10.08.2012 Aufrufe

gesamtregister 221..221

gesamtregister 221..221

gesamtregister 221..221

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Erfolgreiche ePaper selbst erstellen

Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.

(±) A 84<br />

A<br />

(+) A84<br />

a A 153<br />

A ´T-Paar A 322<br />

A1-Spermatogonien C510<br />

A1-Zellgruppe C118<br />

A-5B-Komplex A436<br />

Aachener Aphasietest D149<br />

Ab-Afferenzen B205<br />

Ad-Afferenzen B200<br />

A-Antigen A415<br />

AB0-Blutgruppen C15<br />

±, Charakteristika C15<br />

±, Häufigkeit C15<br />

±, Plasmaantikörper C15<br />

±, Zuckerreste an Grundstruktur C15<br />

AB0-Blutgruppensystem<br />

C14, C66<br />

A 415, A 496,<br />

±, Antigene C14<br />

±, Antikörper C66<br />

±, autosomal-dominante Vererbung A 496<br />

±, Blutgruppenantigene A 110, A415<br />

±, Genotypen C14<br />

AB0-Blutgruppenzugehörigkeit C16<br />

AB0-System, Blutgruppenantigene C72<br />

ABAB-Versuchsplan D26<br />

A-Bande B371, B373f, C146<br />

Abbaustoffwechsel A118<br />

Abbildung, fokussierte B261<br />

Abbildungsfehler A 27<br />

Abbildungsgesetze A 26<br />

Abbildungsgleichung A 26<br />

Abbremsung B213<br />

Abbruchfragmente A 553<br />

ABC (ATP binding cassette) A 245<br />

ABC-Transporter A 242, A 245±248, C368<br />

Abdichtwiderstand B17<br />

Abdomen B87, C297, C392<br />

±, adultes C299<br />

±, Palpation C392<br />

±, parasympathische Innervation B87<br />

abdominaler Atemtyp C253<br />

abdominaler Druck B180<br />

abdominales Speicherfett A 253<br />

Abdominalhöhle C125<br />

Abduktor B411<br />

Abduzenskerne B218<br />

Abduzensmotoneurone B216<br />

Abduzensneurone, internucleäre B218<br />

Aberration, chromatische B270, B288<br />

±, sphärische A 27, B270<br />

Abetalipoproteinämie C391<br />

A-B-Exotoxine A 528<br />

Abfall C 500<br />

±, terminaler D 165<br />

Abfallstoffe, Sekretion C469<br />

Abfaltung C 577<br />

Abflussbahn, aortale C139<br />

Abflusskanälchen B257<br />

Abführmittel A63<br />

±, Missbrauch C497<br />

Abgeschlagenheit A 347<br />

abgeschlossene Systeme A 46<br />

abhängige Körperpartien C209, C225<br />

±, Durchblutung C209<br />

A-Bindungsstelle (Aminoacyl-tRNA-<br />

Bindungsstelle) A 389, A391±393<br />

Abklingfunktion A19<br />

Abkühlung B183<br />

Ablehnung von Bitterem B315<br />

Ableitungen, intrakranielle B113f<br />

Gesamtregister A±D<br />

± ±, räumliche und zeitliche Auflösung<br />

B114<br />

Ableitungen nach Einthoven C158f<br />

Ableitungen nach Goldberger C158f<br />

Ableitungen nach Wilson C158f<br />

Ableitungselektrode C155<br />

Ableitungslinie C156<br />

Ablenkungsstrategien D 114<br />

Ab-Mechanosensoren B170<br />

Abnahme B314<br />

Abnormalität, Definition D 154<br />

Abrasio C541<br />

Abrissfaktur A 9<br />

Abruf B130<br />

Abschaltung A 448<br />

Abschilferung von Einzelzellen A 460<br />

Absolutschwellen B287, D 39f<br />

±, Antworttendenzen D 40<br />

±, Bestimmung D 39<br />

Absorption A15, A20, A 26, A 89<br />

Absorptionsfokus B208f<br />

Absorptionsgesetze A 26, A 30<br />

Absorptionskoeffizient A30<br />

Absorptionsmaximum B272<br />

Absorptionsspektrum A 86<br />

±, aromatische Aminosäuren A 86<br />

Abstände, interkapilläre C191<br />

absteigende Bahnen B68<br />

absteigende Hemmung B174, B204,<br />

C356<br />

Absterbephase A533<br />

Abstieg, sozialer D 102<br />

± ±, Stressreaktionen D104<br />

Abstiegsmobilität, intragenerative<br />

D 104<br />

Abstiegsprozesse, soziale D103<br />

± ±, Drift-Hypothese D 104<br />

Abstinenz B148, D21<br />

Abstraktionen, selektive D 158<br />

Abstromwiderstand C197<br />

Abtreibungspille C560<br />

AB-Versuchsplan D 26<br />

Abwehr D 33<br />

Abwehreinrichtungen A 516<br />

Abwehrmechanismen D17±19<br />

Abwehrreaktion C19<br />

Abwehrreaktionen auf akute Schmerzreize<br />

D131<br />

Abwehrreflexe, periphere D128<br />

Abwehrspannung C120<br />

Abwehrsystem C36<br />

Abwehrverhalten B203, C118<br />

Abweichung, primäre soziale D 197<br />

±, sekundäre soziale D 196f<br />

±, soziale D 6<br />

ACE-Hemmer A 438, C224, C233, C480<br />

Acetabulum B414f, B426, C300<br />

Acetaldehyd A60, A73, A 172f, A211<br />

Acetale A 67<br />

Acetamid A 60<br />

Acetat A 164, A172, C397, C468, C516<br />

Acetat-CoA-Ligase A173<br />

Acetate A69<br />

Acetessigsäure A164<br />

Acetoacetat A 164, A262, A 286, A288,<br />

A 293, C369, C467, C 478<br />

Acetoacetyl-CoA A 262, A264, A 286<br />

Aceton A 60, A 62, A172, A 262f<br />

Acetonitril A 60<br />

Acetylaceton A62<br />

Acetylchlorid A 60<br />

Acetylcholin (ACh) A 131, A274, A 417,<br />

A422, A 440, A442, A 541, B5, B31±34,<br />

B37f, B41f, B44, B47, B64, B214, B216,<br />

B232, B264, B394, B517, C103±108,<br />

C153, C 174, C207, C231, C327, C343f,<br />

C346, C 351, C380, C552, D 122<br />

±, funktionelle Analoga A541<br />

±, Inaktivierung B34, C105<br />

±, Ionenkanalrezeptor B42<br />

±, metabotrope Rezeptoren B42, B47<br />

±, sekundär aktiver Transport B32<br />

±, Spaltung B41<br />

±, Synthese B31<br />

acetylcholinaktivierte Natriumkanäle<br />

A243<br />

Acetylcholinesterase A 156, B34f, B333,<br />

C105<br />

±, acetylcholinaktivierte A126<br />

±, Hemmstoffe B34f<br />

±, Hemmung C105<br />

±, Kollagentripelhelix B333<br />

±, Komplementfaktor C1q B333<br />

±, Lokalisation B34<br />

±, molekularer Aufbau B34<br />

Acetylcholinfreisetzung, spontane B37<br />

Acetylcholinkonzentration B37<br />

Acetylcholinrezeptoren B30, B34, B43,<br />

B235, B347<br />

±, adulte B44<br />

±, Akkumulation B347<br />

±, Clustering B31<br />

±, embryonale B44<br />

±, Lokalisation B34<br />

±, muscarinische A 243, B33, B44, B47,<br />

B116, B265, B385, C106, C112, C175<br />

± ±, Effekt C106<br />

± ±, Lokalisation C106<br />

± ±, Mechanismus C106<br />

±, nicotinische A241, A 243, B33, B35f,<br />

B43f, B46, B48, B378, C106<br />

± ±, Agonisten B44<br />

± ±, Ankerprotein B48<br />

± ±, Antagonisten B44<br />

± ±, Bindungsstellen B44<br />

± ±, Effekt C106<br />

± ±, Ionenkanalrezeptoren B44<br />

± ±, Lokalisation C106<br />

± ±, Mechanismus C106<br />

± ±, Untereinheiten B44<br />

± ±, Varianten B44<br />

Acetylcholinrezeptorkanäle B33, B43<br />

±, Struktur B43<br />

Acetyl-CoA A 103, A 174, A 188, A 211,<br />

A261, A 264, A286, A 288, A532, C105,<br />

C167, C 367, C467<br />

±, Abbau A 174<br />

±, Aminosäurekatabolismus A 188<br />

±, Kohlenhydratstoffwechsel A 188<br />

±, Lipidbiosynthese A 188<br />

±, Transport A 254<br />

Acetyl-CoA-Carboxylase A 253±255,<br />

A258<br />

N-Acetylgalactosamin B342, C15<br />

N-Acetylglucosamin A154f, A 158, A411,<br />

A414, A 522, A539, B343<br />

N-Acetylglucosaminsulfat B342<br />

N-Acetylglucosaminylserin A108<br />

Acetylgruppe A 69<br />

Acetylierung A 69, A 109, A422<br />

±, Proteine A 109<br />

N-Acetylierung A 154<br />

Gesamtregister A±D 221


222<br />

N-Acetylmuraminsäure A 155, A 522<br />

N-Acetylneuraminsäure A 155, A 226,<br />

A 275, A 414, A 535, C 6, C328, C480<br />

Acetylsalicylsäure (Aspirin) A 51, A 68f,<br />

A 279f, B200, C25, C29, C 347<br />

±, Gerinnungshemmung C29<br />

±, Synthese A68f<br />

±, Wirkungen A 279<br />

Achalasie C338<br />

Achillessehne B331, B450<br />

±, Riss B450<br />

±, Zugfestigkeit B331<br />

Achlorhydrie C389<br />

Achondroplasie C586<br />

Achromatopsie, cerebrale B285f, B290<br />

Achselbogen, muskulärer B463<br />

Achselfalte, hintere B463<br />

±, vordere B463<br />

Achsellücke, laterale B461, B464, B468<br />

±, mediale B438, B461<br />

Achsellymphknoten C36<br />

Achsenbildung, anterior-posteriore B362<br />

Achsenmyopie B268<br />

Acidität A49<br />

acidophile Strukturen A 78<br />

acidophile Zellen C84<br />

Acidose C169, C273, C285, C287, C440,<br />

C482±484, C496±498, C500f<br />

±, Blutparameter C501<br />

±, Blut-pH-Werte C498<br />

±, intrazelluläre C291<br />

±, metabolische A191, A 263, C499, C501f<br />

± ±, Blutparameter C501<br />

± ±, kompensatorische Hyperventilation<br />

C501<br />

±, respiratorische C501f<br />

± ±, Blutparameter C501<br />

± ±, renale Kompensation C501<br />

± ±, Ursachen C501<br />

±, Verminderung C440<br />

Acne vulgaris D 147<br />

Aconitase A 176<br />

Aconitase-Aktivität A394<br />

Acridinorange A 505<br />

Acromion B455f, B462±464<br />

±, Teilresektion B463<br />

across fiber pattern B303, B313<br />

ACTH (adrenocorticotropes Hormon)<br />

A 268, A 498, B39, B134, B205, B216,<br />

C21, C79, C82, C85±87, C91, C93, C448,<br />

D 140<br />

±, Bildung C86<br />

Actin A 238, A334, A 418, A443, A 453,<br />

A 463±465, A478, A 483, B232, B372±375,<br />

B377, C12, C150, C205<br />

±, Bindungsstelle des Myosinkopfs B377<br />

±, filamentäres A 463<br />

±, globuläres, s. auch G-Actin A 463<br />

Actin bindende Proteine A447, A 465, B5<br />

Actinbindungs-Ablösungs-Zyklus B375<br />

Actincytoskelett B348<br />

Actinfilamentbündel C350<br />

Actinfilamente A80f, A 453f, A456f,<br />

A 464±468, B3, B209, B236, B373±375,<br />

B382, C22, C24, C214, C446<br />

±, Dynamik A464<br />

±, Minus-Ende A 464, A 466<br />

±, Plus-Ende A 464, A 466<br />

±, Struktur B375<br />

±, supramolekulare Organisation A 465<br />

±, Verankerung A457<br />

Actinfilamentsystem A 455, A458<br />

±, Zell-Matrix-Kontakte A 458<br />

Actinin C29<br />

a-Actinin A 447, A453, A 456, A459, A 466,<br />

B373f<br />

Actinisoformen A 464<br />

Actinmonomere A 465, B5<br />

Actin-mRNA-Molekül A 380<br />

Actin-Myosin-Komplexe B324<br />

Actin-Myosin-Querbrückenbildung C29<br />

Actin-Myosin-Wechselwirkung B377<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Aufklärung B377<br />

