Anhang - Springer
Anhang - Springer
Anhang - Springer
Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.
YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.
<strong>Anhang</strong><br />
<strong>Anhang</strong><br />
652
<strong>Anhang</strong><br />
Eumyceten 1<br />
653
2 Angiospermen<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Nymphaeales (Nymphaeaceae sowie<br />
Vertreter weiterer Ordnungen:<br />
Amborellaceae, Canellaceae,<br />
Illiciaceae, Rafflesiaceae, Winteraceae)<br />
Ceratophyllales (Ceratophyllaceae)<br />
Laurales (Lauraceae)<br />
Magnoliales (Annonaceae,<br />
Magnoliaceae)<br />
Piperales (Aristolochiaceae,<br />
Piperaceae, Saururaceae)<br />
Acorales (Acoraceae)<br />
Alismatales (Alismataceae, Araceae,<br />
Posidoniaceae, Zosteraceae)<br />
Asparagales (Agavaceae, Alliaceae,<br />
Amaryllidaceae, Asparagaceae,<br />
Convallariaceae, Hyacynthaceae,<br />
Iridaceae, Nolinaceae, Orchidaceae)<br />
Dioscoreales (Dioscoreaceae)<br />
Pandanales (Pandanaceae)<br />
Liliales (Colchicaceae, Liliaceae)<br />
Arecales (Arecaceae)<br />
Poales (Cyperaceae, Flagellariaceae,<br />
Joinvillaceae, Juncaceae, Poaceae,<br />
Restionaceae)<br />
Commelinales (Commelinaceae)<br />
Zingiberales (Cannaceae, Marantaceae,<br />
Musaceae, Zingiberaceae)<br />
Ranunculales (Berberidaceae, Papaveraceae,<br />
Fumariaceae, Ranunculaceae)<br />
Proteales (Nelumbonaceae, Platanaceae,<br />
Proteaceae)<br />
Santalales (Loranthaceae, Santalaceae)<br />
Caryophyllales (Amaranthaceae,<br />
Cactaceae, Caryophyllaceae, Droseraceae,<br />
Molluginaceae, Nepenthaceae,<br />
Nyctaginaceae, Phytolaccaceae,<br />
Plumbaginaceae,<br />
Polygonaceae, Portulacaceae)<br />
Saxifragales (Crassulaceae, Hamamelidaceae,<br />
Paeoniaceae, Penthoraceae,<br />
Saxifragaceae)<br />
Geraniales (Geraniaceae)<br />
Malpighiales (Erythroxylaceae,<br />
Euphorbiaceae, Linaceae,<br />
Malpighiaceae, Passifloraceae,<br />
Salicaceae, Violaceae)<br />
Oxalidales (Oxalidaceae)<br />
Fabales (Fabaceae, Polygalaceae)<br />
Rosales (Cannabaceae, Elaeagnaceae,<br />
Moraceae, Rhamnaceae,<br />
Rosaceae, Ulmaceae, Urticaceae)<br />
Cucurbitales (Begoniaceae, Coriariaceae,<br />
Cucurbitaceae, Datiscaceae)<br />
Fagales (Betulaceae, Casuarinaceae,<br />
Fagaceae, Juglandaceae,<br />
Myricaceae)<br />
Myrtales (Myrtaceae, Onagraceae)<br />
Brassicales (Brassicaceae, Moringaceae,<br />
Resedaceae)<br />
Malvales (Bixaceae, Cistaceae,<br />
Malvaceae)<br />
Sapindales (Rutaceae, Sapindaceae)<br />
Cornales (Cornaceae)<br />
Ericales (Balsaminaceae, Ebenaceae,<br />
Ericaceae, Polemoniaceae, Primulaceae,<br />
Sapotaceae, Styracaceae,<br />
Theaceae)<br />
Garryales (Garryaceae)<br />
Gentianales (Gentianaceae,<br />
Rubiaceae)<br />
Lamiales (Bignoniaceae, Gesneriaceae,<br />
Lamiaceae, Oleaceae,<br />
Orobanchaceae, Plantaginaceae,<br />
Scrophulariaceae, Verbenaceae)<br />
Solanales (Convolvulaceae, Solanaceae)<br />
Aquifoliales (Aquifoliaceae)<br />
Apiales (Apiaceae, Araliaceae)<br />
Asterales (Asteraceae, Campanulaceae)<br />
Dipsacales (Caprifoliacea,<br />
Dipsacaceae, Valerianaceae)<br />
654
<strong>Anhang</strong><br />
Angiospermen 2<br />
655
3 Arachnida<br />
<strong>Anhang</strong><br />
656
<strong>Anhang</strong><br />
Hexapoda 4<br />
657
5 Echinodermata<br />
<strong>Anhang</strong><br />
658
<strong>Anhang</strong><br />
Vögel 6<br />
659
7 Teleostei<br />
<strong>Anhang</strong><br />
660
<strong>Anhang</strong><br />
Wo stehen sie? 8<br />
661
9 Wo stehen sie?<br />
<strong>Anhang</strong><br />
662
<strong>Anhang</strong><br />
Wo stehen sie? 10<br />
663
11 Wo stehen sie?<br />
<strong>Anhang</strong><br />
664
<strong>Anhang</strong><br />
Wo stehen sie? 12<br />
665
Allgemeine Literatur<br />
Allgemeine Literatur<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Benton M (1993) The Fossil Record<br />
II. Chapman & Hall, London<br />
Benton M (1997) Vertebrate Palaeontology.<br />
2nd edn. Chapman & Hall,<br />
London<br />
Briggs DEG, Crowther PR (1990)<br />
Palaeobiology, a Synthesis. Blackwell,<br />
Oxford<br />
Bold HC,Wynne MJ (1978) Introduction<br />
to the Algae. Prentice-Hall,<br />
Englewood Cliffs, NJ<br />
Brusca RC, Brusca GJ (1990) Invertebrates.<br />
Sinauer, Sunderland, MA<br />
Conroy G (1990) Primate Evolution.<br />
W. W. Norton, New York<br />
Corliss JO (1979) The Ciliated Protozoa.<br />
2nd edn. Pergamon, Oxford<br />
Cusset G (1997) Botanique. Les Embryophytes.<br />
Masson, Paris<br />
De Puytorac P, Grain J, Mignot JP<br />
(1987) Précis de Protistologie.<br />
Boubée, Paris<br />
Devillers C, Clairambault P (1976)<br />
Précis de Zoologie. Vertébrés.<br />
Masson, Paris<br />
Dorit RL, Walker WF, Barners RD<br />
(1991) Zoology. Saunders, Philadelphia<br />
Eldredge N, Stanley S (1984) Living<br />
Fossils. <strong>Springer</strong>, Berlin Heidelberg<br />
New York Tokyo<br />
Goodrich, E (1958) Studies on the<br />
Structure and Development of<br />
Vertebrates. 2nd edn. Dover, New<br />
York<br />
Graham LE (1993) Origin of Land<br />
Plants. Wiley & Sons, New York<br />
Frohne D, Jensen U (1998) Systematik<br />
des Pflanzenreichs. Wissenschaftliche<br />
Verlagsgesellschaft, Stuttgart<br />
Hayward PJ, Ryland JS (1998) Handbook<br />
of the Marine Fauna of<br />
North-West Europe. Oxford University<br />
Press, Oxford<br />
Hennig W (1984) Taschenbuch der<br />
speziellen Zoologie. Wirbellose I<br />
und II. Harri Deutsch, Thun<br />
Frankfurt/M.<br />
Hildebrand M, Goslow GE (2004) Vergleichende<br />
und funktionelle Anatomie<br />
der Wirbeltiere. <strong>Springer</strong>,<br />
Berlin Heidelberg New York Tokio<br />
Hoek C van den, Mann DG, Jahns<br />
HM (1993) Algen. 3. Aufl. Thieme,<br />
Stuttgart<br />
Holt JG, Krieg NR (1984-1989) Bergey’s<br />
Manual of Systematic Bacteriology.<br />
Williams & Wilkins,<br />
Baltimore<br />
Hyman LH (1940) The Invertebrates:<br />
Protozoa through Ctenophora.<br />
McGraw-Hill, New York<br />
Janvier P (1996) Early Vertebrates.<br />
Oxford University Press, Oxford<br />
Jollie M (1963) Chordate Morphology.<br />
Chapman & Hall, London<br />
(Collection „Reinhold Books in<br />
the Biological Sciences“)<br />
Judd WS, Campbell CS, Kellog EA,<br />
Stevens, P F (1999) Plant Systematics.<br />
A Phylogenetic Approach.<br />
Sinauer, Sunderland, MA<br />
Kardong K (1997) Vertebrates. 2nd<br />
edn. McGraw-Hill, Boston.<br />
Kenrick P, Crane PR (1997) The Origin<br />
and Early Diversification of Land<br />
Plants, a Cladistic Study. Smithsonian<br />
Institution,Washington<br />
MacDonald DW (1990) Encyclopédie<br />
des Animaux. Solar, Paris<br />
Margulis L et al (1990) Handbook of<br />
Protoctista. Jones & Bartlett, Boston<br />
Margulis L, McKhann HI, Olendzenski<br />
L (1990) Illustrated Glossary<br />
of Protoctista. Jones & Bartlett,<br />
Boston<br />
Meglitsch PA, Schram FR (1991)<br />
Invertebrate Zoology. 3rd edn.<br />
Oxford University Press, Oxford<br />
Mickoleit G (2004) Phylogenetische<br />
Systematik der Wirbeltiere. Verlag<br />
Dr. F. Pfeil, München<br />
Nelson JS (1994) Fishes of the World.<br />
3rd edn. Wiley & Sons, New York<br />
Nielsen C (2001) Animal Evolution.<br />
Oxford University Press, Oxford<br />
Novak RM, Paradiso JL (1983) Mammals<br />
of the World. 4th edn, Vol. 2.<br />
Johns Hopkins University Press,<br />
Baltimore, London<br />
Prescott LM, Harley JP, Klein DA<br />
(1999) Microbiology. 4th edn.<br />
McGraw-Hill, Boston<br />
Ruppert EE, Barnes RD (1993) Invertebrate<br />
Zoology. Saunders, New<br />
York<br />
Sitte P et al. (2002) Strasburger Lehrbuch<br />
der Botanik für Hochschulen,<br />
35. Aufl. Spektrum, Heidelberg<br />
Storch V, Welsch U, Wink M (2001)<br />
Evolutionsbiologie. <strong>Springer</strong>, Berlin<br />
Heidelberg New York Tokio<br />
Storch V, Welsch U (2003) Systematische<br />
Zoologie. 6. Aufl. Spektrum,<br />
Heidelberg<br />
Sudhaus W, Rehfeld K (1992) Einführung<br />
in die Phylogenetik und Systematik.<br />
Gustav Fischer, Stuttgart<br />
Taylor J (1996) Origin and Evolutionary<br />
Radiation of the Mollusca.<br />
Oxford University Press, London<br />
Urania (1992) Urania Tierreich in<br />
sechs Bänden. Urania, Leipzig<br />
Westheide W, Rieger W (1996) Spezielle<br />
Zoologie. Teil 1: Einzeller<br />
und Wirbellose Tiere. Spektrum,<br />
Heidelberg<br />
Westheide W, Rieger W (2003) Spezielle<br />
Zoologie. Teil 2: Wirbeloder<br />
Schädeltiere. Spektrum, Heidelberg<br />
Wiesemüller B, Rothe H, Henke W<br />
(2003) Phylogenetische Systematik.<br />
Eine Einführung. <strong>Springer</strong>,<br />
Berlin Heidelberg New York Tokio<br />
666
Lexikon<br />
Lexikon<br />
Ähnlichkeit s. Verwandschaftsgrad<br />
bzw. Verwandtschaftsverhältnis<br />
Analogie Strukturen, die sich ähneln<br />
(oder die gleich sind), jedoch<br />
einander nicht homolog* sind, sondern<br />
nur die gleichen biologischen<br />
Funktionen erfüllen. Die Analogie ist<br />
ein Spezialfall der Homoplasie*.<br />
apomorph bestimmt (durch eine<br />
Abfolge evolutiver Veränderungen<br />
eines Merkmals) den abgeleiteten<br />
Zustand im Vergleich zum ursprünglichen.<br />
Man verwendet auch den<br />
Begriff „apomorpher Zustand“ oder,<br />
erweitert, „apomorphes Merkmal“<br />
oder „abgeleitetes Merkmal“.<br />
äquiparsimonial von engl. parsimony<br />
= Sparsamkeit; bezeichnet zwei<br />
oder mehrere Modelle bzw. Theorien,<br />
die die gleiche Anzahl an Hypothesen<br />
voraussetzen. Zwei äquiparsimoniale<br />
Stammbäume erfordern<br />
dieselbe Zahl evolutiver Schritte, dieselbe<br />
Zahl an Mutationshypothesen<br />
oder dieselbe Zahl an Umwandlungen<br />
von Merkmalen*.<br />
Außengruppe s. Extragruppe<br />
autapomorph Beim Vergleich von<br />
Merkmalen zwischen Schwestergruppen<br />
bezeichnet dieses Adjektiv<br />
den abgeleiteten (oder apomorphen*)<br />
Zustand eines solchen Merkmals<br />
in einer dieser beiden Gruppen.<br />
In weiterem Sinne spricht man von<br />
einem autapomorphen Merkmal<br />
oder von einer Autapomorphie.<br />
Binnengruppe bezeichnet eine Gesamtheit<br />
von Taxa, innerhalb derer<br />
man Verwandtschaftsbeziehungen<br />
sucht (engl. ingroup). Diese Gesamtheit<br />
steht der Außengruppe* gegenüber<br />
– einer Gruppe also, von der<br />
man von Anfang an weiß, dass sie<br />
außerhalb der Binnengruppe steht.<br />
Blatt terminales Taxon in einem<br />
Stammbaum (oder Ende eines Astes).<br />
Charakter s. Merkmal<br />
Deletion Mutationstyp, bei dem in<br />
der DNA ein oder mehrere Basenpaar(e)<br />
verschwinden. Im weiteren<br />
Sinne Verlust von einer oder mehrerer<br />
Aminosäuren innerhalb eines<br />
Proteins. Siehe auch Insertion*.<br />
Dendrogramm von griech. dendros<br />
= Baum; Schema, das durch eine<br />
Abfolge von Verzweigungen die<br />
Verbindungen zwischen den Taxa<br />
ausdrückt. Kladogramme*, Phänogramme*<br />
und Phylogramme* sind<br />
spezielle Dendrogramme, die nach<br />
jeweils eigenen Regeln konstruiert<br />
werden.<br />
Distanzmatrix s. Matrix<br />
Distanz-Methode Merkmalsanalyse*,<br />
die an dem Punkt, an dem die<br />
Sequenzen der evolutiven Veränderungen<br />
untereinander verglichen<br />
werden, den Grad der Gesamtunterschiede<br />
(= Distanz) zwischen zwei<br />
Merkmalsgruppen (also zwischen<br />
zwei Taxa*) durch eine bestimmte,<br />
fortlaufende Variable misst. Jede<br />
Analyse liefert somit einen Distanzwert<br />
für jedes Taxon-Paar. Die Distanzen<br />
werden auf einer Matrix eingezeichnet.<br />
Der aus dieser Matrix<br />
abgeleitete Verzweigungsbaum wird<br />
als Phänogramm* bezeichnet, da er<br />
sich auf generelle Ähnlichkeitsmessungen*<br />
zwischen verschiedenen<br />
Taxa* gründet.<br />
Duplikation Mutationstyp, bei dem<br />
ein Gen kopiert und innerhalb des<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Genoms an einen anderen Ort übertragen<br />
wird. Solche voneinander<br />
abstammenden Gene bilden Multigenfamilien*.<br />
Extragruppe wird auch Außengruppe<br />
(oder outgroup) genannt; bezeichnet<br />
eine Gruppe, von der man von<br />
Anfang an weiß, dass sie außerhalb<br />
einer Gesamtheit von Taxa* steht,<br />
innerhalb derer man nach Verwandschaftsbeziehungen*<br />
sucht. Der<br />
gemeinsame Vorfahr der Innengruppe<br />
und der Außengruppe ist meist<br />
der älteste Vorfahr im Stammbaum.<br />
evolutionistische Systematik Schule<br />
der Systematik*, die nach Grad* und<br />
Kladon* (Plural: Klada) klassifiziert.<br />
Simpson und Mayr sind die Referenzautoren<br />
für diese Disziplin. Die<br />
evolutionistische Klassifizierung<br />
versucht, gleichzeitig die phylogenetischen<br />
Beziehungen und die Divergenzrate<br />
zwischen Organismen auszudrücken.<br />
generelle Ähnlichkeit allgemeine<br />
(im Französischen auch mit global<br />
bezeichnete) Ähnlichkeit zwischen<br />
zwei Taxa in sämtlichen Merkmalen.<br />
Wird häufig mithilfe einer einzigen<br />
fortlaufenden Variablen, der Distanz*,<br />
gemessen. Allgemeiner: Generelle<br />
Ähnlichkeit zwischen zwei Taxa,<br />
die ohne Polarisation* der Merkmale*<br />
festgestellt wurde.<br />
gewurzelt bezeichnet einen Stammbaum<br />
oder ein Dendrogramm*, an<br />
dessen Basispunkt sich eine Wurzel*<br />
befindet; ein solcher Stammbaum<br />
wird auch als „gewurzelt“ bezeichnet.<br />
Grad 1. allgemeiner Organisationsgrad,<br />
der von einer Gruppe innerhalb<br />
eines bestimmten Zeitraums<br />
667
Lexikon<br />
<strong>Anhang</strong><br />
erlangt worden ist. 2. Gesamtheit der<br />
Lebewesen als Teil einer Gruppe, die<br />
nach Huxley (1957-58) als Entwicklungsstadium<br />
oder evolutive Perfektion<br />
definiert wurden. Der Grad<br />
kann – im Gegensatz zum Kladon –<br />
paraphyletisch* sein.<br />
Gradist Bezeichnung für einen Evolutionssystematiker,<br />
der Klassifizierungen<br />
sowohl mithilfe von Graden*<br />
als auch von Klada* durchführt.<br />
Nicht zu verwechseln mit Gradualist*.<br />
Gradualist bezeichnet Biologen, die<br />
der Meinung sind, dass die Evolution<br />
der Organismen schrittweise erfolgt<br />
– ohne Beschleunigung oder Stillstand.<br />
Hennig, Willi deutscher Entomologe<br />
(1913–1976), Begründer der Kladistik*.<br />
Die beiden Hauptprinzipien der<br />
Hennig‘schen Methode sind:<br />
– Die Untersuchung der Phylogenie<br />
beginnt mit der Recherche der<br />
Schwestergruppen*. Das bedeutet<br />
in der Praxis, dass diese Recherche<br />
mit der Polarisierung* der Merkmale<br />
(Charaktere)* beginnt.<br />
– Das Vorhandensein einer Synapomorphie<br />
muss, solange es keinen<br />
Gegenbeweis gibt, als Hinweis auf<br />
eine nahe phylogenetische Verwandtschaft<br />
interpretiert werden.<br />
Homologie (homologe Merkmale) 1.<br />
Zwei Strukturen sind homolog, wenn<br />
sie bei unterschiedlichen Lebewesen<br />
dieselbe Grundbauweise und dieselben<br />
essenziellen Verknüpfungen mit<br />
den Nachbarorganen behalten haben<br />
– trotz unterschiedlichen Aussehens<br />
(Owen, 1843). Diese Homologie-<br />
Definition richtet sich nach der Position,<br />
die zwischen den verwandtschaftlichen<br />
Verbindungen bestehen.<br />
Historisch geht dieses Prinzip auf<br />
Geoffroy Saint-Hilaire (1818) zurück.<br />
Heute nennt man dies auch Primärhomologie,<br />
da diese Art der<br />
Homologie den Homologie-Hypothesen<br />
entspricht, wie man sie zu<br />
Beginn der phylogenetischen Analysen<br />
formuliert hat. 2. Ähnlichkeit<br />
zwischen einer oder mehreren<br />
Arten, Organen und Organteilen,<br />
wenn man annehmen kann, dass<br />
diese Übereinstimmung auf einen<br />
gemeinsamen Vorfahren zurückgeht.<br />
Diese Definition beschreibt den<br />
Homologie-Begriff der Abstammung<br />
oder der Sekundärhomologie. Das<br />
Konzept der Abstammung ist an<br />
einen Stammbaum geknüpft – die<br />
Sekundärhomologie zwischen Merkmalen<br />
wird durch den sparsamsten<br />
(most parsimonious) Stammbaum<br />
aufgezeigt.<br />
ANMERKUNG:<br />
Nach Hennig werden verschiedene<br />
Merkmale dann als homolog<br />
bezeichnet, wenn sie aus der Transformation<br />
desselben ursprünglichen<br />
Merkmals resultieren. Diese Definition<br />
gilt auch für molekulare Merkmale.<br />
Wenn es keinen Gegenbeweis<br />
gibt, sind zwei ähnliche Merkmale a<br />
priori homolog (Hennig’sches Prinzip,<br />
das beim Vergleich von Nukleotid-<br />
oder Proteinsequenzen angewendet<br />
wird).<br />
Homoplasie Ähnlichkeit zwischen<br />
einer oder mehreren Arten, Organen,<br />
Teilen von Organen, DNA- oder<br />
Proteinsequenzen, wenn man voraussetzen<br />
kann, dass diese Übereinstimmungen<br />
nicht auf einen gemeinsamen<br />
Vorfahren zurückgehen. Man<br />
unterscheidet verschiedene Fälle der<br />
Homoplasie, nämlich Analogie*,<br />
Konvergenz*, Parallelismus* und<br />
Reversion*.<br />
ANMERKUNG:<br />
Bei den molekularen Merkmalen<br />
ist die Homoplasie oft nicht a priori<br />
zu erkennen und wird erst vom<br />
„sparsamsten“ (most parsimonious)<br />
Stammbaum aufgedeckt. Bei den<br />
morphologischen Merkmalen ermöglicht<br />
die genaue Analyse der<br />
Merkmale und deren Primärhomologie<br />
in den meisten Fällen die Aufdeckung<br />
von Homoplasien. Wie im<br />
erstgenannten Fall können die so<br />
nicht aufgedeckten Homoplasien<br />
durch den sparsamsten Stammbaum<br />
ermittelt werden.<br />
Insertion DNA-Mutationstyp, der<br />
durch den Einbau einer oder mehrerer<br />
zusätzlicher Basenpaare in die<br />
DNA-Sequenz* entsteht. Darüber<br />
hinaus wird so auch das Hinzukommen<br />
einer oder mehrerer Aminosäuren*<br />
in eine Protein-Sequenz*<br />
bezeichnet. Siehe auch Deletion*.<br />
Kategorie In der zoologischen und<br />
