WOCHENBLATT.pl - Zeitung der Deutschen in Polen Niemcy? Ważny partner! (Vorschau)

www.wochenblatt.pl 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Union Montage GmbH Biuro pełnomocnika 

poszukuje osób do pracy na terenie Austrii i Niemiec w zawodach: 

• elektryk 

• monter okien i fasad 

• ślusarz 

• pracownik produkcyjny 

Kontakt: Tel. +48 500 421 923 

+48 77 4458126 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie 

Opole, Mały do 

Rynek czytania. 

12/1 

• instalator wod-kan 

Powielanie w jakikolwiek • Obsługa firm 

Email: tomasz.union.pl@gmail.com 

sposób zabronione. 

Wymagana znajomość języka niemieckiego. www.union-montage.de 

za granicą Zapraszamy do lektury strony 13 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche 7833 

Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

tel. 77 46 44 371 

www.intertax24.com 

• Podatki zagraniczne 

• Zasiłki rodzinne 

7502 

Nr 49 (1131), ISSN 2082-8195, nr indeksu 368202 6 – 12 XII 2013, cena 2,40 zł (VAT 5%) 

WOCHENBLATT.pl 



Zeitung der Deutschen in Polen 

Nanu? 

Niemcy? 



Ważny 

Marszałek województwa opolskiego Andrzej 

Buła w mniejszości niemieckiej dostrzega duży 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie 

potencjał w jakikolwiek 

i chce, by został on odpowiednio 


wykorzystany. 

Foto: Agnieszka Szotka 


partner! 



Wenn Drei 

sich streiten 

Erhielt die „Goldene Brücke des Dialogs“ – Kurt Beck 

Der Name dieser Kolumne 

„Nanu?” drückt es bereits aus. 

An dieser Stelle gibt es gewöhnlich 



Werbung / Reklama 

kleinere Kommentierungen, die oft 

auch gewisse Züge eine Glosse tragen 

dürfen. In dieser Woche hat sich die 

Redaktion dann einfach mal über 

sich selbst gewundert. 

Da werden auf dem Annaberg 

zum Beispiel die Preise „Goldene 

Z Andrzejem LARES: 

Bułą Niniejszy 

(PO), który 

materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

od 12 listopada bieżącego roku 


jest marszałkiem województwa 

opolskiego, zastępując na tym 

stanowisku Józefa Sebestę, 

rozmawia LARES: Krzysztof Niniejszy Świerc. materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek Czytaj na str. sposób 8 

zabronione. 


Brücken des Dialogs“ an Kurt Beck 

und Alfons Nossol vergeben (S. 10), 

in Gleiwitz kam es zur lange ersehnten 

Konferenz bezüglich der Unterdrückung 

der Deutschen im Polen 

der Jahre 1945-89/90 (S. 9) und in 

Berlin wurde der Koalitionsvertrag 

zwischen CDU/CSU und SPD unterzeichnet 

(S. 11) – doch keines dieser 

drei Topthemen ist unser Aufmacher. 

Wenn drei sich streiten, freut sich 

eben der Vierte. Und der Vierte ist 

bestimmt keine schlechte Wahl, denn 

Oppelns neuer Marschall Andrzej 

Buła möchte ein neues Kapitel in 

der Regierungszusammenarbeit im 


rynek niemiecki poszukuje: 


LARES: Diese Materialien – pracowników sind lediglich fizycznych zum Lesen z dobrą bereitgestellt. znajomością języka 

Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Oppelner Land beginnen und das 

Verhältnis zur deutschen Minderheit 

verbessern. 

Freuen Sie sich also, in dieser Ausgabe 

auf ein ganz besonders dichtes 

Paket an Informationen zu stoßen 

und genießen Sie die Adventstage. 

Till Scholtz-Knobloch 

LARES: Niniejszy materiał pod numer służy telefonu: wyłącznie 322799680 

do czytania. Powielanie 

http://www.facebook.com/wochenblattpl 

w jakikolwiek sposób zabronione. 

lub na adres e-mail: export@dako.org.pl 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche 7819 


7814 

Renomowana firma zajmująca 

się pośrednictwem pracy na 

niemieckiego oraz 

– pośredników zajmujących się pozyskiwaniem nowych 

firm na terenie Niemiec. 

Zainteresowanych prosimy o kontakt 

7489 


Foto: Till Scholtz-Knobloch 

6291 

Nowy punkt: 

Zakład Kamieniarski PPHU Sati 

46-073 Wrzoski, ul. Wrocławska 24 

tel. kom. 880 370 130, 784 518 593 

Oddział 

Ekspozycja nagrobków 

46-020 Krzanowice, Stara Droga 6 i 8 

tel. kom. (+48) 666 523 384 

Nagrobki 

Płytki granitowe 

LARES: Niniejszy tel. (+48) 77 546 22 materiał 78 

służy tel. (+48) 77 wyłącznie 546 21 84 

do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

biuro@tanienagrobki.com.pl 

biuro@tanienagrobki.com.pl 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. 

od 1499 zł 

Jegliche 

od 76 zł/m² 

Vervielfältigung 

od 280 zł/m² od 320 ist 

zł/m² 

strengstens 

od 280 zł/m² 

untersagt. 

I S S N 2 0 8 2 - 8 1 9 5 

Holowanie aut przez całą dobę Abschleppdienst Tag und Nacht 

Tel. alarmowy A4 +48 602 369 462. Alarmhandy A4 +48 602 369 462. 

LARES: Niniejszy Centrum materiał służy pomocy wyłącznie drogowej, do czytania. Powielanie serwis 24h 


LARES: Diese Materialien sind na lediglich całym zum odcinku Lesen bereitgestellt. autostrady Jegliche A4. 

Vervielfältigung ist strengstens 

untersagt. 

Schody 

Blaty 

Kominki 

Tarasy 

od 76 zł/m² 

7706 

 

Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt.


Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 


2 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Meinungen Lesen bereitgestellt. opinie Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Śląsku, ojczyzno moja! 

6. – 12. Dezember 2013 

Der langjährige Ministerpräsident 

von Rheinland-Pfalz, Kurt Beck 

(SPD), trat auf dem Annaberg anläss- 

lungen aufzubereiten“. Fraglos ein für die 

deutsch-polnische Nachbarschaft wichtiger 

Eckpunkt. Doch Rheinland-Pfalz’ 

Partnerregion war gar nicht Bestandteil 

einer polnischen Teilungsmasse und leidet 

bis heute unter ganz anderen regio- 

LARES: Niniejszy 

nalspezifischen 

materiał 

Teilungen 

służy 

der 

wyłącznie 

hiesigen jego sposób do czytania. podejścia sam Powielanie w sobie jest w jakikolwiek sposób zabronione. 

Menschen. 

ponadczasowy, jednak w 40 lat po zapoczątkowaniu 

„nowej polityki wschodniej” 

Insofern hat die eigentlich gute Bot- 


lich der Verleihung des Preises „Goldene 

Brücken des Dialogs“ (siehe S. 10) an das 

Rednerpult. Er berichtete von familiären 

Kriegserfahrungen aus dem Ersten und 

Zweiten Weltkrieg und von der Überzeugung 

seiner Generation nach dem Krieg 

ein neues Kapitel in den Beziehungen zu 

Deutschlands Nachbarn aufzuschlagen. 

Man konnte spüren, dass ihm nach gelungener 

deutsch-französischer Aussöhnung 

im Westen eine ebensolche Erfolgsgeschichte 

im Osten ein Herzensanliegen 

ist, für die er sich aus tiefer Überzeugung 

einsetzt. Es ist also ein höchst ehrenwertes 

und auch auszeichnungswürdiges Anliegen, 

das Beck in seiner Arbeit antreibt. 

Das Problem ist nur, dass seine Herangehensweise 

zwar in sich zeitlos bleibt, 

40 Jahre nach der Neuen Ostpolitik Willy 

Brandts die deutsch-polnische Nachbarschaft 

jedoch nicht immer an dem selbstverständlichen 

gemeinsamen Nenner stehen 

bleiben muss. Sie kann mittlerweile 

auch manch notwendige Belastungsproben 

gut aushalten. Das Schlesien Journal 

(TV) befragte Beck, welche Bedeutung 

für ihn eine Preisverleihung in Schlesien 

habe, der Heimat des Gründers der 

deutschen Sozialdemokratie Ferdinand 


mitgebracht. 

materiał 

Ihre Vergoldung 

służy 

ist 

wyłącznie 

möglich, Wrocław do z czytania. okresu lat 1825 Powielanie (data urodzenia) 

do 1864 (data pogrzebu). Jest to ska w większości publiczność grzecznie 

do serc Ślązaków. jakikolwiek Co prawda sposób górnoślą- 

zabronione. 

wenn die Befindlichkeiten der Schlesier 

die gleiche Anerkennung erfahren wie 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen 

podwójnie 

bereitgestellt. 

przykre po tym, jak 

Jegliche 

Beck w przyklaskiwała, 


jednak wielu czuło, 

ist strengstens 

że 

untersagt. 

Lasalle (siehe S. 6). Beck antwortete, er 

freue sich den Preis in Polen zu erhalten, 

in dem Land, in dem Lasalle geboren und 

begraben wurde. Nur zur Klarstellung: Es 

Gold und Silber 

geht um das deutsche Breslau der Jahre 

1825 (Geburt) und 1864 (Begräbnis). 

Das ist doppelt ärgerlich, nachdem Beck stosunkach z sąsiadami Niemiec. Dało się 

LARES: Niniejszy einer materiał Botschaft in dieser służy Zeitung wyłącznie bereits 

einmal wissen ließ, dass es gelte „die czone powodzeniem pojednanie niemiec- 

wyczuć, do że spoglądając czytania. wstecz Powielanie na uwień- 


LARES: Diese Materialien Ungeheuerlichkeiten sind lediglich der Polnischen zum Tei- 

Lesen ko-francuskie bereitgestellt. na zachodzie, pragnie Jegliche on Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

schaft Becks und sein Elan, die Schlesier 

bislang noch nicht so richtig mitzunehmen 

vermocht. Das zumeist oberschlesische 

Publikum applaudierte zwar artig, 

doch viele spürten, dass ihre historischen 

Verletztheiten nicht die gleiche Empathie 

genießen. Kurt Beck leitet mittlerweile przez Becka dziennikarzowi Schlesien jeden z kluczowych punktów w rozwoju 

LARES: Niniejszy die SPD-nahe materiał Friedrich-Ebert-Stiftung, 

służy wyłącznie Journal do (TV) czytania. padło pytanie, Powielanie jakie znaczenie 

ma dla niego fakt przyznania mu partnerski region Nadrenii-Palatynatu 

polsko-niemieckiego w jakikolwiek sąsiedztwa, sposób jednakże zabronione. 

die unter seiner Ägide manche Akzente 

LARES: Diese Materialien in der sind deutsch-polnischen lediglich Nachbar- 

zum Lesen nagrody bereitgestellt. na Śląsku, będącym ojczyzną Jegliche nie Vervielfältigung był zgoła częścią poddanej rozbiorom ist strengstens untersagt. 

schaft erwarten lässt. Beck trägt nun 

offiziell eine deutsch-polnische Brücke 

des Dialogs. Für die Oberschlesier, die 

immerhin ein Drittel der Einwohner 

der Woiwodschaft Oppeln stellen, hat 

Beck schon einige silberne Geschenke 

das schwere Schicksal vieler Polen im 

deutschen Namen. 

Złoto i srebro 

K 

urt 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do Beck czytania. (SPD), długoletni Powielanie premier w jakikolwiek sposób zabronione. 

Nadrenii-Palatynatu, wszedł z okazji 

przyznania mu na Górze św. Anny nagro- 


dy „Złote Mosty Dialogu” (patrz str. 10) 

na mównicę i opowiedział o doświadczeniach 

swojej rodziny z okresu I i II wojny 

światowej oraz o powojennym przeświadczeniu 

przedstawicieli własnego pokolenia 

o tym, że otworzy ono nowy rozdział w 

całym sercem takiegoż sukcesu na wschodzie, 

o co intensywnie zabiega, kierując 

się głębokim przekonaniem. A zatem do 

czynu skłania Kurta Becka intencja nader 

zacna, godna wyróżnienia. 

Problem jedynie w tym, że co prawda 

Willy’ego Brandta rozwój sąsiedztwa polsko-niemieckiego 

nie zawsze musi zatrzymywać 

się w punkcie oczywistego 

wspólnego mianownika. Dziś może ono 

znieść też niejedną konieczną próbę wytrzymałości. 

W wywiadzie udzielonym 

twórcy niemieckiej socjaldemokracji, Ferdynanda 

Lassalle’a (patrz str. 6). Beck 

odpowiedział, że cieszy się z otrzymania 

nagrody w Polsce – kraju, w którym 

Lassalle się urodził i został pochowany. 

Gwoli wyjaśnienia – chodzi o niemiecki 

przesłaniu opublikowanym na łamach 

naszej gazety zasygnalizował, że należy 

„zdjąć brzemię okropności związanych z 

rozbiorami Polski”. Bez wątpienia jest to 

Polski i do dziś cierpi z powodu zupełnie 

innych, bardziej regionalnych podziałów 

tutejszych ludzi. 

Dlatego dobre skądinąd przesłanie 

Becka oraz wykazywany przezeń zapał 

jak dotąd nie zdołały w pełni przemówić 

ich historyczne zranienia nie cieszą się 

jednakową empatią. Kurt Beck kieruje 

obecnie zbliżoną do kół SPD Fundacją 

Friedricha Eberta, która pod jego egidą 

pozwala spodziewać się niejednego sygnału 

sprzyjającego pogłębianiu polsko- 

-niemieckiego sąsiedztwa. Beck oficjalnie 

przyjął na siebie rolę filaru, na którym 

oprze się jeden z mostów polsko-niemieckiego 

dialogu. Górnoślązakom, którzy 

bądź co bądź stanowią jedną trzecią 

mieszkańców województwa opolskiego, 

Beck przywiózł, owszem, nieco srebrnych 

podarków. Ozłocenie ich będzie możliwe, 

jeśli odczucia Ślązaków zostaną uznane 

w równym stopniu co bolesny los, jakiego 

doświadczyło wielu Polaków za sprawą 

Niemiec. 


Die Gedanken sind frei 



Das große Aufräumen 

Vorherige Woche fand die der Diskriminierung 

der Deutschen im Nachkriegspolen 

gewidmete Konferenz statt 

(siehe S. 9 und S. 1 der OSS). Die Initiative, 

die wir als deutsche Minderheit 

am Runden Tisch angestoßen hatten, 

begann sich mit Hilfe der beteiligten Institutionen 

zu realisieren. Wissenschaftler 

aus dem In- und Ausland stellten 

ihre Forschungen vor und das Publikum 

konnte diese mit eigenen Wissen und 

Erfahrungen vergleichen. Die Aufgabe 

der Konferenz war es nicht einmalig 

vielfach wird bis heute die Terminologie 

aus der Periode, in der sie entstanden 

ist, noch übernommen. Dies 

bedarf einer kritischen Stellungnahme 

gegenüber Dokumenten und vor allen 

des Vergleichs mit Erfahrungsberich- 

LARES: Niniejszy ten. Immer materiał wieder habe służy ich Referenten wyłącznie räumen do hat czytania. begonnen. Powielanie jaka w odbyła jakikolwiek się w Instytucie sposób Politologii 

Uniwersytetu Opolskiego. Z prof. 

zabronione. 

darauf aufmerksam gemacht, dass es 

Bernard Gaida 

LARES: Diese Materialien Widersprüche sind lediglich in den Begriffen zum gibt. Lesen bereitgestellt. Jegliche Rosatim Vervielfältigung i Piotrem Matyszokiem ist z Izby strengstens untersagt. 

ein Tabu zu brechen, sondern sie soll 

Auftakt eines Prozesses zur Veröffentlichung 

von Studien und zur Tilgung 

vieler weißer Flecke der Geschichte sein. 

Dies ist vor allem deswegen eine 

wichtige Aufgabe, da unaufhaltsam 

Bartek LARES: konkretnie Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie i obawami w jakikolwiek wynikającymi ze sposób zobowiązania 

Polski do przyjęcia waluty euro. 

zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche 

W moim 


odczuciu odpowiedziała 

ist 

ona 

strengstens 

i 

untersagt. 

CDU/CSU i SPD podpisały w zeszłym 

tygodniu układ koalicyjny (parz str. 11) i 

wszystko wskazuje na to, że właśnie taka 

koalicja będzie przez najbliższe cztery 

lata rządziła w Niemczech. Kropkę nad 

pokazała, że Polska nie powinna już stać 

w przedsionku oczekujących na wprowadzenie 

euro. Zresztą, jej zobowiązanie 

do przyjęcia waluty euro wynika z 

przystąpienia do struktur UE. Jednak 

moment, w którym złoty zostanie za- 

dla mniejszości niemieckich w regionach 

pochodzenia 

demograficznych. Ten zapis należy jednak 

czytać 

stąpiony przez euro, nadal jest nieznany. 

LARES: Niniejszy materiał 

przesiedleńców”. 

służy wyłącznie 

W 

do 

inaczej 

czytania. 

– jeżeli my 

Powielanie 

będziemy Z drugiej 

w jakikolwiek 

strony obserwujemy, 

sposób 

że poparcie 

społeczne w Polsce dla wprowa- 

zabronione. 

praktyce oznacza to tyle, że z perspek- 

szukać rozwiązań naszych problemów 


na dzień jakieś większe środki na funkcjonowanie 

materiał mniejszości służy niemieckiej wyłącznie w nia koalicyjnego. do czytania. Najważniejsze, Powielanie by postępowały w jakikolwiek nierozsądnie, jak sposób Grecja, zabronione. 

jak wypełnimy ten zapis porozumie- 

Kryzys dotknął tylko te państwa, które 


Polsce albo że strona niemiecka teraz pozostać wobec tego zapisu biernym. Portugalia czy Hiszpania. Większość 


Reines Gold fürchtet den Schmelzofen nicht. 

Zeitzeugen von uns gehen aber auch 

deswegen, weil man das beim Namen 

nennen muss, was einst in Begriffen 

Koalicja zawarta 

„i” muszą jeszcze tylko postawić członkowie 

SPD, którzy po sprawnie przeprowadzonych 

przez ich przewodniczącego 

Sigmara Gabriela negocjacjach coraz 

bardziej chyba się do takiego rozwiązania 

przekonują. 

A jak to wygląda z perspektywy 

Niemców mieszkających w Polsce? Zapis 

mówiący o wspieraniu mniejszości 

niemieckich brzmi mniej więcej tak: 

„Pamięć o ucieczce i wypędzeniu podtrzymujemy 

poprzez utworzenie Dnia 

Pamięci, podtrzymujemy możliwości 

przyjęcia do Niemiec na podstawie prawodawstwa 

dotyczącego wypędzonych 

i będziemy kontynuować naszą pomoc 

tywy mniejszości praktycznie nic się nie 

zmieniło – podobny zapis funkcjonował 

również w obecnej umowie koalicyjnej 

pomiędzy CDU/CSU i FDP. Zapis ten 

pokazuje też jasno, że nie ma co liczyć 

na to, że nagle Niemcy przekażą z dnia 

będzie rozwiązywać problemy samej 

Wie kann man letztlich über eine Repolonisierung, 

also eine Rückkehr zur polnischen 

Identität, bei jemandem sprechen, 

der sich als Deutscher sieht? Man 

muss auch annehmen, dass die Stärkung 

der Indoktrination in den Schulen dem 

auch beim Begriff „autochthon“, mit 

dem man Oberschlesier, Masuren oder 

Kaschuben bezeichnet, anders als die 

Deutschen aus Pommern oder Niederschlesien, 

die man nicht als „hiesige 

Bevölkerung“ ansieht. Das große Auf- 

Wersja polska na blogu 

Bernarda Gaidy na www.vdg.pl 

mniejszości. Nic z tych rzeczy się nie 

stanie – nikt do nas nie przyjedzie i nie 

rozwiąże problemów edukacyjnych, organizacyjnych, 

medialnych czy w końcu 

związanych ze starzejącymi się strukturami 

organizacyjnymi, malejącą 

aktywnością, brakiem własnego radia 

czy w końcu mało atrakcyjnej oświaty 

mniejszościowej, to możemy liczyć na 

wsparcie. To więc od nas zależy, czy i 

Chinesisches Sprichwort 

Rafał Bartek 

Prosto z Sejmu 

Debata 

o Euro 

absichtlich verwischt wurde. Eine der Prozess der sozialen Integration nicht 


N 

wichtigsten Aufgaben ist die Auseinandersetzung 

mit der terminologischen einer Zwangsassimilation der deutschen Polsko-Niemieckiej oraz Funda- 

diente, sondern ein klassisches Beispiel w a zaproszenie jakikolwiek Domu Współpracy sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien Fälschung sind historischer lediglich Prozesse. zum Denn Lesen Minderheit bereitgestellt. war. Bedenken habe Jegliche cji Konrada Vervielfältigung Adenauera w Polsce ist w mi- 

strengstens untersagt. 

nionym tygodniu w Opolu gościł prof. 

Dariusz Rosati, szef sejmowej Komisji 

Finansów Publicznych, poseł na Sejm 

RP, były minister spraw zagranicznych 

Polski, który wziął udział w debacie 

„Przyszłość waluty w Polsce i regionie”, 

Gospodarczej „Śląsk” uczestniczyliśmy 

też w dyskusji panelowej „Waluta euro – 

szansa czy zagrożenie dla polskiej oraz 

regionalnej gospodarki”. Debata miała 

na celu próbę odpowiedzi na pytania 

związane z potencjalnymi korzyściami 

dzenia euro w ostatnich latach osłabło. 

Przeciwnicy podkreślają, że boją się 

podwyżek cen, drożyzny, i dodają, że 

euro przeżywa kryzys. A to nieprawda. 

Waluta euro nie przeżywa kryzysu 

i skutecznie rywalizuje z dolarem. 

polskich przedsiębiorców widzi zyski 

związane z przyjęciem nowej waluty. 

Podobnie jak prof. Dariusz Rosati, którego 

zdaniem korzyści z przyjęcia euro 

byłby znaczące. Choćby dzięki niższym 

stopom procentowym i likwidacji kosztów 

transakcyjnych, a utrata własnej 

Poseł Ryszard Galla 

Eurodebatte 

In Oppeln war vergangene Woche auf 

Einladung des Hauses der Deutsch- 

Polnischen Zusammenarbeit und der 

Konrad-Adenauer-Stiftung Polen Prof. 

Dariusz Rosati, Chef des Sejm-Ausschusses 

für öffentliche Finanzen, zu Gast. Der 

Parlamentsabgeordnete und Polens früherer 

Außenminister nahm im Institut 

für Politologie der Universität Oppeln 

an der Debatte „Die Zukunft der Währung 

in Polen und in der Region” teil. 

Wir begleiteten Prof. Rosati und Piotr 

Matyszok von der Wirtschaftskammer 

Schlesien auch bei der Podiumsdiskussion 

„Der Euro: Chance oder Gefahr für 

die polnische und die regionale Wirtschaft“. 

Hierbei standen Fragen rund 

um Vorteile und Befürchtungen aus 

Polens Verpflichtung zur Übernahme 

des Euro im Raum. Mein Eindruck war 

positiv: Polen sollte im Hinblick auf die 

Einführung des Euro nicht mehr bloß im 

Warteraum stehen, zumal sich die Verpflichtung 

zur Übernahme dieser Währung 

ganz primär aus dem EU-Beitritt 

ergibt. Dennoch bleibt der Zeitpunkt 

der Ablösung des Zloty durch den Euro 

nach wie vor eine Unbekannte. 

Parallel hat die öffentliche Zustimmung 

zum Euro in Polen jedoch gerade 

in den letzten Jahren merklich nachgelassen. 

Die Widersacher befürchten 

Preiserhöhungen und Überteuerung 

und weisen auf eine Krise des Euro hin. 

Das stimmt nicht: Der Euro erlebt keine 

Krise, sondern konkurriert vielmehr 

erfolgreich mit dem Dollar. Die Krise 

hat nur diejenigen Länder getroffen, die 

unvernünftig gehandelt haben, so etwa 

Griechenland, Portugal und Spanien. 

Eine Mehrheit der polnischen Unternehmen 

sieht demgegenüber einen Mehrwert 

aus einer Übernahme der neuen 

Währung. So auch Prof. Rosati, nach 

dessen Ansicht der Nutzen aus einer 

Übernahme des Euro ganz beträchtlich 

wäre, dies nicht zuletzt wegen der dann 

geringeren Leitzinssätze und dem Wegfall 

der Transaktionskosten. Der Verlust 

Czyste LARES: złoto Niniejszy boi się pieca, materiał w którym służy jest wytapiane. wyłącznie do czytania. Powielanie polityki w pieniężnej jakikolwiek nie miałaby sposób zdaniem zabronione. 

Przysłowie chińskie 

profesora dużego znaczenia. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Notował Krzysztof ist Świerc strengstens untersagt. 

Rys. Andrzej Sznejweis 

einer eigenen Geldpolitik fiele dabei laut 

Prof. Rosati nicht so sehr ins Gewicht. 

Notiert von Krzysztof Świerc




LARES: Diese Materialien sind Politik lediglich und zum Gesellschaft 

Lesen bereitgestellt. Polityka Jegliche i społeczeństwo 


Z Vaterlandu 

Warschau: Flottenwechsel bei den Verkehrsbetrieben 


Wigilii 

materiał 

kiermasz odwiedzi 

służy 

ponad 

wyłącznie 

dwa w latach 

do 

2002–2006 

czytania. 

pełniła 

Powielanie 

funkcję dyrektora 

generalnego publicznej rozgłośni 


miliony gości. 


Nr. 49/1131 Wochenblatt.pl 3 

Ciągłość z saksońską FDP 

22 listopada sekretarz stanu w saksońskim 

Ministerstwie Gospodarki, Pracy 

i Transportu, Roland Werner (FDP), 

przyjął delegację mniejszości niemieckiej 

z Polski, na czele której stał przewodniczący 

opolskiego TSKN Norbert 

Rasch. Rozmawiano głównie o sprawach 

gospodarki i polityki transportowej oraz 

francuskojęzycznego kantonu Jura z imienia miliardera Franka Stronacha 

LARES: Niniejszy północną, materiał francuskojęzyczną służy wyłącznie częścią eurosceptyczna do czytania. partia zapatrująca Powielanie się w jakikolwiek sposób zabronione. 

przeważnie niemieckojęzycznego kantonu 

Berno sind w lediglich nowy kanton. Jedynie zum Lesen w kazująca bereitgestellt. podobieństwa do niemieckiej Jegliche Vervielfältigung ist strengstens 

liberalnie na sprawy gospodarski, wy- 

LARES: Diese Materialien untersagt. 

mieście Münster (Moutier) większość 

mieszkańców opowiedziała się za takim 

dostosowaniem granic kantonów. O ile 

znikł temat rozwiązania istniejącego 

problemu językowego na dużą skalę, 

to jednak w świetle szwajcarskiej kon- 

LARES: Niniejszy stytucji materiał jest możliwość służy zmiany wyłącznie przynależności 

kantonalnej pojedynczych skiej FIFA, które odbędą się w Maroku. Ikarus 260.04 der „Miejskie Zakłady Autobusowe” (MZA) Warschau 

wych mistrzostw do czytania. świata federacji Powielanie piłkar- 


LARES: Diese Materialien miejscowości. sind lediglich zum Lesen Inauguracją bereitgestellt. będzie półfinał 17 Jegliche grudnia Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

sytuacji mniejszości niemieckiej na Górnym 

Śląsku. Już w 2012 roku sekretarz 

stanu Roland Werner, przebywając w 

Opolu, spotkał się z przedstawicielami 

MN na Śląsku. 

W tym samym tygodniu podano do 

wiadomości, że będzie kontynuowane 

kursowanie ekspresu regionalnego Drezno 

– Wrocław. W ubiegłym roku pojawił 

się pomysł wydłużenia trasy pociągu 

poza Wrocław w kierunku Górnego 

Śląska. Na razie nie został zrealizowany, 

ponieważ spółka Deutsche Bahn nie 

zamierza przekształcać pociągu regionalnego 

w dalekobieżny „tylnymi 

drzwiami”, poza tym oba górnośląskie 

województwa musiałyby finansowo zaangażować 

się w taki model. 

w Agadirze. Przeciwnik nie jest jeszcze 

znany. Natomiast finał, który zostanie 

rozegrany 21 grudnia, będzie transmitowany 

tylko w przypadku udziału w 

nim monachijczyków. Oprócz FC Bayern 

zespołem rozstawionym w półfi- 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie nale jest do Atlético czytania. Mineiro, Powielanie zwycięzca w jakikolwiek sposób zabronione. 

południowoamerykańskiego turnieju rungswechsel im Rathaus der Weichselmetropole 

Vervielfältigung eingeführt werden, ist strengstens ist 

LARES: Diese Materialien Kopciuszek sind (Libuše Šafránková) lediglich i książę (Pavel zum Trávníček) Lesen będącego bereitgestellt. odpowiednikiem Champions Jegliche untersagt. 

Inauguracja Christkindlmarkt 

„Trzy orzeszki dla Kopciuszka” – pod 

takim tytułem prezentowana jest wystawa 

na zamku Moritzburg, którą można 

zobaczyć jeszcze do 2 marca 2014. Za- 


mek Moritzburg 

materiał 

służył 

służy 

za kulisy 

wyłącznie 

przy Kontrowersyjny 

do czytania. 

film 

Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

kręceniu legendarnego filmu dla dzieci 

„Trzy orzeszki dla Kopciuszka”, pro- 

„Nasze matki, nasi ojcowie” otrzymał 

Niemiecki serial o II wojnie światowej berichtete). Die Zeitung meint das Zeitenwende für die 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche „Ende Vervielfältigung der Ära“ von Ikarus-Bussen. ist strengstens untersagt. 

Prolog do inauguracji kiermaszu Christkindlmarkt 2009 

W miniony piątek 18-letnia Teresa 

Treuheit („Dzieciątko Jezus”) w towarzystwie 

stojących po obu jej bokach 

aniołów i fanfarzystów dokonała pod 

emporą kościoła NMP w Norymberdze 

otwarcia kiermaszu Christkindlmarkt, 

dukcji czechosłowacko-NRD-owskiej. 

Wystawa poświęcona temu kultowemu 

filmowi sprawia, że barokowy pałac niedaleko 

Drezna zamienia się w zimie w 

bajkowy zamek. Koszt wstępu to 7,00 

euro, a dla dwóch osób dorosłych z maksymalnie 

czwórką dzieci – 14,00 euro. zaprotestowało przeciw przyznaniu tej präsidentin in Kurzform bezeichnet, 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie nagrody. do Zdaniem czytania. polskich Powielanie dziennikarzy 

serial rozpowszechnia kłamliwą ankündigen ließ. 

höchstpersönlich w jakikolwiek in einer Erklärung sposób zabronione. 

Rezygnacja gliwiczanki 


najbardziej znanego w Niemczech kiermaszu 

bożonarodzeniowego obok kiermaszu 

Striezelmarkt w Dreźnie. 

Uroczysty prolog na przyciemnionym 

rynku głównym obserwowało ok. 20 tys. 

osób. Organizatorzy liczą na to, że do 

Für außenstehende Betrachter mag 

der Flottenwechsel der Warschauer 

Verkehrsbetriebe MZA gerade mal eine 

Randnotiz oder ein Artikel in einem 

Automobilmagazin wert sein und schon 

gar nicht eine Erklärung der Stadtoberen. 

Doch in Wirklichkeit ist die Abschaffung 

w jakikolwiek der rot-gelben Fahrzeuge sposób eine zabronione. 

Berlin: Eichendorff-Erzählwettbewerb LARES: Niniejszy materiał gestartet służy wyłącznie do czytania. Powielanie 

kleine Zeitenwende für die Warschauer. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Im Vervielfältigung Dezember 1978 erschien der ist erste strengstens ohne Klimatisierung. untersagt. 

Das Gemeinschaftsprojekt „Schläft 

ein Lied in allen Dingen“ der Deutsche 

Gesellschaft e.V., des Vereins für 

Deutsche Kulturbeziehungen im Ausland 

e.V. und der Stiftung „Verbundenheit 

mit den Deutschen im Ausland“ 

möchte einen Beitrag zur Popularisierung 

der deutschen Sprache leisten. 

Zur deutschen Sprache bekennen 

sich außerhalb des deutschsprachigen 

Raumes 13 Millionen Menschen. 

Weltweit rufen wir junge Menschen 

dazu auf, sich unter der Titelzeile 

„Schläft ein Lied in allen Dingen“ von 

LARES: Niniejszy Die materiał besten drei Texte służy werden wyłącznie von zum 30. do Juni czytania. 2014 hochladen. Powielanie Posen, w dessen jakikolwiek Busse auch in sposób deutschen zabronione. 

einer Jury ausgewählt und auf einer 

DG Städten verkehren, eine Frage der Zeit. 



