01.11.2013 Aufrufe

Anhang - Springer

Anhang - Springer

Anhang - Springer

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.

YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.

<strong>Anhang</strong><br />

<strong>Anhang</strong><br />

652


<strong>Anhang</strong><br />

Eumyceten 1<br />

653


2 Angiospermen<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Nymphaeales (Nymphaeaceae sowie<br />

Vertreter weiterer Ordnungen:<br />

Amborellaceae, Canellaceae,<br />

Illiciaceae, Rafflesiaceae, Winteraceae)<br />

Ceratophyllales (Ceratophyllaceae)<br />

Laurales (Lauraceae)<br />

Magnoliales (Annonaceae,<br />

Magnoliaceae)<br />

Piperales (Aristolochiaceae,<br />

Piperaceae, Saururaceae)<br />

Acorales (Acoraceae)<br />

Alismatales (Alismataceae, Araceae,<br />

Posidoniaceae, Zosteraceae)<br />

Asparagales (Agavaceae, Alliaceae,<br />

Amaryllidaceae, Asparagaceae,<br />

Convallariaceae, Hyacynthaceae,<br />

Iridaceae, Nolinaceae, Orchidaceae)<br />

Dioscoreales (Dioscoreaceae)<br />

Pandanales (Pandanaceae)<br />

Liliales (Colchicaceae, Liliaceae)<br />

Arecales (Arecaceae)<br />

Poales (Cyperaceae, Flagellariaceae,<br />

Joinvillaceae, Juncaceae, Poaceae,<br />

Restionaceae)<br />

Commelinales (Commelinaceae)<br />

Zingiberales (Cannaceae, Marantaceae,<br />

Musaceae, Zingiberaceae)<br />

Ranunculales (Berberidaceae, Papaveraceae,<br />

Fumariaceae, Ranunculaceae)<br />

Proteales (Nelumbonaceae, Platanaceae,<br />

Proteaceae)<br />

Santalales (Loranthaceae, Santalaceae)<br />

Caryophyllales (Amaranthaceae,<br />

Cactaceae, Caryophyllaceae, Droseraceae,<br />

Molluginaceae, Nepenthaceae,<br />

Nyctaginaceae, Phytolaccaceae,<br />

Plumbaginaceae,<br />

Polygonaceae, Portulacaceae)<br />

Saxifragales (Crassulaceae, Hamamelidaceae,<br />

Paeoniaceae, Penthoraceae,<br />

Saxifragaceae)<br />

Geraniales (Geraniaceae)<br />

Malpighiales (Erythroxylaceae,<br />

Euphorbiaceae, Linaceae,<br />

Malpighiaceae, Passifloraceae,<br />

Salicaceae, Violaceae)<br />

Oxalidales (Oxalidaceae)<br />

Fabales (Fabaceae, Polygalaceae)<br />

Rosales (Cannabaceae, Elaeagnaceae,<br />

Moraceae, Rhamnaceae,<br />

Rosaceae, Ulmaceae, Urticaceae)<br />

Cucurbitales (Begoniaceae, Coriariaceae,<br />

Cucurbitaceae, Datiscaceae)<br />

Fagales (Betulaceae, Casuarinaceae,<br />

Fagaceae, Juglandaceae,<br />

Myricaceae)<br />

Myrtales (Myrtaceae, Onagraceae)<br />

Brassicales (Brassicaceae, Moringaceae,<br />

Resedaceae)<br />

Malvales (Bixaceae, Cistaceae,<br />

Malvaceae)<br />

Sapindales (Rutaceae, Sapindaceae)<br />

Cornales (Cornaceae)<br />

Ericales (Balsaminaceae, Ebenaceae,<br />

Ericaceae, Polemoniaceae, Primulaceae,<br />

Sapotaceae, Styracaceae,<br />

Theaceae)<br />

Garryales (Garryaceae)<br />

Gentianales (Gentianaceae,<br />

Rubiaceae)<br />

Lamiales (Bignoniaceae, Gesneriaceae,<br />

Lamiaceae, Oleaceae,<br />

Orobanchaceae, Plantaginaceae,<br />

Scrophulariaceae, Verbenaceae)<br />

Solanales (Convolvulaceae, Solanaceae)<br />

Aquifoliales (Aquifoliaceae)<br />

Apiales (Apiaceae, Araliaceae)<br />

Asterales (Asteraceae, Campanulaceae)<br />

Dipsacales (Caprifoliacea,<br />

Dipsacaceae, Valerianaceae)<br />

654


<strong>Anhang</strong><br />

Angiospermen 2<br />

655


3 Arachnida<br />

<strong>Anhang</strong><br />

656


<strong>Anhang</strong><br />

Hexapoda 4<br />

657


5 Echinodermata<br />

<strong>Anhang</strong><br />

658


<strong>Anhang</strong><br />

Vögel 6<br />

659


7 Teleostei<br />

<strong>Anhang</strong><br />

660


<strong>Anhang</strong><br />

Wo stehen sie? 8<br />

661


9 Wo stehen sie?<br />

<strong>Anhang</strong><br />

662


<strong>Anhang</strong><br />

Wo stehen sie? 10<br />

663


11 Wo stehen sie?<br />

<strong>Anhang</strong><br />

664


<strong>Anhang</strong><br />

Wo stehen sie? 12<br />

665


Allgemeine Literatur<br />

Allgemeine Literatur<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Benton M (1993) The Fossil Record<br />

II. Chapman & Hall, London<br />

Benton M (1997) Vertebrate Palaeontology.<br />

2nd edn. Chapman & Hall,<br />

London<br />

Briggs DEG, Crowther PR (1990)<br />

Palaeobiology, a Synthesis. Blackwell,<br />

Oxford<br />

Bold HC,Wynne MJ (1978) Introduction<br />

to the Algae. Prentice-Hall,<br />

Englewood Cliffs, NJ<br />

Brusca RC, Brusca GJ (1990) Invertebrates.<br />

Sinauer, Sunderland, MA<br />

Conroy G (1990) Primate Evolution.<br />

W. W. Norton, New York<br />

Corliss JO (1979) The Ciliated Protozoa.<br />

2nd edn. Pergamon, Oxford<br />

Cusset G (1997) Botanique. Les Embryophytes.<br />

Masson, Paris<br />

De Puytorac P, Grain J, Mignot JP<br />

(1987) Précis de Protistologie.<br />

Boubée, Paris<br />

Devillers C, Clairambault P (1976)<br />

Précis de Zoologie. Vertébrés.<br />

Masson, Paris<br />

Dorit RL, Walker WF, Barners RD<br />

(1991) Zoology. Saunders, Philadelphia<br />

Eldredge N, Stanley S (1984) Living<br />

Fossils. <strong>Springer</strong>, Berlin Heidelberg<br />

New York Tokyo<br />

Goodrich, E (1958) Studies on the<br />

Structure and Development of<br />

Vertebrates. 2nd edn. Dover, New<br />

York<br />

Graham LE (1993) Origin of Land<br />

Plants. Wiley & Sons, New York<br />

Frohne D, Jensen U (1998) Systematik<br />

des Pflanzenreichs. Wissenschaftliche<br />

Verlagsgesellschaft, Stuttgart<br />

Hayward PJ, Ryland JS (1998) Handbook<br />

of the Marine Fauna of<br />

North-West Europe. Oxford University<br />

Press, Oxford<br />

Hennig W (1984) Taschenbuch der<br />

speziellen Zoologie. Wirbellose I<br />

und II. Harri Deutsch, Thun<br />

Frankfurt/M.<br />

Hildebrand M, Goslow GE (2004) Vergleichende<br />

und funktionelle Anatomie<br />

der Wirbeltiere. <strong>Springer</strong>,<br />

Berlin Heidelberg New York Tokio<br />

Hoek C van den, Mann DG, Jahns<br />

HM (1993) Algen. 3. Aufl. Thieme,<br />

Stuttgart<br />

Holt JG, Krieg NR (1984-1989) Bergey’s<br />

Manual of Systematic Bacteriology.<br />

Williams & Wilkins,<br />

Baltimore<br />

Hyman LH (1940) The Invertebrates:<br />

Protozoa through Ctenophora.<br />

McGraw-Hill, New York<br />

Janvier P (1996) Early Vertebrates.<br />

Oxford University Press, Oxford<br />

Jollie M (1963) Chordate Morphology.<br />

Chapman & Hall, London<br />

(Collection „Reinhold Books in<br />

the Biological Sciences“)<br />

Judd WS, Campbell CS, Kellog EA,<br />

Stevens, P F (1999) Plant Systematics.<br />

A Phylogenetic Approach.<br />

Sinauer, Sunderland, MA<br />

Kardong K (1997) Vertebrates. 2nd<br />

edn. McGraw-Hill, Boston.<br />

Kenrick P, Crane PR (1997) The Origin<br />

and Early Diversification of Land<br />

Plants, a Cladistic Study. Smithsonian<br />

Institution,Washington<br />

MacDonald DW (1990) Encyclopédie<br />

des Animaux. Solar, Paris<br />

Margulis L et al (1990) Handbook of<br />

Protoctista. Jones & Bartlett, Boston<br />

Margulis L, McKhann HI, Olendzenski<br />

L (1990) Illustrated Glossary<br />

of Protoctista. Jones & Bartlett,<br />

Boston<br />

Meglitsch PA, Schram FR (1991)<br />

Invertebrate Zoology. 3rd edn.<br />

Oxford University Press, Oxford<br />

Mickoleit G (2004) Phylogenetische<br />

Systematik der Wirbeltiere. Verlag<br />

Dr. F. Pfeil, München<br />

Nelson JS (1994) Fishes of the World.<br />

3rd edn. Wiley & Sons, New York<br />

Nielsen C (2001) Animal Evolution.<br />

Oxford University Press, Oxford<br />

Novak RM, Paradiso JL (1983) Mammals<br />

of the World. 4th edn, Vol. 2.<br />

Johns Hopkins University Press,<br />

Baltimore, London<br />

Prescott LM, Harley JP, Klein DA<br />

(1999) Microbiology. 4th edn.<br />

McGraw-Hill, Boston<br />

Ruppert EE, Barnes RD (1993) Invertebrate<br />

Zoology. Saunders, New<br />

York<br />

Sitte P et al. (2002) Strasburger Lehrbuch<br />

der Botanik für Hochschulen,<br />

35. Aufl. Spektrum, Heidelberg<br />

Storch V, Welsch U, Wink M (2001)<br />

Evolutionsbiologie. <strong>Springer</strong>, Berlin<br />

Heidelberg New York Tokio<br />

Storch V, Welsch U (2003) Systematische<br />

Zoologie. 6. Aufl. Spektrum,<br />

Heidelberg<br />

Sudhaus W, Rehfeld K (1992) Einführung<br />

in die Phylogenetik und Systematik.<br />

Gustav Fischer, Stuttgart<br />

Taylor J (1996) Origin and Evolutionary<br />

Radiation of the Mollusca.<br />

Oxford University Press, London<br />

Urania (1992) Urania Tierreich in<br />

sechs Bänden. Urania, Leipzig<br />

Westheide W, Rieger W (1996) Spezielle<br />

Zoologie. Teil 1: Einzeller<br />

und Wirbellose Tiere. Spektrum,<br />

Heidelberg<br />

Westheide W, Rieger W (2003) Spezielle<br />

Zoologie. Teil 2: Wirbeloder<br />

Schädeltiere. Spektrum, Heidelberg<br />

Wiesemüller B, Rothe H, Henke W<br />

(2003) Phylogenetische Systematik.<br />

Eine Einführung. <strong>Springer</strong>,<br />

Berlin Heidelberg New York Tokio<br />

666


Lexikon<br />

Lexikon<br />

Ähnlichkeit s. Verwandschaftsgrad<br />

bzw. Verwandtschaftsverhältnis<br />

Analogie Strukturen, die sich ähneln<br />

(oder die gleich sind), jedoch<br />

einander nicht homolog* sind, sondern<br />

nur die gleichen biologischen<br />

Funktionen erfüllen. Die Analogie ist<br />

ein Spezialfall der Homoplasie*.<br />

apomorph bestimmt (durch eine<br />

Abfolge evolutiver Veränderungen<br />

eines Merkmals) den abgeleiteten<br />

Zustand im Vergleich zum ursprünglichen.<br />

Man verwendet auch den<br />

Begriff „apomorpher Zustand“ oder,<br />

erweitert, „apomorphes Merkmal“<br />

oder „abgeleitetes Merkmal“.<br />

äquiparsimonial von engl. parsimony<br />

= Sparsamkeit; bezeichnet zwei<br />

oder mehrere Modelle bzw. Theorien,<br />

die die gleiche Anzahl an Hypothesen<br />

voraussetzen. Zwei äquiparsimoniale<br />

Stammbäume erfordern<br />

dieselbe Zahl evolutiver Schritte, dieselbe<br />

Zahl an Mutationshypothesen<br />

oder dieselbe Zahl an Umwandlungen<br />

von Merkmalen*.<br />

Außengruppe s. Extragruppe<br />

autapomorph Beim Vergleich von<br />

Merkmalen zwischen Schwestergruppen<br />

bezeichnet dieses Adjektiv<br />

den abgeleiteten (oder apomorphen*)<br />

Zustand eines solchen Merkmals<br />

in einer dieser beiden Gruppen.<br />

In weiterem Sinne spricht man von<br />

einem autapomorphen Merkmal<br />

oder von einer Autapomorphie.<br />

Binnengruppe bezeichnet eine Gesamtheit<br />

von Taxa, innerhalb derer<br />

man Verwandtschaftsbeziehungen<br />

sucht (engl. ingroup). Diese Gesamtheit<br />

steht der Außengruppe* gegenüber<br />

– einer Gruppe also, von der<br />

man von Anfang an weiß, dass sie<br />

außerhalb der Binnengruppe steht.<br />

Blatt terminales Taxon in einem<br />

Stammbaum (oder Ende eines Astes).<br />

Charakter s. Merkmal<br />

Deletion Mutationstyp, bei dem in<br />

der DNA ein oder mehrere Basenpaar(e)<br />

verschwinden. Im weiteren<br />

Sinne Verlust von einer oder mehrerer<br />

Aminosäuren innerhalb eines<br />

Proteins. Siehe auch Insertion*.<br />

Dendrogramm von griech. dendros<br />

= Baum; Schema, das durch eine<br />

Abfolge von Verzweigungen die<br />

Verbindungen zwischen den Taxa<br />

ausdrückt. Kladogramme*, Phänogramme*<br />

und Phylogramme* sind<br />

spezielle Dendrogramme, die nach<br />

jeweils eigenen Regeln konstruiert<br />

werden.<br />

Distanzmatrix s. Matrix<br />

Distanz-Methode Merkmalsanalyse*,<br />

die an dem Punkt, an dem die<br />

Sequenzen der evolutiven Veränderungen<br />

untereinander verglichen<br />

werden, den Grad der Gesamtunterschiede<br />

(= Distanz) zwischen zwei<br />

Merkmalsgruppen (also zwischen<br />

zwei Taxa*) durch eine bestimmte,<br />

fortlaufende Variable misst. Jede<br />

Analyse liefert somit einen Distanzwert<br />

für jedes Taxon-Paar. Die Distanzen<br />

werden auf einer Matrix eingezeichnet.<br />

Der aus dieser Matrix<br />

abgeleitete Verzweigungsbaum wird<br />

als Phänogramm* bezeichnet, da er<br />

sich auf generelle Ähnlichkeitsmessungen*<br />

zwischen verschiedenen<br />

Taxa* gründet.<br />

Duplikation Mutationstyp, bei dem<br />

ein Gen kopiert und innerhalb des<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Genoms an einen anderen Ort übertragen<br />