botanischen Nomenklatur stellt die<br />
Kategorie eine Hierarchieebene<br />
oder einen Rang dar. Kategorien<br />
sind beispielsweise die Art, die Gattung,<br />
der Stamm, die Familie, die<br />
Ordnung, die Klasse oder der Stamm<br />
bzw. die Abteilung (Phylum). Bildhaft<br />
gesprochen ist die Kategorie<br />
eine Kiste und das Taxon* deren<br />
realer Inhalt. Die Kategorien sind<br />
hierarchisch so geordnet, dass jede<br />
von ihnen Teil der ranghöheren<br />
Kategorie ist. Die ranghöhere Kategorie<br />
umfasst sämtliche Kategorien<br />
der unteren Ränge (enkaptisches<br />
Verfahren).<br />
Kladistik synonym zu Kladismus.<br />
Methode zur Analyse von Merkmalen.<br />
Sie zielt darauf ab, die Evolutionsschritte<br />
aufzuzeigen, die im<br />
Zuge der Merkmalsveränderungen<br />
durchlaufen wurden. Diese Methode<br />
will also den plesiomorphen*<br />
(primitiven) und apomorphen*<br />
(abgeleiteten) Zustand der Merkmale<br />
bestimmen. Methode nach Hennig*,<br />
1966. Siehe auch Polarisierung*.<br />
668
Lexikon<br />
<strong>Anhang</strong><br />
kladistisch bezeichnet eine Klassifizierung,<br />
die prinzipiell phylogenetisch<br />
sein will und ausschließlich<br />
monophyletische Taxa oder Klada*<br />
enthält.<br />
Kladogramm Schema oder „Stammbaum“<br />
als Ausdruck einer Hypothese<br />
über die phylogenetischen Abstammungen<br />
zwischen mehreren<br />
Taxa*. Ein Kladogramm wird auf<br />
Basis von Resultaten aus kladistischen*<br />
Analysen konstruiert. Jeder<br />
Verzweigungspunkt eines solchen<br />
Stammbaums ist durch eine oder<br />
mehrere Synapomorphien* definiert.<br />
Das Kladogramm zeigt somit<br />
eine Verteilung der apomorphen*<br />
Merkmale in den Taxa*. In der Kladistik<br />
wird die Klassifizierung durch<br />
die Phylogenie bestimmt: Das Kladogramm<br />
stellt somit eine Klassifizierung<br />
dar, die auf dem Schachtelprinzip<br />
beruht.<br />
Kladon Plural: Klada, von griech.<br />
klados = Zweig; als strikt monophyletisches<br />
Taxon* enthält ein Kladon<br />
einen Vorfahr und alle seine Nachkommen.<br />
Klassifizierung (biologische) Abgrenzung,<br />
Reihung und Anordnung<br />
von Taxa* (Mayr, 1969). Anordnung<br />
der Lebewesen in Gruppen nach<br />
typologischen, phänetischen* oder<br />
phylogenetischen* Kriterien.<br />
Knoten s. Verzweigungspunkt<br />
kongruent gleich, in Übereinstimmung;<br />
genauer: Bezeichnung für<br />
einen phylogenetischen Stammbaum,<br />
der dieselbe Topologie zeigt<br />
wie ein anderer und somit die gleichen<br />
Verwandtschaftsverhältnisse<br />
zwischen Taxa aufweist.<br />
Konvergenz Ähnlichkeit, die unabhängig<br />
in verschiedenen Taxa* auftritt.<br />
Die Ähnlichkeiten wurden nicht<br />
von einem gemeinsamen Vorfahr in<br />
die verschiedenen Taxa vererbt. Eine<br />
Konvergenz, die zwischen nahe verwandten<br />
Taxa auftritt, wird Parallelismus<br />
genannt. Die Konvergenz ist<br />
ein Spezialfall der Homoplasie*.<br />
Länge (eines Stammbaums) 1. Bei<br />
einem Stammbaum, der mittels der<br />
Distanz*-Methode (Phänogramm)<br />
erstellt wurde: Summe der Astlängen,<br />
die proportional zum Prozentsatz<br />
der Unterschiede zwischen zwei<br />
Taxa sind. 2. Bei einem Stammbaum,<br />
der mittels einer auf dem Parsimonieprinzip<br />
basierenden Methode<br />
erstellt wurde: Gesamtzahl der evolutiven<br />
Ereignisse (oder Evolutionsschritte),<br />
die der Stammbaum (entlang<br />
der Gesamtlänge seiner Äste)<br />
erfordert.<br />
Matrix (Distanz-) Tabelle, in der vertikal<br />
und horizontal eine Abfolge von<br />
Arten (oder Taxa) angeordnet ist.<br />
Diese Tabelle zeigt in jedem ihrer<br />
Fächer die jeweilige Distanz* (in<br />
Form einer Ziffer), die die beiden<br />
beteiligten Arten voneinander<br />
trennt. Eine Distanzmatrix enthält<br />
somit sämtliche Distanzen, das<br />
heißt, eine Distanz für jedes mögliche<br />
Arten- oder Taxon-Paar.<br />
Matrix (Merkmals-) Tabelle, in der<br />
vertikal eine Abfolge von Arten (oder<br />
Taxa), und horizontal eine Abfolge<br />
von Merkmalen angeordnet ist. In<br />
den einzelnen Fächern der Tabelle<br />
werden die Eigenschaften der Merkmale<br />
für jedes dieser Taxa in Form<br />
eines Codes eingetragen. Die kladistische<br />
Analyse von Merkmalen führt<br />
zu so einer Matrix. Die Merkmalseigenschaften<br />
werden meist mit den<br />
Ziffern 0, 1, 2 etc. kodiert.<br />
Merkmal Attribut eines Mitglieds<br />
einer Population oder eines Taxons*,<br />
worin es sich von einem anderen<br />
Mitglied oder einem anderen Taxon<br />
unterscheidet. Allgemein kann ein<br />
Merkmal jedes Attribut sein, das verwendet<br />
wird, um die Taxa zu erkennen,<br />
zu beschreiben zu, definieren<br />
oder zu differenzieren. Merkmale<br />
bezeichnet man auch als Charaktere.<br />
molekulare Uhr Hypothese, wonach<br />
sich Moleküle aus derselben Funktionsklasse<br />
normalerweise gleichzeitig<br />
und mit demselben Rhythmus<br />
innerhalb verschiedener Linien entwickeln.<br />
So kann die Zahl der molekularen<br />
Unterschiede, die man heute<br />
in homologen Sequenzen verschiedener<br />
Arten ermitteln kann, dazu<br />
verwendet werden, abzuschätzen, wie<br />
viel Zeit zwischen dem letzten gemeinsamen<br />
Vorfahren zweier Arten<br />
vergangen ist (Divergenz-Zeitraum).<br />
monophyletisch In der phylogenetischen<br />
Systematik* eine Gruppe, die<br />
eine Ursprungsart sowie alle davon<br />
abstammenden Arten umfasst. Eine<br />
monophyletische Gruppe wird durch<br />
mindestens eine Synapomorphie*<br />
definiert. Ein Kladon* bezeichnet<br />
man ebenfalls als monophyletische<br />
Gruppe.<br />
Morphokline 1. Abfolge von Merkmalsumwandlungen<br />
innerhalb einer<br />
polarisierten evolutiven Serie (siehe<br />
Polarisation*) von einem ursprünglicheren<br />
Zustand (plesiomorph*) zu<br />
einem abgeleiteteren Zustand (apomorph*).<br />
2. Hierarchische Anordnung<br />
von Merkmalszuständen, in<br />
der jeder Merkmalszustand von dem<br />
vorhergehenden abgeleitet werden<br />
kann.<br />
Multifurkation Knotenpunkt in<br />
einem Stammbaum mit mehr als 3<br />
Ästen oder Astsegmenten. Wenn der<br />
Stammbaum auf einer Wurzel<br />
basiert, bezeichnet die Multifurkation<br />
einen Knotenpunkt* mit mehr<br />
als 2 Tochter-Ästen. Eine Multifurkation<br />
zeigt an, dass die phylogeneti-<br />
669
Lexikon<br />
<strong>Anhang</strong><br />
schen Beziehungen der beteiligten<br />
Gruppen (Äste) nicht genau bekannt<br />
sind.<br />
Multigen-Familie Gruppe von<br />
Genen, die aus Duplikationen* resultieren.<br />
Hierbei handelt es sich um<br />
homologe Gene, die innerhalb desselben<br />
Genoms auftreten und miteinander<br />
verwandt sind.<br />
Mutation Bezeichnet jede Veränderung<br />
des Genoms*, die nicht repariert<br />
worden ist. Meist handelt es sich<br />
hierbei um einen Replikationsfehler<br />
innerhalb einer DNA*-Sequenz. Im<br />
weiteren Sinne kann man auch von<br />
einer Mutation innerhalb eines Proteins<br />
sprechen: Eine Veränderung in<br />
der DNA-Sequenz hat eine Veränderung<br />
innerhalb des Proteins zur<br />
Folge, das von dieser DNA-Sequenz<br />
codiert wird.<br />
Achtung: Dieser Terminus wird<br />
einerseits verwendet, um den Prozess<br />
der Mutation zu bezeichnen und<br />
andererseits, den mutierten Zustand<br />
(als Resultat der Mutation).<br />
neighbour joining Bezeichnung für<br />
eine Methode, Stammbäume auf der<br />
Basis einer Distanzmatrix* zu erstellen.<br />
Diese Methode wurde von Saitu<br />
und Nei im Jahr 1987 entwickelt.Geht<br />
diese Methode der Konstruktion<br />
eines Stammbaums voraus, so hat sie<br />
die Besonderheit, die Arten in einer<br />
Ordnung zusammenzufassen – was<br />
eine Minimierung der Gesamtlänge*<br />
des Stammbaums zur Folge hat.<br />
Neutral-Allel Bezeichnung für ein<br />
Allel, das keinen Effekt auf den selektiven<br />
Nutzen eines Genotyps darstellt;<br />
Bezeichnung für ein Allel, das<br />
für den Organismus hinsichtlich der<br />
natürlichen Selektion weder einen<br />
Vor- noch einen Nachteil bringt.<br />
Parallelismus (Parallelentwicklung)<br />
Ähnlichkeit, die unabhängig in verschiedenen,<br />
eng verwandten Taxa*<br />
auftaucht: Derselbe apomorphe* Zustand<br />
wird bei verschiedenen Taxa,<br />
ausgehend von dem selben Ausgangsmerkmal,<br />
mehrfach erreicht.<br />
Der Parallelismus ist ein Spezialfall<br />
der Konvergenz*.<br />
paraphyletisch bezeichnet in der<br />
phylogenetischen Systematik eine<br />
Gruppe, die eine Ursprungsart<br />
umfasst und nur einen Teil ihrer<br />
Nachkommen. Eine paraphyletische<br />
Gruppe wird durch mindestens eine<br />
Symplesiomorphie* oder durch das<br />
Fehlen eines Merkmals gekennzeichnet.<br />
Die Grade* sind meist paraphyletische<br />
Gruppen.<br />
Parsimonie Methode zur Konstruktion<br />
von Phylogenien, die unter allen<br />
denkbaren Dendrogrammen* dasjenige<br />
auswählt, das mit so wenigen<br />
evolutiven Ereignissen wie möglich<br />
(also mit so wenigen Veränderungen<br />
der Merkmalszustände wie möglich)<br />
auskommt. Allgemeiner: Prinzip des<br />
sparsamen Umgangs mit Hypothesen.<br />
Phänetik 1. Synonym für numerische<br />
Taxonomie*.Verfahren, bei dem<br />
die Taxa auf der Basis ihrer generellen<br />
Ähnlichkeit* identifiziert und<br />
angeordnet werden. Die evolutive<br />
Bedeutung der Merkmale wird hierzu<br />
nicht herangezogen. Die Merkmale<br />
selbst werden nicht polarisiert,<br />
also nicht als apomorphe* und plesiomorphe*<br />
Zustände verschlüsselt.<br />
Die Unterschiede zwischen sämtlichen<br />
Merkmalen zweier Taxa werden<br />
mit Hilfe einer fortlaufenden<br />
Variablen global gemessen (globale<br />
Ähnlichkeit), die eine Distanz* zwischen<br />
den Taxa darstellt. In einer<br />
Matrix trägt man die Distanz für<br />
jedes Taxonpaar ein. Aus diesen<br />
Daten wird dann eine Klassifizierung<br />
konstruiert.<br />
2. Bezeichnung für eine Klassifizierung*,<br />
die mit der Methode der<br />
numerischen Taxonomie erstellt<br />
wurde.<br />
phänetische Systematik Schule der<br />
Systematik*, die entsprechend der<br />
globalen Ähnlichkeit von Organismen<br />
klassifiziert (siehe Phänetik*).<br />
Sie drückt die Divergenzrate zwischen<br />
Organismen aus.<br />
Phänogramm Dendrogramm*, das<br />
durch die numerische oder phänetische<br />
Taxonomie entsteht: Die Beziehungen<br />
zwischen den Taxa drücken<br />
den Grad der generellen Ähnlichkeit*<br />
aus.<br />
phylogenetische Systematik siehe<br />
Kladistik*, Hennig*. Schule der Systematik,<br />
die – nach Hennig (1913–<br />
1976) – ausschließlich nach Klada<br />
klassifiziert. Die phylogenetische<br />
Klassifizierung drückt ausschließlich<br />
die phylogenetischen Beziehungen<br />
zwischen Organismen aus, die<br />
mittels der kladistischen Analyse*<br />
aufgedeckt werden.<br />
Phylogenie Der geschichtliche Verlauf<br />
der Abstammung organisierter<br />
Lebewesen. Der Terminus wird<br />
auch verwendet, um innerhalb desselben<br />
Genoms die Abstammung<br />
von Genen zu bezeichnen, die sich<br />
vom selben ursprünglichen Gen ableiten.<br />
Phylogramm Schema der verwandtschaftlichen<br />
Beziehungen (Dendrogramm),<br />
das die Verzweigungen und<br />
den Divergenzgrad ausdrückt, der<br />
mit jedem Zweig (Taxon) verbunden<br />
ist. Das Phylogramm war lange die<br />
traditionelle Darstellungsform phylogenetischer<br />
Stammbäume.<br />
plesiomorph bezeichnet den<br />
ursprünglichen Zustand eines Merkmals*.<br />
Ein Synonym für diesen<br />
Begriff ist das Adjektiv „primitiv“.<br />
670
Lexikon<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Polarisation Vorgehensweise, die<br />
darin besteht, die Evolutionsschritte<br />
der Umwandlung eines Merkmals<br />
von seinem plesiomorphen* zu seinem<br />
(seinen) apomorphen* Zustand<br />
(Zuständen) zu bestimmen. Dies<br />
führt man mit einer bestimmten<br />
Anzahl von Kriterien (in der Regel<br />
drei) durch, die von Hennig (1966)<br />
vorgeschlagen worden sind.<br />
polyphyletisch bezeichnet in der<br />
phylogenetischen Systematik eine<br />
Gruppe, die eine bestimmte Anzahl<br />
an Arten oder Taxa*, jedoch nicht<br />
deren gemeinsamen Vorfahr enthält;<br />
eine polyphyletische Gruppe leitet<br />
sich von zwei oder mehr Ursprungsarten<br />
ab und ist durch mindestens<br />
eine Homoplasie* gekennzeichnet.<br />
Position siehe site*<br />
Pseudogen nicht funktionelles Gen,<br />
das in der Regel zu einer Multigen-<br />
Familie* gehört.<br />
Reversion abgeleiteter Zustand, der<br />
dem ursprünglichen (plesiomorphen*)<br />
Zustand ähnelt. Allgemeiner:<br />
Während einer Serie von Transformationen<br />
eines Merkmals (vom<br />
ursprünglichen zum abgeleiteten<br />
Zustand) die Rückkehr (Reversion)<br />
zu einem morphologischen oder<br />
molekularen Zustand, der dem vorausgegangenen<br />
(oder ursprünglichen)<br />
Stadium gleicht. Die Reversion<br />
ist ein Spezialfall der Homoplasie*.<br />
Schwestergruppen monophyletische<br />
Gruppen oder Klada*, die eine Art<br />
als gemeinsamen Vorfahr haben und<br />
mit dieser eine monophyletische<br />
Gruppe* eines übergeordneten<br />
Rangs bilden.<br />
Sequenzvergleich Vorgang, bei dem<br />
ähnliche Sequenzen so übereinander<br />
angeordnet werden, dass so wenige<br />
Unterschiede wie möglich zwischen<br />
ihnen bestehen. Man kann Gene aus<br />
ein und derselben „Multigen*-Familie“<br />
vergleichen sowie Gene verschiedener<br />
Arten. Sind die Gene homolog*,<br />
so sind die Unterschiede der<br />
Aminosäuren oder der Nukleotide<br />
zwischen den betrachteten Sequenzen<br />
Zeugnisse von Mutationen, die in<br />
der Vergangenheit stattgefunden<br />
haben.<br />
site Beim Sequenzvergleich stellt ein<br />
„site“ eine vertikale Serie von Nucleotiden<br />
oder Aminosäuren dar, die<br />
von verschiedenen Arten stammen.<br />
Sie werden durch Homologien* im<br />
Sequenzvergleich bestimmt. Wenn<br />
man Phylogenien konstruiert, stellt<br />
der „site“ das molekulare „Merkmal“<br />
dar. Die Art der Aminosäure oder<br />
des Nukleotids stellt den Merkmalszustand<br />
dar.<br />
Substitution Mutationstyp innerhalb<br />
einer Sequenz*, die im Austausch<br />
einer oder mehrerer Aminosäure(n)*<br />
oder Nukleotide* durch<br />
eine oder mehrere andere Aminosäure(n)<br />
oder Nukleotide besteht.<br />
symplesiomorph plesiomorphes*<br />
Merkmal, das bei zwei oder mehreren<br />
Taxa auftritt.<br />
synapomorph apomorphes* Merkmal,<br />
das bei zwei oder mehreren<br />
Taxa auftritt.<br />
Systematik 1. Wissenschaft von der<br />
biologischen Klassifizierung und<br />
den evolutiven Beziehungen zwischen<br />
Organismen.<br />
2. Wissenschaftliche Untersuchung<br />
verschiedener Organismen hinsichtlich<br />
ihrer Vielfalt und ihrer verwandtschaftlichen<br />
Beziehungen (nach<br />
Simpson: unter Einbeziehung der<br />
phylogenetischen Beziehungen).<br />
Taxon Plural: Taxa, Gesamtheit von<br />
Organismen, die in jeder Kategorie<br />
der hierarchisierten biologischen<br />
Klassifizierungen bestimmt und<br />
definiert werden; konkreter Inhalt<br />
einer Kategorie. Beispiel: Der Wolf<br />
(Canis lupus) ist ein Taxon von spezifischem<br />
Rang (Kategorie: Art);<br />
die Canidae (mit den Arten Hund,<br />
Wolf, Fuchs) bilden ein Taxon mit<br />
dem Rang einer Familie (Kategorie:<br />
Familie).<br />
Taxonomie Wissenschaft von der<br />
Klassifizierung lebender Organismen,<br />
gelegentlich auch als Taxionomie<br />
bezeichnet; Theorie und Praxis<br />
der Klassifizierung (Mayr). Diese<br />
Disziplin umfasst praktisch das<br />
Erkennen und die Bestimmung von<br />
Organismen, sowie deren Einordnung<br />
innerhalb einer Klassifizierung.<br />
UPGMA „unweighted pair group<br />
method using arithmetic average“;<br />
phänetische Methode zur Konstruktion<br />
von Stammbäumen, die auf<br />
einer Distanzmatrix* basiert. Sie<br />
besteht darin, die Arten zunächst in<br />
die am nächsten verwandten Taxa<br />
einzusortieren. Die Distanzen dieser<br />
Arten zu anderen Taxa werden<br />
gemittelt, um eine generelle Distanz<br />
der neu geschaffenen Gesamtheit<br />
(gebildet aus diesen beiden Arten<br />
gegenüber jedem anderen Taxon) zu<br />
erhalten. Diejenigen, deren Distanz<br />
(im Vergleich zur Gesamtheit, die<br />
durch die beiden ersten Arten gebildet<br />
wird) am geringsten ist, werden<br />
zusammengefasst. Nach und nach<br />
werden alle Arten (oder Taxa) durch<br />
sukzessives Mitteln nacheinander in<br />
einem Stammbaum integriert. Wenn<br />
diese Methode auf der Basis molekularer<br />
Daten angewendet wird, erfordert<br />
sie die Beständigkeit der molekularen<br />
Uhr*; sie unterstellt, dass<br />
zwei Schwester-Taxa seit dem letzten<br />
gemeinsamen Vorfahr dieselbe<br />
Menge an evolutiven Veränderungen<br />
angehäuft hat. Ist dies nicht der Fall,<br />
671
Lexikon<br />
<strong>Anhang</strong><br />
hat also das Molekül keinen konstanten<br />
Evolutionsrhythmus in allen<br />
betroffenen Taxa, so kann dies zu<br />
verfälschten Ergebnissen führen.<br />
Verwandtschaftsgrad Das Verwandtschaftsverhältnis<br />
(Ähnlichkeit) zeigt<br />
an, dass zwei Arten oder Taxa* nur<br />
einen gemeinsamen Vorfahr haben.<br />
Dieser Vorfahr ist in seiner Gesamtheit<br />
nicht zu ergründen: Von ihm<br />
sind nur die apomorphen* Merkmale<br />
bekannt, die die verwandten fraglichen<br />
Taxa zeigen. Die Verwandtschaftsbeziehung<br />
unterscheidet sich<br />
völlig von der Beziehung zwischen<br />
Vorfahr und Nachkommen; oder ein<br />
bekanntes Taxon ist der mutmaßliche<br />
Vorfahr eines anderen, was dazu<br />
führt, dass man dieses ursprüngliche<br />