±, optimale B382<br />

Actinnetz A 80<br />

±, kortikales A464<br />

±, subkortikales A467<br />

Actinomyces A516<br />

Actinomycin D A 355, B9<br />

activation loop A444<br />

Activine C551, C579<br />

activing transcription factor A 362<br />

Actomyosin, ATPase-Aktivität B387<br />

Actomyosinkomplex B383<br />

Acycloguanosin A 537<br />

Acyclovir A 537<br />

Acylcarnitin A 250, A 260<br />

Acyl-Carrier-Protein (ACP) A 143, A 254f<br />

±, periphere SH-Gruppe A 254<br />

±, zentrale SH-Gruppe A 254<br />

Acyl-CoA A 143, A253f, A 257, A 261,<br />

A 572<br />

Acyl-CoA-Bindungsproteine (ACBPs) A 143<br />

Acyl-CoA-Cholesterin-Acyltransferase<br />

(ACAT) A 266<br />

Acyl-CoA-Dehydrogenase A204f, A 211,<br />

A 260<br />

±, peroxisomale A 261<br />

Acyl-CoA-Ester, langkettige (LCA) A143<br />

Acyl-CoA-Synthetase A 253<br />

Acyl-CoA-Transporter, intrazelluläre A 143<br />

Acylglyceride A 216<br />

Acylgruppenübertragungspotential<br />

#A 142<br />

±, Coenzym A A 142<br />

Acyltransferasen A 257<br />

ADAM A 446<br />

Adamalysine A 448<br />

Adamalysin-Proteasen (ADAMs) A448<br />

±, Disintegrindomäne A 448<br />

±, sekretierte A448<br />

±, transmembranäre A448<br />

ADA-Mangel A303, A 310<br />

Adamantoblasten C332f<br />

Adamsapfel B247, C242<br />

ADA-PEG-Komplexe A 304<br />

Adaptation B171, B184, B529<br />

±, Mechanorezeptoren B184<br />

±, metabolische C433<br />

±, motorisches Verhalten B529<br />

±, Sensoren B171<br />

Adaptationen, physiologische C432<br />

Adaptationsprozesse C432<br />

Adaptationsvorgänge, physiologische<br />

D92<br />

Adaption B213, B305<br />

Adaptordomänen A 422<br />

Adaptorproteine A 246, A 329, A 399,<br />

A 418, A 422f, A 433, A455f, A 458<br />

±, cytoplasmatische A 454<br />

±, Desmosomen A 456<br />

±, Hemidesmosomen A 458<br />

±, Intermediate Junctions A 455<br />

±, intrazelluläre A 453<br />

adäquate Reize B168±170, B209<br />

±, Nozizeptoren B169<br />

±, Sensoren B168<br />

±, Sinnesorgane B168<br />

ADCC (antibody dependent cellular<br />

cytotoxicity) C69<br />

Addition, elektrophile A 71f<br />

±, nucleophile A 71f<br />

±, radikalische A 71f<br />

Additions-Eliminierungs-Mechanismus<br />

A73<br />

Additionsreaktionen A63f, A 68, A 72<br />

±, Alkene A72<br />

±, Alkine A72<br />

±, Carbonylverbindungen A 72<br />

±, Halogene A72<br />

Adducin A238<br />

Adduktor B411<br />

Adduktorenkanal C184<br />

Adel D 101<br />

Adenin (A) A 295f, A312, A 502, A504,<br />

A570<br />

±, Imino-Tautomer A 502<br />

±, oxidative Desaminierung A 504<br />

Adeninabbau A 211<br />

Adeninnucleotide A142, A 301, A509<br />

Adeninnucleotid-Translokator (ANT)<br />

A200<br />

Adenocarcinome, Endometrium B329<br />

±, Magen-Darm-Trakt B329<br />

±, Mamma B329<br />

Adenocorticotropin (ACTH), Funktion<br />

A90<br />

Adenohypophyse B9, B93, B369, C79,<br />

C82±87, C 89, C91, C99, C319, C518<br />

±, endokrine Zellen C83<br />

±, endokrine Zelltypen C86<br />

±, Hormon produzierende Zellen C84<br />

±, Pars distalis C 84, C86f<br />

±, Pars intermedia C84, C86f<br />

±, Pars tuberalis C84<br />

Adenoide B228, B245<br />

Adenome A 436<br />

±, Nebenniere A 436<br />

±, Ovar A 436<br />

Adenosin A 296, A 303, B41, B115, B202,<br />

C171f, C175, C210<br />

±, Abbauwege A 302<br />

±, als neuroaktive Substanz B41<br />

±, chemischer Schmerzauslöser C175<br />

±, Ischämie C175<br />

Adenosin-Desaminase (ADA) A 296,<br />

A302f, A 379, A 543<br />

±, Defekte A 303<br />

±, Substrate A 303<br />

Adenosin-Desaminase-Mangel s. ADA-<br />

Mangel<br />

Adenosindiphosphat (ADP) A 141<br />

Adenosin-Inosin-Editierung A 379<br />

Adenosin-Kinase A 297<br />

Adenosinmonophosphat (AMP) A 137,<br />

A141<br />

Adenosinrezeptoren C171<br />

Adenosintriphosphat (ATP) A 68, A 129,<br />

A141, A 246, A454<br />

±, primär aktive Transporter A 246<br />

Adenosylcobalamin A 295<br />

S-Adenosylhomocystein A 303<br />

S-Adenosylhomocystein-Hydrolase A 303<br />

S-Adenosylmethionin B55f<br />

S-Adenosylmethionin (SAM) A 109, A138,<br />

A144f, A 272, A 295, A 503f, A 512<br />

Adenoviren A 406, A 534±536, A 565<br />

Adenylat A 296, A387<br />

±, Synthese A 301<br />

Adenylatcyclase A 186, A 258, A 364, A 426,<br />

A434±438, A 442, A 529, B42, B48, B57f,<br />

B138, B149, B198, B305, B313f, B364,<br />

B386, C 80f, C 106, C149f, C153, C171,<br />

C174, C 327, C379, C555<br />

±, Aktivierung C81, C149<br />

±, Hemmung A 437<br />

±, Isoformen A438<br />

±, a2-Rezeptoren B57<br />

±, b-Rezeptoren B57<br />

±, b 1-Rezeptoren C106<br />

Adenylatcyclase-cAMP-System B137<br />

Adenylat-Desaminase A297<br />

Adenylat-Kinase A 297<br />

Adenylosuccinat-Synthetase, Regulation<br />

A299<br />

Aderhaut B256, B258, B272<br />

Aderhautinfarkt B258<br />

ADH (antidiuretisches Hormon) A 90, B9,<br />

B134, B142, B146, C81, C83, C85, C98,<br />

C173f, C206, C223f, C434, C474, C477,<br />

C479, C 483, C492f, C495<br />

±, Funktion C85<br />

±, Halbwertszeit C492<br />

±, Osmolarität C98<br />

±, Stimulation der Wasserresorption C474<br />

±, Wirkung C 224


ADH bildende Zellen C493<br />

Adhaerensverbindungen A 455f<br />

Adhaesio interthalamica B77, B99<br />

Adhäsiolyse C316<br />

Adhäsion A 9, A 160, A 426, A 452,<br />

A 526±528, C62, C557<br />

±, Membranglycolipide A160<br />

±, Membranglycoproteine A 160<br />

±, nicht-junktionale A452<br />

Adhäsionsmoleküle A 523f, C14, C 23,<br />

C45, C191<br />

±, interzelluläre C18<br />

±, Leukocyten C191<br />

Adhäsionsproteine B12<br />

Adhäsionsstrukturen, interzelluläre B327<br />

ADH-Freisetzung C86, C98, C219, C223f,<br />

C483, C492±494<br />

±, EZR-Volumen C493<br />

±, Hemmung C223<br />

±, Osmolarität C493<br />

±, Regulation C483, C492<br />

±, Stimulation C494<br />

±, Stimuli C224<br />

±, Störung C86<br />

±, unphysiologische C491, C494<br />

±, Volumenmangel C496<br />

ADH-Sekretion, maximale C474<br />

ADH-Suppression C474<br />

Adipocyten A253, A 258, A263, C62,<br />

C222<br />

±, Funktion B355<br />

±, Stoffwechsel A 257<br />

±, Zahl B355<br />

Adiponectin A 434<br />

Adipöse, Wasseranteil C399<br />

Adipositas A259, A 268, B144, C286,<br />

C393, C398, C402, C404±407, D10, D 144<br />

±, ¾ngstlichkeit D 144<br />

±, androide A 258<br />

±, Behandlung C402<br />

±, Depressivität D 144<br />

±, Einteilung D 144<br />

±, endokrine Regelkreise C405f<br />

±, genetische Disposition C407<br />

±, gynoide A258<br />

±, Hormonspiegel C405f<br />

±, Klassifikation C398<br />

±, Krankheitswert D144<br />

±, Leptin/BMI-Quotient C406<br />

±, monogenetische Formen C407<br />

±, Morbidität D 144<br />

±, Prävention C402<br />

±, soziokulturelle Faktoren D 144<br />

±, Therapie C406<br />

±, Ursachen C407<br />

Adipositas-Gene C407<br />

Adipositasrisiko C407<br />

Adipositassignale B142f<br />

Aditus laryngis C240, C242, C334<br />

Adiuretin s. ADH<br />

A-DNA A 315f<br />

±, groûe Furche A 316<br />

±, Kalottenmodell A316<br />

±, kleine Furche A 315f<br />

±, Struktur A 315<br />

Adnexe C310, C314, C534<br />

Adnexitis C 534, C539<br />

Adoleszenz D 87<br />

Adoptionsstudien, Schizophrenie D160<br />

ADP A 284, A 297, A 301, A 308, A 464, B41,<br />

B375, B387, C23±25, C 167<br />

ADP-Actine A464<br />

ADP-ATP-Translokator A 403<br />

±, Importrezeptor A 403<br />

ADP-Phosphorylierung A170<br />

ADP-Ribose, zyklische A 443<br />

ADP-Ribosylierung A 137, A 338, A 395,<br />

A 436, A 528<br />

±, EF2 A 395, A528<br />

±, Gas A 436<br />

±, Histone A 338<br />

ADP-Ribosyltransferase A 528<br />

Adrenalin A 186, A 188, A 289, A 364,<br />

A 437, A 439, B38, B 47, B55±57, B 78,<br />

B134, B216, C23, C25, C79±81, C83,<br />

C92±94, C96, C105±107, C 109, C119,<br />

C149, C153, C165f, C171, C 232f, C287,<br />

C439, C443, C479, C496, C552, D12<br />

±, Blutglucose steigernde Wirkung C96<br />

±, G-Protein-gekoppelte Rezeptoren<br />

B57<br />

±, metabotrope Rezeptoren B 47<br />

±, Notfallsituationen C94<br />

±, positiv chronotrope Wirkung C 119<br />

±, positiv dromotrope Wirkung C119<br />

±, positiv inotrope Wirkung C119<br />

±, Synthese B56<br />

±, Wirkung A 437<br />

±, zentralnervöse Wirkung C 232<br />

Adrenalinausschüttung D64<br />

Adrenalinfreisetzung, Auslöser C 219<br />

Adrenalinumkehr C219<br />

adrenerge b 3-Rezeptoren C407<br />

adrenerge b-Rezeptoren, Fettgewebe<br />

C119<br />

adrenerge C1-Region C119<br />

adrenerge Rezeptoren A 437, B57<br />

±, Affinitäten A437<br />

±, Agonisten A 422, A437<br />

a-adrenerge Rezeptoren A 437, C327,<br />

C460<br />

±, glatte Muskelzellen A 437<br />

b-adrenerge Rezeptoren A108, A 437,<br />

C81, C150<br />

b 1-adrenerge Rezeptoren A 437<br />

b2-adrenerge Rezeptoren A 435, A437<br />

b 3-adrenerge Rezeptoren A 199, A437<br />

adrenerge Zellen C 93<br />

Adrenodoxin C361<br />

adrenogenitales Syndrom (AGS) A 268,<br />

A 334, A 498, C91, C 93<br />

±, Ursachen C93<br />

Adrenorezeptoren C175<br />

a-Adrenorezeptoren C175, C526<br />

a1-Adrenorezeptoren C107<br />

a 2-Adrenorezeptoren C107<br />

b-Adrenorezeptoren C114, C153, C165,<br />

C219, C230<br />

±, myokardiale C155<br />

± ±, Antagonisten C155<br />

±, Sinusknotenzellen C153<br />

b 1-Adrenorezeptoren C 149<br />

b2-Adrenorezeptoren C 107<br />

b-Adrenorezeptorstimulation C151<br />

Adressatenwechsel D 115<br />

Adressierung A 110<br />

advanced glycation end-products<br />

s. AGEs<br />

Adventitia pharyngis C335<br />

AEPs s. akustisch evozierte Potentiale<br />

Aerobier, obligate A533, A 539<br />

Aerotaxis A526<br />

Aa-Fasern B24, B186<br />

±, Durchmesser B24, B186<br />

±, Funktion B24<br />

±, Leitungsgeschwindigkeit B24, B186<br />

Ab-Fasern B24, B182, B184±186, B202,<br />

D 132<br />

±, Durchmesser B24, B186<br />

±, Funktion B24<br />

±, Leitungsgeschwindigkeit B24, B186<br />

±, schmerzhemmender Einstrom D 133<br />

Ad-Fasern B24, B182±186, B196f, B310,<br />

D 132<br />

±, Durchmesser B24, B186<br />

±, Funktion B24<br />

±, Leitungsgeschwindigkeit B24, B186<br />

±, myelinisierte B178<br />

± ±, Warmempfindung B178<br />

±, Stimulation B197<br />

Ag-Fasern, Durchmesser B24<br />

±, Funktion B24<br />

±, Leitungsgeschwindigkeit B24<br />