wird. Solche voneinander<br />

abstammenden Gene bilden Multigenfamilien*.<br />

Extragruppe wird auch Außengruppe<br />

(oder outgroup) genannt; bezeichnet<br />

eine Gruppe, von der man von<br />

Anfang an weiß, dass sie außerhalb<br />

einer Gesamtheit von Taxa* steht,<br />

innerhalb derer man nach Verwandschaftsbeziehungen*<br />

sucht. Der<br />

gemeinsame Vorfahr der Innengruppe<br />

und der Außengruppe ist meist<br />

der älteste Vorfahr im Stammbaum.<br />

evolutionistische Systematik Schule<br />

der Systematik*, die nach Grad* und<br />

Kladon* (Plural: Klada) klassifiziert.<br />

Simpson und Mayr sind die Referenzautoren<br />

für diese Disziplin. Die<br />

evolutionistische Klassifizierung<br />

versucht, gleichzeitig die phylogenetischen<br />

Beziehungen und die Divergenzrate<br />

zwischen Organismen auszudrücken.<br />

generelle Ähnlichkeit allgemeine<br />

(im Französischen auch mit global<br />

bezeichnete) Ähnlichkeit zwischen<br />

zwei Taxa in sämtlichen Merkmalen.<br />

Wird häufig mithilfe einer einzigen<br />

fortlaufenden Variablen, der Distanz*,<br />

gemessen. Allgemeiner: Generelle<br />

Ähnlichkeit zwischen zwei Taxa,<br />

die ohne Polarisation* der Merkmale*<br />

festgestellt wurde.<br />

gewurzelt bezeichnet einen Stammbaum<br />

oder ein Dendrogramm*, an<br />

dessen Basispunkt sich eine Wurzel*<br />

befindet; ein solcher Stammbaum<br />

wird auch als „gewurzelt“ bezeichnet.<br />

Grad 1. allgemeiner Organisationsgrad,<br />

der von einer Gruppe innerhalb<br />

eines bestimmten Zeitraums<br />

667


Lexikon<br />

<strong>Anhang</strong><br />

erlangt worden ist. 2. Gesamtheit der<br />

Lebewesen als Teil einer Gruppe, die<br />

nach Huxley (1957-58) als Entwicklungsstadium<br />

oder evolutive Perfektion<br />

definiert wurden. Der Grad<br />

kann – im Gegensatz zum Kladon –<br />

paraphyletisch* sein.<br />

Gradist Bezeichnung für einen Evolutionssystematiker,<br />

der Klassifizierungen<br />

sowohl mithilfe von Graden*<br />

als auch von Klada* durchführt.<br />

Nicht zu verwechseln mit Gradualist*.<br />

Gradualist bezeichnet Biologen, die<br />

der Meinung sind, dass die Evolution<br />

der Organismen schrittweise erfolgt<br />

– ohne Beschleunigung oder Stillstand.<br />

Hennig, Willi deutscher Entomologe<br />

(1913–1976), Begründer der Kladistik*.<br />

Die beiden Hauptprinzipien der<br />

Hennig‘schen Methode sind:<br />

– Die Untersuchung der Phylogenie<br />

beginnt mit der Recherche der<br />

Schwestergruppen*. Das bedeutet<br />

in der Praxis, dass diese Recherche<br />

mit der Polarisierung* der Merkmale<br />

(Charaktere)* beginnt.<br />

– Das Vorhandensein einer Synapomorphie<br />

muss, solange es keinen<br />

Gegenbeweis gibt, als Hinweis auf<br />

eine nahe phylogenetische Verwandtschaft<br />

interpretiert werden.<br />

Homologie (homologe Merkmale) 1.<br />

Zwei Strukturen sind homolog, wenn<br />

sie bei unterschiedlichen Lebewesen<br />

dieselbe Grundbauweise und dieselben<br />

essenziellen Verknüpfungen mit<br />

den Nachbarorganen behalten haben<br />

– trotz unterschiedlichen Aussehens<br />

(Owen, 1843). Diese Homologie-<br />

Definition richtet sich nach der Position,<br />

die zwischen den verwandtschaftlichen<br />

Verbindungen bestehen.<br />

Historisch geht dieses Prinzip auf<br />

Geoffroy Saint-Hilaire (1818) zurück.<br />

Heute nennt man dies auch Primärhomologie,<br />

da diese Art der<br />

Homologie den Homologie-Hypothesen<br />

entspricht, wie man sie zu<br />

Beginn der phylogenetischen Analysen<br />

formuliert hat. 2. Ähnlichkeit<br />

zwischen einer oder mehreren<br />

Arten, Organen und Organteilen,<br />

wenn man annehmen kann, dass<br />

diese Übereinstimmung auf einen<br />

gemeinsamen Vorfahren zurückgeht.<br />

Diese Definition beschreibt den<br />

Homologie-Begriff der Abstammung<br />

oder der Sekundärhomologie. Das<br />

Konzept der Abstammung ist an<br />

einen Stammbaum geknüpft – die<br />

Sekundärhomologie zwischen Merkmalen<br />

wird durch den sparsamsten<br />

(most parsimonious) Stammbaum<br />

aufgezeigt.<br />

ANMERKUNG:<br />

Nach Hennig werden verschiedene<br />

Merkmale dann als homolog<br />

bezeichnet, wenn sie aus der Transformation<br />

desselben ursprünglichen<br />

Merkmals resultieren. Diese Definition<br />

gilt auch für molekulare Merkmale.<br />

Wenn es keinen Gegenbeweis<br />

gibt, sind zwei ähnliche Merkmale a<br />

priori homolog (Hennig’sches Prinzip,<br />

das beim Vergleich von Nukleotid-<br />

oder Proteinsequenzen angewendet<br />

wird).<br />

Homoplasie Ähnlichkeit zwischen<br />

einer oder mehreren Arten, Organen,<br />

Teilen von Organen, DNA- oder<br />

Proteinsequenzen, wenn man voraussetzen<br />

kann, dass diese Übereinstimmungen<br />

nicht auf einen gemeinsamen<br />

Vorfahren zurückgehen. Man<br />

unterscheidet verschiedene Fälle der<br />

Homoplasie, nämlich Analogie*,<br />

Konvergenz*, Parallelismus* und<br />

Reversion*.<br />

ANMERKUNG:<br />

Bei den molekularen Merkmalen<br />

ist die Homoplasie oft nicht a priori<br />

zu erkennen und wird erst vom<br />

„sparsamsten“ (most parsimonious)<br />

Stammbaum aufgedeckt. Bei den<br />

morphologischen Merkmalen ermöglicht<br />

die genaue Analyse der<br />

Merkmale und deren Primärhomologie<br />

in den meisten Fällen die Aufdeckung<br />

von Homoplasien. Wie im<br />

erstgenannten Fall können die so<br />

nicht aufgedeckten Homoplasien<br />

durch den sparsamsten Stammbaum<br />

ermittelt werden.<br />

Insertion DNA-Mutationstyp, der<br />

durch den Einbau einer oder mehrerer<br />

zusätzlicher Basenpaare in die<br />

DNA-Sequenz* entsteht. Darüber<br />

hinaus wird so auch das Hinzukommen<br />

einer oder mehrerer Aminosäuren*<br />

in eine Protein-Sequenz*<br />

bezeichnet. Siehe auch Deletion*.<br />

Kategorie In der zoologischen und<br />

botanischen Nomenklatur stellt die<br />

Kategorie eine Hierarchieebene<br />

oder einen Rang dar. Kategorien<br />

sind beispielsweise die Art, die Gattung,<br />

der Stamm, die Familie, die<br />

Ordnung, die Klasse oder der Stamm<br />

bzw. die Abteilung (Phylum). Bildhaft<br />

gesprochen ist die Kategorie<br />

eine Kiste und das Taxon* deren<br />

realer Inhalt. Die Kategorien sind<br />

hierarchisch so geordnet, dass jede<br />

von ihnen Teil der ranghöheren<br />

Kategorie ist. Die ranghöhere Kategorie<br />

umfasst sämtliche Kategorien<br />

der unteren Ränge (enkaptisches<br />

Verfahren).<br />

Kladistik synonym zu Kladismus.<br />

Methode zur Analyse von Merkmalen.<br />

Sie zielt darauf ab, die Evolutionsschritte<br />

aufzuzeigen, die im<br />

Zuge der Merkmalsveränderungen<br />

durchlaufen wurden. Diese Methode<br />

will also den plesiomorphen*<br />

(primitiven) und apomorphen*<br />

(abgeleiteten) Zustand der Merkmale<br />

bestimmen. Methode nach Hennig*,<br />

1966. Siehe auch Polarisierung*.<br />

668


Lexikon<br />

<strong>Anhang</strong><br />

kladistisch bezeichnet eine Klassifizierung,<br />

die prinzipiell phylogenetisch<br />

sein will und ausschließlich<br />

monophyletische Taxa oder Klada*<br />

enthält.<br />

Kladogramm Schema oder „Stammbaum“<br />

als Ausdruck einer Hypothese<br />

über die phylogenetischen Abstammungen<br />

zwischen mehreren<br />

Taxa*. Ein Kladogramm wird auf<br />

Basis von Resultaten aus kladistischen*<br />

Analysen konstruiert. Jeder<br />

Verzweigungspunkt eines solchen<br />

Stammbaums ist durch eine oder<br />

mehrere Synapomorphien* definiert.<br />

Das Kladogramm zeigt somit<br />

eine Verteilung der apomorphen*<br />

Merkmale in den Taxa*. In der Kladistik<br />

wird die Klassifizierung durch<br />

die Phylogenie bestimmt: Das Kladogramm<br />

stellt somit eine Klassifizierung<br />

dar, die auf dem Schachtelprinzip<br />

beruht.<br />

Kladon Plural: Klada, von griech.<br />

klados = Zweig; als strikt monophyletisches<br />

Taxon* enthält ein Kladon<br />

einen Vorfahr und alle seine Nachkommen.<br />

Klassifizierung (biologische) Abgrenzung,<br />

Reihung und Anordnung<br />

von Taxa* (Mayr, 1969). Anordnung<br />

der Lebewesen in Gruppen nach<br />

typologischen, phänetischen* oder<br />

phylogenetischen* Kriterien.<br />

Knoten s. Verzweigungspunkt<br />

kongruent gleich, in Übereinstimmung;<br />

genauer: Bezeichnung für<br />

einen phylogenetischen Stammbaum,<br />

der dieselbe Topologie zeigt<br />

wie ein anderer und somit die gleichen<br />

Verwandtschaftsverhältnisse<br />

zwischen Taxa aufweist.<br />

Konvergenz Ähnlichkeit, die unabhängig<br />

in verschiedenen Taxa* auftritt.<br />

Die Ähnlichkeiten wurden nicht<br />

von einem gemeinsamen Vorfahr in<br />

die verschiedenen Taxa vererbt. Eine<br />

Konvergenz, die zwischen nahe verwandten<br />

Taxa auftritt, wird Parallelismus<br />

genannt. Die Konvergenz ist<br />

ein Spezialfall der Homoplasie*.<br />

Länge (eines Stammbaums) 1. Bei<br />

einem Stammbaum, der mittels der<br />

Distanz*-Methode (Phänogramm)<br />

erstellt wurde: Summe der Astlängen,<br />

die proportional zum Prozentsatz<br />

der Unterschiede zwischen zwei<br />

Taxa sind. 2. Bei einem Stammbaum,<br />

der mittels einer auf dem Parsimonieprinzip<br />

basierenden Methode<br />

erstellt wurde: Gesamtzahl der evolutiven<br />

Ereignisse (oder Evolutionsschritte),<br />

die der Stammbaum (entlang<br />

der Gesamtlänge seiner Äste)<br />

erfordert.<br />

Matrix (Distanz-) Tabelle, in der vertikal<br />

und horizontal eine Abfolge von<br />

Arten (oder Taxa) angeordnet ist.<br />

Diese Tabelle zeigt in jedem ihrer<br />

Fächer die jeweilige Distanz* (in<br />

Form einer Ziffer), die die beiden<br />

beteiligten Arten voneinander<br />

trennt. Eine Distanzmatrix enthält<br />

somit sämtliche Distanzen, das<br />

heißt, eine Distanz für jedes mögliche<br />

Arten- oder Taxon-Paar.<br />

Matrix (Merkmals-) Tabelle, in der<br />

vertikal eine Abfolge von Arten (oder<br />

Taxa), und horizontal eine Abfolge<br />

von Merkmalen angeordnet ist. In<br />

den einzelnen Fächern der Tabelle<br />

werden die Eigenschaften der Merkmale<br />

für jedes dieser Taxa in Form<br />

eines Codes eingetragen. Die kladistische<br />

Analyse von Merkmalen führt<br />

zu so einer Matrix. Die Merkmalseigenschaften<br />

werden meist mit den<br />

Ziffern 0, 1, 2 etc. kodiert.<br />

Merkmal Attribut eines Mitglieds<br />

einer Population oder eines Taxons*,<br />

worin es sich von einem anderen<br />

Mitglied oder einem anderen Taxon<br />

unterscheidet. Allgemein kann ein<br />

Merkmal jedes Attribut sein, das verwendet<br />

wird, um die Taxa zu erkennen,<br />

zu beschreiben zu, definieren<br />

oder zu differenzieren. Merkmale<br />

bezeichnet man auch als Charaktere.<br />

molekulare Uhr Hypothese, wonach<br />

sich Moleküle aus derselben Funktionsklasse<br />

normalerweise gleichzeitig<br />

und mit demselben Rhythmus<br />

innerhalb verschiedener Linien entwickeln.<br />

So kann die Zahl der molekularen<br />

Unterschiede, die man heute<br />

in homologen Sequenzen verschiedener<br />

Arten ermitteln kann, dazu<br />

verwendet werden, abzuschätzen, wie<br />

viel Zeit zwischen dem letzten gemeinsamen<br />

Vorfahren zweier Arten<br />

vergangen ist (Divergenz-Zeitraum).<br />

monophyletisch In der phylogenetischen<br />

Systematik* eine Gruppe, die<br />

eine Ursprungsart sowie alle davon<br />

abstammenden Arten umfasst. Eine<br />

monophyletische Gruppe wird durch<br />

mindestens eine Synapomorphie*<br />

definiert. Ein Kladon* bezeichnet<br />

man ebenfalls als monophyletische<br />

Gruppe.<br />

Morphokline 1. Abfolge von Merkmalsumwandlungen<br />

innerhalb einer<br />

polarisierten evolutiven Serie (siehe<br />

Polarisation*) von einem ursprünglicheren<br />

Zustand (plesiomorph*) zu<br />

einem abgeleiteteren Zustand (apomorph*).<br />

2. Hierarchische Anordnung<br />

von Merkmalszuständen, in<br />

der jeder Merkmalszustand von dem<br />

vorhergehenden abgeleitet werden<br />

kann.<br />

Multifurkation Knotenpunkt in<br />

einem Stammbaum mit mehr als 3<br />

Ästen oder Astsegmenten. Wenn der<br />

Stammbaum auf einer Wurzel<br />

basiert, bezeichnet die Multifurkation<br />

einen Knotenpunkt* mit mehr<br />

als 2 Tochter-Ästen. Eine Multifurkation<br />

zeigt an, dass die phylogeneti-<br />

669


Lexikon<br />

<strong>Anhang</strong><br />

schen Beziehungen der beteiligten<br />

Gruppen (Äste) nicht genau bekannt<br />

sind.<br />

Multigen-Familie Gruppe von<br />

Genen, die aus Duplikationen* resultieren.<br />

Hierbei handelt es sich um<br />

homologe Gene, die innerhalb desselben<br />

Genoms auftreten und miteinander<br />

verwandt sind.<br />

Mutation Bezeichnet jede Veränderung<br />

des Genoms*, die nicht repariert<br />

worden ist. Meist handelt es sich<br />

hierbei um einen Replikationsfehler<br />

innerhalb einer DNA*-Sequenz. Im<br />

weiteren Sinne kann man auch von<br />

einer Mutation innerhalb eines Proteins<br />

sprechen: Eine Veränderung in<br />

der DNA-Sequenz hat eine Veränderung<br />

innerhalb des Proteins zur<br />

Folge, das von dieser DNA-Sequenz<br />

codiert wird.<br />

Achtung: Dieser Terminus wird<br />

einerseits verwendet, um den Prozess<br />

der Mutation zu bezeichnen und<br />

andererseits, den mutierten Zustand<br />

(als Resultat der Mutation).<br />

neighbour joining Bezeichnung für<br />

eine Methode, Stammbäume auf der<br />

Basis einer Distanzmatrix* zu erstellen.<br />

Diese Methode wurde von Saitu<br />

und Nei im Jahr 1987 entwickelt.Geht<br />

diese Methode der Konstruktion<br />

eines Stammbaums voraus, so hat sie<br />

die Besonderheit, die Arten in einer<br />

Ordnung zusammenzufassen – was<br />

eine Minimierung der Gesamtlänge*<br />

des Stammbaums zur Folge hat.<br />

Neutral-Allel Bezeichnung für ein<br />

Allel, das keinen Effekt auf den selektiven<br />

Nutzen eines Genotyps darstellt;<br />

Bezeichnung für ein Allel, das<br />

für den Organismus hinsichtlich der<br />

natürlichen Selektion weder einen<br />

Vor- noch einen Nachteil bringt.<br />

Parallelismus (Parallelentwicklung)<br />

Ähnlichkeit, die unabhängig in verschiedenen,<br />

eng verwandten Taxa*<br />

auftaucht: Derselbe apomorphe* Zustand<br />

wird bei verschiedenen Taxa,<br />

ausgehend von dem selben Ausgangsmerkmal,<br />

mehrfach erreicht.<br />

Der Parallelismus ist ein Spezialfall<br />

der Konvergenz*.<br />

paraphyletisch bezeichnet in der<br />

phylogenetischen Systematik eine<br />

Gruppe, die eine Ursprungsart<br />

umfasst und nur einen Teil ihrer<br />

Nachkommen. Eine paraphyletische<br />

Gruppe wird durch mindestens eine<br />

Symplesiomorphie* oder durch das<br />

Fehlen eines Merkmals gekennzeichnet.<br />

Die Grade* sind meist paraphyletische<br />

Gruppen.<br />

Parsimonie Methode zur Konstruktion<br />

von Phylogenien, die unter allen<br />

denkbaren Dendrogrammen* dasjenige<br />

auswählt, das mit so wenigen<br />

evolutiven Ereignissen wie möglich<br />

(also mit so wenigen Veränderungen<br />

der Merkmalszustände wie möglich)<br />

auskommt. Allgemeiner: Prinzip des<br />

sparsamen Umgangs mit Hypothesen.<br />

Phänetik 1. Synonym für numerische<br />

Taxonomie*.Verfahren, bei dem<br />

die Taxa auf der Basis ihrer generellen<br />

Ähnlichkeit* identifiziert und<br />

angeordnet werden. Die evolutive<br />

Bedeutung der Merkmale wird hierzu<br />

nicht herangezogen. Die Merkmale<br />

selbst werden nicht polarisiert,<br />

also nicht als apomorphe* und plesiomorphe*<br />

Zustände verschlüsselt.<br />

Die Unterschiede zwischen sämtlichen<br />

Merkmalen zweier Taxa werden<br />

mit Hilfe einer fortlaufenden<br />

Variablen global gemessen (globale<br />

Ähnlichkeit), die eine Distanz* zwischen<br />

den Taxa darstellt. In einer<br />

Matrix trägt man die Distanz für<br />

jedes Taxonpaar ein. Aus diesen<br />

Daten wird dann eine Klassifizierung<br />

konstruiert.<br />

2. Bezeichnung für eine Klassifizierung*,<br />

die mit der Methode der<br />

numerischen Taxonomie erstellt<br />

wurde.<br />

phänetische Systematik Schule der<br />

Systematik*, die entsprechend der<br />

globalen Ähnlichkeit von Organismen<br />

klassifiziert (siehe Phänetik*).<br />

Sie drückt die Divergenzrate zwischen<br />

Organismen aus.<br />

Phänogramm Dendrogramm*, das<br />

durch die numerische oder phänetische<br />

Taxonomie entsteht: Die Beziehungen<br />

zwischen den Taxa drücken<br />

den Grad der generellen Ähnlichkeit*<br />

aus.<br />

phylogenetische Systematik siehe<br />

Kladistik*, Hennig*. Schule der Systematik,<br />

die – nach Hennig (1913–<br />

1976) – ausschließlich nach Klada<br />

klassifiziert. Die phylogenetische<br />

Klassifizierung drückt ausschließlich<br />

die phylogenetischen Beziehungen<br />

zwischen Organismen aus, die<br />

mittels der kladistischen Analyse*<br />

aufgedeckt werden.<br />

Phylogenie Der geschichtliche Verlauf<br />

der Abstammung organisierter<br />

Lebewesen. Der Terminus wird<br />

auch verwendet, um innerhalb desselben<br />

Genoms die Abstammung<br />

von Genen zu bezeichnen, die sich<br />

vom selben ursprünglichen Gen ableiten.<br />

Phylogramm Schema der verwandtschaftlichen<br />

Beziehungen (Dendrogramm),<br />

das die Verzweigungen und<br />

den Divergenzgrad ausdrückt, der<br />

mit jedem Zweig (Taxon) verbunden<br />

ist. Das Phylogramm war lange die<br />

traditionelle Darstellungsform phylogenetischer<br />

Stammbäume.<br />

plesiomorph bezeichnet den<br />

ursprünglichen Zustand eines Merkmals*.<br />

Ein Synonym für diesen<br />

Begriff ist das Adjektiv „primitiv“.<br />

670


Lexikon<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Polarisation Vorgehensweise, die<br />