Foto: Roland Berger 

Fiasko referendum 

Zgodnie z wynikami referendum 

przeprowadzonego w Szwajcarii 

(o czym pisaliśmy na łamach „Wochenblatt.pl”) 

nie nastąpi połączenie 

Wystawa w Moritzburg 

przed zamkiem Moritzburg 

Monika Lindner (ur. w 1944 roku w 

Gliwicach) złożyła 27 listopada mandat 

posłanki austriackiego parlamentu, czyli 

Rady Narodowej. Dziennikarka, która 

Joseph von Eichendorff in einer deutschsprachigen 

Erzählung mit ihrem Umfeld 

auseinanderzusetzen. 

Die Erzählung soll Berührungspunkte 

zu Deutschland oder zur deutschen 

LARES: Niniejszy Kultur materiał behandeln. Sie służy reflektiert wyłącznie die aller Erzählungen. do czytania. Powielanie schlesischen w jakikolwiek Jeltsch-Laskowitz sposób bei Ohlau zabronione. 

deutsche Sprache als Träger kultureller Fragen bitte an: Deutsche Gesellschaft 

bereitgestellt. e.V., Mosse Palais, Voßstraße Jegliche 22, vielen Vervielfältigung Polen wegen ihrer rundlichen ist strengstens 

stammenden „Jelcz 043“-Busse, die von 

LARES: Diese Materialien Identität. sind Dabei lediglich dienen die Werke zum Jo- 

Lesen untersagt. 

seph von Eichendorffs als Inspiration 

aber auch als Reibungsfläche. 

Teilnehmen können außerhalb 

Deutschlands lebende junge Menschen 

bis 30 Jahre, die nicht die deutsche 

Staatsbürgerschaft besitzen. 

Foto: Fundacja DEFA/J. Komarek 

Radia Austriackiego (ORF), stała się 

obiektem krytyki mediów po tym, jak 

latem tego roku została wybranką swojej 

partii „Team Stronach”, aby odegrać rolę 

„forpoczty” partii w walce z „systemem 

ORF”. Team Stronach to nazwana od 

partii AfD. 

Bayern live z Maroko 

Telewizja ARD będzie transmitowała 

na żywo mecze zespołu FC Bayern 

Monachium rozegrane w ramach klubo- 

League. Pozostali mistrzowie kontynentalni 

biorący udział w marokańskich 

mistrzostwach to: Guăngzhōu Evergrade 

Auckland City, Al-Ahly Kair i CF Monterrey 

i Raja Casablanca. S-K 

nagrodę Prix Europa. Na prestiżowym 

Festiwalu Produkcji Telewizyjnych, 

Radiowych i Internetowych w Berlinie 

uznano, że był to najlepszy w tym 

roku serial wyprodukowany w Europie. 

Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich 

ocenę Polski i Polaków podczas wojny 

oraz postawę wobec tragedii Holocaustu. 

Film obejrzało 21 mln ludzi w wielu 

krajach na całym świecie. ast 

Nicht schlafen – mitmachen! 

Preisverleihung in Berlin im Herbst 

2014 ausgezeichnet, wo dem Gesamtsieger 

1.500 € Preisgeld winken. Zudem 

bündelt eine Broschüre eine Auswahl 

D-10117 Berlin-Mitte, Tel.: +49 (0)30 

/ 88 412 141; E-Mail: dg@deutschegesellschaft-ev.de. 

Über die Seite www. 

eichendorff-erzaehlwettbewerb.com 

kann man Beiträge von max. sieben 

Seiten Länge in deutscher Sprache bis 

Aus für „rollende Freilichtmuseen“ 

„Das Ende einer Ära“, so titelte dieser 

Tage die Warschauer Regionalausgabe 

der renommierten „Gazeta 

Wyborcza“. Mit der Überschrift sollte 

kein Text etwa über einen Regie- 

doch ein Referendum über die Abberufung 

von Stadtpräsidentin Hanna 

Gronkiewicz-Waltz erst vor wenigen 

Wochen an wenigen Prozentpunkten 

gescheitert (das Wochenblatt 

Ikarus ist ein ungarischer Bushersteller, 

der im Laufe der Jahre mehr als 2.000 

Busse an die Weichsel lieferte. Das Ende 

der Ikarus-Ära: Ein Ereignis, das HGW, 

wie manches Hauptstadt-Blatt die Stadt- 

Ikarus-Bus auf den Straßen der Hauptstadt. 

Bis zur Einstellung des Betriebs 

mit den alten Bussen am 1. Dezember 

diesen Jahres waren sie 35 Jahre im Einsatz. 

So lange, wie keine andere Busflotte. 

Nicht einmal die legendären, aus dem 

Form liebevoll als „Ogórek“ (Gurke) 

bezeichneten Fahrzeuge. 

Auch wenn manch ein Nostalgiefan 

nun enttäuscht ist, so war der Flottenwechsel 

zu Fahrzeugen insbesondere des 

polnischen Konstrukteurs Solaris aus 

Usługi 

Pflegedienst 

Pogrzebowe 

Pflegedienst in Deutschland sucht 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie Krankenschwestern 

w jakikolwiek sposób zabronione. Sprowadzanie 

für Pflege in Deutschland 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens 

zmarłych 

untersagt. 

z zagranicy 

u. Mitarbeiter/innen Załatwianie formalności 

Wir erwarten: 

• Deutsche Sprache 

Opieka nad grobami 

• Berufserfahrung 

• Teamfähigkeit 

Wir bieten: 

Machnik N. 

• Kostenlose Unterkunft und Verpflegung 

Ozimek, Schodnia Nowa, 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie • w Übernahme jakikolwiek der Fahrkosten bis 80 EUR sposób zabronione. www.machnik.ozimek.pl 

• 2 Tage Urlaub pro gearbeiteten Monat 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Rückfragen Vervielfältigung unter 0049 7256/938 ist 223strengstens Tel./fax: 

untersagt. 

(077) 46−52−456 

Veritas 

7827 

Foto: Paul167/Wikipedia 

Die Solaris-Busse sind eine polnische Erfolgsgeschichte. 

Hier der Hybridbus Solaris Urbino der Hannoverschen 

Verkehrsbetriebe Üstra am Hauptbahnhof. 

Die Abschaffung der 

rot-gelben Fahrzeuge 

ist eine kleine 

Warschauer. Eine 

Abschiedssonderfahrt 

soll es in der 

Silvesternacht geben. 

Schon lange ging der Wechsel von statten, 

zuletzt fuhren die Ikarus-Fahrzeuge 

als Nachtbusse und selten im Linienverkehr. 

Die in Warschau verkehrenden 

Ikarus-Busse waren nur über Stufen zu 

erreichen und damit für Gehbehinderte 

im Vergleich zu modernen Niederflurbussen 

problematisch. Zudem sind die 

ungarischen Fahrzeuge, die später auch 

in Warschau in Lizenz gebaut wurden, 

Wenn die hohen Fahrzeuge, die es 

auch in der Gelenkvariante gab, aus dem 

Warschauer Stadtbild verschwinden, 

dann gehen mit ihnen auch sichtbare 

Zeugen einer Epoche unter. Design und 

Interieur erinnern – eben weil seit 35 

Jahren auf dem Markt – stark an die Zeit 

der Volksrepublik. „Skansen“ (Freilichtmuseum) 

wurden sie daher von vielen 

Warschauern verspottet. Eine Sonderfahrt 

– quasi eine Abschiedstour – soll 

es in der Silvesternacht geben, gab das 

Rathaus nun bekannt. Eine Reaktion 

auf zuvor enttäuschte Warschauer, die 

sich von ihrem „Freilichtmuseum“ doch 

noch einmal verabschieden möchten. 

Markus Nowak 

1765 

Foto: Ed Webster/Wikipedia 

7763 


zaprasza do odwiedzania strony internetowej 




7709




4 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich Aus zum den Lesen Regionen bereitgestellt. Z regionów 


Allenstein: Projekt „Bibliotheken als Treffpunkt vieler Kulturen“ vorgestellt 

Notizen 

QQDanzig boomt: LARES: Das Deepwater Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

Containerterminal in Danzig hat sich seit 


der Inbetriebnahme im Jahr 2007 nahezu 

explosionsartig entwickelt. Rund eine Million 

Container werden dort bis Ende des 

Jahres bewegt, berichtet der Auslandsdienst 

von Polskie Radio. Dies seien doppelt 

so viele wie 2011. Die Vertreter der 

Hafenwirtschaft sprechen von einer neuen 

6. – 12. Dezember 2013 

Ära im Container-Geschäft. Schon jetzt 

sei der Danziger Hafen im Ostseeraum 

eine Konkurrenz zu den Häfen Hamburg, 

Bremen und Wilhelmshaven. jp 

QQInternationale Ausstellung: 

„Der mediale Ausnahmezustand 2“, ein 

internationales Projekt der Kunstakademie 

in Stettin, wird ab dem 14. Dezember 

im Museum für Zeitgenössische Kunst 

Stettin gezeigt. Künstler aus Polen und 

Deutschland haben sich daran beteiligt. 

Die Ausstellung wird von einem Symposium 

begleitet. In einem Referat wird der 

Kunstmarkt in Polen und Deutschland verglichen, 

es gibt verschiedene Workshops. 

Eröffnung ist am 12. Dezember um 18 Uhr 

im Museum für Zeitgenössische Kunst in 

Stettin. Zu sehen ist die Ausstellung bis 

23. Februar 2014. jp 

QQCD mit Ernst Wiechert: Die Internationale 

Ernst-Wiechert-Gesellschaft 

in Deutschland hat Ende November 

eine Wiechert-CD herausgebracht. Darauf 

enthalten ist die einzige bekannte 

Tonaufnahme des Schriftstellers. Sie 

stammt aus dem Jahr 1949 und präsentiert 

einen unbekannten Text. Auf der 

CD finden sich noch zwei weitere Texte: 

zu Leben und Werk Ernst Wiecherts und 

zu seiner Stieftochter Jutta Kalisch. Musikalisch 

umrahmt wird dies von Musik 

von Beethoven und Mozart. Bei Interesse 

bei den am Projekt beteiligten Biblio- 

aber auch integrierend und erzieherisch Bibliotheken lasten, die auch so genug Stadtgeschichte berichten häufig ehemalige 

w Bewohner jakikolwiek der Stadt, sposób die Part- 

zabronione. 

LARES: Niniejszy wirken. materiał Wie die konkret służy aussehen wyłącznie kann, zu tun do haben. czytania. Deshalb laden Powielanie wir Vertreter 

solcher Organisationen mit zur nergemeinde Nettetal ermöglicht den theken vorbeizuschauen. 

uh ist jetzt zu Beginn der Weiterbildung 


wenden Sie sich an folgende Mailadresse: 

Joachim-Hensel@t-online.de 

Internettipp 

www.zsnwim.eu 

Bücher ausleihen, Kultur erleben 

In Bibliotheken leiht man Bücher 

Dazu werden im Projekt „Bibliotheken 

als Treffpunkt vieler Kulturen“ 

aus. Aber nicht nur. Das Projekt 

ausdrücklich keine Finanzmittel gestellt. 

Diese Gelder kommen vom Mi- 

„Bibliotheken als Treffpunkt vieler 

Kulturen“ zeigt, dass eine Bücherei 

nisterium für Kultur und nationales 

Erbe und aus Mitteln der so genannten 

LARES: Niniejszy auch zu materiał einem wichtigen służy Treffpunkt wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

werden kann. In der Woiwodschafts- 


bibliothek Allenstein stellten die 

Organisatoren Ideen für das Jahr 

2014 vor. 

Bunte Fähnchen in vielen Farben 

wehen dort, wo sonst die Mitarbeiter 

der Woiwodschaftsbibliothek in 

LARES: Niniejszy Allenstein materiał ihre Treffen służy abhalten. wyłącznie Bogna do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

Włodarczyk von der Stiftung für die 

LARES: Diese Materialien Entwicklung sind der lediglich Informationsgesell- 

zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

schaft in Warschau FRSI beantwortet 

zu dem Projekt „Bibliotheken als Treffpunkt 

vieler Kulturen“ viele Fragen. Sie 

erklärt, warum sich Bibliotheken für die 

Kooperation mit Minderheiten besonders 

gut eignen: „Die Bibliothek ist nicht 

begegnen einander. Die fachliche Kompetenz 

der Bibliothekare soll gestärkt 

werden, damit sie „mit Minderheiten 

zusammenarbeiten, sie einbinden, sie 

stärken und sichtbar machen.“ 

Gemeinsame Veranstaltungen mit 


von Ausgrenzung 

materiał 

bedrohten 


gesellschaftlichen 

Gruppen, die Betonung der Komplexe Ziele, die ohne Unter- 

Iwona Drażba, Direktorin der Stadtbi- 


die Direktorin 

w jakikolwiek 

Jolanta Dowejko. 


kulturellen Vielfalt, aber auch Sprachstützung 

von Nichtregierungsorganibliothek 

in Lyck, verfolgt einen anderen 


kurse sind Beispiele für Aktivitäten. Die 

zukünftigen Kompetenzen sollen den 

Bibliothekaren dabei helfen, ein Programm 

zu entwerfen, was ihrem Klientel 

entspricht. Sie machen sich ein Bild des 

Bedarfs und reagieren darauf, sie sollen 

noch nicht klar. 

Diese Karte zeigt die beteiligten Bibliotheken in Ermland-Masuren. 

Projekt gibt es im 

Internet unter 

www.biblioteki.org 

sationen, die nationale, ethnische oder 

religiöse Minderheiten repräsentieren, 

schwer umzusetzen sind. Bogna 

Włodarczyk macht deutlich: „Das kann 

nicht alles auf den Schultern der oft nur 

ein-, zweiköpfigen Teams der örtlichen 

Teilnahme ein.“ 

Foto: Uwe Hahnkamp 

LARES: Niniejszy mehr nur materiał ein Ausleihpunkt służy für wyłącznie Bücher. do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

Sie ist mehr, sie ist offen, die Menschen Informationen zum 

Das betrifft zum Beispiel die Bibliothek 

Vervielfältigung in Bartenstein mit einer ist gro- 

strengstens LARES: Diese Materialien kommen sind gerne lediglich zu ihr, fühlen sich zum sicher, Lesen bereitgestellt. Jegliche untersagt. 

ßen ukrainischen, aber auch einer gut 

strukturierten deutschen Minderheit. 

„Diese Gesellschaft organisiert sehr 

gute kulturelle Projekte. Wir arbeiten 

mit ihr schon zusammen, wollen dies 

aber noch weiter vertiefen“, berichtet 

Ansatz: „Wir stellen regelmäßig unter 

dem Titel ‚Kaleidoskop der Kulturen‘ 

verschiedene hier lebende Gruppen vor. 

Im Projekt begleitet uns eine Pastorin, 

wir wollen auf religiöse Minderheiten 

eingehen.“ Bei Veranstaltungen zur 

Kauf deutschsprachiger Bücher. 

EFTA-Staaten, wie Liechtenstein, die 

Schweiz, Island und Norwegen, die zwar 

dem Europäischen Wirtschaftsraum 

angehören, aber nicht Mitglieder der 

Europäischen Union sind. Dafür unterstützen 

sie Projekte in EU-Staaten. Und 

das in diesem Fall nicht nur finanziell. 

„Wir haben sechs norwegische Bibliotheken 

als Partner im Projekt, darunter 

die vielsprachige Bibliothek in Oslo, 

deren Bibliothekare große Erfahrung 

in der Arbeit mit Immigranten und 

kulturellen Minderheiten haben und 

diese weitergeben werden“, freut sich 

Bogna Włodarczyk. 

Aber haben nicht gerade in den 

teilnehmenden Woiwodschaften Ermland-Masuren, 

Kleinpolen, Oppelner 

Schlesien und Pommern die Bibliotheken 

sowieso schon viel mit Minderheiten 

zu tun? „Das schon“, sagt 

Bogna Włodarczyk, „doch hier geht es 

nicht nur um autochthone, oder schon 

länger dort wohnende Minderheiten, 

sondern auch um neuere.“ Wie etwa 

die Einbindung der deutschen Sprache 

funktionieren kann, zeigt die Woiwodschaftsbibliothek 

in Allenstein: Eine Zusammenarbeit 

mit dem Goethe-Institut, 

die Lehrmittelbibliothek für Deutsch, 

regelmäßige Filmabende und Ausstellungen. 

Gerade neu entstanden ist ein 

Diskussionsklub für deutsche Bücher, 

dessen Initiator aus der Jugendgruppe 

Ermis bei der Allensteiner Gesellschaft 

deutscher Minderheit stammt. Es lohnt 

sich also für die deutsche Minderheit, 

Uwe Hahnkamp 


Z okazji 700-lecia powstania Ornety 

Ulica Grunwaldzka, której nazwa 


władze miasta i Wspólnota Byłych 

Mieszkańców Powiatu Braniewskiego 

odnowiły tablice pamiątkowe 

na ratuszu. 

Po latach zapomnienia i lekcewa- 

LARES: Niniejszy żenia materiał dwie tablice służy przy wejściu wyłącznie do do czytania. Powielanie w jakikolwiek tej ulicy przypada sposób na okres zabronione. 

orneckiego ratusza z nazwiskami 200 

końca XIX w. do wybuchu wojny. 

LARES: Diese Materialien mieszkańców sind poległych lediglich podczas zum I woj- 

Lesen bereitgestellt. Jegliche Znajdowało Vervielfältigung się tu wiele secesyjnych ist bu- 


Der Verband der Deutschen Gesellschaften 

in Ermland und Masuren 

betreibt seine eigene Internetseite www. 

zsnwim.eu und versucht dort dem Nutzer 

eine Übersicht über die verschiedenen 

Organisationen der Minderheit 

zu verschaffen. Die Informationen in 

den Rubriken Projekte und Ereignisse 

LARES: Niniejszy stało, obecni materiał odmówili służy za poległych wyłącznie modlitwę, 

a bp Jacek Jezierski poświęcił wahania zgodził się zimą 1945 r. ucierpiały najbardziej. Żoł- 

do czytania. Powielanie Grunwaldzka w jakikolwiek należy do tych sposób ulic, które zabronione. 

LARES: Diese Materialien 

tablice. 

sind 

Ich odnowienie 

lediglich 

zostało 

zum 

wpisane 

Lesen bereitgestellt. na odnowienie tablic. Jegliche 

nierze 


radzieccy, „wyzwalając” Olsztyn, 

ist strengstens untersagt. 

sind allerdings nicht aktuell. Der letzte 

Eintrag von der Sommer-Kultur- und 

Integrationswerkstatt in Osterode wurde 

im September dieses Jahres veröffentlicht. 

Und auf der Startseite findet man 

keinen Hinweis auf anstehende Termine 

im Norden. 

Klickt man sich durch die aufgelisteten 

Ortsgruppen, bekommt man nur 

spalili i wyburzyli wiele cennych budynków, 

których po wojnie już nie odbudowano. 

Jedną z wielu ocalałych budowli 

w Olsztynie, którą dzięki dotacjom 

udało się dopiero co wyremontować, 

jest eklektyczna kamienica umiejsco- 

ratusza robotnicy nieudolnie zachlapali to mógł być ktoś z mojej rodziny – opowiadwiona 

przy ulicy Grunwaldzkiej 31. Jest 


je zaprawą 

materiał 

murarską. 

służy 

Z czasem 

wyłącznie 

zaprawa 

się pokruszyła, ale nie na tyle, żeby Do pierwszego spotkania burmistrza elewacją i balkonikiem z żelaza. 

do 

ks. Schmeier. 

czytania. Powielanie 

to obiekt 

w jakikolwiek 

trzykondygnacyjny 

sposób 

z ciekawą 

zabronione. 


von einigen weiterführende Informationen, 

viele verlinken auf ein leeres Seitendokument. 

Regelmäßig aktualisiert 

werden hingegen die Mitteilungsblätter 

des Verbandes, mit einem Klick gelangt 

man auf ein PDF-Dokument der aktuellen 

und auch älteren Ausgaben. 

Außerdem fehlt das Impressum und 

die Kontaktdaten findet man unter der 

Ornety, który pośredniczył w kontaktach 

między materiał Wspólnotą służy i władzami wyłącznie bytków, do wykonać czytania. pełną dokumentację Powielanie Budowniczym w jakikolwiek i właścicielem sposób tej oka- 

zabronione. 

200 tys. zł. 

wojewódzkiemu konserwatorowi za- 

św. Józefa Rzemieślnika. 

LARES: Niniejszy jp 

miejskimi. 

techniczną tablic i ogłosić przetarg na załej kamienicy był posiadacz ziemski 


Rubrik „Über uns“. 

Unsere Bewertung: 

Übersicht 

Gestaltung 

Orneta: Koniec wstydu za tablice 

Historia wróciła do miasta 

ny światowej zostały odnowione i 23 

listopada uroczyście odsłonięte. Dokonali 

tego: Ireneusz Popiel, burmistrz 

Ornety, i Manfred Ruhnau, przewodniczący 

Wspólnoty Byłych Mieszkańców 

Powiatu Braniewskiego. Zanim to się 

do oficjalnego kalendarza obchodów 

przypadającego właśnie w tym roku 

700-lecia powstania miasta. 

Tablice te od wielu lat były niemal 

nieczytelne. W pierwszych latach po 

II wojnie światowej podczas remontu 

wszystko odsłonić. 

– Brzydko to wyglądało. Przyjeżdżali 

turyści, w tym z Niemiec, i próbowali 

odczytać nazwiska poległych, a że nie 

szło, to różnie to komentowali. Było nam 

wstyd – mówi Erwin Keller, mieszkaniec 

Erwin Keller (z prawej) i ks. Andrè Schmeier 

Burmistrz bez 

Rada miasta go poparła 

i zadbała o pieniądze. 

Popiela i Manfreda Ruhnaua doszło w 

2011 r. Burmistrz bez wahania zgodził 

się na odnowienie tablic. Rada miasta 

go poparła i zadbała o pieniądze. 

– Musieliśmy wszystko robić zgodnie 

z procedurami, a więc zgłosić sprawę 

roboty. Zabrało nam to pełne dwa lata i 

kosztowało 21 tys. zł. Kwotą 2 tys. euro 

wsparła nas Wspólnota – podkreśla burmistrz. 

Pieniądze Wspólnoty pochodziły 

ze zbiórki wśród byłych mieszkańców 

Ornety. 

– Najbardziej zaangażowała się w to 

Olsztyn: Upiększanie miasta 

Dom ze świętym 

w czasach Prus Wschodnich brzmiała 

Liebstädterstraße, jest główną 

częścią osiedla o tej samej nazwie 

i zaliczana jest do najstarszych traktów 

Olsztyna. 

Rozwój dynków, tutaj też zamieszkiwała obok 

Niemców i nielicznych Polaków także 

ówczesna społeczność żydowska. 

Z powodu istniejącego na końcu ulicy 

Targu Miejskiego w wybrane dni miejsce 

to było bardzo ruchliwe. Niestety ulica 

Budowla powstała w 1899 roku i jak 

napisał Stanisław Piechocki w „Olsztynie 

magicznym”, tradycyjnie jest nazywana 

„Domem ze Świętym”. W ściętym narożniku 

znajduje się bowiem nisza, a w 

niej profilowany frontonik z posągiem 

Josef Bauchrowitz – będący jednocześnie 

właścicielem sklepu spożywczego i 

składu opałowego. Od samego początku 

po dzień dzisiejszy kamienica spełniała 

w zasadzie te same funkcje użytkowe, 

jako typowy budynek czynszowy pod 

wynajem mieszkań. Do roku 1945 duże 

Dom ze świętym Józefem w Olsztynie po renowacji 

nicy. Po II wojnie światowej administratorem 

nieruchomości zostało miasto. 

Od 1945 roku poza naprawą dachu 

nie prowadzono w niej żadnych 

gruntownych remontów. W tym roku 

doczekała się nowej elewacji w piaskowym 

kolorze. – Kilkumiesięczne prace 

polegały też na renowacji drzwi wejściowych 

– mówi konserwatorka dzieł 

sztuki Justyna Dzieciątkowska. – Zadbaliśmy 

oczywiście o figurę św. Józefa. 

Zachowaliśmy i wyeksponowaliśmy 

także stare napisy reklamowe sklepów, 

które dawniej mieściły się na parterze tej 

kamienicy. Remont elewacji kosztował 

Dziś „Dom ze Świętym”, obok innych 

kamienic Olsztyna, stanowi miły dla oka 

akcent w okolicy zabudowanej obiektami 

o różnym rodowodzie. Żeby tak się 

mogło stać, potrzebne są inicjatywy obywatelskie 

mieszkańców mocno wsparte 

przez włodarzy miasta. Odrestaurowanie 

budynku wykonano w ramach projektu 

– Jakiś czas temu ks. Andrè Schmeier, 

katolicki duszpasterz mniejszości niemieckiej, 

zapytał mnie, czy moglibyśmy 

się zająć odnowieniem tych tablic. Odpowiedziałem, 

że tak, ale we współpracy 

z władzami miasta – opowiada Manfred 

Ruhnau. Na tablicy znajduje się nazwi- 

Aktualität LARES: Niniejszy sko Adolf materiał Schmeier. służy wyłącznie Hedwig do Schuster, czytania. urodzona Powielanie w Ornecie lokale w zajmowali jakikolwiek w niej przede sposób wszystkim 

ludzie z klasy średniej – nauczyciele, 

zabronione. 

– Moja rodzina pochodzi z odległego – dodaje Manfred Ruhnau. 

LARES: Diese Materialien o 10 km sind Henrykowa. lediglich Podejrzewam, zum że Lesen bereitgestellt. Jegliche lek urzędnicy Vervielfältigung komunalni, kupcy, rzemieśl- 


Foto: Lech Kryszałowicz 

mającego na celu ukazanie olsztyńskich 

kamienic – ich piękna, estetyki i magii. 

Alfred Czesla 

Foto: archiwum Alfreda Czesli




LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Comprachtschütz: Wissenswettbewerb des Abgeordneten Oppeln: Finale des 14. Literaturwettbewerbs „In der Sprache des Herzens” 


Reine Damengesellschaft 



LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie habe bezweifelt, do czytania. dass es sich Powielanie lohnen w jakikolwiek sposób zabronione. 

würde, ich rechnete höchstens mit 


Wiktoria Ziegler vom Öffentlichen 

Gymnasium Leschnitz setzte sich 

gegen andere Schüler durch, die am 

vergangenen Freitag am Wissenswettbewerb 

über die deutsche Minderheit 

teilgenommen haben. Der 

Test wurde vom Büro des deutschen 

Sejmabgeordneten Ryszard Galla in 

Comprachschütz veranstaltet. 

Das Abgeordnetenbüro organisierte 

den Wissenstest bereits zum vierten 

Mal. „Die erste Etappe des Wettbewerbs 

findet an den Gymnasien statt. Wir bereiten 

einen Test vor und die Schüler 

schreiben ihn überall am gleichen Tag 

zur gleichen Uhrzeit. Diesmal fand die 

erste Etappe am 14. November statt. 

Die zwei Besten aus jedem Gymnasium 

werden dann zum Finale eingeladen“, 

erklärt Damian Hutsch vom Abgeordnetenbüro. 

Dieses Jahr haben am Wissenstest 34 

ner Stadtbibliothek feierlich verkündet. 

Über 100 Autoren aus ganz Polen 

schickten Gedichte und Prosatexte in 

deutscher Sprache, die dann von einer 

Jury unter der Leitung des Dichters 

Jan Goczoł gelesen und in drei Alters- 

Wiktoria Ziegler, Siegerin des Wissenstests, nimmt die 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie gruppen do und czytania. zwei Kategorien Powielanie beurteilt 

Gratulation vom Abgeordneten Ryszard Galla entgegen. 


wurden. 

Dieses Jahr schaffte es Adrian Gwość auf Platz zwei in der Kategorie Dichtung. 

LARES: Diese Materialien Das sind Abgeordnetenbüro 

lediglich zum Lesen „Wir bereitgestellt. freuen uns, dass so viele Jegliche bei un- 


Schüler aus 17 Gymnasien der Oppelner 

Woiwodschaft teilgenommen. Die 

Schüler mussten Fragen zu Institutionen, 

wichtigen Persönlichkeiten und 

der Geschichte der deutschen Minderheit 

beantworten. Aufs Siegertreppchen 

schafften es ausschließlich Mädchen. 

Am besten beantwortete Wiktoria Ziegler 

aus Leschnitz die Fragen. Platz zwei 


oder Allenstein. 

do czytania. 

Es schreiben 

Powielanie 

auch viele 


Erwachsene“, sagt Zuzanna Donath- mit. 

Neuheit war dieses Jahr, dass alle Fragen Kasiura, Veranstalterin des Wettbewerbs 

scherzte Adrian Gwość. 


ging an Sandra Przywara aus Guttentag 

und Monika Kulesa aus Landsberg O.S. 

Den dritten Rang sicherten sich Natalia 

Ficoń aus Czissek und Dominika Biernacka 

aus Solarnia. Ausgezeichnet wurden 

auch die Schulen, aus denen jeweils 

zwei Vertreter die meisten Punkte beim 

Test ergattern konnten: Das Öffentliche 

Gymnasium Leschnitz, der Schulverband 

in Landsberg O.S. und das Öffentliche 

Gymnasium Guttentag. „Eine 


organisierte den 

Wissenstest bereits 

zum vierten Mal. 

zweisprachig und nicht ausschließlich 

auf Polnisch formuliert waren. Das 

wollen wir in den nächsten Jahren beibehalten“, 

erklärt Damian Hutsch. Die 

Gewinner bekamen Buchpreise, die besten 

sechs werden außerdem zum Weih- 

Foto: Abgeordnetenbüro 

Meister des Wortes 

Olga Pawliczek aus Gleiwitz war 

sich zunächst unsicher, ob sie den 

doch recht weiten Weg nach Oppeln 

zusammen mit ihrer Mutter 

antreten soll. „Ehrlich gesagt: Ich 

einer Auszeichnung“, sagte sie. Doch 

die Mühe hat sich gelohnt: Olga hat 

den ersten Preis in der Kategorie 

„Dichtung“ gewonnen. 

Am vergangenen Sonnabend wurden 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie die do Ergebnisse czytania. des 14. deutschsprachigen 

Literaturwettbewerbs „In der 

Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Sprache bereitgestellt. des Herzens“ in der Jegliche Oppel- 


serem Wettbewerb mitmachen. Anfangs 

war es hauptsächlich ein Wettbewerb 

für Jugendliche aus der Oppelner Gegend. 

Doch mittlerweile bekommen wir 

Einsendungen aus ganz Polen, unter 

anderem aus Warschau, Lodsch, Krakau 

von der Oppelner Sozial-Kulturellen 

Gesellschaft der Deutschen. Neben der 

aus Gleiwitz angereisten jungen Dichterin 

Olga Pawliczek kamen zu der Preisverleihung 

unter anderem auch Gerard 

Cygan aus Allenstein, Gewinner in der 

Über 100 Autoren aus 

ganz Polen machten 

bei der diesjährigen 

Ausgabe des 

Literaturwettbewerbs 

nachtsmarkt in die deutsche Stadthälfte Kategorie Prosa, und Andriej Kotin, in der Kategorie Dichtung und bekam 

LARES: Niniejszy von Görlitz materiał fahren. służy wyłącznie Gewinner do czytania. in der Kategorie Powielanie Dichtung eine w Auszeichnung jakikolwiek in der sposób Kategorie zabronione. 

A. Durecka (Erwachsene). Doch auch die Oppel- 

Prosa. „Es ist die sechste Ausgabe des 


ner Gegend war gut vertreten. Adrian 

Gwość aus Schönwitz (Gemeinde Dombrowa) 

sicherte sich den zweiten Platz 

Foto: J. Stemplewski 

Wettbewerbs, bei der ich schon mitmache. 

Ich hatte schon mal den ersten 

Platz bekommen. Das hindert mich 

aber nicht, daran es immer wieder zu 

versuchen. Ich schreibe Gedichte und 

Prosa. Aber ausgezeichnet werde ich 

meist für die Gedichte. Das bedeutet 

wohl: ich sollte beim Dichten bleiben“, 

Auf das Siegertreppchen schafften es 

dieses Jahr auch Natalia Lechwar (Dichtung), 

Daniela Foitzik und Joanna Kasperska 

(Prosa), Aleksandra Taciak (Prosa). 

Genaue Ergebnisse gibt es auf www. 

tskn.vdg.pl. Im kommenden Jahr wird 

die SKGD, wie gewohnt, einen Band mit 

allen Gewinner-Texten veröffentlichen. 

Anna Durecka 

w Opolu 


JESTEŚ LARES: W Diese GRUPIE Materialien WIEKOWEJ sind 15-30 lediglich LAT zum Lesen bereitgestellt. SIE SIND Jegliche IN DER Vervielfältigung ALTERSGRUPPE ist 15-30 strengstens JAHRE untersagt. 

NIE MASZ PRACY? 

UND HABEN KEINEN JOB? 

JESTEŚ MIESZKAŃCEM OPOLSZCZYZNY 

SIE LEBEN IN DER REGION OPPELN? 