Affekt B530<br />

±, flacher D160<br />

affektive Ausdruckmotorik, Basalganglien<br />

B532<br />

affektive Verarbeitung, orbitofrontaler<br />

Kortex B168<br />

affektives Verhalten, limbisches System<br />

C117<br />

Affektivität, negative D177<br />

Affektkontrolle D 82, D 87, D 109<br />

Affen A577, B164<br />

afferente Arteriolen, myogene Reaktion<br />

C460<br />

afferente Hörnervenfasern B232<br />

afferente Informationsverarbeitung B105<br />

afferente Lymphgefäûe C40<br />

afferente Nervenbahnen B65<br />

afferente Nervenendigungen B210<br />

afferente Nervenfasern B169, B172, B187,<br />

B312<br />

±, Entladungsfrequenz B172<br />

±, Faserklassen B187<br />

±, rezeptive Felder B312<br />

afferente Nierennerven C455<br />

Afferenzen, aminerge B526<br />

±, cerebrocerebelläre B527<br />

±, dicke myelinisierte B187<br />

±, hochschwellige B182<br />

±, marklose B180f<br />

± ±, Entladungsfrequenz B181<br />

±, noradrenerge B526<br />

±, nozizeptive B196<br />

± ±, Entladungsverhalten B196<br />

± ±, Leitungsgeschwindigkeit B196<br />

±, parasympathische C115f<br />

±, primäre B173f, B177<br />

± ±, Reizschwellen B177<br />

± ±, Sensibilisierung B177<br />

±, serotonerge B526<br />

±, somatosensible C115, C122<br />

± ±, Genitalregion C122<br />

±, somatosensorische B65, B520, B523<br />

±, spinale B187<br />

± ±, Trennung nach Modalität B187<br />

±, sympathische C115<br />

±, thalamokortikale B109, B111<br />

±, trigeminale B188<br />

± ±, Projektionen B188<br />

± ±, Verschaltungen B188<br />

± aus der unteren Körperhälfte B175<br />

±, vestibuläre B520, B526<br />

± ±, Vestibulocerebellum B526<br />

±, viszerale C115, C356<br />

± ±, ZNS C115<br />

Affiliation D90<br />

Affinität A 421<br />

Affinitätschromatographie A 113<br />

Affinitätsreifung C53, C66<br />

±, Antikörper C53<br />

Affinitäts-Tags A 114<br />

Afibrinogenämie C26<br />

Aflatoxin C361<br />

Aflatoxin B 1 A 504f<br />

Aflatoxine A539, A 541<br />

±, primäres Leberzellcarcinom A 541<br />

Agammaglobulinämie, X-gekoppelte C73<br />

Agarose A 115<br />

age-1-Gen D 163<br />

Ageism D 164, D172<br />

Ag-Gene A 371<br />

Agenzien, antivirale A 537<br />

±, carcinogene A503<br />

±, intercalierende A 504<br />

AGEs (advanced glycation endproducts),<br />

Bildung A 140, A 192<br />

Ageusie B301, B316<br />

±, partielle B315<br />

±, totale B315<br />

Agglomerine C7<br />

Agglutination A 526<br />

Agglutinationsmuster C15<br />

Agglutinationsreaktion C16<br />

Aggrecan B342f, B359, B362<br />

Gesamtregister A±D 223


224<br />

±, Funktionen B343<br />

Aggrecanasen B343, B361<br />

Aggrecan-Hyaluronsäure-Komplex B342f,<br />

B360<br />

aggregated score D75<br />

Aggregation A405, B64, B348, D 75<br />

±, Acetylcholinrezeptoren B64<br />

±, Signalübertragung B348<br />

Aggregatzustand A 12±14<br />

±, ¾nderung A12f<br />

Aggressionen C117, C346<br />

Aggressionstrieb D 16<br />

Aggressivität D121<br />

Agitiertheit D157<br />

Agnosie, taktile B190<br />

Agnosien B285f, B294<br />

Agonisten B 17, B44, B411, B525<br />

±, EMG B 525<br />

Agrammatismus B165<br />

Agranulocytose, kongenitale C73<br />

Agraphie B 165<br />

±, Ursachen B165<br />

Agreeableness D 76<br />

Agrin B31, B54, B346f<br />

Agrobakterien A573<br />

Aha-Erlebnis D62<br />

¾hnlichkeit D41<br />

Ahornsirupkrankheit A 293, C 411<br />

AIDS (acquired immune deficiency<br />

syndrome) A 487f, A 535, A 561, A 566,<br />

B9, C73f, C 408f, D 100f, D 164, D 186<br />

±, Apoptose A 487<br />

±, Ausbreitung D100<br />

±, Bevölkerungswachstum D100<br />

±, Lebenserwartung D100<br />

±, Variabilität der Überlebensrate D164<br />

AIDS-Erreger A 377, A 399, A 401<br />

AIDS-Patienten, Kachexie C408<br />

Akalkulie, Ursachen B165<br />

Akantholyse B328<br />

A-Kette C80<br />

Akinematopsie B286<br />

Akinese B59, B531, D 150<br />

Akinesie B57, B109<br />

Akkommodation B263±267, B269f, B296,<br />

B298, C114, C356<br />

±, neuronale Schaltkreise B266<br />

±, Unterdrückung B265<br />

±, Ziliarkörper B264<br />

Akkommodationsausfall B267<br />

Akkommodationsbereich B269<br />

±, Emmetropie B269<br />

±, Hyperopie B269<br />

±, Myopie B269<br />

Akkommodationsbreite B264f, B269<br />

±, Altersabhängigkeit B264f<br />

±, Hyperopie B269<br />

±, Nahpunkt B269<br />

±, Säuglinge B265<br />

Akkommodationsfähigkeit B265<br />

Akren, Gefäûe C230<br />

±, Hautgefäûe B394<br />

Akrodermatitis enteropathica A146<br />

Akromegalie, Symptome C99<br />

Akromioklavikulargelenk, Luxation B456<br />

Akrosin C555<br />

Akrosom, lytische Enzyme C514<br />

Akrosomenreaktion C555<br />

akrozentrische Chromosomen A490<br />

Akrozephalie B488<br />

Aktion, neurale Korrelate B154<br />

Aktionspotential A241, A 417, B3, B5f,<br />

B13±16, B18, B22±25, B28f, B49f, B53f,<br />

B170, B172, B177, B195, B211, B236,<br />

B273, B304, B313, B378f, C147±150,<br />

C153±155, C380<br />

±, Arbeitsmyokardzellen C147f<br />

±, Aufstrich B15f<br />

±, Dauer B16<br />

±, elektrische Synapsen B28<br />

±, Fortleitung B22, B172<br />

±, ganglionäres B275<br />

Gesamtregister A±D<br />

± ±, Frequenz B275<br />

±, Generierung B15<br />

±, Herzmuskel B16<br />

±, Ionenverschiebungen C148<br />

±, kardiales C154<br />

± ±, Formvariationen C154<br />

±, kontinuierlich fortgeleitetes B22f<br />

± ±, Membranstromprofil B22<br />

±, Mechanismen B16<br />

±, Membranpotential B14<br />

±, Muskelfaser B49<br />

±, Neurone B16<br />

±, Phasen B16<br />

±, Plateauphase C148±150<br />

±, postsynaptisches B30<br />

±, präsynaptisches B30±33<br />

±, Purkinje-Fasern C154<br />

±, Repolarisation C148<br />

±, Repolarisationsphase B16<br />

±, Rückwärtsleitung B22<br />

±, saltatorisch fortgeleitetes B23<br />

±, schnelle Fortleitung B23<br />

±, Schrittmacherzellen C153<br />

±, Schwellenwert B15, B49f<br />

±, Skelettmuskel B16<br />

±, Termination B23<br />

±, ventrikuläres Erregungsleitungssystem<br />

C154<br />

Aktionspotentialamplitude B16<br />

Aktionspotentialentstehung B50<br />

Aktionspotentialfrequenz B37, B172,<br />

B209, B239, B306, B312, B381<br />

±, Erhöhung B306<br />

±, Haarzellen B209<br />

±, Hörnervenfasern B239<br />

±, Reizkonzentration B 312<br />

±, Reizstärke B172<br />

Aktionspotentialgenierung, phasengekoppelte<br />

B237<br />

Aktionspotentialinitiation B15, B22<br />

Aktionspotentialinitiationsort B24<br />

Aktionspotentialmuster B238, B380f<br />

±, Kontraktionszustand B380f<br />

Aktionspotentialrate, Reizamplitude<br />

B238<br />

Aktionspotentialweiterleitung, Zuverlässigkeit<br />

B176<br />

Aktivatoren, transkriptionelle A 351<br />

Aktivatorprotein A351<br />

aktives Protein C (APC) C29<br />

aktives Zentrum A 122<br />

±, Carboanhydrase A 122<br />

Aktiviertheitszustand B125<br />

Aktivierung A 131, B19, C21, C24, C406,<br />

C460, C500, D 12, D 45, D64f<br />

±, metabolische C361<br />

±, motorische D 50<br />

±, Proenzyme A 131<br />

±, reversible A 423<br />

± ±, Schaltermoleküle A 423<br />

±, sensorische D50<br />

±, thermoregulatorische C431<br />

±, Zymogene A 131<br />

Aktivierung des Kortex B127<br />

±, Rückkoppelungsschleife B127<br />

±, tonische B519<br />

± ±, Modulation B519<br />

± ±, spinale Zentren B519<br />

± ±, vestibulospinale Bahnen B519<br />

Aktivierungsbarriere A121f<br />

±, Katalysatoren A121f<br />

±, Reaktionsgeschwindigkeit A121<br />

Aktivierungsdimension D 65<br />

±, von Emotionen D63<br />

Aktivierungsdomänen A334, A 359<br />

±, Transkriptionsfaktoren A 334<br />

Aktivierungsenergie A47, A70, A 121<br />

Aktivierungsenthalpie A119, A 121<br />

±, Geschwindigkeitskonstante A 121<br />

±, Übergangszustand A 121<br />

Aktivierungsmuster, rhythmische B521<br />

± ±, efferente Bahnen B521<br />

Aktivierungsphase, extravasale C25<br />

±, extrinsische C25<br />

Aktivierungssysteme, subkortikale B125<br />

Aktivität A 29<br />

±, epileptiforme B113<br />

±, körperliche C119f, C396, C407, C439f<br />

± ±, Anpassung des Blutdrucks C120<br />

± ±, Blutdruck C 440<br />

± ±, Körpergewicht C407<br />

± ±, physiologische Anpassungen C439<br />

± ±, sozialer Status C407<br />

±, myogene B384<br />

±, neurogene B 384<br />

±, spezifische A 127<br />

J-Aktivität B119<br />

Aktivitätsasymmetrie, Vestibulariskernneurone<br />

B221<br />

Aktivitätsmuster, neokortikale B114<br />

±, rhythmische B112<br />

Aktivitäts-Passivitäts-Muster D113<br />

Akupressur B205<br />

Akupunktur B205, D179<br />

Akustikusneurinome B232, B245, B509<br />

±, bilaterale B232<br />

±, Entfernung B509<br />

akustisch evozierte Potentiale (AEPs)<br />

B114, B 245f<br />

±, Aufzeichnung B245<br />

akustische Kommunikation B247<br />

akustische Szenenanalyse B243<br />

akustisches Erkennen B162<br />

Akutbehandlung, orthostatischer Kreislaufkollaps<br />

C225<br />

Akute-Phase-Proteine A 523f, C5f, C33f,<br />

C62f, C360, C 409<br />

Akute-Phase-Reaktion C7, C434<br />

Akutkrankenhäuser D 181, D 197<br />

Akzeleratorglobulin C26<br />

Akzelerin C26<br />

±, biologische Halbwertszeit C26<br />

±, Funktion C26<br />

Akzessoriuslähmung B493<br />

Ala ossis ilii B415, C310<br />

Alameda-County-Studie D 90f<br />

Alanin A 84, A 86±88, A188, A 287, A291,<br />

B8, C369, C468<br />

±, Abbau zu Pyruvat A 287<br />

±, Biosynthese A291<br />

±, isoelektrischer Punkt A 87<br />

±, pKa-Wert A 87<br />

±, Protolysegleichgewicht A 88<br />

±, Titrationskurve A 87<br />

D-Alanin A 522<br />

L-Alanin A 522<br />

b-Alanin A89, A 142, A 289, A 306, C414<br />

Alaninzyklus C369<br />

Alarm, falscher (false alarm) D40<br />

Alarmreaktion C220, C222<br />

Albinismus A281, A 293<br />

Albumin A259, A 291, A414, A 563, C5±7,<br />

C81, C89, C167, C214f, C 328, C360,<br />

C374, C 411, C468, C495, C502<br />

±, Funktion C5<br />

±, Konzentration C5, C408, C453<br />

± ±, Verminderung C453<br />

±, Kupfertransport C7<br />

±, Molekülmasse C5<br />

±, Stokes-Molekülradius C214<br />

Albuminendocytose C468<br />

Albuminsynthese, Hemmung C409<br />

Alcock-Kanal C312, C314<br />

Aldehydalkohole A 59, A 69<br />

Aldehyd-Dehydrogenase A 172<br />

±, Mangel A 173<br />

Aldehyde A 60, A 67f, A143, A 570<br />