darin besteht, die Evolutionsschritte<br />

der Umwandlung eines Merkmals<br />

von seinem plesiomorphen* zu seinem<br />

(seinen) apomorphen* Zustand<br />

(Zuständen) zu bestimmen. Dies<br />

führt man mit einer bestimmten<br />

Anzahl von Kriterien (in der Regel<br />

drei) durch, die von Hennig (1966)<br />

vorgeschlagen worden sind.<br />

polyphyletisch bezeichnet in der<br />

phylogenetischen Systematik eine<br />

Gruppe, die eine bestimmte Anzahl<br />

an Arten oder Taxa*, jedoch nicht<br />

deren gemeinsamen Vorfahr enthält;<br />

eine polyphyletische Gruppe leitet<br />

sich von zwei oder mehr Ursprungsarten<br />

ab und ist durch mindestens<br />

eine Homoplasie* gekennzeichnet.<br />

Position siehe site*<br />

Pseudogen nicht funktionelles Gen,<br />

das in der Regel zu einer Multigen-<br />

Familie* gehört.<br />

Reversion abgeleiteter Zustand, der<br />

dem ursprünglichen (plesiomorphen*)<br />

Zustand ähnelt. Allgemeiner:<br />

Während einer Serie von Transformationen<br />

eines Merkmals (vom<br />

ursprünglichen zum abgeleiteten<br />

Zustand) die Rückkehr (Reversion)<br />

zu einem morphologischen oder<br />

molekularen Zustand, der dem vorausgegangenen<br />

(oder ursprünglichen)<br />

Stadium gleicht. Die Reversion<br />

ist ein Spezialfall der Homoplasie*.<br />

Schwestergruppen monophyletische<br />

Gruppen oder Klada*, die eine Art<br />

als gemeinsamen Vorfahr haben und<br />

mit dieser eine monophyletische<br />

Gruppe* eines übergeordneten<br />

Rangs bilden.<br />

Sequenzvergleich Vorgang, bei dem<br />

ähnliche Sequenzen so übereinander<br />

angeordnet werden, dass so wenige<br />

Unterschiede wie möglich zwischen<br />

ihnen bestehen. Man kann Gene aus<br />

ein und derselben „Multigen*-Familie“<br />

vergleichen sowie Gene verschiedener<br />

Arten. Sind die Gene homolog*,<br />

so sind die Unterschiede der<br />

Aminosäuren oder der Nukleotide<br />

zwischen den betrachteten Sequenzen<br />

Zeugnisse von Mutationen, die in<br />

der Vergangenheit stattgefunden<br />

haben.<br />

site Beim Sequenzvergleich stellt ein<br />

„site“ eine vertikale Serie von Nucleotiden<br />

oder Aminosäuren dar, die<br />

von verschiedenen Arten stammen.<br />

Sie werden durch Homologien* im<br />

Sequenzvergleich bestimmt. Wenn<br />

man Phylogenien konstruiert, stellt<br />

der „site“ das molekulare „Merkmal“<br />

dar. Die Art der Aminosäure oder<br />

des Nukleotids stellt den Merkmalszustand<br />

dar.<br />

Substitution Mutationstyp innerhalb<br />

einer Sequenz*, die im Austausch<br />

einer oder mehrerer Aminosäure(n)*<br />

oder Nukleotide* durch<br />

eine oder mehrere andere Aminosäure(n)<br />

oder Nukleotide besteht.<br />

symplesiomorph plesiomorphes*<br />

Merkmal, das bei zwei oder mehreren<br />

Taxa auftritt.<br />

synapomorph apomorphes* Merkmal,<br />

das bei zwei oder mehreren<br />

Taxa auftritt.<br />

Systematik 1. Wissenschaft von der<br />

biologischen Klassifizierung und<br />

den evolutiven Beziehungen zwischen<br />

Organismen.<br />

2. Wissenschaftliche Untersuchung<br />

verschiedener Organismen hinsichtlich<br />

ihrer Vielfalt und ihrer verwandtschaftlichen<br />

Beziehungen (nach<br />

Simpson: unter Einbeziehung der<br />

phylogenetischen Beziehungen).<br />

Taxon Plural: Taxa, Gesamtheit von<br />

Organismen, die in jeder Kategorie<br />

der hierarchisierten biologischen<br />

Klassifizierungen bestimmt und<br />

definiert werden; konkreter Inhalt<br />

einer Kategorie. Beispiel: Der Wolf<br />

(Canis lupus) ist ein Taxon von spezifischem<br />

Rang (Kategorie: Art);<br />

die Canidae (mit den Arten Hund,<br />

Wolf, Fuchs) bilden ein Taxon mit<br />

dem Rang einer Familie (Kategorie:<br />

Familie).<br />

Taxonomie Wissenschaft von der<br />

Klassifizierung lebender Organismen,<br />

gelegentlich auch als Taxionomie<br />

bezeichnet; Theorie und Praxis<br />

der Klassifizierung (Mayr). Diese<br />

Disziplin umfasst praktisch das<br />

Erkennen und die Bestimmung von<br />

Organismen, sowie deren Einordnung<br />

innerhalb einer Klassifizierung.<br />

UPGMA „unweighted pair group<br />

method using arithmetic average“;<br />

phänetische Methode zur Konstruktion<br />

von Stammbäumen, die auf<br />

einer Distanzmatrix* basiert. Sie<br />

besteht darin, die Arten zunächst in<br />

die am nächsten verwandten Taxa<br />

einzusortieren. Die Distanzen dieser<br />

Arten zu anderen Taxa werden<br />

gemittelt, um eine generelle Distanz<br />

der neu geschaffenen Gesamtheit<br />

(gebildet aus diesen beiden Arten<br />

gegenüber jedem anderen Taxon) zu<br />

erhalten. Diejenigen, deren Distanz<br />

(im Vergleich zur Gesamtheit, die<br />

durch die beiden ersten Arten gebildet<br />

wird) am geringsten ist, werden<br />

zusammengefasst. Nach und nach<br />

werden alle Arten (oder Taxa) durch<br />

sukzessives Mitteln nacheinander in<br />

einem Stammbaum integriert. Wenn<br />

diese Methode auf der Basis molekularer<br />

Daten angewendet wird, erfordert<br />

sie die Beständigkeit der molekularen<br />

Uhr*; sie unterstellt, dass<br />

zwei Schwester-Taxa seit dem letzten<br />

gemeinsamen Vorfahr dieselbe<br />

Menge an evolutiven Veränderungen<br />

angehäuft hat. Ist dies nicht der Fall,<br />

671


Lexikon<br />

<strong>Anhang</strong><br />

hat also das Molekül keinen konstanten<br />

Evolutionsrhythmus in allen<br />

betroffenen Taxa, so kann dies zu<br />

verfälschten Ergebnissen führen.<br />

Verwandtschaftsgrad Das Verwandtschaftsverhältnis<br />

(Ähnlichkeit) zeigt<br />

an, dass zwei Arten oder Taxa* nur<br />

einen gemeinsamen Vorfahr haben.<br />

Dieser Vorfahr ist in seiner Gesamtheit<br />

nicht zu ergründen: Von ihm<br />

sind nur die apomorphen* Merkmale<br />

bekannt, die die verwandten fraglichen<br />

Taxa zeigen. Die Verwandtschaftsbeziehung<br />

unterscheidet sich<br />

völlig von der Beziehung zwischen<br />

Vorfahr und Nachkommen; oder ein<br />

bekanntes Taxon ist der mutmaßliche<br />

Vorfahr eines anderen, was dazu<br />

führt, dass man dieses ursprüngliche<br />

Taxon als paraphyletisch* bezeichnet.<br />

ANMERKUNG:<br />

Die Lebensgeschichte eines Vorfahren<br />

ist längst Vergangenheit, so dass<br />

man das reale, ursprüngliche Taxon<br />

im genetischen Wortsinn niemals<br />

kennt. Ein Gesamttaxon, das nichts<br />

weiter ist als eine Abstraktion, kann<br />

nicht der Ursprung eines anderen<br />

Taxons sein: Es umfasst nur<br />

ursprüngliche Arten, die ebenfalls<br />

nicht bekannt sind. Man kann somit<br />

lediglich den Zustand einiger Merkmale<br />

ableiten, indem man die Merkmale<br />

der Nachkommen untersucht.<br />

Das gleiche gilt für die fossilen Taxa.<br />

Verwandtschaftsverhältnis s. Verwandtschaftsgrad<br />

Verzweigungspunkt Punkt, an dem<br />

3 Äste oder Astsegmente eines<br />

Stammbaums aufeinander treffen,<br />

oft auch als Knoten bezeichnet.<br />

Basiert der Stammbaum auf einer<br />

Wurzel, so besteht der Knoten aus<br />

einem Wurzelsegment an seinem<br />

„Oberlauf“ sowie zwei Tochterästen<br />

oder Schwester-Taxa an seinem<br />

„Unterlauf“.<br />

Handelt es sich um eine phylogenetische<br />

Klassifizierung – stellt der<br />

Stammbaum also ein Kladogramm<br />

dar –, so repräsentiert der Knoten<br />

ein Taxon (eine Gruppe), das die<br />

zwei Schwester-Taxa* am „Unterlauf“<br />

dieses Knotens umfasst. Der<br />

Knoten wird durch Apomorphien*<br />

oder apomorphe Merkmale* definiert.<br />

Diese stellen das einzige (fragmentarische)<br />

Wissen dar, das man<br />

vom letzten gemeinsamen Vorfahr<br />

der beiden Schwester-Taxa hat, die<br />

diesen Knoten bilden.<br />

Ein Knoten kann mehrere Tochteräste<br />

umfassen. In diesem Fall handelt<br />

es sich um eine Multifurkation*: Sie<br />

zeigt an, dass die phylogenetischen<br />

Beziehungen der verschiedenen Äste<br />

(Taxa) nicht genau bekannt sind.<br />

Wurzel Segment eines Astes oberhalb<br />

des Knotens der wichtigsten<br />

Reihe: Wenn die Außengruppe nur<br />

aus einem einzigen Taxon besteht, ist<br />

die Wurzel die Stelle im Stammbaum,<br />

an der sie angesiedelt ist.<br />

Gleichzeitig definiert sie das Taxon*<br />

der Binnengruppe*. Die Wurzel kann<br />

als Referenzpunkt für die Interpretation<br />

der Merkmale angesehen werden:<br />

Die Merkmalszustände der<br />

Außengruppe* sind plesiomorph*,<br />

die Merkmalszustände, die davon<br />

abweichen, sind apomorph*.<br />

ANMERKUNG 1:<br />

Um zwei Stammbäume besser miteinander<br />

vergleichen zu können,<br />

muss man jeden dieser Stammbäume<br />

auf den Basispunkt (Wurzel) derselben<br />

Art oder desselben Taxons<br />

beziehen.<br />

ANMERKUNG 2:<br />

Gibt es mehrere Außengruppen, so<br />

ist das Segment des Astes oberhalb<br />

des Knotens der wichtigsten Reihe<br />

nicht immer der Trennpunkt zwischen<br />

den Außengruppen und der<br />

Binnengruppe.<br />

Zeitpunkt der Divergenz Zeitpunkt<br />

der Trennung zweier Taxa*, Zeitpunkt<br />

des letzten gemeinsamen Vorfahren<br />

zweier Taxa; genauer: Zeitpunkt,<br />

an dem die gemeinsame<br />

Vorfahren-Art zweier Taxa ihre<br />

genetische Gemeinsamkeit verloren<br />

hat.<br />

672


Sachwortverzeichnis<br />

Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

A<br />

Aal 433, 438, 446, 451, 454, 459<br />

Abies alba 223, 228<br />

Abies nordmanniana 40, 49, 51,<br />

100, 103, 111, 164, 172, 177, 179,<br />

184, 188, 194, 208, 212, 220, 223,<br />

227<br />

Abstufung, lineare 7<br />

Acantharier 148<br />

Acanthocephala 266, 272, 276<br />

Acanthocephalus pallisentisfractus<br />

276, 277<br />

Acanthochiton communis 289, 343,<br />

344, 345, 346<br />

Acanthopleura spiniger 346<br />

Acantochiasma fusiforme 149<br />

Acari 384<br />

Acaroceras primordium 363<br />

Acenthrophorus 454<br />

Acetabularia acetabulum 112, 167,<br />

169<br />

Achelia echinata 380<br />

Acidianus infernus 88<br />

Acinonyx jubatus 538<br />

Acipenser baeri 438, 445, 448<br />

Acipenser stellatus 447, 448<br />

Acipenser sturio 440, 445, 447, 448<br />

Acipenseridae 447<br />

Acker-Schachtelhalm 190, 194, 199,<br />

203, 204, 208, 209, 212, 215, 216<br />

Acker-Schmalwand 111, 235<br />

Acoelomata 268, 663<br />

Acrania 417<br />

Acrasiomyceten 147<br />

Acritoparamys 561, 586<br />

Acteon tornatilis 358<br />

Actinia equina 251, 253<br />

Actinistia 460, 462, 463<br />

Actinobakterien 54, 66<br />

Actinomyceten 67<br />

Actinophrys pontica 149<br />

Actinoplanes rectilineatus 66, 67<br />

Actinopoda 100, 148<br />

Actinopteri 440, 445<br />

Actinopterygii 404, 433, 437, 440,<br />

442, 462<br />

Adamsia palliata 253<br />

Adlerfarn 105, 112, 173, 178, 180,<br />

184, 190, 199, 204, 209, 212, 214, 218<br />

Aegialodon 513<br />

Aegyptopithecus 629, 634<br />

Aeropyrum pernix 87<br />

Aetheloceras suxianense 363<br />

Afrotarsius 624, 627<br />

Afrotheria 510<br />

Agnatha 664<br />

Aglaophyton 208<br />

Agrobacterium tumefaciens 60<br />

Aguti 568<br />

Ähnlichkeit 35<br />

Ai 486<br />

Ailuropus melanoleuca 538<br />

Albanerpeton inexpectatum 477<br />

Alca torda 501, 504<br />

Algen 661<br />

Algorithmen, phänetische 14<br />

Alligator mississippiensis 500, 507<br />

Allogromia laticollaris 151<br />

Allouatta caraya 630<br />

Alouatta fusca 628, 631<br />

Alpenmurmeltier 532, 559, 560,<br />

565, 568<br />

Alpensalamander 470, 477<br />

Altai-Wildschaf 589<br />

Altiatlasius 624, 627<br />

Altungulata 508, 573, 598<br />

Alveolobionta 100, 132<br />

Alytes obstetricans 480<br />

Amanita pantherina 116, 118<br />

Amazonas-Delfin 590, 596<br />

Amblypygi 384<br />

Ambulocetus 576, 582, 586, 590, 597<br />

Ambystoma tigrinum 470, 475, 477<br />

Ameisenbär 508, 521, 523, 526<br />

Ameisenbär, Kleiner 526<br />

Amia calva 440, 445, 451, 454, 455,<br />

456<br />

Amiskwia 288, 307<br />

Amniota 460, 462, 469, 481<br />

Amoeba dubia 157, 158<br />

Amoeba proteus 51, 100, 157, 158<br />

Amphiascus sp. 386, 389, 394<br />

Amphilonche elongata 148, 149<br />

Amphimeryx 589<br />

Amphipholis squamata 408<br />

Amphipoda 400<br />

Amphisbaena alba 488, 492, 495,<br />

496, 497<br />

Amphitherium 513<br />

Amphiuma means 477<br />

Anabaena variabilis 68, 69<br />

Anabarella indecora 344, 349, 351<br />

Anabarella plana 289, 269, 271,<br />

281, 344, 349, 351<br />

Anagalidea 508, 532, 555<br />

Anakonda 495, 497<br />

Anaptogale 556, 558<br />

Anas querquedula 49, 413, 427, 432,<br />

434, 460, 502, 504<br />

Anathana ellioti 548, 551<br />

Ancalagon minor 335<br />

Andiodrillus buollyi 294, 297<br />

Andreaea petrophila 205<br />

Andreaeopsida 206<br />

Andreolepis 438<br />

Andreolepis hedei 433<br />

Andrias davidianus 475, 477<br />

Androctonus australis 322, 374,<br />

377, 378, 381, 383, 394<br />

Anemonia viridis 253<br />

Angiospermae 194, 221, 231, 235,<br />

654<br />

Anguilla anguilla 433, 438, 446,<br />

451, 454, 459<br />

Anguis fragilis 495, 497<br />

Anictops 561<br />

Ankalagan 576, 582, 586, 590, 597<br />

Annelida 266, 281, 294<br />

Anomalurus peli 568<br />

Anostraca 396, 397<br />

Antedon bifida 408<br />

Antennata 374, 386<br />

Anthoceratophyta 194, 199, 201<br />

Anthoceratopsida 201<br />

Anthoceros fusiformis 194, 199, 201<br />

Anthophyta 194, 221, 231<br />

Anthozoa 253<br />

Anthracosenex 592<br />

Anthrax 65<br />

Anthropozentrismus 5<br />

673


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Antilocapra americana 569, 573,<br />

575, 581, 586, 589<br />

Antipathes subpinnata 253<br />

Anura 460, 475, 478<br />

Anurida maritima 402<br />

Aotus trivirgatus 554, 632<br />

Apella 632<br />

Aphrocallistes vastus 247<br />

Aphrodita aculeata 297<br />

Apicomplexa 100, 132, 140<br />

Apidium 629<br />

Apis mellifica 402<br />

Aplacophora 338<br />

Aplysia fasciata 344, 349, 354, 359,<br />

Aplysia punctata 356<br />

Appendicularia 414, 415<br />

Aptenodytes forsteri 504<br />

Aptenodytes patagonica 500, 502<br />

Apteryx australis 500, 502<br />

Aquifex aeolicus 79<br />

Aquifex pyrophilus 54, 79<br />

Aquificales 54, 79<br />

Arabidopsis thaliana 111, 235<br />

Arachnida 374, 378, 381, 383, 656<br />

Araneae 384<br />

Araneus diadematus 260, 308, 312,<br />

314, 315, 320, 322, 377, 378, 383, 384<br />

Arca noae 367<br />

Archaea 47, 82, 84<br />

Archaebakterien 47<br />

Archaeoglobales 82<br />

Archaeoglobus fulgidus 89, 95<br />

Archaeoglobus venificus 82, 95<br />

Archaeonycteris 544<br />

Archaeopteryx lithographica 504<br />

Archamöben 146, 147<br />

Arche Noah 367<br />

Archegoniaten 188<br />

Archendoceras conipartitum 363<br />

Archeoglobales 95<br />

Archesaurus rossicus 501<br />

Archisymplectes rhoton 288<br />

Architheutis princeps 363<br />

Archonta 508, 539<br />

Archosauria 460, 492, 500, 502<br />

Arctocebus calabarensis 621<br />

Arenicola marina 259, 260, 266,<br />

269, 270, 271, 280, 281, 294, 297<br />

Argonauta argo 257, 259, 260,<br />

266, 269, 270, 271, 280, 281, 289,<br />

344, 360, 363<br />

Argulus foliaceus 395<br />

Arion rufus 356, 359<br />

Armadillidium sp. 400<br />

Armfüßer 302<br />

Armleuchteralge 105, 107, 111, 112,<br />

173<br />

Armleuchteralgen 662<br />

Armmolch, Großer 476<br />

Artemia salina 386, 389, 396, 397<br />

Arthropoda 376<br />

Arthrospira platenis 54, 68<br />

Articulata 303<br />

Ascaphus truei 480<br />

Ascaris lumbricoides 120, 123, 250,<br />

258, 261, 308, 312, 323, 324, 327<br />

Ascidia 415<br />

Ascidia mentula 410, 413, 415<br />

Ascidiacea 414<br />

Ascidiae 414<br />

Ascidie 413, 414<br />

Ascomyceten 118, 653<br />

Ascon-Typ 244<br />

Asconema setubalense 246, 247<br />

Ascophyllum nodosum 129<br />

Asellus sp. 400<br />

Asmussia membranacea 397<br />

Aspergillus niger 115<br />

Aspidosiphon steenstrupii 292, 293<br />

Asplanchna priodonta 275<br />

Asplenium phyllitis 212, 214, 217<br />

Asselspinne 315, 320, 322, 374, 377,<br />

379, 380<br />

Asterias rubens 120, 123, 258, 265,<br />

404, 407, 408<br />

Asteroidea 408, 658<br />

Astropecten aurantiacus 408<br />

Astrorhiza limicola 150, 151<br />

Asymmetron lucayanum 418<br />

Ateles geoffroyi 630<br />

Ateles paniscus 631<br />

Atlanta peroni 359<br />

Atlas-Zeder 228<br />

Attercopus fimbriunguis 385<br />

Augenflagellat 49<br />

Aurelia aurita 253<br />

Außengruppe 17<br />

Australopithecus anamensis 647,<br />

651<br />

Autapomorphie 20, 21<br />

Avahi laniger 623<br />

Avena pratensis 221<br />

Axinella balfourensis 243, 245<br />

Aye-Aye 623<br />

Aysheaia pedunculata 317<br />

Azotobacter vinelandii 46<br />

B<br />

Babesia canis 141<br />

Babyrousa babyrussa 569, 573, 575,<br />

582, 583, 585<br />

Bachflohkrebs 386, 389, 398<br />

Bachplanarie 250, 260, 266, 269,<br />

271, 281, 284, 285<br />

Bachröhrenwurm 297<br />

Bachstrudelwurm 269, 270, 280,<br />

284<br />

Bacillariophyceen 125, 129<br />

Bacillus anthracis 46, 65<br />

Bacillus subtilis 65<br />

Bacillus thuringiensis 65<br />

Bacteria 44, 54, 56<br />

Bacteroide 54, 73<br />

Bacteroides ruminicola 73<br />

Badeschwamm 114, 120, 123, 245<br />

Bakalovia 592<br />

Bakteriodaceen 73<br />

Balaena mysticetus 590, 596<br />

Balaenoptera muculus 51, 569, 573,<br />

575, 582, 586, 590, 596<br />

Balanoglossus clavigerus 265, 404,<br />

410, 411, 412<br />

Balanophyllia regia 253<br />

Balkoceras gracile 363<br />

Bandwurm 269, 271, 281, 284<br />

Bandwürmer 285<br />

Bankivahuhn 416, 423, 427, 436,<br />

465, 469, 482, 488, 501, 504<br />

Baragwanathia 211<br />

Bärenmaki 621<br />

Barentsia laxa 283<br />

Barentsia sp. 283<br />

Bärlappe 210<br />

Barramunda 465, 466<br />

Bartenwale 596<br />

Bärtierchen 266, 308, 312, 314, 318<br />

Bartwürmer 297<br />

Barunlestes 561<br />

Basidiomyceten 117, 118, 653<br />

Basipodella atlantica 395<br />

Bastpflanzen 221<br />

674


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Bathycoccus prasinosus 105, 112,<br />

170, 171<br />

Batillipes noerrevangi 318, 319<br />

Batodon 535<br />

Batracia 460, 470, 474<br />

Bauchhärlinge 310<br />

Baummaki 539, 548, 552, 554, 619,<br />

622<br />

Baumschliefer 601, 606<br />

Bdellovibrio bacteriovirus 58<br />

Becklesius hofstetteri 497<br />

Bedecktsamer 236<br />

Benedenia melleni 286<br />

Beorn leggi 319<br />

Berberaffe 636<br />

Berggorilla 646<br />

Berglemming 568<br />

Bergzebra 515, 522, 528, 532, 573,<br />

600, 601, 602, 604<br />

Beroe cucumis 250, 255<br />

Berruvius 541, 546<br />

Beutelameisenbär 520<br />

Beuteldachs 516, 520<br />

Beutelmarder 508, 520<br />

Beutelmull 516, 520<br />

Beutelteufel 520<br />

Beuteltiere 515, 516<br />

Beutelwolf 520, 535<br />

Biber 568<br />

Bierhefe 51, 114, 115<br />

Bifidobacterium bifidus 67<br />

Bilateria 238, 250, 257<br />

Bindeglied 38<br />

Biodiversität 9<br />

Bipes biporus 494, 496<br />

Bisamratte 568<br />

Bisamrüssler 535<br />

Biserramenia psammobionta 340<br />

Bison bonasus 587<br />

Bivalvia 289, 336, 364, 367<br />

Blasentang 49, 51, 100, 125, 127,<br />

129<br />

Blattfußkrebse 396<br />

Blattnasenfledermaus 544<br />

Blauducker 589<br />

Blaumeise 504<br />

Blauwal 51<br />

Blauwal 569, 573, 575, 582, 586, 590,<br />

596<br />

Blepharisma japonicum 134<br />

Blindschleiche 495, 497<br />

Blindwühlen 472<br />

Blutegel 269, 271, 281, 294, 297<br />

Bodo caudatus 152, 154<br />

Bohrmuschel 369<br />

Boletus chrysenteron 51<br />

Boletus edulis 100, 113, 114, 115,<br />

116, 118<br />

Bonellia viridis 294, 297<br />

Bongo 589<br />

Bonobo 638, 641, 645, 648<br />

(s. auch Zwergschimpanse)<br />

bootstrap 27, 28, 29<br />

Bopyrus sp. 400<br />

Bordatella bronchiseptica 61<br />

Borneo-Bartschwein 585<br />

Borneogibbon 640<br />

Borrelia burgdorferi 74<br />

Borstenigel 535<br />

Bos mutus 589<br />

Bos taurus 582, 586, 589<br />

Botryllus schlosseri 413, 415<br />

Botulismus 65<br />

Brachiopoda 266, 301, 302<br />

Brachsenkraut 190, 199, 204, 209,<br />

211<br />

Brachsenkräuter 210<br />

Brachylagus idahoensis 560, 564<br />

Brachyrhinodon 498<br />

Brachyzostrodon 515<br />

Bradipus tridactylus 486, 515, 522,<br />

523, 526<br />

Bradoria scrutator 322, 386, 390,<br />

395<br />

Branchiopoda 374, 386, 389, 396<br />

Branchiostoma lanceolatum 264,<br />

265, 404, 410, 413, 416, 417, 418<br />

Branchiura 395<br />

Brandstellen-Drehmoos 199, 207<br />

Branisella 632<br />

Braunalgen 128<br />

Braunbär 536, 538<br />

Breitmaulnashorn 569, 573, 598,<br />

601, 604<br />

Breitnasen 630<br />

Bremer-Index 27<br />

Brückenechse 460, 482, 488, 492,<br />

494, 498<br />

Brückenechsen 498, 499<br />

Brüllaffe 628, 630, 631<br />

Brunnenlebermoos 190, 194, 197,<br />

198<br />

Bryceelia tenella 272, 275<br />

Bryophyta 194, 204, 205, 662<br />

Bryopsida 206<br />

Bryopsidophyceae 167, 169<br />

Bryopsis plumosa 169<br />

Bryozoen 299<br />

Buccinum undatum 356, 358<br />

Büchsenmuschel 369<br />

Buckelwal 590, 593<br />

Bufo bufo 465, 468, 470, 474, 475,<br />

478, 480<br />

Bugula neritina 300<br />

Bunolagus monticularis 564<br />

Buntwühle 473<br />

Buschmannhase 564<br />

Buschschliefer 569, 574, 598, 601,<br />

606<br />

Buschschwanzhörnchen 539, 549,<br />

551<br />

Buschschwein 585<br />

Buthus occitanus 322, 378, 381, 384<br />

C<br />

Cacajao rubicundus 631<br />

Cadulus quadridentatus 371<br />

Caecilia dentaculata 473<br />

Caecilia sp. 460, 470, 472<br />

Caenolestes fuliginosus 520<br />

Caenorhabditis elegans 261, 308,<br />

312, 323, 324, 327<br />

Caia langii 209<br />

Caiman crocodilus 507<br />

Calamoichthys calabaricus 443, 444<br />

Calcarea 238, 248<br />

Calcispongia 248<br />

Calderobacterium hydrogenophilum<br />

79<br />

Callicebus moloch 632<br />

Callimico goeldii 554<br />

Callistochiton viviparus 346<br />

Callithrix jacchus 548, 554, 616,<br />

624, 628, 630, 632<br />

Callorhynchus milii 429<br />

Calonympha grassii 142<br />

Cambria sibirica 322, 386, 395<br />

Camelus dromedarius 508, 577<br />

Camelus ferus 527, 569, 573, 575,<br />

577<br />

Camerarius, Rudolf Jakob 1<br />

675


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Campropodus gracilis 388<br />

Campylobacter fetus 57<br />

Campylobacter jejuni 57<br />

Cancer pagurus 122, 249, 257, 259,<br />

260, 266, 308, 312, 314, 315, 320,<br />

322, 374, 386, 389, 398, 399<br />

Candolle, Augustin-Pyramus de 1<br />

Candona candida 394, 395<br />

Canis familiaris 436, 538<br />

Canis lupus 532, 538<br />

Canthocamptus sp. 395<br />

Cantius 548, 554, 619<br />

Capillaria obsignata 238, 259, 260,<br />

266, 308, 312, 323, 324, 325, 327<br />

Capra ibex 589<br />

Caprella linearis 400<br />

Carcharodon carcharias 430<br />

Carcinus maenas 399<br />

Carnivora 508, 510, 532, 536<br />

Cartictops 561<br />

Castor fiber 568<br />

Catarrhini 616, 628, 633<br />

Cateria styx 261, 266, 308, 312, 313,<br />

323, 330, 331<br />

Caudofoveata 289, 336, 341<br />

Caulerpa floridiana 167<br />

Caulerpa taxifolia 107, 112, 169<br />

Caulobacter bacteroides 59, 60<br />

Caulobacter crescentus 59, 60<br />

Cavia porcellus 560, 568<br />

Caviomorpha 510, 569<br />

Cebochoerus 576, 582, 585<br />

Cebus apella 632<br />

Cedrus atlantica 228<br />

Cedrus libani 223, 227<br />

Cellaria sinuosa 300<br />

Cephalobaena tetrapoda 394, 395<br />

Cephalocarida 374, 386, 389, 393<br />

Cephalochordata 404, 406, 416, 417<br />

Cephalodiscus dodecephalus 411,<br />

412<br />

Cephalophus monticola 589<br />

Cephalopoda 289, 336, 354, 360<br />

Cephalorhyncha 266, 323, 330<br />

Cerastes cerastes 495, 497<br />

Ceratium hirundinella 137, 139<br />

Ceratophrys cornuta 480<br />

Ceratotherium simum 569, 574,<br />

598, 601, 604<br />

Cercocebus torquatus 636<br />

Cercopithecinae 635<br />

Cercopithecoidea 616, 634, 635<br />

Cercopithecus aethiops 636<br />

Cercopithecus diana 508, 539, 547,<br />

552, 635<br />

Cerebratulus californensis 266, 284,<br />

287, 288<br />

Cervus elaphus 569, 573, 575, 581,<br />

586, 587, 589<br />

Cestoda 285, 286<br />

Cestum veneris 254, 255<br />

Cetacea 508, 590, 593<br />

Cetartiodactyla 508, 573, 575<br />

Cetungulata 508, 569, 573<br />

Ceylon-Schuppentier 515, 522, 528,<br />

530<br />

Ceylonwühle 470, 473<br />

Chaetoderma nitidulum 289, 336,<br />

341, 342<br />

Chaetognatha 266, 306<br />

Chaetomorpha darwinii 169<br />

Chaetosphaeridiophyceae 164, 181<br />

Chaetosphaeridiophyta 180, 181<br />

Chaetosphaeridium minus 105,<br />

112, 164, 173, 177, 178, 179, 180,<br />

181<br />

Challengeron wyvillei 149<br />

Chamaeleo chamaeleon 495, 497<br />

Chamäleon 495, 497<br />

Chancellaria sp. 248<br />

Chara hispida 177, 179, 182<br />

Chara vulgaris 105, 107, 111, 112,<br />

173, 178, 180, 182, 183<br />

Charophyceae 182<br />

Charophyta 164, 180, 182, 662<br />

Chattonidium sp. 134<br />

Cheirogaleidae 622, 623<br />

Cheirogalus major 554, 619, 623<br />

Cheirolepis 438<br />

Chelicerata 374, 381<br />

Cheliceriformes 322, 374, 377<br />

Chelodina longicollis 489<br />

Chelonia 460, 488, 489<br />

Chelonia mydas 491<br />

Chelus fimbriatus 491<br />

Chelydra serpentina 490<br />

Chevroderma turnerae 342<br />

Chianshania 556, 558<br />

Chilomastix intestinalis 145<br />

Chilomonas paramecium 156<br />

Chilopoda 388<br />

Chimaera cubana 429<br />

Chimaera monstrosa 431<br />

Chimären 430<br />

Chinchilla 568<br />

Chinchilla laniger 568<br />

Chironex fleckeri 253<br />

Chiroplasmus quadrigatus 253<br />

Chiroptera 508, 510, 541, 542<br />

Chiton tuberculatus 260, 269, 271,<br />

281, 289, 344, 346<br />

Chitonen 345<br />

Chlamydia pneumoniae 76<br />

Chlamydia psittaci 54, 76<br />

Chlamydia trachomatis 76<br />

Chlamydien 54, 76<br />

Chlamydomonas nivalis 112<br />

Chlamydomonas reinhardtii 105,<br />

112, 169<br />

Chlamydophorus truncatus 513,<br />

523, 526<br />

Chlamys opercularis 367<br />

Chlamys varius 369<br />

Chlorarachnion reptans 100, 162<br />

Chlorarachniophyta 100, 161<br />

Chlorobionta 100, 111, 164, 166<br />

Chlorobium vibrioforme 54, 71<br />

Chlorococcum echinozygotum 169<br />

Chloroflexus aurantiacus 54, 78<br />

Chlorokybophyceae 173, 175<br />

Chlorokybophyta 164, 175<br />

Chlorokybus atmophyticus 112,<br />

164, 172, 173, 175<br />

Chlorophyceae 167, 169<br />

Choanoflagellata 100, 120, 121<br />

Choano-Organismen 100, 114, 120<br />

Cholera 63<br />

Chondrichthyes 404, 427, 429, 462<br />

Chondromyces apiculatus 58<br />

Chondronema passali 323, 324,<br />

325, 327<br />

Chondrostei 440, 445, 447<br />

Chondrosteus 448<br />

Chondrus crispus 105, 107, 108, 110<br />

Chordata 265, 404, 406, 410, 413<br />

Choreopsis liberiensis 591, 592<br />

Chromatium okenii 62<br />

Chromophyten 125<br />

Chrysochloris congicus 535<br />

Chrysochromulina polylepis 130<br />

Chrysophyceen 128, 129<br />

Chthamalus stellatus 395<br />

Chytridiomyceten 118<br />

676


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Chytridium lagenaria 118<br />