Chcesz zdobyć LARES: nowe Niniejszy doświadczenie, 

materiał służy wyłącznie do czytania. Sie wollen Powielanie neue w Erfahrungen jakikolwiek sposób sammeln, zabronione. 

które LARES: może Diese ułatwić Materialien znalezienie sind lediglich zatrudnienia? zum Lesen bereitgestellt. welche Jegliche die Arbeitssuche Vervielfältigung erleichtern ist strengstens kann? untersagt. 

Możesz odbyć staż/praktykę w Niemczech, 

które kończą się uzyskaniem certyfikatu. 

Nie musisz znać biegle języka niemieckiego!!! 

Zgłoś się do Biura Projektu 

Złóż Dokumenty Rekrutacyjne do 15 grudnia 2013 r. 

Sie müssen die deutsche Sprache nicht fließend beherr- 

sprzedawca. 

schen!!! Melden Sie sich beim Projektbüro. 

metikerin, Maniküre. 


BRANŻA FRYZJERSTWO 


I KOSMETOLOGIA: 

do 

fryzjer, 

czytania. 

kosmetyczka, 

manikiurzystka. 

bungsunterlagen ein. 

Reichen 

Powielanie 

Sie bis zum 15. Dezember 

w jakikolwiek 

2013 Ihre Bewer- 



Weź udział w Projekcie „Wsparcie kompetencji na starcie” realizowanym 

przez Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu w partnerstwie 

z Handwerkskammer Mannheim Rhein-Neckar-Odenwald. 

Szczegóły dostępne są w Biurze Projektu lub na stronie 

www.kompetencje.wup.opole.pl 

Proponujemy staż/praktykę w Niemczech 

w jednym z zawodów: 

BRANŻA BUDOWLANA: murarz, kafelkarz (glazurnik), 

sztukator, zbrojarz, malarz, tapeciarz, hydraulik i monter 

instalacji sanitarnych, monter instalacji klimatyzacyjnych 

i grzewczych. 

BRANŻA MECHANIKI POJAZDOWEJ I SERWISU POJAZDÓW: 

mechanik samochodowy, mechatronik samochodowy, elektryk 

sam., elektrotechnik sam. (obsługa pojazdów hybrydowych), 

blacharz sam., lakiernik sam. 

BRANŻA PRZEMYSŁ DRZEWNY I MEBLARSTWO: stolarz, 

LARES: Niniejszy materiał • szkoleniu służy z języka niemieckiego wyłącznie do czytania. Wir bieten Powielanie Ihnen ein Praktikum w in jakikolwiek Deutschland sposób • Praktikum zabronione. 

in Deutschland 

• stażu/praktyce w Niemczech 

in einem dieser Berufe an: 

• Arbeitsvermittlung 

LARES: Diese Materialien sind • lediglich pośrednictwie pracy zum Lesen bereitgestellt. BAUBRANCHE: Jegliche Maurer, Fliesenleger, Vervielfältigung Stuckateur, Eisenflechter, ist strengstens untersagt. 

• ubezpieczenie NNW 

Tischler, Zimmermann, Holzlackierer 


• transport, 

służy 

noclegi, wyżywienie 

wyłącznie 

na stażu/praktyce 

do czytania. 

w Niemczech 

Dreher, Fräser, Schlosser, Schweißer, Metallschleifer, Lackierer, 

BRANCHE 

Powielanie 

METALLBEARBEITUNG 

w 

UND 

jakikolwiek 

SCHWEISSTECHNIK: 

sposób 

Praktikums 

zabronione. 

in Deutschland 


cieśla, lakiernik drzewny 

BRANŻA OBRÓBKA METALI I SPAWALNICTWO: tokarz, 

frezer, ślusarz, spawacz, szlifierz metali, lakiernik, operator 

CNC, pneumatyk. 

BRANŻA ELEKTRYCZNA I ELEKTRONICZNA: elektryk, monter 

elektronik, monter sprzętu elektronicznego (monter tzw. inteligentnych 

systemów), monter systemów radiowo-telewizyjnych, 

monter i serwisant urządzeń elektronicznych. 

BRANŻA ADMINISTRACJA I ZARZĄDZANIE: pracownik obsługi 

LARES: Niniejszy materiał służy e-mail: wyłącznie kompetencje@wup.opole.pl do czytania. BRANCHE Powielanie BÄCKEREI/KONDITOREI: w Bäcker, jakikolwiek Konditor, Verkäufer. sposób zabronione. 


LARES: Projekt współfinansowany Diese Materialien ze środków Unii Europejskiej sind w lediglich ramach Europejskiego zum Funduszu Lesen Społecznego bereitgestellt. Jegliche Das Projekt Vervielfältigung wird von der Europäischen Union aus ist dem strengstens Europäischen Sozialfonds untersagt. 

gefördert 

biurowej. 

Wojewódzki Urząd Pracy 

BRANŻA PIEKARNICZO-CUKIERNICZA: piekarz, cukiernik, 

Osoba zakwalifikowana do Projektu będzie uczestniczyć 

w następujących formach wsparcia: 

• poradnictwie zawodowym - Indywidualny Plan Działania 

• spotkaniu z psychologiem 

• jednodniowym warsztacie aktywnego poszukiwania pracy 

• szkoleniu zawodowym 

W ramach Projektu zapewniamy: 

• stypendium stażowe oraz stypendium szkoleniowe 

• zwrot kosztów dojazdu na spotkanie z doradcą zawodowym, 

psychologiem, pośrednikiem pracy oraz warsztat aktywnego 

poszukiwania pracy 

Projekt jest realizowany w okresie: 

marzec 2013 – grudzień 2014 

BIURO PROJEKTU: 45-231 Opole ul. Oleska 127 IIp. 

tel. 77 44 231 44 


Sie können ein Praktikum in Deutschland absolvieren, 

welches Sie mit einem Zertifikat abschließen. 

Machen Sie mit beim Projekt „Kompetenzförderung am Start” 

des Woiwodschafts-Arbeitsamtes Oppeln in Partnerschaft mit 

der Handwerkskammer Mannheim Rhein-Neckar-Odenwald 

Details im Projektbüro oder unter 


Anstreicher, Tapezierer, Klempner und Monteur von Sanitäranlagen, 

Monteur von Klima- und Heizanlagen. 

BRANCHE KFZ-MECHANIK UND KFZ-SERVICE: Kfz-Mechaniker, 

Kfz-Mechatroniker, Kfz-Elektriker, Kfz-Elektrotechniker (Handling 

von Hybridfahrzeugen), Kfz-Klempner, Kfz-Lackierer. 

BRANCHE HOLZINDUSTRIE UND MÖBELHERSTELLUNG: 

CNC-Bediener, Pneumatik-Fachkraft. 

BRANCHE ELEKTROTECHNIK UND ELEKTRONIK: Elektriker, 

Elektronikmonteur, Monteur von elektronischer Ausrüstung 

(Monteur von sog. intelligenten Systemen), Monteur von Rundfunk- 

und Fernsehsystemen, Monteur und Kundendiensttechniker 

für Elektronikgeräte. 

BRANCHE VERWALTUNG UND MANAGEMENT: Bürokraft. 

BRANCHE HAAR- UND SCHÖNHEITSPFLEGE: Friseur, Kos- 

Für Personen, die für das Projekt qualifiziert werden, 

stehen folgende Unterstützungsformen 

zur Verfügung: 

• Berufsberatung: Individueller Aktionsplan 

• Gespräch mit einem Psychologen 

• Eintägiger Workshop über aktive Arbeitssuche 

• Berufsausbildung 

• Sprachschulung Deutsch 

Zum Projekt gehören: 

• ein Praktikumsstipendium und ein Ausbildungsstipendium 

• Kostenerstattung für die Anfahrt zum Gespräch mit einem 

Berufsberater, einem Psychologen, einem Arbeitsvermittler 

sowie zum Workshop über aktive Arbeitssuche 

• Unfallversicherung 

• Transport, Übernachtungen, Verpflegung während des 

Das Projekt hat eine Laufzeit 

von März 2013 bis Dezember 2014 

PROJEKTBÜRO: 45-231 Opole, ul. Oleska 127, 2. Stock 

tel. 77 44 231 44 

E-Mail: kompetencje@wup.opole.pl 

7832




6 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Pazurkiem 

Wrocław: Spotkanie poświęcone środowisku i rolnictwu Bad Salzbrunn: Freudenreiches Chortreffen 

Kotysia 

LARES: Niniejszy Zielone materiał służy światło 

wyłącznie do czytania. Powielanie 300 w jakikolwiek Sängerkehlen 



Za rok 

wybory 

Wprzyszłym roku sypnie 

w Polsce wyborami. Na wiosnę 

wejdą w szranki kandydaci 

do europarlamentu, a późną jesienią 

przyjdzie czas na wybór władz gmin, 

powiatów i województw. Nic zatem 

dziwnego, że wszyscy ważniejsi 

politycy pracują na najwyższych 

obrotach, wykazując się niesamowitą 

aktywnością w kraju, a nawet 

6. – 12. Dezember 2013 



LARES: Niniejszy materiał zeszłym tygodniu służy we Wrocławiu wyłącznie gazów do cieplarnianych. czytania. Drugim Powielanie tematem 

podjętym podczas spotkania były 

Die Veranstaltung w jakikolwiek fand im Kurtheater zu Bad sposób Salzbrunn statt. zabronione. 

W odbyło się spotkanie tematyczne 

dotyczące sind środowiska lediglich naturalnego zum Lesen priorytety bereitgestellt. w zakresie zabezpieczania Jegliche Vervielfältigung ist strengstens LARES: Diese Materialien untersagt. 

za granicą. 

Niedługo po tym, jak premier 

Donald Tusk dokonał miłego dla oka 

odmłodzenia rządu, pole polskiej bitwy 

politycznej zostało przeniesione 

na ulice Kijowa. Tam właśnie lider 

z reguły eurosceptycznego PiS stanął 

u boku znanego nie tylko z występów 

LARES: Niniejszy przedstawienie materiał sposobu służy pracy wyłącznie Saksońskiego 

Urzędu Krajowego ds. Środowidzieży 

z różnych krajów Europy w Sak- 

Freundschaftskreis in Waldenburg or- 

o możliwości do czytania. dualnego kształcenia Powielanie mło- 

Chortreffen, w jakikolwiek das vom Deutschen sposób zabronione. 

11. überregionale 

LARES: Diese Materialien ska Naturalnego, sind lediglich Rolnictwa i Geologii, zum Lesen a sonii. bereitgestellt. Podkreślał duże szanse na Jegliche rozwój ganisiert Vervielfältigung wurde. Zu „Beati Cantores“, ist strengstens 

Chortreffen, 

untersagt. 

das vom 

także nawiązanie współpracy pomiędzy 

Saksonią a Dolnym Śląskiem oraz innymi 

województwami w Polsce – powiedział 

kierownik Biura Łącznikowego 

Andreas Grapatin. 

Referaty obejmowały tematykę z za- 


kresu rolnictwa 

materiał 

oraz 

służy 

środowiska 

wyłącznie 

naturalnego. 

Prezentacje dotyczyły między zakresie. Zapotrzebowanie w branży men. Sprachlich reichte die Palette der 

dokształcenia 

do czytania. 

się w Niemczech 

Powielanie 

w tym und 

w 

Trautenau 

jakikolwiek 

(Trutnov) in 

sposób 

Nordböh- 

zabronione. 

innymi: zmian klimatu w Saksonii, upo- 

wzrasta wraz z postępem technologii gesungenen Lieder von Deutsch, über 


na pięściarskim ringu Witalija Kliczki. 

Jarosław Kaczyński chciał przez 

to wyrazić, że popiera protestujących 

zwolenników integracji z Unią 

Europejską. 

Awantura na Ukrainie dobrze 

służy na chwilę zapomnianym 

bohaterom ostatnich afer korupcyjnych 

w Polsce, ale mnie frapuje inne 

pytanie. – Ciekawe, co by było, gdyby 

tak na Opolszczyznę przyjechał jakiś 

polityk z Niemiec i poparłby burmistrza 

Dietera Przewdzinga w jego 

staraniach o większą autonomię gospodarczą 

dla gminy Zdzieszowice. 

Czy aby bohater wycieczki do Ki- 

LARES: Niniejszy Silesiaca materiał (26): Ferdynand służy wyłącznie Lassalledo czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 


jowa nie nazwałby tego zamachem 

na integralność naszego państwa?! 

Józef Kotyś 

W sferze teologii Johannes Ronge 

był tym, który objął jedną z wiodą- 

TERMINE 

cych ról w bogatym literacko okresie 

przedmarcowym – w dziedzinie 

jakikolwiek sposób zabronione. 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w 

najważniejszego 

QQTost: Am 14. Dezember veranstaltet 

der LARES: DFK Tost einen Diese Adventsmarkt. Materialien 

z ojców-założycieli SPD. 

polityki 


zaś taką 

lediglich 

postacią 

zum 

był inny 

Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Beginn ist um 14:00 Uhr. Im Programm: 

Lebkuchen-Workshop für Kinder, Auftritte 

von Norbert und Aneta und von den 

Kinder aus dem DFK-Samstagskurs, sowie 

dem Star des Abends Eleni (17:30). 

Q Gliwice: Dom Współpracy Polsko- 

Mowa o Ferdynandzie Lassalle’u 

myślicielu politycznym, działa- 

Q LARES: Niniejszy czu socjalistycznym, materiał który służy miał wyłącznie odegrać do czytania. Powielanie studiował w jakikolwiek też intensywnie dzieła sposób Heinri 

cha Heinego, Goethego i Johanna Got- 

zabronione. 

wielką rolę nie tylko w rewolucji marcowej, 

sind lecz także lediglich w innych rewolucjach zum Lesen bereitgestellt. Jegliche tlieba Vervielfältigung Fichte oraz wielu innych ist poetów strengstens LARES: Diese Materialien untersagt. 

europejskich z lat 1848–1849, znanych 

pod nazwą Wiosny Ludów. 

Ferdynand Lassalle (jego prawdziwe 

nazwisko brzmiało Lassal) urodził się 

11 kwietnia 1825 roku we Wrocławiu 

jako syn zamożnego żydowskiego han- 

Q 

Popiersie Ferdinanda Lassalle w Muzeum Miejskim 

LARES: Niniejszy dlarza materiał jedwabiem Heymana służy Lassala. wyłącznie W 

we Wrocławiu. do czytania. Powielanie dzieło w pisarskie, jakikolwiek pt. „Die Philosophie 

Foto: Klaudia Kandzia 


latach 1835–1840 uczęszczał do Gimnazjum 

Marii 

Herakleitos des Dunklen von Ephesos”, 

LARES: Diese Materialien sind 

Magdaleny 

lediglich 

we Wrocławiu, 

zum Lesen 

studia 


na uniwersytecie we Wrocławiu, 

Jegliche 

ukazało 


się w 1858 roku, w rok 

ist 

później 


-Niemieckiej zaprasza 9 grudnia do klubu 

Perełka w Gliwicach na projekcję filmu 

„Oberschlesien – tu, gdzie się spotkaliśmy” 

oraz spotkanie z reżyserem Michaelem 

Majerskim. Początek o godz. 17.00. 

Q Breslau: Am Dienstag, 10. Dezember, 

hält Ludwig Elle, Mitarbeiter am 

Sorbischen Institut Bautzen, einen Vortrag 

zum Thema „Erbe und Zukunft der 

Sorben in Deutschland”. Beginn ist um 

16 Uhr in den Räumen der DSKG Breslau, 

ul. Saperów 12. 

Q Gleiwitz: Am 13. Dezember findet 

Karolin łůnaczi 

LARES: Niniejszy piyrwszi materiał akcynt świůnteczno-adwyntowi 

służy wyłącznie chałpům do i już czytania. tak richtig nie Powielanie wiam, kedy wiadůmo, w jakikolwiek połram jeszcze brachuje. sposób Co zabronione. 

adur warto mieć już w důma. 

by to cza zrobić, żeby bůł odpowiedni roku tyn sům problym, znołcie to prze- 

tuż-tuż 


Q 


niydziela adwyntu już za A jak z inkszymi przigotowaniůma? můmynt, za szybko i za moc wszystkygo ca. Niby chce se wszystko 


um 18:00 Uhr die Eröffnung der Ausstellung 

„Pariser Neuigkeiten. Garderobe einer 

Dame aus dem 19. Jahrhundert” statt. 

Die Ausstellung wird in der Villa Caro bis 

zum 28. Februar 2014 präsentiert. 

QQTychy: Muzeum Miejskie w Tychach 

zaprasza 7 grudnia na otwarcie wystawy 

„O Łucyjach, betlejkach i herodach. Obrzędy 

i zwyczaje okresu zimowego w Tychach 

Piyrwszoł nami. Mołcie już wiyncy adwyntowy 

porobiůny? No bo to by bůł już świynti 

czas, żeby jaky mieć. Joł sie prziznům bez 

bicia, że mój tyż dopiyro we půniydziałek 

po piyrwszyj niydzieli adwyntowył zrobiyłach, 

bo wiycie, jako to je, durch niy 

prandzi załatwić, ale po 

łostatniy rzeczy se jedzie 

i tak krótko przed świyntůma, 

już niestety tak to 

je. A ludzi potym je tela, 

jakby świynta zapowie- 

ma czasu. Zawsze je cojś ważniejszygo. 

skůńczam, bo durch jeszcze co inkszygo 

do na uni czytania. cza robić i poza Powielanie uni. Moja tych igłów, w jakikolwiek co potym slatujům, sposób to możno zabronione. 

przed świyntůma, a wiy- 

choinki w izbie – no, na to sprzůntaniy dzieli dopiyro na dziyń 

LARES: Niniejszy We dzisiejszych materiał czasach służy idzie wyłącznie tyż kupić 

gotowy, ale jak se czowiek go zrobi sům, mama już tyż zaczła z porzůndkůma nie aż tak jak na sama choinka, ale tak důmo z roku na rok, kedy 


i okolicy”. Wystawę otworzy spotkanie o 

godz. 15.00, poświęcone tradycyjnym 

wigilijnym potrawom. 

QQBreslau: Am 11. Dezember beginnt 

um 17:00 Uhr im Cafe Literatka ein 

Treffen mit dem Autoren Dr. Jan Musekamp 

unter dem Motto: „Zwischen Stettin 

to zawsze wiynkszoł satysfakcja je i idzie 

padać: joł go zrobiyłach, to zarołz tyż se 

barzi podoboł, a przi gotowych to zawsze 

se cojś może nie podobać. Wiadůmo, że 

trocham czasu se na to potrzebuje, ale ta 

satysfakcja po – ta je bezcynnoł! Ale jak 

nie mołcie czasu, to styknie kupić, bo taki 

Mołcie już co fertig? Joł wům powiam 

tak: po leku, po leku zaczynům sprzůntać. 

Zaczłach od ukłołdanioł w półkach, 

od porzůndkowania papiůrów, ale jeszcze 

dużo mi brachuje, żeby wszystko było 

fertig. Podejrzywům, że wszystko i tak 

na całygo, bo tyn czas przed świyntůma 

to je zawsze taki czas, że idzie se dużo 

uporzůndkować. Nojgorszy je to, że jak 

se jedno zacznie, to potym nojlepi by se 

wszystko po kolei robiyło. Zastanawiům 

se tyż, jak to je, że niektorzi to już majům 

wszystko postrojůny, we oknach, przed 

tyż nie je dobrze, ale czy tak richtig je taki 

odpowiedni můmynt? Chyba ni! Jest eh 

tyż ciekawoł, jak to robiům inkszi, że już 

tak szybko przed świyntůma wszystko 

majům porobiůny, podziwiům ich za to, 

a jak joł se już cieszam na zapach świyżyj 

to już je, to należi do całojści i cza z tygo 

zrobić cojś pozytywnygo, a nie przejmować 

sie tym, że lecům ty igły. 

Po leku po leku już wszystky geszynki 

na świynta my ze chopym pokupiyli. 

Jakoś to wszystko se tak poukłołdało, że 

mniej wiynci my wiedzieli, co kůmu, ale 

zajś bandům świynta, ale 

ta gonitwa to już tyż do 

tych świůnt należi, Weihnachtsmarkty, 

ty zapachy we sklepach mandarynek, 

cynamonu, jabłek, pierników, do tygo 

muzyka świůntecznoł, jak niezapůmniani 

hit: „Last Christmas”... Jak już tyn 

und Szczecin. Metamorphosen der Stadt 

zwischen 1945 und 2005”. 

dla zielonych zawodów 

Podczas spotkania w Biurze Łącznikowym Wolnego Państwa Saksonia we Wrocławiu. 

i rolnictwa w Saksonii. Organizatorami 

były Saksoński Urząd Krajowy ds. 

Środowiska Naturalnego, Rolnictwa i 

Geologii oraz Biuro Łącznikowe Wolnego 

Państwa Saksonia we Wrocławiu. 

– Głównym celem spotkania jest 

wszechnienia wykorzystania biogazu w 

tym landzie, a także nowych aspektów 

bezpieczeństwa oraz zmniejszania emisji 

Twórca socjaldemokracji 

śląski pisarz, który stał się wielkim 

wizjonerem wielkiego ruchu społecznego. 

a następnie do szkoły handlowej, którą 

jednak wcześnie przerwał, aby podjąć 

Foto: M. Mendyka 

fachowych sił roboczych w zawodach 

„zielonych” w Wolnym Państwie Saksonia, 

uwzględniając przy tym dualny 

system kształcenia. Referent Henrik 

Fichtner z Wydziału ds. Egzekwowania 

Prawa Rolnego mówił przede wszystkim 

zawodowy w zawodach „zielonych”, jak 

np.: rolnik, hodowca zwierząt, specjalista 

ds. obsługi rolniczej. – Istnieją duże 

szanse dla ludzi wykwalifikowanych w 

tych zawodach na saksońskim rynku 

pracy, proponujemy również możliwość 

oraz deficytem młodych ludzi – mówił 

Henryk Fichtner. 

Magdalena Mendyka/adur 

a później w Berlinie, gdzie studiował 

historię, archeologię, filozofię i filologię. 

Der Deutsche Freundschaftskreis in Waldenburg veranstaltete kürzlich 

ein überregionales Chortreffen. Im Kurtheater von Bad Salzbrunn (Sczawno 

Zdroj) präsentierten sich Chöre aus ganz Schlesien. Auch Gäste aus 

Deutschland waren zum Chortreffen angereist. 

Es war bereits das 11. überregionale 

so der Name der Veranstaltung, reisten 

zwölf Chöre an. Neben Gesangsgruppen 

aus Nieder- und Oberschlesien, darunter 

natürlich auch aus der Umgebung von 

Waldenburg, präsentierten sich auch 

Chöre aus Dresden, Freiberg in Sachsen 

Lassalle uznawany 

jest za bodaj 

Ferdynand Lassalle już we wczesnym 

okresie życia pasjonował się ideami filozofa 

Georga Wilhelma Friedricha Hegla 

(1770–1831). W okresie uniwersyteckim 

niemieckich. 

W roku rewolucji 1848 Ferdynand 

Lassalle zaczął publikować teksty utrzymane 

w bojowym duchu, co od razu 

pociągnęło za sobą jego aresztowanie i 

kary więzienia. Jego pierwsze znaczące 

– dramat „Franz von Sickingen” oraz 

sztuka historyczna „Der italienische 

Es war bereits das 

DFK in Waldenburg 

organisiert wurde. 

Quelle: D. Stempowska 

Tschechisch und Polnisch bis Russisch. 

Die russischen Volkslieder wurden 

übrigens vom Chor „Silberklang“, einem 

Chor der Russlanddeutschen aus 

Dresden, vorgetragen. Nach diesen beeindruckenden 

Auftritten ertönte zum 

Abschluss aus über 300 Sängerkehlen 

die „Ode an die Freude“. 

D. Stempowska/adur 

Krieg und die Aufgabe Preußens”, której 

najostrzejszymi krytykami byli notabene 

Karol Marks i Fryderyk Engels, z 

dezaprobatą odnosząc się do zaprezentowanych 

przez Lassalle’a idei pruskiego 

socjalizmu, mającego funkcjonować w 

warunkach państwa narodowego. W 

świecie literatury Ferdynand Lassalle 

zasłynął jednak przede wszystkim dzięki 

swoim przemówieniom i listom. Był 

przede wszystkim orędownikiem niemieckiego 

ruchu robotniczego we wczesnym 

okresie jego istnienia, m.in. także 

jako główny inicjator i przewodniczący 

pierwszej socjaldemokratycznej organizacji 

partyjnej w niemieckim obszarze 

językowym, którą był założony przed 

150 laty Powszechny Niemiecki Związek 

Robotniczy (ADAV). Lassalle zalicza się 

zatem do grona założycieli Socjaldemokratycznej 

Partii Niemiec (SPD). 

Lassalle zmarł 31 sierpnia 1864 roku 

w miejscowości Carouge w Szwajcarii, 

w trzy dni po stoczonym pojedynku, 

mając 39 lat. Jego grób znajduje się na 

Cmentarzu Żydowskim we Wrocławiu. 

Johannes Rasim 

hit se słyszi, to już wiadůmo, że świynta 

q




LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Opole: Nowa wystawa „Art déco na Śląsku” 

Tworkau: DFK erinnert an Ursula Höntsch 


Świat porcelany 


Thema Flucht und Vertreibung 


schöpfen müssen. So einen Bericht hat 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie die gebürtige w jakikolwiek Schlesierin und sposób Schriftstellerin 

Ursula Höntsch der Nachwelt 

zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche hinterlassen. Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Talerzyki, filiżanki, kieliszki, dzbanki 

– dla niektórych to tylko elementy 

wyposażenia kuchni, ale dla fanów 

porcelany i szkła mogą to być prawdziwe 

rarytasy. I właśnie takie można 

było oglądać w miniony czwartek 

podczas otwarcia wystawy „Art déco 

na Śląsku – porcelana i szkło” w Muzeum 

Śląska Opolskiego w Opolu. 

Do Opola śląska porcelana i szkło 

przyjechały z zaprzyjaźnionego 

Śląskiego Muzeum w Görlitz. – Cieszę 

651985, ISBN 3-7464-0010-4 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie geborene w jakikolwiek Schriftstellerin nur zwei sposób Werke zabronione. 

in ihrem Leben verfasst. Dazu gehört der 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Roman Vervielfältigung „Wir Flüchtlingskinder“. ist In ihm strengstens DDR flohen. untersagt. 

się, że wszystkie obiekty dotarły w całości, 

tym bardziej że większość pochodzi 

od prywatnych właścicieli. Do tej pory 

jednak mieliśmy szczęście i nic się nie 

potłukło – żartował podczas otwarcia 

wystawy jej kurator z Muzeum w Görlitz, 

dr Martin Kügler. Prezentowana w 

Muzeum Śląska Opolskiego wystawa jest 

trzecią ekspozycją, która przyjechała do 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie aus dem w jakikolwiek Geschichtsunterricht sposób kennen. zabronione. 

Als ob sie ein Tagebuch verfassen würde, 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche beschreibt Vervielfältigung sie den Alltag in Schlesien ist strengstens zu bringen. untersagt. 


tach 20. 

materiał 

i 30. była obecna 

służy 

na każdym 

wyłącznie 

śląskim 

stole – podkreślał Martin Kübler. które odbędą się 19 grudnia w siedzibie Ostpreußen und Pommern Zuflucht 

warsztaty 

do 

na 

czytania. 

temat porcelany 

Powielanie 

śląskiej, ist, sieht 

w jakikolwiek 

der Leser Flüchtlinge 

sposób 

aus 

zabronione. 

W związku z prezentowaną wystawą muzeum. 

in Schutzräumen suchten und wie sie Veranstaltungen“ vor. 


Opola ze Śląskiego Muzeum w Görlitz. 

Swego czasu prezentowana tu była też 

wystawa poświęcona porcelanie, tym 

razem jednak pokazana jest tylko porcelana 

i szkło art déco, nie bez powodu. 

– Śląskie fabryki porcelany odgrywały 

dominującą rolę w produkcji porcelany 

art déco, np. Huta Józefiny w Szklarskiej 

Porębie czy firma Schlegelmilch z Tułowic. 

Dzisiaj pokazujemy porcelanę, która 

być może pod względem artystycznym 

nie była najwyższych lotów, za to w la- 

Wystawę będzie można zwiedzać do 28 lutego 2014 roku. 

Muzeum Śląska Opolskiego organizuje 

Wrocław: Spotkanie z pisarzem Volkerem Braunem 

A. Durecka 

Oppelner 

Nachrichten 



Q 

Q Listopadowe opowieści: 16 listopada 

odbyło się w Większycach spotkanie 

w ramach projektu „Listopadowe 

opowieści”. W spotkaniu, organizowanym 

przez miejscowe DFK, wzięło udział około 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w po jakikolwiek latach, aby zaskoczyć sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung 

dwujęzyczną edycją 


plety” na wrocławskim Rynku. 

Swoje przekłady wierszy z dwujęzycznego 

tomu poezji „Równowaga” 

przeczytali podczas spotkania tłumacze 

dzieła: Wojciech Kunicki, Marek Śnie- 

40 osób: dzieci, rodzice i goście. W trakcie 

spotkania Ruth Krupa, Elizabeth Freier 

i Lidia Wiesiołek oraz Henryk Skrobek 

opowiadali zebranym, jak wyglądały 

Większyce w przeszłości: jakie istniały 

budynki, o starym wiatrowym młynie, 

o zawodach, których dzisiaj już nikt nie 

wykonuje, o pałacu i ich właścicielach, 

ciński, Piotr Stronciwilk i Marek Zybura. 

Polsko-niemiecki tom powstał dzięki 

współpracy CSNE im. Willy’ego Brandta 

z Klasą Literatury Saskiej Akademii 

Sztuk w ramach realizacji projektu „Kultura, 

literatura i pamięć w stosunkach 

polsko-niemieckich”. Wysoki poziom 

publikacji zapewnili wspólnie: redaktor 

Przemysław Włodarczyk. 

Volker Braun, pisarz z byłych wschodnich 

Niemiec, powraca do polskich 

czytelników po latach, aby zaskoczyć 

dwujęzyczną edycją swoich wierszy. 


Leserbrief LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Jakub Gaicki ist strengstens untersagt. 

z Kozy Wielkiej 

o generale o nazwisku Neumann, od 

którego Większyce w przeszłości wzięły 

nazwę, i o jego zasługach dla Koźla w 

czasie walk o twierdzę kozielską. Dzieci 

z ciekawością słuchały, a następnie z modeliny 

wykonywały przedmioty, o których 

słyszały. Powstały wiatraki, armaty, 

kościoły i pałace, w niektórych pracach 

pomagali rodzice. Na zakończenie wszyscy 

zjedli smaczny poczęstunek. Projekt 

został dofinansowany przez Ministerstwo 

Spraw Wewnętrznych Republiki Federalnej 

Niemiec za pośrednictwem Związku 

Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno- 

-Kulturalnych w Polsce. 

Q Konferenz im Museum der 

wyjazd do Niemiec był w roku 2000. Q 


Miałem 

w jakikolwiek 

wtedy 7 lat i musiałem 

sposób 

chodzić 

zabronione. 

znów do zerówki, bo nie umiałem ani 


Kriegsgefangenen: Am 2. Dezember 

fand im Zentralmuseum der Kriegsgefangenen 

Lamsdorf-Oppeln eine Konferenz 

zum Thema „Juden – polnische Soldaten 

in deutscher Gefangenschaft“ statt. 

Während der Konferenz wurde der Forschungsstand 

im Bereich des Schicksals 

von Juden als Soldaten in der polnischen 

Quelle: Hubert Deja 

aby go poznać, mogłem się też spokoj- 

LARES: Niniejszy Nach materiał der heiligen Messe służy in deutscher wyłącznie do czytania. Powielanie przyzwyczaić w jakikolwiek do naszego sposób nowego zabronione. 

Sprache – unserer Klosterkirche wird 

życia. 


Armee während des Zweiten Weltkrieges 

dargestellt. Im Herbst 1939 gerieten zirka 

60.000 jüdische Soldaten der polnischen 

Armee in deutsche Gefangenschaft. Das 

Schicksal dieser Juden wurde bisher kaum 

wissenschaftlich untersucht. 

adur 

Oppelner Nachrichten 

LARES: Niniejszy das bekannte materiał Lied: „Ich służy hatt’ einen wyłącznie Kameraden“krajowców. 

do czytania. Powielanie jest dobry, w jakikolwiek bo pomaga i wspiera sposób obco- 

zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich Hubert zum Deja Lesen Jakub Gaicki bereitgestellt. Foto: Jegliche prywatne Vervielfältigung Klaudia ist Patacz strengstens untersagt. 

Foto: A. Durecka 

Tekst odżywa w drugim języku 

W stolicy Dolnego Śląska gościł znany 

niemiecki pisarz Volker Braun. 

Promował swoją najnowszą publikację 

– retrospektywny polsko- 

-niemiecki tom „Das Gleichgewicht 

/ Równowaga”. Spotkanie autorskie 

odbyło się w księgarni „Tajne Kom- 

Volker Braun (w środku) z tłumaczami swoich utworów 

Volkstrauertag in Groß Borek 

In Groß Borek wird den Gefallenen seit 1990 am Volkstrauertag gedacht 

Im Wochenblatt Nr. 46 vom 15.-21. 