Taxon als paraphyletisch* bezeichnet.<br />
ANMERKUNG:<br />
Die Lebensgeschichte eines Vorfahren<br />
ist längst Vergangenheit, so dass<br />
man das reale, ursprüngliche Taxon<br />
im genetischen Wortsinn niemals<br />
kennt. Ein Gesamttaxon, das nichts<br />
weiter ist als eine Abstraktion, kann<br />
nicht der Ursprung eines anderen<br />
Taxons sein: Es umfasst nur<br />
ursprüngliche Arten, die ebenfalls<br />
nicht bekannt sind. Man kann somit<br />
lediglich den Zustand einiger Merkmale<br />
ableiten, indem man die Merkmale<br />
der Nachkommen untersucht.<br />
Das gleiche gilt für die fossilen Taxa.<br />
Verwandtschaftsverhältnis s. Verwandtschaftsgrad<br />
Verzweigungspunkt Punkt, an dem<br />
3 Äste oder Astsegmente eines<br />
Stammbaums aufeinander treffen,<br />
oft auch als Knoten bezeichnet.<br />
Basiert der Stammbaum auf einer<br />
Wurzel, so besteht der Knoten aus<br />
einem Wurzelsegment an seinem<br />
„Oberlauf“ sowie zwei Tochterästen<br />
oder Schwester-Taxa an seinem<br />
„Unterlauf“.<br />
Handelt es sich um eine phylogenetische<br />
Klassifizierung – stellt der<br />
Stammbaum also ein Kladogramm<br />
dar –, so repräsentiert der Knoten<br />
ein Taxon (eine Gruppe), das die<br />
zwei Schwester-Taxa* am „Unterlauf“<br />
dieses Knotens umfasst. Der<br />
Knoten wird durch Apomorphien*<br />
oder apomorphe Merkmale* definiert.<br />
Diese stellen das einzige (fragmentarische)<br />
Wissen dar, das man<br />
vom letzten gemeinsamen Vorfahr<br />
der beiden Schwester-Taxa hat, die<br />
diesen Knoten bilden.<br />
Ein Knoten kann mehrere Tochteräste<br />
umfassen. In diesem Fall handelt<br />
es sich um eine Multifurkation*: Sie<br />
zeigt an, dass die phylogenetischen<br />
Beziehungen der verschiedenen Äste<br />
(Taxa) nicht genau bekannt sind.<br />
Wurzel Segment eines Astes oberhalb<br />
des Knotens der wichtigsten<br />
Reihe: Wenn die Außengruppe nur<br />
aus einem einzigen Taxon besteht, ist<br />
die Wurzel die Stelle im Stammbaum,<br />
an der sie angesiedelt ist.<br />
Gleichzeitig definiert sie das Taxon*<br />
der Binnengruppe*. Die Wurzel kann<br />
als Referenzpunkt für die Interpretation<br />
der Merkmale angesehen werden:<br />
Die Merkmalszustände der<br />
Außengruppe* sind plesiomorph*,<br />
die Merkmalszustände, die davon<br />
abweichen, sind apomorph*.<br />
ANMERKUNG 1:<br />
Um zwei Stammbäume besser miteinander<br />
vergleichen zu können,<br />
muss man jeden dieser Stammbäume<br />
auf den Basispunkt (Wurzel) derselben<br />
Art oder desselben Taxons<br />
beziehen.<br />
ANMERKUNG 2:<br />
Gibt es mehrere Außengruppen, so<br />
ist das Segment des Astes oberhalb<br />
des Knotens der wichtigsten Reihe<br />
nicht immer der Trennpunkt zwischen<br />
den Außengruppen und der<br />
Binnengruppe.<br />
Zeitpunkt der Divergenz Zeitpunkt<br />
der Trennung zweier Taxa*, Zeitpunkt<br />
des letzten gemeinsamen Vorfahren<br />
zweier Taxa; genauer: Zeitpunkt,<br />
an dem die gemeinsame<br />
Vorfahren-Art zweier Taxa ihre<br />
genetische Gemeinsamkeit verloren<br />
hat.<br />
672
Sachwortverzeichnis<br />
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
A<br />
Aal 433, 438, 446, 451, 454, 459<br />
Abies alba 223, 228<br />
Abies nordmanniana 40, 49, 51,<br />
100, 103, 111, 164, 172, 177, 179,<br />
184, 188, 194, 208, 212, 220, 223,<br />
227<br />
Abstufung, lineare 7<br />
Acantharier 148<br />
Acanthocephala 266, 272, 276<br />
Acanthocephalus pallisentisfractus<br />
276, 277<br />
Acanthochiton communis 289, 343,<br />
344, 345, 346<br />
Acanthopleura spiniger 346<br />
Acantochiasma fusiforme 149<br />
Acari 384<br />
Acaroceras primordium 363<br />
Acenthrophorus 454<br />
Acetabularia acetabulum 112, 167,<br />
169<br />
Achelia echinata 380<br />
Acidianus infernus 88<br />
Acinonyx jubatus 538<br />
Acipenser baeri 438, 445, 448<br />
Acipenser stellatus 447, 448<br />
Acipenser sturio 440, 445, 447, 448<br />
Acipenseridae 447<br />
Acker-Schachtelhalm 190, 194, 199,<br />
203, 204, 208, 209, 212, 215, 216<br />
Acker-Schmalwand 111, 235<br />
Acoelomata 268, 663<br />
Acrania 417<br />
Acrasiomyceten 147<br />
Acritoparamys 561, 586<br />
Acteon tornatilis 358<br />
Actinia equina 251, 253<br />
Actinistia 460, 462, 463<br />
Actinobakterien 54, 66<br />
Actinomyceten 67<br />
Actinophrys pontica 149<br />
Actinoplanes rectilineatus 66, 67<br />
Actinopoda 100, 148<br />
Actinopteri 440, 445<br />
Actinopterygii 404, 433, 437, 440,<br />
442, 462<br />
Adamsia palliata 253<br />
Adlerfarn 105, 112, 173, 178, 180,<br />
184, 190, 199, 204, 209, 212, 214, 218<br />
Aegialodon 513<br />
Aegyptopithecus 629, 634<br />
Aeropyrum pernix 87<br />
Aetheloceras suxianense 363<br />
Afrotarsius 624, 627<br />
Afrotheria 510<br />
Agnatha 664<br />
Aglaophyton 208<br />
Agrobacterium tumefaciens 60<br />
Aguti 568<br />
Ähnlichkeit 35<br />
Ai 486<br />
Ailuropus melanoleuca 538<br />
Albanerpeton inexpectatum 477<br />
Alca torda 501, 504<br />
Algen 661<br />
Algorithmen, phänetische 14<br />
Alligator mississippiensis 500, 507<br />
Allogromia laticollaris 151<br />
Allouatta caraya 630<br />
Alouatta fusca 628, 631<br />
Alpenmurmeltier 532, 559, 560,<br />
565, 568<br />
Alpensalamander 470, 477<br />
Altai-Wildschaf 589<br />
Altiatlasius 624, 627<br />
Altungulata 508, 573, 598<br />
Alveolobionta 100, 132<br />
Alytes obstetricans 480<br />
Amanita pantherina 116, 118<br />
Amazonas-Delfin 590, 596<br />
Amblypygi 384<br />
Ambulocetus 576, 582, 586, 590, 597<br />
Ambystoma tigrinum 470, 475, 477<br />
Ameisenbär 508, 521, 523, 526<br />
Ameisenbär, Kleiner 526<br />
Amia calva 440, 445, 451, 454, 455,<br />
456<br />
Amiskwia 288, 307<br />
Amniota 460, 462, 469, 481<br />
Amoeba dubia 157, 158<br />
Amoeba proteus 51, 100, 157, 158<br />
Amphiascus sp. 386, 389, 394<br />
Amphilonche elongata 148, 149<br />
Amphimeryx 589<br />
Amphipholis squamata 408<br />
Amphipoda 400<br />
Amphisbaena alba 488, 492, 495,<br />
496, 497<br />
Amphitherium 513<br />
Amphiuma means 477<br />
Anabaena variabilis 68, 69<br />
Anabarella indecora 344, 349, 351<br />
Anabarella plana 289, 269, 271,<br />
281, 344, 349, 351<br />
Anagalidea 508, 532, 555<br />
Anakonda 495, 497<br />
Anaptogale 556, 558<br />
Anas querquedula 49, 413, 427, 432,<br />
434, 460, 502, 504<br />
Anathana ellioti 548, 551<br />
Ancalagon minor 335<br />
Andiodrillus buollyi 294, 297<br />
Andreaea petrophila 205<br />
Andreaeopsida 206<br />
Andreolepis 438<br />
Andreolepis hedei 433<br />
Andrias davidianus 475, 477<br />
Androctonus australis 322, 374,<br />
377, 378, 381, 383, 394<br />
Anemonia viridis 253<br />
Angiospermae 194, 221, 231, 235,<br />
654<br />
Anguilla anguilla 433, 438, 446,<br />
451, 454, 459<br />
Anguis fragilis 495, 497<br />
Anictops 561<br />
Ankalagan 576, 582, 586, 590, 597<br />
Annelida 266, 281, 294<br />
Anomalurus peli 568<br />
Anostraca 396, 397<br />
Antedon bifida 408<br />
Antennata 374, 386<br />
Anthoceratophyta 194, 199, 201<br />
Anthoceratopsida 201<br />
Anthoceros fusiformis 194, 199, 201<br />
Anthophyta 194, 221, 231<br />
Anthozoa 253<br />
Anthracosenex 592<br />
Anthrax 65<br />
Anthropozentrismus 5<br />
673
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Antilocapra americana 569, 573,<br />
575, 581, 586, 589<br />
Antipathes subpinnata 253<br />
Anura 460, 475, 478<br />
Anurida maritima 402<br />
Aotus trivirgatus 554, 632<br />
Apella 632<br />
Aphrocallistes vastus 247<br />
Aphrodita aculeata 297<br />
Apicomplexa 100, 132, 140<br />
Apidium 629<br />
Apis mellifica 402<br />
Aplacophora 338<br />
Aplysia fasciata 344, 349, 354, 359,<br />
Aplysia punctata 356<br />
Appendicularia 414, 415<br />
Aptenodytes forsteri 504<br />
Aptenodytes patagonica 500, 502<br />
Apteryx australis 500, 502<br />
Aquifex aeolicus 79<br />
Aquifex pyrophilus 54, 79<br />
Aquificales 54, 79<br />
Arabidopsis thaliana 111, 235<br />
Arachnida 374, 378, 381, 383, 656<br />
Araneae 384<br />
Araneus diadematus 260, 308, 312,<br />
314, 315, 320, 322, 377, 378, 383, 384<br />
Arca noae 367<br />
Archaea 47, 82, 84<br />
Archaebakterien 47<br />
Archaeoglobales 82<br />
Archaeoglobus fulgidus 89, 95<br />
Archaeoglobus venificus 82, 95<br />
Archaeonycteris 544<br />
Archaeopteryx lithographica 504<br />
Archamöben 146, 147<br />
Arche Noah 367<br />
Archegoniaten 188<br />
Archendoceras conipartitum 363<br />
Archeoglobales 95<br />
Archesaurus rossicus 501<br />
Archisymplectes rhoton 288<br />
Architheutis princeps 363<br />
Archonta 508, 539<br />
Archosauria 460, 492, 500, 502<br />
Arctocebus calabarensis 621<br />
Arenicola marina 259, 260, 266,<br />
269, 270, 271, 280, 281, 294, 297<br />
Argonauta argo 257, 259, 260,<br />
266, 269, 270, 271, 280, 281, 289,<br />
344, 360, 363<br />
Argulus foliaceus 395<br />
Arion rufus 356, 359<br />
Armadillidium sp. 400<br />
Armfüßer 302<br />
Armleuchteralge 105, 107, 111, 112,<br />
173<br />
Armleuchteralgen 662<br />
Armmolch, Großer 476<br />
Artemia salina 386, 389, 396, 397<br />
Arthropoda 376<br />
Arthrospira platenis 54, 68<br />
Articulata 303<br />
Ascaphus truei 480<br />
Ascaris lumbricoides 120, 123, 250,<br />
258, 261, 308, 312, 323, 324, 327<br />
Ascidia 415<br />
Ascidia mentula 410, 413, 415<br />
Ascidiacea 414<br />
Ascidiae 414<br />
Ascidie 413, 414<br />
Ascomyceten 118, 653<br />
Ascon-Typ 244<br />
Asconema setubalense 246, 247<br />
Ascophyllum nodosum 129<br />
Asellus sp. 400<br />
Asmussia membranacea 397<br />
Aspergillus niger 115<br />
Aspidosiphon steenstrupii 292, 293<br />
Asplanchna priodonta 275<br />
Asplenium phyllitis 212, 214, 217<br />
Asselspinne 315, 320, 322, 374, 377,<br />
379, 380<br />
Asterias rubens 120, 123, 258, 265,<br />
404, 407, 408<br />
Asteroidea 408, 658<br />
Astropecten aurantiacus 408<br />
Astrorhiza limicola 150, 151<br />
Asymmetron lucayanum 418<br />
Ateles geoffroyi 630<br />
Ateles paniscus 631<br />
Atlanta peroni 359<br />
Atlas-Zeder 228<br />
Attercopus fimbriunguis 385<br />
Augenflagellat 49<br />
Aurelia aurita 253<br />
Außengruppe 17<br />
Australopithecus anamensis 647,<br />
651<br />
Autapomorphie 20, 21<br />
Avahi laniger 623<br />
Avena pratensis 221<br />
Axinella balfourensis 243, 245<br />
Aye-Aye 623<br />
Aysheaia pedunculata 317<br />
Azotobacter vinelandii 46<br />
B<br />
Babesia canis 141<br />
Babyrousa babyrussa 569, 573, 575,<br />
582, 583, 585<br />
Bachflohkrebs 386, 389, 398<br />
Bachplanarie 250, 260, 266, 269,<br />
271, 281, 284, 285<br />
Bachröhrenwurm 297<br />
Bachstrudelwurm 269, 270, 280,<br />
284<br />
Bacillariophyceen 125, 129<br />
Bacillus anthracis 46, 65<br />
Bacillus subtilis 65<br />
Bacillus thuringiensis 65<br />
Bacteria 44, 54, 56<br />
Bacteroide 54, 73<br />
Bacteroides ruminicola 73<br />
Badeschwamm 114, 120, 123, 245<br />
Bakalovia 592<br />
Bakteriodaceen 73<br />
Balaena mysticetus 590, 596<br />
Balaenoptera muculus 51, 569, 573,<br />
575, 582, 586, 590, 596<br />
Balanoglossus clavigerus 265, 404,<br />
410, 411, 412<br />
Balanophyllia regia 253<br />
Balkoceras gracile 363<br />
Bandwurm 269, 271, 281, 284<br />
Bandwürmer 285<br />
Bankivahuhn 416, 423, 427, 436,<br />
465, 469, 482, 488, 501, 504<br />
Baragwanathia 211<br />
Bärenmaki 621<br />
Barentsia laxa 283<br />
Barentsia sp. 283<br />
Bärlappe 210<br />
Barramunda 465, 466<br />
Bartenwale 596<br />
Bärtierchen 266, 308, 312, 314, 318<br />
Bartwürmer 297<br />
Barunlestes 561<br />
Basidiomyceten 117, 118, 653<br />
Basipodella atlantica 395<br />
Bastpflanzen 221<br />
674
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Bathycoccus prasinosus 105, 112,<br />
170, 171<br />
Batillipes noerrevangi 318, 319<br />
Batodon 535<br />
Batracia 460, 470, 474<br />
Bauchhärlinge 310<br />
Baummaki 539, 548, 552, 554, 619,<br />
622<br />
Baumschliefer 601, 606<br />
Bdellovibrio bacteriovirus 58<br />
Becklesius hofstetteri 497<br />
Bedecktsamer 236<br />
Benedenia melleni 286<br />
Beorn leggi 319<br />
Berberaffe 636<br />
Berggorilla 646<br />
Berglemming 568<br />
Bergzebra 515, 522, 528, 532, 573,<br />
600, 601, 602, 604<br />
Beroe cucumis 250, 255<br />
Berruvius 541, 546<br />
Beutelameisenbär 520<br />
Beuteldachs 516, 520<br />
Beutelmarder 508, 520<br />
Beutelmull 516, 520<br />
Beutelteufel 520<br />
Beuteltiere 515, 516<br />
Beutelwolf 520, 535<br />
Biber 568<br />
Bierhefe 51, 114, 115<br />
Bifidobacterium bifidus 67<br />
Bilateria 238, 250, 257<br />
Bindeglied 38<br />
Biodiversität 9<br />
Bipes biporus 494, 496<br />
Bisamratte 568<br />
Bisamrüssler 535<br />
Biserramenia psammobionta 340<br />
Bison bonasus 587<br />
Bivalvia 289, 336, 364, 367<br />
Blasentang 49, 51, 100, 125, 127,<br />
129<br />
Blattfußkrebse 396<br />
Blattnasenfledermaus 544<br />
Blauducker 589<br />
Blaumeise 504<br />
Blauwal 51<br />
Blauwal 569, 573, 575, 582, 586, 590,<br />
596<br />
Blepharisma japonicum 134<br />
Blindschleiche 495, 497<br />
Blindwühlen 472<br />
Blutegel 269, 271, 281, 294, 297<br />
Bodo caudatus 152, 154<br />
Bohrmuschel 369<br />
Boletus chrysenteron 51<br />
Boletus edulis 100, 113, 114, 115,<br />
116, 118<br />
Bonellia viridis 294, 297<br />
Bongo 589<br />
Bonobo 638, 641, 645, 648<br />
(s. auch Zwergschimpanse)<br />
bootstrap 27, 28, 29<br />
Bopyrus sp. 400<br />
Bordatella bronchiseptica 61<br />
Borneo-Bartschwein 585<br />
Borneogibbon 640<br />
Borrelia burgdorferi 74<br />
Borstenigel 535<br />
Bos mutus 589<br />
Bos taurus 582, 586, 589<br />
Botryllus schlosseri 413, 415<br />
Botulismus 65<br />
Brachiopoda 266, 301, 302<br />
Brachsenkraut 190, 199, 204, 209,<br />
211<br />
Brachsenkräuter 210<br />
Brachylagus idahoensis 560, 564<br />
Brachyrhinodon 498<br />
Brachyzostrodon 515<br />
Bradipus tridactylus 486, 515, 522,<br />
523, 526<br />
Bradoria scrutator 322, 386, 390,<br />
395<br />
Branchiopoda 374, 386, 389, 396<br />
Branchiostoma lanceolatum 264,<br />
265, 404, 410, 413, 416, 417, 418<br />
Branchiura 395<br />
Brandstellen-Drehmoos 199, 207<br />
Branisella 632<br />
Braunalgen 128<br />
Braunbär 536, 538<br />
Breitmaulnashorn 569, 573, 598,<br />
601, 604<br />
Breitnasen 630<br />
Bremer-Index 27<br />
Brückenechse 460, 482, 488, 492,<br />
494, 498<br />
Brückenechsen 498, 499<br />
Brüllaffe 628, 630, 631<br />
Brunnenlebermoos 190, 194, 197,<br />
198<br />
Bryceelia tenella 272, 275<br />
Bryophyta 194, 204, 205, 662<br />
Bryopsida 206<br />
Bryopsidophyceae 167, 169<br />
Bryopsis plumosa 169<br />
Bryozoen 299<br />
Buccinum undatum 356, 358<br />
Büchsenmuschel 369<br />
Buckelwal 590, 593<br />
Bufo bufo 465, 468, 470, 474, 475,<br />
478, 480<br />
Bugula neritina 300<br />
Bunolagus monticularis 564<br />
Buntwühle 473<br />
Buschmannhase 564<br />
Buschschliefer 569, 574, 598, 601,<br />
606<br />
Buschschwanzhörnchen 539, 549,<br />
551<br />
Buschschwein 585<br />
Buthus occitanus 322, 378, 381, 384<br />
C<br />
Cacajao rubicundus 631<br />
Cadulus quadridentatus 371<br />
Caecilia dentaculata 473<br />
Caecilia sp. 460, 470, 472<br />
Caenolestes fuliginosus 520<br />
Caenorhabditis elegans 261, 308,<br />
312, 323, 324, 327<br />
Caia langii 209<br />
Caiman crocodilus 507<br />
Calamoichthys calabaricus 443, 444<br />
Calcarea 238, 248<br />
Calcispongia 248<br />
Calderobacterium hydrogenophilum<br />
79<br />
Callicebus moloch 632<br />
Callimico goeldii 554<br />
Callistochiton viviparus 346<br />
Callithrix jacchus 548, 554, 616,<br />
624, 628, 630, 632<br />
Callorhynchus milii 429<br />
Calonympha grassii 142<br />
Cambria sibirica 322, 386, 395<br />
Camelus dromedarius 508, 577<br />
Camelus ferus 527, 569, 573, 575,<br />
577<br />
Camerarius, Rudolf Jakob 1<br />
675
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Campropodus gracilis 388<br />
Campylobacter fetus 57<br />
Campylobacter jejuni 57<br />
Cancer pagurus 122, 249, 257, 259,<br />
260, 266, 308, 312, 314, 315, 320,<br />
322, 374, 386, 389, 398, 399<br />
Candolle, Augustin-Pyramus de 1<br />
Candona candida 394, 395<br />
Canis familiaris 436, 538<br />
Canis lupus 532, 538<br />
Canthocamptus sp. 395<br />
Cantius 548, 554, 619<br />
Capillaria obsignata 238, 259, 260,<br />
266, 308, 312, 323, 324, 325, 327<br />
Capra ibex 589<br />
Caprella linearis 400<br />
Carcharodon carcharias 430<br />
Carcinus maenas 399<br />
Carnivora 508, 510, 532, 536<br />
Cartictops 561<br />
Castor fiber 568<br />
Catarrhini 616, 628, 633<br />
Cateria styx 261, 266, 308, 312, 313,<br />
323, 330, 331<br />
Caudofoveata 289, 336, 341<br />
Caulerpa floridiana 167<br />
Caulerpa taxifolia 107, 112, 169<br />
Caulobacter bacteroides 59, 60<br />
Caulobacter crescentus 59, 60<br />
Cavia porcellus 560, 568<br />
Caviomorpha 510, 569<br />
Cebochoerus 576, 582, 585<br />
Cebus apella 632<br />
Cedrus atlantica 228<br />
Cedrus libani 223, 227<br />
Cellaria sinuosa 300<br />
Cephalobaena tetrapoda 394, 395<br />
Cephalocarida 374, 386, 389, 393<br />
Cephalochordata 404, 406, 416, 417<br />
Cephalodiscus dodecephalus 411,<br />
412<br />
Cephalophus monticola 589<br />
Cephalopoda 289, 336, 354, 360<br />
Cephalorhyncha 266, 323, 330<br />
Cerastes cerastes 495, 497<br />
Ceratium hirundinella 137, 139<br />
Ceratophrys cornuta 480<br />
Ceratotherium simum 569, 574,<br />
598, 601, 604<br />
Cercocebus torquatus 636<br />
Cercopithecinae 635<br />
Cercopithecoidea 616, 634, 635<br />
Cercopithecus aethiops 636<br />
Cercopithecus diana 508, 539, 547,<br />
552, 635<br />
Cerebratulus californensis 266, 284,<br />
287, 288<br />
Cervus elaphus 569, 573, 575, 581,<br />
586, 587, 589<br />
Cestoda 285, 286<br />
Cestum veneris 254, 255<br />
Cetacea 508, 590, 593<br />