±, Oxidation A67f<br />

±, Reaktionen A 67<br />

Aldehydgruppenübertragung A 143<br />

Aldehyd-Oxidasen A145<br />

Aldimine A 66f<br />

Aldohexose A 152<br />

Aldol A69


Aldoladdition A 67, A69<br />

Aldolase A165f<br />

±, Isoformen A 169<br />

Aldolase B A 172<br />

Aldolkondensation A67, A69<br />

Aldopentose A152<br />

Aldosen A151<br />

±, D-Konfiguration A 152<br />

Aldose-Reduktase A192<br />

±, Nierenzellen A 192<br />

Aldosteron A224, A 269, A334f, C91f,<br />

C98, C386, C479, C482, C494±497<br />

Aldosteronantagonisten C477<br />

±, Wirkort C477<br />

±, Wirkungsmechanismus C477<br />

Aldosteronfreisetzung C224, C496<br />

Aldosteronmangel C496f<br />

Aldosteronproduktion A 440, C482<br />

±, Erhöhung C91<br />

± ±, primärer Hyperaldosteronismus C91<br />

±, Hemmung A440<br />

±, Regulation C482<br />

Aldosteron-Synthase C91f<br />

Aldotetrose A 152<br />

Aldotriose A152<br />

Alertness B125<br />

Alexie, Ursachen B165<br />

Algesimetrie, mehrdimensionale B194<br />

±, objektive B194<br />

±, subjektive B194<br />

Algorithmen D62<br />

Aliphaten A 62<br />

Alkaliflut C343<br />

Alkalose C6, C482±484, C496f, C500f<br />

±, Blutparameter C501<br />

±, metabolische C499, C501f<br />

± ±, Blutparameter C501<br />

± ±, Kompensation C501<br />

±, neuromuskuläre Erregbarkeit C6<br />

±, respiratorische C13, C449f, C501f<br />

± ±, Blutparameter C501<br />

± ±, Kompensation C449<br />

± ±, renale Kompensation C501<br />

Alkane A 59, A 62, A68<br />

Alkaptonurie A 293, A 311<br />

Alkene A 62, A 72<br />

±, Additionsreaktionen A72<br />

±, Synthese A73<br />

Alkine A 59, A62, A72<br />

±, Additionsreaktionen A72<br />

Alkohol A 65, A 172, B 147f, B222, C286,<br />

C346f, C393, C 396, C401, C448, C502,<br />

D 170<br />

±, Energiegehalt C396<br />

±, geschlechtsspezifische Wirkung A 172<br />

±, Oxidation C401<br />

±, Verträglichkeit A 173<br />

Alkoholabbau A 172<br />

Alkoholabhängigkeit D 61, D 74<br />

±, soziale Stigmatisierung D197<br />

Alkoholabusus A146, A 173, C305<br />

±, chronischer C378<br />

Alkohol-Dehydrogenase A172f<br />

±, Inaktivierung A173<br />

±, Struktur A 172f<br />

±, Zn 2+ -Ionen A 173<br />

Alkohole A 59, A62, A 64f<br />

±, primäre A65<br />

±, sekundäre A65<br />

± ±, Dehydrierung A 74<br />

±, tertiäre A65<br />

Alkoholeinfluss D 58<br />

alkoholische Gärung A 163±165, A 172f,<br />

A 188, A 560<br />

±, Bilanz A 172<br />

±, Pyruvat A 188<br />

Alkoholismus C79, C497<br />

±, chronischer B130f, C411<br />

Alkoholkonsum B222, B250, D87, D 104<br />

±, Adoleszenz D87<br />

±, Drehschwindel B222<br />

±, erhöhter C222<br />

±, übermäûiger B178, C317<br />

Alkoholmissbrauch, chronischer A135<br />

Alkoholnystagmus B222<br />

Alkoholprobleme, Verhaltenstherapie D9<br />

Alkylanzien A503<br />

Alkylgruppen, reaktive A 504<br />

Alkylierung von Aminen A66<br />

Alkylsulfate A 503<br />

ALL s. Leukämien, akute lymphatische<br />

Allantoin A 303<br />

Allantois C126, C318, C458, C488, C507<br />

Allantoisdivertikel C577<br />

Allantoisgang C294<br />

Alleinerziehende D 85, D 90<br />

Alleinlebende D 90<br />

Allele A 494, A 501, A 509<br />

±, Austausch A 501, A 509<br />

±, autosomal-rezessive A498<br />

± ±, Homozygotie A 498<br />

±, dominante A 494<br />

±, intermediäre A494<br />

±, kodominante A 494<br />

±, männlich letale A 499<br />

±, mutierte A 494<br />

± ±, CFTR-Gen A494<br />

±, mütterliche A 371, A 374<br />

±, rezessive A494<br />

±, väterliche A 371<br />

Allelfrequenz A 498<br />

allelische Exklusion C60<br />

allelische Varianten A 501<br />

allelspezifische Bindungstaschen C57<br />

allelspezifische Oligonucleotide A 558<br />

Allergene C72<br />

allergene Proteine A 541<br />

Allergien A 538, A 541<br />

±, Asthmagenese D 143<br />

±, Einteilung C72<br />

±, Pilze A 538<br />

±, Soforttyp C72<br />

allergische Erkrankungen, Sofortreaktion<br />

C21<br />

allergische Reaktionen C20, C211, C217,<br />

C232<br />

±, anaphylaktischer Schock C232<br />

±, eosinophile Granulocyten C20<br />

Alles-oder-Nichts-Gesetz B15, B381<br />

Alles-oder-Nichts-Lernen D53, D 55<br />

Alles-oder-Nichts-Modell A 130<br />

±, Sauerstoffbindung A 130<br />

Allgemeine Psychologie D139<br />

Allgemeinnarkose B44<br />

Allodynie B200, B202, B205<br />

Allokortex B97, B105<br />

±, Schichtenbau B105<br />

allokortikale Areae B106<br />

Allopurinol A 303, A309<br />

allosterische Effektoren A 130<br />

allosterische Hemmung A 127<br />

allosterische Regulation A 129f, A 189<br />

±, Asparat-Transcarbamoylase A 130<br />

±, Kohlenhydratstoffwechsel A 189<br />

Alloxanthin A 303<br />

Alogie D 160<br />

Alopecia C395<br />

Alopecia areata D 147<br />

Alprenolol A437<br />

ALS s. amyotrophe Lateralsklerose<br />

Alt B249<br />

alte Menschen, Gesundheitsstatus D 164<br />

±, Krankheitssymptome D 164<br />

±, Mangelerscheinungen C 417<br />

±, psychosoziale Lage D 96<br />

±, Schlafstörungen D 167<br />

Alter B4, B120, D 95f, D 163±168<br />

±, Behinderungen D 96<br />

±, Depression D167<br />

±, fluide Intelligenz D 165<br />

±, gesundes D 95, D 164<br />

±, Hilflosigkeit D 166<br />

±, hohes D 165<br />

± ±, Stürze D 165<br />

±, junges D 99<br />

±, kognitive Leistungen D 95<br />

±, Kontinenzprobleme D 165<br />

±, Krebsausbreitung D 163<br />

±, kristalline Intelligenz D 165<br />

±, Reduktion des Durstgefühls C493<br />

±, Schlaf B120<br />

±, Schlafablauf D 167<br />

±, Schlafmittelmissbrauch D168<br />

±, Schlafstörungen D 166<br />

±, Sexualität D165<br />

±, soziale Beziehungen D 164<br />

±, soziale Differenzierung D 101<br />

±, soziale Produktivität D 95f<br />

±, soziale Unterstützung D 164<br />

±, Tumoren D 163<br />

Altern C531, C594, D 161f<br />

±, altes D 95<br />

±, demographisches, Gesundheitsausgaben<br />

D178<br />

±, gesundes D96<br />

±, junges D 95f<br />

±, pathologisches D 166<br />

alternative Leseraster A 379<br />

alternatives Spleiûen A 118, A 377f, B39,<br />

B45, B341, C16, C51f<br />

±, Calcitonin-CCRP-Gen A 377<br />

±, Fibronectin B341<br />

±, H-Ketten-Primärtranskript C51f<br />

±, Immunglobine A 378<br />

±, Mechanismen A 377<br />

±, Primärtranskript B39<br />

Alternativmedizin D 179<br />

Altersabfälle, intellektuelle D165<br />

Altersaufbau D 97<br />

±, Formen D97<br />

Altersbestimmung B368<br />

Altersdemenz A469<br />

Altersdiabetes C96<br />

Altersemphysem C255<br />

Altersgruppen D87<br />

Alterskyphose B400, B414<br />

Alterspyramide D 97<br />

Altersrollen D 89<br />

Altersschwerhörigkeit B225f<br />

Altersstruktur D 97, D 161<br />

±, Bevölkerung D 97<br />

Altersweitsichtigkeit B265<br />

Alterung, vorzeitige A 511<br />

Alterungsprozesse A 211, A218, A 328,<br />

A469<br />

Alu-Elemente A 336f, A 511<br />

Aluminium(III)-chlorid A 72<br />

ALV (avian leukosis virus) A 537<br />

alveolärer Gasaustausch C279, C439<br />

±, Kontaktzeit C279f<br />

±, Steigerung C 439<br />

Alveolar-Blut-Schranke C279<br />

alveoläre Hypoventilation C282<br />

alveoläre Kohlendioxidkonzentration<br />

C258<br />

alveoläre Oberflächenspannung C262<br />

alveoläre Partialdrücke C259<br />

Alveolarepithel A245, C249, C251,<br />

C278<br />

Alveolarepithel Typ I C243<br />

Alveolarepithel Typ II C243<br />

Alveolarepithelzellen Typ I C249f, C263<br />

Alveolarepithelzellen Typ II C250f, C263<br />

alveoläre Subphase C262<br />

alveoläre Ventilation C258f, C282f,<br />

C499f<br />

Alveolarfortsätze C321, C333<br />

Alveolargas C251, C279<br />

Alveolarknochen C332f<br />

Alveolarmakrophagen C250f<br />

±, Funktion C251<br />

Alveolarplateau C258<br />

Alveolarsepten C21, C251<br />

±, Verdickung C251<br />

±, Verlust C251<br />

Alveolarvolumen C251<br />

Gesamtregister A±D 225


226<br />

Alveolen C235, C243, C247, C249±251,<br />

C254, C259, C263, C279f, C333, C567<br />

±, Aufgabe C249<br />

±, Form C249<br />

±, Gesamtfläche C249<br />

±, Gesamtgasdruck C254<br />

±, Luftzirkulation C251<br />

±, Oberflächenspannung C259, C263<br />

±, sekretorische C569<br />

±, Verlust C251<br />

±, Zahl C249<br />

Alveolengröûe, Surfactant C262<br />

Alveoli dentales B496, B499<br />

Alveolitis A 541, C264<br />

Alveus B135<br />

Alzheimer-Demenz D 166<br />

Alzheimer-Erkrankung D 138<br />

Alzheimer-Patienten B309<br />

±, Hyposmie B309<br />

±, Pflege D138<br />

Amadori-Umlagerung A 192<br />

amakrine Zellen B272, B274<br />

Amanita muscarina A 243, A541, B47<br />

Amanita pantherina A 541<br />

Amanita phalloides A 349, A 541<br />

Amanita virosa A541<br />

a-Amanitin A 349, A 541<br />

±, Wirkung A 90<br />

b-Amanitin A541<br />

Amanitine A 539<br />

Ambiquität A 168<br />

Ambivalenz D69<br />

Amblyopie B190, B292, B294<br />

±, neuronale Grundlagen B292<br />

Amboss B208, B227f, B488f<br />

Ameisensäure A 69, B307<br />

Ameisensäurenitril A 69<br />

Amelie B425<br />

Amenorrhö C551, C553<br />

±, sekundäre C573<br />

Amery, J. D 161<br />

Amidbindungen A 69<br />

±, partieller Doppelbindungscharakter<br />

A69<br />

Amide A 66f<br />

Amidebene A 91<br />

AmiloridA 243, C382, C477<br />

±, Wirkort C477<br />

±, Wirkungsmechanismus C477<br />

amiloridhemmbare Natriumkanäle A241,<br />

A 243, C 382<br />

±, Natriumrückresorption A 243<br />

±, Niere A243<br />

amiloridsensitiver Ionenkanal B314<br />

Amine A 59f, A 62, A66, A434<br />

±, Alkylierung A 66<br />

±, Basizität A 66<br />

±, biogene B38, B78, C21, C93, C95,<br />

C469<br />

±, Hydrophilie A 66<br />

±, primäre A66, A282<br />

±, Reaktionen A66<br />

±, sekundäre A66<br />

±, tertiäre A66<br />

aminerge Afferenzen B526<br />

aminerge Kerngruppen B77f, B81<br />

±, Ausfallserscheinungen B81<br />

±, Funktionen B81<br />

±, Hirnstamm B81<br />

±, Transmitter B81<br />

±, Zielgebiete B 81<br />

±, Zwischenhirn B81<br />

aminerge Synapsen B55<br />

Aminoacetate A 69<br />

Aminoacidurie C468, C484<br />

Aminoacyl-AMP A 387<br />

Aminoacylierung A 386f<br />

Aminoacyl-tRNA A 387, A 389, A 391<br />

Aminoacyl-tRNA-Bindung A391, A 395<br />

Aminoacyl-tRNA-Synthetasen A 386f,<br />

A 572<br />

±, Hydrolase-Aktivität A 387<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Korrekturmechanismen A387<br />