November konnten wir lesen, dass 

der DFK Nesselwitz jedes Jahr eine Gedenkfeier 

zum Gedächtnis an alle Gefalse 

in deutscher Sprache gelesen - bege- 

übrigens jeden Sonntag eine heilige Meslenen 

und Vermissten beider Weltkriege ben sich alle Kirchenbesucher mit dem 

organisiert. 

Priester und unserer Blaskapelle, die auch 

Auch bei uns in Groß Borek findet auf während der heiligen Messe spielt, zum 

Vorschlag des DFK schon seit 1990 jedes Kriegerdenkmal um dort gemeinsam zu 

Jahr der Volkstrauertag (zwei Sonntage beten und zu singen – unter anderem 

vor dem ersten Advent) bzw. eine Gedenkfeier 

statt. Dieses Jahr schon zum 

24. Mal. 

Foto: M. Mendyka 

LARES: Niniejszy wydania materiał prof. Marek Zybura, służy kierownik wyłącznie Jak sam do mówi: czytania. „Tekst, który Powielanie odżywa w aby opisywać w jakikolwiek rzeczywistość, sposób w której zabronione. 

katedry germanistyki w Centrum, tłumacze 

sind tomu oraz lediglich wydawca z Wrocławia, zum Lesen jaka może bereitgestellt. przytrafić się autorowi”. Jegliche Wy- 

Jest Vervielfältigung przekonany, o społecznych ist powin- 

strengstens 

drugim języku, jest najlepszą rzeczą, żyje człowiek, lecz po to, aby ją zmieniać. 


dany we Wrocławiu w tym roku tom 

jest jak dotąd najpełniejszym zbiorem 

poetyckich poszukiwań poety w Polsce 

od roku 1963, czyli od początków jego 

twórczej pracy. 

Lubię Niemcy 

Flüchtlingskind aus Schlesien 

Das wird immer mehr zu einer vergessenen 

Angelegenheit, da es immer 

weniger Zeitzeugen gibt, die von den 

schrecklichen Ereignissen berichten 

könnten. So bleiben geschriebene Berichte, 

aus denen wir unser Wissen 

Zu den Grishams und Kings dieser 

Welt zählte Ursula Höntsch sicherlich 

nicht. Während die amerikanischen 

Bestsellerautoren es sogar schaffen, einige 

Bücher jährlich herauszugeben, 

hat die im schlesischen Frankenstein 

beschreibt sie die Erlebnisse, die in Liegnitz, 

der Stadt mit der sie in Schlesien 

am meisten verbunden war, begonnen 

haben. Als zehnjähriges Mädchen erlebt 

sie am eigenen Leibe all das, was viel 

ältere Jugendliche (wenn überhaupt) nur 

während der Nazizeit. Sowohl Hitlergruß 

und die Verehrung des Führers, 

als auch der Schmerz über den Verlust 

der Angehörigen im Krieg waren hier 

präsent. Mit den Augen eines Mädchens, 

das das Ebenbild von Höntsch 

unter ständigem Beschuss sowjetischer 

Volker Braun, pisarz 

z byłych wschodnich 

Niemiec, powraca 

do czytelników w Polsce 

swoich wierszy. 

Podczas spotkania pisarz mówił również 

o tym, że jako poeta pisze nie po to, 

nościach literatury , którą rozumie jako 

„kuźnię społecznych idei”. Volker Braun 

dąży do tego, aby jego pisarstwo stało się 

zaczynem rewolucyjnych przeobrażeń. 

Magdalena Mendyka 

Pochodzę z miasteczka Koza Wielka, 

niedaleko Sycowa. Nasz pierwszy 

słowa po niemiecku. 

Byłem wówczas na tyle mały, że nie 

miałem żadnych uprzedzeń wobec 

Niemiec. I to było chyba najlepsze, co 

mogło mi się zdarzyć. Przez to miałem 

możliwość dać temu narodowi szansę, 

Lubię Niemcy, bo w Niemczech można 

poznać dużo różnych kultur. Myślę, 

że Niemcy są czasami regresywni, 

właśnie przez tę ich wielokulturowość 

ten kraj jest taki specjalny dla mnie! 

Spotykają się tu ludzie z całego świata. 

Z mojego punktu widzenia ten kraj 

„Wir Flüchtlingskinder” von Ursula Höntsch erschien 

1985 im Mitteldeutschen Verlag Halle - BuchClub 

Flugzeuge mit dem Zug in die spätere 

Als Höntsch 1985 „Wir Flüchtlingskinder“ 

herausbrachte, hatte sie die 

politische Szene in der DDR fast auf 

den Kopf gestellt. Ein Tabuthema war 

gebrochen, und dies wird zum größten 

Verdienst der Autorin gezählt. Sie schaffte 

es, einen verschwiegenen Aspekt der 

deutschen Geschichte ans Tageslicht 

Ursula Höntsch ist vor 13 Jahren 

65-jährig in Berlin gestorben. Der 

im niederschlesischen Frankenstein 

(Ząbkowice Śląskie) geborenen Schriftstellerin 

wurde am 27. November beim 

DFK Tworkau gedacht. Dr. Alina Dittman 

stellte das Schaffen der Autorin im 

Rahmen des Projektes „Literarische 

Łukasz Biły 

war eine Zeitung, die von 1895 bis 

1935 im Oppelner Land erschien.




8 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Niemcy? Ważny partner! 

6. – 12. Dezember 2013 



Z Andrzejem Bułą (PO), który od 12 listopada bieżącego roku jest marszałkiem województwa opolskiego, zastępując na tym stanowisku Józefa Sebestę, 

rozmawia Krzysztof Świerc 

– W ostatnim wydaniu „Wochenblatt. 

pl” wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa 

Opolskiego Józef Kotyś odniósł 

się do Pańskiego exposé po wyborze na 

funkcję marszałka. Jak Pan odebrał 

te słowa? 

– Uważam, że recenzja pana Józefa 

Kotysia była bardzo dobra, za co mu 

dziękuję, a korzystając z okazji, chcę 

dodać, że w swoim exposé zawarłem 

dokładnie to, co chciałem. 


Zukunft entgegensehen. 




– Jak wyobraża Pan sobie współpracę 

z MN – koalicjantem współrządzącym 

regionem? 

– Mniejszość niemiecka w województwie 

opolskim to bardzo ważny 

partner, dlatego wierzę, że będziemy z 

sobą ściśle i owocnie współpracować, 

będę też dążył do tego, by nie dzielić 

lokalnej społeczności na „naszych” i 

„waszych”. Wiem, że jest to możliwe, bo 



w czasach mojego dzieciństwa mieszkałem 

na wsi pod Byczyną, która była typową 

wioską zamieszkaną przez ludzi, 

którzy przybyli tam z wschodu Polski, 

ale sąsiadowaliśmy z Łowkowicami i 

Kujakowicami – miejscowościami zamieszkanymi 

przez Ślązaków, którzy 

mieli korzenie przedwojenne, niemieckie, 

mimo to na tym tle problemów nie 

LARES: Niniejszy zdecydował materiał się zainwestować służy u wyłącznie nas, jest mer zusammen do czytania. Fußball gespielt, Powielanie hatten nicht w schlecht. jakikolwiek Ich möchte daher sposób nochmals 

dazu auffordern, personell beding- 

zabronione. 

znajomość języka, ale na pewno jest to in Lowkowitz die gemeinsame Pfarrei 

LARES: Diese Materialien handicap sind i pozytyw lediglich w kontaktach zum z ludź- 

Lesen und trafen bereitgestellt. uns auch immer wieder Jegliche prites 

Vervielfältigung beiseite zu lassen, denn dann ist wird strengstens rieren. untersagt. 

Foto: Agnieszka Szotka 


Nie będę się 

służy 

kierował 

wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

mi. Stąd wierzę, że faktycznie ten atut vat, was für uns damals ganz natürlich dürfen es nicht vergeuden! 

będzie pomocny i postaram się go wyko- 

war. Auch für mich, obwohl meine El- 

LARES: Diese Materialien żadnymi sind lediglich kategoriami zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

było nigdy! 

– Na pewno? 

– Zapewniam, że nigdy! Zawsze graliśmy 

razem w piłkę, mieliśmy jedną 

parafię w Łowkowicach, spotykaliśmy 

się też prywatnie i było to dla nas czymś 

zupełnie naturalnym. Dla mnie także, 

choć moi rodzice również przyjechali 

tu ze wschodu Polski. Jednak z perspektywy 

lat za najważniejsze uważam fakt, 

że nauczyliśmy się wtedy wspólnie żyć, 

pracować, a przede wszystkim – szanować 

się! I tak też zamierzam kwestie 

mniejszości i większości traktować obecnie, 

jako marszałek regionu. A swoją 

drogą zawsze bardzo podobało mi się 

umiłowanie porządku przez Ślązaków 

i ich tradycje. 

edukacyjny i podobnie jak wiele organizacji 

pozarządowych materiał daje służy ludziom wyłącznie pew- 

muszą do czuć czytania. się gorsze od tych Powielanie funkcjo- 

deutschen w jakikolwiek Minderheit, sondern sposób gegen- 

zabronione. 

do najwyższej europejskiej półki i und zwar nicht nur gegenüber der 


ne emocje, historie, wspomnienia, a to nujących już na rynku niemieckim, ba... über allen Koalitionspartnern. Hierbei 

LARES: Diese Materialien bardzo sind ważne. lediglich Poza tym w planach zum mam Lesen mogą bereitgestellt. z nimi konkurować! Jegliche vertraue Vervielfältigung ich darauf, dass ich von ist der strengstens untersagt. 

– Czego jako marszałek województwa 

opolskiego oczekuje Pan od MN? 

– Oczekiwania mam spore, ale nie tylko 

wobec mniejszości niemieckiej, lecz 

wobec wszystkich koalicjantów. Wierzę 

jednak, że na mniejszości niemieckiej się 

nie zawiodę, bo ma olbrzymi potencjał, 

aby kreować nowe wydarzenia. Ba, to 

już się dzieje, myślę tu m.in. o „polityce 

senioralnej”. Uważam też, że mniejszość 

niemiecka w różnych kwestiach często 

była przykładem dla innych, dlatego 

chcę, by pozostała tak aktywna jak dotąd 

i aby nadal wiele rzeczy kierowała pro 

publico bono. 

– Podczas rządów marszałka Józefa 

Sebesty dostrzegaliśmy brak szacunku 

do MN, której głos praktycznie się nie 

liczył. I to zarówno w koalicji, jak i w 

regionie. Czy i jak zamierza Pan ten 

fakt zmienić? 

– Nie chciałbym komentować pracy 

i zachowań mojego poprzednika, choć 

szczerze mówiąc, nie zgadzam się z tym 

twierdzeniem. Uważam, że to mogły 

być tylko odczucia interpersonalne, bo 

wiele spraw, które dotykają współpracy 

międzyludzkiej, zależy od tego, jak 

czuje się Niemcem, jest w mniejszości i Die deutsche Minderheit in der Woiwodschaft 

Befindlichkeiten gewesen sein. Vieles 


dzięki 

materiał 

tej organizacji coś 

służy 

dobrego 

wyłącznie 

czyni 

do 

Oppeln 

czytania. 

ist ein sehr 

Powielanie 

wichtiger davon, 

w 

was 

jakikolwiek 

die Kooperation 

sposób 

zwischen 

zabronione. 

dla dobra naszej społeczności, a ja będę Partner. Ich bin daher zuversichtlich, Menschen anbetrifft, hängt eben davon 


poszczególne charaktery dogadują się z 

sobą i jakie kto ma predyspozycje osobowe 

do tego, żeby współpracować. I na 

tym bym ten temat zakończył. 

– A ja nie, ponieważ dowodów na to, 

że MN była co najmniej źle traktowana, 

jest wiele. Już sam fakt, że do koalicji 

weszła „kuchennymi drzwiami”, mówi 

sporo. 

– Ale jeśli spojrzymy na materiały, 

które mówią o tym, jak samorząd 

województwa angażował się w pewne 

przedsięwzięcia związane choćby 

z mieszkańcami regionu należącymi 

do mniejszości niemieckiej, to tak naprawdę 

nie wyglądało to źle. A zatem 

jeszcze raz apeluję: odstawmy sprawy 

interpersonalne na bok, bo wówczas 

sprawy formalne będą wyglądać zupełnie 

inaczej, a przyszłość regionu będzie 

rysować się optymistyczniej. 

Marszałek Andrzej Buła 

politycznymi 

i jakimikolwiek 

uprzedzeniami. 

oraz innowacji w biznesie i już niebawem 

będziemy do czytania. musieli poprosić Powielanie 200 Region w mit jakikolwiek den Fragen rund sposób um Min- 

zabronione. 

will ich auch jetzt als Marschall dieser 


– Oby przyszłość MN i jej rola w ko- 

naszych firm, żeby się w ten projekt zaderheit 

und Mehrheit umgehen. Neben- 


alicji także. 

– Tożsamość mniejszości niemieckiej, 

jej dynamika i zaplecze osobowe 

powinno to gwarantować, ba – w wielu 

kwestiach nadawać ton w regionie. MN 

kreuje bowiem duży obszar społeczny, 

też zbudowanie mocniejszej współpracy 

gospodarczej województwa opolskiego z 

Niemcami – największym, najbliższym, 

najlepiej z nami skomunikowanym partnerem 

– i chciałbym, żeby MN pomogła 

mi w realizacji tego celu. M.in. poprzez 

LARES: Niniejszy kontakty, materiał jakie posiada służy w RFN wyłącznie z ludźmi wodschaft do czytania. Oppeln, sprach Powielanie Krzysztof Augen w öfter jakikolwiek in verschiedenen sposób Fragen zabronione. 

związanymi z tym regionem. To jest nasze 

ogromne sind bogactwo lediglich – niewiele zum regio- 

Lesen bereitgestellt. Jegliche gewesen. Vervielfältigung Daher wünsche ich mir, ist dass strengstens 

Świerc. 

ein Vorreiter und ein Vorbild für andere 


nów taki kapitał ma. Nie zmarnujmy go! 

– A czy MN może od Pana oczekiwać 

także wsparcia niepolitycznego? Czyli 

pokazywania jej jako jednego z atrybutów 

regionu, a nie tylko prezentowania 

w momentach, kiedy można coś ugrać 

LARES: Niniejszy bądź zyskać. materiał służy wyłącznie Die do Rezension czytania. von Józef Kotyś Powielanie erachte 

ich als sehr gut und bin ihm dafür noch in der Region. Wollen Sie dies 

zählte w kaum, jakikolwiek weder in der sposób Koalition zabronione. 

– Bez względu na to, kto kim jest i 


kogo reprezentuje, 

sind lediglich 

dla mnie jest 

zum 

obywa- 

Lesen 

dankbar. 


In meinem Exposé habe 

Jegliche ändern, 


falls ja wie? 


telem województwa opolskiego. Dlatego 

już w swoim pierwszym wystąpieniu 

po wyborze na stanowisko marszałka 

powiedziałem, że nie będę kierował się 

żadnymi kategoriami politycznymi i jakimikolwiek 

uprzedzeniami! Jeśli ktoś 

miał odpowiednie narzędzia do tego, by 

to pokazywać, to tak uczynię. Ale mam 

też prośbę – niech mniejszość niemiecka 

nie zamyka się tylko na siebie, bo jest na 

tyle sprawa i aktywna, że może wyjść z 

ofertą i pożytkiem do innych. 

po niemiecku, by w ten sposób zachęcać 

firmy z Niemiec do inwestowania 

w województwie opolskim – regionie, 

który jak tlenu potrzebuje inwestycji i 

miejsc pracy? 

– Nie uważam, by jedynym pozytywnym 

warunkiem, by dany przedsiębiorca 

rzystywać. A korzystając z okazji, pragnę 

podkreślić, że z myślą o inwestycjach 

i gospodarce zdążyłem już w imieniu 

woj. opolskiego podpisać pierwszy ponadnarodowy 

projekt z Uniwersytetem 

w Mannheim na temat transferu wiedzy 

angażowały. Zobaczymy, jak ekonomiści 

z Uniwersytetu w Mannheim będą postrzegać 

nasze firmy i jak one dadzą się 

poznać nad Renem. Szczerze mówiąc, 

o wynik jestem spokojny, bo uważam, 

że nasze przedsiębiorstwa zaliczają się 

Deutsche? Wichtige Partner! 

Mit Andrzej Buła (PO), dem am 12. 

November als Nachfolger von Józef 

Sebesta gewählten Marschall der Woi- 

Der stellvertretende Oppelner Sejmik-Vorsitzende 

Józef Kotyś hat sich in 

der vorherige Wochenblattausgabe zu 

Ihrem Exposé als neugewählter Marschall 

der Woiwodschaft geäußert. Wie 

haben Sie das empfunden? 

übrigens genau das zum Ausdruck gebracht, 

was ich wollte. 

Wie stellen Sie sich die Zusammenarbeit 

mit der deutschen Minderheit als 

Ihrem Koalitionspartner und damit als 

Mitregent in der Region vor? 

dass wir eng und ergiebig zusammenarbeiten 

werden. Auch werde ich bestrebt 

sein, die hiesige Bevölkerung nicht in 

„unser“ und „euer“ zu spalten. Dass dies 

gut möglich ist, weiß ich noch aus meiner 

Kindheit in einem Dorf bei Pitschen, 

– Czy spróbuje Pan wykorzystać potencjał 

materiał językowy drzemiący służy w regionie, wyłącznie ner aus do dem czytania. Osten Polens zugewandert Powielanie nachteiligt w jakikolwiek wurde. Allein die sposób Tatsache, zabronione. 

einem typischen Dorf, dessen Bewoh- 

dafür, dass die Minderheit stark be- 


w którym rzesze ludzi dobrze mówią waren. Aber unsere Nachbardörfer wa- 

dass sie die Koalition sozusagen durch 


ren Lowkowitz und Kunzendorf. Diese 

Ortschaften waren von Oberschlesiern 

mit deutschen Wurzeln bewohnt, und 

trotzdem hat es vor diesem Hintergrund 

nie Probleme gegeben. 

Bestimmt nicht? 

Ganz bestimmt, nie! Wir haben im- 

tern ebenfalls aus Ostpolen hierhergekommen 

waren. Als ganz entscheidend 

sehe ich im Rückblick der Jahre jedoch, 

dass wir damals gelernt haben, gemeinsam 

zu leben und zu arbeiten und vor 

allem einander zu respektieren! Genauso 

bei bemerkt, ich war schon immer von 

der Ordnungsliebe der Oberschlesier 

und ihren Traditionen sehr angetan. 

Was erwarten Sie als Marschall von 

der deutschen Minderheit? 

Meine Erwartungen sind erheblich, 

deutschen Minderheit nicht enttäuscht 

werde, da diese ein enormes Potenzial 

hat Neues zu kreieren. Was ja auch bereits 

geschieht – ich denke hier etwa 

an die Seniorenpolitik der Minderheit. 

Die deutsche Minderheit ist in meinen 

sie weiterhin so aktiv wie bisher bleibt 

und nach wie vor viele Dinge pro publico 

bono lenkt. 

Unter Marschall Józef Sebesta spürten 

wir mangelnde Wertschätzung für 

die deutsche Minderheit. Ihre Stimme 

Ich möchte die Arbeit und die Verhaltensweisen 

meines Vorgängers 

nicht kommentieren. Ehrlich gesagt 

stimme ich aber mit dieser Ansicht 

nicht überein. Es dürften aus meiner 

Sicht vor allem zwischenmenschliche 

ab, wie einzelne Akteure miteinander 

klarkommen und welche Veranlagung 

zur Kooperation die jeweiligen Partner 

mitbringen. Damit würde ich das Thema 

vorerst beenden. 

Ich aber nicht, denn vieles spricht 

die Hintertür betrat, spricht Bände. 

Wenn wir uns nun aber die Unterlagen 

ansehen, die davon sprechen, wie 

die Woiwodschaftsregierung sich für 

Vorhaben nicht zuletzt im Sinne der 

deutschen Bevölkerung der Region einsetzte, 

so stand es damit nun wirklich 

auch das Offizielle ganz anders aussehen 

und wir können dann optimistischer der 

Und hoffentlich auch der Zukunft der 

deutschen Minderheit und ihrer Rolle 

in der Koalition. 

Das Selbstverständnis der deutschen 

Minderheit, ihre Dynamik und ihre personelle 

Basis dürften hierfür der Garant 

sein, ja es könnte in vielen Fragen 

tonangebend in der Region sein. Die 

deutsche Minderheit deckt einen großen 

sozialen und bildungspolitischen Teilbereich 

ab und vermittelt den Menschen 

so, ähnlich vielen Nichtregierungsorganisationen, 

auch bestimmte Emotionen, 

Geschichten und Erinnerungen. Dies 

ist auch sehr wichtig. Ich plane zudem 

eine stärkere wirtschaftliche Zusammenarbeit 

der Woiwodschaft Oppeln 

mit Deutschland als unserem größten, 

am nächsten gelegenen und am besten 

mit uns kommunizierenden Partner. 

Und ich möchte, dass die deutsche 

Minderheit mich bei dieser Zielsetzung 

unterstützt, so z.B. über ihre Kontakte 

in Deutschland zu Menschen, die mit 

dieser Region verbunden sind. Dies ist 

ein enormer Reichtum und ein Kapital, 

wie es nur wenige Regionen haben. Wir 

Kann sich die Minderheit von Ihnen 

auch außerpolitische Unterstützung 

erhoffen? Indem sie als ein festes Attribut 

dieser Region dargestellt wird, 

und zwar nicht nur dann, wenn man 

dadurch etwas erreichen will. 

Für mich ist ein jeder hier ungeachtet 

dessen, was er ist und wen er vertritt, ein 

Bürger der Woiwodschaft Oppeln. Ich 

habe deshalb unmittelbar nach meiner 

Wahl zum Marschall gesagt, dass ich 

mich von keinen politischen Klassifizierungen 

und von keinerlei Vorurteilen 

werde leiten lassen! Wer sich als Deutscher 

empfindet und als organisiertes 

Mitglied der deutschen Minderheit 

Gutes für unser Gemeinwesen tut, 

wird von mir nach Maßgabe der mir 

zur Verfügung stehenden Instrumente 

auch öffentlich gewürdigt werden. Aber 

ich habe auch eine Bitte – nämlich, dass 

die deutsche Minderheit sich nicht abschottet. 

Denn sie ist tüchtig und aktiv 

genug, um auf alle Mitbürger mit nützlichen 

Angeboten zuzugehen. 

Werden Sie versuchen, das in dieser 

Region vorhandene Sprachpotenzial 

mit vielen gut Deutsch sprechenden 

Menschen zu nutzen, um so bundesdeutsche 

Unternehmen zu Investitionen 

in der Oppelner Woiwodschaft zu 

ermuntern? Einer Region, die Investitionen 

und Arbeitsplätze wie Sauerstoff 

braucht. 

Ich bin zunächst einmal der Meinung, 

dass Sprachkenntnisse nicht die einzige 

Voraussetzung dafür sind, dass sich 

ein Unternehmer entscheidet bei uns 

zu investieren. Aber es ist ganz gewiss 

ein Vorteil im Umgang mit Menschen. 

Daher bin ich zuversichtlich, dass diese 

Trumpfkarte tatsächlich hilfreich 

sein wird und ich werde versuchen, 

sie immer wieder auszuspielen. Hierzu 

möchte ich anmerken, dass ich im 

Hinblick auf Investitionen und die 

Wirtschaft inzwischen im Auftrag der 

Woiwodschaft Oppeln ein erstes supranationales 

Projektvorhaben mit der 

Universität Mannheim zum geschäftlichen 

Wissens- und Innovationstransfer 

unterzeichnet habe. Schon bald wollen 

wir an 200 unserer Unternehmen mit 

der Bitte herantreten, in dieses Projekt 

einzusteigen. Wir werden sehen, wie die 

Mannheimer Wirtschaftswissenschaftler 

unsere Firmen einschätzen und wie 

diese sich in Deutschland zu erkennen 

geben. Um das Ergebnis bin ich ehrlich 

gesagt unbesorgt, denn ich sehe unsere 

Unternehmen ganz oben im europäischen 

Vergleich und sie brauchen sich 

gegenüber denjenigen in Deutschland 

gar nicht schlechter zu fühlen, ja sich 

können mit ihnen erfolgreich konkur- 

q




LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Aktuelles 

Lesen bereitgestellt. Aktualności 


Gleiwitz: Konferenz - „Die kommunistischen Behörden gegenüber der deutschen Bevölkerung in Polen 1945-89“ 


Die Uhr tickt 



28 i 29 listopada miała miejsce międzynarodowa 

konferencja pt. „Władze 

komunistyczne wobec ludności niemieckiej 

w Polsce 1945–1989” zorganizowana 

przez jakikolwiek Instytut Pamięci Narodowej sposób zabronione. 


– Główną Komisję Ścigania Zbrodni 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche przeciwko Vervielfältigung Narodowi Polskiemu ist (IPN), strengstens untersagt. 

„Wir als Volksgruppe haben immer 

noch das Problem der Akzeptanz, 

weniger hingegen zu juristischen 

Formulierungen oder die 

gesetzliche Seite. Das zeigen mir 

zugeschmierte Ortsschilder oder 

verschiedene Äußerungen aus der 

PiS“, betonte der Chef der deutschen 

Volksgruppe in Polen Bernard Gaida 

auf einer wissenschaftlichen Konferenz 

in Gleiwitz. 

Das Institut für Nationales Gedenken 

- Hauptkommission zur Strafverfolgung 

von Verbrechen gegen das 

polnische Volk (IPN) -, das polnische 

Verwaltungsministerium, das Haus der 

Deutsch-Polnischen Zusammenarbeit 

(HDPZ) und das Institut für Politische 

Studien der Polnischen Akademie der 

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i 

Administracji, Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej 

(DWPN) oraz Instytut 

Studiów Politycznych Polskiej Akademii 

Nauk. 

Dla mniejszości niemieckiej w Pol- 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie sce zwołanie w jakikolwiek konferencji było sposób jednym z zabronione. 

kluczowych efektów porozumień osiągniętych 

Vervielfältigung w ramach rozmów okrągłego ist strengstens LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche untersagt. 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w Berlinie w jakikolwiek biuro reprezentujące sposób interesy zabronione. 

polskich organizacji, a w Zagłębiu Ruhry Pomorza czy Prus Wschodnich? 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche również Vervielfältigung mające powstać centrum, ist które strengstens untersagt. 


przypuszczać, 

w jakikolwiek 

że zaraz po inauguracji 


obrad zostanie poruszona kwestia najważniejsza. 

Tak też się stało, bowiem 

LARES: Diese Materialien Konzentrierte sind Spannung lediglich lag über der Konferenz. zum Lesen bereitgestellt. Foto: Till Scholtz-Knobloch Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Wissenschaften hatten am 28. und 29. 

November zur internationalen wissenschaftlichen 

Tagung „Die kommunistischen 

Behörden gegenüber der deutschen 

Bevölkerung in Polen 1945-89“ 

geladen. 

Die Einberufung dieser Konferenz 

war für die deutsche Volksgruppe in 

Polen ein zentrales Element der Vereinbarungen 

der sogenannten „Rundtischgespräche“ 

zwischen der deutschen 

und polnischen Regierung, der Polonia 

in Deutschland und der deutschen Minderheit 

in Polen. Während die Bundesregierung 

institutionell ein Interessenbüro 

polnischer Organisationen in Berlin und 

im Ruhrgebiet ein Zentrum für Kultur 

und Geschichte der Polnischstämmigen 

Regionalisierung der Geschichte 

Czy taka nader męcząca konferencja, 

na w której jakikolwiek referaty wygłosiło sposób 52 na- 

zabronione. 

LARES: Niniejszy Doch materiał vieles lässt sich służy gar nicht wyłącznie einfach 

aufbereiten, weil die historische 

do weil czytania. viele von ihnen Powielanie 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. nicht mehr leben.“ 

ukowców, jest tylko etapem na drodze 


fördern wird, ist im Hinblick auf die Unterdrückungsgeschichte 

der Deutschen 

in Polen von 1945-89/90 das eigentliche 

Ziel noch nicht ganz klar. Und so war 

es nahezu absehbar, dass gleich nach 

Eröffnung der Konferenz die zentrale 

Frage nicht auf sich warten ließ. Der 

Wirtschaftswissenschaftler Friedrich 

Kabsa fragte simpel, was denn die ganze 

Konferenz überhaupt bezwecken soll 

und provozierte damit gleich eine hitzige 

Debatte. 

Asymmetrie der Verpflichtungen? 

Ist eine solch fast erschlagende Konferenz 

mit Referaten von 52 Wissenschaftlern 

nur eine Etappe auf dem Weg, dass 

auch die Deutschen in Polen „ihr“ Institut 

analog der Polonia in Deutschland 

erhalten? Oder ist sie nur eine Pflicht, 

etwas Vorzeigbares, damit das Streben 

nach einem eigenen Institut aus dem 

Gedächtnis gerät? So hatte Bernard Gaida 

im Wochenblattinterview im vergangenen 

Jahr betont: „Nichts gegen eine 

Konferenz, aber man kann eines nicht 

tun: Mit der Konferenz die Sache als 

erledigt betrachten.“ Nach den beiden 

LARES: Niniejszy heute materiał mitunter deutlicher służy zu wyłącznie spüren Polen do sei in czytania. der Forschung Powielanie bisher vernachlässigt 

worden. Regional gesehen, ręcznikowej. Jest on zdania, że właśnie 

ramach w polsko-niemieckiej jakikolwiek komisji sposób pod- 

zabronione. 

als in Polen? 


Im Bezug 


auf 

lediglich 

Forschungsarbeiten 

zum Lesen 

in hätte Masuren 


in den Referaten 

Jegliche 

kaum w takim 


gremium należałoby w 

ist 

ogóle 


Tagen von Gleiwitz bleibt der weitere 

Weg jedoch unklar, aber „die geballte 

wissenschaftliche Fachkompetenz hatte 

hier Gelegenheit sich zu vernetzen“, gibt 

Rafał Bartek, Direktor des HDPZ, zu 

bedenken. 

Aus dem Kreis beteiligter Wissenschaftler 

hörte man auch bereits manche 

Ideen. Marcin Wiatr vom Georg-Eckert- 

Institut für Schulbuchforschung etwa 

fragte, ob denn die deutsche Minderheit 

zunächst einmal einen Wissenschaftler 

ihres Vertrauens in die deutsch-polnische 

Schulbuchkommission entsenden 

könnte. In diesem Gremium müsste der 

Themenkomplex der Nachkriegsunterdrückung 

der Deutschen in Polen 

überhaupt erstmals aufgegriffen werden. 

60er und 70er Jahre schwer zu fassen 

Zum Abschluss der Konferenz versuchten 

Prof. Piotr Madajczyk und Dr. 

Adam Dziurok vom IPN ein Resümee zu 

ziehen. Angesichts der Fülle an Refera- 

LARES: Niniejszy ten und materiał Diskussionen służy beschränkten wyłącznie sich niemieckiej do czytania. w Polsce Bernard Powielanie Gaida na rycznych. w jakikolwiek Przykładem może sposób być kwestia 

postępującej zmiany mentalności 

zabronione. 

die beiden darauf, Themen aufzulisten, konferencji naukowej, jaka odbyła się 

LARES: Diese Materialien die ihrer sind Meinung lediglich nach in den zum Debatten Lesen w Gliwicach. bereitgestellt. Jegliche w środowiskach Vervielfältigung ludności niemieckiej, ist strengstens untersagt. 

Einen solchen Wunsch hat Krzysztof 

Ruchniewicz, Direktor des Breslauer 

Willy-Brandt-Zentrums, bislang aus 

Reihen der Minderheit nicht vernommen. 

Er könne sich jedoch vorstellen, 

dass man auch ohne das Ziel eines Instituts 

auskomme. Seiner Auffassung 

könnte ein Fonds ebenso zahlreiche 

neue Aufschlüsse durch wissenschaftliche 

Arbeiten ermöglichen. Zudem 

müsse seiner Ansicht nach ein regionalerer 

Ansatz in den Schulunterricht. 

Spezielle Ausarbeitungen für die schlesischen 

Woiwodschaften könnten auch 

Signalcharakter in übrigen Landesteilen 

haben. 

Grundlagenforschung in wichtigen 

Teilbereichen noch fehlt. Die Frage 

des schleichenden Mentalitätswandels 

in Kreisen der verbliebenen deutschen 

Bevölkerung oder die Nachwirkungen 

des Abbebens der großen Aussiedlungen 

Bezugsrahmen vielleicht wichtiger als 

nur die Sicht auf den Ausschnitt eines 

ihrer Bevölkerungselemente. 