Ciliata 132, 134<br />

Ciliophora 100, 134<br />

Cimolesta 538<br />

Ciona intestinalis 265, 415<br />

Circotheca longiconica 344, 349<br />

Cirripedia 394, 395<br />

Cistocerca gregaria 51<br />

Cladistia 440, 443<br />

Cladocera 396, 397<br />

Cladophora vagabunda 105, 112,<br />

169<br />

Cladophorophyceae 167, 169<br />

Cladorhiza abyssicola 243, 245<br />

Clasmatocolea puccionana 201<br />

Clathrulina elegans 149<br />

Clavatipollenites 237<br />

Claviceps purpurea 116, 118<br />

Clevelandina sp. 74<br />

Clio pyramidata 358<br />

Closterium lunula 192<br />

Closterium sp. 191<br />

Clostridium botulinum 65<br />

Clostridium perfringens 64, 65<br />

Clostridium tetani 46, 65<br />

Clupea harengus 459<br />

Cnidaria 238, 250, 251<br />

Coccinella septempunctata 114,<br />

120, 123, 258, 260, 308, 312, 315,<br />

402<br />

Coccolithen 130<br />

Coccolithophoridae 125, 130<br />

Codium tomentosum 169<br />

Codonella cratera 134<br />

Coelacanthini 462, 463, 464<br />

Coelocanthini 435<br />

Coelomata 663<br />

Coendou prehensilis 568<br />

Coleochaete divergens 186<br />

Coleochaete irregularis 186<br />

Coleochaete nitellarum 186<br />

Coleochaete orbicularis 164, 179,<br />

184, 186<br />

Coleochaete pulvinata 186<br />

Coleochaete scutata 105, 107, 112,<br />

173, 178, 180, 184, 186<br />

Coleochaete soluta 186<br />

Coleochaetophyceae 186<br />

Coleochaetophyta 164, 184, 186<br />

Colibri thalassirus 501, 504<br />

Collembola 402<br />

Collotheca campanulata 273, 275<br />

Colobinae 635<br />

Colobus abyssinicus 635<br />

Colobus badius 554<br />

Colossendeis proboscidea 379, 380<br />

Colossendeis scotti 380<br />

Columba livia 502<br />

Conchifera 336, 344, 348<br />

Conchoecia sp. 395<br />

Conchostraca 396, 397<br />

Condyloderes storchi 332<br />

Coniferophyta 194, 221, 223<br />

Conjugatae 191<br />

Connochaetes taurinus 460, 468,<br />

484, 575, 581, 586, 587, 589<br />

Conocyema polymorpha 263<br />

Conodonten 420<br />

Conus ventricosus 358<br />

Cooksonia hemisphaerica 209<br />

Cooksonia pertoni 190<br />

Cooksonia sp. 204, 298<br />

Copepoda 394, 395<br />

Copidognathopsis kerguelensis 381,<br />

383, 384<br />

Corallina officinalis 105, 110<br />

Corallium rubrum 251, 253<br />

Corbicula sp. 349<br />

Cordaites 223<br />

Corvus corax 504<br />

Corynebacterium diphteriae 67<br />

Corynosoma sp. 266, 269, 271, 272,<br />

276, 277<br />

Cosmarium botrytis 192<br />

Crangon crangon 399<br />

Craniota 404, 406, 416, 419<br />

Crassostrea angulata 369<br />

Crenarchaeota 82, 85<br />

Creodonta 536, 538<br />

Cricetus cricetus 568<br />

Criconemoides limitaneum 325,<br />

327<br />

Crinoidea 408, 658<br />

Cristatella mucedo 266, 269, 298,<br />

299, 300<br />

Cristispira pectinis 75<br />

Crithidia fasciculata 154<br />

Crocidura suaveolens 535<br />

Crocodilia 505<br />

Crocodylia 460, 500, 505<br />

Crocodylus niloticus 460, 482, 488,<br />

492, 501, 505, 507<br />

Crocuta crocuta 531, 536<br />

Crossia 221<br />

Crossopterygier 463<br />

Cryptochiton stelleri 346<br />

Cryptochlora perforans 162<br />

Cryptomonaden 155<br />

Cryptomonas erosa 100, 155, 156<br />

Cryptophyta 100, 155<br />

Cryptoplax larvaeformis 346<br />

Crystallophrisson indicum 341, 342<br />

Ctenophora 238, 250, 254<br />

Ctenosta bastard 322, 374, 386, 401<br />

Cubozoa 253<br />

Cucumaria frondosa 408<br />

Cucumaria normani 407, 408<br />

Cuisitherium 576<br />

Cuisitherium 578<br />

Cuniculus paca 568<br />

Cupressus sempervirens 228<br />

Cuspidaria typus 344, 352, 364<br />

Cuticulata 260, 266, 308<br />

Cuvier-Schnabelwal 590, 596<br />

Cyanobakterien 54, 68<br />

Cyanophora paradoxa 100, 103,<br />

105, 106<br />

Cyathomonas truncata 156<br />

Cycadeen 230<br />

Cycadophyta 194, 221, 230<br />

Cycas media 230<br />

Cycas revoluta 190, 194, 212, 213,<br />

220, 221, 230<br />

Cycliophora 266, 272, 278<br />

Cyclopes didactylus 526<br />

Cyclops sp. 395<br />

Cydonia oblonga 194, 199, 203, 208,<br />

212, 231, 235<br />

Cylindrocystis brebissonii 192<br />

Cynocephalus temminckii 546<br />

Cynocephalus volans 545, 508, 539,<br />

540, 541, 546<br />

Cynopterus sphinx 543<br />

Cypraea pantherina 344, 349, 352,<br />

354, 358<br />

Cypris sp. 395<br />

Cythereis sp. 395<br />

Cyzicus bucheti 397<br />

Cyzicus sp. 397<br />

677


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

D<br />

Dachs 515, 522, 527, 528, 532, 536,<br />

538<br />

Daphnia pulex 322, 374, 386, 389,<br />

396, 397<br />

Daphnie 396<br />

Darmtang 169<br />

Darwin, Charles 3<br />

Dasycladophyceae 167, 169<br />

Dasycladus vermicularis 169<br />

Dasypus novemcinctus 522, 523,<br />

526<br />

Dasypus septemcinctus 526<br />

Dasyurus viverrinus 508, 520<br />

Dattelpalme 235<br />

Daubentonia madagascarensis 539,<br />

548, 554, 619, 622, 623<br />

Daubentoniidae 622, 623<br />

Decapaurus cuenoti 388<br />

Decapoda 398, 399<br />

Deccanolestes 538<br />

Decoredon 624, 627<br />

Defassa-Wasserbock 589<br />

Deinococcus radiodurans 54, 70<br />

Delesseria sanguina 108, 110<br />

Delfin 427, 469, 486, 596<br />

Delphinus delphis 427, 469, 486,<br />

596<br />

Demodex folliculorum 384<br />

Demospongiae 238, 243<br />

Dendroceros endivaefolius 201<br />

Dendrogale melanura 551<br />

Dendrogramm 14<br />

Dendrohyrax arboreus 601, 606<br />

Dendrohyrax dorsalis 601, 606<br />

Dendrostomum pyroides 266, 280,<br />

281, 292, 293<br />

Dentalium dentalis 289, 336, 364,<br />

370,<br />

Dentalium vulgare 344, 349, 352,<br />

364, 371<br />

Dermochelys coriacea 469, 482,<br />

488, 489, 491<br />

Dermophis oxacae 470, 473<br />

Dermoptera 508, 510, 541, 545<br />

Derocheilocaris remanei 395<br />

Desmana pyrenaica 535<br />

Desmidium schwartzii 112, 173,<br />

178, 192<br />

Desmodus rotundus 544<br />

Desulfovibrio desulfuricans 46, 59<br />

Desulfurococcaceen 87<br />

Desulfurococcus mobilis 40, 47, 48,<br />

82, 85, 87<br />

Desulfuromonas acetoxidans 58<br />

Deuterostomia 238, 258, 264, 404,<br />

406<br />

Diabolepis speratus 465, 467<br />

Diana-Meerkatze 508, 539, 547,<br />

552, 635<br />

Diaphanoeca pedicellata 114, 120,<br />

121<br />

Diapsida 460, 488, 492<br />

Diasoma 336, 352, 364<br />

Diatomeen 125<br />

Diceros bicornis 508, 531, 598, 600,<br />

601, 602, 604<br />

Dichtomie 1<br />

Dickhornrose 253<br />

Dictyochophyceen 128<br />

Dictyostelium discoideum 147<br />

Dicyema truncatum 238, 257, 262,<br />

263<br />

Dicyemiden 262<br />

Didelphis marsupialis 515, 520<br />

Didelphis virginiana 516<br />

Didymium iridis 147<br />

Difflugia oblonga 157, 158<br />

Dikotyledonen 236<br />

Dinoflagellaten 137<br />

Dinophyceae 137<br />

Dinophyta 100, 132, 137<br />

Diomedea exulans 492, 501, 504<br />

Dioon edule 230<br />

Diphterie 67<br />

Diploblasten 663<br />

Diplomonadina 145<br />

Diplopoda 388<br />

Dipnoi 460, 462, 465, 466<br />

Dipsas indica 468, 481, 486, 492,<br />

494, 496<br />

Dipus sagitta 565<br />

Discinisca lamellosa 302, 303<br />

Discocephalus sp. 134<br />

Discosphaera tubifera 130<br />

Discospirulina sp. 100, 150, 151<br />

Dissacusium 576, 586, 590, 597<br />

Distanz-Matrix 23<br />

Dodecolopoda mawsoni 380<br />

Doggenhai 430<br />

Dolichopterus antiquus 382<br />

Dolichotis patagonum 560, 568<br />

Doliochoerus 585<br />

Doliolum denticulatum 415<br />

Donrusselia 548, 554, 619<br />

Doris verrucosa 359<br />

Dornhai 430<br />

Dornschwanzhörnchen 568<br />

Dorsetisaurus purbeckensis 497<br />

Dracochela deprehendo 385<br />

Draconema cephalatum 325<br />

Draconema sp. 324, 327<br />

Dracontolestes 541, 546<br />

Dreifingerfaultier 486, 515, 522,<br />

523, 526<br />

Dreikantmuschel 344, 349, 352,<br />

364, 369<br />

Dreikantnacktfarn 214<br />

Dreissena polymorpha 344, 349,<br />

352, 364, 369<br />

Dromedar 508, 577<br />

Drosophila melanogaster 386, 390,<br />

402<br />

Dryolestoidae 513<br />

Dryopithecus 638<br />

Dschelada 636<br />

Duft-Veilchen 232<br />

Dugesia gonocephala 259, 260, 269,<br />

270, 271, 280, 281, 284, 285, 286<br />

Dugong 607, 606, 609, 611<br />

Dugong dugon 607, 606, 609, 611<br />

Dyadospora 198<br />

E<br />

Eburnoceras pissinum 363<br />

Ecardines 303<br />

Ecdysozoa 266, 268, 308, 312<br />

Echiniscus trisetosus 266, 308, 312,<br />

314, 315, 318, 319<br />

Echinocardium edule 369<br />

Echinoderes aquilonius 330, 332<br />

Echinodermata 265, 404, 407, 658<br />

Echinoidea 408, 658<br />

Echinosorex gymnurus 535<br />

Echinostelium minutum 100, 146<br />

Echiurida 297<br />

Ectoprocta 266, 298, 299<br />

Edelkoralle, Rote 251, 253<br />

Egel 295, 297<br />

Eibe, Gewöhnliche 227<br />

678


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Eichelwurm 265, 404, 410, 411<br />

Eichelwürmer 411<br />

Eichhörnchen 560, 568<br />

Eilodon helvum 508, 540, 542<br />

Eimera falciformes 132, 141<br />

Eimeria necatrix 140<br />

Einsiedlerkrebs 389, 399<br />

Eisenia foetida 297<br />

Eledona moschata 363<br />

Elefant, Afrikanischer 486 , 508,<br />

521, 569, 573, 574, 598, 607, 607,<br />

608, 614<br />

Elefant, Indischer 607, 612, 614<br />

Elefantenspitzmaus 508, 555, 556,<br />

557, 558<br />

Elefantenspitzmäuse 558<br />

Elefantenzahn 289, 336, 344, 349,<br />

352, 364, 370, 371<br />

Elefantiasis 324, 327<br />

Eleginerpeton pancheni 469<br />

Elephantulus brachyrhynchus 558<br />

Elephantulus rozeti 508, 555, 556,<br />

557, 558<br />

Elephas maximus 607, 612, 614<br />

Eleutheromenia sierra 340<br />

Eleutherozoa 408<br />

Eliomys quercinus 521, 555, 559,<br />

565<br />

Elkinsia 221<br />

Elminius modestus 395<br />

Elonychthys 451<br />

Elpidophorus 541, 546<br />

Embryophyta 111, 164, 184, 188,<br />

194, 196<br />

Emiliania huxleyi 100, 125, 127,<br />

127, 130<br />

Emys orbicularis 481, 486, 489, 490<br />

Encotyllabe pagrosomi 285, 286<br />

Endeis spinosa 378, 380<br />

Entalina quinquangularis 344, 349,<br />

353, 364, 371<br />

Entamoeba histolytica 147<br />

Entenmuschel 322, 374, 386, 389,<br />

394, 395<br />

Enteromorpha intestinalis 169<br />

Enteropneusta 406, 411<br />

Entocolax schiemenzi 359<br />

Entogonia sp. 127, 129<br />

Entoprocta 266, 281, 282<br />

Entosphenus tridentatus 426<br />

Entwicklung, genealogische 3<br />

Eocarcinosoma ruedemanni 382<br />

Eochara sp. 183<br />

Eoconodontus 420<br />

Eodendrogale 551<br />

Eolimnus alatus 382<br />

Eomanis 530<br />

Eosphaera sp. 110<br />

Eotheroides 611<br />

Eozostrodon 486, 515<br />

Ephedra equisetiformis 190, 213,<br />

221, 231, 234<br />

Ephedra fragilis 233<br />

Epimenia verrucosa 340<br />

Epitheria 508, 522, 527<br />

Epitheton 2<br />

Eptatretus stoutii 421, 422<br />

Equisetophyten 215<br />

Equisetopsida 215<br />

Equisetosporites 232<br />

Equisetum arvense 190, 194, 199,<br />

203, 204, 208, 209, 212, 214, 215,<br />

216<br />

Equus caballus przewalskii 486,<br />

569, 574, 598, 601, 604<br />

Equus hemionus 601, 604<br />

Equus zebra 515, 522, 528, 532, 573,<br />

600, 601, 602, 604<br />

Erbsenmuschel 369<br />

Erdferkel 508, 532, 569, 571, 572<br />

Erdkröte 465, 468, 470, 474, 475,<br />

478, 480<br />

Erdläufer 322, 387<br />

Erdwühle 473<br />

Erinaceus europaeus 486, 515, 527,<br />

528, 531, 532, 533, 535<br />

Erntemilbe 378, 381, 385<br />

Errolichthys 448<br />

Erythropsidinium pavillardii 139<br />

Escherichia coli 46, 62<br />

Eschrichtius gibbosus 590, 596<br />

Esox lucius 446, 451, 454, 459<br />

Esperiopsis challengeri 243, 245<br />

Essenzialismus 8<br />

Euarthropoda 266,315,320,374,376<br />

Euastrum oblongum 191<br />

Eubostrichius dianae 327<br />

Eucarida 399<br />

Eucarya 49, 100, 102<br />

Euglena gracilis 154<br />

Euglena spirogyra 49, 51, 100, 152,<br />

154<br />

Euglenobionta 100, 152<br />

Euglenophyten 154<br />

Eulima equestris 359<br />

Eumalacostraca 398, 399<br />

Eumetazoa 238, 249<br />

Eumollusca 336, 343<br />

Eumycetes 100, 116, 653<br />

Eunectes murinus 495, 497<br />

Euoticus elegantulus 621<br />

Eupagurus bernhardus 389, 399<br />

Euphausia superba 399<br />

Euphausiacea 399<br />

Euphyllophyta 194, 209, 212<br />

Euplectella aspergillum 238, 246,<br />

247<br />

Euplotes aediculatus 134<br />

Euporosteus eifeliensis 464<br />

Euryarchaeen 82, 89<br />

Eustigmatophyceen 129<br />

Eustigmatos magnus 129<br />

Eutheria 508, 515, 521<br />

Eutracheophyta 208, 209<br />

Eutrochozoa 266, 269, 270<br />

Extragruppe 17<br />

F<br />

Fadenstern 408<br />

Falcidens crossotus 342<br />

Falco peregrinus 492, 501, 504<br />

Fangschreckenkrebs 398, 399<br />

Farnpflanzen 208, 662<br />

Fasciola hepatica 260, 269, 271,<br />

281, 284, 285, 286<br />

Federschwanzhörnchen 547, 548,<br />

548, 549, 551<br />

Federstern 408<br />

Feldhamster 568<br />

Feldhase 508, 560, 564<br />

Feldmaus 568<br />

Felis catus 51, 114, 120, 123, 413,<br />

416, 433, 436, 482, 468<br />

Felis sylvestris 522, 536, 538<br />

Felsentaube 502<br />

Ferriplasma acidophilum 82, 94<br />

Fervidobacterium gondwanense 80<br />

Feuersalamander 460, 470, 475,<br />

476, 477<br />

Fichte, Gewöhnliche 223, 228<br />

Ficophyllum 237<br />

679


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Fieldia lanceolota 335<br />

Filicophyta 194, 214, 217<br />

Filicopsida 217<br />

Finalismus 7<br />

Fingertier 539, 548, 554, 619, 622,<br />

623<br />

Fische 664<br />

Fischegel 297<br />

Fischotter 538<br />

Fischwühle 472<br />

Fissidentalium plurifissuratum<br />

344, 349, 353, 364, 371<br />

Flamingo 504<br />

Flatterer 541<br />

Flavobacterium aquatile 72<br />

Flavobacterium johnsoniae 54, 72<br />

Flavobacterium meningosepticum<br />

72<br />

Flavobakterien 54, 72<br />

Fledermaus, Rote 486<br />

Fledermäuse 541, 542<br />

Fleischfliege 386, 390, 401, 402<br />

Flexibacter elegans 73<br />

Flexibacter flexis 73<br />

Flohkrebse 400<br />

Floscularia sp. 273, 275<br />

Flösselaal 443, 444<br />

Flösselhechte 443, 444<br />

Flossenfuß 358<br />

Flugbeutler 516, 520<br />

Flügelkiemer 411<br />

Flughund, Gewöhnlicher 508, 540,<br />

542<br />

Flughund, Kleiner 539, 541, 543<br />

Flussbarsch 258, 413, 416, 420, 433,<br />

438, 459<br />

Flussmuschel, Gewöhnliche 369<br />

Flussneunauge 404, 420, 423, 425,<br />

426<br />

Flusspferd 508, 569, 573, 575, 581,<br />

582, 582, 586, 590, 591, 592<br />

Flustrellida hispida 300<br />

Foraminifera 100, 150<br />

Forcepimenia protecta 340<br />

Fossil, lebendes 36<br />

Fossilien 33<br />

Fransenschildkröte 491<br />

Frauenschuh 235<br />

Friedmannia sp. 169<br />

Froschlurche 478<br />

Fuchs 536<br />

Fuchs, Leonhart 1<br />

Fucus vesiculosus 49, 51, 100, 125,<br />

127, 129<br />

Fuligo septica 146, 147<br />

Funaria hygrometrica 199, 207<br />

Furcellaria lumbricalis 110<br />

Furchenfüßer 339<br />

Fustiaria rubescens 371<br />

G<br />

Gabelbock 569, 573, 575, 581, 586,<br />

589<br />

Gabelschwanzsirene 611<br />

Galagidae 621<br />

Galago 554<br />

Galago crassicaudatus 619, 620, 621<br />

Galago senegalensis 554, 619<br />

Galapagos-Riesenschildkröte 490<br />

Galeere, Portugiesische 251, 253<br />

Gallus gallus 416, 423, 427, 436,<br />

465, 469, 482, 488, 501, 504<br />

Gammarus locusta 400<br />

Gammarus pulex 386, 389, 398, 400<br />

Gandakasia 576, 582, 586, 590, 597<br />

Ganges-Delfin 590, 596<br />

Ganglioneura 336, 349, 352<br />

Gänsegeier 502<br />

Garnele 322<br />

Gartenschläfer 521, 555, 559, 565<br />

Gasterosiphon deimatis 359<br />

Gastropoda 289, 336, 354, 356<br />

Gastrotricha 266, 308, 310<br />

Gavial 465, 486, 492, 500, 501, 501,<br />

505, 507<br />

Gavialis gangeticus 465, 486, 492,<br />

500, 501, 501, 505, 507<br />

Gazella granti 569, 573, 575, 581,<br />

586, 589<br />

Geburtshelferkröte 480<br />

Gecko 495, 497<br />

Gefäßkryptogamen 208<br />

Gefäßpflanzen 204<br />

Geißelskorpion 383<br />

Gekko gecko 495, 497<br />

Gemmata obscuriglobus 77<br />

Genealogie 3, 36<br />

Genetta genetta 538<br />

Genitoconia rosea 340<br />

Geochelone elephantopus 490<br />

Geochelone gigantea 490<br />

Geomys bursarius 568<br />

Geophilus carpophagus 388<br />

Geophilus electricus 322, 386, 387,<br />

388<br />

Geotoga petrae 80<br />

Geotria australis 425, 426<br />

Geotrypetes seraphini 473<br />

Gepard 538<br />

Gesner, Conrad 1<br />

Gespenstkrebs 400<br />

Getreiderost 118<br />

Giardia lamblia 144, 145<br />

Gibbula adriatica 358<br />

Ginglymoda 440, 451, 452<br />

Ginkgo biloba 194, 199, 204, 209,<br />

213, 221, 223, 225, 226<br />

Ginkgobaum 194, 199, 204, 209,<br />

213, 221, 223, 225, 226<br />

Ginkgoites lunzensis 226<br />

Ginkgoopsida 225<br />

Ginkgophyta 194, 223, 225<br />

Ginsterkatze 538<br />

Giraffa camelopardalis 569, 573,<br />

575, 581, 586, 589<br />

Giraffe 569, 573, 575, 581, 586, 589<br />

Glasschwämme 238, 246<br />

Glatthai 430<br />

Glaucocystis nostochinearum 106<br />

Glaucocystophyta 100, 106<br />

Glirimorpha 508, 556, 559<br />

Glis glis 568<br />

Globigerina pachyderma 151<br />

Globigerina sp. 150<br />

Globigerinoides ruber 151<br />

Gloeochaete wittrockiana 106<br />

Glomeris marginata 388<br />

Glomus mossae 118<br />

Glugea stephani 115, 119<br />

Glyptopodon 526<br />

Gnathostomata 404, 423, 427<br />

Gnathostomulida 295<br />

Gnetophyta 194, 231, 233<br />

Gnetum gnemon 234<br />

Gnetum latifolium 231, 233<br />

Goldmull 535<br />

Golfingia elongata 293<br />

Golfingia vulgare 292, 293<br />

Goniotarbus tuberculatus 385<br />

Gonyaulaux tamarensis 51, 132,<br />

139<br />

680


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Gordius robustus 261, 308, 313, 323,<br />