±, Substraterkennung A 387<br />

Aminobenzoesäure A308f<br />

p-Aminobenzoesäure A 144, C413<br />

g-Aminobuttersäure s. GABA<br />

g-Aminobuttersäuretransporter (GAT)<br />

A 250<br />

g-Aminobutyrat s. GABA<br />

e-Aminocapronsäure C32<br />

4-Aminochinolone A 520<br />

Aminoessigsäure A69<br />

Aminoglycoside A 395, B237<br />

±, 16S-rRNA A 395<br />

Aminogruppe A 83<br />

±, pK a-Wert A 87<br />

Aminogruppendonoren A281<br />

p-Aminohippursäure C 461, C468<br />

b-Aminoisobutyrat A 306<br />

±, Messung des DNA-Umsatzes A 306<br />

d-Aminolävulinat (d-ALA) A 290, A 294<br />

Aminopeptidase, Proenzym C379<br />

±, Reaktionsprodukt C379<br />

±, Spezifität C379<br />

Aminopeptidasen A 147, A282, C389<br />

Aminophosphonovalerat B 44<br />

Aminosäureabbau A 261, A281, A 284,<br />

A 286<br />

±, Aminogruppe A 284<br />

±, Kohlenstoffgerüste A286<br />

±, konvergierende Reaktionen A 286<br />

±, Schlüsselrolle von Glutamat A284<br />

Aminosäureaustausch A 506<br />

Aminosäurebindungsdomäne A 332<br />

Aminosäurebiosynthese A 292<br />

Aminosäure-Decarboxylase (AADC) B7<br />

L-Aminosäure-Decarboxylase, aromatische<br />

B55, B58, C92<br />

Aminosäure-Decarboxylasen A 282±284<br />

Aminosäurederivate A 289, C79<br />

Aminosäurehormone C80<br />

Aminosäureintoleranz A 147f<br />

Aminosäurekatabolismus A 188<br />

±, Acetyl-CoA A 188<br />

Aminosäuremodifikationen A 109<br />

Aminosäuren A 59, A 83, A87, A 90, A 234,<br />

A 281±284, A 286f, A 289, A 291, A 387,<br />

A 434, A 519, A 532, A570, A 572, B8,<br />

B38, B54, C179, C317, C346, C354,<br />

C363, C369, C379, C389, C397, C439,<br />

C464f, C468, C499<br />

±, Abbauwege A286<br />

±, Aktivierung A 387<br />

±, aliphatische A 84, A 86, A289<br />

±, als Botenstoffe A 89<br />

±, als Nahrungsmittelzusätze A 89<br />

±, aromatische A 85f, A 288f, A 294, C380<br />

± ±, Abbau A 288<br />

± ±, Absorptionsspektrum A 86<br />

± ±, Extinktionsspektrum A 86<br />

± ±, Fluoreszenz A 86<br />

±, Aufbau A 83<br />

±, Ausscheidung C465<br />

±, basische A 86<br />

±, Biosynthese A 291<br />

±, Carrierproteine C389<br />

±, chemische Eigenschaften A 86<br />

±, Decarboxylierung A 89, A 282f, A 289<br />

±, Derivatisierungsreaktion A 89<br />

±, Diskriminierung A 387<br />

±, essentielle A 89, A 292, C397<br />

±, Fischer-Projektion A 83<br />

±, geladene A 85<br />

±, glomeruläre Filtration C465<br />

±, glucogene A 182, A 286, C369, C396<br />

±, hydrophile A 85f<br />

±, hydrophobe A 84<br />

±, isotopenmarkierte A110<br />

±, ketogene A 286f<br />

±, konditionalessentielle C397<br />

±, Nachweis A88f<br />

±, Neurotransmitter B38<br />

±, neutrale A85<br />

±, nicht-dehydrierende Desaminierung<br />

A282f<br />

±, nicht-essentielle A 291<br />

±, Oxidation A284<br />

±, oxidative Desaminierung A 282f<br />

±, Peptidbindung A 90<br />

±, präbiotische Synthese A570<br />

±, proteinogene A83f, A 148, A 291, A 385<br />

± ±, Dreibuchstaben-Code A 84<br />

± ±, Klassen A84<br />

± ±, Selenoproteine A148<br />

± ±, Trivialnamen A 84<br />

±, Protolysegleichgewicht A 87<br />

±, puffernde Gruppen C499<br />

±, resorbierbare A281<br />

± ±, Freisetzung A281<br />

±, Resorption C389<br />

±, saure A 86<br />

±, semiessentielle C397<br />

±, Stereochemie A 83f<br />

±, Stoffwechselintermediate A89<br />

±, Struktur A84<br />

±, synthetische A 89<br />

±, Transaminierung A 283<br />

±, Transport C179<br />

±, Transport durch die BHS B8<br />

±, Transportsysteme C468<br />

±, tubuläre Resorption C465, C468<br />

±, tubuläre Sekretion C465<br />

±, verzweigtkettige A 89, A 287, A 292f<br />

± ±, Abbau A 287, A293<br />

D-Aminosäuren A 84, A 158, B313<br />

L-a-Aminosäuren, Grundstruktur A 83<br />

a-Aminosäuren A 89<br />

b-Aminosäuren A89<br />

g-Aminosäuren A89<br />

Aminosäurepool, Plasmaproteine C6<br />

Aminosäureresorption A248, A 250<br />

Aminosäureseitenketten A109<br />

±, Modifikationen A109<br />

Aminosäuresequenzen A 93, A 109, A236,<br />

A332, A 385, A407, A 547f, A 575f<br />

±, Modifikationen A109<br />

±, Proteindomänen A 332<br />

Aminosäuresequenzvergleich A 93<br />

Aminosäurestoffwechsel A143, A 187f,<br />

A281f, A 292f, C367<br />

±, charakteristische Reaktionen A 282<br />

±, Erbleiden A293<br />

±, Fehlfunktionen A292<br />

±, Kohlenhydratkatabolismus A 187<br />

±, Leber A 282<br />

±, Pyridoxalphosphat A143<br />

±, Pyruvat A 188<br />

Aminosäuretransport A 290<br />

Aminosäuretransporter, exzitatorische<br />

(EAAT) B41<br />

±, monogenetische Defekte C484<br />

±, Na + -gekoppelte C466<br />

Aminosäuretrennung A 89<br />

Aminosäureumsatz A 281<br />

Aminozucker A 155, C361<br />

Aminverbindungen, lipophile B172<br />

Amitose C361<br />

AML s. Leukämien, akute myeloische<br />

Ammenzellen C37f<br />

Ammmoniumverbindungen, quartäre<br />

A66<br />

Ammoniak A39f, A 45, A 49, A 56, A66,<br />

A234, A 281, A284, A 304, A569, C360,<br />

C367, C 498<br />

±, Entgiftung A 284<br />

±, Toxizität A284<br />

Ammoniakakzeptor A 285<br />

Ammoniakstress A 306<br />

Ammoniaksynthese A45<br />

Ammoniumbasen, quartäre C105<br />

Ammoniumgruppen A 94<br />

Ammonium-Ion A45, A 66, A 285<br />

Ammonium-Ionen C469, C478, C483f<br />

±, Bildung C484, C500<br />

± ±, proximaler Tubulus C500


Ammoniumsalze, quartäre A 60, A 67<br />

Ammonshorn, Schichten B135<br />

Amnesie, anterograde B130<br />

±, dissoziative B130<br />

±, retrograde B130<br />

±, unvollständige B130<br />

Amnesiesyndrome B131<br />

amnestische Aphasie, Leitsymptome B165<br />

Amnionepithel C561<br />

Amnionhöhle C126, C558f, C575±577<br />

Amniozentese A 551<br />

AMP A297, A 301, B41<br />

±, Desaminierung A 302<br />

±, Synthese A299<br />

±, Umwandlung in GMP A 301<br />

±, zyklisches s. cAMP A 438<br />

AMPA B44f<br />

AMPA-Rezeptoren A 243, B44f, B49, B51,<br />

B53, B137, B201f<br />

±, Agonist B44<br />

±, Antagonist B44<br />

±, Desensitivierung B53<br />

±, Glutamat B51<br />

±, unspezifische Kationenkanäle B51<br />

±, Untereinheiten B45<br />

AMPA-Rezeptorkanäle B43, B138<br />

±, Struktur B43<br />

Ampere A17<br />

Amphetamine B127, B143, B147f<br />

Amphiarthrose B416, B448, B474<br />

Amphibien A 333, A341, B169, C86<br />

Amphiphilie A 49<br />

amphiprotisch A 49<br />

Ampholyte A49, A87, C499<br />

Amplifikation A 549<br />

±, Y-chromosomale Sequenzen A551<br />

Amplitude A 22<br />

Amplitudentransformation B229<br />

Ampulla C304<br />

Ampulla ductus deferentis C300, C523<br />

Ampulla duodeni C339<br />

Ampulla epiphrenica C337<br />

Ampulla hepatopancreatica C372, C375<br />

Ampulla recti C313, C315, C383<br />

Ampulla tubae uterinae C537<br />

Ampulla urethrae C311<br />

Ampulle B207f, B211, C538<br />

Ampullenorgane B169<br />

Amputation B108, B174, B534, D132<br />

±, Arm B534<br />

±, funktionelle Reorganisation B534<br />

±, motorische Reorganisation D 133<br />

±, Phantomschmerzen D 132<br />

±, sensorische Reorganisation D 132<br />

Amygdala B57, B81, B94, B96, B131,<br />

B133f, B139, B 150f, B203f, B303f,<br />

B311, C118, D25, D 156<br />

±, Angstreaktionen D156<br />

±, assoziative Langzeitpotenzierung B139<br />

±, Furchtkonditionierung B151<br />

±, konditionierte emotionale Reaktionen<br />

(CER) B150<br />

±, Verbindungen B134<br />

±, zentraler Kern B151<br />

±, Zerstörung B150<br />

Amygdalin A 155<br />

Amylase A 161, C 378<br />

a-Amylase C329, C379, C388<br />

±, pH Optimum A 161f<br />

±, Reaktionsprodukt C379<br />

±, Spezifität C379<br />

Amylo-1,4®1,6-Transglucylase A 184<br />

b-Amyloidprotein A 488<br />

Amyloidvorläuferprotein B339<br />

Amylopectin A 157, A161<br />

Amylose A161<br />

a-Amylose A157<br />

Amylosehelix A 157<br />

amyotrophe Lateralsklerose (ALS) D 152,<br />

D 171<br />

±, emotionaler Zustand D 153<br />

±, Lebensqualität D 152f<br />

anabole Reaktionen A532<br />

anabole Stoffwechsellage C410<br />

anabole Stoffwechselwege A 135<br />

Anabolika C448<br />

Anabolismus A 118<br />

anaerobe Bakterien, Spaltung von Faserstoffen<br />

C384<br />

±, Vitaminproduktion C384<br />

anaerobe Glycolyse A 163f, A 166, A170,<br />

A 173, A 181f, A 191, B387, C18, C166,<br />

C169, C291, C439, C443f<br />

±, Erythrocyten A 164<br />

±, Herzmuskel A 191<br />

±, neutrophile Granulocyten C18<br />

±, Reaktionen A 164<br />

±, Säurehemmung C169<br />

±, Skelettmuskel A 191<br />

anaerobe Leistungsfähigkeit, maximale<br />

C445<br />

anaerobe Schwelle C439f, C442±444<br />

±, Spitzenathleten C444<br />

anaerobe Schwellenleistung C440f, C444,<br />

C446<br />

±, Erhöhung C446<br />

Anaerobier A516<br />

±, aerotolerante A533<br />

±, fakultative A 533<br />

±, obligate A533<br />

Analfalte C508<br />

Analgesie B150, B205<br />

±, elektrische Reizung B205<br />

±, präemptive D 163<br />

Analgetika D 130, D133, D 135<br />

±, subjektiv erlebter Schmerz D133<br />

Analgetikaniere C478<br />

Analgrube C318<br />

Analkanal C313, C354, C381±383<br />

±, Etagen C313<br />

±, Gefäûe C383<br />

Analogskala, visuelle (VAS) B194, D 28<br />

Analverschluss C383<br />

Analyse, motivationale D 119<br />

analytische Epidemiologie D 187f<br />

Anämie A 147, A558, A 561, C13, C201,<br />

C274, C288, C290, C395, C480, C484,<br />

D 137<br />

±, aplastische C13<br />

±, chronische A 371<br />

±, hämolytische A181, A 468, C72, C274,<br />

C394, C417<br />

±, hypochrome A147, C412<br />

±, hypochrome makrocytäre C13<br />

± ±, Folsäuremangel C13<br />

± ±, Vitamin-B12-Mangel C13<br />

±, hypochrome mikrocytäre C 13<br />

± ±, Eisenmangel C13<br />

±, makrocytäre hyperchrome C413<br />

±, megaloblastäre C345, C 413<br />

±, megaloblastische C413<br />

±, mikrocytäre C395<br />

±, normochrome normocytäre C13<br />

±, perniziöse A 147, A294, C345, C392,<br />

C413<br />

± ±, Symptome A 294<br />

±, renale C11, C13, C481<br />

± ±, Therapie C481<br />

±, Strömungsgeschwindigkeit C201<br />

±, Strömungswiderstand C201<br />

±, Viskosität C201<br />

Anamnese D 23, D 120<br />

±, medizinische D 121<br />

±, Merkmale D 121<br />

Anamneseerhebung D111<br />

Anandamide B41<br />

Anaphase A 478f, A 482, C513<br />

±, Auslöser A478<br />

Anaphase A A 478<br />

Anaphase B A478<br />

anaphylaktischer Schock C69, C72, C231f<br />

±, allergische Reaktionen C232<br />

Anaphylatoxine C69<br />

anaplerotische Reaktionen A 178, A 188<br />

Anästhesie D107, D 133<br />

±, subjektiv erlebter Schmerz D 133<br />

anästhesiologische Schmerzausschaltung<br />

D127<br />

Anästhetikum C431<br />

Anastomosen, arteriovenöse B394, C230,<br />

C237<br />

± ±, Hautgefäûe C230<br />

±, portokavale C193, C337, C359<br />

Anatomie A 579<br />

Anchoring Plaques B338<br />

Andockmodule A 100<br />

Androgenbildung C517<br />

Androgen bindendes Protein (ABP) C517<br />

Androgene A 222, A 268f, A 498,<br />

B144±146, B369, C85, C91, C507, C510,<br />

C515f, C534, C552, C563<br />

±, Funktionen C510<br />

±, Hirnentwicklung B144<br />

±, sexuelle Orientierung B145<br />

±, Stimulation der Verknöcherung B369<br />

Androgeninsensivität, genetische Männer<br />

B145<br />

±, Vermännlichung B145<br />

Androgenisierung B146, B321<br />

±, weiblicher Fetus B146<br />

Androgenmangel C519<br />

Androgenproduktion B144<br />

Androgenrezeptor A 335, A 366, C517<br />

±, Mutationen A 366<br />

Androgenrezeptoren B145, B321<br />

Androgensynthese C506<br />

Androgynie, psychische D 88<br />

Androstendiol C516<br />

Androstendion C92, C510, C516, C550<br />

D 4 -Androstendion A 268<br />

D 5 -Androstendion A 268f<br />

Androstenon B307f<br />

Anenzephalie B60<br />

Anergie C60, C70f<br />

±, B-Lymphocyten C60<br />

±, Induktion C70<br />

±, T-Zellen C70<br />

Aneuploidie A 492f<br />

Aneurin A 143<br />

Aneurysmen B341<br />

±, Platzen C197<br />

Anfälle, epileptische B41, B105, B111,<br />

B129, D 150<br />

± ±, generalisierte D150, D 152f<br />

± ±, Hirnaktivität D 11<br />

± ±, partiell-fokale D 150<br />

Anfallswahrscheinlichkeit D 152<br />

Anfangsreaktionsgeschwindigkeit A125<br />

±, maximale A125<br />

Anforderungs-Kontroll-Modell D 93,<br />

D200<br />

angeborene Bereitschaft D 63<br />

angeborene Herzmissbildungen,<br />

Entstehung C141<br />

±, Korrektur C141<br />

angeborene Immunität C33<br />

angeborene Koagulopathien C26<br />

angeborene Nierenfunktionsstörungen<br />

C484<br />

angeborene Reaktionsmuster D64<br />

angeborene Thrombocytendefekte C25<br />

angeborene Verhaltensprogramme D70<br />

angeborene Verhaltensweisen D 79<br />

angeborener Auslösemechanismus (AAM)<br />

D70<br />

angeborenes Immunsystem C33f, C46,<br />

C69<br />

±, Gedächtnisbildung C33<br />

±, humorale Faktoren C69<br />

±, Komponenten C33f<br />

±, Reaktionskinetik C33<br />

±, Spezifität C33f<br />

Angebote, kompensatorische D199<br />

Angehörige, pflegende D 197<br />

± ±, Immunkompetenz D 197<br />

Angelmann-Syndrom A241, A 244<br />

Gesamtregister A±D 227


228<br />

Angina pectoris B73, B194, C137, C 200,<br />

C445<br />

Angina-pectoris-Anfälle C323, D 185<br />

Angina-pectoris-Beschwerden D198<br />

Angiogenese A 426, A448f, B393, C187f,<br />

C227, C234, C404<br />

±, Hemmung C188<br />

±, Herzmuskulatur C227<br />

±, Skelettmuskulatur C227<br />

Angiokeratoma corporis diffusa (Fabry)<br />

A 276<br />

Angiopathie A 192<br />

Angiopoietin 1 C186<br />

Angiopoietin 2 C187<br />

Angiopoietine A 450, C31<br />

Angiostatin A 448, C32<br />

Angiotensin A 274, B39f, C98, C386,<br />

C495<br />

Angiotensin I A 438, C224, C479<br />

Angiotensin II A 438, C91, C98, C176,<br />

C206, C224, C232, C460, C464, C479,<br />

C482, C493<br />

±, biologische Wirkungen C479<br />

±, Kreislaufregulation C224<br />

±, Wirkung C98, C224<br />

Angiotensin-II-Blutspiegel B9<br />

Angiotensin-Converting-Enzym (ACE)<br />

A 438, C 98, C176, C 211, C224, C233,<br />

C479<br />

±, Hemmstoffe C176<br />

Angiotensinogen A 438, B39f, C224,<br />

C370, C479<br />

Angiotensinrezeptoren A435, A 438<br />

±, Stimulation A 435<br />

Angst B150, B392, C117, C219, C346,<br />

C451, D 7, D 16, D 64, D96, D 121, D 146,<br />

D 194<br />

±, bei Lebensgefahr D64<br />

±, Definition B150<br />

±, moralische D17<br />

±, neurotische D16<br />

±, pathologische D 155<br />

±, phobische D 155<br />

±, Reaktionsebenen B150<br />

±, reale D 16<br />

±, situative D 121<br />

±, soziale B151<br />

±, überdauernde D 121<br />

±, vor Misserfolg D72<br />

Angstbehandlung D 11<br />

Angstentstehung, Zwei-Prozess-Theorie<br />

B150<br />

Angsthierarchie D156f<br />

Angstkonditionierung D 156<br />

¾ngstlichkeit D 76<br />

±, Adipositas D 144<br />

Angstneigung D 177<br />

Angstpatienten D65, D69, D 122<br />

Angstreaktionen C222<br />

±, Amygdala D 156<br />

Angstreduktion D 155<br />

Angstreize, phylogenetisch bedeutsame<br />

D 156<br />

Angststörungen D 8f, D 86, D155<br />

±, Modelllernen D 9<br />

Angstzustände D193<br />

Angulus costalis C252<br />

Angulus infrasternalis B409, C252<br />

Angulus iridocornealis B260<br />

Angulus mandibulae C240<br />

Angulus oculi lateralis B254<br />

Angulus oculi medialis B254<br />

Angulus subpubicus B414, B417<br />

Angustia aortica C337<br />

Angustia cricoidea C337<br />

Angustia diaphragmatica C337<br />

Anhangdrüsen C320<br />

Anhangsgebilde, bakterielle A 518, A526<br />

Anhedonie B148, D 160<br />

Anhidrose B 267, C114<br />

Anhydride A67<br />