Die Konferenz zeigt jedoch auch auf, 

dass Forschung in sich umstritten sein 

kann. Ausgerechnet Jonas Gryger, ein 

LARES: Niniejszy aus Deutschland materiał angereister służy Referent, wyłącznie 70er Jahre do seien czytania. schwer zu Powielanie erfassen, so wspólną w jakikolwiek platformę dla ogromu sposób zaprezentowanej 

wiedzy fachowej. 

zabronione. 

hob in seinen Ausführungen hervor, Madajczyk. Vor allem über die Frage, 

LARES: Diese Materialien dass die sind Aussiedlungen lediglich aus Oberschle- 

zum Lesen was mit bereitgestellt. den Deutschen passierte, Jegliche die Z Vervielfältigung grona naukowców uczestników ist strengstens untersagt. 

sien materielle Gründe gehabt hätten, 

während in seiner Bewertung die nationale 

Unterdrückung im Grunde 

nicht vorkam. Sind also in Deutschland 

Vorbehalte in der Annäherung an 

Schlesien, Pommern oder Ostpreußen 

Polen fiel das Durcheinander auf, das 

unterschiedliche Statistiken bis heute 

aufwerfen. Da war hier und da von einigen 

Tausend Deutschen in den 50er Jahren 

zu hören, an anderer Stelle von zwei 

Millionen. Letztlich merkte man, dass 

nicht jeder Wissenschaftler knallhart erinnerte vor allem auch an die tickende 

Uhr: 

uważa, że w pewnych warunkach dałoby 


den Umstand 

materiał 

aufzutischen 

służy 

bereit 

wyłącznie 

ist, der 

do 

„Berichte 

czytania. 

von Zeitzeugen 

Powielanie 

sind się obyć 

w jakikolwiek 

bez zakładania instytutu. 

sposób 

W 

zabronione. 

sich aus der Fragwürdigkeit der soge- 

schon jetzt Defizite, weil viele von ihnen jego przekonaniu, również utworzenie 


nannten „Autochthonentheorie“ ergibt. 

Bis zur Anerkennung der Deutschen 

mit der politischen Wende 1989/90 

galten die Deutschen in Oberschlesien 

schlicht als oberflächlich germanisierte 

Polen. Sie jedoch machten die Masse der 

und Westen des Landes bildeten. 

Adam Dziurok: 

„Berichte von 

Zeitzeugen sind 

schon jetzt Defizite, 

zu kurz gekommen sind und wo noch 

Forschungsbedarf besteht. Madajczyk 

von 1958/59 würden hierfür Beispiele stellte fest: „Die Deutsche Volksliste ist tutu? W ubiegłorocznym wywiadzie dla 

LARES: Niniejszy sein, stellte materiał Piotr Madajczyk służy fest. wyłącznie Wobei zu kurz do gekommen. czytania. Obwohl Powielanie sie in einigen 

Referaten angesprochen wurde, kreślił: „Nie mam nic przeciwko zor- 

„Wochenblatt.pl” w jakikolwiek Bernard Gaida sposób pod- 

zabronione. 

auch er eine deutlichere regionale Geschichtssicht 

sind wünscht. lediglich Die Region zum sei als Lesen bleibt bereitgestellt. sie ein weißer Fleck.“ Viele Jegliche Fraganizowaniu 

Vervielfältigung konferencji, ale nie ist można strengstens LARES: Diese Materialien untersagt. 

gen seien noch zu klären, insbesondere 

die, was die Gründe waren, sich in die 

Listen einzutragen. Außerdem habe der 

Schwerpunkt der Konferenz eindeutig 

in den ersten 15 Jahren nach dem Krieg 

gelegen. Die scheinbar ruhigen 60er und 

in den 60er Jahren in die DDR ausgewandert 

sind, existieren kaum Belege 

und Berichte und damit erheblicher 

Forschungsbedarf. Auch internationale 

Kontext und der Einfluss der Sowjetunion 

auf die Politik der Volksrepublik 

Berücksichtigung gefunden. 

Dziurok ergänzte: „Die Bedeutung 

der Begriffe muss genauer definiert 

werden, das wurde nicht genug berücksichtigt.“ 

Außerdem fehlte ihm die 

Katholische Kirche komplett. Dziurok 

nicht mehr leben. Dabei sind diese Mikrogeschichten 

die lebendigsten.“ 

Gliwice: Konferencja „Władze 

komunistyczne wobec ludności 

niemieckiej w Polsce 1945–1989” – 

mamy problem akceptacji, mniejszy 

natomiast w kwestii sformułowań 

prawnych czy też od strony ustawowej. 

Widzę to po zamalowywanych tablicach 

z nazwami miejscowości oraz różnych 

wypowiedziach płynących z szeregów 

PiS-u” – powiedział szef mniejszości 

stołu prowadzonych z udziałem przedstawicieli 

rządów Niemiec i Polski, środowisk 

polonijnych w Niemczech oraz 

mniejszości niemieckiej w Polsce. O ile 

postanowiono, że rząd RFN będzie instytucjonalnie 

wspierał mające powstać 

zajmie się kulturą i dziejami ludności 

polskiego pochodzenia, to zważywszy 

na historię ucisku Niemców w Polsce 

w latach 1945–89/90 nadal niezupełnie 

jasny jest faktyczny cel podejmowanych 

rozmów i zabiegów. Można więc było 

ekonomista Friedrich Kabsa zadał proste 

pytanie: co ma w ogóle na celu cała konferencja, 

czym z miejsca sprowokował 

zażartą dyskusję. 

Asymetria zobowiązań? 

do tego, by również Niemcy w Polsce 

otrzymali „swój” instytut analogicznie 

do Polonii w Niemczech? Czy też raczej 

jest to tylko obowiązek, coś, co można 

pokazać po to, aby móc zapomnieć o 

dążeniu do utworzenia własnego insty- 

robić jednego – mianowicie uważać, 

że zorganizowanie konferencji załatwi 

sprawę”. Po dwudniowym spotkaniu w 

Gliwicach wciąż jednak nie wiadomo, 

co dalej, chociaż, jak zauważa dyrektor 

DWPN Rafał Bartek, stanowiło ono 

konferencji pojawiło się już zresztą nieco 

pomysłów. Na przykład Marcin Wiatr z 

Instytutu Badań Podręcznikowych im. 

Georga Eckerta zapytał, czy mniejszość 

niemiecka nie mogłaby oddelegować 

zaufanego naukowca do współpracy w 

po raz pierwszy podchwycić tematykę 

powojennego ucisku Niemców w Polsce. 

Takiego życzenia prof. Krzysztof 

Ruchniewicz, dyrektor Centrum im. 

Willy’ego Brandta we Wrocławiu, jak dotąd 

nie usłyszał z szeregów MN, jednak 

specjalnego funduszu mogłoby umożliwić 

pozyskanie wielu nowych informacji 

poprzez zlecenie wykonania odnośnych 

prac naukowych. Ponadto należałoby 

jego zdaniem zastosować bardziej regionalne 

podejście w nauczaniu szkolnym, 

Deutschen aus, während die übrigen Zegar tyka 

a specjalistyczne opracowania przeznaczone 

w dla jakikolwiek województw śląskich sposób mogłyby zabronione. 

LARES: Niniejszy Zahlen materiał im Grunde nur służy die Addition wyłącznie do czytania. Powielanie 

kleiner Diasporagruppen im Norden „Jako mniejszość narodowa wciąż też mieć charakter sygnału w pozosta- 


łych częściach kraju. 

Regionalizacja historii 

Jednakże wielu tematów nie sposób 

tak po prostu opracować, gdyż w 

niektórych ważnych obszarach nadal 

brak jest podstawowych badań histo- 

która pozostała w rodzinnych stronach, 

czy też następstwa osłabnięcia wpływu 

fal wysiedleń, jakie miały miejsce w latach 

1958–1959 – stwierdził prof. Piotr 

Madajczyk, który notabene też życzyłby 

sobie, aby w postrzeganiu historii wyraźniej 

postawiono na aspekty regionalne. 

Jego zdaniem postrzeganie regionu jako 

ram odniesienia jest bodaj ważniejsze 

od percepcji jedynie wycinka któregoś 

z elementów stanowiących jego ludność. 

Konferencja pokazuje też jednak, że 

wyniki badań mogą być sporne. Nie kto 

inny jak Jonas Gryger, referent przybyły 

z Niemiec, w swoich wywodach podkreślił, 

że powodem wysiedleń z Górnego 

Śląska były też względy materialne, co 

się zaś tyczy ucisku o charakterze narodowościowym, 

to w jego ocenie zasadniczo 

nie miał on miejsca. Czy to oznacza, 

że w Niemczech niekiedy wyraźniej niż 

w Polsce dają się odczuć zastrzeżenia 

w podchodzeniu do tematyki Śląską, 

W odniesieniu do badań naukowych 

prowadzonych w Polsce rzucił się w oczy 

galimatias, jaki tworzą do dziś wzajemnie 

sprzeczne dane statystyczne. Tu i 

ówdzie można było np. usłyszeć o kilku 

tysiącach Niemców w latach 50., w 

innym miejscu – o dwóch milionach. 

W ostatecznym rozrachunku dało się 

zauważyć, że nie każdy z naukowców 

jest gotów bez ogródek wyartykułować 

wniosek, jaki wypływa z tzw. teorii autochtonicznej. 

Do chwili uznania faktu 

obecności Niemców, co nastąpiło równolegle 

z przemianami ustrojowymi 

na przełomie lat 1989/90, Niemców na 

Górnym Śląsku uważano po prostu za 

powierzchownie zgermanizowanych 

Polaków. Oni to jednak stanowili zdecydowaną 

większość Niemców, podczas 

gdy pozostała ich liczba była w gruncie 

rzeczy jedynie wynikiem dodania niewielkich 

grup żyjących w rozproszeniu 

na północy i zachodzie kraju. 

Trudno pojąć lata 60. i 70. 

Na zakończenie konferencji prof. 

Piotr Madajczyk i dr Adam Dziurok z 

IPN podjęli próbę podsumowania jej 

dorobku. Wobec mnogości referatów 

i dyskusji obaj ograniczyli się do wyszczególnienia 

tematów, którym ich zdaniem 

nie poświęcono należytej uwagi w 

prowadzonych debatach, a które wymagają 

dalszych dociekań. Madajczyk 

stwierdził: „Zbyt mało uwagi poświęcono 

zagadnieniu folkslisty, bo chociaż 

wspomniano o niej w kilku referatach, 

to nadal pozostaje ona białą plamą”, po 

czym dodał, że trzeba jeszcze wyjaśnić 

wiele pytań, zwłaszcza te dotyczące motywów 

zapisywania się na listy. Poza tym 

uczestnicy konferencji jednoznacznie 

skupili się na okresie pierwszych 15 

lat po wojnie, co w opinii Madajczyka 

ma związek z trudnościami w systematycznym 

ujęciu procesów, jakie miały 

miejsce w pozornie spokojnych latach 

60. i 70. Przede wszystkim występuje 

niemal całkowity brak dokumentów i 

relacji o tym, co działo się z Niemcami, 

którzy w latach 60. wyjechali do NRD, 

co z kolei rodzi potrzebę przeprowadzenia 

poważnych badań na ten temat. 

Naukowcy zaniedbywali też dotychczas 

kontekst międzynarodowy rozpatrywanych 

zdarzeń, a także wpływ Związku 

Radzieckiego na kształt polityki prowadzonej 

przez władze PRL. Patrząc 

natomiast z perspektywy regionalnej, w 

referatach prawie w ogóle nie uwzględniono 

Mazur. 

Z kolei dr Dziurok dodał: „Należy dokładniej 

zdefiniować znaczenia poszczególnych 

pojęć, czego nie uwzględniono 

w dostatecznym stopniu”. Skrytykował 

też fakt, że w ogóle nie było mowy o 

roli Kościoła katolickiego. Dziurok 

przypomniał też przede wszystkim o 

fakcie tykania zegara: „Już teraz mało 

jest relacji żyjących jeszcze świadków 

tamtych wydarzeń, ponieważ osób tych 

stale ubywa. A przecież takie właśnie 

mikrohistorie są najbardziej żywe”. 


Juliane Preiss




10 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Aktuelles Lesen bereitgestellt. Aktualności 


St. Annaberg: Große Ehrung für leidenschaftliches Engagement 

Der Maulwurf Gwarek buddelt sich quer durchs 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie Land w jakikolwiek und berichtet von sposób seinen Abenteuern zabronione. 

Menschen, die Brücken bauen 


6. – 12. Dezember 2013 

Heute besucht er ein 

Museum zum Mitmachen 





Bernard Kus hat einst verfeindete Soldaten zusammengebracht. 

sich gegen die Gemeinde Walzen und 

das Lugnianer Kulturzentrum durch. 

Bei den Nichtregierungsorganisationen 

ist mit der Stiftung für die Entwick- 


Wie lung Schlesiens und Förderung lokaler in der Schlacht bei Mokra zu Kriegsbeginn 

gegeneinander gekämpft haben. 

der ins Museum? Die 

bekommt man Kin- 


Initiativen eine aus der deutschen Volksgruppe 

sind hervorgegangene lediglich Einrichtung zum Lesen Höhepunkt bereitgestellt. der Gala war dann Jegliche natür- 

Vervielfältigung Antwort hat vielleicht ist strengstens LARES: Diese Materialien untersagt. 

Zum zweiten Mal nach 2011, als Helmut 

Kohl und Tadeusz Mazowiecki 

geehrt wurden, wurde auf dem Annaberg 

die Auszeichnung „Goldenen 

Brücken des Dialogs“ verliehen. Der 

vom Haus der Deutsch-Polnischen 

Zusammenarbeit und dem Oppelner 

Marschallamt initiierte Preis wurde 

in diesem Jahr wiederum an zwei 

Honoratioren aus beiden Ländern 

vergeben – Erzbischof Alfons Nossol 

sowie Kurt Beck. 

Eine Jury mit Vertretern aus Wissenschaft, 

Medien, deutscher Minderheit 

und der Minderheit der Roma 

wählte aus den Nominierten die Preisträger 

aus. Dabei bildet die Vergabe 

der „Goldenen Brücken des Dialogs“ 

an überregional bekannte Persönlichkei- 


und Netzwerkarbeit 

materiał 

für 

służy 

Unternehmer 

wyłącznie 

Stiftung 

do 

Kurt 

czytania. 

Beck, dessen 

Powielanie 

Verdienste 


und als Kreditgeber für Initiativen aller um die Zusammenarbeit der Partnerregionen 

Rheinland-Pfalz und Oppeln hier Menschen kennen, die auf 

Kinder und Jugendliche lernen 

Art hervorgetan – darunter sind auch 


Köpfe? In der Kategorie Mensch ging die litischen Wende in der Oppelner Region. 

Der Brückenpreis Alfons Nossol 



eine 

w 

Mischung 

jakikolwiek 

von Exksponaten 

Auszeichnung an den einstigen Sejmabgeordneten 

aus der deutschen Volks- 

vervollständigt dessen umfangreichen 

zum Anfassen und Objekten zum 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Betrachten Vervielfältigung werden Kinder ist zum strengstens untersagt. 

ten nur den Höhepunkt, denn daneben 

werden in den Kategorien Menschen, 

Institutionen und Nichtregierungsorganisationen 

regional Verdiente mit dem 

Preis „Brücken des Dialogs“ geehrt. 

Als beste meinungsbildende Institution 

wurde das Kriegsgefangenenmuseum 

Lamsdorf-Oppeln ausgezeichnet, das 

dieser Tage übrigens eine Ausstellung 

gruppe Bernhard Kuss aus Rosenberg. 

Kuss bekannte: „Wieso müssen Deutsche 

und Polen immer noch Hass predigen? 

Es kann anders sein und so ist es auch 

gekommen.“ Kuss ist eben auch ein leidenschaftlicher 

Forscher der lokalen Geschichte. 

Als Deutscher, der nach dem sich der emeritierte Erzbischof weiterhin 

LARES: Niniejszy Krieg nicht materiał vertrieben służy wurde, erfuhr wyłącznie er, tatkräftig. do czytania. Powielanie w Im jakikolwiek Alice-Museum sposób wird es zabronione. 

ochrona konsumenta 

wie viele seiner Altersgenossen, manche 

Klaudia Kandzia 

Bildende Kunst - plastyka 

2014 zum ersten Mal auch um 

LARES: Diese Materialien Schikane sind und lediglich offene Abneigung. zum Doch Lesen bereitgestellt. Till Scholtz-Knobloch Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

zur Nachkriegsgeschichte des Lagers eröffnete 

und sich damit einem einstigen 

Tabu zugewandt hat. Das Museum setzte 

Darmstadt: Prof. Jan Maria Piskorski spricht über gemeinsame Vertreibungserfahrungen 

Die Schlüssel der Verjagten 



Schlüssel wurden mitgenommen, 

in Schreibtischen verwahrt, an 

bestimmten verabredeten Stellen 

versteckt, weil man dachte, diese 

noch einmal zu gebrauchen. 



„Die Verjagten. Flucht und Vertreibung 

im Europa des 20. Jahrhunderts“. 

Wie der Titel seines neusten Buches 

lautete auch der Vortrag von Prof. Jan 

Maria Piskorski aus Stettin im neuen 

Vortragszyklus „Polen in Europa – Komplexe 

Beziehungen“ des Instituts für Politikwissenschaft 

an der TU Darmstadt 

und des Deutschen Polen-Instituts unter 


LARES: Diese Materialien Prof. Jan Maria sind Piskorski lediglich (rechts) im Dialog zum mit Prof. Dieter Lesen Bingen, dem bereitgestellt. Direktor des Deutschen Polen-Instituts. Jegliche Vervielfältigung Foto: Dr. Petra ist Blachetta strengstens untersagt. 

Leitung von Prof. Dieter Bingen. 

Im Residenzschloss fanden sich eher 

ältere ein als Studierende. Eine distinguierte 

und eloquente Dame, die noch 

in Breslau ihr Studium absolvierte, und 

andere in den zwanziger Jahren in den 

ehemaligen deutschen Ostgebieten aufgewachsene 

Herrschaften wollten hören, 

was ein Pole, Jahrgang 1956, zu ihrem 

Die „minus dreißig Grad“, das sei ein 

Aspekt der fortlaufenden Verrohung im 

Laufe der Kriegsjahre gewesen, so Piskorski, 

dessen Vater aus Posen stammt. 

Dieser habe 1945 einem Deutschen dessen 

Bitte nicht abschlagen können, für wundervollen Kleidungsstücken. Kinder 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie diesen do einen czytania. Schlüssel sorgfältig Powielanie aufzubewahren. 

Bis zu seinem Tod Ende der Überlebenskampf. Bitter war der Verlust 

machten w jakikolwiek Sinn, sie waren Zeichen sposób für den zabronione. 


Lebensthema sagt. Ein Mann aus Hirschberg 

(Jelenia Góra), der vorausschickte, 

nicht der „Nazigeneration“ anzugehören, 

fragte: „Musste die Vertreibung bei minus 

dreißig Grad erfolgen?“ Er beklagte, 

er werde fälschlicherweise als Revanchist 

und Revisionist bezeichnet, nur weil er 

sage, Józef Piłsudski habe dem Reich 

schon lange vor dem Zweiten Weltkrieg, 

LARES: Niniejszy Polen materiał ausgerufen. Die służy unterschwellige wyłącznie nach Marion do czytania. Gräfin Dönhoff: Powielanie drei Jahre mir 50 w Jahre jakikolwiek später berichtete, sposób kurz vor zabronione. 

Frage stand im Raum, wieso dann Polen hätten die Menschen in Ostpreußen Zeit ihrem Tod. Ihr Mann kam nicht mehr der verlorenen Heimat gelassen. 

LARES: Diese Materialien die Deutschen sind lediglich nur vertreiben zum konnten. Lesen gehabt, bereitgestellt. darüber nachzudenken, Jegliche was sie aus Vervielfältigung Russland zurück. ist strengstens untersagt. 

nämlich 1933, den Krieg erklären wollen. 

Auch die ausgewiesene Breslauer Absolventin 

brachte hier die der französischen 

Der Abgeordnete Ryszard Galla (links) und Marschall Andrzej Buła (Mitte) freuen sich für Erzbischof Alfons Nossol. 

zum Sieger gekürt worden. Den Preis 

nahm Stiftungschef Arnold Czech entgegen. 

Mehr als 20 Jahre lang hat sich 

die Stiftung der Deutschen in Polen 

insbesondere im Bereich der Verbesserung 

der Infrastruktur, der Schulung 

kulturelle Projekte. Die Stiftung setzte 

sich gegenüber den Schlesischen Landfrauen 

und dem Verein zu Förderung 

der Zusammenarbeit zwischen Polen 

und dem Osten durch. 

Doch was wären wir ohne prägende 

Ein Hirschberger 

fragte: „Musste die 

Vertreibung bei minus 

dreißig Grad erfolgen?“. 

Regierung mehrfach offerierten Präventivkriegspläne 

des Marschall Piłsudskis 

ins Spiel und die grundlegende deutsche 

Bereitschaft, Polen wieder als Staat erstehen 

zu lassen, schließlich habe das 

Deutsche Reich 1916 das Königreich 

dies motivierte ihn um so mehr sich 

für Versöhnung einzusetzen. Für sein 

Lebenswerk erachtet er die Begegnung 

deutscher und polnischer Soldaten, die 

lich die Übereichung des Sonderpreises: 

„Goldene Brücken des Dialogs“. In dieser 

Kategorie gingen die Preise an den 

ehemaligen Ministerpräsidenten des 

Landes Rheinland-Pfalz und heutigen 

Chef der SPD-nahen Friedrich-Ebert- 

besondere Anerkennung fanden. Beck 

sagte: „Ich freue mich über diese Ehrung 

und bin sehr dankbar. Ich freue mich 

auch ganz besonders neben Erzbischof 

Nossol diese Ehrung zu bekommen.“ 

Dieser ist letztlich das Symbol der po- 

Schatz wichtiger Auszeichnungen. „Man 

ist stets irgendwie am Weg zur Wende. 

Man muss irgendwie energisch, dynamisch 

bleiben und insofern darf man 

sich eigentlich selbst nichts vormachen, 

damit man nicht ins Stocken gerät“, zeigt 

Achtziger lag dieser in seinem Schreibtisch 

bereit. Abgeholt wurde er nicht. 

Was nahm man bei der Flucht mit? 

Wenn man Hals über Kopf weg musste: 

Kinder, Decken und etwas zu Essen. 

Wenn mehr Zeit blieb, gepackte Säcke. 

Eine dritte Stufe zitierte Jan Piskorski 

Fotos: Till Scholtz-Knobloch 

Exponate zum 

Anfassen lassen 

Kinder die Welt 

besser verstehen. 

Foto: fez-berlin.de 

das Alice-Museum für Kinder im 

FEZ-Berlin (Straße zum FEZ 2). 

Dort können junge „Weltentdecker“ 

herausfinden, wie alles auf 

der Welt zusammenhängt. 

unterschiedliche Weise mit der 

Globalisierung zu tun haben. Es 

gibt thematisch gestaltete Räume 

wie: Baustellen, Chemielabore 

oder Einkaufshäuser. Durch 

Nachdenken aufgefordert. Sie 

lernen Themen wie Gesundheit, 

Geld und Einkaufen oder 

Verbraucherschutz besser zu 

verstehen. 

mitnähmen. Sie hätten viel zu viel mitgenommen 

auf ihren Pferdefuhrwerken 

und die Straße den ganzen Treck entlang 

sei gesäumt gewesen von weggeworfenen 

Säcken, Gepäckstücken, Koffern mit 

von ihnen auf der Flucht. Elsa Köhler 

fiel das kleinste Kind vom Wagen, bei 

Schnee und Dunkelheit. Sie konnte es 

nicht mehr finden, musste weiter, um 

nicht die drei anderen zu gefährden. 

Man habe kaum anhalten können in den 

Trecks. Schicksalsschläge, von denen sie 

Bildende Kunst gehen. Die Mitmachausstellung 

„Pop-up Cranach“ 

widmet sich dem Werk 

und der Person Lucas Cranachs 

der Ältere (1472-1553). In der 

Mitmach-Werkstatt nimmt „Pop- 

Up Cranach” kleine und große 

Entdecker mit auf eine spannende 

Zeitreise, auf der die rätselhafte 

Schönheit der Werke und 

deren Bedeutungen lebendig 

werden. Mitmachen, Anfassen, 

Erforschen, Beobachten und 

Nachmachen sind ausdrücklich 

erwünscht! 

q 

zusammenhängen – mieć 

związek 

Weltentdecker, der, die – 

odkrywca świata 

gestalten - tworzyć 

betrachten - oglądać 

Verbraucherschutz, der – 

Konzept: Klaudia Kandzia 

Die Flüchtlingszüge glichen sich: 

Frauen, Kinder und Alte. Genau wie 

Trümmerfrauen, polnische in Warschau, 

deutsche in Koblenz. Die Grenzen verschwammen 

zwischen Siegern und Besiegten. 

Nach dem Krieg seien alle verloren 

gewesen. Jan Piskorski hält „Die 

Stunde der Frauen“ von Christian von 

Krockow, der darin 1988 die Geschichte 

seiner Schwester Libussa über die Flucht 

aus Pommern veröffentlichte, für eine 

authentische Beschreibung der Zeit. 

Bei der Vertreibung könne der 

Mensch die Situation nicht genau erfassen, 

denke nur ans Überleben, an die 

neue Organisation des Alltags, und sei 

gefangengenommen von diesen Sorgen. 

Der polnisch-amerikanische Historiker 

und Soziologe Jan Tomasz Gross 

nennt die Jahre 1939-48 die „grausame 

Epoche“. Für viele war diese auch dann 

nicht zu Ende, denn die deutschen Vertriebenen 

seien von ihren von Angst vor 

Instabilität geleiteten Landsleuten im 

Westen kalt empfangen worden. Ähnliche 

Erfahrungen machten die vertriebenen 

Ostpolen, die nicht gerne in den 

„altpolnischen“ Gebieten aufgenommen, 

sondern lieber gleich weiter in die neuen 

polnischen Westgebiete verschickt wurden. 

Zwei Generationen lang fühlten 

sie sich nicht zu Hause, rechneten mit 

der Rückkehr der Alteigentümer. Viele 

Gemeinsamkeiten verbinden die Vertriebenen. 

Alle hätten ihre Gräber in 

Dr. Petra Blachetta




LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Aktuelles 

Lesen bereitgestellt. Aktualności 


Berlin: Rząd postanowiony – mimo to doły partyjne SPD mogą jeszcze powiedzieć „nie” 


Konsolidacja budżetu w niebezpieczeństwie 



W nocy z 26 na 27 listopada przewodniczący ugrupowań CDU, CSU i SPD 

podpisali wypertraktowane porozumienie w sprawie utworzenia koalicji, 

która jednak będzie mogła ostatecznie dojść do skutku pod warunkiem, 

że uzyska zielone światło w głosowaniu członków SPD, które ma odbyć 


W opinii CDU, CSU 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens umowie koalicyjnej. untersagt. 

się w okresie między 6 a 12 grudnia. 

Dlatego też szefowie poszczególnych 

partii: Angela Merkel 

(CDU), Horst Seehofer (CSU) i Sigmar 

Gabriel (SPD) swoje ostateczne 

podpisy będą mogli złożyć dopiero w 

połowie grudnia. Biorąc pod uwagę, 

że podług sygnałów płynących z wielu 

jednostek lokalnych i regionalnych SPD 

LARES: Niniejszy materiał „wkład w rozwój służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien tożsamości sind lediglich kulturowej zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

rośnie prawdopodobieństwo sprzeciwu 

większości członków tej partii wobec 

powziętego porozumienia koalicyjnego, 

kierownictwu SPD przyjdzie jeszcze 

wykazać się bardzo dużą umiejętnością 

perswazji. Z kolei w łonie CDU panuje 

opinia, że uzyskanie ostatecznego 

przyzwolenia w postaci głosowania na 

mającym odbyć się tzw. małym zjeździe 

partii będzie formalnością. Tak 

LARES: Niniejszy obejmą materiał sześć ministerstw służy pod wyłącznie rządami 

nadal urzędującej kanclerz Merkel. 

organizacji do OMV, czytania. Helmuta Sauera, 22 listopada, Powielanie stojącego obok pani w kanclerz. 

Foto: OMV 

jakikolwiek sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien Pięciu sind ministrów lediglich oraz ministra zum urzędu Lesen wisk wypędzonych bereitgestellt. oraz kultywowania Jegliche Opłaty Vervielfältigung drogowe gorzką pigułką ist strengstens untersagt. 

czy owak, w szeregach chadecji krnąbrność 

dołów partyjnych, z jaką mamy do 

czynienia w SPD, nie będzie stanowiła 

czynnika niepewności. 

Podpisanie prowizorycznego porozumienia 

poprzedziły 17-godzinne 

negocjacje z udziałem 15 czołowym polityków 

biorących w nich udział partii. 

W środę minionego tygodnia przedstawiciele 

SPD i CDU wyrazili zadowolenie 

z kształtu osiągniętej umowy, a sekretarz 

generalny CDU Hermann Gröhe zreasumował, 

iż porozumienie nosi charakter 

„chrześcijańsko-społeczny i chrześcijańsko-demokratyczny”. 

Z szeregów opozycji 

dał się słyszeć komentarz nowego 

szefa frakcji Zielonych, Antona Hofreitera, 

który stwierdził, że porozumienie 

Zielonych i Lewicy, jednak z uwagi na pochodzenia przesiedleńców. Cztery re urodziły się i wychowały w Niemczech, 

jakikolwiek nie będą musiały w sposób przyszłości zabronione. 

LARES: Niniejszy bardzo materiał nieznaczną większość służy głosów, wyłącznie na mniejszości do czytania. narodowe zamieszkujące Powielanie w 

jaką mógłby taki rząd liczyć, a także ze Niemcy: Duńczycy, Łużyczanie, Fryzo- 

decydować się na przyjęcie jednego 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung paszportu przed ukończeniem ist 23. strengstens untersagt. 

bezsprzecznie zawiera udane elementy, 

niemniej, odnosząc się zwłaszcza do 

niektórych wyników prowadzonej polityki 

rentowo-emerytalnej, podkreślił, iż 

władze „szastają” pieniędzmi na wspomniane 

świadczenia. Podobnie, wielu 

komentatorów prasowych dopatruje się 

w porozumieniu koalicyjnym podarków 

dla starszych wiekiem wyborców, które 

wie oraz Sinti i Romowie, jak również 

mniejszość niemiecka w Danii oraz społeczności 

mniejszości niemieckiej żyjące 

w państwach byłego bloku wschodniego, 

a zatem i Niemcy w Polsce, mają nadal 

otrzymywać wsparcie. Tekst prowizo- 

gry ugrupowaniom FDP i AfD, którym rycznej umowy koalicyjnej zawiera 

będzie dotyczyła uczniów zawodu 

LARES: Niniejszy w wyborach materiał zabrakło służy niewiele wyłącznie głosów, wzmiankę do czytania. o tym, iż upowszechnianie Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

oraz praktykantów. 

aby wejść do parlamentu. 

dziedzictwa kulturowego Niemców żyjących 

we bereitgestellt. wschodniej Europie odpowied- 

Jegliche Vervielfältigung ist strengstens 

– W zakresie świadczeń rentowo-eme- 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen untersagt. 

mocno obciążą przyszłe pokolenia. 

Czekanie na 14 grudnia 

Co się tyczy przydziału tek ministerialnych, 

to informacje na ten temat 

mają być podane dopiero po kwerendzie 

wśród członków SPD, aby nie tworzyć 

potencjału agresji ze strony sfrustrowanych 

od wielu lat dołów partii. Wiado- 

postulowanej przez SPD emerytury szkół i uczelni. 

mo jednak, że w nowym LARES: rządzie Niniejszy – o ile grup mniejszości materiał niemieckiej, służy wyłącznie środo- 

„Ucieczka, do czytania. Wypędzenie, Pojednanie”. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 


Riesengebirge: Medaille für den deutschstämmigen Paul Wonka, den „Anwalt der Armen“ 


LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Die Benachteiligung ist strengstens untersagt. 

Ein Todesopfer des Kommunismus 

Der deutschstämmige Paul Wonka 

war das wohl letzte Todesopfer 

der kommunistischen Gewaltherrschaft 

in der Tschechoslowakei. 

Jetzt erhielt er in memoriam eine 

Verdienstmedaille. Sein Bruder 

will das Familieneigentum zurück 

– ohne Aussicht auf Erfolg. 

Am 28. Oktober wurden auf der Prager 

Burg staatliche Orden vergeben. 