Cetartiodactyla 508, 573, 575<br />
Cetungulata 508, 569, 573<br />
Ceylon-Schuppentier 515, 522, 528,<br />
530<br />
Ceylonwühle 470, 473<br />
Chaetoderma nitidulum 289, 336,<br />
341, 342<br />
Chaetognatha 266, 306<br />
Chaetomorpha darwinii 169<br />
Chaetosphaeridiophyceae 164, 181<br />
Chaetosphaeridiophyta 180, 181<br />
Chaetosphaeridium minus 105,<br />
112, 164, 173, 177, 178, 179, 180,<br />
181<br />
Challengeron wyvillei 149<br />
Chamaeleo chamaeleon 495, 497<br />
Chamäleon 495, 497<br />
Chancellaria sp. 248<br />
Chara hispida 177, 179, 182<br />
Chara vulgaris 105, 107, 111, 112,<br />
173, 178, 180, 182, 183<br />
Charophyceae 182<br />
Charophyta 164, 180, 182, 662<br />
Chattonidium sp. 134<br />
Cheirogaleidae 622, 623<br />
Cheirogalus major 554, 619, 623<br />
Cheirolepis 438<br />
Chelicerata 374, 381<br />
Cheliceriformes 322, 374, 377<br />
Chelodina longicollis 489<br />
Chelonia 460, 488, 489<br />
Chelonia mydas 491<br />
Chelus fimbriatus 491<br />
Chelydra serpentina 490<br />
Chevroderma turnerae 342<br />
Chianshania 556, 558<br />
Chilomastix intestinalis 145<br />
Chilomonas paramecium 156<br />
Chilopoda 388<br />
Chimaera cubana 429<br />
Chimaera monstrosa 431<br />
Chimären 430<br />
Chinchilla 568<br />
Chinchilla laniger 568<br />
Chironex fleckeri 253<br />
Chiroplasmus quadrigatus 253<br />
Chiroptera 508, 510, 541, 542<br />
Chiton tuberculatus 260, 269, 271,<br />
281, 289, 344, 346<br />
Chitonen 345<br />
Chlamydia pneumoniae 76<br />
Chlamydia psittaci 54, 76<br />
Chlamydia trachomatis 76<br />
Chlamydien 54, 76<br />
Chlamydomonas nivalis 112<br />
Chlamydomonas reinhardtii 105,<br />
112, 169<br />
Chlamydophorus truncatus 513,<br />
523, 526<br />
Chlamys opercularis 367<br />
Chlamys varius 369<br />
Chlorarachnion reptans 100, 162<br />
Chlorarachniophyta 100, 161<br />
Chlorobionta 100, 111, 164, 166<br />
Chlorobium vibrioforme 54, 71<br />
Chlorococcum echinozygotum 169<br />
Chloroflexus aurantiacus 54, 78<br />
Chlorokybophyceae 173, 175<br />
Chlorokybophyta 164, 175<br />
Chlorokybus atmophyticus 112,<br />
164, 172, 173, 175<br />
Chlorophyceae 167, 169<br />
Choanoflagellata 100, 120, 121<br />
Choano-Organismen 100, 114, 120<br />
Cholera 63<br />
Chondrichthyes 404, 427, 429, 462<br />
Chondromyces apiculatus 58<br />
Chondronema passali 323, 324,<br />
325, 327<br />
Chondrostei 440, 445, 447<br />
Chondrosteus 448<br />
Chondrus crispus 105, 107, 108, 110<br />
Chordata 265, 404, 406, 410, 413<br />
Choreopsis liberiensis 591, 592<br />
Chromatium okenii 62<br />
Chromophyten 125<br />
Chrysochloris congicus 535<br />
Chrysochromulina polylepis 130<br />
Chrysophyceen 128, 129<br />
Chthamalus stellatus 395<br />
Chytridiomyceten 118<br />
676
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Chytridium lagenaria 118<br />
Ciliata 132, 134<br />
Ciliophora 100, 134<br />
Cimolesta 538<br />
Ciona intestinalis 265, 415<br />
Circotheca longiconica 344, 349<br />
Cirripedia 394, 395<br />
Cistocerca gregaria 51<br />
Cladistia 440, 443<br />
Cladocera 396, 397<br />
Cladophora vagabunda 105, 112,<br />
169<br />
Cladophorophyceae 167, 169<br />
Cladorhiza abyssicola 243, 245<br />
Clasmatocolea puccionana 201<br />
Clathrulina elegans 149<br />
Clavatipollenites 237<br />
Claviceps purpurea 116, 118<br />
Clevelandina sp. 74<br />
Clio pyramidata 358<br />
Closterium lunula 192<br />
Closterium sp. 191<br />
Clostridium botulinum 65<br />
Clostridium perfringens 64, 65<br />
Clostridium tetani 46, 65<br />
Clupea harengus 459<br />
Cnidaria 238, 250, 251<br />
Coccinella septempunctata 114,<br />
120, 123, 258, 260, 308, 312, 315,<br />
402<br />
Coccolithen 130<br />
Coccolithophoridae 125, 130<br />
Codium tomentosum 169<br />
Codonella cratera 134<br />
Coelacanthini 462, 463, 464<br />
Coelocanthini 435<br />
Coelomata 663<br />
Coendou prehensilis 568<br />
Coleochaete divergens 186<br />
Coleochaete irregularis 186<br />
Coleochaete nitellarum 186<br />
Coleochaete orbicularis 164, 179,<br />
184, 186<br />
Coleochaete pulvinata 186<br />
Coleochaete scutata 105, 107, 112,<br />
173, 178, 180, 184, 186<br />
Coleochaete soluta 186<br />
Coleochaetophyceae 186<br />
Coleochaetophyta 164, 184, 186<br />
Colibri thalassirus 501, 504<br />
Collembola 402<br />
Collotheca campanulata 273, 275<br />
Colobinae 635<br />
Colobus abyssinicus 635<br />
Colobus badius 554<br />
Colossendeis proboscidea 379, 380<br />
Colossendeis scotti 380<br />
Columba livia 502<br />
Conchifera 336, 344, 348<br />
Conchoecia sp. 395<br />
Conchostraca 396, 397<br />
Condyloderes storchi 332<br />
Coniferophyta 194, 221, 223<br />
Conjugatae 191<br />
Connochaetes taurinus 460, 468,<br />
484, 575, 581, 586, 587, 589<br />
Conocyema polymorpha 263<br />
Conodonten 420<br />
Conus ventricosus 358<br />
Cooksonia hemisphaerica 209<br />
Cooksonia pertoni 190<br />
Cooksonia sp. 204, 298<br />
Copepoda 394, 395<br />
Copidognathopsis kerguelensis 381,<br />
383, 384<br />
Corallina officinalis 105, 110<br />
Corallium rubrum 251, 253<br />
Corbicula sp. 349<br />
Cordaites 223<br />
Corvus corax 504<br />
Corynebacterium diphteriae 67<br />
Corynosoma sp. 266, 269, 271, 272,<br />
276, 277<br />
Cosmarium botrytis 192<br />
Crangon crangon 399<br />
Craniota 404, 406, 416, 419<br />
Crassostrea angulata 369<br />
Crenarchaeota 82, 85<br />
Creodonta 536, 538<br />
Cricetus cricetus 568<br />
Criconemoides limitaneum 325,<br />
327<br />
Crinoidea 408, 658<br />
Cristatella mucedo 266, 269, 298,<br />
299, 300<br />
Cristispira pectinis 75<br />
Crithidia fasciculata 154<br />
Crocidura suaveolens 535<br />
Crocodilia 505<br />
Crocodylia 460, 500, 505<br />
Crocodylus niloticus 460, 482, 488,<br />
492, 501, 505, 507<br />
Crocuta crocuta 531, 536<br />
Crossia 221<br />
Crossopterygier 463<br />
Cryptochiton stelleri 346<br />
Cryptochlora perforans 162<br />
Cryptomonaden 155<br />
Cryptomonas erosa 100, 155, 156<br />
Cryptophyta 100, 155<br />
Cryptoplax larvaeformis 346<br />
Crystallophrisson indicum 341, 342<br />
Ctenophora 238, 250, 254<br />
Ctenosta bastard 322, 374, 386, 401<br />
Cubozoa 253<br />
Cucumaria frondosa 408<br />
Cucumaria normani 407, 408<br />
Cuisitherium 576<br />
Cuisitherium 578<br />
Cuniculus paca 568<br />
Cupressus sempervirens 228<br />
Cuspidaria typus 344, 352, 364<br />
Cuticulata 260, 266, 308<br />
Cuvier-Schnabelwal 590, 596<br />
Cyanobakterien 54, 68<br />
Cyanophora paradoxa 100, 103,<br />
105, 106<br />
Cyathomonas truncata 156<br />
Cycadeen 230<br />
Cycadophyta 194, 221, 230<br />
Cycas media 230<br />
Cycas revoluta 190, 194, 212, 213,<br />
220, 221, 230<br />
Cycliophora 266, 272, 278<br />
Cyclopes didactylus 526<br />
Cyclops sp. 395<br />
Cydonia oblonga 194, 199, 203, 208,<br />
212, 231, 235<br />
Cylindrocystis brebissonii 192<br />
Cynocephalus temminckii 546<br />
Cynocephalus volans 545, 508, 539,<br />
540, 541, 546<br />
Cynopterus sphinx 543<br />
Cypraea pantherina 344, 349, 352,<br />
354, 358<br />
Cypris sp. 395<br />
Cythereis sp. 395<br />
Cyzicus bucheti 397<br />
Cyzicus sp. 397<br />
677
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
D<br />
Dachs 515, 522, 527, 528, 532, 536,<br />
538<br />
Daphnia pulex 322, 374, 386, 389,<br />
396, 397<br />
Daphnie 396<br />
Darmtang 169<br />
Darwin, Charles 3<br />
Dasycladophyceae 167, 169<br />
Dasycladus vermicularis 169<br />
Dasypus novemcinctus 522, 523,<br />
526<br />
Dasypus septemcinctus 526<br />
Dasyurus viverrinus 508, 520<br />
Dattelpalme 235<br />
Daubentonia madagascarensis 539,<br />
548, 554, 619, 622, 623<br />
Daubentoniidae 622, 623<br />
Decapaurus cuenoti 388<br />
Decapoda 398, 399<br />
Deccanolestes 538<br />
Decoredon 624, 627<br />
Defassa-Wasserbock 589<br />
Deinococcus radiodurans 54, 70<br />
Delesseria sanguina 108, 110<br />
Delfin 427, 469, 486, 596<br />
Delphinus delphis 427, 469, 486,<br />
596<br />
Demodex folliculorum 384<br />
Demospongiae 238, 243<br />
Dendroceros endivaefolius 201<br />
Dendrogale melanura 551<br />
Dendrogramm 14<br />
Dendrohyrax arboreus 601, 606<br />
Dendrohyrax dorsalis 601, 606<br />
Dendrostomum pyroides 266, 280,<br />
281, 292, 293<br />
Dentalium dentalis 289, 336, 364,<br />
370,<br />
Dentalium vulgare 344, 349, 352,<br />
364, 371<br />
Dermochelys coriacea 469, 482,<br />
488, 489, 491<br />
Dermophis oxacae 470, 473<br />
Dermoptera 508, 510, 541, 545<br />
Derocheilocaris remanei 395<br />
Desmana pyrenaica 535<br />
Desmidium schwartzii 112, 173,<br />
178, 192<br />
Desmodus rotundus 544<br />
Desulfovibrio desulfuricans 46, 59<br />
Desulfurococcaceen 87<br />
Desulfurococcus mobilis 40, 47, 48,<br />
82, 85, 87<br />
Desulfuromonas acetoxidans 58<br />
Deuterostomia 238, 258, 264, 404,<br />
406<br />
Diabolepis speratus 465, 467<br />
Diana-Meerkatze 508, 539, 547,<br />
552, 635<br />
Diaphanoeca pedicellata 114, 120,<br />
121<br />
Diapsida 460, 488, 492<br />
Diasoma 336, 352, 364<br />
Diatomeen 125<br />
Diceros bicornis 508, 531, 598, 600,<br />
601, 602, 604<br />
Dichtomie 1<br />
Dickhornrose 253<br />
Dictyochophyceen 128<br />
Dictyostelium discoideum 147<br />
Dicyema truncatum 238, 257, 262,<br />
263<br />
Dicyemiden 262<br />
Didelphis marsupialis 515, 520<br />
Didelphis virginiana 516<br />
Didymium iridis 147<br />
Difflugia oblonga 157, 158<br />
Dikotyledonen 236<br />
Dinoflagellaten 137<br />
Dinophyceae 137<br />
Dinophyta 100, 132, 137<br />
Diomedea exulans 492, 501, 504<br />
Dioon edule 230<br />
Diphterie 67<br />
Diploblasten 663<br />
Diplomonadina 145<br />
Diplopoda 388<br />
Dipnoi 460, 462, 465, 466<br />
Dipsas indica 468, 481, 486, 492,<br />
494, 496<br />
Dipus sagitta 565<br />
Discinisca lamellosa 302, 303<br />
Discocephalus sp. 134<br />
Discosphaera tubifera 130<br />
Discospirulina sp. 100, 150, 151<br />
Dissacusium 576, 586, 590, 597<br />
Distanz-Matrix 23<br />
Dodecolopoda mawsoni 380<br />
Doggenhai 430<br />
Dolichopterus antiquus 382<br />
Dolichotis patagonum 560, 568<br />
Doliochoerus 585<br />
Doliolum denticulatum 415<br />
Donrusselia 548, 554, 619<br />
Doris verrucosa 359<br />
Dornhai 430<br />
Dornschwanzhörnchen 568<br />
Dorsetisaurus purbeckensis 497<br />
Dracochela deprehendo 385<br />
Draconema cephalatum 325<br />
Draconema sp. 324, 327<br />
Dracontolestes 541, 546<br />
Dreifingerfaultier 486, 515, 522,<br />
523, 526<br />
Dreikantmuschel 344, 349, 352,<br />
364, 369<br />
Dreikantnacktfarn 214<br />
Dreissena polymorpha 344, 349,<br />
352, 364, 369<br />
Dromedar 508, 577<br />
Drosophila melanogaster 386, 390,<br />
402<br />
Dryolestoidae 513<br />
Dryopithecus 638<br />
Dschelada 636<br />
Duft-Veilchen 232<br />
Dugesia gonocephala 259, 260, 269,<br />
270, 271, 280, 281, 284, 285, 286<br />
Dugong 607, 606, 609, 611<br />
Dugong dugon 607, 606, 609, 611<br />
Dyadospora 198<br />
E<br />
Eburnoceras pissinum 363<br />
Ecardines 303<br />
Ecdysozoa 266, 268, 308, 312<br />
Echiniscus trisetosus 266, 308, 312,<br />
314, 315, 318, 319<br />
Echinocardium edule 369<br />
Echinoderes aquilonius 330, 332<br />
Echinodermata 265, 404, 407, 658<br />
Echinoidea 408, 658<br />
Echinosorex gymnurus 535<br />
Echinostelium minutum 100, 146<br />
Echiurida 297<br />
Ectoprocta 266, 298, 299<br />
Edelkoralle, Rote 251, 253<br />
Egel 295, 297<br />
Eibe, Gewöhnliche 227<br />
678
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Eichelwurm 265, 404, 410, 411<br />
Eichelwürmer 411<br />
Eichhörnchen 560, 568<br />
Eilodon helvum 508, 540, 542<br />
Eimera falciformes 132, 141<br />
Eimeria necatrix 140<br />
Einsiedlerkrebs 389, 399<br />
Eisenia foetida 297<br />
Eledona moschata 363<br />
Elefant, Afrikanischer 486 , 508,<br />
521, 569, 573, 574, 598, 607, 607,<br />
608, 614<br />
Elefant, Indischer 607, 612, 614<br />
Elefantenspitzmaus 508, 555, 556,<br />
557, 558<br />
Elefantenspitzmäuse 558<br />
Elefantenzahn 289, 336, 344, 349,<br />
352, 364, 370, 371<br />
Elefantiasis 324, 327<br />
Eleginerpeton pancheni 469<br />
Elephantulus brachyrhynchus 558<br />
Elephantulus rozeti 508, 555, 556,<br />
557, 558<br />
Elephas maximus 607, 612, 614<br />
Eleutheromenia sierra 340<br />
Eleutherozoa 408<br />
Eliomys quercinus 521, 555, 559,<br />
565<br />
Elkinsia 221<br />
Elminius modestus 395<br />
Elonychthys 451<br />
Elpidophorus 541, 546<br />
Embryophyta 111, 164, 184, 188,<br />
194, 196<br />
Emiliania huxleyi 100, 125, 127,<br />
127, 130<br />
Emys orbicularis 481, 486, 489, 490<br />
Encotyllabe pagrosomi 285, 286<br />
Endeis spinosa 378, 380<br />
Entalina quinquangularis 344, 349,<br />
353, 364, 371<br />
Entamoeba histolytica 147<br />
Entenmuschel 322, 374, 386, 389,<br />
394, 395<br />
Enteromorpha intestinalis 169<br />
Enteropneusta 406, 411<br />
Entocolax schiemenzi 359<br />
Entogonia sp. 127, 129<br />
Entoprocta 266, 281, 282<br />
Entosphenus tridentatus 426<br />
Entwicklung, genealogische 3<br />
Eocarcinosoma ruedemanni 382<br />
Eochara sp. 183<br />
Eoconodontus 420<br />
Eodendrogale 551<br />
Eolimnus alatus 382<br />
Eomanis 530<br />
Eosphaera sp. 110<br />
Eotheroides 611<br />
Eozostrodon 486, 515<br />
Ephedra equisetiformis 190, 213,<br />
221, 231, 234<br />
Ephedra fragilis 233<br />
Epimenia verrucosa 340<br />
Epitheria 508, 522, 527<br />
Epitheton 2<br />
Eptatretus stoutii 421, 422<br />
Equisetophyten 215<br />
Equisetopsida 215<br />
Equisetosporites 232<br />
Equisetum arvense 190, 194, 199,<br />
203, 204, 208, 209, 212, 214, 215,<br />
216<br />
Equus caballus przewalskii 486,<br />
569, 574, 598, 601, 604<br />
Equus hemionus 601, 604<br />
Equus zebra 515, 522, 528, 532, 573,<br />
600, 601, 602, 604<br />
Erbsenmuschel 369<br />
Erdferkel 508, 532, 569, 571, 572<br />
Erdkröte 465, 468, 470, 474, 475,<br />
478, 480<br />
Erdläufer 322, 387<br />
Erdwühle 473<br />
Erinaceus europaeus 486, 515, 527,<br />
528, 531, 532, 533, 535<br />
Erntemilbe 378, 381, 385<br />
Errolichthys 448<br />
Erythropsidinium pavillardii 139<br />
Escherichia coli 46, 62<br />
Eschrichtius gibbosus 590, 596<br />
Esox lucius 446, 451, 454, 459<br />
Esperiopsis challengeri 243, 245<br />
Essenzialismus 8<br />
Euarthropoda 266,315,320,374,376<br />
Euastrum oblongum 191<br />
Eubostrichius dianae 327<br />
Eucarida 399<br />
Eucarya 49, 100, 102<br />
Euglena gracilis 154<br />
Euglena spirogyra 49, 51, 100, 152,<br />
154<br />
Euglenobionta 100, 152<br />
Euglenophyten 154<br />
Eulima equestris 359<br />
Eumalacostraca 398, 399<br />
Eumetazoa 238, 249<br />
Eumollusca 336, 343<br />
Eumycetes 100, 116, 653<br />
Eunectes murinus 495, 497<br />
Euoticus elegantulus 621<br />
Eupagurus bernhardus 389, 399<br />
Euphausia superba 399<br />
Euphausiacea 399<br />
Euphyllophyta 194, 209, 212<br />
Euplectella aspergillum 238, 246,<br />
247<br />
Euplotes aediculatus 134<br />
Euporosteus eifeliensis 464<br />
Euryarchaeen 82, 89<br />
Eustigmatophyceen 129<br />
Eustigmatos magnus 129<br />
Eutheria 508, 515, 521<br />
Eutracheophyta 208, 209<br />
Eutrochozoa 266, 269, 270<br />
Extragruppe 17<br />
F<br />
Fadenstern 408<br />
Falcidens crossotus 342<br />
Falco peregrinus 492, 501, 504<br />
Fangschreckenkrebs 398, 399<br />
Farnpflanzen 208, 662<br />
Fasciola hepatica 260, 269, 271,<br />
281, 284, 285, 286<br />
Federschwanzhörnchen 547, 548,<br />
548, 549, 551<br />
Federstern 408<br />
Feldhamster 568<br />
Feldhase 508, 560, 564<br />
Feldmaus 568<br />
Felis catus 51, 114, 120, 123, 413,<br />
416, 433, 436, 482, 468<br />
Felis sylvestris 522, 536, 538<br />
Felsentaube 502<br />
Ferriplasma acidophilum 82, 94<br />
Fervidobacterium gondwanense 80<br />
Feuersalamander 460, 470, 475,<br />
476, 477<br />
Fichte, Gewöhnliche 223, 228<br />
Ficophyllum 237<br />
679
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Fieldia lanceolota 335<br />
Filicophyta 194, 214, 217<br />
Filicopsida 217<br />
Finalismus 7<br />
Fingertier 539, 548, 554, 619, 622,<br />
623<br />
Fische 664<br />
Fischegel 297<br />
Fischotter 538<br />
Fischwühle 472<br />
Fissidentalium plurifissuratum<br />
344, 349, 353, 364, 371<br />
Flamingo 504<br />
Flatterer 541<br />
Flavobacterium aquatile 72<br />
Flavobacterium johnsoniae 54, 72<br />
Flavobacterium meningosepticum<br />
72<br />
Flavobakterien 54, 72<br />
Fledermaus, Rote 486<br />
Fledermäuse 541, 542<br />
Fleischfliege 386, 390, 401, 402<br />
Flexibacter elegans 73<br />
Flexibacter flexis 73<br />
Flohkrebse 400<br />
Floscularia sp. 273, 275<br />
Flösselaal 443, 444<br />
Flösselhechte 443, 444<br />
Flossenfuß 358<br />
Flugbeutler 516, 520<br />
Flügelkiemer 411<br />
Flughund, Gewöhnlicher 508, 540,<br />
542<br />
Flughund, Kleiner 539, 541, 543<br />
Flussbarsch 258, 413, 416, 420, 433,<br />
438, 459<br />
Flussmuschel, Gewöhnliche 369<br />
Flussneunauge 404, 420, 423, 425,<br />
426<br />
Flusspferd 508, 569, 573, 575, 581,<br />
582, 582, 586, 590, 591, 592<br />
Flustrellida hispida 300<br />
Foraminifera 100, 150<br />
Forcepimenia protecta 340<br />
Fossil, lebendes 36<br />
Fossilien 33<br />
Fransenschildkröte 491<br />
Frauenschuh 235<br />
Friedmannia sp. 169<br />
Froschlurche 478<br />
Fuchs 536<br />
Fuchs, Leonhart 1<br />
Fucus vesiculosus 49, 51, 100, 125,<br />
127, 129<br />
Fuligo septica 146, 147<br />
Funaria hygrometrica 199, 207<br />
Furcellaria lumbricalis 110<br />
Furchenfüßer 339<br />
Fustiaria rubescens 371<br />
G<br />
Gabelbock 569, 573, 575, 581, 586,<br />
589<br />
Gabelschwanzsirene 611<br />
Galagidae 621<br />
Galago 554<br />
Galago crassicaudatus 619, 620, 621<br />
Galago senegalensis 554, 619<br />
Galapagos-Riesenschildkröte 490<br />
Galeere, Portugiesische 251, 253<br />