±, gemischte A 69<br />

Gesamtregister A±D<br />

Anionen A 11, A 32, B314<br />

±, Salzigkeit B314<br />

Anionenaustauscher C344, C468<br />

Anionenaustauscherharze A 268<br />

Anionenkanäle, ligandengesteuerte B 54<br />

±, nicht-selektive A240<br />

Anionentransporter C469<br />

Anionentransporter (OATs) A249<br />

Anisocytose C11<br />

Anisometropie B292<br />

Ankerfibrillen A458, B338, B353, B392<br />

Ankerfibrillen bildende Kollagene B334<br />

Ankerfilamente A 458, B392<br />

Ankerkollagen B335, B338<br />

Ankerproteine B29, B48<br />

±, Neurotransmitterrezeptoren B48<br />

Ankerreste C57<br />

Ankylose B427<br />

Ankyrin A 238, A466f, C12<br />

Anlage anteriorer Strukturen B487<br />

Anleitungs-Befolgungs-Muster D113<br />

Annäherung, körperliche B146<br />

Annäherungstendenzen D 69<br />

Annäherungsverhalten D 63<br />

Annäherungs-Vermeidungs-Konflikt<br />

D69<br />

Annealing A550<br />

Annealing-Temperatur A 550f<br />

Anomaloskop B291<br />

Anomere A 153<br />

Anonyme Alkoholiker D 21<br />

Anorexia nervosa B143, C404±406, C408,<br />

C497<br />

±, endokrine Regelkreise C405<br />

±, Hormonspiegel C 405f<br />

±, Leptin/BMI-Quotient C406<br />

±, Therapie C406<br />

Anorexie B143f, C395<br />

±, Entstehung B144<br />

Anosmie B301, B306, B309<br />

±, partielle B307, B309<br />

± ±, Hauptduftkomponente B307<br />

Anoxie B54<br />

±, akute C290f<br />

± ±, Zellschädigung C290f<br />

ANP s. atriales natriuretisches Peptid<br />

Anpassungsvorgänge, homöostatische<br />

D52<br />

±, nicht-homöostatische D 52<br />

ANP-Freisetzung C223<br />

Anreize B148, B151, D 69<br />

±, Verlauf nach wiederholter Drogeneinnahme<br />

B148<br />

Anreizeffekte, gelernte B143<br />

Anreizsysteme, kortikale D 69<br />

ANS s. autonomes Nervensystem<br />

Ansa cervicalis B501, B503f<br />

Ansa cervicalis profunda B70f, B87f,<br />

C330<br />

±, Radix inferior B71, B88<br />

±, Radix superior B71, B88<br />

Ansa subclavia B504<br />

Ansa thyroidea B506<br />

Ansatzrohr B247, B249f<br />

Ansatzsehne B433<br />

Anschauungskategorien D 80<br />

Anschlagszuckung B382<br />

Anspannungsphase C162<br />

±, isovolumetrische C161, C168<br />

Anspruchsniveau D 84f<br />

Anstrengung, körperliche C492<br />

Antacida A 51, C345<br />

Antagonisten A 422, A437, B44, B411,<br />

B525<br />

±, adrenerge Rezeptoren A 437<br />

±, Affinitäten A437<br />

±, EMG B525<br />

antagonistische Muskelgruppen B517<br />

±, Cokontraktion B517<br />

±, Inhibition B517<br />

Anteflexio C314<br />

anteriorer Temporalkortex D 47<br />

Antetarsus B443<br />

Anteversio C314<br />

Anthracen A504<br />

Anthropoidea A577<br />

Anti-A-Anti-B-Serum C15<br />

Anti-A-Antikörper C15<br />

Anti-Akute-Phase-Proteine C7<br />

Antiarrhythmika B20, C155<br />

Anti-A-Serum C15<br />

Antiatelektasefaktor C 566<br />

Antibabypille D148<br />

antibakterielle Proteine C69<br />

antibakterielle Therapie A 395<br />

Anti-B-Antikörper C15<br />

Antibiotika A 158, A 320, A 395, A 397,<br />

A518, A 520, A533, A 538, A560, C345,<br />

C414<br />

±, Angriffspunkte A 518<br />

±, bakteriostatische A 533<br />

±, bakterizide A 533<br />

±, ototoxische B237<br />

Antibiotikaresistenz A 520, A 545<br />

Antibiotikaresistenz-Gene A532, A 545f<br />

Anti-B-Serum C15<br />

a1-Antichymotrypsin C6<br />

Anticodon-Arm A 383<br />

Anticodons A 382, A 385, A 389, A 572<br />

±, tRNAs A 385<br />

Anti-D-Antikörper, Plazentapassage C16<br />

Antidepressiva B42<br />

±, Glucocorticoidspiegel C93<br />

±, trizyklische B56<br />

Antidiurese C493<br />

antidiuretisches Hormon s. ADH<br />

Antidota, Schwermetallvergiftungen A56<br />

antidrome Leitung B24<br />

Antielastase B357<br />

Antiepileptika C414<br />

Antifibrinolytika C32<br />

Antifolate A309<br />

±, Nebenwirkungen A 309<br />

Antigen, carcinoembryonales (CEA) C372<br />

Antigen A, Antikörper A160, C15<br />

±, Synthese C15<br />

Antigen B, Antikörper A 160, C 15<br />

±, Synthese C15<br />

Antigen H, Synthese C15<br />

Antigen präsentierende dendritische<br />

Zellen B391<br />

Antigen präsentierende Zellen C21, C35,<br />

C62, C66, C71, C77<br />

±, professionelle C63, C66, C73<br />

Antigen-Antikörper-Interaktionen C232<br />

Antigen-Antikörper-Komplexe C68, C77,<br />

C434, C 461<br />

±, unlösliche C74f<br />

Antigen-Antikörper-Reaktion A 526<br />

±, Proteinnachweis A 114<br />

Antigen-Antikörper-Reaktionen C76<br />

Antigenaufnahme C37, C42<br />

±, Epithelzellen C42<br />

±, M-Zellen C42<br />

Antigenbindungsstellen C47±49, C51,<br />

C74<br />

Antigene A 81, A 336, C14, C33f, C39,<br />

C46, C63, C75, C352<br />

±, AB0-Blutgruppensystem C14<br />

±, bakterielle C15<br />

± ±, Immunantwort C37<br />

±, Definition C46<br />

±, Erythrocytenoberfläche C14<br />

±, exogene C58<br />

±, Internalisierung C352<br />

± ±, Immunantwort C37<br />

±, Nachweis C74<br />

± ±, Immunantwort C37, C43<br />

±, tumorassoziierte A566<br />

±, virale C76<br />

Antigene aus dem Blut C37<br />

Antigene aus dem Gewebe C37<br />

Antigene aus dem Mund- und Rachenraum<br />

C37


Antigene aus dem Verdauungstrakt C37,<br />

C43<br />

Antigenerkennung C46, C63, C71<br />

±, B-Lymphocyten C46<br />

±, Selbst-HLA-restringierte C61<br />

±, T-Lymphocyten C46<br />

Antigenerkennung ohne Costimulation<br />

C71<br />

Antigenexposition, chronische C72<br />

Antigen-IgG-Komplexe C67<br />

Antigeninhalation, chronische C72<br />

Antigenität A 110<br />

±, Proteine A 110<br />

Antigenpräsentation C35, C57, C65<br />

±, HLA-Moleküle C57<br />

Antigenpräsentationsmoleküle C46<br />

Antigenrezeptoren C34<br />

Antigenstimulation C9<br />

Antigentransport, Lymphe C38<br />

antihämophiler Faktor A, biologische Halbwertszeit<br />

C26<br />

±, Funktion C26<br />

antihämophiler Faktor B, biologische Halbwertszeit<br />

C26<br />

±, Funktion C26<br />

anti-Hoogsteen-Basenpaare A 322<br />

anti-Hoogsteen-Basenpaarung A 321<br />

anti-inflammatorische Neuropeptide<br />

B199<br />

anti-inflammatorische Wirkstoffe A367<br />

Antikoagulantien, Therapiekontrolle C30<br />

Antikörper A 81, A233, A 336, A398, C15,<br />

C33f, C46±48, C53, C66f, C70, C74f,<br />

C89f, C100, C214, C404<br />

±, AB0-Blutgruppensystem C66<br />

±, Affinitätsreifung C53<br />

±, allotypspezifische C48<br />

±, antitoxische A 529<br />

±, Diversität A 336<br />

±, Effektorbereich C48<br />

±, Effektorfunktionen C67<br />

±, Erkennungsbereich C48<br />

±, Gewinnung C74<br />

±, goldgekoppelte A 81<br />

±, hochaffine C48<br />

±, idiotypische C48<br />

±, Iodoperoxidase C89<br />

±, isotypspezifische C48<br />

±, kapselspezifische A 527<br />

±, Kombination schwerer und leichter<br />

Ketten C51<br />

±, Komplement bindende C76<br />

±, konstante Bereiche C48<br />

±, membranständige C51<br />

±, monoklonale A 560, C54, C74, C76, C78<br />

± ±, Gewinnung C54<br />

±, neutralisierende C67<br />

±, niedrigaffine C48<br />

±, reguläre C15<br />

±, sezernierte C52<br />

± ±, Synthese C52<br />

±, Struktur C47<br />

±, Thyreoglobulin C89<br />

±, TSH-Rezeptor C90<br />

±, variable Domänen C48<br />

Antikörper als Antigene C48<br />

Antikörper gegen nicotinische Acetylcholinrezeptoren<br />

B35<br />

antikörperabhängige zellvermittelte<br />

Cytotoxizität (ADCC) C67, C69<br />

Antikörperbildung, Rhesusmerkmal C16<br />

Antikörper-Gene A 510<br />

±, Doppelstrangbrüche A 510<br />

Antikörperklassen C7<br />

Antikörperpräparate, monospezifische<br />

affinitätsgereinigte C74<br />

Antikörperproduktion C35<br />

Antikörperrepertoire C49, C60<br />

±, Gröûe C49<br />

±, Selektion C60<br />

Antikörpervielfalt, Entstehung C49<br />

Antimetaboliten A309, A 537<br />

Anti-Müller-Hormon C503<br />

Antimycin A A 202, A 206<br />

Antioxidantien A 139f, A221, A 267, C396,<br />

D 186<br />

±, Ascorbat A 140<br />

±, Glutathion A 140<br />

±, Liponsäure A 140<br />

antiparallele b-Stränge A96, A 98<br />

antiparalleles b-Faltblatt A96<br />

Anti-Peptid-Antikörper A 110<br />

Antiperistaltik C382<br />

Antiphlogistika, nicht-steroidale (NSAIDs)<br />

B200<br />

a2-Antiplasmin C32<br />

Antiplasminaktivität C32<br />

Antiporter A246<br />

Antipyrese, endogene C434<br />

Antiraucherkampagne D186<br />

Antisense-RNA A 566<br />

±, Onkogene A 566<br />

Antisense-Strang A 347<br />

Antisepsis D 107<br />

Antiseren C7, C74<br />

Antiserum A526<br />

antisoziale Psychopathen B152<br />

Antithrombin III C5, C29f<br />

±, Funktion C5<br />

±, Gerinnungsfaktoren C29<br />

±, Inaktivierung C29<br />

±, Molekülmasse C5<br />

Antithrombin-III-MangelC 30<br />

Antithrombine, Gerinnungshemmung<br />

C29<br />

Antitoxine A 529<br />

Antitragus B227<br />

a1-Antitrypsin B357, C5f, C29, C267,<br />

C370<br />

±, Funktion C5<br />

±, Molekülmasse C5<br />

a1-Antitrypsin-Gen A558, A 563<br />

a 1-Antitrypsin-Inhibitor A 566<br />

a 1-Antitrypsin-MangelA 558, A 566, C267<br />

Antituberkulotikum A 355<br />

Antitumor-Immunantwort A 566<br />

Antrum C346<br />

Antrum cardiacum C337<br />

Antrum folliculi C535<br />

Antrum mastoideum B495<br />

Antrum pyloricum C338<br />

Antwortcharakteristiken, neuronale B241<br />

± ±, zentrales auditorisches System B241<br />

Antwortmuster D 40<br />

Antwortschwelle B237<br />

Antworttendenzen D 40<br />

±, Absolutschwellen D 40<br />

Anulus femoralis C301<br />

Anulus fibrosus B398f, B401, B413<br />

±, Degeneration B413<br />

Anulus inguinalis profundus B420, C300,<br />

C314f, C540<br />

Anulus inguinalis superficialis B418, B420,<br />

C522, C540<br />

Anulus tendineus communis B84, B295<br />

Anulus umbilicalis B421<br />

Anurie C479<br />

Anus A 516, C121, C311f, C382f, C385,<br />

C508<br />

Anweisungen, kognitive D 137<br />

An-Zentrumsbipolarzellen B274f<br />

±, Depolarisation B275<br />

An-Zentrumsganglienzellen B274, B276<br />

An-Zentrumsneurone B274f, B279, B288<br />

±, Glutamat B275<br />

±, rezeptive Felder B274<br />

Aorta B398, B402, B464, C108, C111,<br />

C120, C129f, C132, C134, C 140±144,<br />

C162, C180, C182±184, C187, C191,<br />

C196±199, C 201, C209, C217, C227,<br />

C281, C294, C298, C300, C302, C306f,<br />

C309, C337, C493, C504f<br />

±, Aufdehnung C198<br />

±, Barosensoren C120<br />

±, Blutdruck C 209<br />

±, Dehnbarkeit C198<br />

±, dorsale B62<br />

±, Gesamtquerschritt C201<br />

±, laminare Strömung C196<br />

±, Rami bronchiales C132<br />

±, reitende C141<br />

±, Rückstrom von Blut C199<br />

±, Ruptur C183<br />

±, Strömungsgeschwindigkeit C199, C201<br />

±, turbulente Strömung C196<br />

±, Ursprung C134<br />

±, Verlauf C134<br />

Aorta abdominalis C109, C183, C187,<br />

C304f, C307, C358f, C456<br />

±, Versorgungsgebiet C358<br />

Aorta ascendens C129, C134, C183, C187f<br />

±, Ursprung C134<br />

±, Verlauf C134<br />

Aorta descendens C132, C134f, C183,<br />

C187, C 228<br />

Aorta dorsalis C359<br />

Aorta thoracica B70, C128, C135f, C183,<br />

C187, C 191, C358f<br />

±, Verlauf C135<br />

Aorten, dorsale C126, C296<br />

±, ventrale C187<br />

Aortenbogen B171, B179f, C120, C135f,<br />

C139, C 187, C219, C286, C494<br />

±, Barorezeptoren B179f<br />

±, erster C187<br />

Aortenbögen C140, C187f<br />

±, menschlicher Embryo C187<br />

±, Reste C188<br />

Aortendruck C162, C165f<br />

±, enddiastolischer C163<br />

Aortenenge C136, C337<br />

AortengabelC314<br />

Aorteninsuffizienz C198<br />

Aortenklappe C144, C161f, C172, C183,<br />

C198f<br />

±, Auskultationspunkt C162<br />

Aortenklappenstenose C162<br />

Aortenpulskurve C162<br />

Aortenquerschritt C199<br />

Aortenruptur C134<br />

Aortenstenose C136<br />

AortenwurzelC187<br />

AP-1 (activator Protein-1) A 362, A431<br />

AP-1-Komplex A381<br />

AP-1-Transkriptionsfaktor A 367<br />

Apaf-1 (apoptotic protease-activating<br />

factor-1) A 406, A484<br />

apallisches Durchgangssyndrom B109<br />

apallisches Syndrom B109, B125<br />

±, Hirnfunktionen B125<br />

±, persistierendes B109<br />

±, Schlaf-Wach-Rhythmus B125<br />

±, Ursachen B109<br />

Apathie A293, B131, D 160<br />

±, depressive D 11<br />

Apatit B364<br />

Apatitkristalle B363<br />

APC (adenomatöse Polyposis coli) A 337<br />

APC-Tumorsuppressor-Gen A 337<br />

±, LINE-Insertion A 337<br />

±, SINE-Insertionen A 337<br />

AP-Endonuclease A 507<br />

Apert-Syndrom C586<br />

Apertur B268<br />

±, numerische A 28<br />

Apertura lateralis B99±101<br />

Apertura mediana B99±101<br />

Apertura pelvis inferior C310<br />

Apertura pelvis superior B414, C310<br />

Apertura sinus sphenoidalis C237<br />

Apertura thoracis inferior C129<br />

Apertura thoracis superior B409, C127,<br />

C133, C 244<br />

Apex B236, C142, C144, C162<br />

Apex cordis C129, C133<br />

Apex dentis C332<br />

Gesamtregister A±D 229


230<br />

Apex patellae B438<br />

Apex pulmonis C246f<br />

Apex vesicae C311, C486<br />

¾pfelsäure A 164<br />

Aphasien B115, B164<br />

±, amnestische B165<br />

± ±, Leitsymptome B165<br />

±, globale B116, B165, D 149<br />

± ±, Läsionsort B165<br />

± ±, Merkmale B165<br />

±, kortikale Läsionen B115<br />

±, linkshemisphärische Läsionen B164<br />

±, motorische B164<br />

±, sensorische B 165<br />

Aphasietest, Aachener D 149<br />

Apikaldendriten B4, B6<br />

apikale ektodermale Randleiste (AER)<br />

B362, B425<br />

apikale Plasmamembran A 454<br />

apikaler epidermaler Kamm (AER) C585<br />

APLs. Leukämie, akute promyelocytäre<br />

Apneusis C285<br />

Apnoe C259, C285f<br />

Apnoeperioden C285<br />

Apnoetauchen, Gefahren C450<br />

ApoA-I, Eigenschaften A 228<br />

ApoA-II, Eigenschaften A228<br />

ApoB-48 A378, A 410<br />

±, Eigenschaften A 228<br />

ApoB-100 A 228, A265, A 378, A410<br />

±, Eigenschaften A 228<br />

ApoB-Rezeptor A270<br />

ApoC-II, Defekte A 272<br />

ApoC-III, Eigenschaften A 228<br />

ApoE, Eigenschaften A 228<br />

Apoenzym A 136<br />

ApoE-Rezeptor A 270<br />

apokrin B323<br />

apokrine Knäueldrüsen C236<br />

apokrine Schweiûdrüsen B389±392<br />

±, Funktion B392<br />

±, Lokalisation B391<br />

±, noradrenerge Innervation B391<br />

apokrine Sekretion B 324<br />

apokriner Schweiû B392<br />

Apolipoprotein A-I A271<br />

Apolipoprotein A-II A 271<br />

Apolipoprotein B A378<br />

±, RNA-Editierung A378<br />

Apolipoprotein B-48 A 270<br />

Apolipoprotein B-100 A265<br />

Apolipoprotein C-II A270<br />

Apolipoprotein E A 270<br />

Apolipoproteine A227f, A 270, C391<br />

±, Eigenschaften A 228<br />

±, Funktionen A 228<br />

Aponeurose B417, B433<br />

Aponeurosis dorsalis B483<br />

Aponeurosis linguae C322<br />

Aponeurosis m. bicipitis brachii B 467,<br />

B477<br />

Aponeurosis palatina C242<br />

Aponeurosis palmaris B477, B481<br />

Aponeurosis plantaris B451<br />

Aponeurosis (Fascia) thoracolumbalis<br />

B437<br />

Apophysen B 427<br />

Apoprotein A 136<br />

Apoptose A 105, A 131, A 212, A 328,<br />

A 363, A 366, A 368, A 405, A 419f, A 426,<br />

A 441f, A 445, A447, A 460, A477, A 482±<br />

488, A499, B64, B110f, B145, B333,<br />

B348, B356, B358, B364, C9, C60f, C69,<br />

C316, C353, C506, C510, C587, D 162<br />

±, AIDS A 487<br />

±, als zellulärer Schutzmechanismus<br />

A 487<br />

±, Auslöser A 483<br />

±, Bindegewebszellen B358<br />

±, Cytochrom c A405<br />

±, Definition A483<br />

±, Enterocyten A485<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Entzug von Vitalitätsfaktoren A485<br />