Unter den Ausgezeichneten befand sich 

auch Paul (Pavel) Wonka, der 1988 unter 

ungeklärten Umständen als politischer 

Häftling ums Leben kam. Wonka wurde 


Ähnlich wie einst 


LARES: Niniejszy Im böhmischen materiał Pardubitz wurde służy diese Brücke wyłącznie nach Paul Wonka „Most do Pavla Wonky“ czytania. benannt. Bild im Powielanie Bild: Porträt w Slawen jakikolwiek betrachtet. sposób zabronione. 

des Dissidenten 

Foto: cs:ŠJů/Wikipedia 


1953 in Hohenelbe (Vrchlabí) geboren, 

einer Stadt unterhalb der Schneekoppe, 

15 km von der böhmisch-niederschlesischen 

Grenze. Wegen seiner 

deutschen Abstammung (sein Vater 

war Sudetendeutscher) wurde Wonka 

der Weg zum Wunschstudium Jura 

verwehrt. Im Eigenstudium eignete er 

sich umfangreiche Gesetzeskenntnisse 

an und wirkte fortan als „Anwalt der 

Armen“ – er leistete Bürgern Rechtsbeistand, 

die sich einen Rechtsanwalt sonst 

i SPD upowszechnianie 

dziedzictwa 

kulturowego Niemców 

żyjących we wschodniej 

Europie stanowi 

Niemiec i Europy”. 

oczywiście członkowie SPD nie zapobiegną 

jego powstaniu – socjaldemokraci 

kanclerskiego ma wystawić CDU, a jej 

bawarska siostra CSU – trzech. Wynik 

kwerendy wśród członków SPD ma być 

podany do wiadomości 14 grudnia. Jeśli 

członkowie SPD zagłosują na „nie”, 

wówczas komisja, o której była mowa 

podczas gdy do ponownej tury rozmów 

koalicyjnych zasiadłyby bodaj CDU/ 

CSU oraz Zieloni. W przypadku niepowodzenia 

takiego modelu pozostaje 

teoretycznie możliwość utworzenia rządu 

mniejszościowego z udziałem SPD, 

względu na liczne zastrzeżenia wobec 

Lewicy opcja utworzenia takiego rządu 

wydaje się nadzwyczaj mało prawdopodobna. 

W ostatecznym rozrachunku 

niewykluczone byłyby zatem nowe 

wybory, które dałyby szansę powrotu do 

Deklaracja więzi z Niemcami w Polsce 

Jeden z rozdziałów prowizorycznej 

umowy koalicyjnej pn. „Kształtowanie 

przyszłości Niemiec” zawiera 

oświadczenie desygnowanego rządu 

federalnego deklarujące poparcie dla 

nicht leisten konnten. Das missfiel dem 

kommunistischen Regime. Als Wonka 

bekanntgab, für das Parlament kandidieren 

zu wollen, war die Geduld der 

Machthaber zu Ende und sie ließen ihn 

einsperren. Wonka schaffte es noch, seine 

Aussiedlung nach Westdeutschland 

Niecały tydzień przed podpisaniem prowizorycznego oświadczenia koalicyjnego Angela Merkel przemawiała na 

forum przedstawicieli środowisk wypędzonych i przesiedleńców zrzeszonych w CDU (grupa OMV) oraz przedstawicieli 

mniejszości niemieckiej (patrz str. 1 ostatniego wydania). Zdjęcie przedstawia szefa działającej w szeregach CDU 

języka niemieckiego. „Potwierdzamy 

naszą więź ze społecznościami mniejszości 

niemieckiej zamieszkującymi kraje 

Europy Środkowo-Wschodniej oraz z 

Niemcami żyjącymi za granicą” – czytamy 

w tekście rozdziału, o co zabiegał 

Partie CDU, CSU i SPD pragną też 

podtrzymać w formie specjalnego upamiętnienia 

żywą pamięć o uchodźstwie 

i wypędzeniu Niemców, a także nadal 

nieść pomoc społecznościom mniejszości 

niemieckiej żyjącym na terenach 

nio do zapisu §96 Federalnej Ustawy o 

Wypędzonych i Uchodźcach (BVFG) 

stanowi „wkład w rozwój tożsamości 

kulturowej Niemiec i Europy”. Planowane 

jest też zrealizowanie w Berlinie 

koncepcji opracowanej przez fundację 

LARES: Niniejszy zu beantragen materiał – diese służy Möglichkeit wyłącznie stand Fernsehteam do czytania. war angereist. Powielanie goldene w jakikolwiek Kalb namens „Beneš-Dekrete“: sposób zabronione. 

ihm in den 80er Jahren grundsätzlich Ein weiteres Kapitel eröffnet sich Das Haus und die Grundstücke seines bzw. restituieren durften. 

LARES: Diese Materialien offen. sind Im kommunistischen lediglich zum Gefäng- 

Lesen nach bereitgestellt. der Wende von 1989. Wonkas Jegliche Großvaters Vervielfältigung im Sudetenland waren ist auf- 


nis wurde er, allem Anschein nach, 

gefoltert. Seine Misshandlung in der 

Haft führte schließlich zum Tode – der 

entkräftete Wonka verstarb mit nur 35 

Jahren in Königgrätz (Hradec Králové). 

An seinem Begräbnis nahmen bis zu 

2.000 Menschen teil, auch ein ARD- 

dla Niemców z zagranicy 

Zgodnie z zapisami umowy koalicyjnej, 

nauczanie i upowszechnianie języka 

niemieckiego za granicą jest jednym z 

„kluczowych zadań” zagranicznej polityki 

kulturalno-oświatowej. Na szczeblu 

Kluczowe treści porozumienia koalicyjnego: 

– W kwestii podwójnego obywatelstwa 

przestanie istnieć „obowiązek 

dokonania wyboru”, co oznacza, że 

dzieci zagranicznych rodziców, któ- 

roku życia. 

– Od 2015 roku w całych Niemczech 

ma obowiązywać płaca minimalna w 

wymiarze 8,50 euro za godzinę pracy. 

Do 2016 roku będzie można jednak 

stosować wyjątki. Nowa zasada nie 

rytalnych uzgodniono na przykład, 

że około 9 milionów matek, których 

dzieci przyszły na świat przed 1992 

rokiem, począwszy od lipca 2014 roku 

będą otrzymywały wyższe świadczenia. 

Uchwalono też wprowadzenie 

deutschstämmiger 

Tschechen bei 

Restitutionen betrifft 

nicht die Deutschen des 

Hultschiner Ländchens. 

die „autochthonen 

Oberschlesier“ 

in Polen werden 

diese quasi noch als 

„eingedeutsche“ 

älterer Bruder Georg (Jiří) setzte sich 

für das Gedenken seines gemarterten 

Bruders ein. Gleichzeitig versuchte er, 

das 1945 konfiszierte Familieneigentum 

zurückzuerhalten. Dabei stieß er auf das 


w ostatnim 

materiał 

wydaniu 

służy 

„Wochenblatt.pl” 

wyłącznie 

m.in. parlamentarny 

do czytania. 

sekretarz 

Powielanie 

stanu w europejskim 

w jakikolwiek 

Niemcy będą zabiegać 

sposób 

o to, 

zabronione. 

(nr 1130, str. 3), będzie musiała de facto 

porządzić Niemcami nieco dłużej, Hartmut Koschyk (CSU). 

Federalnym Ministerstwie Finansów, aby sposób traktowania języka niemiec- 


kiego w instytucjach europejskich odzwierciedlał 

jej status prawny i faktyczny 

zakres posługiwania się nim w obrębie 

Unii Europejskiej. „Język niemiecki także 

w praktyce należy postawić na równi 

z dwoma pozostałymi językami, w których 

wdrażane są unijne procedury, czyli 

angielskim i francuskim” – czytamy w 

Tymczasem zwłaszcza partii CSU 

Niemcy w Polsce mają do zawdzięczenia 

gorzką pigułkę, bowiem strony 

rozmów koalicyjnych porozumiały się 

co do wprowadzenia opłaty drogowej 

od pojazdów osobowych, które nie 

są zarejestrowane w Niemczech. Stosowna 

ustawa ma zostać uchwalona w 

2014 roku. W przyszłości na wszystkich 

drogach federalnych ma też być pobierana 

opłata od samochodów ciężarowych, 

aby złagodzić niedogodności odczuwane 

przez mieszkańców wielu miejscowości, 

spowodowane ruchem ciężkich pojazdów 

mechanicznych. 

Z uwagi na to, że tzw. wielka koalicja 

musiałaby pogodzić ze sobą wiele 

środowisk lobbingowych, spodziewane 

utworzenie takiej koalicji może grozić 

ponownym zachwianiem sytuacji budżetowej, 

gdyż planowane przedsięwzięcia 

wygenerują w nadchodzącej kadencji 

dodatkowe koszty w wysokości ogółem 

23 mld euro. 


Thomas Konhäuser 

bez potrąceń dla osób w wieku 63 

lat mogących udokumentować 45 

lat składkowych. 

– Od 2017 roku ma zostać wprowadzony 

solidarnościowy dodatek emerytalny 

dla osób o niskich zarobkach, w 

wysokości do 850 euro miesięcznie. 

Na razie nie wiadomo jednak, jak sfinansować 

tak poważne wydatki. 

– Użyczanie pracowników firm oferujących 

pracę czasową ma zostać 

ograniczone do okresu 18 miesięcy. 

Po upływie dziewięciu miesięcy pracownicy 

leasingowi będą otrzymywać 

taką samą zapłatę jak stała załoga. 

– Wdrożona ma zostać dyrektywa UE 

dotycząca przechowywania danych, 

przy czym rząd zamierza dążyć do 

skrócenia przez Brukselę okresu ich 

przechowywania. 

– Samorządy mają otrzymywać z budżetu 

państwa więcej środków na 

prowadzenie żłobków, przedszkoli, 

grund der deutschen Volkszugehörigkeit 

des Eigentümers beschlagnahmt 

worden. Nachdem er den Gerichtsweg 

in Tschechien erfolglos gegangen war, 

wurde Georg Wonka 2002 in letzter Instanz 

auch vom Europäischen Gerichtshof 

für Menschenrechte in Straßburg 

abgelehnt. Der Bruder des zum Tode 

gefolterten Dissidenten ist also einer 

von denjenigen tschechischen Staatsangehörigen, 

die bei den Nachwende- 

Restitutionen wegen ihrer deutschen 

Abstammung leer ausgegangen sind 

– anders als die meisten anderen ihrer 

sudetendeutschen Landsleute wurden 

sie nach dem Krieg zwar nicht vertrieben, 

ihre Liegenschaften haben sie 

(darunter aktive Nazigegner) dennoch 

verloren und sie haben auch in der EU 

keine Chance, diese jemals zurückzuerhalten. 

Diese Benachteiligung betrifft 

allerdings nicht die Oberschlesier im 

Hultschiner Ländchen, die nach 1945 

von der Prager Regierung formaljuristisch 

als (eingedeutschte) Tschechen 

betrachtet wurden, und ihr Vermögen 

deshalb in den meisten Fällen behalten 

Dušan Kořený-Pöllich




12 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich Glaube zum und Lesen Religion bereitgestellt. Wiara Jegliche i religia Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Volkstrauertag: Allenstein gedenkt deutscher Gefallener 

Kronika Parafialna 

QQAdventssingen: LARES: Der Seelsorger Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

der deutschen Minderheit in der Diöze- 


se Oppeln, Dr. Peter Tarlinski, läd am 11. 

Dezember um 16:00 Uhr zum traditionellen 

Adventssingen in die Eichendorff- 

Bibliothek Oppeln (ul. Szpitalna 7a) ein. 

Q Schlesische Glockenpatrone: 

6. – 12. Dezember 2013 

Q 

auch die deutsche Minderheit in Polen. 

Die materiał Allensteiner służy Gesellschaft wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 


Deutscher Minderheit lud ihrer 


Der Hildesheimer Dom bekommt sechs 

neue Glocken. Absteigend von der größten 

zur kleinsten Glocke werden die Instrumente 

an Patrone erinnern. Einer ist 

Martin von Tours – bekannt als St. Martin. 

Bischof Altfrid hingegen war einer der 

bedeutendsten Bischöfe des Bistums 

Hildesheim. Hedwig von Schlesien ist 

die Patronin der Heimatvertriebenen, 

LARES: Niniejszy Veranstaltung materiał zum Volkstrauertag służy wyłącznie auf do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

dem Ehrenfriedhof in Allenstein, der 

LARES: Diese Materialien von den sind Mitgliedern lediglich der Allensteiner zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

von denen viele nach dem Zweiten Weltkrieg 

ins Bistum Hildesheim kamen und 

es entscheidend prägten. Oliver Plunkett 

(irischer Märtyrer und Heiliger), Niels 

Stensen (dänischer Arzt, später Priester 

und Bischof, apostolischer Vikar in Hannover) 

und die Breslauerin Edith Stein (eine 

zum Katholizismus konvertierte jüdische 

feierliche Stille. Selbst der Wind ließ 

nach. Dennoch war Alois Kowalewski, 

der seit Jahren diese Gedenkfeier mo- 

LARES: Niniejszy Neben materiał den Grablichtern służy und Blumen, wyłącznie do Der czytania. Chor „Vaterhaus“ Powielanie deriert, w jakikolwiek kaum zu verstehen. sposób Kurz vor zabronione. 

die viele der schlichten Holzkreuze mit 

dem Volkstrauertag hat er seinen 84. 

LARES: Diese Materialien den Namen sind und lediglich Daten der gefallenen der Allensteiner 

zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Geburtstag Vervielfältigung feiern können. Rüstig ist strengstens ist 

untersagt. 

Breslauerin, die in Göttingen Philosophie 

studierte) sind die weiteren Namenspatrone. 

Alle zwölf Glocken werden am 18. 

August 2014 zum ersten Mal erklingen. 

QQŚwiąteczny jarmark bożonarodzeniowy: 

W niemieckiej części 

Zgorzelca w świątecznej atmosferze handel, 

gastronomia i rzemiosło artystyczne 

Soldaten schmücken, ist auf einem 

der Kreuze ein einfacher Stahlhelm zu 

sehen, der einsam den Kiesweg zum 

großen, etwa sechs Meter hohen Hauptkreuz 

bewacht. 

Kurz vor 14 Uhr strömten die Allen- 


steiner 

materiał 

herbei, deren Schritte 

służy 

zuerst 

wyłącznie 

auf 


Wolken 

w jakikolwiek 

hervorblinzelte, schlich 

sposób 

sich 

zabronione. 

dem weichen, moosigen Waldboden einige Vögel zwitscherten verschlafen, die Kälte des Bodens langsam die Beine 

unter den Kiefern am Nordende der kurze und leise Gespräche, ansonsten hinauf. Die Ersten bewegten daher wär- 


prezentują swoje wyroby i specjalności 

śląskie, saksońskie i bohemskie. Dawna 

świąteczna muzyka, występy chórów i 

zespołów ze Zgorzelca na tamtejszej starówce 

wprowadzają w bożonarodzeniowy 

nastrój. Przedświąteczny rynek odwiedza 

Dzieciątko (das Christkind) i obdarowuje 

najmłodszych – a czasami również star- 

LARES: Niniejszy Dylocken: materiał Adventsbasteln służy wyłącznie im DFKdo czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 


Q 

szych – małymi podarunkami. W Muzeum 

Śląskim odbywać się będzie w tym samym 

czasie jarmark sztuki i rzemiosła. 

Q Von Hameln zurück nach 

Schlesien: Das Kirchengeläut, dass am 

Sonntagmorgen um 10:30 Uhr zur Heili- 


Orangenschalen 

hätte erwartet, dass das Interesse 

am sind Adventsbasteln lediglich zum so groß Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens 

und Zimtstangen. 


gen Messe in die St.-Augustinus-Kirche 

im niedersächsischen Hameln ruft, könnte 

schon bald anders klingen. Der Grund: 

Drei der vier Glocken hängen nur leihweise 

im Kirchturm vom St. Augustinus 

– die Wehrmacht hatte sie während des 

Zweiten Weltkrieges u.a. in Schlesien 

beschlagnahmt. Eine der Glocken hing 

zuvor 500 Jahre lang im Kirchturm der 

katholischen St.-Jakobus-Kirchengemeinde 

in Schimoradz (Simoradz) im Teschner 


„Es begann um 15 Uhr. Die Leute 

LARES: Diese Materialien stürmten sind unsere lediglich Begegnungsstätte zum in Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

die ganze Welt verleihen. Mit der harten die große Entscheidungssituation aufgezeigt 

do werden, czytania. die mit dem Kommen Powielanie des entscheidung w jakikolwiek jedes Menschen. sposób Sie muss zabronione. 

geändert. Sie ist und bleibt die Lebens- 

LARES: Niniejszy Rede materiał gegen die Pharisäer służy und wyłącznie die Sadduzäer 

zerschlägt Johannes das Gebäude Gottesreiches unerbittlich für alle ent- 

grundsätzlich getroffen werden und sie wegzufliegen, groß. 


LARES: Niniejszy Zweiter materiał służy wyłącznie der jüdischen do czytania. Theologie. Die Powielanie Heilsgewissheit 

lag für sie in der Zugehörigkeit vom Volk aufgenommen. Dieses lässt 

standen w jakikolwiek ist. Der Ruf „Kehrt um!” sposób wird zabronione. 

Adventsonntag 

LARES: Diese Materialien 08.12.2013 sind lediglich zum Lesen zum bereitgestellt. jüdischen Volk, in der Abstammung Jegliche sich Vervielfältigung taufen und bekennt seine Sünden. ist strengstens untersagt. 

Schlesien (Foto) – und diese hätte das 

historische Stück nun gern zurück. 

Q Wspólne obchody 500 lat 

reformacji: 27 listopada odbyła się 

w warszawskim Centrum Luterańskim 

konferencja ekumeniczna poświęcona 

rzymskokatolicko-luterańskiemu dokumentowi 

„Od konfliktu do komunii”. 

Tekst przygotowała Komisja ds. Jedności 

powołana przez Światową Federację 

Luterańską (ŚFL) oraz Papieską Radę ds. 

Jedności Chrześcijan. Dokument dotyczy 

zbliżającego się jubileuszu 500-lecia 

reformacji i możliwości jej wspólnego 

upamiętnienia przez rzymskich katolików 

i ewangelików tradycji luterańskiej. Po 

referatach rozpoczęła się dyskusja panelowa 

na temat możliwości recepcji 

dokumentu w Polsce i jego znaczenia 

dla wzajemnych relacji. 

W poprzednim wydaniu „Wochenblatt.pl” na str. 

12, na której prezentowaliśmy tekst sponsorowany 

firmy Diwa Personalservice Agencja Pracy Sp. z o.o. 

Foto: DTG, wikipedia 

Unter den Kiefern im moosigen Waldboden 

Zwei Wochen vor dem ersten Advent, 

dem Beginn des neuen Kirchenjahres, 

begehen die Deutschen 

traditionell den Volkstrauertag. So 

alljährlichen Gedenkveranstaltung 

auf dem Ehrenfriedhof im Stadtteil 

Jakobsberg ein. 

Das Wetter meinte es in diesem 

Jahr gut mit den Teilnehmern der 

Gesellschaft Deutscher Minderheit 

(AGDM) gepflegt wird. Im November 

ist das kleine Gräberfeld immer in 

besonders gutem Zustand, um einen 

würdigen Rahmen zum Gedenken an 

die Toten der Weltkriege zu bieten. 

Stadt und dann knirschend auf dem Kies 

zu vernehmen waren. Im Hintergrund 

rauschte der Verkehr der Ausfallstraße, 

Dylocken. Das Interesse der Menschen 

für das Adventsbasteln hat unsere Vorstellungen 

total übertroffen“, berichtet 

Barbara Baron. Über 60 Personen bastelten 

an Adventskränzen und anderem 

Weihnachtsschmuck. Mütter mit 

Pf. Bronisław Żuchowski 

1. Lesung: 

Jes 11,1-10 

2. Lesung: Rom 15, 4-9 

Evangelium: Mt 3,1-12 „Er wird euch 

mit dem Heiligen Geist und mit Feuer 

LARES: Niniejszy taufen.“ materiał służy wyłącznie auf. Er do zeigt czytania. auch den neuen Powielanie Weg: Nicht Sadduzäer w jakikolwiek hin. Ihr Anteil 

am Gottesreich ist es, 

sposób Äußerlichkeiten zabronione. 

nationale Abstammung und nicht äußerliche 

religiöse Formen sind entschei- 

ins Feuer geworfen zu 

sind entscheidend, 

Mittelpunkt der Predigt des Täu- 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist sondern strengstens eine untersagt. 

Im fers steht das bevorstehende Kommen 

des Himmelreichs. Dieses heißt in den 

Evangelien auch Reich Gottes oder Gottesreich. 

Gott sollte das Volk Israel von 

seinen Feinden, besonders den Römern, 

befreien, und ihm die Herrschaft über 

Alois Kowalewski (l.) hielt die Ansprache und Domherr Andre Schmeier leitete die Gedenkandacht. Foto: Uwe Hahnkamp 

Gesellschaft Deutscher 

Minderheit sang das 

Ostpreußenlied. 

LARES: Niniejszy kleinen materiał Kindern, Grundschulkinder, 

służy wyłącznie fleißig do wie czytania. in der Fabrik Powielanie des Weihnachtsmannes. 

Der ganze Saal roch diese wurden erstmals vorgetragen und 

und Weihnachtstraditionen w jakikolwiek vorbereitet, sposób zabronione. 

Jugendliche, Omas und Väter klebten, 


schnitten 


und 

lediglich 

verarbeiteten Orangenschalen 

und Baumrinden, umwickelten gen- und Zitronenschalen, Zimtstan- 

Gespräch über Weihnachtsbräuche finanziert. 

zum Lesen 

nach frischen 


Tannenzweigen, 

Jegliche 

Oran- 

danach 


entwickelte sich ein sehr 

ist 

reges 


Q 

Ringe aus Styropor mit bunten Schleigen, 

Anis. „Für die Pause haben wir und Traditionen, die in den Familien 

fen, vergoldeten Nudeln. Alle waren 

Wort zum Sonntag 

von Abraham. Diese und die formale 

Erfüllung der Gebote des Gesetzes gaben 

gleichsam einen Rechtsanspruch 

auf das Himmelreich. Mit dieser formalistischen 

Heilslehre räumt Johannes, 

hier ein echter Vorläufer Jesu, gründlich 

dend, sondern die gute Frucht, d.h. die 

rechte Gesinnung und Taten, die dieser 

Gesinnung entsprechen. Wer versagt, 

dem wird das Schicksal des Baumes angedroht, 

der keine guten Früchte bringt. 

Schon im Auftreten des Vorläufers soll 

er noch, doch die Stimme spielt nicht 

mehr so richtig mit. Aber die Ansprache 

war seine Aufgabe, erst recht in diesem 

Jahr, in dem er nach über 60 Jahren Ehe 

den Tod seiner Frau zu beklagen hatte. 

Trotz der Sonne, die hinter den 

mend ihre Füße, als Otto Tuschinski und 

Alexander Bauknecht vom Vorstand 

der AGDM Blumen am großen Kreuz 

Vorgeschmack auf Weihnachten 

Ganz weihnachtlich wurde es im 

November im Sitz des DFK Dyloken 

in der Gemeinde Malapane. „Wir 

wurden total überrascht: Keiner 

sein würde“, sagte Barbara Baron, 

Chefin des DFK. Über 60 Personen 

haben den DFK geradezu gestürmt, 

allesamt gespannt auf den Adventsworkshop. 

Beim DFK Dylocken fühlte man sich wie in der Fabrik des Weihnachtsmanns. 

Informationen über deutsche Advents- 

Damit aber ergreift es das Gottesreich. 

Zur Darstellung der anderen Alternative, 

der Verstocktheit und 

Unbußfertigkeit weist der 

Täufer oder der Evangelist 

auf die Pharisäer und die 

werden, mit Feuer getauft 

zu werden und in 

unauslöschlichem Feuer 

zu verbrennen. An dieser 

Entscheidungssituation 

hat sich bis heute nichts 

Foto: Barbara Baron 

muss umgesetzt werden in Tausende 

von Einzelentscheidungen des täglichen 

Lebens. Stelle ich mich unter das Reich 

Gottes, unter das Gesetz Gottes, erkenne 

ich die Herrschaft Gottes an? In dieser 

Formulierung wird die 

Nicht die 

Nationalität 

oder religiöse 

rechte Gesinnung 

und Taten, die 

dieser Gesinnung 

entsprechen. 

niederlegten. Auch die Landsmannschaft 

Ostpreußen in Hamburg hatte 

einen Kranz geschickt, der zu Füßen des 

Mahnmals seinen Platz fand. 

Für das geistliche Begleitwort war 

Domherr Andre Schmeier zuständig, der 

die Katholiken der deutschen Minderheit 

im Ermland seelsorgerisch betreut. Zwar 

sei der Volkstrauertag, so seine Aussage, 

zum Gedenken an die gefallenen Soldaten 

des Ersten Weltkriegs entstanden, 

solle in der heutigen Zeit auch die zivilen 

Opfer der Kriege einbezogen werden. 

„Am Ende des Zweiten Weltkrieges und 

in der Zeit kurz danach haben viele Menschen 

gerade in Ostpreußen Angehörige 

verloren. Kaum eine Familie blieb davon 

verschont“, erinnerte Domherr Andre 

Schmeier, bevor er die Anwesenden zum 

Beten eines Rosenkranzes für diese Opfer 

aufforderte. 

Die Feier fand ihren musikalischen 

Abschluss in den Liedern des Chors 

„Vaterhaus“ der Allensteiner Gesellschaft 

Deutscher Minderheit und im 

gemeinsamen Singen des Ostpreußenlieds 

„Land der dunklen Wälder“. Die 

Begleitung dazu übernahm, wie auch 

den Zapfenstreich zu Beginn der Veranstaltung, 

der Trompeter Dariusz Gendzierski, 

der ebenfalls bereits seit Jahren 

mitwirkt. Die meisten der Teilnehmer 

folgen anschließend der Einladung von 

Alois Kowalewski zum Aufwärmen und 

gemütlichen Beisammensein im Haus 

Kopernikus, dem Sitz der AGDM. Die 

Holzkreuze bleiben mit ihrem bescheidenen 

Schmuck an Blumen und Grabkerzen 

unter den hohen Kiefern zurück. 

Uwe Hahnkamp 

Im DFK-Saal roch 

es nach frischen 

Tannenzweigen, 

gepflegt werden“, berichtet die DFK- 

Chefin. Das Treffen wurde zweisprachig 

durchgeführt. Barbara Baron findet, 

dass solche Begegnungen von großem 

Wert seien. „Dieses Treffen zeigte, wie 

wichtig es ist etwas miteinander zu machen, 

dass Omas mit Enkeln zusammen 

ein gutes Team sein können, dass die 

örtliche deutsche Minderheit aktiv ist 

und dazu auch offen für polnische Mitbürger, 

dass der DFK auch innovative 

Projekte anbieten und durchführen 

kann“, sagt Baron. 

Das Treffen wurde aus den Mitteln 

des VdG im Rahmen des Programms 

„Konsolidierung der Begegnungsstätten“ 

Frage von vielen, ja den 

meisten ohne Bedenken 

mit ja beantwortet werden. 

Der Wert dieser 

Bejahung aber hängt 

ab von der Umsetzung 

in die vielen, gar nicht 

so deutlich erkennbaren 

Sachentscheidungen des 

Tages. Wenn die selbsterzeugte 

Illusion noch besteht 

bei der Sonderung 

von Weizen und Spreu am Ende unserer 

wdarł się błąd w adresie e-mailowym. Prawidłowy 

adres to: tumulka@diwa-personalservice.pl. 

adur 

Tage, dann ist die Gefahr, mit der Spreu 

q


LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen RAtgeber bereitgestellt. Poradnik Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Porady: „Minijob” w Niemczech 


Nowe zasady! 



Minijob to popularny w Niemczech 

rodzaj pracy na niepełny etat, ale 

na początku tego roku zmieniły się 



zasady prawa obowiązujące dla tej 

formy zatrudnienia. Otóż taki pracownik 

nie może zarabiać więcej 

niż 450 euro miesięcznie. Ponadto 

zarówno nowi, jak i „etatowi” minijobberzy 

muszą po części sami płacić 





składkę na ubezpieczenie emerytalne 

czy też rentowe. 

Osoba zatrudniona na tzw. małym 

etacie może się starać o zwolnienie 

z tego obowiązku, jednak minijobber 

powinien złożyć stosowny wniosek 

u pracodawcy, który z kolei musi być 

świadomy owych regulacji prawnych. 

Umożliwi mu to wyliczenie właściwego 

wynagrodzenia dla pracownika zatrudnionego 

w jego firmie w tymże charakterze. 

Przypomnijmy, że od 1.01.2013 r. 

tzw. minijobber może zarabiać maksymalnie 

450 euro miesięcznie, podczas 

gdy jeszcze do końca 2012 roku ta suma 

była o 50 euro mniejsza. To jednak nie 

koniec nowych zasad. Odprowadzenie 

składki emerytalnej lub rentowej od 

początku 2013 roku stało się obowiąz- 



kiem minijobbera oraz jego pracodawcy! 

Tym samym pracownicy zatrudnieni w 

formie minijob muszą dokładać się do 

składki, ale... 

Pracownik – pracodawca 

Należy jednak pamiętać o tym, że pracownik 

może starać się o zwolnienie z 

tego obowiązku. Jeżeli bowiem mini- 

również się opłaca. 

LARES: Niniejszy zakładu materiał ubezpieczeń społecznych. służy wyłącznie Minijobberzy 

zasadniczo uważają, że płacenie 

formie małego etatu trzeba oczywiście 

do W drugim czytania. kwartale Powielanie zasad, w ale... jakikolwiek zatrudnienie danej sposób osoby w zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. 2013 roku liczba Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

jobber nie chce płacić składki z własnej 

kieszeni, powinien złożyć u pracodawcy 

odpowiedni wniosek. Pracodawca z kolei 

musi potwierdzić otrzymanie takiego 

dokumentu oraz zapisać datę jego 

dostarczenia. Przedsiębiorca powinien 

też pamiętać o tym, by zachować owo 

pisemne życzenie swojego pracownika, 

gdyż jest to dokument, który jako osoba 

zatrudniająca innych musi obowiązkowo 

przedstawić podczas kontroli np. z 

Am 1. Januar 2014 treten in Deutschland 

zahlreiche Änderungen im 

Steuer- und Sozialversicherungsrecht 

in Kraft. So werden die Obergrenzen 

für Beitragsbemessungsgrundlagen 

und Sachleistungen nun erhöht und 

składki nie ma sensu, gdyż nie niesie za 

sobą żadnych korzyści. Dlatego zdecydowana 

większość z nich zapewne złoży 

na ręce pracodawcy pisemny wniosek 

dotyczący zwolnienia z tego obowiązku. 

Może jednak zdarzyć się tak, iż dany 

pracownik nie będzie zdecydowany na 

LARES: Niniejszy działanie materiał lub jego brak. służy Co w tej wyłącznie sytuacji do W porównaniu czytania. z Powielanie rokiem w jakikolwiek sposób zabronione. 

może zrobić pracodawca? Zaproponować 

konsultację sind lediglich ze specjalistami zum z za- 

Lesen bereitgestellt. Jegliche Wartościowy Vervielfältigung ist temat strengstens 

2012 – o 3,4%. 


kresu świadczeń emerytalnych, bowiem 

w takim przypadku tylko eksperci są w 

stanie rzeczowo ocenić sytuację. 

Składki pracownika 

Na uwagę zasługuje fakt, że dla pra- 

LARES: Niniejszy codawców materiał wysokość służy składki wyłącznie uległa jest prosta do – czytania. suma składki Powielanie (wkład pracodawcy 

+ wkład pracownika = 18,9%) i był wart szerszego potraktowania! Tym takiej formy zatrudnienia 

dzisiejszy temat jest bardzo wartościowy A zatem faktem jest, że z 


zmianie i tak jak w poprzednich latach 

LARES: Diese Materialien są oni sind zobowiązani lediglich do uiszczenia zum ry- 

Lesen jest obliczana bereitgestellt. od 175 euro. Płacąc Jegliche jed- 

bardziej że taka forma zatrudniania jest 


das elektronische Steuerkartensystem 

ELStAM wird für alle Arbeitgeber 

obligatorisch. Auch die jährliche 

Steuererklärung wird man nunmehr 

früher einreichen müssen. Mehr zu den 

wichtigsten der neuen Regelungen, die 

sich ganz erheblich auf Unternehmen 

auswirken werden, lesen Sie bereits 

in der kommenden Ausgabe des Wochenblattes. 

czałtowej składki na ubezpieczenie emerytalne 

w wysokości 15%. Tymczasem 

minijobberzy zgodnie z nowymi zasadami 

muszą podnieść ją do poziomu 

odpowiadającego wysokości normalnej 

składki emerytalnej względnie rentowej. 

minijobberów 

zatrudnionych 

w przemyśle wzrosła 

o 231 042 osób. 

Jeśli jednak miesięczny dochód minijobbera 

nie przekroczy 175 euro, jego 

wkład własny ulegnie przymusowemu 

podwyższeniu. Przyczyna takiej sytuacji 

nak składkę, minijobberzy wbrew powszechnej 

opinii mogą zagwarantować 

sobie dodatkowe świadczenia. Do nich 

zalicza się prawo do korzystania z zabiegów 

rehabilitacyjnych, możliwość 

wcześniejszego przejścia na emeryturę 

zgłosić. Nowe prawo odnoszące się do 

składek obowiązuje również minijobberów 

zatrudnionych w 2012 roku, jeśli 

ich wynagrodzenie przekroczy 400 euro. 