324<br />

Gordius tenuifibrosus 329<br />

Gorilla 264, 465, 486, 616, 624, 628,<br />

638, 641, 645, 646<br />

Gorilla gorilla 264, 465, 486, 616,<br />

624, 628, 638, 641, 645, 646<br />

Gorilla gorilla beringei 646<br />

Gorilla gorilla gorilla 646<br />

Gorilla gorilla graueri 646<br />

Gorillinae 645<br />

Gorilline 616, 646<br />

Gracilaria compressa 110<br />

Grad 4<br />

Grantgazelle 569, 573, 575, 581,<br />

586, 589<br />

Grantia compressa 248<br />

Granuloreticulosa 150<br />

Graphidistreptus sp. 315, 387, 388<br />

Graptemys geographica 490<br />

Graupapagei 113, 120, 122, 249,<br />

257, 481, 486, 492, 500, 502, 504<br />

Grauwal 590, 596<br />

Greeffiella sp. 324, 325, 327<br />

Gregarina cuneata 141<br />

Gregarinen 141<br />

Greifstachler 568<br />

Gromia sp. 150<br />

Grönlandwal 590, 596<br />

Großtümmler 569, 573, 575, 581,<br />

586, 590, 596<br />

Grottenolm 474, 478, 476, 477<br />

Grünalgen 111, 662<br />

Grünfrosch 420, 423, 427, 433, 436,<br />

465, 469, 470, 475, 478, 480<br />

Gruppe Bacillus/Clostridium 54, 64<br />

Gruppe Thermus/Deinococcus 54,<br />

70<br />

Gruppe, monophyletische 16<br />

Gruppe, paraphyletische 16<br />

Gruppe, polyphyletische 16<br />

Gryphus vitreus 303<br />

Guanako 577<br />

Guanofledermaus 531, 539, 540,<br />

542, 544<br />

Guereza 554, 635<br />

Guppy 446, 451, 454, 459<br />

Gürtelmaus 513, 523, 526<br />

Gymniophiona 460, 470, 472<br />

Gymnospermen 221, 662<br />

Gyps fulvus 502<br />

H<br />

Haarbalgmilbe 384<br />

Haarstern 407<br />

Haeckelia rubra 255<br />

Haementeria officinalis 297<br />

Haemophilus influenzae 62<br />

Haemopsis sanguisuga 297<br />

Haftfinger 496<br />

Hai, Weißer 430<br />

Haie 430<br />

Haikouichthys ercaicunensis 420,<br />

424, 426<br />

Halbmaki 619, 623<br />

Halecomorpha 440, 451, 454, 455<br />

Halecostomae 440<br />

Haliotis lamellosa 358<br />

Hallucigenia sparsa 317<br />

Haloarcula vallismortis 96<br />

Halobacterium halobium 48, 96<br />

Halobacterium marismortui 48<br />

Halobacterium salinarium 89<br />

Halobakterien 82, 96<br />

Halococcus morrhuae 89, 96<br />

Halocynthia papillosa 404, 413,<br />

414, 415<br />

Haloferax volcanii 96<br />

Halomenia gravida 340<br />

Halosydina sp. 294, 297<br />

Halsbandmangabe 636<br />

Halsbandpekari 583, 585<br />

Hammerhai 429<br />

Hammermuschel 369<br />

Handwühle 494, 496<br />

Hapalemur griseus 619, 623<br />

Haplognathia simplex 294<br />

Haplomitrium hookeri 197<br />

Haplorrhini 616, 624<br />

Haptophyta 100, 125, 127, 130<br />

Haramiya 486<br />

Hardistiella montanensis 426<br />

Hase 556<br />

Hasenmaus 568<br />

Hausen 447, 448<br />

Haushund 436, 538<br />

Hauskatze 51, 114, 120, 123, 413,<br />

416, 433, 436, 482, 486<br />

Hausmaus 420, 423, 427, 433, 436,<br />

486, 556, 560, 568<br />

Hausratte 565, 568, 582<br />

Hausrind 582, 586, 589<br />

Hausspinne 250, 258, 378, 381, 384<br />

Hausspitzmaus 535<br />

Hautwühle 470, 473<br />

Hazella 245<br />

Hecht 446, 451, 454, 459<br />

Hechtalligator 500, 507<br />

Helcionopsis sp. 351<br />

Helicobacter pylori 57<br />

Helicobacter rodentium 54, 57<br />

Helicoplacus sp. 265, 409<br />

Heliothrix oregonensis 77<br />

Heliozoen 148, 149<br />

Helix aspersa 250, 344, 349, 354,<br />

359<br />

Helix pomatia 258, 260, 269, 271,<br />

281, 289, 336, 343, 348, 352, 354, 356<br />

Helvetiodon 515<br />

Hemiarthrum setulosum 346<br />

Hemichordata 265, 404, 406, 410,<br />

411<br />

Hemitracheophyta 194, 199, 203<br />

Hendryomeryx 589<br />

Hennig, Willi 4<br />

Heomys 561, 568<br />

Heraultipegma sp. 269, 271, 281<br />

Heraultipegma varensalense 353,<br />

366<br />

Hering 459<br />

Heringshai 404, 416, 419, 423, 427,<br />

429<br />

Herpertes ichneumon 538<br />

Herpetosiphon aurantiacus 77<br />

Herzigel, Violetter 408<br />

Herzmuschel 369<br />

Hesperosuchus agilis<br />

Hesslandona sp. 322, 386, 390, 395<br />

Heterocyemiden 262<br />

Heterodontus portusjacksoni 430<br />

Heterohyrax syriacus 569, 574, 598,<br />

601, 606<br />

Heterokonten 127<br />

Heteroperipatus engelhardi 266,<br />

308, 312, 314, 315, 316, 317<br />

Hexaconthium asteracanthion 148,<br />

149<br />

Hexactinellida 238, 246<br />

Hexapoda 374, 386, 389, 401, 657<br />

Heydonius antiquus 324, 327<br />

Himanthalia elongata 129<br />

Hipponicharion eos 322, 386, 390,<br />

395<br />

681


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Hippopotamida 508, 590, 591<br />

Hippopotamus amphibius 508, 569,<br />

573, 575, 581, 582, 582, 586, 590,<br />

591, 592<br />

Hippotragus niger 589<br />

Hirscheber 569, 573, 575, 582, 583,<br />

585<br />

Hirschzungenfarn 212, 214, 217<br />

Hirudinea 295, 297<br />

Hirudo officinalis 269, 271, 281,<br />

294, 297<br />

Höckerschildkröte 490<br />

Holocephali 430<br />

Holoclemensia 520<br />

Holothuroidea 408, 658<br />

Holunder, Schwarzer 199, 204, 209,<br />

213, 221, 232, 237<br />

Holzpflanzen 221<br />

Homarus gammarus 389, 399<br />

Homeodictya grandis 243, 245<br />

Hominidae 616, 641<br />

Homininae 616, 645<br />

Hominine 616, 647<br />

Hominoidea 616, 634, 637, 638<br />

Homo erectus 651<br />

Homo floresiense 651<br />

Homo habilis 651<br />

Homo sapiens 265, 410, 482, 486,<br />

539, 548, 552, 554, 616, 624, 628,<br />

633, 634, 637, 638, 641, 645, 647,<br />

648, 650<br />

Homo troglodytes 618<br />

Homologie 9, 10, 12<br />

Homoplasie 10, 12, 20, 26<br />

Honigbiene 402<br />

Hoplocarida 399<br />

Hörnchenverwandte 568<br />

Horneophyton 208<br />

Hornfrosch, Gehörnter 480<br />

Hornmoos 194, 199, 201, 206<br />

Hornviper 495, 487<br />

Hsiuannania 561<br />

Huaiheceras longicollum 363<br />

Hufeisenkrabbe 382<br />

Hufeisennase, Kleine 544<br />

Hufeisenwurm 260, 266, 269<br />

Hufeisenwürmer 304<br />

Huftiere 508, 532, 569, 587<br />

Hulman 634, 636<br />

Hummer 389, 399<br />

Hundsaffen 634, 635<br />

Hundskopfpavian 539, 548, 554,<br />

624, 628, 633, 634, 635, 636<br />

Huroniospora sp. 110<br />

Huso huso 447, 448<br />

Hutchinsoniella macracantha 374,<br />

386, 389, 393<br />

Hutpilze 117<br />

Hyacoidea 510<br />

Hyaena hyaena 538<br />

Hyalonema schmidtii 246, 247<br />

Hyäne, Gefleckte 531, 536, 538<br />

Hydra viridis 250, 251, 253<br />

Hydractinia equinata 253<br />

Hydren 251<br />

Hydrochoerus hydrochoeris 568<br />

Hydrogenobacter thermophilus 79<br />

Hydroides norvegica 294, 297<br />

Hydrozoa 253<br />

Hyla arborea 470, 475, 480<br />

Hylobates concolor 554, 640<br />

Hylobates lar 624, 634, 638, 639,<br />

640<br />

Hylobates muelleri 640<br />

Hylobates pileatus 640<br />

Hylobatidae 616, 638, 639<br />

Hylochoerus meinertzhageni 585<br />

Hylonomus lyelli 488<br />

Hymenocaris sp. 322, 386, 390, 400<br />

Hynobius keyserlingii 477<br />

Hyperthermus butylicus 86<br />

Hypertragulus 589<br />

Hyphomicrobium facilis 59, 60<br />

Hypochytridiomyceten 128<br />

Hyracoidea 508, 510, 601, 605<br />

Hyracotherium 604<br />

Hystricomorpha 568<br />

Hystrix cristata 508, 555, 560, 565,<br />

568<br />

Hytiodentalium kentuckyensis 371<br />

I<br />

Ibyka 214, 216<br />

Icaronycteris 544<br />

Ichneumon 538<br />

Ichthyolestes 576, 582, 586, 590, 597<br />

Ichthyomyzon castaneus 425<br />

Ichthyomyzon con color 425<br />

Ichthyomyzon unicuspis 426<br />

Ichthyophis glutinus 470, 473<br />

Ichthyophis sp. 472<br />

Ichthyosaurier 434<br />

Ichthyosporidium giganteum 119<br />

Ictalurus melas 457, 459<br />

Idotea bastardi 389, 398, 400<br />

Igel 486, 515, 527, 528, 531, 532,<br />

533, 535<br />

Igelwürmer 297<br />

Igneococcales 82, 87<br />

Igneococcus islandicus 87<br />

Iguana iguana 495, 497<br />

Inarticulata 303<br />

Indohys 576, 582, 585<br />

Indri 547, 548, 554, 619, 622, 623<br />

Indri indri 547, 548, 554, 619, 622,<br />

623<br />

Indriidae 622, 623<br />

Inger 404, 416, 420, 421, 402, 422<br />

ingroup 21<br />

Inia geoffrensis 590, 598<br />

Insecta 401, 402<br />

Insectivora 508, 510, 532, 533<br />

Insektenfresser 533<br />

Introverta 266, 312, 323<br />

Iridia serialis 151<br />

Ischnochiton imitator 346<br />

Isoetales 210<br />

Isoetes bolanderi 210<br />

Isoetes lacustris 190, 199, 204, 209,<br />

211<br />

Isopoda 400<br />

J<br />

Jaculus jaculus 568<br />

Jochalgen 191<br />

Jochpilze 117<br />

Joenia annectens 143<br />

Julus scandinavius 386, 388<br />

Juniperus communis 228<br />

Jussieu, Antoine Laurent de 2<br />

Jussieu, Bernard de 2<br />

K<br />

Kabatarina pattersoni 395<br />

Käferschnecke 260, 269, 271, 281,<br />

289, 345<br />

Käferschnecken 344, 345<br />

682


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Kahlhecht 440, 445, 451, 454, 455,<br />

456<br />

Kahnfüßer 370<br />

Kaiman 507<br />

Kaisergranat 399<br />

Kalkschwämme 238, 248<br />

Kalmar, Gewöhnlicher 114, 120,<br />

123, 250, 269, 271, 289, 344, 349,<br />

352, 354, 362<br />

Kammerlinge 150<br />

Kammmolch 265, 410, 413, 416,<br />

470, 475, 477<br />

Kammmuschel 369<br />

Kammstern 408<br />

Kamptozoa 282<br />

Kängurumaus 565<br />

Kaninchen 513, 559, 560, 562,<br />

564<br />

Kanker 383, 384<br />

Kaphase 555, 562<br />

Kapklippschliefer 508, 569, 598,<br />

600, 601, 605, 606<br />

Kappengibbon 640<br />

Karpfenlaus 395<br />

Karpfenläuse 395<br />

Katta 619, 623<br />

Katzenhai, Kleingefleckter 430<br />

Katzenmaki 619, 623<br />

Katzenmakis 622<br />

Katzenwels 457, 459<br />

Kelchwürmer 282<br />

Kenyapithecus 645<br />

Kenyapotamus 592<br />

Keratella sp. 272, 265<br />

Keulen-Bärlapp 194, 199, 203, 208,<br />

209, 210, 211<br />

Khirtharia 576, 582, 585<br />

Kielnagelgalago 621<br />

Kiemenfüßer 396<br />

Kieselalgen 125<br />

Kinetoplastiden 154<br />

Kinorhyncha 266, 330, 331<br />

Kinorhynchus sp. 261, 308, 313,<br />

323, 330, 332<br />

Kiwi 500, 502<br />

Kladistik 4, 6,15<br />

Kladogramm 14, 15<br />

Kladon 4<br />

Klaffmoos 205, 206<br />

Klammeraffe 631<br />

Klassifizierung, natürliche 2<br />

Klassifizierung, phylogenetische<br />

21<br />

Klebsormidiophyceae 173, 175, 176<br />

Klebsormidiophyta 164, 176<br />

Klebsormidium flaccidum 112, 173,<br />

176<br />

Kleefarn 217, 218<br />

Kleinkantschil 569, 573, 575, 581,<br />

586, 589<br />

Kleinstböckchen 589<br />

Kletterholothurien 408<br />

Kliesche 454, 459, 413, 459<br />

Kloakentiere 511<br />

Knäkente 49, 413, 427, 432, 434,<br />

460, 502, 504<br />

Knoblauchkröte 475, 480<br />

Knochenhecht 437, 438, 440, 445,<br />

446, 450, 452<br />

Knochenhechte 452, 453<br />

Knorpelfische 430, 462<br />

Knorpeltang 105, 107, 108, 110<br />

Knotentang 129<br />

Koala 516, 520<br />

Kobayashiella circe 354, 359<br />

Koboldmaki 548, 554, 616, 624, 627<br />

Koboldmakis 627<br />

Kobus defassa 589<br />

Koenenia mirabilis 383, 385<br />

Kokopellia 520<br />

Kolibri 501, 504<br />

Kolkrabe 504<br />

Komodowaran<br />

Kompostwürmer 295<br />

Koniferen 228<br />

Königsfarn 214, 218<br />

Königspinguin 500, 502, 504<br />

Konsensus-Stammbaum 28<br />

Konsensustechniken 28, 30<br />

Konvergenz 11, 12, 20<br />

Köpfchenschimmel 115, 116<br />

Kopffüßer 289, 360<br />

Kopflaus 402<br />

Korallen 251<br />

Korallenmoos 105, 110<br />

Körbchenmuschel 349<br />

Kork-Eiche 237<br />

Kormoran 488, 492<br />

Kragenflagellaten 121<br />

Krake, Gewöhnlicher 343, 344, 348,<br />

349, 352, 354, 360, 363<br />

Krallenfrosch 470, 475, 480<br />

Krätze 378, 381, 385<br />

Kratzer 276<br />

Krätzmilbe 378, 381, 385<br />

Kreiselschnecke 358<br />

Kreuzspinne 260, 308, 312, 314,<br />

315, 320, 322, 377, 378, 383, 384<br />

Krillkrebs 399<br />

Krohnitta subtilis 307<br />

Kuehnotherium 513<br />

Kugelalge 169<br />

Kugelgürteltier 526<br />

Kugelmuschel 369<br />

Kulan 601, 604<br />

Kummunella 576, 582, 585<br />

Kunmingella maxima 322, 386,<br />

390, 395<br />

Kurznasenflughund 543<br />

Kurzrüsselspringer 558<br />

Kurzschnabel-Ameisenigel 511,<br />

512<br />

L<br />

Labyrinthulomyceten 128<br />

Lacazella mediterranea 298, 301,<br />

303<br />

Lacerta viridis 420, 427, 433, 436<br />

Lacerta viridis 469, 482, 488, 492<br />

Lachs 423, 427, 433, 438, 459<br />

Lactobacillus bulgaricus 65<br />

Lactococcus lactis 65<br />

Laevipilina rolani 344, 349, 351<br />

Lagomorpha 508, 560, 562<br />

Lagostomus maximus 568<br />

Lama guanicoë 577<br />

Lama vicunga 577<br />

Lamarck, Jean-Baptiste de 2<br />

Lamellibranchiata 289, 367<br />

Lamellisabella sp. 294, 297<br />

Laminaria hyperborea 129<br />

Lamna nasus 404, 416, 419, 423,<br />

427, 429<br />

Lampetra fluviatilis 404, 420, 423,<br />

426<br />

Lamprothamnium populosum 183<br />

Landpflanzen 111<br />

Landschildkröte 416, 423, 427, 436<br />

Landschildkröte, Griechische 460,<br />

482, 488, 489, 490<br />

Langnasenchimäre 429<br />

683


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Langohrfledermaus 539, 541, 544<br />

Langrüsselspringer 557, 558<br />

Langschnabel-Ameisenigel 511,<br />

512<br />

Languste 399<br />

Lanzen-Schildfarn 214, 217<br />

Lanzettfischchen 264, 265, 404,<br />

410, 413, 416, 417, 418<br />

La-Plata-Delfin 590, 596<br />

Lärche, Europäische 228<br />

Larix decidua 228<br />

Larvacea 414<br />

Lasionectes entrichoma 374, 391,<br />

392<br />

Lasiurus borealis 486<br />

Latimeria chalumnae 434, 435, 460,<br />

463, 464<br />

Latouchella korobkovi 344, 349, 351<br />

Latouchella memorabilis 349, 351<br />

Latrodectus mactans 384<br />

Laubfrosch 470, 475, 480<br />

Laubmoose 206<br />

Laufkäfer 322, 374, 386, 389, 401<br />

Laurasiatheria 510<br />

Leberegel 260, 269, 271, 281, 284,<br />

285, 286<br />

Lebermoose 197, 206<br />

Lecane luna 272, 275<br />

Lederschildkröte 469, 482, 488, 489,<br />

491<br />

Legionella pneumophila 62<br />

Legionellose 63<br />

Leguan, Grüner 495, 497<br />

Leibnitz, Gottfried 7<br />

Leiopelma hochstetteri 475<br />

Leiopelma hochstetteri 480<br />

Leishmania donovani 154<br />

Leishmania tropica 154<br />

Leistenkrokodil 507<br />

Lemmus lemmus 568<br />

Lemur catta 619, 623<br />

Lemur variegatus 539, 548, 552,<br />

554, 616, 619, 622<br />

Lemuridae 622, 623<br />

Lemuriformes 616, 619, 622<br />

Lepas anatifera 322, 374, 386, 389,<br />

394, 395<br />

Lepidocaris rhynensis 393<br />

Lepidoderma squamatum 261, 308,<br />

310, 311<br />

Lepidopleurus cajenatus 336, 345<br />

Lepidopleurus luridus 346<br />

Lepidosauria 460, 492, 494<br />

Lepidosiren paradoxa 434, 465,<br />

466, 467<br />

Lepidurus apus 397<br />

Lepilemur mustelinus 623<br />

Lepisosteidae 452<br />

Lepisosteus osseus 437, 438, 440,<br />

445, 446, 450, 451, 453<br />

Lepisosteus platyrhincus 453<br />

Lepisosteus tristoechus 453<br />

Lepra 46, 67<br />

Leptodora kindti 396, 397<br />

Leptomanis 572<br />

Leptorhynchoides thecatus 277<br />

Leptospira interrogans 54, 75<br />

Leptostraca 398, 399<br />

Leptosynapta inhaerens 408<br />

Leptotarbus torpedo 385<br />

Lepus americanus 564<br />

Lepus capensis 555, 562<br />

Lepus europaeus 508, 556, 560, 564<br />

Leucandra aspera 248<br />

Leuchtqualle 120, 122, 249, 251,<br />

253<br />

Leucon-Typ 244<br />

Leucosolenia complicata 248<br />

Libanon-Zeder 223, 227<br />

Lightiella incisa 393<br />

Ligia oceanica 389, 400<br />

Lignophyten 221<br />

Liliopsida 236<br />

Limacia clavigera 356<br />

Limanda limanda 454, 459, 413,<br />

459<br />

Limax maximus 344, 349, 354, 359<br />

Limifossor talpoideus 342<br />

Limulus polyphemus 322, 374, 377,<br />

378, 381, 382<br />

Linderiella massaliensis 397<br />

Lineus longissimus 260, 269, 271,<br />

281, 284, 288<br />

Lineus ruber 288<br />

Lingula anatina 260, 269, 298, 301,<br />

302, 303<br />

Linie, Braune 100, 125<br />

Linie, Grüne 100, 103<br />

Linnania 556, 558<br />

Linné, Carl von 2<br />

Lipotyphla 510<br />

Lippenfledermaus 543<br />

Lissamphibia 460, 469, 470<br />

Listeria monocytogenes 65<br />

Listeriose 65<br />

Lithobius forficatus 387, 388<br />

Lithophaga mytiloides 369<br />

Lithothamnion roseum 105, 107,<br />

110<br />

Littorina littoralis 289<br />

Littorina littorea 344, 349, 352, 354,<br />

358<br />

Livoniana multidentata<br />

Loa loa 327<br />

Locusta migratoria 315, 320, 390,<br />

401, 402<br />

Löffelstör 447, 448<br />

Löffelstöre 447<br />

Loligo vulgaris 114, 120, 123, 150,<br />

269, 271, 289, 344, 349, 352, 354,<br />

362<br />

Lophophorata 266, 269, 298<br />

Lophopus sp. 299, 300<br />

Lophosteus 438<br />

Lophotrochozoa 260, 266, 268, 269<br />

Loricifera 266, 330, 333<br />

Loris tardigradus 548, 552, 554,<br />

619, 620, 621<br />

Lorisidae 621<br />

Lorisiformes 616, 619, 620<br />

Löwe 538<br />

Loxodonta africana 486, 508, 521,<br />

569, 573, 574, 598, 607, 607, 608,<br />

614<br />

Loxodonta africana africana 612<br />

Loxodonta africana cyclotis 612<br />

Loxosomella annelidicola 282, 283<br />

Loxosomella claviformis 282, 283<br />

Loxosomella elegans 260, 269, 271,<br />

281<br />

Luchs 536<br />

Lufengoconodon 515<br />

Lumbricidae 295<br />

Lumbricus terrestris 114, 120, 123,<br />

250, 258, 269, 271, 281, 297<br />

Lungenentzündung 65<br />

Lungenfisch 434, 460<br />

Lungenfisch, Afrikanischer 433,<br />

435<br />

Lungenfische 462, 465, 466, 467<br />

Lunularia cruciata 198<br />

Lutra lutra 538<br />

Lycopodiales 210<br />

684


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Lycopodiophyta 194, 209, 210<br />