Gallus gallus 416, 423, 427, 436,<br />
465, 469, 482, 488, 501, 504<br />
Gammarus locusta 400<br />
Gammarus pulex 386, 389, 398, 400<br />
Gandakasia 576, 582, 586, 590, 597<br />
Ganges-Delfin 590, 596<br />
Ganglioneura 336, 349, 352<br />
Gänsegeier 502<br />
Garnele 322<br />
Gartenschläfer 521, 555, 559, 565<br />
Gasterosiphon deimatis 359<br />
Gastropoda 289, 336, 354, 356<br />
Gastrotricha 266, 308, 310<br />
Gavial 465, 486, 492, 500, 501, 501,<br />
505, 507<br />
Gavialis gangeticus 465, 486, 492,<br />
500, 501, 501, 505, 507<br />
Gazella granti 569, 573, 575, 581,<br />
586, 589<br />
Geburtshelferkröte 480<br />
Gecko 495, 497<br />
Gefäßkryptogamen 208<br />
Gefäßpflanzen 204<br />
Geißelskorpion 383<br />
Gekko gecko 495, 497<br />
Gemmata obscuriglobus 77<br />
Genealogie 3, 36<br />
Genetta genetta 538<br />
Genitoconia rosea 340<br />
Geochelone elephantopus 490<br />
Geochelone gigantea 490<br />
Geomys bursarius 568<br />
Geophilus carpophagus 388<br />
Geophilus electricus 322, 386, 387,<br />
388<br />
Geotoga petrae 80<br />
Geotria australis 425, 426<br />
Geotrypetes seraphini 473<br />
Gepard 538<br />
Gesner, Conrad 1<br />
Gespenstkrebs 400<br />
Getreiderost 118<br />
Giardia lamblia 144, 145<br />
Gibbula adriatica 358<br />
Ginglymoda 440, 451, 452<br />
Ginkgo biloba 194, 199, 204, 209,<br />
213, 221, 223, 225, 226<br />
Ginkgobaum 194, 199, 204, 209,<br />
213, 221, 223, 225, 226<br />
Ginkgoites lunzensis 226<br />
Ginkgoopsida 225<br />
Ginkgophyta 194, 223, 225<br />
Ginsterkatze 538<br />
Giraffa camelopardalis 569, 573,<br />
575, 581, 586, 589<br />
Giraffe 569, 573, 575, 581, 586, 589<br />
Glasschwämme 238, 246<br />
Glatthai 430<br />
Glaucocystis nostochinearum 106<br />
Glaucocystophyta 100, 106<br />
Glirimorpha 508, 556, 559<br />
Glis glis 568<br />
Globigerina pachyderma 151<br />
Globigerina sp. 150<br />
Globigerinoides ruber 151<br />
Gloeochaete wittrockiana 106<br />
Glomeris marginata 388<br />
Glomus mossae 118<br />
Glugea stephani 115, 119<br />
Glyptopodon 526<br />
Gnathostomata 404, 423, 427<br />
Gnathostomulida 295<br />
Gnetophyta 194, 231, 233<br />
Gnetum gnemon 234<br />
Gnetum latifolium 231, 233<br />
Goldmull 535<br />
Golfingia elongata 293<br />
Golfingia vulgare 292, 293<br />
Goniotarbus tuberculatus 385<br />
Gonyaulaux tamarensis 51, 132,<br />
139<br />
680
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Gordius robustus 261, 308, 313, 323,<br />
324<br />
Gordius tenuifibrosus 329<br />
Gorilla 264, 465, 486, 616, 624, 628,<br />
638, 641, 645, 646<br />
Gorilla gorilla 264, 465, 486, 616,<br />
624, 628, 638, 641, 645, 646<br />
Gorilla gorilla beringei 646<br />
Gorilla gorilla gorilla 646<br />
Gorilla gorilla graueri 646<br />
Gorillinae 645<br />
Gorilline 616, 646<br />
Gracilaria compressa 110<br />
Grad 4<br />
Grantgazelle 569, 573, 575, 581,<br />
586, 589<br />
Grantia compressa 248<br />
Granuloreticulosa 150<br />
Graphidistreptus sp. 315, 387, 388<br />
Graptemys geographica 490<br />
Graupapagei 113, 120, 122, 249,<br />
257, 481, 486, 492, 500, 502, 504<br />
Grauwal 590, 596<br />
Greeffiella sp. 324, 325, 327<br />
Gregarina cuneata 141<br />
Gregarinen 141<br />
Greifstachler 568<br />
Gromia sp. 150<br />
Grönlandwal 590, 596<br />
Großtümmler 569, 573, 575, 581,<br />
586, 590, 596<br />
Grottenolm 474, 478, 476, 477<br />
Grünalgen 111, 662<br />
Grünfrosch 420, 423, 427, 433, 436,<br />
465, 469, 470, 475, 478, 480<br />
Gruppe Bacillus/Clostridium 54, 64<br />
Gruppe Thermus/Deinococcus 54,<br />
70<br />
Gruppe, monophyletische 16<br />
Gruppe, paraphyletische 16<br />
Gruppe, polyphyletische 16<br />
Gryphus vitreus 303<br />
Guanako 577<br />
Guanofledermaus 531, 539, 540,<br />
542, 544<br />
Guereza 554, 635<br />
Guppy 446, 451, 454, 459<br />
Gürtelmaus 513, 523, 526<br />
Gymniophiona 460, 470, 472<br />
Gymnospermen 221, 662<br />
Gyps fulvus 502<br />
H<br />
Haarbalgmilbe 384<br />
Haarstern 407<br />
Haeckelia rubra 255<br />
Haementeria officinalis 297<br />
Haemophilus influenzae 62<br />
Haemopsis sanguisuga 297<br />
Haftfinger 496<br />
Hai, Weißer 430<br />
Haie 430<br />
Haikouichthys ercaicunensis 420,<br />
424, 426<br />
Halbmaki 619, 623<br />
Halecomorpha 440, 451, 454, 455<br />
Halecostomae 440<br />
Haliotis lamellosa 358<br />
Hallucigenia sparsa 317<br />
Haloarcula vallismortis 96<br />
Halobacterium halobium 48, 96<br />
Halobacterium marismortui 48<br />
Halobacterium salinarium 89<br />
Halobakterien 82, 96<br />
Halococcus morrhuae 89, 96<br />
Halocynthia papillosa 404, 413,<br />
414, 415<br />
Haloferax volcanii 96<br />
Halomenia gravida 340<br />
Halosydina sp. 294, 297<br />
Halsbandmangabe 636<br />
Halsbandpekari 583, 585<br />
Hammerhai 429<br />
Hammermuschel 369<br />
Handwühle 494, 496<br />
Hapalemur griseus 619, 623<br />
Haplognathia simplex 294<br />
Haplomitrium hookeri 197<br />
Haplorrhini 616, 624<br />
Haptophyta 100, 125, 127, 130<br />
Haramiya 486<br />
Hardistiella montanensis 426<br />
Hase 556<br />
Hasenmaus 568<br />
Hausen 447, 448<br />
Haushund 436, 538<br />
Hauskatze 51, 114, 120, 123, 413,<br />
416, 433, 436, 482, 486<br />
Hausmaus 420, 423, 427, 433, 436,<br />
486, 556, 560, 568<br />
Hausratte 565, 568, 582<br />
Hausrind 582, 586, 589<br />
Hausspinne 250, 258, 378, 381, 384<br />
Hausspitzmaus 535<br />
Hautwühle 470, 473<br />
Hazella 245<br />
Hecht 446, 451, 454, 459<br />
Hechtalligator 500, 507<br />
Helcionopsis sp. 351<br />
Helicobacter pylori 57<br />
Helicobacter rodentium 54, 57<br />
Helicoplacus sp. 265, 409<br />
Heliothrix oregonensis 77<br />
Heliozoen 148, 149<br />
Helix aspersa 250, 344, 349, 354,<br />
359<br />
Helix pomatia 258, 260, 269, 271,<br />
281, 289, 336, 343, 348, 352, 354, 356<br />
Helvetiodon 515<br />
Hemiarthrum setulosum 346<br />
Hemichordata 265, 404, 406, 410,<br />
411<br />
Hemitracheophyta 194, 199, 203<br />
Hendryomeryx 589<br />
Hennig, Willi 4<br />
Heomys 561, 568<br />
Heraultipegma sp. 269, 271, 281<br />
Heraultipegma varensalense 353,<br />
366<br />
Hering 459<br />
Heringshai 404, 416, 419, 423, 427,<br />
429<br />
Herpertes ichneumon 538<br />
Herpetosiphon aurantiacus 77<br />
Herzigel, Violetter 408<br />
Herzmuschel 369<br />
Hesperosuchus agilis<br />
Hesslandona sp. 322, 386, 390, 395<br />
Heterocyemiden 262<br />
Heterodontus portusjacksoni 430<br />
Heterohyrax syriacus 569, 574, 598,<br />
601, 606<br />
Heterokonten 127<br />
Heteroperipatus engelhardi 266,<br />
308, 312, 314, 315, 316, 317<br />
Hexaconthium asteracanthion 148,<br />
149<br />
Hexactinellida 238, 246<br />
Hexapoda 374, 386, 389, 401, 657<br />
Heydonius antiquus 324, 327<br />
Himanthalia elongata 129<br />
Hipponicharion eos 322, 386, 390,<br />
395<br />
681
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Hippopotamida 508, 590, 591<br />
Hippopotamus amphibius 508, 569,<br />
573, 575, 581, 582, 582, 586, 590,<br />
591, 592<br />
Hippotragus niger 589<br />
Hirscheber 569, 573, 575, 582, 583,<br />
585<br />
Hirschzungenfarn 212, 214, 217<br />
Hirudinea 295, 297<br />
Hirudo officinalis 269, 271, 281,<br />
294, 297<br />
Höckerschildkröte 490<br />
Holocephali 430<br />
Holoclemensia 520<br />
Holothuroidea 408, 658<br />
Holunder, Schwarzer 199, 204, 209,<br />
213, 221, 232, 237<br />
Holzpflanzen 221<br />
Homarus gammarus 389, 399<br />
Homeodictya grandis 243, 245<br />
Hominidae 616, 641<br />
Homininae 616, 645<br />
Hominine 616, 647<br />
Hominoidea 616, 634, 637, 638<br />
Homo erectus 651<br />
Homo floresiense 651<br />
Homo habilis 651<br />
Homo sapiens 265, 410, 482, 486,<br />
539, 548, 552, 554, 616, 624, 628,<br />
633, 634, 637, 638, 641, 645, 647,<br />
648, 650<br />
Homo troglodytes 618<br />
Homologie 9, 10, 12<br />
Homoplasie 10, 12, 20, 26<br />
Honigbiene 402<br />
Hoplocarida 399<br />
Hörnchenverwandte 568<br />
Horneophyton 208<br />
Hornfrosch, Gehörnter 480<br />
Hornmoos 194, 199, 201, 206<br />
Hornviper 495, 487<br />
Hsiuannania 561<br />
Huaiheceras longicollum 363<br />
Hufeisenkrabbe 382<br />
Hufeisennase, Kleine 544<br />
Hufeisenwurm 260, 266, 269<br />
Hufeisenwürmer 304<br />
Huftiere 508, 532, 569, 587<br />
Hulman 634, 636<br />
Hummer 389, 399<br />
Hundsaffen 634, 635<br />
Hundskopfpavian 539, 548, 554,<br />
624, 628, 633, 634, 635, 636<br />
Huroniospora sp. 110<br />
Huso huso 447, 448<br />
Hutchinsoniella macracantha 374,<br />
386, 389, 393<br />
Hutpilze 117<br />
Hyacoidea 510<br />
Hyaena hyaena 538<br />
Hyalonema schmidtii 246, 247<br />
Hyäne, Gefleckte 531, 536, 538<br />
Hydra viridis 250, 251, 253<br />
Hydractinia equinata 253<br />
Hydren 251<br />
Hydrochoerus hydrochoeris 568<br />
Hydrogenobacter thermophilus 79<br />
Hydroides norvegica 294, 297<br />
Hydrozoa 253<br />
Hyla arborea 470, 475, 480<br />
Hylobates concolor 554, 640<br />
Hylobates lar 624, 634, 638, 639,<br />
640<br />
Hylobates muelleri 640<br />
Hylobates pileatus 640<br />
Hylobatidae 616, 638, 639<br />
Hylochoerus meinertzhageni 585<br />
Hylonomus lyelli 488<br />
Hymenocaris sp. 322, 386, 390, 400<br />
Hynobius keyserlingii 477<br />
Hyperthermus butylicus 86<br />
Hypertragulus 589<br />
Hyphomicrobium facilis 59, 60<br />
Hypochytridiomyceten 128<br />
Hyracoidea 508, 510, 601, 605<br />
Hyracotherium 604<br />
Hystricomorpha 568<br />
Hystrix cristata 508, 555, 560, 565,<br />
568<br />
Hytiodentalium kentuckyensis 371<br />
I<br />
Ibyka 214, 216<br />
Icaronycteris 544<br />
Ichneumon 538<br />
Ichthyolestes 576, 582, 586, 590, 597<br />
Ichthyomyzon castaneus 425<br />
Ichthyomyzon con color 425<br />
Ichthyomyzon unicuspis 426<br />
Ichthyophis glutinus 470, 473<br />
Ichthyophis sp. 472<br />
Ichthyosaurier 434<br />
Ichthyosporidium giganteum 119<br />
Ictalurus melas 457, 459<br />
Idotea bastardi 389, 398, 400<br />
Igel 486, 515, 527, 528, 531, 532,<br />
533, 535<br />
Igelwürmer 297<br />
Igneococcales 82, 87<br />
Igneococcus islandicus 87<br />
Iguana iguana 495, 497<br />
Inarticulata 303<br />
Indohys 576, 582, 585<br />
Indri 547, 548, 554, 619, 622, 623<br />
Indri indri 547, 548, 554, 619, 622,<br />
623<br />
Indriidae 622, 623<br />
Inger 404, 416, 420, 421, 402, 422<br />
ingroup 21<br />
Inia geoffrensis 590, 598<br />
Insecta 401, 402<br />
Insectivora 508, 510, 532, 533<br />
Insektenfresser 533<br />
Introverta 266, 312, 323<br />
Iridia serialis 151<br />
Ischnochiton imitator 346<br />
Isoetales 210<br />
Isoetes bolanderi 210<br />
Isoetes lacustris 190, 199, 204, 209,<br />
211<br />
Isopoda 400<br />
J<br />
Jaculus jaculus 568<br />
Jochalgen 191<br />
Jochpilze 117<br />
Joenia annectens 143<br />
Julus scandinavius 386, 388<br />
Juniperus communis 228<br />
Jussieu, Antoine Laurent de 2<br />
Jussieu, Bernard de 2<br />
K<br />
Kabatarina pattersoni 395<br />
Käferschnecke 260, 269, 271, 281,<br />
289, 345<br />
Käferschnecken 344, 345<br />
682
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Kahlhecht 440, 445, 451, 454, 455,<br />
456<br />
Kahnfüßer 370<br />
Kaiman 507<br />
Kaisergranat 399<br />
Kalkschwämme 238, 248<br />
Kalmar, Gewöhnlicher 114, 120,<br />
123, 250, 269, 271, 289, 344, 349,<br />
352, 354, 362<br />
Kammerlinge 150<br />
Kammmolch 265, 410, 413, 416,<br />
470, 475, 477<br />
Kammmuschel 369<br />
Kammstern 408<br />
Kamptozoa 282<br />
Kängurumaus 565<br />
Kaninchen 513, 559, 560, 562,<br />
564<br />
Kanker 383, 384<br />
Kaphase 555, 562<br />
Kapklippschliefer 508, 569, 598,<br />
600, 601, 605, 606<br />
Kappengibbon 640<br />
Karpfenlaus 395<br />
Karpfenläuse 395<br />
Katta 619, 623<br />
Katzenhai, Kleingefleckter 430<br />
Katzenmaki 619, 623<br />
Katzenmakis 622<br />
Katzenwels 457, 459<br />
Kelchwürmer 282<br />
Kenyapithecus 645<br />
Kenyapotamus 592<br />
Keratella sp. 272, 265<br />
Keulen-Bärlapp 194, 199, 203, 208,<br />
209, 210, 211<br />
Khirtharia 576, 582, 585<br />
Kielnagelgalago 621<br />
Kiemenfüßer 396<br />
Kieselalgen 125<br />
Kinetoplastiden 154<br />
Kinorhyncha 266, 330, 331<br />
Kinorhynchus sp. 261, 308, 313,<br />
323, 330, 332<br />
Kiwi 500, 502<br />
Kladistik 4, 6,15<br />
Kladogramm 14, 15<br />
Kladon 4<br />
Klaffmoos 205, 206<br />
Klammeraffe 631<br />
Klassifizierung, natürliche 2<br />
Klassifizierung, phylogenetische<br />
21<br />
Klebsormidiophyceae 173, 175, 176<br />
Klebsormidiophyta 164, 176<br />
Klebsormidium flaccidum 112, 173,<br />
176<br />
Kleefarn 217, 218<br />
Kleinkantschil 569, 573, 575, 581,<br />
586, 589<br />
Kleinstböckchen 589<br />
Kletterholothurien 408<br />
Kliesche 454, 459, 413, 459<br />
Kloakentiere 511<br />
Knäkente 49, 413, 427, 432, 434,<br />
460, 502, 504<br />
Knoblauchkröte 475, 480<br />
Knochenhecht 437, 438, 440, 445,<br />
446, 450, 452<br />
Knochenhechte 452, 453<br />
Knorpelfische 430, 462<br />
Knorpeltang 105, 107, 108, 110<br />
Knotentang 129<br />
Koala 516, 520<br />
Kobayashiella circe 354, 359<br />
Koboldmaki 548, 554, 616, 624, 627<br />
Koboldmakis 627<br />
Kobus defassa 589<br />
Koenenia mirabilis 383, 385<br />
Kokopellia 520<br />
Kolibri 501, 504<br />
Kolkrabe 504<br />
Komodowaran<br />
Kompostwürmer 295<br />
Koniferen 228<br />
Königsfarn 214, 218<br />
Königspinguin 500, 502, 504<br />
Konsensus-Stammbaum 28<br />
Konsensustechniken 28, 30<br />
Konvergenz 11, 12, 20<br />
Köpfchenschimmel 115, 116<br />
Kopffüßer 289, 360<br />
Kopflaus 402<br />
Korallen 251<br />
Korallenmoos 105, 110<br />
Körbchenmuschel 349<br />
Kork-Eiche 237<br />
Kormoran 488, 492<br />
Kragenflagellaten 121<br />
Krake, Gewöhnlicher 343, 344, 348,<br />
349, 352, 354, 360, 363<br />
Krallenfrosch 470, 475, 480<br />
Krätze 378, 381, 385<br />
Kratzer 276<br />
Krätzmilbe 378, 381, 385<br />
Kreiselschnecke 358<br />
Kreuzspinne 260, 308, 312, 314,<br />
315, 320, 322, 377, 378, 383, 384<br />
Krillkrebs 399<br />
Krohnitta subtilis 307<br />
Kuehnotherium 513<br />
Kugelalge 169<br />
Kugelgürteltier 526<br />
Kugelmuschel 369<br />
Kulan 601, 604<br />
Kummunella 576, 582, 585<br />
Kunmingella maxima 322, 386,<br />
390, 395<br />
Kurznasenflughund 543<br />
Kurzrüsselspringer 558<br />
Kurzschnabel-Ameisenigel 511,<br />
512<br />
L<br />
Labyrinthulomyceten 128<br />
Lacazella mediterranea 298, 301,<br />
303<br />
Lacerta viridis 420, 427, 433, 436<br />
Lacerta viridis 469, 482, 488, 492<br />
Lachs 423, 427, 433, 438, 459<br />
Lactobacillus bulgaricus 65<br />
Lactococcus lactis 65<br />
Laevipilina rolani 344, 349, 351<br />
Lagomorpha 508, 560, 562<br />
Lagostomus maximus 568<br />
Lama guanicoë 577<br />
Lama vicunga 577<br />
Lamarck, Jean-Baptiste de 2<br />
Lamellibranchiata 289, 367<br />
Lamellisabella sp. 294, 297<br />
Laminaria hyperborea 129<br />
Lamna nasus 404, 416, 419, 423,<br />
427, 429<br />
Lampetra fluviatilis 404, 420, 423,<br />
426<br />
Lamprothamnium populosum 183<br />
Landpflanzen 111<br />
Landschildkröte 416, 423, 427, 436<br />
Landschildkröte, Griechische 460,<br />
482, 488, 489, 490<br />
Langnasenchimäre 429<br />
683
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Langohrfledermaus 539, 541, 544<br />
Langrüsselspringer 557, 558<br />
Langschnabel-Ameisenigel 511,<br />
512<br />
Languste 399<br />
Lanzen-Schildfarn 214, 217<br />
Lanzettfischchen 264, 265, 404,<br />
410, 413, 416, 417, 418<br />
La-Plata-Delfin 590, 596<br />
Lärche, Europäische 228<br />
Larix decidua 228<br />
Larvacea 414<br />
Lasionectes entrichoma 374, 391,<br />
392<br />
Lasiurus borealis 486<br />
Latimeria chalumnae 434, 435, 460,<br />
463, 464<br />
Latouchella korobkovi 344, 349, 351<br />
Latouchella memorabilis 349, 351<br />
Latrodectus mactans 384<br />
Laubfrosch 470, 475, 480<br />
Laubmoose 206<br />
Laufkäfer 322, 374, 386, 389, 401<br />
Laurasiatheria 510<br />
Leberegel 260, 269, 271, 281, 284,<br />
285, 286<br />
Lebermoose 197, 206<br />
Lecane luna 272, 275<br />
Lederschildkröte 469, 482, 488, 489,<br />
491<br />
Legionella pneumophila 62<br />
Legionellose 63<br />
Leguan, Grüner 495, 497<br />
Leibnitz, Gottfried 7<br />
Leiopelma hochstetteri 475<br />
Leiopelma hochstetteri 480<br />
Leishmania donovani 154<br />
Leishmania tropica 154<br />
Leistenkrokodil 507<br />
Lemmus lemmus 568<br />
Lemur catta 619, 623<br />
Lemur variegatus 539, 548, 552,<br />
554, 616, 619, 622<br />
Lemuridae 622, 623<br />
Lemuriformes 616, 619, 622<br />
Lepas anatifera 322, 374, 386, 389,<br />
394, 395<br />
Lepidocaris rhynensis 393<br />
Lepidoderma squamatum 261, 308,<br />
310, 311<br />
Lepidopleurus cajenatus 336, 345<br />
Lepidopleurus luridus 346<br />
Lepidosauria 460, 492, 494<br />
Lepidosiren paradoxa 434, 465,<br />
466, 467<br />
Lepidurus apus 397<br />
Lepilemur mustelinus 623<br />
Lepisosteidae 452<br />
Lepisosteus osseus 437, 438, 440,<br />
445, 446, 450, 451, 453<br />
Lepisosteus platyrhincus 453<br />
Lepisosteus tristoechus 453<br />
Lepra 46, 67<br />
Leptodora kindti 396, 397<br />
Leptomanis 572<br />
Leptorhynchoides thecatus 277<br />
Leptospira interrogans 54, 75<br />
Leptostraca 398, 399<br />
Leptosynapta inhaerens 408<br />
Leptotarbus torpedo 385<br />
Lepus americanus 564<br />
Lepus capensis 555, 562<br />
Lepus europaeus 508, 556, 560, 564<br />
Leucandra aspera 248<br />
Leuchtqualle 120, 122, 249, 251,<br />
253<br />
Leucon-Typ 244<br />
Leucosolenia complicata 248<br />
Libanon-Zeder 223, 227<br />
Lightiella incisa 393<br />
Ligia oceanica 389, 400<br />
Lignophyten 221<br />
Liliopsida 236<br />
Limacia clavigera 356<br />
Limanda limanda 454, 459, 413,<br />
459<br />
Limax maximus 344, 349, 354, 359<br />
Limifossor talpoideus 342<br />
Limulus polyphemus 322, 374, 377,<br />
378, 381, 382<br />
Linderiella massaliensis 397<br />