Wyjątkiem są przypadki, kiedy osoby 

zatrudnione są już na emeryturze. 

opłacalna nie tylko dla potencjalnych 

pracowników, ale też dla przedsiębiorców 

i ich firm – zwłaszcza tych mniejszych i 

mniej zamożnych. Z tego też powodu 

wielu pracodawców decyduje się na 

taką właśnie formę zatrudnienia, przyjmując 

do pracy także bezrobotnych! Ta lektury. 

LARES: Niniejszy Innymi materiał słowy wkład własny służy pracownika 

od 2013 roku oscyluje wokół 3,9%. nijobberzy są rozliczani według starych 

wyłącznie oraz podwyższenia do czytania. jej wysokości. Powielanie Mi- 

informacja w jakikolwiek szczególnie przypadła sposób mi do zabronione. 



Jeżeli tylko w drugim kwartale bieżącego 

roku liczba minijobberów zatrudnionych 

w niemieckim przemyśle wzrosła 

o 231 042 osoby, a w porównaniu z 

ubiegłym rokiem urosła aż o 3,4 procent, 

to nie ma najmniejszych wątpliwości, że 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie Liebe w jakikolwiek Auslandsabonnenten, 



aufgrund 


erheblich steigender Portokosten 


für Auslandssendungen 

untersagt. 

sind wir 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie Informationen w jakikolwiek versorgen zu dürfen. sposób zabronione. 



LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche 7633 Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 




Rys. Andrzej Sznejweis 

Popularne i opłacalne 

W tej kwestii jednak należy się zwrócić 

do Centrali ds. Minijob w Essen 

(Niemcy). Placówka ta prowadzi również 

statystyki, z których jasno wynika, 

że w drugim kwartale 2013 roku 

liczba minijobberów zatrudnionych 

w przemyśle wzrosła o 231 042 osoby. 

W porównaniu z rokiem 2012 jest to 

wzrost o 3,4%. Minijobberzy pracują 

również jako pomoc w gospodarstwie 

domowym – w tej branży wzrost szacuje 

się na 4,4%. Co jednak zrobić, jeśli 

w danym miesiącu wynagrodzenie 

pracownika przekroczy 450 euro? Jeśli 

taka sytuacja ma miejsce tylko przez 

określony czas, np. podczas trwania sezonu 

dla danej branży, a w późniejszym 

okresie czas pracy pracownika będzie 

zróżnicowany, pracodawca oblicza prognozę 

rocznego dochodu swojego minijobbera. 

Jeśli suma ta nie przekroczy 

5400 euro, przedsiębiorca może spać 

spokojnie. W takim wypadku centrala 

kwalifikuje danego pracownika jako 

minijobbera. Zatrudnianie pracowników 

na tzw. mały etat jest jednak nie 

tyle popularne, co opłacalne. Z tego 

powodu wielu właścicieli (przede 

wszystkim małych) firm decyduje się 

na właśnie taką formę zatrudnienia. Do 

pracy są np. przyjmowani bezrobotni, 

którzy pracując, nie tracą prawa do 

przysługującego im zasiłku, a zatem 

w tym wypadku korzyści są obopólne. 

Dlatego pracodawcy powinni znać 

obowiązujące regulacje prawne, by móc 

je samemu efektywnie wykorzystać i 

potrafić podpowiedzieć swojemu pracownikowi, 

że własny wkład w składkę 

Rubryka jest tworzona przez 

Krzysztofa Świerca 

oraz firmę Smuda Consulting. 

Zachęcamy również do odwiedzenia 

strony www.intertax24.com 

oraz www.smuda-consulting.com. 


gezwungen, den Preis unseres Auslandsjahresabos auf 120 Euro und eines 

Auslandshalbjahresabos auf 60 Euro zu erhöhen. Wir bitten Sie um Ihr Verständnis. 

In diesem Zusammenhang weisen wir jedoch auf das günstige Onlineangebot des 

E-Papers hin, das man über unsere Homepage www.wochenblatt.pl beziehen kann. 

Wir hoffen, Sie bleiben uns als Leser erhalten und freuen uns Sie auch 2014 mit 

Nr 47 (1024), ISSN 2082-8195, nr indeksu 368202 18 - 24 XI 2011, cena 2,40 zł (VAT 5%) 


Bundespräsident Christian Wulff 

hat am 15. November die deutsche 

Minderheit in Polen besucht. 

I 

Begehrter Rohstoff: Das 

Oppelner Schiefergasvorkommen 

versetzt Konzerne in Aufregung. Wie 

steht die Deutsche Minderheit dazu? 

Lesen Sie auf S. 5 

n zeitlicher Verbindung mit den Feierlichkeiten 

zum 200-jährigem Jubiläum 

sammenkunft mit über 30 Vertretern aus 

der Breslauer Universität fand die Zu- 

den Gliederungen der Minderheit aus 

dem ganzen Land in der Geschäftsstelle 

der Deutschen Sozial-Kulturellen Gereslau 

statt. Bei dem Treffen, 

OBERSCHLESISCHE STIMME 

Allerheiligen: Der BJDM in 

Beuthen pflegte deutsche Gräber. 

An der Aufräumaktion nahmen 

zahlreiche Jugendliche teil. 



Deutschlands Staatsoberhaupt Christian Wulff trifft sich mit der Minderheit 

gustu, ponieważ bezrobotni, 

którzy otrzymują 

taka szansę i korzystają 

z niej, podejmując pracę, 

nie tracą prawa do przysługującego 

im zasiłku! 

Besuch bei alten Freunden 

tel. 77 46 44 371 




• Obsługa firm 


Nanu? 

Verkrampfte 

„Aufarbeitung“ 

D 

Ryszard Galla 

korzyści są obopólne, bo nie jest też tajemnicą, 

że dla wielu firm jest to zbawienie. 

Co ważne, zarówno pracownicy, jak 

i pracodawcy muszą znać obowiązujące 

regulacje prawne, by móc je samemu 

efektywnie i zgodnie z prawem wykorzystać, 

a zatem zapraszam do powyższej 

Notował Krzysztof Świerc 

7502 

ie Partnerkreise Groß Strehlitz 

und Soest in Westfalen suchen 

ehemalige Kreisbewohner, die Fotos 

und Dokumente vom 19. Jahrhundert 

bis 1960 zu einer Publikation 

beisteuern können. Wie der Soester 

Anzeiger vom 7. November berichtet, 

soll das Buch Alltagskultur „im Kreis 

Strzelce Opolskie“ behandeln, wobei 

Fotos chronologisch „von der Wiege 

bis zum Grabe“ geordnet werden. 

Doch wieso muss man im Jahre 

2011(!) ein solches, ausdrücklich der 

historischen Aufarbeitung gewidmetes 

Buch in national-kommunistiie 

deutsche Sprachtradition 

Foto: K. Świderski 

7841




14 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Sport bereitgestellt. Sport Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Volleyball: 8. Spieltag der PlusLiga 

Ein Sieg ohne Glanz 

6. – 12. Dezember 2013 



ZAKSA Kandrzin-Cosel hat Effector 

Kielce in der eigenen Halle 3:1 besiegt 

und ihre Fans nach der 1:3-Niederlage 

bei Resovia Rzeszów wieder 

war hektisch, das Spiel blieb bis zum 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie Spielstand w jakikolwiek 10:10 ausgeglichen. sposób Von da zabronione. 

das bessere Team gewesen.“ 

an nahm Kooy, ein Aufgeber der Hausherren, 

Vervielfältigung die Last des Spiels auf sich ist und strengstens Ausblick LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche untersagt. 

gut gestimmt. Damit behält das 

Team vorerst seinen dritten Tabel- 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie Als der w Satz jakikolwiek dann aber bereits sposób endgültig zabronione. 

entschieden schien, setzte Bociek zwei 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Angriffe Vervielfältigung in den Sand. Bei der knappen ist strengstens untersagt. 

lenplatz. 

Die Partie war wider Erwarten alles 

andere als leicht, die Gäste stellten 

unerwartet harte Bedingungen. Hiervon 

kündete bereits der erste, ausgeglichene 

Satz, in dem schon am Anfang ein 

Schlagabtausch einsetzte. Dies setzte 

sich bis zur knappen 16:15-Führung der 

Gastgeber unmittelbar vor der zweiten 

technischen Pause fort. Danach übernahm 

ZAKSA vor allem dank Bociek 

die Initiative und hängte den Gegner 

bald mit 23:18 ab. Zwar schafften die 

Kielcer gleich im Anschluss noch drei 

Punkte, konnten die Platzherren jedoch 

die Kielcer gaben nicht auf, übernah- 

Ergebnisse des Spieltags 

LARES: Niniejszy materiał „Wenn man służy nur 50 oder wyłącznie men die do Initiative czytania. und schafften Powielanie im so gewann w jakikolwiek ZAKSA den Abschnitt sposób 25:22 zabronione. 

Kandrzin-Cosel – Kielce 3:1 

Expresstempo den Ausgleich zum und die gesamte Begegnung mit 3:1. 


70 


Prozent 

lediglich 

der eigenen 

Bielitz-Biala – Allenstein 0:3 

zum Lesen 11:11. bereitgestellt. Und danach machten sie Jegliche dank Im Vervielfältigung Anschluss ließ sich Bociek dann ist strengstens als Bromberg – Bełchatów untersagt. 

0:3 

letztlich nicht einholen und unterlagen 

am Ende 22:25. 

Entscheidungsfaktor Gladyr 

Im zweiten Satz ging ZAKSA zunächst 

rasch in Führung. Als es dann 

aber nach einem Spaziergang für die 

Hausherren aussah, verspielte Kandrzin- 

Cosel ihren Vorsprung ebenso schnell! 


am ZAKSA-Aufgeber 

do czytania. 

Ruciak 

Powielanie 

sicher. Spieler 

w 

die 

jakikolwiek 

Kräfte vor der Championssposób 

zabronione. 

Damit wurde klar, dass die Gastgeber, 

um einen Dreier zu erzielen, nun Knack Roeselare, die wir gewinnen 

League-Begegnung mit dem belgischen 


Zum Glück ließen die Schützlinge von 

Trainer Sebastian Świderski die Gäste 

nach einem erneuten Ausbau des 

Vorsprungs, was vor allem dem überragend 

aufschlagenden Gladyr zu verdanken 

war, diesen Rückstand nicht 

mehr wettmachen. Sie kontrollierten 

nun das Spielgeschehen und gewannen 

den Abschnitt am Ende mit 25:21. Mit 

müssen. Und wenn man nur 50 oder 

70 Prozent der eigenen Möglichkeiten 

zeigt, dann tut man sich mit Punkten 

eben schwer, egal gegen wen man spielt.“ 

Dariusz Daszkiewicz (Trainer Effector): 

„Wir wollten in Kandrzin-Cosel gewin- 

im Handumdrehen führten sie 6:3 und Satz auf maximal zwei Zähler kommen nen, auch wenn uns die Stärke unseres 

LARES: Niniejszy ließen materiał damit vermuten, służy dass wyłącznie dies der würde. do Das czytania. würde bei einer Powielanie Heimbegegnung 

mit dem Durchschnittsteam am Ende unterlegen sind, haben wir 

Gegners w jakikolwiek völlig klar war. Obwohl sposób wir zabronione. 

letzte Durchgang sein würde. Doch 


ihrer 2:0-Gesamtführung standen sie 

nun vor der Riesenchance auf einen 

Dreier, mussten dafür aber entweder 

Wielkie derby (2): Górnik – kontra Ruch 

den dritten oder spätestens den vierten 

Satz gewinnen. 

Ein Satz für Kielce 

Auch der dritte Teil der Partie begann 

für die Gastgeber sehr gut. Fast 

hervorragender Angriffe von Jungiewicz 

und Bieniek vier Punkte hintereinander. 

Diesen Vorsprung ließ sich 

Effektor nicht mehr nehmen. Ihren 

25:20-Sieg in diesem Satz stellten die 

Kielcer mit einem effektvollen Block 

unbedingt den vierten Abschnitt für 

sich entscheiden mussten. Bei einer 

erneuten Satzschlappe wäre den Gästen 

in Kandrzin-Cosel mindestens ein 

Punkt garantiert. Während ZAKSA 

auch bei einem siegreichen fünften 

enttäuschend sein. 

Bocieks i-Tüpfelchen 

Dieser Druck erzeugte Kandrzin- 

Cosels Volleyballern zunächst negative 

Wirkung: Ihr Start in den vierten Satz 

schlug drei Asse nacheinander. Unter 

seinem Kommando schaffte ZAKSA 

nun fünf Punkte in Folge. Auch diesen 

Vorsprung drohten die Kandrziner kurzzeitig 

zu verschenken, um den Gegner 

dann doch nochmals 21:17 abzuhängen. 

23:22-Führung der Platzherren wurde 

es nun wieder einmal hektisch. Glücklicherweise 

rehabilitierte sich Bociek jetzt 

blitzschnell für seine Patzer und schloss 

die letzten beiden Angriffe perfekt ab. 

Damit setzte er das i-Tüpfelchen, denn 

bester Spieler der Partie feiern. 

Kommentare nach dem Spiel 

Sebastian Świderski (Trainer ZAKSA): „Es 

war kein sehr gutes Spiel unsererseits. Irgendwie 

unterschwellig schonten meine 

uns dennoch gut geschlagen und es ist 

schade, dass wir es nicht schafften, in 

der Abschlussphase des ersten oder des 

vierten Satzes zu gewinnen. Wer weiß, 

was dann noch alles geschehen wäre. 

Insgesamt ist ZAKSA heute aber doch 

Am nächsten Spieltag geht es für ZAK- 

SA nach Danzig. Der dortige Trefl konnte 

von seinen bisher neun Saisonspielen nur 

drei gewinnen, ZAKSA dagegen siegte 

bereits sechs Mal. Von den dreien waren 

nur zwei Heimsiege, am zweiten Spieltag 

(21. Oktober) gegen den Tabellenletzten 

Bromberg. Die Kandrziner sind somit der 

Favorit, zumal sie bisher drei von vier 

Auswärtspartien gewonnen haben und 

nur in Allenstein nicht zurechtkamen 

(1:3 am 19. Oktober). 

Krzysztof Świerc 



LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie wpływy w jakikolwiek toczy się szczególnie sposób zaciekle, zabronione. 

i to od lat. Mowa o Rudzie Śląskiej, 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche leżącej Vervielfältigung dokładnie między Zabrzem ist strengstens i 

Foto: www.niebiescy.pl 

untersagt. 

Żeby obejrzeć wielkie derby Górnego 

Śląska, do Chorzowa bądź Zabrza 

fani obu klubów zjeżdżają nie tylko 

Ruchu, a osiedle Wieczorka oraz cen- 

LARES: Niniejszy Werbowanie materiał trwa służy wyłącznie światku do taki czytania. „szczegół” jak Powielanie więzy plemienne 

nie ma znaczenia, a rywalizacja rzowa stoją murem za Ruchem. Nie jest 

dzielnice w jakikolwiek znajdujące się w pobliżu sposób Cho- 

zabronione. 

Ale to nie jedyne, co łączy oba kluby, 


bo w przeciwieństwie 

sind lediglich 

do Piasta 

zum 

Gliwice 

Lesen 

pomiędzy 


oboma klubami toczy 

Jegliche 

się już to jednak 


sztywna zasada, bo zdarza 


się trum miasta opanował 

untersagt. 

Górnik. 

ze Śląska, ale z całej Polski, a nawet z 

zagranicy, głównie z Niemiec. Trudno 

jednak temu zjawisku się dziwić, bo 

Sporty zimowe: Przedolimpijska rozgrzewka 

Powrót 


legendarnej 

materiał służy wyłącznie do 

rekordzistki 

czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 


XXII Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Soczi (7–23 lutego 2014 r.) zbliżają 

się wielkim krokami. Z tej przyczyny w ciągu najbliższych dwóch miesięcy 

wielokrotnie będziemy powracać do zmagań w Pucharze Świata, w kontekście 

możliwych sukcesów niemieckich sportowców podczas olimpiady. 

Na pierwszy ogień poszły dwie słynne 

postacie w różnych punktach 

kariery: Claudia Pechstein oraz Eric 

Frenzel. 

Eric zdobywca 

W nieco innej sytuacji znajduje się 

25-letni zdobywca kryształowej kuli za 

zwycięstwo w poprzedniej edycji Pucharu 

Świata – Eric Frenzel. To najmocniej- 

była obsada dwóch pierwszych pozycji szy punkt znakomitej ekipy specjalistów 

LARES: Niniejszy 1998, 2002; materiał 3000 m – służy 2002; drużynowo wyłącznie wyłącznie do czytania. przez wspomniane Powielanie panie. od kombinacji w jakikolwiek norweskiej. sposób W latach zabronione. 

– 2006) po dwuletniej kontrowersyjnej Na 3000 m w Calgary triumfowała 2011 (normalny obiekt + 10 km) i 2013 


Pechstein powraca do gry 

Wielu postawiło krzyżyk na najbardziej 

utytułowanym niemieckim 

sportowcu w historii zimowych igrzysk 

– Claudii Pechstein, jednak 5-krotna 

mistrzyni olimpijska w konkurencjach 

łyżwiarstwa szybkiego (5000 m – 1994, 

Trotz des Sieges über Kielce war zu sehen, dass ZAKSA noch nicht optimal in Form ist. 

Möglichkeiten zeigt, 

dann tut man sich mit 

Punkten schwer, egal 

gegen wen man spielt.“ 

Ruch i Górnik to firmy, które mają na 

swoich kontach po 14 tytułów mistrzów 

Polski i pod tym względem są liderami 

w historii polskiego futbolu! 

czy Polonii Bytom, które są ulubionymi 

dyskwalifikacji za doping (2009–2011) 

oraz po prowadzonej z wielką determinacją 

walce przeciwko tej decyzji nie 

poddała się ani losowi, ani wiekowi 

(w czasie olimpiady skończy 42 lata) i 

powróciła do wielkiej gry w znakomitej 

dyspozycji. W pierwszych trzech 

Foto: K. Świderski 

Ruda Śląska – epicentrum konfliktu 

Piłkarska mapa Górnego Śląska 

jest bardzo bogata, przez co często 

w trakcie sezonu w różnych klasach 

rozgrywkowych dochodzi do derbów 

regionu. Jednak od lat największe 

zainteresowanie wzbudzają konfrontacje 

Ruchu Chorzów z Górnikiem Zabrze, 

bo to kluby mające największe 

rzesze kibiców i największe sukcesy. 

Transparent rudzkich fanów Ruchu Chorzów z dzielnicy Chebzie. 

klubami ludności napływowej w woj. 

śląskim, chorzowianom i zabrzanom 

kibicują przede wszystkim Ślązacy, a 

mimo to darzą się wzajemną niechęcią. 

Okazuje się jednak, że w piłkarskim 

Czeszki Martiny Sablikovej – mistrzyni 

z Vancouver na 3000 i 5000 m. Ich obecna 

rywalizacja na najwyższym poziomie 

rozpaliła namiętności, na pewien czas 

zamrożone dla Niemki, a jej skutkiem 

niemiecka policjantka, natomiast w 

Salt Lake City o zaledwie 0,01 s górą 

była Czeszka. W miniony piątek, tym 

razem na 5000 m, ponownie zwyciężyła 

Sablikova. Czy Pechstein wejdzie do 

elitarnego grona czempionów mających 

na koncie co najmniej dziesięć medali 

nie tylko na murawie, lecz także o kibicowskie 

wpływy w regionie. Stąd od 

lat trwa „werbowanie” na swoją stronę 

fanów piłkarskich zamieszkałych w 

ościennych miastach województwa, ale 

w jednym z nich „wojna” o wspomniane 

Chorzowem, która podzielona jest na 

11 dzielnic i na sympatie do obu klubów. 

Strefy wpływów 

Otóż im bliżej granicy z Zabrzem, 

tym więcej ludzi kibicuje Górnikowi, a 

(duża skocznia + 10 km) triumfował 

podczas konkursów indywidualnych, 

rozgrywanych w ramach mistrzostw 

świata. W sobotę rozpoczął nowy sezon 

od mocnego uderzenia, wygrywając zawody 

w fińskim Kuusamo, a dzień później 

wraz z drużyną zajął drugie miejsce 

Rzeszów – Danzig 3:0 

Jastrzemb – Warschau 3:2 

Radom – Tschenstochau 3:1 

Tabelle: 

1. Rzeszów.................9.........22...........24:9 

2. Bełchatów..............9.........20.........23:12 

3. Kandrzin-Cosel.......9.........18.........21:13 

4. Radom...................9.........17.........18:14 

5. Allenstein...............8.........16.........18:12 

6. Jastrzemb..............9.........16.........20:15 

7. Danzig....................9.........10.........12:19 

8. Kielce.....................8...........9.........12:16 

9. Tschenstochau........8...........8.........11:18 

10. Warschau...............8...........7.........10:18 

11. Bielitz-Biala...........8...........6...........8:19 

12. Bromberg...............8...........4...........9:22 

też tak, że w jednej rodzinie ojciec kibicuje 

chorzowianom, a jego syn z różnych 

powodów jest za Górnikiem. Generalnie 

jednak dzisiaj do Ruchu należą 

dzielnice Kochłowice i Chebzie, a do 

Górnika Orzegów, Bielszowice i prawie 

cała Godula. Natomiast podzielone są 

wciąż: Nowy Bytom, Wirek, Bykowina, 

Halemba, Czarny Las i Ruda Śl. I i tam 

często dochodzi do konfliktów między 

kibicami. 

W mniejszym stopniu, ale podobnie 

jest też w Piekarach Śląskich, gdzie kibice 

obu klubów też podzielili miasto 

na strefy – osiedle zwane Manhattanem 

oraz Kamień i Brzozowice „należą” do 


LARES: Niniejszy rywalizacjach materiał na długich służy dystansach wyłącznie olimpijskich? do czytania. Przy dorobku Powielanie 5, 2, 2 gwarantuje 

jej to każdy krążek wywalczony nie mają tak bogatej historii – w 2010 padają remisowo: 3:3. 

za Norwegią. w jakikolwiek Jego olimpijskie sposób dokonania zabronione. 

jedyną godną przeciwniczkę odnalazła 

LARES: Diese Materialien w osobie sind dominującej lediglich w ostatnich zum latach Lesen w Soczi! bereitgestellt. Jegliche roku Vervielfältigung wywalczył jedynie brąz w ist zawo- 


dach drużynowych. Teraz ma ogromną 

chrapkę na ostatnie wielkie brakujące 

trofeum w dorobku – złoto olimpijskie, 

ale jego możliwości ograniczają się do 

trzech konkurencji, rozgrywanych w tej 

dyscyplinie. Niemiecka panczenistka 

ma w tym zakresie pozorną przewagę 

– łyżwiarze szybcy będą startować w 

dwunastu konkurencjach, z tego połowa 

przypada na panie (dystanse 500, 1000, 

1500, 3000, 5000 oraz bieg drużynowy). 

W praktyce krótkie odcinki 500 i 1000 

m nie wchodzą w rachubę, a tegoroczne 

występy na 1500 nie zwiastują większej 

szansy na krążek. Po krótkim bilansie, 

nadzieje medalowe obu bohaterów wy- 

Witold Wolak




LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Sport bereitgestellt. Sport Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Bundesliga: 14. seria spotkań 


Zwycięscy liderzy 



Bez poważniejszych turbulencji trzy przewodzące tabeli zespoły dopisały 

do swoich kont komplety oczek. Lider tabeli Bayern München pokonał 

u siebie Eintracht Braunschweig 2-0, wicelider Bayer Leverkusen rozbił 

na własnym stadionie 1.FC Nürnberg 3-0, a zajmująca trzecią lokatę 



Borussia Dortmund wygrała w Mainz 3-1. 

Beniaminek z Braunschweig do potyczki 

z mistrzami Niemiec podszedł 

sparaliżowany strachem przed rywalem 

i już w 2. min gry Robben wykończył 

akcję Götzego i wyprowadził Bayern na 

prowadzenie. W 30. min było już 2-0 dla 

LARES: Niniejszy faulu Piszczka materiał na Malli służy arbiter podyktował 

rzut karny, który wykorzystał Cho- 

wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

o punkty BL bez porażki. 

LARES: Diese Materialien upo-Moting, sind a lediglich 1.FSV od tego zum momentu Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

FCB, po kolejnym trafieniu Robbena, ale 

tym razem po akcji Kroosa. Od tego momentu 

podopieczni Torstena Lieberknechta 

odważniej natarli na bawarską 

bramkę, ale defensywa monachijczyków 

nie dała się zaskoczyć ani raz i 39. mecz 

z rzędu Bayernu bez porażki stał się faktem, 

podobnie jak 6. ligowa wygrana z 

rzędu. Braunschweig z kolei przegrał 

4. z 6 ostatnich ligowych potyczek, a z 

Bayernem poniósł 5. porażkę z rzędu, 

zdobywszy ostatnie oczko z tym teamem 

19.03.83 r., kiedy zremisował u siebie 

1-1. A ostatni raz Eintracht pokonał (3- 

1) FCB 12.09.1981 r. 

Kroku liderowi dotrzymał drugi w 

tabeli Leverkusen, który zasłużenie pokonał 

u siebie Nürnberg 3-0, odnosząc 3. 

ligowe zwycięstwo z rzędu i kolejne 4. z 


Komplet 

materiał 

oczek dopisała 

służy 

do 

wyłącznie 

swojego 


doliczonego 

w jakikolwiek 

czasu gry drugiej 

sposób 

połowy 

zabronione. 

konta także druga Borussia, ta z M’gladbach, 

która pokonała u siebie Freiburg 

znad Wezery nie uległa Hoffenheimowi 

Bergfrede wyrównał! Dzięki temu ekipa 


Frankami. Dwie bramki dla „aptekarzy” 

zdobył Son w 36. i 76. min po podaniach 

Castro oraz Kiessling w 47. min, wykorzystując 

zagranie Hegelera. Nürnberg 

pozostaje zatem jedyną drużyną, która w 

bieżącym sezonie BL jeszcze nie wygrała 

meczu, ponosząc 3. porażkę w 4 ostatnich 

kolejkach, ostatni raz zwyciężając 

(3-0) Leverkusen 17.12.11 r. 

Zwycięskie Borussie 

Więcej problemów z odniesieniem 

zwycięstwa miał Dortmund, który zmierzył 

się na wyjeździe z Mainz. Gospodarze 

od początku meczu zepchnęli BVB 

do głębokiej defensywy i raz po raz 

zagrażali bramce Weidenfellera, który 

dozą szczęścia. I kiedy wydawało się, 

że bramka dla 1.FSV jest tylko kwestią 

czasu, Borussia objęła prowadzenie. 

Stało się to po znakomitym uderzeniu 

z rzutu wolnego Aubameyanga. Jednak 

już 4 min później było 1-1, kiedy to po 

jeszcze mocniej naciskał. Fakt ten wykorzystali 

jednak goście, którzy na 11 min 

przed końcem meczu przeprowadzili 

kontrę i wywalczyli rzut karny za zatrzymanie 

piłki ręką w polu karnym Mainz 

przez pomocnika miejscowych, Soto. Za 

w 4. min doliczonego czasu gry ustalił 

wynik meczu na 3-1, kiedy to także z 

„karniaka” trafił do siatki. Tym razem 

za faul bramkarza gospodarzy Kariusa 

na Durmie. „Żółto-czarni” wygrali tym 

samym z Moguncją po raz 5. z rzędu. 

po wielkich męczarniach 1-0. „Złotą 

bramkę” strzelił w 63. min Raffael po 

akcji Wendta. To 7. domowa wygrana 

Luciana Favre w 7. meczu tych rozgrywek 

i 5. ligowa z rzędu! 

Kanonada w Sinsheim 

Remisem 4-4 zakończyła się konfrontacja 

w do Sinsheim, czytania. gdzie TSG Powielanie Hoffen- 

Frankfurt w jakikolwiek 2-0, po trafieniach sposób M. Dio- 

zabronione. 

dionie zasłużenie pokonał Eintracht 

LARES: Niniejszy Szanse materiał nawiązania służy kontaktu wyłącznie ze ścisłą 

czołówką tabeli zaprzepaścił Wolfsheim 

walczyło z Werderem. Miejscowi ufa w 24. i Huszti w 68. min (z rzutu 


burg, który po 4 zwycięstwach z rzędu, 

tym razem tylko zremisował u siebie z 

Hamburgiem 1-1, po raz 3. z rzędu. Na 

prowadzenie HSV wyprowadził w 19. 

min Calhanoglu, a wyrównał w 31. min 

z rzutu karnego (za faul na Caligiuri) 

zgarnąć pełnej puli, do 6 przedłużyły 

serię bez porażki, a hamburczycy podzielili 

się oczkami pierwszy raz od 4 

spotkań, ale na wygraną z VfL czekają 

od 6 potyczek (ostatnia wygrana, 1-0 – 

12.02.2011 r.). 

za sprawą Salihovica w 12. i 18. min 

prowadzili już 2-0, ale bremeńczycy 

jeszcze przed przerwą doprowadzili 

do remisu po trafieniach Hunta w 45. 

min i Elii w pierwszej min doliczonego 

czasu gry pierwszej połowy. Po zmianie 

LARES: Niniejszy to zagranie materiał został on ukarany służy czerwoną Bohaterem meczu Bayer Leverkusen kontra 1.FC Nürnberg był Koreańczyk z południa Son Heung, który zdobył dwie Hoffenheim – Bremen 4-4 (2-2) 

wyłącznie bramki. do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

Foto: LG/Wikipedia 

kartką, a jedenastkę na drugiego gola dla 

Mainz – Dortmund 1-3 (0-0) 

 

LARES: Diese Materialien Borussii sind zamienił lediglich Lewandowski, zum który Lesen bereitgestellt. Po serii 8 meczów bez Jegliche na „zielono-białych” Vervielfältigung i... w 49. min ist Vol- 

Hertha BSC – Augsburg 0-0 


land zdobył 3. gola dla „wieśniaków”, a 

4 min później Herdling podwyższył na 

4-2! Koniec emocji? Nic z tych rzeczy, 

ekipa Robina Dutta jeszcze raz podniosła 

się z kolan i w 59. min Petersen 

zdobył trzeciego gola, a w pierwszej min 

w 6. meczu z rzędu. 

Uff... w Hannoverze 

Po serii 8 meczów bez wygranej komplet 

punktów zapisał na swoim koncie 

Hannover 96, który na własnym sta- 

wolnego). Tym samym na wygraną w 

stolicy Dolnej Saksonii ekipa z Hesji 

czeka od 14.11.1987 r. Ba, podopieczni 

Armina Veha z 10 ostatnich meczów 

wygrali tylko 2., ale nie te w BL, lecz 

w Lidze Europy z Maccabi Tel Aviv i 

Nie zawiodło Schalke 04, które by 

włączyć się do walki o pierwszą czwórkę, 

musiało pokonać u siebie Stuttgart i 

tak uczyniło, bez problemu zwyciężając 

3-0, po golach Farfana w 34. i 47. min 

oraz Jonesa w 79. min. To 4. z rzędu 

ligowy mecz „niebieskich” bez porażki, 

a VfB przegrał po raz 3. w 4 ostatnich 

meczach. 

A bezbramkowym remisem zakończył 

się z kolei mecz w Berlinie, gdzie Hertha 

mierzyła się z Augsburgiem, który 

szczęśliwie wywiózł ze stolicy Niemiec 

oczko i pozostaje w meczach z Herthą 


jednak znakomicie bronił, ale też z dużą Rodriguez. „Wilki”, mimo że nie zdołały stron gospodarze jeszcze raz rzucili się Girondins Bordeaux. 



2. Bundesliga: 16. Spieltag 

Köln kann es noch 

Die Geißböcke gewinnen wieder. Nach zwei Niederlagen in Folge wachte 


Occeans zum 1:1 ausgleichen. Nach dem 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Seitenwechsel Vervielfältigung setzten die „Roten ist Teufel“ strengstens untersagt. 

Köln am im Topspiel beim FC St. Pauli auf und gewann mit 3:0. Damit 

sind die „Geißböcke“ nun wieder Tabellenführer, nachdem der bisherige 

Spitzenreiter Kaiserslautern eine 2:3-Niederlage in Dresden hinnehmen 

musste. 

Erstmals in dieser Saison galten die 

Kölner im Vorfeld nicht als Favorit. 

Nicht weil sie sich mit dem FC St. Pauli 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie FCK-Verteidiger w jakikolwiek Šimunek im sposób eigenen zabronione. 

in Serie bekam 

Düsseldorf – Karlsruhe 0:2 (0:1) 

Strafraum einen verhängnisvollen Fehler. 

1. FC Union – Aalen 1:3 (0:0) 


FC 


Kaiserslautern 

lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung 

Ouali knöpfte ihm kinderleicht 

ist 

den Ingolstadt – Sandhausen 0:2 (0:2) 


einem Anwärter auf den Bundesliga- 

Einzug gegenübersahen, sondern weil 

die Rheinländer an den beiden Spieltagen 

zuvor mit ihren Niederlagen 

gegen zwei Liga-Schwächlinge – 0:1 

in Bochum und 0:1 zuhause gegen Ingolstadt 

– deutlich eingeknickt waren. 