Lycopodiopsida 210<br />

Lycopodium clavatum 194, 199,<br />

203, 208, 209, 210, 211<br />

Lycotheutis diadema 363<br />

Lyme-Borreliose 75<br />

Lynceus gracilicornis 397<br />

Lynx lynx 536<br />

Lyonsella abyssicola 369<br />

M<br />

Macaca fuscata 634, 636<br />

Macaca sylvanus 636<br />

Maccabeus tentaculatus 334, 335<br />

Macluritella walcotti 354, 359<br />

Macracanthorhynchus hirudinaceus<br />

272, 276, 277<br />

Macrobiotus hufelandi 308, 312,<br />

315, 318, 319<br />

Macroperipatus geayi 316<br />

Macropus rufus 484, 486, 513, 515,<br />

516, 520<br />

Macroscelidea 508, 510, 556, 557<br />

Macroscelides proboscideus 558<br />

Magellania flavescens 259, 260,<br />

266, 269, 298, 301, 302, 303, 364<br />

Magnoliopsida 236<br />

Maholi 619<br />

Maikäfer 402<br />

Mais 51, 105, 107, 112, 173, 178,<br />

180, 184, 190, 199, 204, 209, 213,<br />

232, 237<br />

Maisbrand 118<br />

Maja squinado 400<br />

Malacostraca 374, 386, 389, 398<br />

Malaria 141<br />

Malleus malleus 369<br />

Malus sylvestris 105, 107, 112, 173,<br />

178, 180, 184, 190, 237<br />

Mammalia 460, 482, 484, 508, 510<br />

Mammaliaformes 510<br />

Manati 611<br />

Mandibulata 322, 374, 386<br />

Manis crassicaudata 515, 522, 528,<br />

530<br />

Manis gigantea 486, 508, 521, 527,<br />

528, 530<br />

Manis javanica 530<br />

Manis pentadactya 530<br />

Manis temmincki 530<br />

Manis tetradactyla 530<br />

Manis tricuspis 530<br />

Mantionella squamata 112<br />

Maotianshania cylindrica 323, 330,<br />

335<br />

Mara, Großer 568<br />

Marchantia polymorpha 190, 194,<br />

197, 198<br />

Marchantiatae 197<br />

Marchantiophyta 194, 197<br />

Marmorzitterrochen 431<br />

Marmota marmota 532, 559, 560,<br />

565, 568<br />

Marsilea quadrifolia 217, 218<br />

Marsupialia 508, 515, 516<br />

Mastigamoeba sp. 147<br />

Mastigocladus laminosus 69<br />

Mastigoproctus giganteus 383,<br />

384<br />

Matthevia virabilis 346<br />

Matthevia walcotti 346<br />

Mauerassel 386, 389, 398, 400<br />

Maulwurf 533, 535<br />

Mausmaki 623<br />

Mausohr, Großes 544<br />

Mauswiesel 538<br />

Maxillopoda 374, 386, 389, 394<br />

Medusen 251<br />

Meerassel 389, 400<br />

Meerespelikan 504<br />

Meerforelle 454, 457, 459<br />

Meerkatze, Grüne 636<br />

Meerkatzen 635<br />

Meerneunauge 410, 416, 423, 425,<br />

426<br />

Meersalat 105, 107, 111, 112, 164,<br />

167, 169<br />

Meerschweinchen 560, 569<br />

Meerträubel 190, 213, 221, 231, 234<br />

Meerzitrone 359<br />

Megachiroptera 510, 542<br />

Megalonyx 526<br />

Megaptera novae-angliae 590, 593<br />

Megascolides australis 297<br />

Megatherium 526<br />

Meiothermus ruber 70<br />

Melanosuchus niger 500, 507<br />

Meles meles 515, 522, 527, 528, 532,<br />

536, 538<br />

Melolontha melolontha 402<br />

Melonenqualle 250, 255<br />

Membranipora membranacea 260,<br />

269, 298, 300<br />

Meningitis 61, 72<br />

Mensch 265, 410<br />

Mensch 482, 486, 539, 548, 552, 554,<br />

616, 624, 628, 633, 634, 637, 638,<br />

641, 645, 647, 649<br />

Menschen 616, 649<br />

Menschenaffen 634, 638, 665<br />

Mephitis mephitis 538<br />

Merkmal 9<br />

Merkmal, informatives 19<br />

Merkmal, nicht informatives 19<br />

Merkmals-Matrix 19, 21<br />

Merostomata 374, 378, 382<br />

Mesaxonia 508, 601, 602<br />

Mesonychidea 582<br />

Mesotarbus intermedius 385<br />

Mesozoa 238, 262<br />

Messermuschel 289, 367<br />

Metabionta 100, 107<br />

Metallosphaera prunae 88<br />

Metallosphaera sedula 88<br />

Metamonadina 100, 144<br />

Metazoa 100, 120, 122, 238, 240<br />

Methanbakterien 82, 93<br />

Methanobacillus amelianski 48<br />

Methanobacterium formicicum 93<br />

Methanobacterium ruminantium<br />

48<br />

Methanobacterium thermoautotrophicum<br />

93<br />

Methanobrevibacter ruminantium<br />

47, 48, 82, 89, 93<br />

Methanococcales 92<br />

Methanococcoides methylutens 98<br />

Methanococcus jannaschii 82, 89,<br />

92<br />

Methanococcus thermolithotrophicus<br />

92<br />

Methanococcus vannielii 48, 92<br />

Methanogenium cariaci 97<br />

Methanokokken 82<br />

Methanolobus vulcani 98<br />

Methanomicrobiales 82, 97<br />

Methanomicrobium mobile 89, 97<br />

Methanopyrales 82, 90<br />

Methanopyrus kandleri 82, 89, 90<br />

Methanosaeta thermophila 97<br />

Methanosarcina barkeri 82, 89, 98<br />

685


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Methanosarcina mazei 98<br />

Methanosarcinales 89, 98<br />

Methanospirillium hungatei 82, 97<br />

Methanothermus fervidus 93<br />

Methylococcus capsulatus 63<br />

Micrasterias papillifera 103, 105,<br />

111, 112, 164, 172, 173, 177, 178,<br />

191, 192<br />

Microcebus rufus 623<br />

Microchiroptera 510, 542<br />

Micrococcus radiodurans 46<br />

Microcyema gracile 263<br />

Micromonadophyta 170<br />

Micromonadophyten 105<br />

Microparamys 561, 568<br />

Micropterus salmoides 277<br />

Microsporidia 100, 115, 119<br />

Microtus arvalis 568<br />

Miesmuschel 289, 336, 344, 348,<br />

349, 352, 364, 367, 369<br />

Milzbrand 46, 65<br />

Mimatuta 599<br />

Mimotona 561, 568<br />

Miomeryx 589<br />

Miopithecus talapoin 636<br />

Mirounga leonina 538<br />

missing link 38<br />

Mississippi-Alligator 500, 507<br />

Mittelmeer- Zypresse 228<br />

Mixtotherium 576, 578<br />

Modifikation 18<br />

Mohrenkaiman 500, 507<br />

Mollusca 266, 281, 289, 336, 338<br />

Monachus monachus 538<br />

Mönchsrobbe 538<br />

Mondbechermoos 198<br />

Moniliformis dubius 260, 269, 272,<br />

277<br />

Moniliformopses 194, 214<br />

Monodon monoceros 590, 593, 596<br />

Monogenea 285, 286<br />

Monokotyledonen 236<br />

Monoplacophora 289, 336, 349, 350<br />

Monospora polyancantha 132, 140<br />

Monotremata 508, 511<br />

Moosfarn, Gezähnter 211<br />

Moosfarne 210<br />

Moostierchen 299<br />

Mopalia hindsi 346<br />

Morchel 115, 116, 188<br />

Morchella vulgaris 115, 116, 118<br />

Mordacia 426<br />

Mordacia mordax 426<br />

Morganucodon 486, 515<br />

Mormyrus mormyrus 459<br />

Mormyrus rume 264, 410, 413, 416,<br />

419, 423, 427, 432, 437, 450, 454,<br />

457<br />

Mosasaurier 434<br />

Moschus moschiferus 569, 573, 575,<br />

581, 586, 589<br />

Moschusochse 589<br />

Moschustier 569, 573, 575, 581, 586,<br />

589<br />

Mougeotia tenuis 107, 112, 173,<br />

178, 192<br />

Moythomasia 438, 446<br />

Mucor mucedo 115, 116, 118<br />

Mucor racemosus 115<br />

Multituberculata 513<br />

Murex tenuispina 358<br />

Mus musculus 420, 423, 427, 433,<br />

436, 486, 556, 560, 568<br />

Muschelkrebse 394<br />

Muscheln 289, 367<br />

Muskeltrichine 261, 308, 312<br />

Mustela nivalis 538<br />

Mustelus antarcticus 430<br />

Mutterkorn 116<br />

Mya arenaria 369<br />

Mycetozoa 100, 146<br />

Mycobacterium leprae 46, 67<br />

Mycobacterium tuberculosis 46, 67<br />

Mycoplasma genitalium 65<br />

Mycoplasma pneumoniae 64, 65<br />

Myllokunmingia fengjiaoa 420, 424<br />

Mylodon 526<br />

Myocastor coypus 565, 568<br />

Myomerozoa 404, 413, 416<br />

Myomorpha 510, 568<br />

Myotis myotis 544<br />

Myriapoda 374, 386, 387<br />

Myrmecia sp. 169<br />

Myrmecobius fasciatus 520<br />

Myrmecophaga tridactyla 508, 521,<br />

523, 526<br />

Mystacocarida 395<br />

Mysticeti 596<br />

Mytilus eduli 289, 336, 344, 348,<br />

349, 352, 364, 367, 369<br />

Myxine glutinosa 404, 416, 420,<br />

421, 402, 422<br />

Myxineides gonorum 422<br />

Myxinoidea 420, 421<br />

Myxobolus pfeifferi 238, 256<br />

Myxomyceten 147<br />

Myxonoidea 404<br />

Myxotheca arenilega 151<br />

Myxozoa 238, 256<br />

Myzostomida 295<br />

N<br />

Nabelhauttang 105, 107, 110<br />

Nachtaffe 554, 631<br />

Nacktsamer 221, 662<br />

Nadelbäume 228<br />

Naegleria fowleri 160<br />

Naegleria gruberi 160<br />

Nagetiere 508, 510, 560, 565<br />

Nanaloricus mysticus 261, 266, 308,<br />

313, 323, 330, 333<br />

Napfschnecke 344, 349, 354, 358<br />

Narwal 590, 593, 596<br />

Nasalis larvatus 636<br />

Nasenaffe 636<br />

Nasenstör 448<br />

Natrix natrix 423, 427, 436, 469,<br />

482, 488, 492, 495, 497<br />

Natrobacterium magadii 96<br />

Natrococcus occultus 47, 48, 82, 96<br />

Natternzunge 190<br />

Nautilus 289<br />

Nautilus macromphalus 336, 354,<br />

360<br />

Nautilus pompilus 289, 344, 349,<br />

352, 354, 362<br />

Navajovius 541<br />

Navajovius 546<br />

Navicula incerta 127, 129<br />

Naxilepis 438<br />

Nebalia 273<br />

Nebalia bipes 389, 398, 399<br />

Nectonema agile 261, 266, 308, 313,<br />

323, 324, 328, 329<br />

Nectonemertes mirabilis 284, 287,<br />

288<br />

Neisseria gonorrhoeae 61<br />

Neisseria meningitidis 61<br />

Nemalion multifidum 107, 108, 110<br />

Nematoda 266, 324, 325<br />

Nematodinum lebourae 139<br />

686


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Nematomenia banyulensis 340<br />

Nematomorpha 266, 324, 328<br />

Nematozoa 266, 323, 324<br />

Nemertinea 266, 284, 287<br />

Nemertini 287<br />

Neobisium tuzeti 381, 383, 384<br />

Neoceratodus forsteri 460, 465, 465,<br />

466, 467<br />

Neomenia carinata 340<br />

Neomys fodiens 533<br />

Neopilina bacescui 351<br />

Neopilina bruuni 351<br />

Neopilina ewingi 351<br />

Neopilina galatheae 289, 336, 343,<br />

344, 348, 349, 350, 351<br />

Neopilina veleronis 351<br />

Neopterygii 440, 446, 450<br />

Neotragus pygmaeus 589<br />

Nepa cinerea 401<br />

Nephrops norvegicus 399<br />

Nephroselmis rotunda 170, 171<br />

Nereis diversicolor 269, 271, 281,<br />

297<br />

Nereis sp. 294<br />

Nereocystis luetkeana 125, 127, 129<br />

Nesolagus netscheri 564<br />

Nesseltiere 251<br />

Neunaugen 425<br />

Neunbinden-Gürteltier 522, 523,<br />

526<br />

Neurospora crassa 118<br />

Neuseelandurfrosch 475, 480<br />

Nichtschwefelbakterien, Grüne 54,<br />

78<br />

Nilflösselhecht 404, 437, 440, 443<br />

Nilhecht 264, 410, 413, 416, 419,<br />

423, 427, 432, 437, 450, 454, 457<br />

Nilkrokodil 460, 482, 488, 492, 501,<br />

505, 507<br />

Nitella batrachosperma 164, 182<br />

Nitella gracilis 112, 173, 178, 180,<br />

183<br />

Nitellopsis obtusa 183<br />

Nitrobacter winogradskyi 46, 60<br />

Nitrococcus mobilis 60<br />

Nitrosococcus oceanus 61<br />

Nitrosomonas europaea 61<br />

Noctilio labialis 544<br />

Noctiluca miliaris 132, 139<br />

Noctiluca scintillans 137, 139<br />

Nomenklatur, binominale 2<br />

Nordlandrochen 429<br />

Nordmann-Tanne 40, 49, 51, 100,<br />

103, 111, 164, 172, 177, 179, 184,<br />

188, 194, 208, 212, 220, 223, 227<br />

Nordseegarnele 399<br />

Nosema lepocreadi 100, 113, 115,<br />

119<br />

Nosema locustae 114, 115, 119<br />

Notoryctes typhlops 516, 520, 522<br />

Notostraca 397<br />

Notothrylacites 201<br />

Notothylas flabellatus 201<br />

Nucula nucleus 344, 349, 352, 364,<br />

369<br />

Nussmuschel 344, 349, 352, 364,<br />

369<br />

Nussschnecke 349<br />

Nyctea scandiaca 488<br />

Nycticebus coucang 621<br />

Nymphon gracile 322, 378, 380<br />

Nymphon rubrum 380<br />

O<br />

Oatrania 629<br />

Obelia geniculata 253<br />

Obruchvichthys sp.<br />

Obturata 297<br />

Ochotona alpina 560, 564<br />

Ochotona rutila 559, 562<br />

Ochsenfrosch 470, 480<br />

Octomitus neglecta 144, 145<br />

Octopus vulgaris 343, 344, 348, 349,<br />

352, 354, 360, 363<br />

Odobaenus rosmarus 508, 536, 538<br />

Odontoceti 596<br />

Odostomia rissoides 359<br />

Ohrenqualle 253<br />

Oikopleura albicans 413, 415<br />

Oikopleura ongicauda 414, 415<br />

Okapi 508, 586, 587<br />

Okapia johnstoni 508, 586, 587<br />

Ölbaum 221, 232, 237<br />

Olea europaea 221, 232, 237<br />

Oligochaeta 295, 297<br />

Olpidium viciae 118<br />

Onchocerca gibsoni 327<br />

Onchocerca volvulus 327<br />

Ondatra zibethica 568<br />

Oniscus asellus 386, 389, 398, 400<br />

Onychophora 266, 315, 316<br />

Oomyceten 128, 129<br />

Oonendoceras sinicum 363<br />

Opalina sp. 129<br />

Opalinen 128,129<br />

Ophiocytium arbuscula 127, 129<br />

Ophioglossum vulgatum 190<br />

Ophiothrix fragilis 408<br />

Ophiura albida 407, 408<br />

Ophiuroidea 408, 658<br />

Opiliones 384<br />

Opisthokonta 100, 113<br />

Opossum 515, 516, 520<br />

Opossummaus 520<br />

Orang-Utan 554, 616, 624, 628, 633,<br />

634, 637, 638, 641, 643<br />

Orchestia gamarellus 400<br />

Orcinus orca 569, 573, 575, 582,<br />

586, 590, 596<br />

Ornithorhynchus anatinus 484,<br />

486, 508, 511, 512<br />

Orthonectida 262<br />

Orvikuina 438, 446<br />

Orycteropus afer 508, 532, 569, 571,<br />

572<br />

Oryctolagus cuniculus 513, 559,<br />

560, 562, 564<br />

Oscillatoria agardhii 69<br />

Osmunda regalis 214, 218<br />

Ospia 456<br />

Osteichthyes 404, 427, 432<br />

Ostracoda 394, 395<br />

Ostseegarnele 386<br />

Otlestes 538<br />

Otterspitzmaus 535<br />

Outgroup 17<br />

Ovibos moschatus 589<br />

Ovis ammon 589<br />

Owen, Richard 8, 10<br />

Owenia fusiformis 297<br />

Oxymonadina 145<br />

P<br />

Pachymenia abyssorum 340<br />

Pakicetus 576, 582, 586, 590, 597<br />

Palaemon serratus 322, 386, 389<br />

Palaeobranchiostoma hamatotergum<br />

418<br />

Palaeochiropteryx 544<br />

687


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Palaeoisopus problematicus 380<br />

Palaeopantopus maucheri 380<br />

Palaeoscoleca sinensis 297<br />

Palaeosuchus palpebrosus 505<br />

Palaeothea devonica 380<br />

Palaeotupaia 551<br />

Palaeotydeus devonicus 385<br />

Paleoclosterium leptum 192<br />

Paleonitella sp. 183<br />

Paleooikopleura 415<br />

Paleothyris 493<br />

Palinurus elephas 399<br />

Pallavicinites 198<br />

Palmaria palmata 105, 107, 108,<br />

110<br />

Palmblattrotalge 105, 107, 108, 110<br />

Palmentang 129<br />

Palmfarn 190, 194, 212, 213, 221<br />

Palmfarne 230<br />

Palpigradi 385<br />

Pampashase 560<br />

Pan paniscus 638, 641, 645, 647,<br />

648<br />

Pan sapiens 618<br />

Pan troglodytes 404, 420, 423, 427,<br />

432, 434<br />

Pan troglodytes 465, 468, 469, 481,<br />

484, 616, 624, 628, 634, 637, 641,<br />

645, 647, 648<br />

Panarthropoda 266, 312, 314<br />

Pancrustacea 374, 386, 389<br />

Panda, Großer 538<br />

Pandalina brevirostris 398<br />

Pandalus borealis 399<br />

Pandora inaequivalvis 369<br />

Panine 616, 648<br />

Panthera leo 538<br />

Pantherpilz 116, 118<br />

Pantopoda 379<br />

Panzergeißler 137<br />

Panzernashorn 601, 604<br />

Paphiopedilum callosum 235<br />

Papierboot 270, 363<br />

Papilio machaon 322, 386, 389, 401,<br />

402<br />

Papio cynocephalus 539, 548, 554,<br />

624, 628, 633, 634, 635, 636<br />

Papio papio 616, 624, 628, 633, 635<br />

Pappotherium 513<br />

Parabasalia 100, 142<br />

Paracentrotus lividus 265, 408<br />

Paralepisosteus 453<br />

Paramecium tetraurelia 100, 132,<br />

134<br />

Paramys 561, 561<br />

Paramyxine atami 422<br />

Paranemertes peregrina 288<br />

Paranictops 561<br />

Paraphylie 32<br />

Parapithecus 629<br />

Paraprotacarus hirsti 385<br />

Paraspidosiphon klunzingeri 292,<br />

293<br />

Pärchenegel 284<br />

Parenchymia 266, 281, 284<br />

Parenchymophyta 164, 180, 184<br />

Parka decipiens 186<br />

Paromomys 539, 541<br />

Parsimonie-Methode 26<br />

parsimony 22<br />

Parus caeruleus 504<br />

Parvanorina 322<br />

Parvicorbicula socialis 121<br />

Parvitragulus 589<br />

Patella vulgata 344, 349, 354, 358<br />

Paucijaculum 307<br />

Pauropoda 388<br />

Pauropus silvaticus 387, 388<br />

Pavian 616, 624, 628, 633, 635<br />

Pecten maximus 344, 349, 352, 364,<br />

369<br />

Pectinatus cerevisiaephilus 44, 46,<br />

54, 73<br />

Pedicellina cernua 266, 269, 270,<br />

271, 280, 281, 283<br />

Pedicellina ichikawai 282, 283<br />

Pediculus humanum 402<br />

Pelagia noctiluca 120, 122, 238,<br />

249, 251, 253<br />

Pelecanus occidentalis 504<br />

Peleonectes lucayensis 386<br />

Pelmatozoa 408<br />

Pelobates fuscus 475, 480<br />

Pelodictyon clathratiforme 71<br />

Pelodytides punctatus 480<br />

Pelomyxa palustris 146, 147<br />

Pelvetia fastigata 129<br />

Pelzflatterer 508, 539, 540, 541, 545,<br />

546<br />

Penicillium chrysogenum 114, 115<br />

Pentastomida 395<br />

Peracarida 400<br />

Perameles fasciata 520<br />

Perameles gunnii 516<br />

Peramuridae 513<br />

Perca fluviatilis 258, 413, 416, 420,<br />

433, 438, 459<br />

Perchoerus 585<br />

Percolozoa 100, 159<br />

Pericarida 400<br />

Peridinium cinctum 100, 132, 137,<br />

139<br />

Peripata 316<br />

Peripatopsis capensis 317<br />

Peripatus jamaicensis 260, 308,<br />

312, 315, 317<br />

Perissodactyla 508, 598, 600<br />

Perlboot 257, 259, 260, 266, 269,<br />

270, 271, 280, 281, 289, 344, 360,<br />

363<br />

Perlmuschel 349, 352, 364, 369,<br />

Perodicticus potto 616, 619, 620,<br />

621<br />

Perspicaris sp. 386, 390<br />

Pertica 213<br />

Perutherium 599<br />

Pest 63<br />

Petaurista grandis 568<br />

Petaurus australis 520<br />

Petaurus sciureus 516<br />

Petersfisch 432, 437, 438, 440, 445,<br />

446, 450, 451, 454, 457, 459<br />

Petrodromus tetradactylus 558<br />

Petrolacosaurus kanensis 493<br />

Petromyzon fluviatilis 404, 420,<br />

423, 425, 426<br />

Petromyzon marinus 410, 416, 423,<br />

425, 426<br />

Petromyzonta 404, 423, 425<br />

Petrophaga lorioti 403<br />

Pfauenwurm 297<br />

Pfeifhase 559, 560, 562, 564<br />

Pfeilschwänze 382<br />

Pfeilschwanzkrebs 322, 374, 377,<br />

378, 381, 382<br />

Pfeilwurm 259, 266<br />

Pferdeaktinie 251, 253<br />

Phacochoerus aethiopicus 583,<br />

585<br />

Phaeophyceen 129<br />

Phakellia flabellata 100, 120, 122,<br />

238, 243, 245<br />

Phalacrocorax carbo 488, 492<br />

688


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Phalanger maculatus 520<br />