Lineus longissimus 260, 269, 271,<br />
281, 284, 288<br />
Lineus ruber 288<br />
Lingula anatina 260, 269, 298, 301,<br />
302, 303<br />
Linie, Braune 100, 125<br />
Linie, Grüne 100, 103<br />
Linnania 556, 558<br />
Linné, Carl von 2<br />
Lipotyphla 510<br />
Lippenfledermaus 543<br />
Lissamphibia 460, 469, 470<br />
Listeria monocytogenes 65<br />
Listeriose 65<br />
Lithobius forficatus 387, 388<br />
Lithophaga mytiloides 369<br />
Lithothamnion roseum 105, 107,<br />
110<br />
Littorina littoralis 289<br />
Littorina littorea 344, 349, 352, 354,<br />
358<br />
Livoniana multidentata<br />
Loa loa 327<br />
Locusta migratoria 315, 320, 390,<br />
401, 402<br />
Löffelstör 447, 448<br />
Löffelstöre 447<br />
Loligo vulgaris 114, 120, 123, 150,<br />
269, 271, 289, 344, 349, 352, 354,<br />
362<br />
Lophophorata 266, 269, 298<br />
Lophopus sp. 299, 300<br />
Lophosteus 438<br />
Lophotrochozoa 260, 266, 268, 269<br />
Loricifera 266, 330, 333<br />
Loris tardigradus 548, 552, 554,<br />
619, 620, 621<br />
Lorisidae 621<br />
Lorisiformes 616, 619, 620<br />
Löwe 538<br />
Loxodonta africana 486, 508, 521,<br />
569, 573, 574, 598, 607, 607, 608,<br />
614<br />
Loxodonta africana africana 612<br />
Loxodonta africana cyclotis 612<br />
Loxosomella annelidicola 282, 283<br />
Loxosomella claviformis 282, 283<br />
Loxosomella elegans 260, 269, 271,<br />
281<br />
Luchs 536<br />
Lufengoconodon 515<br />
Lumbricidae 295<br />
Lumbricus terrestris 114, 120, 123,<br />
250, 258, 269, 271, 281, 297<br />
Lungenentzündung 65<br />
Lungenfisch 434, 460<br />
Lungenfisch, Afrikanischer 433,<br />
435<br />
Lungenfische 462, 465, 466, 467<br />
Lunularia cruciata 198<br />
Lutra lutra 538<br />
Lycopodiales 210<br />
684
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Lycopodiophyta 194, 209, 210<br />
Lycopodiopsida 210<br />
Lycopodium clavatum 194, 199,<br />
203, 208, 209, 210, 211<br />
Lycotheutis diadema 363<br />
Lyme-Borreliose 75<br />
Lynceus gracilicornis 397<br />
Lynx lynx 536<br />
Lyonsella abyssicola 369<br />
M<br />
Macaca fuscata 634, 636<br />
Macaca sylvanus 636<br />
Maccabeus tentaculatus 334, 335<br />
Macluritella walcotti 354, 359<br />
Macracanthorhynchus hirudinaceus<br />
272, 276, 277<br />
Macrobiotus hufelandi 308, 312,<br />
315, 318, 319<br />
Macroperipatus geayi 316<br />
Macropus rufus 484, 486, 513, 515,<br />
516, 520<br />
Macroscelidea 508, 510, 556, 557<br />
Macroscelides proboscideus 558<br />
Magellania flavescens 259, 260,<br />
266, 269, 298, 301, 302, 303, 364<br />
Magnoliopsida 236<br />
Maholi 619<br />
Maikäfer 402<br />
Mais 51, 105, 107, 112, 173, 178,<br />
180, 184, 190, 199, 204, 209, 213,<br />
232, 237<br />
Maisbrand 118<br />
Maja squinado 400<br />
Malacostraca 374, 386, 389, 398<br />
Malaria 141<br />
Malleus malleus 369<br />
Malus sylvestris 105, 107, 112, 173,<br />
178, 180, 184, 190, 237<br />
Mammalia 460, 482, 484, 508, 510<br />
Mammaliaformes 510<br />
Manati 611<br />
Mandibulata 322, 374, 386<br />
Manis crassicaudata 515, 522, 528,<br />
530<br />
Manis gigantea 486, 508, 521, 527,<br />
528, 530<br />
Manis javanica 530<br />
Manis pentadactya 530<br />
Manis temmincki 530<br />
Manis tetradactyla 530<br />
Manis tricuspis 530<br />
Mantionella squamata 112<br />
Maotianshania cylindrica 323, 330,<br />
335<br />
Mara, Großer 568<br />
Marchantia polymorpha 190, 194,<br />
197, 198<br />
Marchantiatae 197<br />
Marchantiophyta 194, 197<br />
Marmorzitterrochen 431<br />
Marmota marmota 532, 559, 560,<br />
565, 568<br />
Marsilea quadrifolia 217, 218<br />
Marsupialia 508, 515, 516<br />
Mastigamoeba sp. 147<br />
Mastigocladus laminosus 69<br />
Mastigoproctus giganteus 383,<br />
384<br />
Matthevia virabilis 346<br />
Matthevia walcotti 346<br />
Mauerassel 386, 389, 398, 400<br />
Maulwurf 533, 535<br />
Mausmaki 623<br />
Mausohr, Großes 544<br />
Mauswiesel 538<br />
Maxillopoda 374, 386, 389, 394<br />
Medusen 251<br />
Meerassel 389, 400<br />
Meerespelikan 504<br />
Meerforelle 454, 457, 459<br />
Meerkatze, Grüne 636<br />
Meerkatzen 635<br />
Meerneunauge 410, 416, 423, 425,<br />
426<br />
Meersalat 105, 107, 111, 112, 164,<br />
167, 169<br />
Meerschweinchen 560, 569<br />
Meerträubel 190, 213, 221, 231, 234<br />
Meerzitrone 359<br />
Megachiroptera 510, 542<br />
Megalonyx 526<br />
Megaptera novae-angliae 590, 593<br />
Megascolides australis 297<br />
Megatherium 526<br />
Meiothermus ruber 70<br />
Melanosuchus niger 500, 507<br />
Meles meles 515, 522, 527, 528, 532,<br />
536, 538<br />
Melolontha melolontha 402<br />
Melonenqualle 250, 255<br />
Membranipora membranacea 260,<br />
269, 298, 300<br />
Meningitis 61, 72<br />
Mensch 265, 410<br />
Mensch 482, 486, 539, 548, 552, 554,<br />
616, 624, 628, 633, 634, 637, 638,<br />
641, 645, 647, 649<br />
Menschen 616, 649<br />
Menschenaffen 634, 638, 665<br />
Mephitis mephitis 538<br />
Merkmal 9<br />
Merkmal, informatives 19<br />
Merkmal, nicht informatives 19<br />
Merkmals-Matrix 19, 21<br />
Merostomata 374, 378, 382<br />
Mesaxonia 508, 601, 602<br />
Mesonychidea 582<br />
Mesotarbus intermedius 385<br />
Mesozoa 238, 262<br />
Messermuschel 289, 367<br />
Metabionta 100, 107<br />
Metallosphaera prunae 88<br />
Metallosphaera sedula 88<br />
Metamonadina 100, 144<br />
Metazoa 100, 120, 122, 238, 240<br />
Methanbakterien 82, 93<br />
Methanobacillus amelianski 48<br />
Methanobacterium formicicum 93<br />
Methanobacterium ruminantium<br />
48<br />
Methanobacterium thermoautotrophicum<br />
93<br />
Methanobrevibacter ruminantium<br />
47, 48, 82, 89, 93<br />
Methanococcales 92<br />
Methanococcoides methylutens 98<br />
Methanococcus jannaschii 82, 89,<br />
92<br />
Methanococcus thermolithotrophicus<br />
92<br />
Methanococcus vannielii 48, 92<br />
Methanogenium cariaci 97<br />
Methanokokken 82<br />
Methanolobus vulcani 98<br />
Methanomicrobiales 82, 97<br />
Methanomicrobium mobile 89, 97<br />
Methanopyrales 82, 90<br />
Methanopyrus kandleri 82, 89, 90<br />
Methanosaeta thermophila 97<br />
Methanosarcina barkeri 82, 89, 98<br />
685
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Methanosarcina mazei 98<br />
Methanosarcinales 89, 98<br />
Methanospirillium hungatei 82, 97<br />
Methanothermus fervidus 93<br />
Methylococcus capsulatus 63<br />
Micrasterias papillifera 103, 105,<br />
111, 112, 164, 172, 173, 177, 178,<br />
191, 192<br />
Microcebus rufus 623<br />
Microchiroptera 510, 542<br />
Micrococcus radiodurans 46<br />
Microcyema gracile 263<br />
Micromonadophyta 170<br />
Micromonadophyten 105<br />
Microparamys 561, 568<br />
Micropterus salmoides 277<br />
Microsporidia 100, 115, 119<br />
Microtus arvalis 568<br />
Miesmuschel 289, 336, 344, 348,<br />
349, 352, 364, 367, 369<br />
Milzbrand 46, 65<br />
Mimatuta 599<br />
Mimotona 561, 568<br />
Miomeryx 589<br />
Miopithecus talapoin 636<br />
Mirounga leonina 538<br />
missing link 38<br />
Mississippi-Alligator 500, 507<br />
Mittelmeer- Zypresse 228<br />
Mixtotherium 576, 578<br />
Modifikation 18<br />
Mohrenkaiman 500, 507<br />
Mollusca 266, 281, 289, 336, 338<br />
Monachus monachus 538<br />
Mönchsrobbe 538<br />
Mondbechermoos 198<br />
Moniliformis dubius 260, 269, 272,<br />
277<br />
Moniliformopses 194, 214<br />
Monodon monoceros 590, 593, 596<br />
Monogenea 285, 286<br />
Monokotyledonen 236<br />
Monoplacophora 289, 336, 349, 350<br />
Monospora polyancantha 132, 140<br />
Monotremata 508, 511<br />
Moosfarn, Gezähnter 211<br />
Moosfarne 210<br />
Moostierchen 299<br />
Mopalia hindsi 346<br />
Morchel 115, 116, 188<br />
Morchella vulgaris 115, 116, 118<br />
Mordacia 426<br />
Mordacia mordax 426<br />
Morganucodon 486, 515<br />
Mormyrus mormyrus 459<br />
Mormyrus rume 264, 410, 413, 416,<br />
419, 423, 427, 432, 437, 450, 454,<br />
457<br />
Mosasaurier 434<br />
Moschus moschiferus 569, 573, 575,<br />
581, 586, 589<br />
Moschusochse 589<br />
Moschustier 569, 573, 575, 581, 586,<br />
589<br />
Mougeotia tenuis 107, 112, 173,<br />
178, 192<br />
Moythomasia 438, 446<br />
Mucor mucedo 115, 116, 118<br />
Mucor racemosus 115<br />
Multituberculata 513<br />
Murex tenuispina 358<br />
Mus musculus 420, 423, 427, 433,<br />
436, 486, 556, 560, 568<br />
Muschelkrebse 394<br />
Muscheln 289, 367<br />
Muskeltrichine 261, 308, 312<br />
Mustela nivalis 538<br />
Mustelus antarcticus 430<br />
Mutterkorn 116<br />
Mya arenaria 369<br />
Mycetozoa 100, 146<br />
Mycobacterium leprae 46, 67<br />
Mycobacterium tuberculosis 46, 67<br />
Mycoplasma genitalium 65<br />
Mycoplasma pneumoniae 64, 65<br />
Myllokunmingia fengjiaoa 420, 424<br />
Mylodon 526<br />
Myocastor coypus 565, 568<br />
Myomerozoa 404, 413, 416<br />
Myomorpha 510, 568<br />
Myotis myotis 544<br />
Myriapoda 374, 386, 387<br />
Myrmecia sp. 169<br />
Myrmecobius fasciatus 520<br />
Myrmecophaga tridactyla 508, 521,<br />
523, 526<br />
Mystacocarida 395<br />
Mysticeti 596<br />
Mytilus eduli 289, 336, 344, 348,<br />
349, 352, 364, 367, 369<br />
Myxine glutinosa 404, 416, 420,<br />
421, 402, 422<br />
Myxineides gonorum 422<br />
Myxinoidea 420, 421<br />
Myxobolus pfeifferi 238, 256<br />
Myxomyceten 147<br />
Myxonoidea 404<br />
Myxotheca arenilega 151<br />
Myxozoa 238, 256<br />
Myzostomida 295<br />
N<br />
Nabelhauttang 105, 107, 110<br />
Nachtaffe 554, 631<br />
Nacktsamer 221, 662<br />
Nadelbäume 228<br />
Naegleria fowleri 160<br />
Naegleria gruberi 160<br />
Nagetiere 508, 510, 560, 565<br />
Nanaloricus mysticus 261, 266, 308,<br />
313, 323, 330, 333<br />
Napfschnecke 344, 349, 354, 358<br />
Narwal 590, 593, 596<br />
Nasalis larvatus 636<br />
Nasenaffe 636<br />
Nasenstör 448<br />
Natrix natrix 423, 427, 436, 469,<br />
482, 488, 492, 495, 497<br />
Natrobacterium magadii 96<br />
Natrococcus occultus 47, 48, 82, 96<br />
Natternzunge 190<br />
Nautilus 289<br />
Nautilus macromphalus 336, 354,<br />
360<br />
Nautilus pompilus 289, 344, 349,<br />
352, 354, 362<br />
Navajovius 541<br />
Navajovius 546<br />
Navicula incerta 127, 129<br />
Naxilepis 438<br />
Nebalia 273<br />
Nebalia bipes 389, 398, 399<br />
Nectonema agile 261, 266, 308, 313,<br />
323, 324, 328, 329<br />
Nectonemertes mirabilis 284, 287,<br />
288<br />
Neisseria gonorrhoeae 61<br />
Neisseria meningitidis 61<br />
Nemalion multifidum 107, 108, 110<br />
Nematoda 266, 324, 325<br />
Nematodinum lebourae 139<br />
686
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Nematomenia banyulensis 340<br />
Nematomorpha 266, 324, 328<br />
Nematozoa 266, 323, 324<br />
Nemertinea 266, 284, 287<br />
Nemertini 287<br />
Neobisium tuzeti 381, 383, 384<br />
Neoceratodus forsteri 460, 465, 465,<br />
466, 467<br />
Neomenia carinata 340<br />
Neomys fodiens 533<br />
Neopilina bacescui 351<br />
Neopilina bruuni 351<br />
Neopilina ewingi 351<br />
Neopilina galatheae 289, 336, 343,<br />
344, 348, 349, 350, 351<br />
Neopilina veleronis 351<br />
Neopterygii 440, 446, 450<br />
Neotragus pygmaeus 589<br />
Nepa cinerea 401<br />
Nephrops norvegicus 399<br />
Nephroselmis rotunda 170, 171<br />
Nereis diversicolor 269, 271, 281,<br />
297<br />
Nereis sp. 294<br />
Nereocystis luetkeana 125, 127, 129<br />
Nesolagus netscheri 564<br />
Nesseltiere 251<br />
Neunaugen 425<br />
Neunbinden-Gürteltier 522, 523,<br />
526<br />
Neurospora crassa 118<br />
Neuseelandurfrosch 475, 480<br />
Nichtschwefelbakterien, Grüne 54,<br />
78<br />
Nilflösselhecht 404, 437, 440, 443<br />
Nilhecht 264, 410, 413, 416, 419,<br />
423, 427, 432, 437, 450, 454, 457<br />
Nilkrokodil 460, 482, 488, 492, 501,<br />
505, 507<br />
Nitella batrachosperma 164, 182<br />
Nitella gracilis 112, 173, 178, 180,<br />
183<br />
Nitellopsis obtusa 183<br />
Nitrobacter winogradskyi 46, 60<br />
Nitrococcus mobilis 60<br />
Nitrosococcus oceanus 61<br />
Nitrosomonas europaea 61<br />
Noctilio labialis 544<br />
Noctiluca miliaris 132, 139<br />
Noctiluca scintillans 137, 139<br />
Nomenklatur, binominale 2<br />
Nordlandrochen 429<br />
Nordmann-Tanne 40, 49, 51, 100,<br />
103, 111, 164, 172, 177, 179, 184,<br />
188, 194, 208, 212, 220, 223, 227<br />
Nordseegarnele 399<br />
Nosema lepocreadi 100, 113, 115,<br />
119<br />
Nosema locustae 114, 115, 119<br />
Notoryctes typhlops 516, 520, 522<br />
Notostraca 397<br />
Notothrylacites 201<br />
Notothylas flabellatus 201<br />
Nucula nucleus 344, 349, 352, 364,<br />
369<br />
Nussmuschel 344, 349, 352, 364,<br />
369<br />
Nussschnecke 349<br />
Nyctea scandiaca 488<br />
Nycticebus coucang 621<br />
Nymphon gracile 322, 378, 380<br />
Nymphon rubrum 380<br />
O<br />
Oatrania 629<br />
Obelia geniculata 253<br />
Obruchvichthys sp.<br />
Obturata 297<br />
Ochotona alpina 560, 564<br />
Ochotona rutila 559, 562<br />
Ochsenfrosch 470, 480<br />
Octomitus neglecta 144, 145<br />
Octopus vulgaris 343, 344, 348, 349,<br />
352, 354, 360, 363<br />
Odobaenus rosmarus 508, 536, 538<br />
Odontoceti 596<br />
Odostomia rissoides 359<br />
Ohrenqualle 253<br />
Oikopleura albicans 413, 415<br />
Oikopleura ongicauda 414, 415<br />
Okapi 508, 586, 587<br />
Okapia johnstoni 508, 586, 587<br />
Ölbaum 221, 232, 237<br />
Olea europaea 221, 232, 237<br />
Oligochaeta 295, 297<br />
Olpidium viciae 118<br />
Onchocerca gibsoni 327<br />
Onchocerca volvulus 327<br />
Ondatra zibethica 568<br />
Oniscus asellus 386, 389, 398, 400<br />
Onychophora 266, 315, 316<br />
Oomyceten 128, 129<br />
Oonendoceras sinicum 363<br />
Opalina sp. 129<br />
Opalinen 128,129<br />
Ophiocytium arbuscula 127, 129<br />
Ophioglossum vulgatum 190<br />
Ophiothrix fragilis 408<br />
Ophiura albida 407, 408<br />
Ophiuroidea 408, 658<br />
Opiliones 384<br />
Opisthokonta 100, 113<br />
Opossum 515, 516, 520<br />
Opossummaus 520<br />
Orang-Utan 554, 616, 624, 628, 633,<br />
634, 637, 638, 641, 643<br />
Orchestia gamarellus 400<br />
Orcinus orca 569, 573, 575, 582,<br />
586, 590, 596<br />
Ornithorhynchus anatinus 484,<br />
486, 508, 511, 512<br />
Orthonectida 262<br />
Orvikuina 438, 446<br />
Orycteropus afer 508, 532, 569, 571,<br />
572<br />
Oryctolagus cuniculus 513, 559,<br />
560, 562, 564<br />
Oscillatoria agardhii 69<br />
Osmunda regalis 214, 218<br />
Ospia 456<br />
Osteichthyes 404, 427, 432<br />
Ostracoda 394, 395<br />
Ostseegarnele 386<br />
Otlestes 538<br />
Otterspitzmaus 535<br />
Outgroup 17<br />
Ovibos moschatus 589<br />
Ovis ammon 589<br />
Owen, Richard 8, 10<br />
Owenia fusiformis 297<br />
Oxymonadina 145<br />
P<br />
Pachymenia abyssorum 340<br />
Pakicetus 576, 582, 586, 590, 597<br />
Palaemon serratus 322, 386, 389<br />
Palaeobranchiostoma hamatotergum<br />
418<br />
Palaeochiropteryx 544<br />
687
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Palaeoisopus problematicus 380<br />
Palaeopantopus maucheri 380<br />
Palaeoscoleca sinensis 297<br />
Palaeosuchus palpebrosus 505<br />
Palaeothea devonica 380<br />
Palaeotupaia 551<br />
Palaeotydeus devonicus 385<br />
Paleoclosterium leptum 192<br />
Paleonitella sp. 183<br />
Paleooikopleura 415<br />
Paleothyris 493<br />
Palinurus elephas 399<br />
Pallavicinites 198<br />
Palmaria palmata 105, 107, 108,<br />
110<br />
Palmblattrotalge 105, 107, 108, 110<br />
Palmentang 129<br />
Palmfarn 190, 194, 212, 213, 221<br />
Palmfarne 230<br />
Palpigradi 385<br />
Pampashase 560<br />
Pan paniscus 638, 641, 645, 647,<br />
648<br />
Pan sapiens 618<br />
Pan troglodytes 404, 420, 423, 427,<br />
432, 434<br />
Pan troglodytes 465, 468, 469, 481,<br />
484, 616, 624, 628, 634, 637, 641,<br />
645, 647, 648<br />
Panarthropoda 266, 312, 314<br />
Pancrustacea 374, 386, 389<br />
Panda, Großer 538<br />
Pandalina brevirostris 398<br />
Pandalus borealis 399<br />
Pandora inaequivalvis 369<br />
Panine 616, 648<br />
Panthera leo 538<br />
Pantherpilz 116, 118<br />
Pantopoda 379<br />
Panzergeißler 137<br />
Panzernashorn 601, 604<br />
Paphiopedilum callosum 235<br />
Papierboot 270, 363<br />
Papilio machaon 322, 386, 389, 401,<br />
402<br />
Papio cynocephalus 539, 548, 554,<br />
624, 628, 633, 634, 635, 636<br />
Papio papio 616, 624, 628, 633, 635<br />
Pappotherium 513<br />
Parabasalia 100, 142<br />
Paracentrotus lividus 265, 408<br />
Paralepisosteus 453<br />
Paramecium tetraurelia 100, 132,<br />
134<br />
Paramys 561, 561<br />
Paramyxine atami 422<br />
Paranemertes peregrina 288<br />
Paranictops 561<br />
Paraphylie 32<br />
Parapithecus 629<br />
Paraprotacarus hirsti 385<br />
Paraspidosiphon klunzingeri 292,<br />
293<br />
Pärchenegel 284<br />
Parenchymia 266, 281, 284<br />
Parenchymophyta 164, 180, 184<br />
Parka decipiens 186<br />
Paromomys 539, 541<br />
Parsimonie-Methode 26<br />
parsimony 22<br />
Parus caeruleus 504<br />
Parvanorina 322<br />
Parvicorbicula socialis 121<br />
Parvitragulus 589<br />
Patella vulgata 344, 349, 354, 358<br />
Paucijaculum 307<br />
Pauropoda 388<br />
Pauropus silvaticus 387, 388<br />
Pavian 616, 624, 628, 633, 635<br />
Pecten maximus 344, 349, 352, 364,<br />
369<br />
Pectinatus cerevisiaephilus 44, 46,<br />
54, 73<br />
Pedicellina cernua 266, 269, 270,<br />
271, 280, 281, 283<br />
Pedicellina ichikawai 282, 283<br />
Pediculus humanum 402<br />
Pelagia noctiluca 120, 122, 238,<br />
249, 251, 253<br />
Pelecanus occidentalis 504<br />
Peleonectes lucayensis 386<br />
Pelmatozoa 408<br />
Pelobates fuscus 475, 480<br />
Pelodictyon clathratiforme 71<br />
Pelodytides punctatus 480<br />
Pelomyxa palustris 146, 147<br />
Pelvetia fastigata 129<br />
Pelzflatterer 508, 539, 540, 541, 545,<br />
546<br />
Penicillium chrysogenum 114, 115<br />
Pentastomida 395<br />
Peracarida 400<br />
Perameles fasciata 520<br />
Perameles gunnii 516<br />
Peramuridae 513<br />