Ganz anders St. Pauli, die sich zuvor 

auf einen Konter, bei dem Dedić den Tabelle: 


sprichwörtliche 

materiał 

i-Tüpfelchen 

służy 

setzte 

wyłącznie 

in 


Ball 

w 

technisch 

jakikolwiek 

perfekt aus 16 

sposób 

Metern 

zabronione. 

der 79. Minute Gerhardt, der nach einer 

über den Gästekeeper lupfte und so den 


entsprechend 3:0 im Heimspiel gegen 

Cottbus und dann 1:0 in Aalen durchsetzen 

konnte. 

St. Pauli ratlos 

Dieses Mal aber waren die Schützlinge 

des neuen Trainers Roland Vrabec 

ratlos. Die Kölner gaben von Anfang 

an den Ton an und ließen die Wirkung 

damit sehr gute Chancen auf einen ganz gut zurechtkommen. 

Eine gute Chance sich zu rehabilitieren, 

w ergibt jakikolwiek sich für die Mannschaft sposób zabronione. 

LARES: Niniejszy nächsten materiał Dreier, nachdem służy der wyłącznie Gegner do czytania. Powielanie 

nur zwei von sieben Auswärtsspielen Überraschung in Dresden 

bereits am nächsten Spieltag, und zwar 


LARES: Niniejszy Statistik materiał haben die „Braun-Weißen“ 

służy wyłącznie in ein do Tor verwandelte. czytania. Doch Powielanie kurz vor nach w Bielefeld jakikolwiek und ist dort trotz sposób einer zabronione. 

allerdings kaum Angst, nachdem sie in der Pause (45.) konnte Lautern nach schwachen Auswärtsbilanz (nur ein Sieg 

LARES: Diese Materialien dieser sind Saison auswärts lediglich mit drei zum Siegen Lesen einem bereitgestellt. Vorstoß von Löw und dem Jegliche Treffer in sieben Vervielfältigung Spielen) nicht chancenlos. ist strengstens untersagt. 

nicht lange auf sich warten. Bereits 

in der sechsten Spielminute brachte 

Wimmer nach einer Eckstoßflanke von 

Helmes die Geißböcke per Kopfball in 

Führung. In der 28. Minute erhöhte 

Helmes dann nach Zuspiel von Halfar 

auf 2:0. Nach diesem Treffer zeigten sich 

die Gäste noch souveräner, und als in 

der 59. Minute St. Paulis Abwehrspieler 

Gonther wegen Foulspiels an Ujah 

die rote Karte sah, wurde klar, dass die 

Kölner einen Dreier landen würde. Das 

Nach drei Siegen 

nun die Bitterkeit 

einer Niederlage 

zu schmecken. 

Soloaktion Lehmanns zum 3:0-Endstand 

abschloss. Köln zahlte dem Gegner 

damit seine Niederlage im Millerntorstadion 

am 29. Januar 2011 heim. 

Am 17. Spieltag empfangen die Kölner 

nun den FSV Frankfurt und haben 

dieser Saison gewinnen konnte und 

vier Mal unterlag. Köln hingegen zog 

zuhause bisher bei drei Siegen und 

ebenso vielen Remis nur einmal den 

Kürzeren. Für St. Pauli geht es jetzt nach 

Aue, das bisher fünf von acht Heimspielen 

gewann und drei verlor. Vor dieser 

wygranej komplet 

punktów zapisał 

na swoim koncie 

Hannover 96. 

Patrick Helmes erzielte eines von drei Toren für Köln 

gegen St. Pauli und leistete bei einem zweiten die 

Vorarbeit. Damit wurde er zum besten Spieler der 

Begegnung. 

Foto: Thomas Caspers/Wikipedia 

bei zwei Niederlagen und zwei Remis 

Nach drei Siegen in Serie musste der 

1. FC Kaiserslautern nun eine Pleite verkraften. 

Das Team unterlag 2:3 beim abstiegsgefährdeten 

Dynamo Dresden. Die 

Sachsen waren von Anfang an überlegen 

und belegten dies zunächst in der 41. 

Minute, als Kempe den Pass von Ouali 

dann entschlossen zum Sturm an und 

übernahmen in der 73. Minute durch 

Gaus (Vorarbeit Idrissou) die Führung. 

In dem Moment sah es nach einer kompletten 

Punktausbeute des Favoriten aus, 

doch nur fünf Minuten später machte 

Ball ab und schob zum 2:2 ein. 

Einmal mehr stürzten sich die Gäste 

daraufhin in den Angriff, um doch 

noch den Dreier einzuheimsen und so 

die Tabellenführung zu behalten. In 

der 81. Minute stießen sie dabei aber 

Dresdner Sieg sicherstellte. Es war der 

vierte Triumph der Schützlinge von Olaf 

Janßen in den letzten sieben Spieltagen 

bei nur einer Niederlage. Kaiserslautern 

hingegen verlor damit erstmals seit zehn 

Ligaspielen. 

als Gastgeber des in einer tiefen Krise 

steckenden Düsseldorf. Bei sieben 

Auswärtsbegegnungen siegten sie nur 

einmal und unterlagen vier Mal. Dagegen 

blieb Lautern in allen sieben Heimspielen 

unbesiegt und gewann dabei 

fünf Mal. Dynamo Dresden fährt jetzt 

Dokumentacja kolejki 

Wolfsburg – Hamburg 1-1 (1-1) 

Leverkusen – Nürnberg 3-0 (1-0) 

München – Braunschweig 2-0 (2-0 

Schalke 04 – Stuttgart 3-0 (1-0) 

Hannover – Frankfurt 2-0 (1-0) 

M’gladbach – Freiburg 1-0 (0-0) 

Tabela 

1. München..............14.........38.......... 32-7 

2. Leverkusen...........14.........34........ 31-14 

3. Dortmund............14.........31........ 35-15 

4. M’gladbach..........14.........28........ 31-16 

5. Schalke 04............14.........24........ 29-26 

6. Wolfsburg............14.........23........ 20-16 

7. Hertha BSC...........14.........19........ 20-17 

8. Mainz 05..............14.........19........ 21-28 

9. Hannover.............14.........17........ 17-22 

10. Augsburg.............14.........17........ 15-23 

11. Hamburg..............14.........16........ 30-31 

12. Stuttgart..............14.........16........ 24-26 

13. Bremen................14.........16........ 19-27 

14. Hoffenheim..........14.........14........ 32-34 

15. Frankfurt..............14.........11........ 17-26 

16. Freiburg...............14.........11........ 14-25 

17. Nürnberg.............14...........8........ 13-29 

18. Braunschweig......14...........8.......... 8-26 

Denn Arminia hat bislang zuhause in 

acht Spielen nur zwei Mal gewonnen 

und unterlag gleich vier Mal. 


Ergebnisse des Spieltags 

St. Pauli – Köln 0:3 (0:2) 

Dresden – Kaiserslautern 3:2 ()1:1 

Fürth – Cottbus 1:0 (1:0) 

Paderborn – Aue 1:1 (1:0) 

Bochum – TSV 1860 M. 1:2 (1:1) 

Frankfurt – Bielefeld 1:2 (1:2) 

1. Köln.....................16.........30...........24:7 

2. Fürth....................16.........29.........30:17 

3. K’lautern..............16.........28.........30:17 

4. Karlsruhe.............16.........26.........21:14 

5. St. Pauli................16.........25.........22:21 

6. 1. FC Union...........16.........25.........22:22 

7. TSV 1860 M..........16.........24.........14:16 

8. Sandhausen.........16.........23.........15:14 

9. Aalen...................16.........22.........16:16 

10. Bochum...............16.........21.........18:16 

11. Paderborn............16.........20.........26:30 

12. Aue......................16.........20.........21:27 

13. Frankfurt..............16.........19.........22:22 

14. Dresden................16.........19.........18:25 

15. Düsseldorf............16.........19.........15:25 

16. Ingolstadt............16.........17.........15:23 

17. Bielefeld...............16.........17.........20:30 

19. Cottbus................16.........13.........19:26



Lebus 

Lodsch 

Lublin 

Oppeln 

Schlesien 

AGAT 

# 


LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Allerlei bereitgestellt. Różności Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

16 Wochenblatt.pl 

6. – 12. Dezember 2013 



Znasz się na futbolu, lubisz rywalizację i pragniesz się sprawdzić na tle najlepszych? 

Wystartuj w Konkursie z Bundesligą i zdobywaj bardzo atrakcyjne nagrody ufundowane 

przez sponsora konkursu – firmę Smuda Consulting! 


LARES: Diese Materialien rzędu sind głównym lediglich sponsorem konkursu zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Czołówka ist klasyfikacji strengstens XVI rundy untersagt. 

Przed nami emocjonujące futbolowe 

miesiące. Czeka nas bowiem runda 

jesienna 51. sezonu niemieckiej Bundesligi, 

a wraz z tym faktem na łamach 

„Wochenblatt.pl” rozpoczynamy nasz 

tradycyjny Konkurs z Bundesligą – już 

XI edycję – który potrwa do końca 

3. 1. FC Nürnberg 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie 4. VfL Wolfsburg do czytania. – Hamburger SV 1-1Powielanie 2 Janusz w Kut jakikolwiek Bytom sposób 179 zabronione. 

3 Rajnard Kupczyk Głogówek 179 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen 

Osiemnasta 


seria pytań (18/1131) 

4 Gothard Sochor Chróścice 177 


LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie 15. kolejki do czytania. Bundesligi Bayer 04 Leverkusen Powielanie – Eintracht 

Frankfurt. 

13 Arkadiusz Linek Zabrze 114 

12 Kazimierz w jakikolwiek Abrahamczyk Rybnik sposób 119 zabronione. 

4. Z jakim niemieckim klubem Lothar Matthäus sięgał 14 Gerard Brzoza Wałbrzych 110 


77/464 43 71 

• Obsługa firm (Niemcy, Austria) 

Dobrzeń Mały, ul. Opolska 133 

Olesno, ul. Konopnickiej 12 

LARES: Niniejszy materiał • Zasiłki służy wyłącznie rodzinnedo czytania. Powielanie Nakło, w ul. jakikolwiek Tarnowska 27 sposób zabronione. 

Opole, ul. Reymonta 5 

LARES: Diese Materialien sind • lediglich Zwroty zum podatków Lesen bereitgestellt. z zagranicy Jegliche Strzeleczki, Vervielfältigung Rynek 13 ist strengstens www.intertax24.com 

untersagt. 

www.smuda-consulting.com 

Pinnwand 

QQGroßgewachsen: Gegensätze ziehen QQSchock für Heino: Schlagersänger 

LARES: Niniejszy sich an. materiał Die 1,53 m kleine służy Hayden wyłącznie Panettiere 

und der Weltmeister im Schwergewicht Wochenende erneut Opfer eines Einbruchs. 

rok 2014 

Heino und do seine czytania. Frau Hannelore Powielanie wurden am 

Oferta 

w jakikolwiek 

prenumeraty 

sposób 

na 

zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Die Einbrecher bereitgestellt. durchsuchten die komplette Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Wohnung nach Wertsachen. Dabei richteten 

sie Chaos an, plünderten auch einen 

Schrank, in dem Heino und Hannelore alle 

Wertsachen aufbewahrt hatten – neben 

Schmuck und Bargeld auch Goldbarren. Heino 

und Hannelore waren bereits im Jahr 

prenumeraty GRATIS 


2011 Opfer 

do 

eines 

czytania. 

Einbruchs geworden. 

Powielanie 

Damals 

hatten 


Więcej informacji: tel. 77-4-546-556 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. 

die Diebe wertvolle Kleidungs- 

Jegliche 

e-mail: 


sw@wochenblatt.pl 


Wladimir Klitschko haben sich verlobt. 45 

Zentimeter trennen das Paar voneinander. 

„So haben wir uns kennengelernt. Ich sag- 

LARES: Niniejszy te: ‚Du materiał bist riesig.‘ Er sagte: służy ‚Du bist wyłącznie winzig‘“, do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

erinnert sich die Schauspielerin. Doch Hayden 

ist sind sich sicher lediglich – ihre Kinder werden zum eine Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens LARES: Diese Materialien untersagt. 

stücke, Bargeld und Schmuck geraubt. 

QQStadtmensch: Die Musikerin Ina 

Müller hält nicht viel vom Urlaub im Grünen. 

Sie macht am liebsten Urlaub in Großstäd- 


QQBaby wichtiger als Affäre: Nachdem 

materiał Sylvie van der Vaart służy ihre Affäre wyłącznie mit einem 

KLM-Flugpiloten öffentlich gemacht Berghütte Urlaub machen“, sagte sie. Der 

ten. „Ich do würde czytania. nie auf einer Powielanie einsamen w jakikolwiek sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Gogolin ist Zdzieszowice strengstens untersagt. 

LARES: Niniejszy geht materiał es nicht“, sagte der służy Kicker, er müsse wyłącznie sich aus Heckenrosen, do czytania. Pommes und Powielanie Salzwasser - przewozy zagraniczne z całej Europy - grobowce 


dennoch daran gewöhnen. 

ist ganz toll.“ 

adur - kompleksowa obsługa pogrzebów - ekshumacje 

Anna Durecka 


- 


znicze, kwiaty i wiązanki ISO 9001 


- kremacjeuntersagt. 


Impressum / Stopka redakcyjna 

Die Herausgabe der Zeitung ist dank finanzieller Förderung 

des Ministeriums für Verwaltung und Digitalisierung sowie 

des Auswärtigen Amts mittels des Instituts für Auslandsbeziehungen möglich. 

Nakład/Auflage: 5850 

Szymczyk. Verlagssekretariat: Gabriela Mokrzycka, sw@wochenblatt. Szymczyk. Sekretariat wydawnictwa: Gabriela Mokrzycka, sw@wochenblatt.pl. 

Sprzedaż, marketing: Agnieszka Szotka, a.szotka@wochenblatt.pl. 


Kontakt: 

w 

Biuro redakcji/Redaktionsbüro: 

jakikolwiek 

tel./faks +48 

sposób 

77 45 46 556 

zabronione. 

pl. Vertrieb, Marketing: Agnieszka Szotka, a.szotka@wochenblatt.pl. 

Prenumerata/Abonnement: redakcja/Redaktion, Poczta Polska SA, 

Homepage: www.wochenblatt.pl, Onlineredakteur: Juliane Preiß 

Strona internetowa: www.wochenblatt.pl, redaktor: Juliane Preiß Ruch SA, www.prenumerata.ruch.com.pl; tel. 22 693 70 00 

zwracamy. Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń. 


Zrealizowano dzięki dotacji Ministra Administracji i Cyfryzacji 

i (za pośrednictwem Instytutu Stosunków Kulturalnych z Zagranicą) 

Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec. 

Konkurs z Bundesligą 

jest firma Smuda Consulting, która 

tradycyjnie ufundowała trzy niezwykle 

atrakcyjne nagrody główne, o których 

poinformujemy uczestników konkursu 

w jednym najbliższych wydań „Wochenblatt.pl”. 

Poza tym grający będą nagra- 

LARES: Niniejszy dzani cennymi materiał premiami służy miesięcznymi. wyłącznie do czytania. Powielanie 7 Kaziemierz w jakikolwiek Kut Bytom sposób 10 zabronione. 

Projekt i realizacja: Krzysztof Świerc 

8 Marcin Segiet Prószków 10 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Regulamin bereitgestellt. konkursu: Jegliche 

9 Andrzej 


Kern Kamionka 


6 

untersagt. 

10 Robert Wieczorek Ligota P. 6 

Konkurs z Bundesligą 


11 Dariusz Pietruszka Wodzisław Śl. 6 

12 Tomasz Pietroń Dąbrowa Górnicza 6 

Kupon konkursowy 18/1131, termin nadsyłania rozwiązań – 12.12.2013 r. 

13 Andrzej Kula Pyskowice 6 

rundy jesiennej, czyli do 21.12.2013 r. 

Współorganizatorem i po raz trzeci z 

1. .............................................................................. 

2. .............................................................................. 

3. .............................................................................. 

Projekt i realizacja konkursu: Krzysztof Świerc 

4. ........................................................................................................................................................ 

Imię, nazwisko: .................................................................................................................................. 

Miejscowość: ...................................................................... Kod pocztowy: ........................................ 

Ulica i nr domu: ...................................................................... Nr telefonu: ........................................ 

Zuhause 

Deutsche machen die Schweiz 

reicher. 60 von den 300 

wohlhabendsten Einwohnern des 

Alpenlandes haben die deutsche 

Staatsbürgerschaft. Dabei genießen 

die Wahlschweizer mit deutschen 

Wurzeln nicht nur ihren Reichtum 

in der Schweiz, sondern sie betätigen 

sich dort unternehmerisch und 

schaffen neue Arbeitsplätze. Klingt 

wie ein wunderschönes Märchen? 

Nur für diejenigen, die in Märchen 

Michael Schuhmacher dulden. Denn 

der ist leider Gottes auch seit einigen 

Jahren in der Schweiz ansässig. Aber 

ich meine, dass ist nun wirklich fair. 

Wenn die Deutschen die holländische 

B-Prominenz wie Sylvie van der 

Vaart aufnehmen, da können die 

nervigsten Deutschen im Gegenzug 

in die Schweiz. Ich frage mich eigentlich, 

wo Boris Becker derzeit wohnt. 

Irgendein Land sollte ihn dringend 

mal aufnehmen. Angeblich mögen 

ihn die Briten sehr. Allerdings machte 

sich die Daily Mail über seinen 

neuen Look lustig. Aufgedunsen und 

rot im Gesicht soll er gewesen sein. 

Und wie immer total von sich selbst 

überzeugt. Da passt er wohl doch am 

ehesten in die Schweiz. 

normale Größe haben. „Gott hat uns gesagt, 

dass jeder von uns zu weit am anderen Ende 

des Spektrums ist. Er muss normale Menschen 

machen“, meinte die Blondine. 

hat, gibt sich ihr Noch-Ehemann Rafael van 

der Vaart gelassen. Er schwärmt stattdessen 

vom baldigen Vaterglück mit seiner Freundin 

Sabia Boulahrouz. Das Paar erwartet eine 

Tochter. „Ich kann es immer noch kaum 

glauben. Ein Junge und eine Tochter, besser 

Redaktionsanschrift: ul. Powstańców Śl. 25, 45-086 Opole, E-Mail: sw@ 

wochenblatt.pl. Chefredakteur: Till Scholtz-Knobloch, Redaktion: Anna 

Durecka: „UNIversum“, „Schlesien“, „Allerlei“; Krzysztof Świerc: „Sport“, 

„Wirtschaft“; Juliane Preiß (ifa-Redakteurin): „Aus den Regionen“; Klaudia 

Kandzia: „Kirche und Gesellschaft”, „UNIversum”. Übersetzung: Andrzej 

Szypulski, Andżelika Dobrzańska. Korrektur: Manfred Prediger, Krzysztof 

Foto: Toglenn/Wikipedia 

I tym razem ścisła czołówka klasyfikacji łącznej 

prawie nie drgnęła, przez co na razie wiele 

wskazuje na to, że lider – Marcin Segiet – zdoła 

obronić tytuł mistrza. Chyba że mistrzowskim 

finiszem popisze się jeden z jego najgroźniejszych 

konkurentów? 

Odpowiedzi na pytania 16 (1129) 

1. Hannover 96 – Eintracht Frankfurt 2-0 

2. Bayern München – Eintracht Braunschweig 2-0 

(termin nadsyłania: 12.12.2013 r.) 

1. Wytypuj dokładnie (z bramkami) wynik spotkania 

16. kolejki Bundesligi Hannover 96 – 1.FC Nürnberg. 


15. kolejki Bundesligi Hertha BSC Berlin – Werder 

Bremen. 


po mistrzostwo Bundesligi? 

Grund: „In die Einsamkeit zieht es mich sehr 

selten. Außer, wenn ich in meine Wohnung 

gehe.“ Dennoch liebt die in Hamburg lebende 

Grimme-Preisträgerin die Nordsee. „Am 

liebsten würde ich immer nach Sylt fahren. 

Da riecht es auch am Besten. Diese Mischung 

Adres redakcji: ul. Powstańców Śląskich 25, 45-086 Opole, e-mail: 

sw@wochenblatt.pl. Redaktor naczelny: Till Scholtz-Knobloch. Redakcja: 

Anna Durecka – „UNIversum”, „Śląsk”, „Różności”; Krzysztof Świerc – „Sport”, 

„Gospodarka”; Juliane Preiß (dziennikarka z ramienia IfA) – „Z regionów”; 

Klaudia Kandzia – „Kościół i społeczeństwo”, „UNIversum”. Tłumaczenia: 

Andrzej Szypulski, Andżelika Dobrzańska. Korekta: Manfred Prediger, Krzysztof 

Foto: HagenU/Wikipedia 


1 Kazimierz Abrahamczyk Rybnik 11 

2 Gothard Sochor Chróścice 11 

3 Franz Hurek Krośnica 10 

4 Rudolf Kulig Popielów 10 

5 Herbert Kabus Gorzów Śl. 10 

6 Rajnard Kupczyk Głogówek 10 

Wydawca/Herausgeber: Zespół Producencki „Pro Futura“ Sp. z o.o., 

ul. Powstańców Śl. 25, 45-086 Opole. Nr indeksu 368202. 

Skład komputerowy/Satz: LARES – Mateus Joschko 

Druk/Druck: Polskapresse Sp. z o.o., Oddział Prasa Wrocławska 

XI edycja 

Czołówka klasyfikacji po 16 rundach 

1 Marcin Segiet Prószków 187 16 Paweł Grochla Zdzieszowice 109 

17 Piotr Plachetka Zdzieszowice 107 

18 Karina Poeta Bytom 103 

19 Andrzej Myśliwiec Chorzów 103 

5 Andrzej Kern Kamionka 171 20 Sebastian Szumny Opole 90 

6 Herbert Kabus Gorzów Śl. 168 21 Łukasz Kurpiel Katowice 86 

7 Rudolf Kulig Popielów 167 22 Dariusz Litwiniec Tarnowskie G. 81 

8 Robert Wieczorek Ligota P. 163 23 Dariusz Pietruszka Wodzisław Śl. 78 

9 Piotr Brynza Głogówek 136 24 Wolfgang Kowalski Ruda Śl. 72 

10 Franz Hurek Krośnica 126 25 Marcin Dworak Opole 70 

11 Paweł Plachetka Zdzieszowice 123 26 Tomasz Pietroń Dąbrowa Górnicza 68 

15 Karol Kopiec Krapkowice 110 


ul. Zamknięta 4 

tel. 77 466 62 60 

Zakład Pogrzebowy 

Konefał S. 

ul. B. Chrobrego 15 

tel. 77 484 41 76 

tel. 602 376 845 

14 Arnold Czyżniewski Opole 6 

15 Paweł Grochla Zdzieszowice 3 

16 Karol Kopiec Krapkowice 3 

17 Paweł Plachetka Zdzieszowice 3 

18 Tomasz Skupnicki Kluczbork 3 

19 Wojciech Dankowski Będzin 3 

20 Bohdan Skórzewski Oleśnica 3 

21 Waldemar Cichecki Piekary Śl. 3 

22 Arkadiusz Linek Zabrze 2 

23 Gerard Brzoza Wałbrzych 2 

24 Krzysztof Gancrz Gliwice 2 

25 Karina Poeta Bytom 2 

26 Andrzej Myśliwiec Chorzów 2 

27 Magdalena Dworak Opole 67 

28 Hubert Zając Mysłowice 63 

29 Tomasz Skupnicki Kluczbork 60 

30 Andrzej Kula Pyskowice 60 


Czytelnicy, którzy w okresie 4.11.2013 - 10.12.2013 zaprenumerują lub 

przedłużą prenumeratę tygodnika Wochenblatt.pl, otrzymają w prezencie: 

– w przypadku prenumeraty rocznej – dodatkowe trzy miesiące 

prenumeraty GRATIS 

– w przypadku prenumeraty półrocznej - dodatkowy 1 miesiąc 

Nr 47 (1024), ISSN 2082-8195, nr indeksu 368202 18 - 24 XI 2011, cena 2,40 zł (VAT 5%) 


Bundespräsident Christian Wulff 

hat am 15. November die deutsche 

Minderheit in Polen besucht. 

I 

n zeitlicher Verbindung mit den Feierlichkeiten 

zum 200-jährigem Jubiläum 

sammenkunft mit über 30 Vertretern aus 

der Breslauer Universität fand die Zu- 

den Gliederungen der Minderheit aus 

dem ganzen Land in der Geschäftsstelle 

der Deutschen Sozial-Kulturellen Gesellschaft 

Breslau statt. Bei dem Treffen, 

bei dem auch der deutsche Botschafter 

Rüdiger Freiherr von Fritsch-Seerhausen 

sowie die Staatsministerin beim Bundesminister 

des Auswärtigen Cornelia 

Pieper zugegen war, informierte sich 

Wulff über Erfolge und Sorgen der 

deutschen Volksgruppe. Wullf hob seine 

langjährigen Kontakte aus der Zeit als 

niedersächsischer Ministerpräsident 

zu Niederschlesien hervor, und zeigte 

großes Interesse und Verständnis für 

die Minderheit sowie auch historische 

Kenntnis über Breslau, das „700 Jahre 

eine deutsche Stadt“ gewesen sei. 2013 

oder 2014 werde er sich voraussichtlich 

auch Zeit für einen Besuch direkt im 

Hauptwohngebiet der Minderheit um 

Oppeln nehmen können. Mehr zu dem 

Besuch in der kommenden Ausgabe. 



Deutschlands Staatsoberhaupt Christian Wulff trifft sich mit der Minderheit 

Besuch bei alten Freunden 

W 

6291 

Begehrter Rohstoff: Das 

Oppelner Schiefergasvorkommen 

versetzt Konzerne in Aufregung. Wie 

steht die Deutsche Minderheit dazu? 


trakcie ponownego odkrywania 

Der Euro im letzten Monat 

4,05 zł 

3,95 zł 

3,85 zł 

13.12.2010 - 10.01.2011 

Rafał Bartek (links) überreichte dem Bundespräsidenten Christian Wulff (rechts) druckfrisch das tags zuvor in Oppeln vorgestellte Buch über die Geschichte Oberschlesiens (siehe 

auch S. 2 und S. 3). Zwischen Bartek und Wulff der Sejmaabgeordnete Ryszard Ga la. Foto: Ti l Scholtz-Knobloch 

Durchschni tl. Wechselkurs 

nach NBP-Angaben 

OBERSCHLESISCHE STIMME 

postaci Hellmanna, z pomocą szczątkami. Strażacy z Nysy, Czech 

Niemieckiego Muzeum Pożarnictwa 

w Fuldzie odnaleziono dawne miejsce 

spoczynku zmarłego w 1924 roku 

Allerheiligen: Der BJDM in 

Beuthen pflegte deutsche Gräber. 

An der Aufräumaktion nahmen 

zahlreiche Jugendliche teil. 


Johannes Hellmann znalazł miejsce wiecznego spoczynku tuż obok Eichendorffa 

Radosny pogrzeb 

Ściśle rzecz biorąc, twórca straży pożarnej 

na Śląsku (patrz ostatnie wydanie 

„Wochenblatt.pl”, str. 21) już w 

1924 roku znalazł miejsce wiecznego 

spoczynku w Nysie, jednakże po 1945 

roku cmentarz św. Rocha położony w 

północno-wschodniej części miasta 

był całkowicie zapuszczony. 

Nanu? 

Verkrampfte 

„Aufarbeitung“ 

Krapkowice - Otmęt 

ul. Mickiewicza 2 

tel. 77 446 60 66 

www.konefal.pl 

Konto bankowe: Bank Zachodni WBK SA II O/Opole, 30 1090 2242 0000 

0005 7800 0577 

Bankverbindung: Bank Zachodni WBK SA II O/Opole, IBAN: PL30 1090 

2242 0000 0005 7800 0577 SWIFT Code WBKPPLPP. 

Unverlangt eingesandte Manuskripte werden nicht zurückgesandt. Die 

Redaktion behält sich vor, Zuschriften und Leserbriefe sinngemäß zu kürzen. 

Die Redaktion haftet nicht für den Inhalt der Anzeigen. / Zastrzegamy sobie 

prawo skracania nadesłanych tekstów; materiałów nie zamówionych nie 

Holowanie aut przez całą dobę Abschleppdienst Tag und Nacht 

Tel. alarmowy A4 +48 602 369 462. Alarmhandy A4 +48 602 369 462. 

Centrum pomocy drogowej, serwis 24h 

na całym odcinku autostrady A4. 

D 

ie Partnerkreise Groß Strehlitz 

und Soest in Westfalen suchen 

ehemalige Kreisbewohner, die Fotos 

und Dokumente vom 19. Jahrhundert 

bis 1960 zu einer Publikation 

beisteuern können. Wie der Soester 

Anzeiger vom 7. November berichtet, 

soll das Buch Alltagskultur „im Kreis 

Strzelce Opolskie“ behandeln, wobei 

Fotos chronologisch „von der Wiege 

bis zum Grabe“ geordnet werden. 

Doch wieso muss man im Jahre 

2011(!) ein solches, ausdrücklich der 

historischen Aufarbeitung gewidmetes 

Buch in national-kommunistischer, 

die deutsche Sprachtradition 

verdrängender Weise „Strzelcer 

Familienalbum“ nennen? 

Zakompleksiona 

„rekonstrukcja” 

P 

owiaty partnerskie Strzelce 

Opolskie i Soest w Westfalii poszukują 

byłych mieszkańców, którzy 

dołożą swoją cegiełkę do mającej powstać 

publikacji, dostarczając zdjęcia 

i dokumenty pochodzące z okresu 

od XIX wieku do 1960 roku. Jak 

informuje „Der Soester Anzeiger” 

w numerze z 7 listopada, tematem 

książki ma być kultura dnia codziennego 

„im Kreis Strzelce Opolskie”, 

przy czym zdjęcia będą zamieszczone 

w porządku chronologicznym „od 

kolebki aż po grób”. Ale dlaczego w 

2011 (!) roku tego rodzaju książce 

poświęconej jednoznacznie rekonstrukcji 

dziejów trzeba nadawać 

tytuł „Strzelcer Familienalbum”, jak 

czyniono to za czasów narodowego 

komunizmu, rugując tradycje języka 

niemieckiego?! 



www.stieblich.de 

odprowadzili trumnę na nowe miejsce 

Dokończenie na str. 3 

Werbung / Reklama BUDOWA HAL 

Hellmanna, włącznie z jego przewróconym 

i zarośniętym nagrobkiem. Uroczystość 

przeniesienia jego szczątków 

do grobu honorowego na cmentarzu 

Jerozolimskim odbyła się 10 listopada, 

po dokonaniu ekshumacji w godzinach 

porannych tegoż dnia. Z uwagi na fakt, 

iż dokumentacja cmentarza zachowała 

się dopiero od 1922 roku, wielkie było 

zaskoczenie, gdy znaleziono również 

szczątki wcześniej zmarłej żony oraz 

Po przyjęciu zorganizowanym w ra- 

jednego z synów. 

tuszu, wczesnym popołudniem odprawiono 

nabożeństwo nad doczesnymi 

(Hellmann przyszedł na świat w Sudicach/Zauditz 

w Kraiku Hulczyńskim), z 

niemiecko-śląskiego Görlitz oraz z Fuldy 

Durchschnittliche Treibstoffpreise quer durch Polen 

Pb98 Pb95 Diesel 

5,63 zł 

5,53 zł 

Ermland-Masuren 

Großpolen 

Heiligkreuz 

Karpatenvorland 

Kleinpolen 

Kujawien-Pommern 

5,43 zł 

5,33 zł 

Masowien 

Niederschlesien 

tel. 77 46 44 371 


Odprowadzenie na nowe miejsce pochówku 

Podlachien 

Pommern 

* oferta dotyczy prenumeraty krajowej 



• Obsługa firm 


Fotos: Ti l Scholtz-Knobloch 

Durchschni tliche Treibstoffpreise 

in der letzten Woche 

Westpommern 

Hellmann znalazł miejsce wiecznego spoczynku w 

odległości zaledwie kilku metrów od grobu Eichendorffa 

Busreisen: Groß Strehlitz – Zürich 

500 zł 

480 zł 

460 zł 

440 zł 

420 zł 

Bermuda Biuro Podróży 

BTZ-PTTK KATOWICE - A 

7363 

(Hin- und Rückfahrt) 

Rudnik Tumay 

7502 

Budujemy m.in.: 

hale przemysłowe, 

magazynowe, bud. 

biurowe, salony samochodowe, 

chłodnie, 

Wir bauen u.a.: 

Produktions- und 

Lagerha len, Bürogebäude, 

Autohäuser, 

Kühlhallen, Landwirtschaftshallen 

und Flugzeughangars 

hale dla rolnictwa 

i hangary samolotowe 

polska@stieblich.de Tel. 77 407 60 50 

7825 

7788

WOCHENBLATT.pl - Zeitung der Deutschen in Polen Niemcy? Ważny partner! (Vorschau)

Erfolgreiche ePaper selbst erstellen

Template löschen?

Als Template speichern?