Phalangio tarbida 385<br />

Phalangium opilio 383, 384<br />

Phallusia mammilata 415<br />

Phänetik 22<br />

Phänogramm 14<br />

Pharyngotremata 404, 410<br />

Phascolion strombi 293<br />

Phasolarctos cinereus 516, 520<br />

Phenacolophus 599, 608, 615<br />

Philodina roseola 260, 266, 269,<br />

270, 271, 272, 273, 275<br />

Phocaena phocaena 590, 596<br />

Phoenicopterus ruber 504<br />

Phoenix dactylifera 235<br />

Pholas dactylus 369<br />

Pholidophorus 459<br />

Pholidota 508, 510, 528, 529<br />

Phonoris architecta 269<br />

Phoronida 266, 301, 304<br />

Phoronis architecta 260, 298, 301,<br />

304, 305<br />

Phoronis hippocrepia 304, 305<br />

Phoronis psammophila 266, 298,<br />

301, 304, 305<br />

Phoronopsis harmeri 298, 301<br />

Phoronozoa 266, 298, 301<br />

Phosphatherium 614<br />

Photobacterium phosphoreum 54,<br />

62<br />

Phragmoplastophyta 164, 173, 177<br />

Phreatamoeba sp. 147<br />

Phrynictus lunatus 384<br />

Phyllopoden 396<br />

Phyllostomus hastatus 544<br />

Phylobates 636<br />

Phylogenie 3<br />

Phylogramm 14<br />

Physalia physalis 251, 253<br />

Physarum polycephalum 147<br />

Physeter catodon 508, 513, 569, 573,<br />

575, 582, 586, 590, 593, 596<br />

Phytobacterium phosphoreum 63<br />

Picea abies 223, 228<br />

Picrophilus oshimae 94<br />

Pierwurm 259<br />

(s. auch Wattwurm)<br />

Pikaia 410, 413, 416, 418<br />

Pilgermuschel, Gewöhnliche 344,<br />

349, 352, 364, 369<br />

Pilgermuschel, Kleine 367<br />

Pilze 100, 115<br />

Pinctada margaritifera 344, 349,<br />

352, 364, 369<br />

Pinie 184, 190, 209, 212, 221, 223,<br />

228<br />

Pinna nobilis 369<br />

Pinophyta 194, 223, 227<br />

Pinus pinaster 223, 227<br />

Pinus pinea 184, 190, 209, 212, 221,<br />

223, 228<br />

Pinus silvestris 199, 204, 228<br />

Pipa pipa 474, 478, 480<br />

Pipistrellus pipistrellus 539, 542,<br />

544<br />

Pirellula sp. 77<br />

Pirofilaria immitis 327<br />

Piroplasmose 141<br />

Pisidium casertanum 369<br />

Placentalia s. Plazentalia<br />

Placiphorella velata 346<br />

Placodonta 434<br />

Placozoa 238, 241<br />

Planaria maculata 120, 123<br />

Planaria maculata 250, 269, 284,<br />

286<br />

Planarie 259<br />

Planctomyces maris 44, 46, 54, 77<br />

Planctomyceten 54, 77<br />

Planocephalosaurus 498<br />

Plasmodesmophyta 164, 178, 179<br />

Plasmodium falciparum 132, 141<br />

Plasmodium vivax 100, 140<br />

Plasmopara viticola 127, 128, 129<br />

Platanista gangetica 590, 596<br />

Plathelminthes 266, 284, 285<br />

Plattwürmer 285<br />

Platypholinia pholiata 269, 271,<br />

284, 286,<br />

Platyrrhini 616, 628, 630<br />

Plazentalia 510, 515, 521<br />

Plazentalia, unguligrade 587<br />

Plazentatiere 510<br />

Plecotus auritus 539, 541, 544<br />

Plectronoceras cambria 363<br />

Plethodon cinereus 475, 477<br />

Pleurasiga minima 100, 113, 120,<br />

121<br />

Pleurastrophyceae 167, 169<br />

Pleurobrachia pileus 238, 249, 254,<br />

255<br />

Pleurodeles waltli 470, 471<br />

Pleurotrocha petromyzon 275<br />

Pliciloricus enigmaticus 333<br />

Pliopithecus 629<br />

Plumaria elegans 110<br />

Plumatella casmiana 300<br />

Plumplori 621<br />

Pneumonie 76<br />

Poebrodon 578<br />

Poecilia reticulata 446, 451, 454,<br />

459<br />

Pogonophora 295, 297<br />

Polycelis nigra 285, 286<br />

Polychaeta 295, 297<br />

Polydesmus sp. 322, 374, 386, 387,<br />

388<br />

Polykrikos schwarzii 137, 139<br />

Polymerurus rhomboides 310, 311<br />

Polymorphus minutus 277<br />

Polyodon spathula 447, 448<br />

Polyodontidae 447<br />

Polyplacophora 289, 336, 344,<br />

345<br />

Polypodium vulgare 184, 188, 194,<br />

199, 214, 217, 218<br />

Polyptera 443<br />

Polypterus bichir 404, 437, 440, 443,<br />

444,<br />

Polypterus palmas 443, 444<br />

Polypterus senegalus 438, 444<br />

Polysiphona elongata 100, 103, 107,<br />

108, 110<br />

Polysporangiophyta 194, 204, 208<br />

Polystichum lonchitis 214, 217<br />

Polystonum integerrimum 286<br />

Polytrichum formosum 188, 194,<br />

199, 203, 205<br />

Polytrichum juniperum 199, 204,<br />

207<br />

Polytrichum piliferum 178, 180,<br />

184, 190<br />

Ponginae 616, 641, 643<br />

Pongo pygmaeus 554, 616, 624, 628,<br />

633, 634, 637, 638, 641, 643b<br />

Pontoporia blainvillei 590, 596<br />

Porifera 244<br />

Porophoraspis 424<br />

Porphyra umbilicalis 105, 107, 110<br />

Portunus holsatus 399<br />

Potamochoerus porcus 585<br />

Potamogale velox 535<br />

Poteriochromonas danica 127, 129<br />

689


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Potto 616, 619, 620, 621<br />

Pottwal 508, 513, 569, 573, 575, 582,<br />

586, 590, 593, 596<br />

Powichthys thorsteinssoni 465<br />

Praesycidium siluricum 183<br />

Prasinophyceae 170<br />

Prasinophyta 112, 164, 170<br />

Preacanthochiton cooperi 346<br />

Preacanthochiton productus 346<br />

Preptotheria 508, 528, 531<br />

Priapswurm 258, 261, 266, 308, 312,<br />

313, 323, 330, 334, 335<br />

Priapswürmer 334<br />

Priapulida 266, 330, 334<br />

Priapulus bicaudatus 258, 261, 266,<br />

308, 312, 313, 323, 330, 334, 335<br />

Primärhomologie 11<br />

Primates<br />

– im engeren Sinne 508, 548, 552<br />

– im weiteren Sinne 508, 539, 547<br />

Primates 616, 618<br />

Priodontes giganteus 526<br />

Prionocidaris baculosa 238, 264,<br />

407, 408<br />

Priscansermarinus barnetti 395<br />

Pristiophorus cirratus 431<br />

Proboscidea 508, 510, 612<br />

Probrachiodus 592<br />

Procavia capensis 508, 569, 598,<br />

600, 601, 605, 606<br />

Prochaetoderma raduliferum 342<br />

Prochloron didemni 69<br />

Procolobus badius 628, 634, 636<br />

Proconodontus 420<br />

Proconsul 638<br />

Procyon lotor 536, 538<br />

Profistulipora arctica 300<br />

Proganochelys quenstedtii 491<br />

Prohelicotoma uniangularia 354,<br />

359<br />

Projetaia runnegari 269, 271, 281,<br />

289, 344, 349, 353, 369<br />

Prokaryoten 661<br />

Prokennalestes 515, 522, 528, 532,<br />

535<br />

Prominatherium 592<br />

Proneomenia aglaopheniae 289,<br />

339, 340<br />

Proneomenia sluiteri 340<br />

Propithecus vereauxii 623<br />

Propliopithecus 629, 634<br />

Prorastomus 611<br />

Prosimia 618, 665<br />

Prostheceraeus vitatus 285<br />

Prosthecochloris aestuarii 71<br />

Protacarus crani 385<br />

Protechiurus edmonsi 261, 269,<br />

271, 281, 297<br />

Protegotherium 526<br />

Proteobakterien<br />

– α-Proteobakterien 54, 59<br />

– β-Proteobakterien 54, 61<br />

– γ-Proteobakterien 54, 62<br />

– δ-Proteobakterien 54, 58<br />

– ε-Proteobakterien 54, 57, 59<br />

Proterosuchus 501<br />

Proteus anguinus 474, 475, 476,<br />

477<br />

Protictis 538<br />

Protisten 661<br />

Protongulatum 574<br />

Protopterus annectens 467<br />

Protopterus dolloi 433, 435, 466<br />

Protosolpuga carbonaria 385<br />

Protospeleorchestes pseudoprotacarus<br />

385<br />

Protospongia 247<br />

Protostomia 238, 258, 259, 266,<br />

268<br />

Protosuchus 507<br />

Protula tubularia 297<br />

Pruvotina providens 340<br />

Prymnesiophyten 130<br />

Prymnesium patellifera 127, 130<br />

Psammechinus miliaris 408<br />

Psarolepis romeri 436<br />

Psephurus gladius 448<br />

Pseudociliaten 154<br />

Pseudocoelomata 268, 663<br />

Pseudomonas aeruginosa 63<br />

Pseudomonas multivorans 46<br />

Pseudoparamys 561, 568<br />

Pseudoprotacarus scoticus 385<br />

Pseudosarcinen 98<br />

Pseudoscaphirhynchus kaufmanni<br />

447, 448<br />

Pseudoskorpion 381, 383<br />

Pseudoskorpione 384<br />

Psilophyton 213<br />

Psilotum nudum 218<br />

Psilotum triquetrum 214<br />

Psittacose 76<br />

Psittacus erithacus 113, 120, 122<br />

Psittacus erithacus 249, 257, 481,<br />

486, 492, 500, 502, 504<br />

Pteridium aquilinum 105, 112, 173,<br />

178, 180, 184, 190, 199, 204, 209,<br />

212, 214, 218<br />

Pteridophyta 208, 212, 662<br />

Pteridopsida 217<br />

Pterobranchia 406, 411<br />

Pterosperma sp. 105, 107, 112<br />

Pterygotus deepkillensis 382<br />

Ptilocercus lowii 547, 548, 549,<br />

551<br />

Ptyodactylus hasselquistii 496<br />

Puccinia graminis 118<br />

Purgatorius 539, 541, 548, 554<br />

Pusellun lofotense 352, 364, 370,<br />

371<br />

Pustelschwein 585<br />

Pychophyes echinoderoides 331,<br />

332<br />

Pychophyes flaveolatus 331, 332<br />

Pycnogonida 374, 378, 379<br />

Pycnogonum littorale 315, 320, 322,<br />

374, 377, 379, 380<br />

Pyramimonas lunata 112, 171<br />

Pyramimonas obovata 164, 170<br />

Pyrococcus abyssi 91<br />

Pyrococcus furiosus 82, 89, 91<br />

Pyrococcus horikoshii 91<br />

Pyrodictium abyssi 85, 87<br />

Pyrosoma atlanticus 415<br />

Pyrsonympha sp. 144, 145<br />

Q<br />

Quastenflosser 434, 435, 460, 463<br />

Quercus suber 237<br />

Quittenbaum 194, 199, 203, 208,<br />

212, 231, 235<br />

R<br />

Rädertier 269, 270, 272, 273<br />

Radinskya 601<br />

Radiolarien 148, 149<br />

Raja nidarosiensis 429<br />

Raja radiata 420, 423, 427, 429, 431<br />

Ramapithecus 642, 644<br />

690


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Rana catesbeiana 470, 480<br />

Rana esculenta 420, 423, 427, 433,<br />

436, 465, 469, 470, 475, 478, 480<br />

Rankenfüßer 394<br />

ranking 22<br />

Raoella 582, 585<br />

Raphidonema longiseta 164, 172<br />

Rappenantilope 589<br />

Rattenigel 535<br />

Rattus rattus 565, 568<br />

Raubtiere 536<br />

Rauzahndelfin 590, 596<br />

Regenwurm 114, 120, 123, 250, 258,<br />

269, 271, 281, 297<br />

Regenwürmer 295<br />

Rekonstruktion, phylogenetische<br />

32<br />

Remipedia 374, 386, 389, 391<br />

Reptilien 664<br />

Reptiliomorphe 462<br />

Retortamonadina 145<br />

Retortamonas sp. 100, 144, 145<br />

Revalotrypa eugeniae 300<br />

Reversion 11, 20, 21<br />

Rhabdopleura normanni 410, 411,<br />

412<br />

Rhabdotubus johanssoni 412<br />

Rhacophorus omeimontis 460, 478<br />

Rhacophyton 219<br />

Rhaphidonema longiseta 176<br />

Rhaphidonema nivale 176<br />

Rhinoceros unicornis 601, 604<br />

Rhinolophus hipposideros 544<br />

Rhinops fertoensis 272, 273, 275<br />

Rhipidistia 460, 465, 485<br />

Rhizobium leguminosarum 40, 44,<br />

46, 54, 59, 60<br />

Rhizocrinus lofotensis 407, 498<br />

Rhizopoda 100, 157<br />

Rhizopus niger 118<br />

Rhodobionta 100, 108<br />

Rhodomicrobium vannielii 59, 60<br />

Rhodophyceae 108<br />

Rhodophyta 108<br />

Rhombozoa 262<br />

Rhopalomenia aglaopheniae 336,<br />

339, 340<br />

Rhopalura ophiocomae 262, 263<br />

Rhynchocephalia 498<br />

Rhynchocyon petersi 558<br />

Rhynchocyon stuhlmanni 557<br />

Rhynia 208<br />

Rhyniella praecursor 402<br />

Riccia glauca 198<br />

Rickettsia prowazakii 60<br />

Rickettsia typhi 60<br />

Riementang 129<br />

Riesengalago 619, 620, 621<br />

Riesengürteltier 526<br />

Riesenkänguru, Rotes 484, 486,<br />

513, 515, 516, 520<br />

Riesenkrake 363<br />

Riesenregenwurm 297<br />

Riesensalamander 475, 477<br />

Riesenschuppentier 486, 508, 521,<br />

527, 528, 530<br />

Riesentang 125, 127, 129<br />

Riftia pachyptila 297<br />

Rindenmoostierchen 260, 269<br />

Ringelechse 488, 492, 495, 496, 497<br />

Ringelnatter 423, 427, 436, 469,<br />

482, 488, 492, 495, 497<br />

Ringelwürmer 295<br />

Rinnentang 129<br />

Rippenmolch 470, 477<br />

Rippenquallen 254<br />

Robustheit-Analyse 27<br />

Rochen 430<br />

Rodentia 565<br />

Röhrenwurm 294<br />

Romer, A. S. 3<br />

Rosalina leei 151<br />

Rosopsida 236<br />

Rotaliella roscoffensis 151<br />

Rotatoria 272, 273<br />

Rotfuchs 538<br />

Rotfußröhrling 51<br />

Rotgesichtmakak 634, 636<br />

Rothirsch 569, 573, 575, 581, 586,<br />

587, 589<br />

Rotifera 266, 272, 273<br />

Rotrücken-Waldsalamander 475,<br />

477<br />

Rousettus aegyptiacus 539, 541, 543<br />

Ruderfrosch 460, 478<br />

Ruderfußkrebse 394<br />

Ruminantia 508, 586, 587<br />

Rundschwanzsirene 508, 569, 574,<br />

598, 607, 608, 609, 611<br />

Rundstängel-Nacktfarn 218<br />

Rüsselspringer 556, 557<br />

S<br />

Saat-Weizen 184, 188, 221, 231, 235,<br />

237<br />

Sabella pavonina 297<br />

Sacabambaspis janvieri 424<br />

Saccharomyces cerevisiae 51, 114,<br />

115, 118<br />

Saccinobaculus lata 145<br />

Saccoglossus cambrensis 411, 412<br />

Sacculina carcini 395<br />

Sägehai 431<br />

Sagitta elegans 259, 266, 306, 307<br />

Saguinus imperator 632<br />

Sahara-Skorpion 312, 315<br />

Saiga tatarica 589<br />

Saigaantilope 589<br />

Saimiri sciureus 632<br />

Saitenwürmer 328<br />

Salamander 474<br />

Salamandra atra 470, 477<br />

Salamandra salamandra 460, 470,<br />

475, 476, 477<br />

Salinenkrebs 386, 389, 396, 397<br />

Salmo salar 423, 427, 433, 438, 459<br />

Salmo trutta trutta 454, 457, 459<br />

Salmonella typhi 63<br />

Salpa democratica 415<br />

Salpa maxima 410, 413, 414, 415<br />

Salpe 414<br />

Sambucus nigra 199, 204, 209, 213,<br />

221, 232, 237<br />

Samenpflanzen 208, 221<br />

Sanctacaris uncata 378, 381<br />

Sandersiella acuminata 393<br />

Sandklaffmuschel 369<br />

Saprolegnia ferax 128, 129<br />

Saprolegnia sp. 127<br />

Sarcophaga sp. 386, 390, 401, 402<br />

Sarcophilus harrisi 520<br />

Sarcopterygii 404, 433, 434, 443<br />

Sarcopterygii 460, 462<br />

Sarcoptes scabiei 378, 381, 385<br />

Säugetiere 484, 510<br />

Saugwürmer 285<br />

Saurillodon proraformis 497<br />

Sauropsida 460, 462, 487<br />

Sauropterygier 434<br />

Saurosternon bainii 495<br />

Savannenelefant, Afrikanischer 612<br />

Scala Naturae 7<br />

691


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Scandentia 508, 548, 549<br />

Scaphirhynchus platorhynchus 448<br />

Scaphopoda 289, 336, 364, 370<br />

Scenedesmus falcatus 167, 169<br />

Schabrackentapir 600, 601, 602, 604<br />

Schachtelhalme 215<br />

Schädellose 417<br />

Schaufelstör 448<br />

Scheidenmuschel 260, 269, 271, 281,<br />

289, 344, 349, 352, 364, 369<br />

Schiffsbohrwurm 369<br />

Schildfüßer 341<br />

Schildkröten 489<br />

Schimpanse 404, 420, 423, 427, 432,<br />

434, 465, 468, 469, 481, 484, 616,<br />

624, 628, 634, 637, 641, 645, 647,<br />

648<br />

Schirmchenalge 167, 169<br />

Schistometopum gregorii 473<br />

Schistosoma haematobium 285, 286<br />

Schistosoma mansoni 284, 286<br />

Schizopea typica 354, 359<br />

Schlammtaucher 480<br />

Schlangenhalsschildkröte 489<br />

Schlangenstern, Weißlicher 408<br />

Schlangenstern, Zerbrechlicher 408<br />

Schlangensterne 408<br />

Schlanklori 548, 552, 554, 619, 620,<br />

621<br />

Schleie 250, 459<br />

Schleimaale 421<br />

Schliefer 605<br />

Schlitzrüssler 508, 533, 535<br />

Schmalwand, Acker- 111<br />

Schnabeltier 484, 486, 508, 511, 512<br />

Schnappschildkröte 490<br />

Schnecken 289, 356<br />

Schneckennnatter 468, 481, 486,<br />

492, 494, 496<br />

Schnee-Eule 488<br />

Schneeschuhhase 564<br />

Schnegel, Großer 344, 349, 354, 359<br />

Schnurwurm 260, 269, 271, 281,<br />

284<br />

Schnurwürmer 287<br />

Schopfgibbon 554, 640<br />

Schraubenalge 105, 112, 173, 191<br />

Schuppentiere 529<br />

Schwalbenschwanz 322, 386, 389,<br />

401, 402<br />

Schwamm 122<br />

Schwanzfrosch 480<br />

Schwanzlurche 476<br />

Schwefelanemone 253<br />

Schwefelbakterien, Grüne 54, 71<br />

Schweine 583<br />

Schweinespulwurm 120, 123, 250,<br />

258, 261, 308, 312, 323, 324, 327<br />

Schweinswal 590, 596<br />

Schwertwal 569, 573, 575, 582, 586,<br />

590, 596<br />

Schwielensohler 577<br />

Schwimmfuß 359<br />

Schwimmkrabbe 399<br />

Schwimmwühle 47, 472<br />

Scinaia furcellata 110<br />

Sciuromorpha 568<br />

Sciurus vulgaris 560, 568<br />

Scolelepsis sp. 297<br />

Scolopendra cingulata 388<br />

Scolopendra subspinipes 388<br />

Scorpio maurus 308, 312, 315<br />

Scutigera coleoptrata 387, 388<br />

Scutigerella immaculata 388<br />

Scutopus megaradulatus 342<br />

Scylorhinus canicula 430<br />

Scyphozoa 253<br />

Seeampfer 108, 110<br />

Seeanemonen 251<br />

See-Elefant, Südlicher 538<br />

Seegurke 407<br />

Seegurken 408<br />

Seehase 344, 349, 352, 354, 356, 359<br />

Seeigel 407, 408<br />

Seeigel, Violetter 408<br />

Seekatze 429, 431<br />

Seekühe 609<br />

Seelöwe, Kalifornischer 538<br />

Seemaus 297<br />

Seeohr 358<br />

Seepocke 394<br />

Seepocke, Gewöhnliche 395<br />

Seepocke, Neuseeländische 395<br />

Seeringelwurm 269, 271, 281, 297<br />

Seescheide 265, 404, 414<br />

Seescheiden 414<br />

Seeschlangen 434<br />

Seespinne 400<br />

Seestachelbeere 238, 249, 254, 255<br />

Seestern 120, 123, 258, 265, 404,<br />

407, 408<br />

Seesterne 408<br />

Seewespe 253<br />

Seinskette, Große 7<br />

Seison annulatus 260, 269, 271, 272,<br />

273, 275<br />

Sekundärhomologie 22<br />

Selaginella denticulata 211<br />

Selaginellales 210<br />

Selenidioides hollandei 140<br />

Semibalanus balanoides 394, 395<br />

Semnopithecus entellus 634, 636<br />

Senegalflösselhecht 438<br />

Sepia officinalis 258, 344, 349, 352,<br />

354, 362<br />

Sepiola atlantica 363<br />

Seychellen-Riesenschildkröte 490<br />

Shoshonius 624, 627<br />

Shoutherium 513<br />

Siamang 616, 628, 633, 637, 638,<br />

639, 640<br />

Siamotherium 592<br />

Siconodon 515<br />

Siebenbindengürteltier 526<br />

Siebenpunktmarienkäfer 114, 120,<br />

123, 258, 260, 308, 312, 315, 402<br />

Siebenschläfer 568<br />

Sifaka 623<br />

Simiiformes 616, 628<br />

Simpsonictis 538<br />

Sinocodon 486<br />

Sinuella minuta 354, 359<br />

Sinuopea sweeti 359<br />

Siphonodentalium galatheae 344,<br />

349, 353, 364, 371<br />

Sipunculida 266, 281, 292<br />

Sipunculus nudus 292, 293<br />

Sipunculus robustus 260, 269, 271,<br />

281, 293<br />

Siren lacertina 476<br />

Sirenia 508, 510, 608, 609<br />

Sivapithecus 642, 644, 645<br />

Skolithos 301<br />

Skorpion 322, 374, 377, 378, 381,<br />

383, 394<br />

Skorpione 384<br />

Skunk 538<br />

Smaragdeidechse 420, 427, 433,<br />

436, 469, 482, 488, 492<br />

Sminthurus sp. 401<br />

Solen marginatus 260, 269, 271,<br />

281, 289, 344, 349, 352, 364, 369<br />

Solenoconchae 289, 336, 339, 370<br />

692


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Solenodon paradoxus 508, 533, 535<br />

