina.<br />
Im Januar 2004 übernahm Ratmansky die künstlerische Leitung des<br />
Bolschoi-Balletts. Unter seiner Führung wurde das Ensemble 2005 und 2007<br />
von dem Londoner Critics’ Circle für die Kategorie „Best Foreign Company“<br />
nominiert und 2006 mit dem National Dance Award ausgezeichnet. 2007<br />
erhielt er seine zweite Goldene Maske. Seit Januar 2009 ist Ratmansky<br />
„resident choreographer“ beim American Ballet Theatre.<br />
HANDLUNG<br />
Erster Akt<br />
Erste Szene<br />
Don Quichottes Studierstube<br />
Don Quichotte entdeckt, dass seine Bücher verschwunden sind. Er stürzt<br />
sich in einen imaginären „Ritterkampf” und rettet die schöne Dulcinea.<br />
Die Hausbewohner werden von einem lauten Geräusch geweckt. Der verärgerte<br />
Don Quichotte ertappt einen Dieb, Sancho Panza, und glaubt in<br />
ihm den Knappen zu erkennen, den er sich so sehnlich herbei wünscht.<br />
Zweite Szene<br />
Feiertägliches Treiben auf einem Platz in Barcelona<br />
Kitri, die Tochter des Gastwirts Lorenzo, flirtet mit dem jungen Barbier Basilio.<br />
Kitris Vater will von der Liebe der beiden nichts wissen, sondern möchte,<br />
dass seine Tochter den lächerlichen, aber reichen Gamache heiratet.<br />
Kitri und Basilio reißen zusammen aus, von Lorenzo und Gamache dicht verfolgt.<br />
Zweiter Akt<br />
Erste Szene<br />
Eine Hochebene in den Bergen<br />
Kitri und Basilio bitten eine Truppe von Wanderschauspielern um Hilfe. Diese<br />
geben den Verfolgern die Auskunft, das Liebespaar sei bereits weitergezogen.<br />
Don Quichotte sieht einer Aufführung der Schauspieler zu und glaubt, die<br />
20 Sein choreografisches Schaffen umfasst Inszenierungen für das Mariinski-<br />
Prinzessin sei tatsächlich von einem Dämon besessen. Im Lager macht sich<br />
21
22<br />
Aufruhr breit. Don Quichotte, von Schlägen halb betäubt, wird allein zurückgelassen.<br />
Er hält die Windmühlen auf der Hochebene für Ungeheuer<br />
und den Mond für das Gesicht seiner Dulcinea.<br />
Zweite Szene<br />
Don Quichottes himmlische Vision<br />
Der Albtraum verwandelt sich in eine himmlische Erscheinung, deren<br />
Mittelpunkt Dulcineas strahlendes Antlitz bildet. Sancho Panza trifft ein<br />
und belebt Don Quichotte mit einem Trunk Wein.<br />
Dritter Akt<br />
Erste Szene<br />
Eine Schenke in Barcelona, voller Zigeuner, Stierkämpfer und anderen<br />
lustigen Volkes<br />
Kitri glaubt, der erzwungenen Verheiratung mit Gamache entgangen zu<br />
sein. Unglücklicherweise gelingt es ihrem Vater und seinem Gefolge diesmal,<br />
die Liebenden aufzustöbern.<br />
Zweite Szene<br />
Auf dem Platz vor Lorenzos Gasthaus<br />
Die Vorbereitungen für die Heirat von Kitri und Gamache laufen. Basilio<br />
gibt vor, sich aus Kummer zu erstechen; nur Kitri durchschaut die Täuschung.<br />
Sie erreicht es, dass ihr Vater der Verbindung mit Basilio seinen<br />
Segen erteilt, woraufhin Basilio sich unverzüglich wieder erhebt. Das Täuschungsmanöver<br />
ist gelungen.<br />
Während die Anderen Kitris und Basilios Hochzeit feiern, brechen Don<br />
Quichotte und sein Knappe zu neuen Abenteuern auf.<br />
Anna Tsygankova (Kitri) and Sasha Mukhamedov (Queen of the Dryads)<br />
Interview: Astrid van Leeuwen | German Translation: Xchange Services Ltd.<br />
French Translation: Xchange Services Ltd. | Photos: © Angela Sterling<br />
Booklet: Maria Dolg | Design: Arndt Waßmann | Product Manager: Marcus Heinicke<br />
Anna Tsygankova (Kitri)