Perca fluviatilis 258, 413, 416, 420,<br />
433, 438, 459<br />
Perchoerus 585<br />
Percolozoa 100, 159<br />
Pericarida 400<br />
Peridinium cinctum 100, 132, 137,<br />
139<br />
Peripata 316<br />
Peripatopsis capensis 317<br />
Peripatus jamaicensis 260, 308,<br />
312, 315, 317<br />
Perissodactyla 508, 598, 600<br />
Perlboot 257, 259, 260, 266, 269,<br />
270, 271, 280, 281, 289, 344, 360,<br />
363<br />
Perlmuschel 349, 352, 364, 369,<br />
Perodicticus potto 616, 619, 620,<br />
621<br />
Perspicaris sp. 386, 390<br />
Pertica 213<br />
Perutherium 599<br />
Pest 63<br />
Petaurista grandis 568<br />
Petaurus australis 520<br />
Petaurus sciureus 516<br />
Petersfisch 432, 437, 438, 440, 445,<br />
446, 450, 451, 454, 457, 459<br />
Petrodromus tetradactylus 558<br />
Petrolacosaurus kanensis 493<br />
Petromyzon fluviatilis 404, 420,<br />
423, 425, 426<br />
Petromyzon marinus 410, 416, 423,<br />
425, 426<br />
Petromyzonta 404, 423, 425<br />
Petrophaga lorioti 403<br />
Pfauenwurm 297<br />
Pfeifhase 559, 560, 562, 564<br />
Pfeilschwänze 382<br />
Pfeilschwanzkrebs 322, 374, 377,<br />
378, 381, 382<br />
Pfeilwurm 259, 266<br />
Pferdeaktinie 251, 253<br />
Phacochoerus aethiopicus 583,<br />
585<br />
Phaeophyceen 129<br />
Phakellia flabellata 100, 120, 122,<br />
238, 243, 245<br />
Phalacrocorax carbo 488, 492<br />
688
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Phalanger maculatus 520<br />
Phalangio tarbida 385<br />
Phalangium opilio 383, 384<br />
Phallusia mammilata 415<br />
Phänetik 22<br />
Phänogramm 14<br />
Pharyngotremata 404, 410<br />
Phascolion strombi 293<br />
Phasolarctos cinereus 516, 520<br />
Phenacolophus 599, 608, 615<br />
Philodina roseola 260, 266, 269,<br />
270, 271, 272, 273, 275<br />
Phocaena phocaena 590, 596<br />
Phoenicopterus ruber 504<br />
Phoenix dactylifera 235<br />
Pholas dactylus 369<br />
Pholidophorus 459<br />
Pholidota 508, 510, 528, 529<br />
Phonoris architecta 269<br />
Phoronida 266, 301, 304<br />
Phoronis architecta 260, 298, 301,<br />
304, 305<br />
Phoronis hippocrepia 304, 305<br />
Phoronis psammophila 266, 298,<br />
301, 304, 305<br />
Phoronopsis harmeri 298, 301<br />
Phoronozoa 266, 298, 301<br />
Phosphatherium 614<br />
Photobacterium phosphoreum 54,<br />
62<br />
Phragmoplastophyta 164, 173, 177<br />
Phreatamoeba sp. 147<br />
Phrynictus lunatus 384<br />
Phyllopoden 396<br />
Phyllostomus hastatus 544<br />
Phylobates 636<br />
Phylogenie 3<br />
Phylogramm 14<br />
Physalia physalis 251, 253<br />
Physarum polycephalum 147<br />
Physeter catodon 508, 513, 569, 573,<br />
575, 582, 586, 590, 593, 596<br />
Phytobacterium phosphoreum 63<br />
Picea abies 223, 228<br />
Picrophilus oshimae 94<br />
Pierwurm 259<br />
(s. auch Wattwurm)<br />
Pikaia 410, 413, 416, 418<br />
Pilgermuschel, Gewöhnliche 344,<br />
349, 352, 364, 369<br />
Pilgermuschel, Kleine 367<br />
Pilze 100, 115<br />
Pinctada margaritifera 344, 349,<br />
352, 364, 369<br />
Pinie 184, 190, 209, 212, 221, 223,<br />
228<br />
Pinna nobilis 369<br />
Pinophyta 194, 223, 227<br />
Pinus pinaster 223, 227<br />
Pinus pinea 184, 190, 209, 212, 221,<br />
223, 228<br />
Pinus silvestris 199, 204, 228<br />
Pipa pipa 474, 478, 480<br />
Pipistrellus pipistrellus 539, 542,<br />
544<br />
Pirellula sp. 77<br />
Pirofilaria immitis 327<br />
Piroplasmose 141<br />
Pisidium casertanum 369<br />
Placentalia s. Plazentalia<br />
Placiphorella velata 346<br />
Placodonta 434<br />
Placozoa 238, 241<br />
Planaria maculata 120, 123<br />
Planaria maculata 250, 269, 284,<br />
286<br />
Planarie 259<br />
Planctomyces maris 44, 46, 54, 77<br />
Planctomyceten 54, 77<br />
Planocephalosaurus 498<br />
Plasmodesmophyta 164, 178, 179<br />
Plasmodium falciparum 132, 141<br />
Plasmodium vivax 100, 140<br />
Plasmopara viticola 127, 128, 129<br />
Platanista gangetica 590, 596<br />
Plathelminthes 266, 284, 285<br />
Plattwürmer 285<br />
Platypholinia pholiata 269, 271,<br />
284, 286,<br />
Platyrrhini 616, 628, 630<br />
Plazentalia 510, 515, 521<br />
Plazentalia, unguligrade 587<br />
Plazentatiere 510<br />
Plecotus auritus 539, 541, 544<br />
Plectronoceras cambria 363<br />
Plethodon cinereus 475, 477<br />
Pleurasiga minima 100, 113, 120,<br />
121<br />
Pleurastrophyceae 167, 169<br />
Pleurobrachia pileus 238, 249, 254,<br />
255<br />
Pleurodeles waltli 470, 471<br />
Pleurotrocha petromyzon 275<br />
Pliciloricus enigmaticus 333<br />
Pliopithecus 629<br />
Plumaria elegans 110<br />
Plumatella casmiana 300<br />
Plumplori 621<br />
Pneumonie 76<br />
Poebrodon 578<br />
Poecilia reticulata 446, 451, 454,<br />
459<br />
Pogonophora 295, 297<br />
Polycelis nigra 285, 286<br />
Polychaeta 295, 297<br />
Polydesmus sp. 322, 374, 386, 387,<br />
388<br />
Polykrikos schwarzii 137, 139<br />
Polymerurus rhomboides 310, 311<br />
Polymorphus minutus 277<br />
Polyodon spathula 447, 448<br />
Polyodontidae 447<br />
Polyplacophora 289, 336, 344,<br />
345<br />
Polypodium vulgare 184, 188, 194,<br />
199, 214, 217, 218<br />
Polyptera 443<br />
Polypterus bichir 404, 437, 440, 443,<br />
444,<br />
Polypterus palmas 443, 444<br />
Polypterus senegalus 438, 444<br />
Polysiphona elongata 100, 103, 107,<br />
108, 110<br />
Polysporangiophyta 194, 204, 208<br />
Polystichum lonchitis 214, 217<br />
Polystonum integerrimum 286<br />
Polytrichum formosum 188, 194,<br />
199, 203, 205<br />
Polytrichum juniperum 199, 204,<br />
207<br />
Polytrichum piliferum 178, 180,<br />
184, 190<br />
Ponginae 616, 641, 643<br />
Pongo pygmaeus 554, 616, 624, 628,<br />
633, 634, 637, 638, 641, 643b<br />
Pontoporia blainvillei 590, 596<br />
Porifera 244<br />
Porophoraspis 424<br />
Porphyra umbilicalis 105, 107, 110<br />
Portunus holsatus 399<br />
Potamochoerus porcus 585<br />
Potamogale velox 535<br />
Poteriochromonas danica 127, 129<br />
689
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Potto 616, 619, 620, 621<br />
Pottwal 508, 513, 569, 573, 575, 582,<br />
586, 590, 593, 596<br />
Powichthys thorsteinssoni 465<br />
Praesycidium siluricum 183<br />
Prasinophyceae 170<br />
Prasinophyta 112, 164, 170<br />
Preacanthochiton cooperi 346<br />
Preacanthochiton productus 346<br />
Preptotheria 508, 528, 531<br />
Priapswurm 258, 261, 266, 308, 312,<br />
313, 323, 330, 334, 335<br />
Priapswürmer 334<br />
Priapulida 266, 330, 334<br />
Priapulus bicaudatus 258, 261, 266,<br />
308, 312, 313, 323, 330, 334, 335<br />
Primärhomologie 11<br />
Primates<br />
– im engeren Sinne 508, 548, 552<br />
– im weiteren Sinne 508, 539, 547<br />
Primates 616, 618<br />
Priodontes giganteus 526<br />
Prionocidaris baculosa 238, 264,<br />
407, 408<br />
Priscansermarinus barnetti 395<br />
Pristiophorus cirratus 431<br />
Proboscidea 508, 510, 612<br />
Probrachiodus 592<br />
Procavia capensis 508, 569, 598,<br />
600, 601, 605, 606<br />
Prochaetoderma raduliferum 342<br />
Prochloron didemni 69<br />
Procolobus badius 628, 634, 636<br />
Proconodontus 420<br />
Proconsul 638<br />
Procyon lotor 536, 538<br />
Profistulipora arctica 300<br />
Proganochelys quenstedtii 491<br />
Prohelicotoma uniangularia 354,<br />
359<br />
Projetaia runnegari 269, 271, 281,<br />
289, 344, 349, 353, 369<br />
Prokaryoten 661<br />
Prokennalestes 515, 522, 528, 532,<br />
535<br />
Prominatherium 592<br />
Proneomenia aglaopheniae 289,<br />
339, 340<br />
Proneomenia sluiteri 340<br />
Propithecus vereauxii 623<br />
Propliopithecus 629, 634<br />
Prorastomus 611<br />
Prosimia 618, 665<br />
Prostheceraeus vitatus 285<br />
Prosthecochloris aestuarii 71<br />
Protacarus crani 385<br />
Protechiurus edmonsi 261, 269,<br />
271, 281, 297<br />
Protegotherium 526<br />
Proteobakterien<br />
– α-Proteobakterien 54, 59<br />
– β-Proteobakterien 54, 61<br />
– γ-Proteobakterien 54, 62<br />
– δ-Proteobakterien 54, 58<br />
– ε-Proteobakterien 54, 57, 59<br />
Proterosuchus 501<br />
Proteus anguinus 474, 475, 476,<br />
477<br />
Protictis 538<br />
Protisten 661<br />
Protongulatum 574<br />
Protopterus annectens 467<br />
Protopterus dolloi 433, 435, 466<br />
Protosolpuga carbonaria 385<br />
Protospeleorchestes pseudoprotacarus<br />
385<br />
Protospongia 247<br />
Protostomia 238, 258, 259, 266,<br />
268<br />
Protosuchus 507<br />
Protula tubularia 297<br />
Pruvotina providens 340<br />
Prymnesiophyten 130<br />
Prymnesium patellifera 127, 130<br />
Psammechinus miliaris 408<br />
Psarolepis romeri 436<br />
Psephurus gladius 448<br />
Pseudociliaten 154<br />
Pseudocoelomata 268, 663<br />
Pseudomonas aeruginosa 63<br />
Pseudomonas multivorans 46<br />
Pseudoparamys 561, 568<br />
Pseudoprotacarus scoticus 385<br />
Pseudosarcinen 98<br />
Pseudoscaphirhynchus kaufmanni<br />
447, 448<br />
Pseudoskorpion 381, 383<br />
Pseudoskorpione 384<br />
Psilophyton 213<br />
Psilotum nudum 218<br />
Psilotum triquetrum 214<br />
Psittacose 76<br />
Psittacus erithacus 113, 120, 122<br />
Psittacus erithacus 249, 257, 481,<br />
486, 492, 500, 502, 504<br />
Pteridium aquilinum 105, 112, 173,<br />
178, 180, 184, 190, 199, 204, 209,<br />
212, 214, 218<br />
Pteridophyta 208, 212, 662<br />
Pteridopsida 217<br />
Pterobranchia 406, 411<br />
Pterosperma sp. 105, 107, 112<br />
Pterygotus deepkillensis 382<br />
Ptilocercus lowii 547, 548, 549,<br />
551<br />
Ptyodactylus hasselquistii 496<br />
Puccinia graminis 118<br />
Purgatorius 539, 541, 548, 554<br />
Pusellun lofotense 352, 364, 370,<br />
371<br />
Pustelschwein 585<br />
Pychophyes echinoderoides 331,<br />
332<br />
Pychophyes flaveolatus 331, 332<br />
Pycnogonida 374, 378, 379<br />
Pycnogonum littorale 315, 320, 322,<br />
374, 377, 379, 380<br />
Pyramimonas lunata 112, 171<br />
Pyramimonas obovata 164, 170<br />
Pyrococcus abyssi 91<br />
Pyrococcus furiosus 82, 89, 91<br />
Pyrococcus horikoshii 91<br />
Pyrodictium abyssi 85, 87<br />
Pyrosoma atlanticus 415<br />
Pyrsonympha sp. 144, 145<br />
Q<br />
Quastenflosser 434, 435, 460, 463<br />
Quercus suber 237<br />
Quittenbaum 194, 199, 203, 208,<br />
212, 231, 235<br />
R<br />
Rädertier 269, 270, 272, 273<br />
Radinskya 601<br />
Radiolarien 148, 149<br />
Raja nidarosiensis 429<br />
Raja radiata 420, 423, 427, 429, 431<br />
Ramapithecus 642, 644<br />
690
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Rana catesbeiana 470, 480<br />
Rana esculenta 420, 423, 427, 433,<br />
436, 465, 469, 470, 475, 478, 480<br />
Rankenfüßer 394<br />
ranking 22<br />
Raoella 582, 585<br />
Raphidonema longiseta 164, 172<br />
Rappenantilope 589<br />
Rattenigel 535<br />
Rattus rattus 565, 568<br />
Raubtiere 536<br />
Rauzahndelfin 590, 596<br />
Regenwurm 114, 120, 123, 250, 258,<br />
269, 271, 281, 297<br />
Regenwürmer 295<br />
Rekonstruktion, phylogenetische<br />
32<br />
Remipedia 374, 386, 389, 391<br />
Reptilien 664<br />
Reptiliomorphe 462<br />
Retortamonadina 145<br />
Retortamonas sp. 100, 144, 145<br />
Revalotrypa eugeniae 300<br />
Reversion 11, 20, 21<br />
Rhabdopleura normanni 410, 411,<br />
412<br />
Rhabdotubus johanssoni 412<br />
Rhacophorus omeimontis 460, 478<br />
Rhacophyton 219<br />
Rhaphidonema longiseta 176<br />
Rhaphidonema nivale 176<br />
Rhinoceros unicornis 601, 604<br />
Rhinolophus hipposideros 544<br />
Rhinops fertoensis 272, 273, 275<br />
Rhipidistia 460, 465, 485<br />
Rhizobium leguminosarum 40, 44,<br />
46, 54, 59, 60<br />
Rhizocrinus lofotensis 407, 498<br />
Rhizopoda 100, 157<br />
Rhizopus niger 118<br />
Rhodobionta 100, 108<br />
Rhodomicrobium vannielii 59, 60<br />
Rhodophyceae 108<br />
Rhodophyta 108<br />
Rhombozoa 262<br />
Rhopalomenia aglaopheniae 336,<br />
339, 340<br />
Rhopalura ophiocomae 262, 263<br />
Rhynchocephalia 498<br />
Rhynchocyon petersi 558<br />
Rhynchocyon stuhlmanni 557<br />
Rhynia 208<br />
Rhyniella praecursor 402<br />
Riccia glauca 198<br />
Rickettsia prowazakii 60<br />
Rickettsia typhi 60<br />
Riementang 129<br />
Riesengalago 619, 620, 621<br />
Riesengürteltier 526<br />
Riesenkänguru, Rotes 484, 486,<br />
513, 515, 516, 520<br />
Riesenkrake 363<br />
Riesenregenwurm 297<br />
Riesensalamander 475, 477<br />
Riesenschuppentier 486, 508, 521,<br />
527, 528, 530<br />
Riesentang 125, 127, 129<br />
Riftia pachyptila 297<br />
Rindenmoostierchen 260, 269<br />
Ringelechse 488, 492, 495, 496, 497<br />
Ringelnatter 423, 427, 436, 469,<br />
482, 488, 492, 495, 497<br />
Ringelwürmer 295<br />
Rinnentang 129<br />
Rippenmolch 470, 477<br />
Rippenquallen 254<br />
Robustheit-Analyse 27<br />
Rochen 430<br />
Rodentia 565<br />
Röhrenwurm 294<br />
Romer, A. S. 3<br />
Rosalina leei 151<br />
Rosopsida 236<br />
Rotaliella roscoffensis 151<br />
Rotatoria 272, 273<br />
Rotfuchs 538<br />
Rotfußröhrling 51<br />
Rotgesichtmakak 634, 636<br />
Rothirsch 569, 573, 575, 581, 586,<br />
587, 589<br />
Rotifera 266, 272, 273<br />
Rotrücken-Waldsalamander 475,<br />
477<br />
Rousettus aegyptiacus 539, 541, 543<br />
Ruderfrosch 460, 478<br />
Ruderfußkrebse 394<br />
Ruminantia 508, 586, 587<br />
Rundschwanzsirene 508, 569, 574,<br />
598, 607, 608, 609, 611<br />
Rundstängel-Nacktfarn 218<br />
Rüsselspringer 556, 557<br />
S<br />
Saat-Weizen 184, 188, 221, 231, 235,<br />
237<br />
Sabella pavonina 297<br />
Sacabambaspis janvieri 424<br />
Saccharomyces cerevisiae 51, 114,<br />
115, 118<br />
Saccinobaculus lata 145<br />
Saccoglossus cambrensis 411, 412<br />
Sacculina carcini 395<br />
Sägehai 431<br />
Sagitta elegans 259, 266, 306, 307<br />
Saguinus imperator 632<br />
Sahara-Skorpion 312, 315<br />
Saiga tatarica 589<br />
Saigaantilope 589<br />
Saimiri sciureus 632<br />
Saitenwürmer 328<br />
Salamander 474<br />
Salamandra atra 470, 477<br />
Salamandra salamandra 460, 470,<br />
475, 476, 477<br />
Salinenkrebs 386, 389, 396, 397<br />
Salmo salar 423, 427, 433, 438, 459<br />
Salmo trutta trutta 454, 457, 459<br />
Salmonella typhi 63<br />
Salpa democratica 415<br />
Salpa maxima 410, 413, 414, 415<br />
Salpe 414<br />
Sambucus nigra 199, 204, 209, 213,<br />
221, 232, 237<br />
Samenpflanzen 208, 221<br />
Sanctacaris uncata 378, 381<br />
Sandersiella acuminata 393<br />
Sandklaffmuschel 369<br />
Saprolegnia ferax 128, 129<br />
Saprolegnia sp. 127<br />
Sarcophaga sp. 386, 390, 401, 402<br />
Sarcophilus harrisi 520<br />
Sarcopterygii 404, 433, 434, 443<br />
Sarcopterygii 460, 462<br />
Sarcoptes scabiei 378, 381, 385<br />
Säugetiere 484, 510<br />
Saugwürmer 285<br />
Saurillodon proraformis 497<br />
Sauropsida 460, 462, 487<br />
Sauropterygier 434<br />
Saurosternon bainii 495<br />
Savannenelefant, Afrikanischer 612<br />
Scala Naturae 7<br />
691
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Scandentia 508, 548, 549<br />
Scaphirhynchus platorhynchus 448<br />
Scaphopoda 289, 336, 364, 370<br />
Scenedesmus falcatus 167, 169<br />
Schabrackentapir 600, 601, 602, 604<br />
Schachtelhalme 215<br />
Schädellose 417<br />
Schaufelstör 448<br />
Scheidenmuschel 260, 269, 271, 281,<br />
289, 344, 349, 352, 364, 369<br />
Schiffsbohrwurm 369<br />
Schildfüßer 341<br />
Schildkröten 489<br />
Schimpanse 404, 420, 423, 427, 432,<br />
434, 465, 468, 469, 481, 484, 616,<br />
624, 628, 634, 637, 641, 645, 647,<br />
648<br />
Schirmchenalge 167, 169<br />
Schistometopum gregorii 473<br />
Schistosoma haematobium 285, 286<br />
Schistosoma mansoni 284, 286<br />
Schizopea typica 354, 359<br />
Schlammtaucher 480<br />
Schlangenhalsschildkröte 489<br />
Schlangenstern, Weißlicher 408<br />
Schlangenstern, Zerbrechlicher 408<br />
Schlangensterne 408<br />
Schlanklori 548, 552, 554, 619, 620,<br />
621<br />
Schleie 250, 459<br />
Schleimaale 421<br />
Schliefer 605<br />
Schlitzrüssler 508, 533, 535<br />
Schmalwand, Acker- 111<br />
Schnabeltier 484, 486, 508, 511, 512<br />
Schnappschildkröte 490<br />
Schnecken 289, 356<br />
Schneckennnatter 468, 481, 486,<br />
492, 494, 496<br />
Schnee-Eule 488<br />
Schneeschuhhase 564<br />
Schnegel, Großer 344, 349, 354, 359<br />
Schnurwurm 260, 269, 271, 281,<br />
284<br />
Schnurwürmer 287<br />
Schopfgibbon 554, 640<br />
Schraubenalge 105, 112, 173, 191<br />
Schuppentiere 529<br />
Schwalbenschwanz 322, 386, 389,<br />
401, 402<br />
Schwamm 122<br />
Schwanzfrosch 480<br />
Schwanzlurche 476<br />
Schwefelanemone 253<br />
Schwefelbakterien, Grüne 54, 71<br />
Schweine 583<br />
Schweinespulwurm 120, 123, 250,<br />
258, 261, 308, 312, 323, 324, 327<br />
Schweinswal 590, 596<br />
Schwertwal 569, 573, 575, 582, 586,<br />
590, 596<br />
Schwielensohler 577<br />
Schwimmfuß 359<br />
Schwimmkrabbe 399<br />
Schwimmwühle 47, 472<br />
Scinaia furcellata 110<br />
Sciuromorpha 568<br />
Sciurus vulgaris 560, 568<br />
Scolelepsis sp. 297<br />
Scolopendra cingulata 388<br />
Scolopendra subspinipes 388<br />
Scorpio maurus 308, 312, 315<br />
Scutigera coleoptrata 387, 388<br />
Scutigerella immaculata 388<br />
Scutopus megaradulatus 342<br />
Scylorhinus canicula 430<br />
Scyphozoa 253<br />
Seeampfer 108, 110<br />
Seeanemonen 251<br />
See-Elefant, Südlicher 538<br />
Seegurke 407<br />
Seegurken 408<br />
Seehase 344, 349, 352, 354, 356, 359<br />
Seeigel 407, 408<br />
Seeigel, Violetter 408<br />
Seekatze 429, 431<br />
Seekühe 609<br />
Seelöwe, Kalifornischer 538<br />
Seemaus 297<br />
Seeohr 358<br />
Seepocke 394<br />
Seepocke, Gewöhnliche 395<br />
Seepocke, Neuseeländische 395<br />
Seeringelwurm 269, 271, 281, 297<br />
Seescheide 265, 404, 414<br />
Seescheiden 414<br />
Seeschlangen 434<br />
Seespinne 400<br />
Seestachelbeere 238, 249, 254, 255<br />
Seestern 120, 123, 258, 265, 404,<br />
407, 408<br />
Seesterne 408<br />
Seewespe 253<br />
Seinskette, Große 7<br />
Seison annulatus 260, 269, 271, 272,<br />