Spadella cephaloptera 307<br />

Spalax leucodon 568<br />

Sparsamkeitsmethode 18<br />

Spatangus purpureus 408<br />

Speleonectes lucayensis 389, 392<br />

Speleonectes ondinae 392<br />

Spermatophyta 194, 208, 212, 220,<br />

221<br />

Sphacelaria rigidula 127, 129<br />

Sphaerechinus granularis 408<br />

Sphaerium corneum 369<br />

Sphagnopsida 206<br />

Sphagnum secundum 199, 207<br />

Sphagnum sp. 205<br />

Sphenobaiera 226<br />

Sphenodon guntheri 498<br />

Sphenodon punctatus 460, 482, 488,<br />

492, 494, 498<br />

Sphenodontia 460, 495, 498<br />

Sphenophyta 194, 214, 215<br />

Sphenopsida 215<br />

Sphingobakterien 73<br />

Sphyrna zygaena 429<br />

Spinnenaffe 630<br />

Spinnentiere 383<br />

Spiralia 266, 271, 280<br />

Spirillium volutans 61<br />

Spirochaeta litoralis 75<br />

Spirochaeten 54, 74<br />

Spirogyra fluviatilis 105, 112, 173,<br />

178, 192<br />

Spirogyra sp. 191<br />

Spirotaenia condensata 191<br />

Spirulina labyrinthiformis 68, 69<br />

Spitzhörnchen 508, 515, 539, 547,<br />

548, 549, 551<br />

Spitzmaulnashorn 508, 531, 598,<br />

600, 601, 602, 604<br />

Spondylus gaederopus 369<br />

Spongia officinalis 114, 120, 123,<br />

243, 245<br />

Spongilla fluviatilis 245<br />

Sporentierchen 140<br />

Sporocytophaga myxococcoides 73<br />

Sporogonites 207<br />

Sporozoen 140<br />

Springaffe, Grauer 632<br />

Springschwanz 401<br />

Springtamarin 554<br />

Spritzwurm 260, 269, 271, 281<br />

Spritzwürmer 292<br />

Squalus acanthias 430<br />

Squamata 460, 495, 496<br />

Squilla mantis 398, 399<br />

Stachelauster 369<br />

Stachelhäuter 408<br />

Stachelpolyp 253<br />

Stachelschnecke 358<br />

Stachelschwein 508, 555, 560, 565,<br />

569<br />

Stammbaum 11, 26<br />

Stammbaumelemente 16<br />

Staphylococcus aureus 54, 64, 65<br />

Staphylothermus marinus 87<br />

Staurocalyptus solidus 246, 247<br />

Steckmuschel 369<br />

Stegophrynus dammermani 384<br />

Stegotrachelus 438, 446<br />

Steinbock 589<br />

Steindattel 369<br />

Steinläufer 387<br />

Steinlaus 403<br />

Steinpilz 100, 113, 114, 115, 116,<br />

118<br />

Steinseeigel 408<br />

Stemonitis sp. 146, 147<br />

Stenanagale 556, 558<br />

Steno bredanensis 590, 596<br />

Stentor coeruleus 132, 134<br />

Stentor polymorphus 49, 51, 132,<br />

134<br />

Stephanoceros sp. 269, 271, 272,<br />

275<br />

Stephanopogon apogon 152, 154<br />

Sterlet 447, 448<br />

Sternchenalge 103, 105, 111, 112,<br />

164, 172, 173, 177, 178, 191, 192<br />

Sternlebermoos 198<br />

Sternrochen 420, 423, 427, 429, 431<br />

Sternseepocke 395<br />

Sternseescheide 413, 415<br />

Steropodon 512<br />

Stichococcus bacillaris 176<br />

Sticholonche zanclea 149<br />

Stigmatella aurantiaca 44, 46, 54,<br />

58<br />

Stolonica aggregata 415<br />

Stomatophyta 194, 199<br />

Stör 438, 440, 445, 447<br />

Störe 445, 447, 448<br />

Strahlenflosser 437, 462<br />

Stramenopilata 127<br />

Stramenopilaten 100, 127<br />

Stramenopilen 127<br />

Strandfloh 389, 400<br />

Strandigel, Kleiner 408<br />

Strand-Kiefer 223, 227<br />

Strandkrabbe 399<br />

Strandschnecke 289, 344, 349, 352,<br />

354, 358<br />

Strandseeigel 265<br />

Strauß, Afrikanischer 488, 492, 504<br />

Streifenflösselhecht 443<br />

Streifengnu 460, 468, 484, 575, 581,<br />

586, 587, 589<br />

Strenuella sp. 322, 386, 390, 395<br />

Strepsirrhini 616, 619<br />

Streptococcus pneumoniae 65<br />

Streptococcus thermophilus 65<br />

Streptomyces griseus 66, 67<br />

Streptomyces salmonis 67<br />

Streptomycin 67<br />

Streptophyta 112, 164, 172<br />

Streptoverticillium salmonis 54, 66<br />

Stromatolithen 69<br />

Strongyloides duodenale 324, 327<br />

Strophomenia lacazei 340<br />

Strudelwürmer 285<br />

Struthio camelus 488, 492, 504<br />

Stummelaffe, Roter 628, 634, 636<br />

Stummelfüßer 260, 312, 314, 315,<br />

316<br />

Stylocephalus longicollis 141<br />

Stylonichia mytilus 134<br />

Suiformes 508, 582, 583<br />

Sulfolobales 82, 88<br />

Sulfolobus solfataricus 47, 48, 82,<br />

85, 88<br />

Sumatra-Kaninchen 564<br />

Sumpfbiber 565, 568<br />

Sumpfschildkröte 481, 489, 490<br />

Suncus etruscus 535<br />

Sundagavial 507<br />

Suppenschildkröte 491<br />

Sus barbatus 585<br />

Sus scrofa 508, 569, 573, 575, 581,<br />

582, 583, 585<br />

Sus verrucosus 585<br />

Süßwasserpolyp, Grüner 250, 251,<br />

253<br />

Süßwasserschwamm 245<br />

Sycon elegans 122<br />

693


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Sycon elegans 238, 248<br />

Sycon-Typ 244<br />

Sylvilagus floridanus 564<br />

Symbiodinium microadriaticum<br />

139<br />

Symbion pandora 260, 266, 269,<br />

271, 272, 278, 279<br />

Symmetrodonta 513<br />

Symphalangus syndactylus 616,<br />

628, 633, 637, 638, 640<br />

Symphyla 388<br />

Symplesiomorphie 4<br />

Synapomorphie 14, 20, 21<br />

Syndermata 266, 271, 272<br />

Syndinium rostratum 139<br />

Synechocystis sp. 69<br />

Synura petersenii 129<br />

Syphilis 46, 75<br />

Syracosphaera subsalsa 125, 130<br />

Systematik, Hennig’sche 31<br />

Systematik, phylogenetische 4<br />

Systeme 1<br />

T<br />

Tachyglossus aculeatus 511, 512<br />

Tachypleus tridentatus 382<br />

Tadarida brasiliensis 531, 539, 540,<br />

542, 544<br />

Taenia saginata 260, 269, 271, 281,<br />

284, 284, 286<br />

Taenia solium 286<br />

Taenia taeniaeformis 284, 285, 286,<br />

Taeniopteris taiyuanensis 230<br />

Taguan 568<br />

Takakia lepidozioides 205, 207<br />

Takakiopsida 206<br />

Talitrus saltator 389, 400<br />

Talpa europaea 533, 535<br />

Tamandua tetradactyla 526<br />

Tamarin 632<br />

Tana tana 551<br />

Tangassel 389, 398, 400<br />

Tantulocarida 395<br />

Tapir, Südamerikanischer 569, 573,<br />

598, 601, 604<br />

Tapirus indicus 600, 601, 602, 604<br />

Tapirus terrestris 569, 573, 598,<br />

601, 604<br />

Tardigrada 266, 315, 315<br />

Tarsiiformes 626<br />

Tarsioidea 626<br />

Tarsius bancanus 627<br />

Tarsius spectrum 616, 624, 626, 627<br />

Tarsius syrichta 548, 554, 624, 627<br />

Tarsoidea 616<br />

Taschenkrebs 122, 249, 257, 259,<br />

260, 266, 308, 312, 314, 315, 320,<br />

322, 374, 386, 389, 398, 399<br />

Taschenratte 568<br />

Tausendfüßer 386, 387<br />

Taxinomie 1<br />

Taxon 14<br />

Taxonomie 1<br />

Taxus baccata 227<br />

Tayassu 585<br />

Tayassu albirostris 585<br />

Tayassu tajacu 583, 585<br />

Tegenaria domestica 250, 258, 378,<br />

381, 384<br />

Teleostei 440, 454, 457, 660<br />

Tenrec ecaudatus 535<br />

Terebratulina retusa 269, 298, 301,<br />

303<br />

Teredeo navalis 369<br />

Tesnusocaris goldichi 392<br />

Testicardines 303<br />

Testudo hermanni 416, 423, 427,<br />

436<br />

Testudo hermanni 460, 482, 488,<br />

489, 490<br />

Tetanus 65<br />

Tethytheria 508, 510, 598, 607<br />

Tetrahymena pyriformis 51, 134<br />

Tetramitus rostratus 100, 159, 160<br />

Tetrapoda 460, 462, 468<br />

Tetraselmis convolutae 171<br />

Textularia sp. 150, 151<br />

Thalassema hartmani 297<br />

Thalassicola nucleata 100, 148<br />

Thalassicola pelludica 149<br />

Thalassiosira nordenskioeldii 127,<br />

129<br />

Thalassiovirgo neritica<br />

Thalia democratica 415<br />

Thaliacea 415<br />

Thaumastoderma heideri 266, 308,<br />

310, 311<br />

Thecamoeba terricola 157, 158<br />

Theophrast 1<br />

Theria 508, 513<br />

Therimorpha 513<br />

Thermococcales 91<br />

Thermococcus celer 91<br />

Thermofilum pendens 86<br />

Thermokokken 82<br />

Thermoplasma acidophilum 89, 94<br />

Thermoplasmen 82, 94<br />

Thermoproteales 82, 86<br />

Thermoproteus tenax 82, 85, 86<br />

Thermotoga maritima 54, 80<br />

Thermotogales 54, 80<br />

Thermus aquaticus 70<br />

Thermus thermophilus 70<br />

Theropithecus gelada 636<br />

Theskeloceras benxiense 363<br />

Thiobacillus novellus 61<br />

Thiomicrospora pelophila 62<br />

Thiothrix nivea 44, 46, 54, 61<br />

Thrombicula autumnalis 378, 381,<br />

385<br />

Thunfisch 438, 446, 451, 454, 459<br />

Thunnus thynnus 438, 446, 451,<br />

454, 459<br />

Thyca entoconcha 359<br />

Thylacinus 535<br />

Thylacinus cynocephalus 520<br />

Thysanozoon brocchii 286<br />

Tieflandgorilla, Östlicher 646<br />

Tieflandgorilla, Westlicher 646<br />

Tiefseegarnele 399<br />

Tiefseemuschel 369<br />

Tigerquerzahnmolch 470, 475, 477<br />

Tigerschnecke 344, 349, 354, 358<br />

Tigriopus fulvus 386, 389, 395<br />

Tinca tinca 250, 459<br />

Tintenfisch, Gewöhnlicher 258,<br />

344, 349, 352, 354, 362<br />

Tintenfische 289, 360<br />

Tintenschnecken 360<br />

Titanohyrax 606<br />

Tokee 495<br />

Tolypeutes matacus 526<br />

Tomistoma schlegelii 507<br />

Topologie 12, 13<br />

Tordalk 501, 504<br />

Torfmoos 199, 205, 207<br />

Torfmoose 206<br />

Torpedo torpedo 431<br />

total evidence 27<br />

Totenkopfäffchen 632<br />

Tournefort, Joseph Pitton de 1<br />

694


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Toxoplasma gondii 141<br />

Toxoplasmose 141<br />

Tracheophyta 204, 208<br />

Trachom 76<br />

Tragelaphus strepsiceros 589<br />

Tragulina 589<br />

Tragulus javanicus 569, 573, 575,<br />

581, 586, 589<br />

Trebouxia parmelia 169<br />

Trebouxia sp. 111<br />

Trebouxiophyceae 167<br />

Tremacebus 632<br />

Trematoda 285, 286<br />

Trentepohlia aurea 169<br />

Trentepohlia sp. 111<br />

Trentepohliophyceae 167, 169<br />

Treponema pallidum 46, 75<br />

Triactinomyxon ignotum 256<br />

Triadobatrachus 480<br />

Triadobatrachus massinoti 471, 475<br />

Trichechus inunguis 611<br />

Trichechus manatus 611<br />

Trichechus senegalensis 508, 569,<br />

574, 598, 607, 609, 611<br />

Trichinella spiralis 261, 308, 313,<br />

323, 324, 327<br />

Trichinose 261, 308, 313, 324, 327<br />

Trichomonas sp. 100<br />

Trichomonas vaginalis 143<br />

Trichonympha agilis 143<br />

Trichonympha sp. 142<br />

Trichoplax adhaerens 238, 241, 242<br />

Triconodonta 513<br />

Trinodon 513<br />

Trionyx ferox 491<br />

Trionyx spiniferus 489<br />

Triops cancriformis 389, 396, 397<br />

Triticum aestivum 184, 188, 221,<br />

231, 235, 237<br />

Tritrichomonas sp. 49, 51, 142<br />

Triturus cristatus 265, 410, 413, 416<br />

Triturus cristatus 470, 475, 476, 477<br />

Trochosphaera solstitialis 275<br />

Trompetentierchen 49, 51<br />

Trypanites sp. 293<br />

Trypanosoma brucei 152, 154<br />

Trypanosoma cruzi 154<br />

Trypanosoma gambiense 154<br />

Trypanosoma rhodesiense 154<br />

Tubanella ocellata 311<br />

Tuber melanosporum 118<br />

Tuberkulose 46, 67<br />

Tubifex tubifex 297<br />

Tubiluchus corallicola 261, 308,<br />

313, 323, 330, 334, 335<br />

Tubulanus annulatus 287, 288<br />

Tubulidentata 508, 510, 569, 571<br />

Tümmler, Großer 593<br />

Tupaia belangeri 508, 547, 549, 551<br />

Tupaia glis 515, 539, 548, 551<br />

Tupaias 510<br />

Tüpfelfarn 184, 188, 194, 199, 214,<br />

217, 218<br />

Tüpfelkuskus 520<br />

Turbellaria 285, 286<br />

Tursiops truncatus 569, 573, 575,<br />

581, 586, 590, 596<br />

Tylopella glomerata 183<br />

Tylopoda 508, 575, 577<br />

Typhlonectes compressicauda 470 ,<br />

473<br />

Typhus 63<br />

Tytthaena 538<br />

U<br />

Uakari 631<br />

Uhr, molekulare 35<br />

Uintacyon 538<br />

Ulausuodon 592<br />

Ulva lactuca 105, 107, 111, 112,<br />

164, 167, 169<br />

Ulvophyceae 167, 169<br />

Ulvophyta 112, 164, 167<br />

UMPG-Methode 22, 23, 24<br />

Unio crassus 369<br />

Unpaarhufer 602<br />

Ureaplasma urealyticum 65<br />

Urnatella gracilis 282, 283<br />

Urochordata 404, 406, 413, 414<br />

Urodasys sp. 310, 311<br />

Urodela 460, 475, 476<br />

Urogale everetii 539, 549, 551<br />

Uropygi 384<br />

Ursus arctos 536, 538<br />

Urticina felina 253<br />

Urwildpferd, Asiatisches 486<br />

(s. auch Wildpferd)<br />

Uscarella prisca 322, 386, 390, 395<br />

Ustilago maydis 118<br />

V<br />

Vahlkampfia magna 160<br />

Vampir, Echter 544<br />

Vampyrotheutis infernalis 363<br />

Varanus komodoensis 460, 492,<br />

494, 495, 496, 497<br />

Vari 616<br />

Venus verrucosa 369<br />

Venusgürtel 254, 255<br />

Venusmuschel 369<br />

Vermetus adansoni 344, 349, 352,<br />

354, 359<br />

Vertebrata 404, 420, 423<br />

Verwandtschaft 17<br />

Vestimentifera 295, 297<br />

Vibrio cholerae 63<br />

Vielborster 295, 297<br />

Vieraella herbstii 480<br />

Vierfüßer 462<br />

Vikunja 577<br />

Vincelestes 513<br />

Viola odorata 232<br />

Visceroconchae 336, 352, 354<br />

Vladimissa missarzhevskii 269,<br />

271, 281, 284, 286<br />

Vögel 460, 501, 502, 659<br />

Volitantia 508, 539, 540<br />

Volvox globator 112, 169<br />

Vombatus ursinus 520<br />

Vorticella campanula 134<br />

Vulpes vulpes 536, 538<br />

W<br />

Wabenkröte 474, 478, 480<br />

Wacholder, Gewöhnlicher 228<br />

Waeringopterus priscus 382<br />

Wahrscheinlichkeit 15<br />

Wahrscheinlichkeitsmethode 25<br />

Walchia 229<br />

Waldelefant, Afrikanischer 612<br />

Wald-Kiefer 199, 204, 228<br />

Waldschwein 585<br />

Wale 593<br />

Walross 508, 536, 538<br />

Wanderalbatros 492, 501, 504<br />

Wanderfalke 492, 501, 504<br />

Wanderheuschrecke 315, 320, 390,<br />

401, 402<br />

695


Sachwortverzeichnis<br />

<strong>Anhang</strong><br />

Wanogale 556, 558<br />

Wanwanoceras exiguum 363<br />

Warzenschwein 583, 585<br />

Waschbär 536, 538<br />

Wasserfloh 322, 374, 386, 389, 396,<br />

397<br />

Wasserflöhe 396<br />

Wasserschimmel 127<br />

Wasserschwein 568<br />

Wasserspitzmaus 533<br />

Wasserwanze 401<br />

Watsoniella crosbyi 353, 366<br />

Wattwurm 259, 260, 266, 269, 270,<br />

271, 280, 281, 294, 297<br />

Wedelfarne 217<br />

Wegschnecke, Rote 356, 359<br />

Weichschildkröte 489, 491<br />

Weichtiere 289<br />

Weinbergschnecke, Gefleckte 250,<br />

344, 349, 354, 359<br />

Weinbergschnecke, Gewöhnliche<br />

258, 260, 269, 271, 281, 289, 336,<br />

343, 348, 352, 354, 356<br />

Weinrebe 128<br />

Weißbartpekari 585<br />

Weißbüscheläffchen 624, 628, 630,<br />

632<br />

Weißhandgibbon 624, 634, 638,<br />

639, 640<br />

Weißpinseläffchen 548, 554, 616<br />

Weißschwanzkaninchen 564<br />

Weiß-Tanne 223, 228<br />

Wellhornschnecke 356, 358<br />

Welwitschia mirabilis 194, 220, 231,<br />

233, 234<br />

Welwitschie 194, 220, 231, 233<br />

Wenigborster 295, 297<br />

Westblindmaus 568<br />

Westlothania lizziae 482<br />

Widertonmoos 178, 180, 184, 188,<br />

190, 194, 199, 203, 204, 205, 207<br />

Wieselmaki 623<br />

Wiesen-Hafer 221<br />

Wildapfelbaum 105, 107, 112, 173,<br />

178, 180, 184, 190, 237<br />

Wildkamel 527, 569, 573, 575, 577<br />

Wildkatze 522, 536, 538<br />

Wildpferd 569, 574, 598, 601, 604<br />

Wildschwein 508, 569, 573, 575,<br />

581, 582, 583, 585<br />

Wildyak 589<br />

Wimpertiere 134<br />

Wingstrandarctus corallinus 319<br />

Winkelzahnmolch, Sibirischer 477<br />

Winter-Schachtelhalm 216<br />

Wisent 587<br />

Witwe, Schwarze 384<br />

Wolf 532, 538<br />

Wolinella baltica 300<br />

Wollmaki 623<br />

Wombat 520<br />

Wuchereria bancrofti 324, 327<br />

Wundbrand 65<br />

Wundstarrkrampf 46<br />

Wurmholothurie 408<br />

Wurmschnecke 344, 349, 352, 354,<br />

359<br />

Wurmwühle 460, 470, 472, 473<br />

Wüstenspringmaus 568<br />

Wyattia reedensis 344, 349<br />

X<br />

Xanthidium antilopaeum 191<br />

Xantho pilipes 400<br />

Xanthophyceen 129<br />

Xenarthra 508, 522, 523<br />

Xenopus laevis 470, 475, 480<br />

Xenotrypa primaeva 300<br />

Xiaoshanoceras jini 363<br />

Xiphosura 382<br />

Y<br />

Yanheceras anhuiense 363<br />

Yatanglestes 576, 582, 586, 590, 597<br />

Yersinia pestis 63<br />

Yochelcionella sp. 289<br />

Youngolepis praecursor 465, 467<br />

Yunnanozoon lividum 412<br />

Z<br />

Zaglossus bruijni 511, 512<br />

Zahnarme 523<br />

Zahnwale 596<br />

Zalambdalestes 561<br />

Zalophus californianus 538<br />

Zea mays 51, 105, 107, 112, 173,<br />

178, 180, 184, 190, 199, 204, 209,<br />

213, 232, 237<br />

Zehnfußkrebse 398<br />

Zeus faber 432, 437, 438, 440, 445,<br />

446, 450, 451, 454, 457, 459<br />

Ziphius cavirostris 590, 596<br />

Zuchtauster 369<br />

Zufall 25<br />

Zungenwürmer 395<br />

Zweizehenaalmolch 477<br />

Zwergameisenbär 526<br />

Zwergfledermaus 539, 542, 544<br />

Zwergflusspferd 591, 591<br />

Zwergkaiman 505<br />

Zwergkaninchen 560, 564<br />

Zwergmeerkatze 636<br />

Zwergschimpanse 647, 648<br />

Zwergspitzmaus, Etruskische 535<br />

Zwischenglied 37<br />

Zygnema peliosporum 112, 173,<br />

178, 192<br />

Zygnema sp. 191<br />

Zygnematophyceae 191<br />

Zygnematophyta 164, 178, 191<br />

Zygomyceten 117, 118, 653<br />

696

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!