±, gesteigerte A487<br />

±, hohe dATP-Spiegel A 303<br />

±, Immunzellen A 487<br />

±, Makrophagen A 419<br />

±, Mediatoren A 405f<br />

±, mitochondriale Proteine A 405<br />

±, mitochondrialer Proteintransport A406<br />

±, Mitochondrien A 484<br />

±, morphologische Veränderungen A 484<br />

±, Nervenzellen A 105<br />

±, physiologische A486<br />

±, Regulation A405, A 486<br />

±, Sauerstoffradikale A 212<br />

±, Signalkaskaden A 405<br />

±, Tumorentstehung A 487<br />

±, Unterschied zur Nekrose A 483<br />

Apoptoseinduktion A 487, C69<br />

Apoptose-Pore A 406<br />

apoptotische Körperchen A483<br />

apoptotische Stimuli A486<br />

apoptotische Zellen A 483, C352<br />

±, Morphologie A483<br />

apothekenpflichtige Medikamente D 182<br />

Apotransferrinrezeptor C388<br />

Apparat, juxtaglomerulärer C461±464,<br />

C479<br />

± ±, sympathische Nervenfasern C463<br />

±, kontraktiler C150<br />

± ±, Calciumsensitivität C150<br />

Appendices adiposae C381<br />

Appendices epiploicae C301, C306, C349,<br />

C381<br />

Appendices omentales C306, C381f<br />

±, Fettspeicherung C381<br />

Appendices vesiculosae C537<br />

Appendix C36f, C45, C354<br />

±, Aufgabe C37<br />

Appendix epididymidis C505<br />

Appendix fibrosa C303<br />

Appendix testis C507<br />

Appendix vermiformis C 299, C301,<br />

C306f, C349, C381f<br />

±, lymphatisches Organ C382<br />

Appendixvarianten C306<br />

Appendizitis B203, B371, C298, C382,<br />

C534<br />

±, Diagnose C298<br />

±, Druckpunkte C298<br />

±, übertragene Schmerzen B203<br />

Appetenz-Appetenz-Konflikt D69<br />

Appetenz-Aversions-Konflikt D69<br />

Appetenzverhalten D70<br />

Appetit C403, C405f<br />

±, Dopaminspiegel B 143<br />

±, Hemmung B143, C406<br />

±, Kohlenhydrataufnahme B143<br />

±, neuroendokrine Regelkreise C 403<br />

±, Stimulation C405f<br />

appetitives Suchverhalten B141<br />

Appetitlosigkeit C413<br />

Appetitregulation C402±404<br />

±, anabole Signale C403<br />

±, Hormone C403<br />

±, katabole Signale C403<br />

±, Mechanismen C402<br />

±, Signalmoleküle C403<br />

±, zentrale Effektoren C403<br />

Appetitregulation bei Hunger C404<br />

Appetitregulation bei Überernährung<br />

C404<br />

Appetitzügler B143f<br />

Apposition C557<br />

Approbation D107<br />

Aprotinin C32<br />

a-Prozess D74<br />

AP-Stelle A 507<br />

APUD (amine precursor uptake decarboxylation)<br />

C95<br />

APUD-Zellen C95<br />

APV (2-Amino-5-phosphonovalerat) B52f<br />

Aquaeductus cerebri B79f, B99f<br />

Aquaeductus cochleae B208<br />

Aquaeductus mesencephali B77, B494<br />

Aquaeductus vestibuli B207<br />

Aquaporin C12<br />

Aquaporin 1 C213, C372, C467, C469,<br />

C477<br />

Aquaporin 2 C224, C474, C483, C485<br />

±, Gendefekt C474<br />

±, Mutationen C 485<br />

Aquaporin 3 C474<br />

Aquaporin 4 C474<br />

Aquaporine A 245, C387, C474<br />

±, Funktionen A245<br />

±, Membrantopologie A245<br />

±, Regulation des Einbaus C474<br />

±, Sekundärstruktur A245<br />

±, Verteilung A245<br />

¾quatorialebene A478f, A 482<br />

¾quipotentialflächen A 18<br />

¾quipotentiallinien A18<br />

¾quivalenzeinkommen D 94<br />

¾quivalenzprinzip D 179<br />

Arabinose A 152<br />

±, biologische Bedeutung A 152<br />

±, Vorkommen A 152<br />

Arachidinsäure A 217<br />

±, Schmelzpunkt A 216<br />

Arachidonat A278<br />

±, Struktur A219<br />

Arachidonsäure A 217, A219, A 256, A273,<br />

A279, B41, B198, C25, C207, C481<br />

±, neuroaktive Derivate B41<br />

±, Schmelzpunkt A 216<br />

Arachidonsäurederivate C79<br />

Arachidonsäurestoffwechsel C21<br />

Arachidonsäuresynthese A 256<br />

2-Arachidonylphosphatidylinositol A 278<br />

Arachnoidalzellen A 456<br />

Arachnoidea B98<br />

Arachnoidea mater B99<br />

Arachnoidea mater spinalis B69<br />

araCTP A 309<br />

ARAS (aufsteigendes aktivierendes retikuläres<br />

System) B79, B175<br />

±, cholinerge Verbindungen B175<br />

Arbeit A8, C96, C437<br />

±, äuûere C163<br />

±, Definition A 8, C437<br />

±, dynamische C437<br />

±, exzentrische C437<br />

±, innere C163<br />

±, körperliche C219, C226, C230, C258,<br />

C282, C 287, C432, C439f<br />

± ±, Atemzugvolumen C258<br />

± ±, Auswirkungen C440<br />

± ±, Körperkerntemperatur C432<br />

± ±, Kreislaufbelastungen C226<br />

± ±, Kreislaufregulation C226<br />

± ±, Lungendurchblutung C230, C282<br />

± ±, physiologische Anpassungen C439<br />

± ±, Temperaturregulation C432<br />

± ±, Ventilation C287<br />

±, konzentrische C437<br />

Arbeitsbedingungen, schichtspezifische<br />

D102<br />

Arbeitsbelastungen, emotionale D 93f<br />

±, mentale D93f<br />

Arbeitsbelastungsmodelle D 93<br />

Arbeitsdiagramm C162f, C169<br />

±, linkes Herz C163<br />

±, Rechtsverschiebung C169<br />

±, Skelettmuskel B383<br />

Arbeitsenergieverbrauch D 146<br />

Arbeitsgedächtnis D 29, D 46, D50, D56f<br />

±, modalitätsspezifische Anteile B132<br />

±, Strukturelemente B132<br />

Arbeitshyperventilation C287<br />

arbeitsinduzierte Thermogenese C400<br />

Arbeitskapazität C170, C444f<br />

Arbeitsleben, Belastungen D 93<br />

Arbeitslosenquote, Krankenstand D 176<br />

±, Sterberisiko D 92


Arbeitslosigkeit D92, D 100<br />

±, strukturelle D 92<br />

Arbeitsmotivation, intrinsische D 117<br />

Arbeitsmuskulatur C142, C161, C440<br />

±, Kontraktion C 161<br />

±, Mehrdurchblutung C440<br />

ArbeitsmyokardB13, C119, C154<br />

±, Erregungsausbreitungszeit C154<br />

±, ventrikuläres C152<br />

± ±, Connexin-Gene C152<br />

Arbeitsmyokardzellen C146±149, C152,<br />

C154<br />

±, Aktionspotential C147f<br />

±, elektromechanische Kopplung C149<br />

±, Kaliumleitfähigkeit C147<br />

±, Ruhemembranpotential C147<br />

±, schnelle Depolarisation C147<br />

arbeitsorganisatorische ¾nderungen<br />

D 200<br />

Arbeitsplatzverlust D 92<br />

Arbeitsschutz D 199<br />

Arbeitsstress, koronare Herzkrankheiten<br />

D23<br />

Arbeitsunfähigkeit D181<br />

Arbeitszufriedenheit D 117<br />

Arborisationen, axonale B20<br />

Arboviren A 536<br />

Archaebakterien A91, A 573, A 576<br />

Archicerebellum B88f, B526<br />

Archikortex B93, B97, B105<br />

Archimedes D62<br />

Archipallium B93±95, B97<br />

±, Kommissur B97<br />

Arcus anterior posterior B404<br />

Arcus aortae C127, C129, C134f, C140,<br />

C183f, C239, C 253<br />

±, Verlauf C135<br />

Arcus cartilaginis cricoideae C239<br />

Arcus costalis B409<br />

Arcus iliopectineus B421, B432, C297<br />

Arcus palatoglossus C241, C321f<br />

Arcus palatopharyngeus C 240±242,<br />

C321f, C334<br />

Arcus palmaris profundus B484, C 185f<br />

Arcus palmaris superficialis B484, C185f<br />

Arcus plantaris profundus B451, B453,<br />

C186<br />

Arcus pubis B414, B417<br />

Arcus tendineus m. levatoris ani C300,<br />

C314<br />

Arcus tendineus m. solei B450f<br />

Arcus venosus dorsalis pedis C194<br />

Arcus venosus jugularis C239<br />

Arcus vertebrae B399<br />

ARDS (adult respiratory distress syndrome)<br />

C264<br />

Area, supplementär-motorische (SMA)<br />

B522±525, B531<br />

± ±, absteigende Projektionen B524<br />

± ±, Bewegungsplanung B525<br />

± ±, Lage B 522<br />

± ±, selbstinitiierte Willkürbewegungen<br />

B525<br />

Area 2v B216<br />

Area 3a B190, B216<br />

Area 4 B 105, B108<br />

Area 6 B 108<br />

Area 8 B 108<br />

Area 17 B108, B276, B280, B288<br />

Area 18 B288<br />

Area cribrosa C455, C473<br />

Area dorsalis B93<br />

Area entorhinalis B95<br />

Area gastricae C341<br />

Area intercondylaris B436, B438f<br />

Area nuda C295, C303<br />

Area parolfactoria B303f<br />

Area perforata anterior B94<br />

Area postrema B9, B58, C118, C120,<br />

C224, C341<br />

Area praerectalis B267<br />

Area striata B97, B158, B280<br />

Area V1 B290<br />

Area V4 B286, B290, B294<br />

±, Farbwahrnehmung B290<br />

±, Läsionen B 286<br />

Area V5, Läsionen B286<br />

Areae, isokortikale B106<br />

±, kortikale B105, B107<br />

± ±, Verschaltung B105<br />

±, neokortikale B108<br />

± ±, sechsschichtige Struktur B108<br />

±, sekundäre und tertiäre B105<br />

Areal, salivatorisches C327<br />

Areale, kortikale B125<br />

± ±, Aufmerksamkeitsfunktionen B125<br />

±, motorische B 294<br />

±, primäre auditorische D 47<br />

±, subkortikale B125<br />

± ±, Aufmerksamkeitsfunktionen B125<br />

A-Regel A 504<br />

Areola mammae C568<br />

ARF (ADP-ribosylation factor) A 413<br />

ARF (alternate reading frame) A379,<br />

A 414, A 487<br />

Arg-Gly-Asp-Epitope B341<br />

Arginin A 85f, A285, A 287, A289, A 292,<br />

C107, C207, C271, C357, C397, C468,<br />

C500<br />

±, Abbau C500<br />

±, Biosynthese A 292<br />

±, NO-Bildung A 289<br />

±, pKa-Wert A 85<br />

Argininosuccinat A 285<br />

Argininosuccinat-Synthetase A 293<br />

±, Defekt A 293<br />

argyrophile Fasern B354<br />

Arm B462, B465, B534, C175<br />

±, Abduktion B 462<br />

±, Amputation B534<br />

±, Extension B465<br />

±, Flexion B465<br />

Armamputierte, Phantomschmerzen<br />

D 132<br />

Armerhebung, hohe B457<br />

Arm-Hand-Bereich, Blutversorgung C186<br />

Armknospe C586<br />

Armknospen B425<br />

Armmuskulatur, Lähmungen B525<br />

Armut D94, D165<br />

Armutsbevölkerungen D 100<br />

Aromatase A 268, C92, C536, C 550, C552<br />

Aromaten A59, A 63f, A 72<br />

±, elektrophile Substitution A72<br />

±, Toxizität A 64<br />

Aromatherapie B308<br />

aromatische Aminosäuren A 85f, A288f,<br />

A 294, C380<br />

±, Abbau A 288<br />

±, Absorptionsspektrum A 86<br />

±, Extinktionsspektrum A 86<br />

±, Fluoreszenz A 86<br />

aromatische L-Aminosäure-Decarboxylase<br />

C92<br />

aromatische Seitenkette A 95<br />

Aromatizität A 87<br />

Arousal B125, D12<br />

±, physiologisches D66<br />

Arousal-Störungen B 122<br />

Arrestinprotein A 436<br />

Arrhythmien C149, C154, C159f, C497f<br />

±, kardiale C496<br />

±, supraventrikuläre C160<br />

±, ventrikuläre A 241f, C160<br />

Arsen A 54, A56<br />

±, Vergiftung A169<br />

Artbildung A 574<br />

Arten A 576<br />

±, Divergenz A 576<br />

Artenkonzept A 574<br />

Artensterben D100<br />

Arterhaltungstrieb D 16<br />

Aa. alveolares C333<br />

Aa. alveolares superiores anteriores B508<br />

A. alveolaris inferior B501, B507f<br />

A. alveolaris superior C238<br />

A. alveolaris superior posterior B507f<br />

A. angularis B507<br />

A. anterior cerebelli B102<br />

A. appendicularis C307, C358<br />

A. arcuata B453, C185f, C454±457, C459f<br />

A. auricularis posterior B228, B507<br />

A. auricularis profunda B228, B 508<br />

A. axillaris B71f, B469, C135, C 183±186<br />

±, Blutungsstillung C186<br />

Aa. azygoi vaginae C548<br />

Aa. basales C541<br />

A. basilaris B101±103, B494f<br />

±, Versorgungsgebiet B102<br />

A. brachialis B484, C185f, C203<br />

±, Innendruck C203<br />

A. brachiocephalica C127<br />

Aa. bronchiales C281<br />

A. bronchialis C128, C132<br />

A. buccalis B500, B507f<br />

A. bulbi penis C528<br />

A. bulbi vestibuli C548<br />

A. caecalis anterior C307, C358<br />

A. caecalis posterior C358<br />

A. callosomarginalis B101<br />

A. carotis B160, B181, C 187, C203<br />

±, systolischer Druckanstieg C203<br />

A. carotis communis B179, B501, B504,<br />

B506f, B509, C127, C136, C187<br />

A. carotis communis dextra C128, C183<br />

±, Versorgungsgebiet C183<br />

A. carotis communis interna B267<br />

A. carotis communis sinistra C128, C 132,<br />

C134f, C183±185, C187<br />

±, Ursprung C135<br />

±, Versorgungsgebiet C183<br />

A. carotis externa B179, B228, B496,<br />

B501, B 507f, C183, C185, C187, C241f,<br />

C321, C 324, C327<br />

±, Versorgungsgebiet C183<br />

A. carotis interna B84, B 101f, B179,<br />

B228, B 492, B494, B498, B501, B507,<br />

C183, C 185, C187<br />

±, Versorgungsgebiet B102, C183<br />

A. caudae pancreatis C376<br />

A. centralis retinae B255, B257, B270,<br />

B278, B 295<br />

A. cerebelli inferior anterior B103<br />

A. cerebelli inferior posterior B103<br />

A. cerebelli superior B103<br />

A. cerebri, Verschluss D 149<br />

A. cerebri anterior, Versorgungsgebiet<br />

B101f<br />

A. cerebri inferior B101<br />

A. cerebri media B101f, B116<br />

±, Infarkt D 148<br />

±, Versorgungsgebiet B101f<br />

A. cerebri posterior B101±103<br />

±, Versorgungsgebiet B101f<br />

A. cervicalis ascendens B402, B504, B507,<br />

C183f<br />

A. cervicalis profunda B402, B464, B507,<br />

C183f<br />

A. cervicalis superficialis B504, B507<br />

A. choroidea anterior B101<br />

Aa. ciliares B258<br />

Aa. ciliares anteriores B257, B260<br />

Aa. ciliares posteriores B255, B257, B270<br />

A. circumflexa femoris lateralis C184<br />

A. circumflexa femoris medialis C184<br />

A. circumflexa humeri C186<br />

A. circumflexa humeri anterior B464,<br />

C184, C 186<br />

A. circumflexa humeri posterior B464<br />

A. circumflexa iliaca profunda B422, B434<br />

A. circumflexa iliaca superficialis B434<br />

A. circumflexa ilium profunda C184, C300<br />

A. circumflexa ilium superficialis C184<br />

A. circumflexa scapulae B464, C 184<br />

A. circumflexa superficialis B441<br />

Aa. circumflexae femoris B434, C186<br />

Gesamtregister A±D 231


232<br />

A. colica dextra C307, C358<br />

A. colica media C298, C307, C358<br />

A. colica sinistra C298, C307, C358<br />

Aa. collaterales ulnares B469<br />

A. collateralis medialis C185<br />

A. collateralis radialis B469, C185<br />

A. collateralis ulnaris inferior C185f<br />

A. collateralis ulnaris superior C185f<br />

A. communicans B451<br />

A. communicans anterior B101f<br />

±, Versorgungsgebiet B102<br />

A. communicans posterior B101f<br />

A. coronaria dextra C143, C145<br />

±, ¾ste C145<br />

A. coronaria sinistra C143, C145<br />

±, ¾ste C145<br />

A. cremasterica C522f<br />

A. cystica C363<br />

A. descendens genicularis B441<br />

A. descendens genus C184, C186<br />

Aa. digitales dorsales B453, C185f<br />

Aa. digitales palmares communes C185<br />

Aa. digitales plantares C186<br />

Aa. digitales plantares communes B453<br />