273, 275<br />
Sekundärhomologie 22<br />
Selaginella denticulata 211<br />
Selaginellales 210<br />
Selenidioides hollandei 140<br />
Semibalanus balanoides 394, 395<br />
Semnopithecus entellus 634, 636<br />
Senegalflösselhecht 438<br />
Sepia officinalis 258, 344, 349, 352,<br />
354, 362<br />
Sepiola atlantica 363<br />
Seychellen-Riesenschildkröte 490<br />
Shoshonius 624, 627<br />
Shoutherium 513<br />
Siamang 616, 628, 633, 637, 638,<br />
639, 640<br />
Siamotherium 592<br />
Siconodon 515<br />
Siebenbindengürteltier 526<br />
Siebenpunktmarienkäfer 114, 120,<br />
123, 258, 260, 308, 312, 315, 402<br />
Siebenschläfer 568<br />
Sifaka 623<br />
Simiiformes 616, 628<br />
Simpsonictis 538<br />
Sinocodon 486<br />
Sinuella minuta 354, 359<br />
Sinuopea sweeti 359<br />
Siphonodentalium galatheae 344,<br />
349, 353, 364, 371<br />
Sipunculida 266, 281, 292<br />
Sipunculus nudus 292, 293<br />
Sipunculus robustus 260, 269, 271,<br />
281, 293<br />
Siren lacertina 476<br />
Sirenia 508, 510, 608, 609<br />
Sivapithecus 642, 644, 645<br />
Skolithos 301<br />
Skorpion 322, 374, 377, 378, 381,<br />
383, 394<br />
Skorpione 384<br />
Skunk 538<br />
Smaragdeidechse 420, 427, 433,<br />
436, 469, 482, 488, 492<br />
Sminthurus sp. 401<br />
Solen marginatus 260, 269, 271,<br />
281, 289, 344, 349, 352, 364, 369<br />
Solenoconchae 289, 336, 339, 370<br />
692
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Solenodon paradoxus 508, 533, 535<br />
Spadella cephaloptera 307<br />
Spalax leucodon 568<br />
Sparsamkeitsmethode 18<br />
Spatangus purpureus 408<br />
Speleonectes lucayensis 389, 392<br />
Speleonectes ondinae 392<br />
Spermatophyta 194, 208, 212, 220,<br />
221<br />
Sphacelaria rigidula 127, 129<br />
Sphaerechinus granularis 408<br />
Sphaerium corneum 369<br />
Sphagnopsida 206<br />
Sphagnum secundum 199, 207<br />
Sphagnum sp. 205<br />
Sphenobaiera 226<br />
Sphenodon guntheri 498<br />
Sphenodon punctatus 460, 482, 488,<br />
492, 494, 498<br />
Sphenodontia 460, 495, 498<br />
Sphenophyta 194, 214, 215<br />
Sphenopsida 215<br />
Sphingobakterien 73<br />
Sphyrna zygaena 429<br />
Spinnenaffe 630<br />
Spinnentiere 383<br />
Spiralia 266, 271, 280<br />
Spirillium volutans 61<br />
Spirochaeta litoralis 75<br />
Spirochaeten 54, 74<br />
Spirogyra fluviatilis 105, 112, 173,<br />
178, 192<br />
Spirogyra sp. 191<br />
Spirotaenia condensata 191<br />
Spirulina labyrinthiformis 68, 69<br />
Spitzhörnchen 508, 515, 539, 547,<br />
548, 549, 551<br />
Spitzmaulnashorn 508, 531, 598,<br />
600, 601, 602, 604<br />
Spondylus gaederopus 369<br />
Spongia officinalis 114, 120, 123,<br />
243, 245<br />
Spongilla fluviatilis 245<br />
Sporentierchen 140<br />
Sporocytophaga myxococcoides 73<br />
Sporogonites 207<br />
Sporozoen 140<br />
Springaffe, Grauer 632<br />
Springschwanz 401<br />
Springtamarin 554<br />
Spritzwurm 260, 269, 271, 281<br />
Spritzwürmer 292<br />
Squalus acanthias 430<br />
Squamata 460, 495, 496<br />
Squilla mantis 398, 399<br />
Stachelauster 369<br />
Stachelhäuter 408<br />
Stachelpolyp 253<br />
Stachelschnecke 358<br />
Stachelschwein 508, 555, 560, 565,<br />
569<br />
Stammbaum 11, 26<br />
Stammbaumelemente 16<br />
Staphylococcus aureus 54, 64, 65<br />
Staphylothermus marinus 87<br />
Staurocalyptus solidus 246, 247<br />
Steckmuschel 369<br />
Stegophrynus dammermani 384<br />
Stegotrachelus 438, 446<br />
Steinbock 589<br />
Steindattel 369<br />
Steinläufer 387<br />
Steinlaus 403<br />
Steinpilz 100, 113, 114, 115, 116,<br />
118<br />
Steinseeigel 408<br />
Stemonitis sp. 146, 147<br />
Stenanagale 556, 558<br />
Steno bredanensis 590, 596<br />
Stentor coeruleus 132, 134<br />
Stentor polymorphus 49, 51, 132,<br />
134<br />
Stephanoceros sp. 269, 271, 272,<br />
275<br />
Stephanopogon apogon 152, 154<br />
Sterlet 447, 448<br />
Sternchenalge 103, 105, 111, 112,<br />
164, 172, 173, 177, 178, 191, 192<br />
Sternlebermoos 198<br />
Sternrochen 420, 423, 427, 429, 431<br />
Sternseepocke 395<br />
Sternseescheide 413, 415<br />
Steropodon 512<br />
Stichococcus bacillaris 176<br />
Sticholonche zanclea 149<br />
Stigmatella aurantiaca 44, 46, 54,<br />
58<br />
Stolonica aggregata 415<br />
Stomatophyta 194, 199<br />
Stör 438, 440, 445, 447<br />
Störe 445, 447, 448<br />
Strahlenflosser 437, 462<br />
Stramenopilata 127<br />
Stramenopilaten 100, 127<br />
Stramenopilen 127<br />
Strandfloh 389, 400<br />
Strandigel, Kleiner 408<br />
Strand-Kiefer 223, 227<br />
Strandkrabbe 399<br />
Strandschnecke 289, 344, 349, 352,<br />
354, 358<br />
Strandseeigel 265<br />
Strauß, Afrikanischer 488, 492, 504<br />
Streifenflösselhecht 443<br />
Streifengnu 460, 468, 484, 575, 581,<br />
586, 587, 589<br />
Strenuella sp. 322, 386, 390, 395<br />
Strepsirrhini 616, 619<br />
Streptococcus pneumoniae 65<br />
Streptococcus thermophilus 65<br />
Streptomyces griseus 66, 67<br />
Streptomyces salmonis 67<br />
Streptomycin 67<br />
Streptophyta 112, 164, 172<br />
Streptoverticillium salmonis 54, 66<br />
Stromatolithen 69<br />
Strongyloides duodenale 324, 327<br />
Strophomenia lacazei 340<br />
Strudelwürmer 285<br />
Struthio camelus 488, 492, 504<br />
Stummelaffe, Roter 628, 634, 636<br />
Stummelfüßer 260, 312, 314, 315,<br />
316<br />
Stylocephalus longicollis 141<br />
Stylonichia mytilus 134<br />
Suiformes 508, 582, 583<br />
Sulfolobales 82, 88<br />
Sulfolobus solfataricus 47, 48, 82,<br />
85, 88<br />
Sumatra-Kaninchen 564<br />
Sumpfbiber 565, 568<br />
Sumpfschildkröte 481, 489, 490<br />
Suncus etruscus 535<br />
Sundagavial 507<br />
Suppenschildkröte 491<br />
Sus barbatus 585<br />
Sus scrofa 508, 569, 573, 575, 581,<br />
582, 583, 585<br />
Sus verrucosus 585<br />
Süßwasserpolyp, Grüner 250, 251,<br />
253<br />
Süßwasserschwamm 245<br />
Sycon elegans 122<br />
693
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Sycon elegans 238, 248<br />
Sycon-Typ 244<br />
Sylvilagus floridanus 564<br />
Symbiodinium microadriaticum<br />
139<br />
Symbion pandora 260, 266, 269,<br />
271, 272, 278, 279<br />
Symmetrodonta 513<br />
Symphalangus syndactylus 616,<br />
628, 633, 637, 638, 640<br />
Symphyla 388<br />
Symplesiomorphie 4<br />
Synapomorphie 14, 20, 21<br />
Syndermata 266, 271, 272<br />
Syndinium rostratum 139<br />
Synechocystis sp. 69<br />
Synura petersenii 129<br />
Syphilis 46, 75<br />
Syracosphaera subsalsa 125, 130<br />
Systematik, Hennig’sche 31<br />
Systematik, phylogenetische 4<br />
Systeme 1<br />
T<br />
Tachyglossus aculeatus 511, 512<br />
Tachypleus tridentatus 382<br />
Tadarida brasiliensis 531, 539, 540,<br />
542, 544<br />
Taenia saginata 260, 269, 271, 281,<br />
284, 284, 286<br />
Taenia solium 286<br />
Taenia taeniaeformis 284, 285, 286,<br />
Taeniopteris taiyuanensis 230<br />
Taguan 568<br />
Takakia lepidozioides 205, 207<br />
Takakiopsida 206<br />
Talitrus saltator 389, 400<br />
Talpa europaea 533, 535<br />
Tamandua tetradactyla 526<br />
Tamarin 632<br />
Tana tana 551<br />
Tangassel 389, 398, 400<br />
Tantulocarida 395<br />
Tapir, Südamerikanischer 569, 573,<br />
598, 601, 604<br />
Tapirus indicus 600, 601, 602, 604<br />
Tapirus terrestris 569, 573, 598,<br />
601, 604<br />
Tardigrada 266, 315, 315<br />
Tarsiiformes 626<br />
Tarsioidea 626<br />
Tarsius bancanus 627<br />
Tarsius spectrum 616, 624, 626, 627<br />
Tarsius syrichta 548, 554, 624, 627<br />
Tarsoidea 616<br />
Taschenkrebs 122, 249, 257, 259,<br />
260, 266, 308, 312, 314, 315, 320,<br />
322, 374, 386, 389, 398, 399<br />
Taschenratte 568<br />
Tausendfüßer 386, 387<br />
Taxinomie 1<br />
Taxon 14<br />
Taxonomie 1<br />
Taxus baccata 227<br />
Tayassu 585<br />
Tayassu albirostris 585<br />
Tayassu tajacu 583, 585<br />
Tegenaria domestica 250, 258, 378,<br />
381, 384<br />
Teleostei 440, 454, 457, 660<br />
Tenrec ecaudatus 535<br />
Terebratulina retusa 269, 298, 301,<br />
303<br />
Teredeo navalis 369<br />
Tesnusocaris goldichi 392<br />
Testicardines 303<br />
Testudo hermanni 416, 423, 427,<br />
436<br />
Testudo hermanni 460, 482, 488,<br />
489, 490<br />
Tetanus 65<br />
Tethytheria 508, 510, 598, 607<br />
Tetrahymena pyriformis 51, 134<br />
Tetramitus rostratus 100, 159, 160<br />
Tetrapoda 460, 462, 468<br />
Tetraselmis convolutae 171<br />
Textularia sp. 150, 151<br />
Thalassema hartmani 297<br />
Thalassicola nucleata 100, 148<br />
Thalassicola pelludica 149<br />
Thalassiosira nordenskioeldii 127,<br />
129<br />
Thalassiovirgo neritica<br />
Thalia democratica 415<br />
Thaliacea 415<br />
Thaumastoderma heideri 266, 308,<br />
310, 311<br />
Thecamoeba terricola 157, 158<br />
Theophrast 1<br />
Theria 508, 513<br />
Therimorpha 513<br />
Thermococcales 91<br />
Thermococcus celer 91<br />
Thermofilum pendens 86<br />
Thermokokken 82<br />
Thermoplasma acidophilum 89, 94<br />
Thermoplasmen 82, 94<br />
Thermoproteales 82, 86<br />
Thermoproteus tenax 82, 85, 86<br />
Thermotoga maritima 54, 80<br />
Thermotogales 54, 80<br />
Thermus aquaticus 70<br />
Thermus thermophilus 70<br />
Theropithecus gelada 636<br />
Theskeloceras benxiense 363<br />
Thiobacillus novellus 61<br />
Thiomicrospora pelophila 62<br />
Thiothrix nivea 44, 46, 54, 61<br />
Thrombicula autumnalis 378, 381,<br />
385<br />
Thunfisch 438, 446, 451, 454, 459<br />
Thunnus thynnus 438, 446, 451,<br />
454, 459<br />
Thyca entoconcha 359<br />
Thylacinus 535<br />
Thylacinus cynocephalus 520<br />
Thysanozoon brocchii 286<br />
Tieflandgorilla, Östlicher 646<br />
Tieflandgorilla, Westlicher 646<br />
Tiefseegarnele 399<br />
Tiefseemuschel 369<br />
Tigerquerzahnmolch 470, 475, 477<br />
Tigerschnecke 344, 349, 354, 358<br />
Tigriopus fulvus 386, 389, 395<br />
Tinca tinca 250, 459<br />
Tintenfisch, Gewöhnlicher 258,<br />
344, 349, 352, 354, 362<br />
Tintenfische 289, 360<br />
Tintenschnecken 360<br />
Titanohyrax 606<br />
Tokee 495<br />
Tolypeutes matacus 526<br />
Tomistoma schlegelii 507<br />
Topologie 12, 13<br />
Tordalk 501, 504<br />
Torfmoos 199, 205, 207<br />
Torfmoose 206<br />
Torpedo torpedo 431<br />
total evidence 27<br />
Totenkopfäffchen 632<br />
Tournefort, Joseph Pitton de 1<br />
694
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Toxoplasma gondii 141<br />
Toxoplasmose 141<br />
Tracheophyta 204, 208<br />
Trachom 76<br />
Tragelaphus strepsiceros 589<br />
Tragulina 589<br />
Tragulus javanicus 569, 573, 575,<br />
581, 586, 589<br />
Trebouxia parmelia 169<br />
Trebouxia sp. 111<br />
Trebouxiophyceae 167<br />
Tremacebus 632<br />
Trematoda 285, 286<br />
Trentepohlia aurea 169<br />
Trentepohlia sp. 111<br />
Trentepohliophyceae 167, 169<br />
Treponema pallidum 46, 75<br />
Triactinomyxon ignotum 256<br />
Triadobatrachus 480<br />
Triadobatrachus massinoti 471, 475<br />
Trichechus inunguis 611<br />
Trichechus manatus 611<br />
Trichechus senegalensis 508, 569,<br />
574, 598, 607, 609, 611<br />
Trichinella spiralis 261, 308, 313,<br />
323, 324, 327<br />
Trichinose 261, 308, 313, 324, 327<br />
Trichomonas sp. 100<br />
Trichomonas vaginalis 143<br />
Trichonympha agilis 143<br />
Trichonympha sp. 142<br />
Trichoplax adhaerens 238, 241, 242<br />
Triconodonta 513<br />
Trinodon 513<br />
Trionyx ferox 491<br />
Trionyx spiniferus 489<br />
Triops cancriformis 389, 396, 397<br />
Triticum aestivum 184, 188, 221,<br />
231, 235, 237<br />
Tritrichomonas sp. 49, 51, 142<br />
Triturus cristatus 265, 410, 413, 416<br />
Triturus cristatus 470, 475, 476, 477<br />
Trochosphaera solstitialis 275<br />
Trompetentierchen 49, 51<br />
Trypanites sp. 293<br />
Trypanosoma brucei 152, 154<br />
Trypanosoma cruzi 154<br />
Trypanosoma gambiense 154<br />
Trypanosoma rhodesiense 154<br />
Tubanella ocellata 311<br />
Tuber melanosporum 118<br />
Tuberkulose 46, 67<br />
Tubifex tubifex 297<br />
Tubiluchus corallicola 261, 308,<br />
313, 323, 330, 334, 335<br />
Tubulanus annulatus 287, 288<br />
Tubulidentata 508, 510, 569, 571<br />
Tümmler, Großer 593<br />
Tupaia belangeri 508, 547, 549, 551<br />
Tupaia glis 515, 539, 548, 551<br />
Tupaias 510<br />
Tüpfelfarn 184, 188, 194, 199, 214,<br />
217, 218<br />
Tüpfelkuskus 520<br />
Turbellaria 285, 286<br />
Tursiops truncatus 569, 573, 575,<br />
581, 586, 590, 596<br />
Tylopella glomerata 183<br />
Tylopoda 508, 575, 577<br />
Typhlonectes compressicauda 470 ,<br />
473<br />
Typhus 63<br />
Tytthaena 538<br />
U<br />
Uakari 631<br />
Uhr, molekulare 35<br />
Uintacyon 538<br />
Ulausuodon 592<br />
Ulva lactuca 105, 107, 111, 112,<br />
164, 167, 169<br />
Ulvophyceae 167, 169<br />
Ulvophyta 112, 164, 167<br />
UMPG-Methode 22, 23, 24<br />
Unio crassus 369<br />
Unpaarhufer 602<br />
Ureaplasma urealyticum 65<br />
Urnatella gracilis 282, 283<br />
Urochordata 404, 406, 413, 414<br />
Urodasys sp. 310, 311<br />
Urodela 460, 475, 476<br />
Urogale everetii 539, 549, 551<br />
Uropygi 384<br />
Ursus arctos 536, 538<br />
Urticina felina 253<br />
Urwildpferd, Asiatisches 486<br />
(s. auch Wildpferd)<br />
Uscarella prisca 322, 386, 390, 395<br />
Ustilago maydis 118<br />
V<br />
Vahlkampfia magna 160<br />
Vampir, Echter 544<br />
Vampyrotheutis infernalis 363<br />
Varanus komodoensis 460, 492,<br />
494, 495, 496, 497<br />
Vari 616<br />
Venus verrucosa 369<br />
Venusgürtel 254, 255<br />
Venusmuschel 369<br />
Vermetus adansoni 344, 349, 352,<br />
354, 359<br />
Vertebrata 404, 420, 423<br />
Verwandtschaft 17<br />
Vestimentifera 295, 297<br />
Vibrio cholerae 63<br />
Vielborster 295, 297<br />
Vieraella herbstii 480<br />
Vierfüßer 462<br />
Vikunja 577<br />
Vincelestes 513<br />
Viola odorata 232<br />
Visceroconchae 336, 352, 354<br />
Vladimissa missarzhevskii 269,<br />
271, 281, 284, 286<br />
Vögel 460, 501, 502, 659<br />
Volitantia 508, 539, 540<br />
Volvox globator 112, 169<br />
Vombatus ursinus 520<br />
Vorticella campanula 134<br />
Vulpes vulpes 536, 538<br />
W<br />
Wabenkröte 474, 478, 480<br />
Wacholder, Gewöhnlicher 228<br />
Waeringopterus priscus 382<br />
Wahrscheinlichkeit 15<br />
Wahrscheinlichkeitsmethode 25<br />
Walchia 229<br />
Waldelefant, Afrikanischer 612<br />
Wald-Kiefer 199, 204, 228<br />
Waldschwein 585<br />
Wale 593<br />
Walross 508, 536, 538<br />
Wanderalbatros 492, 501, 504<br />
Wanderfalke 492, 501, 504<br />
Wanderheuschrecke 315, 320, 390,<br />
401, 402<br />
695
Sachwortverzeichnis<br />
<strong>Anhang</strong><br />
Wanogale 556, 558<br />
Wanwanoceras exiguum 363<br />
Warzenschwein 583, 585<br />
Waschbär 536, 538<br />
Wasserfloh 322, 374, 386, 389, 396,<br />
397<br />
Wasserflöhe 396<br />
Wasserschimmel 127<br />
Wasserschwein 568<br />
Wasserspitzmaus 533<br />
Wasserwanze 401<br />
Watsoniella crosbyi 353, 366<br />
Wattwurm 259, 260, 266, 269, 270,<br />
271, 280, 281, 294, 297<br />
Wedelfarne 217<br />
Wegschnecke, Rote 356, 359<br />
Weichschildkröte 489, 491<br />
Weichtiere 289<br />
Weinbergschnecke, Gefleckte 250,<br />
344, 349, 354, 359<br />
Weinbergschnecke, Gewöhnliche<br />
258, 260, 269, 271, 281, 289, 336,<br />
343, 348, 352, 354, 356<br />
Weinrebe 128<br />
Weißbartpekari 585<br />
Weißbüscheläffchen 624, 628, 630,<br />
632<br />
Weißhandgibbon 624, 634, 638,<br />
639, 640<br />
Weißpinseläffchen 548, 554, 616<br />
Weißschwanzkaninchen 564<br />
Weiß-Tanne 223, 228<br />
Wellhornschnecke 356, 358<br />
Welwitschia mirabilis 194, 220, 231,<br />
233, 234<br />
Welwitschie 194, 220, 231, 233<br />
Wenigborster 295, 297<br />
Westblindmaus 568<br />
Westlothania lizziae 482<br />
Widertonmoos 178, 180, 184, 188,<br />
190, 194, 199, 203, 204, 205, 207<br />
Wieselmaki 623<br />
Wiesen-Hafer 221<br />
Wildapfelbaum 105, 107, 112, 173,<br />
178, 180, 184, 190, 237<br />
Wildkamel 527, 569, 573, 575, 577<br />
Wildkatze 522, 536, 538<br />
Wildpferd 569, 574, 598, 601, 604<br />
Wildschwein 508, 569, 573, 575,<br />
581, 582, 583, 585<br />
Wildyak 589<br />
Wimpertiere 134<br />
Wingstrandarctus corallinus 319<br />
Winkelzahnmolch, Sibirischer 477<br />
Winter-Schachtelhalm 216<br />
Wisent 587<br />
Witwe, Schwarze 384<br />
Wolf 532, 538<br />
Wolinella baltica 300<br />
Wollmaki 623<br />
Wombat 520<br />
Wuchereria bancrofti 324, 327<br />
Wundbrand 65<br />
Wundstarrkrampf 46<br />
Wurmholothurie 408<br />
Wurmschnecke 344, 349, 352, 354,<br />
359<br />
Wurmwühle 460, 470, 472, 473<br />
Wüstenspringmaus 568<br />
Wyattia reedensis 344, 349<br />
X<br />
Xanthidium antilopaeum 191<br />
Xantho pilipes 400<br />
Xanthophyceen 129<br />
Xenarthra 508, 522, 523<br />
Xenopus laevis 470, 475, 480<br />
Xenotrypa primaeva 300<br />
Xiaoshanoceras jini 363<br />
Xiphosura 382<br />
Y<br />
Yanheceras anhuiense 363<br />
Yatanglestes 576, 582, 586, 590, 597<br />
Yersinia pestis 63<br />
Yochelcionella sp. 289<br />
Youngolepis praecursor 465, 467<br />
Yunnanozoon lividum 412<br />
Z<br />
Zaglossus bruijni 511, 512<br />
Zahnarme 523<br />
Zahnwale 596<br />
Zalambdalestes 561<br />
Zalophus californianus 538<br />
Zea mays 51, 105, 107, 112, 173,<br />
178, 180, 184, 190, 199, 204, 209,<br />
213, 232, 237<br />
Zehnfußkrebse 398<br />
Zeus faber 432, 437, 438, 440, 445,<br />
446, 450, 451, 454, 457, 459<br />
Ziphius cavirostris 590, 596<br />
Zuchtauster 369<br />
Zufall 25<br />
Zungenwürmer 395<br />
Zweizehenaalmolch 477<br />
Zwergameisenbär 526<br />
Zwergfledermaus 539, 542, 544<br />
Zwergflusspferd 591, 591<br />
Zwergkaiman 505<br />
Zwergkaninchen 560, 564<br />
Zwergmeerkatze 636<br />
Zwergschimpanse 647, 648<br />
Zwergspitzmaus, Etruskische 535<br />
Zwischenglied 37<br />
Zygnema peliosporum 112, 173,<br />
178, 192<br />
Zygnema sp. 191<br />
Zygnematophyceae 191<br />
Zygnematophyta 164, 178, 191<br />
Zygomyceten 117, 118, 653<br />
696