Aa. digitales plantares propriae B453,<br />

C185<br />

A. dorsalis clitoridis C548<br />

A. dorsalis nasi B255, B500<br />

A. dorsalis pedis B451, B453, C185f<br />

A. dorsalis penis C528<br />

A. ductus deferentis C521±524<br />

A. epigastrica inferior B422, C135, C300<br />

A. epigastrica superficialis B422, B434,<br />

B441, C184, C186<br />

A. epigastrica superior B422, B434, C135<br />

Aa. ethmoidales B255, C238f<br />

A. ethmoidalis anterior B508<br />

A. facialis B500f, B507, C321, C324, C335<br />

A. femoralis B421, B433f, B441, C183f,<br />

C186<br />

±, Versorgungsgebiet C183<br />

A. fibularis B441, B453, C185f<br />

±, Ramus perforans B 453<br />

A. frontobasalis lateralis B101<br />

A. frontobasalis medialis B101<br />

A. gastrica dextra C302, C339, C363<br />

A. gastrica sinistra C298, C300, C302,<br />

C305, C338f<br />

Aa. gastricae C339<br />

Aa. gastricae breves C302<br />

A. gastroduodenalis C298, C302±304,<br />

C358, C376<br />

A. gastrolienalis C296<br />

A. gastroomentalis dextra C298, C302,<br />

C339<br />

A. gastroomentalis sinistra C302, C339<br />

A. glutea inferior B431, B434, C311<br />

A. glutea superior B431, B434, C314<br />

A. gyri angularis B101<br />

Aa. helicinae C528<br />

A. hepatica C361, C364, C366<br />

A. hepatica communis C298, C300,<br />

C302±305, C358, C363<br />

A. hepatica propria C303f, C362f<br />

A. hyaloidea B256<br />

A. hyoidea C188<br />

Aa. hypophysiales B102<br />

Aa. hypophysiales inferiores C84f<br />

Aa. hypophysiales superiores C85<br />

Aa. ileales C358<br />

A. ileocolica C307, C358<br />

A. iliaca communis B433f, C183f, C307,<br />

C358<br />

A. iliaca communis dextra C301, C307,<br />

C311, C314<br />

A. iliaca externa B422, B433f, B441,<br />

C135, C183f, C 298, C306, C311, C314<br />

A. iliaca interna B433f, C183f, C310,<br />

C383, C548<br />

±, Versorgungsgebiet C183<br />

±, viszerale ¾ste C310<br />

Aa. iliacae C191<br />

Gesamtregister A±D<br />

Aa. iliacae communes C134<br />

A. iliolumbalis B434<br />

A. inferior anterior cerebelli B101<br />

A. inferior lateralis genus B441, B453<br />

A. inferior medialis genus B441, B453<br />

A. inferior posterior cerebelli B101<br />

Aa. inferiores lateralis und medialis genus<br />

C186<br />

A. infraorbitalis B253f, B497, B507f,<br />

C238<br />

Aa. intercostales B507<br />

Aa. intercostales posteriores B 70, B402,<br />

B422, C135, C183<br />

A. intercostalis C127f<br />

A. intercostalis suprema B422, B464,<br />

B507, C128, C183f<br />

A. interlobaris C454, C456, C459<br />

±, Verschluss C456<br />

A. interlobularis C362, C364f, C454±456,<br />

C459<br />

A. interossea anterior C185<br />

A. interossea communis C185f<br />

A. interossea posterior C185<br />

A. interossea recurrens C185<br />

Aa. jejunales C358<br />

Aa. labiales B507<br />

Aa. labiales posteriores C548<br />

A. labyrinthi B103, B228<br />

A. lacrimalis B255<br />

A. laryngea inferior B506, C243<br />

A. laryngea superior B506f, C243, C335<br />

A. lienalis C296, C298, C305<br />

A. lingualis B496, B 501, B507, C241,<br />

C321<br />

Aa. lumbales B70, B402, B422<br />

±, Versorgungsgebiet C183<br />

A. malleolaris anterior B451, B453<br />

A. malleolaris anterior lateralis C185<br />

A. malleolaris anterior medialis C185<br />

A. malleolaris medialis C186<br />

A. masseterica B508<br />

A. maxillaris B495f, B507f, C188, C238f,<br />

C321, C333, C335<br />

A. media genus B441, C186<br />

A. mediana C185<br />

A. meningea B228<br />

A. meningea anterior B102, B494f<br />

A. meningea media B102, B493±496,<br />

B507f<br />

±, Ruptur B493, B495<br />

A. meningea posterior B102, B495<br />

A. mentalis B500, B507f<br />

A. mesenterica inferior C183, C185, C294,<br />

C306f, C314, C318, C358f, C383<br />

±, Versorgungsgebiet C183<br />

A. mesenterica superior C 183f, C293f,<br />

C298, C300, C303±308, C318, C358f,<br />

C363, C376<br />

±, Versorgungsgebiet C183<br />

Aa. metacarpales dorsales C185<br />

Aa. metacarpales palmares C185<br />

Aa. metatarsales C186<br />

Aa. metatarsales dorsales B453, C185<br />

Aa. metatarsales plantares B453<br />

A. metatarsalis V C185<br />

A. musculophrenica B422, C135<br />

Aa. nasales posteriores laterales C 239<br />

A. nasalis posterior C238<br />

A. nasalis posterior lateralis et septi<br />

C238<br />

A. nutrica C8<br />

A. nutricia tibiae C186<br />

Aa. nutriciae humeri C185<br />

A. obturatoria B434, C300<br />

A. occipitalis B88, B402, B506f<br />

A. occipitalis lateralis B101<br />

A. ophthalmica B102, B253±255, B278,<br />

B295, B497f, B508, C239<br />

±, Verlauf B255<br />

A. ovarica C183f, C311, C532, C547f<br />

±, Verlauf C547<br />

A. palatina ascendens B507, C241, C335<br />

A. palatina descendens B508, C335<br />

A. palatina major B496, B507<br />

A. palpebralis lateralis B254<br />

A. pancreatica magna C376<br />

A. pancreaticoduodenalis inferior C303f,<br />

C358<br />

A. pancreaticoduodenalis superior C302,<br />

C304, C 358, C376<br />

A. parietalis posterior B101<br />

A. parietooccipitalis B101<br />

Aa. perforantes B441, C90, C184, C186<br />

A. pericallosa B 101<br />

A. pericardiacophrenica C128f, C 134,<br />

C143<br />

A. perinealis C 548<br />

A. pharyngea B228, C321<br />

A. pharyngea ascendens B506f, C 241f,<br />

C335<br />

A. phrenica inferior B422, C308, C338<br />

A. phrenica superior B422<br />

Aa. plantares B451, C186<br />

A. plantaris lateralis B453<br />

A. plantaris medialis B453<br />

Aa. pontis B101f<br />

A. poplitea B441, B451, B453, C183,<br />

C185f<br />

±, Versorgungsgebiet C183<br />

A. praecunealis B101<br />

A. princeps pollicis C185f<br />

A. profunda brachii B469, C185f<br />

A. profunda clitoridis C548<br />

A. profunda femoris B434, B441, C184,<br />

C186<br />

A. profunda linguae B507<br />

A. profunda penis C528<br />

A. pudenda interna C310f, C314, C383,<br />

C548<br />

Aa. pudendae externae B434, B441,<br />

C184, C 548<br />

A. pulmonalis C111, C132, C135, C141,<br />

C143, C 183, C187, C228, C280f<br />

A. pulmonalis dextra C128, C135, C247<br />

A. pulmonalis sinistra C128f, C132, C135,<br />

C143, C 246f<br />

A. pulmonalis superior sinistra C128<br />

A. radialis C24, C183, C185f, C204<br />

±, Versorgungsgebiet B484, C183<br />

A. radialis indicis C185f<br />

Aa. radiculares anteriores B70<br />

Aa. radiculares posteriores B70<br />

A. radicularis magna (Adamkiewicz) C307<br />

Aa. rectales C548<br />

A. rectalis inferior C383, C548<br />

A. rectalis media C310f, C313, C383<br />

A. rectalis superior C307, C313f, C358,<br />

C383<br />

A. recurrens radialis C185f<br />

A. recurrens tibialis C186<br />

A. recurrens tibialis anterior B451, B453<br />

A. recurrens tibialis posterior B441, B451,<br />

B453<br />

A. recurrens ulnaris C185f<br />

A. renalis C108, C183f, C308f, C454,<br />

C456, C 459f<br />

±, Versorgungsgebiet C183<br />

A. sacralis lateralis B70, B434<br />

A. sacralis mediana C307, C314, C358<br />

A. sigmoidea C307, C314, C358<br />

A. sigmoidea ima C358<br />

A. sphenopalatina B507f<br />

A. spinalis anterior B101<br />

A. spinalis dorsalis B70<br />

A. spinalis posterior B101<br />

A. spinalis ventralis B70<br />

Aa. spirales C542<br />

A. splenica C41, C302, C339, C376<br />

A. stapedia C188<br />

A. stylomastoidea B228, B495<br />

A. subclavia B72, B407, B411f, B422,<br />

B463f, B504, B507f, C127, C131, C135f,<br />

C140f, C184, C186, C321<br />

±, Blutungsstillung C186


±, Verlauf C135<br />

A. subclavia dextra C128, C132, C183,<br />

C187<br />

±, Versorgungsgebiet C183<br />

A. subclavia sinistra C128f, C134f, C183,<br />

C185, C187<br />

±, Ursprung C135<br />

±, Versorgungsgebiet C183<br />

A. subcostalis B422<br />

A. sublingualis B507, C324<br />

A. submentalis B501, B507, C 324<br />

A. subscapularis B464, C184, C186<br />

A. sulci centralis B101<br />

A. sulci postcentralis B101<br />

Aa. sulci posterolaterales B70<br />

A. sulci praecentralis B101<br />

A. superior cerebelli B102<br />

A. superior lateralis genus B441<br />

A. superior medialis genus B441, C186<br />

A. supraorbitalis B254f<br />

A. suprarenalis C90, C183<br />

±, Versorgungsgebiet C183<br />

A. suprarenalis inferior C308<br />

A. suprarenalis media C308±310<br />

A. suprarenalis superior C308<br />

A. suprascapularis B464, B504, B 507,<br />

C183f<br />

A. supratrochlearis B255, B500<br />

Aa. surales B 441<br />

Aa. tarsales C186<br />

Aa. tarsales mediales B 453, C185<br />

A. tarsalis lateralis B453<br />

Aa. temporales profundae B507f<br />

A. temporalis D 135<br />

A. temporalis anterior B101<br />

A. temporalis media B101<br />

A. temporalis superficialis B228, B500,<br />

B507f, C324<br />

A. testicularis C183f, C300, C521±523<br />

±, Versorgungsgebiet C183<br />

A. thoracica interna B422, B464, B507,<br />

C127f, C130, C 133±135, C137, C183f,<br />

C568<br />

±, Verlauf C135<br />

A. thoracica lateralis B464, C184, C186<br />

A. thoracica superior B464, C186<br />

A. thoracoacromialis B464, C184, C186<br />

A. thoracodorsalis C184<br />

A. thyroidea B402<br />

A. thyroidea inferior B464, B504, B506f,<br />

B509, C132, C183f, C242f, C321, C337<br />

A. thyroidea superior B501, B504, B507,<br />

B509, C242f, C 335<br />

Aa. thyroideae C87<br />

A. tibialis B453<br />

A. tibialis anterior B441, B451, B453,<br />

C183, C185f<br />

±, Versorgungsgebiet C183<br />

A. tibialis posterior B441, B451, B453,<br />

C183, C185f<br />

±, Versorgungsgebiet C183<br />

A. transversa cervicis B 464, C183f<br />

A. transversa colli B507<br />

A. transversa faciei B500, B507f, C323f<br />

A. tympanica anterior B495, B508<br />

A. tympanica inferior B495<br />

Aa. tympanicae B228<br />

A. ulnaris C183, C185f<br />

±, Versorgungsgebiet B484, C183<br />

A. umbilicalis C227f, C275, C310f, C487<br />

A. urethralis C528, C548<br />

A. uterina C309±311, C314, C541, C548<br />

A. vertebralis B70, B101±103, B402,<br />

B406f, B464, B 494f, B506f, C111, C132,<br />

C136, C183f<br />

±, Einengung B406f<br />

A. vesicalis inferior C310f<br />

A. vesicalis superior C228, C487<br />

Aa. vitellinae C359<br />

A. zygomaticoorbitalis B508<br />

Arterialisierung C280<br />

arterielle Ausflussbahnen C139<br />

arterielle Blutgefäûe C111<br />

arterielle Chemorezeptoren C222<br />

arterielle Gefäûe, Gesamtquerschritt C201<br />

arterielle Gefäûwände C233<br />

arterielle Gefäûweite C106<br />

arterielle Hypoxämie C280, C283, C286<br />

arterielle Hypoxie C290<br />

arterielle Sauerstoffkonzentration C170,<br />

C288, C442<br />

arterielle Sauerstoffsättigung C288<br />

arterielle Thrombose A561<br />

arterielle Vasodilatation, periphere C173<br />

arterielle Verletzungen C232<br />

arterielle Widerstandserhöhung C166<br />

arterielle Widerstandsgefäûe C198, C204<br />

±, Strömungswiderstand C198<br />

arterieller Barosensorenreflex C219<br />

arterieller Blutdruck C197f, C203, C209,<br />

C464<br />

±, Anstieg C464<br />

±, Empfindung B179<br />

±, Erhöhung C198<br />

±, Gewebsdurchblutung C203<br />

±, Herzzeitvolumen C198<br />

±, Messung C 203<br />

±, peripherer Widerstand C198<br />

±, Regulation C197<br />

±, Schwankungen C209<br />

arterieller Kohlendioxidpartialdruck C259<br />

arterieller Mitteldruck C198, C200, C223<br />

arterieller Sauerstoffpartialdruck C448<br />

arterielles Blut, Sauerstoffkapazität C270<br />

arterielles Blutvolumen, Schwankung<br />

C183<br />

arterielles System, Füllungszustand C494<br />

Arterien B464, C180±182, C187, C200,<br />

C203, C289<br />

±, Begleitvenen C193<br />

±, Bestimmung des Stromvolumens C203<br />

±, Definition C181<br />

±, Druckabfall C200<br />

±, elastische C182f<br />

± ±, Funktion C183<br />

±, Entwicklung C187<br />

±, EphB-2-Rezeptoren C187<br />

±, groûe C200, C204, C208<br />

± ±, Engstellen C200<br />

± ±, Leitfähigkeit C200<br />

± ±, Perfusionsdruck C208<br />

±, herznahe C198<br />

± ±, elastische Rückstellkräfte C198<br />

±, kleine C201, C229<br />

± ±, Schubspannung C201<br />

± ±, Viskositätsminderung C201<br />

±, muskuläre C183<br />

±, Strömungswiderstand C200<br />

±, Wandaufbau C181<br />

±, Wandbau C182<br />

Arteriensystem C197, C199<br />

±, Blutvolumen C197<br />

±, Druckpulsformen C199<br />

±, mittlerer Füllungszustand C197<br />

±, Strompulsformen C199<br />

±, Volumen C197<br />

±, Windkesselfunktion C199<br />

Arterienwand C180, C182, C203<br />

±, Pulsation C203f<br />

±, Sauerstoffversorgung C180<br />

Arterienwände A263<br />

Arteriola efferens C457<br />

Arteriolae afferentes C456<br />

Arteriolae rectae C457<br />

Arteriolen C24, C180, C188, C197,<br />

C200±202, C 207, C211f<br />

±, afferente C460<br />

± ±, myogene Reaktion C460<br />

±, Autoregulation B384<br />

±, Druckabfall C200<br />

±, Durchmesser C188<br />

±, Durchmessererhöhung C200<br />

±, elektrotonische Signalweiterleitung<br />

C212<br />

±, glatte Muskulatur C207<br />

±, groûe C172<br />

±, kleine C171f<br />

±, Media C188<br />

±, mittlere C171f<br />

±, mittlerer Druck C200<br />

±, Ruhedurchmesser C207<br />

±, Schubspannung C201<br />

±, Strömungsprofil C202<br />

±, Strömungswiderstand C200<br />

±, terminale C188<br />

±, Viskositätsminderung C201<br />

±, Wanddicke C188<br />

Arteriosklerose B388, C 233, D 148, D163<br />

arteriovenöse Anastomosen B394, C230,<br />

C237<br />

±, Hautgefäûe C230<br />

arteriovenöse Kurzschlüsse C353<br />

arteriovenöse Sauerstoffkonzentrationsdifferenz<br />

(AVDO2) C 168, C204, C288,<br />

C443<br />

Arthritis D 138<br />

±, rheumatoide A 280, A 367, A 561, B315,<br />

C78<br />

± ±, Behandlung C78<br />

Arthrokonidien A 539f<br />

Arthropoden A515±517<br />

Arthrose B361, B425, B456<br />

Arthroskopie B462<br />

Articulatio B404<br />

Articulatio acromioclavicularis B456<br />

Articulatio atlantoaxialis B405<br />

Articulatio atlantooccipitalis B404f,<br />

B491<br />

±, Bewegungen B405<br />

Articulatio calcaneocuboidea, Sattelgelenk<br />

B446<br />

Articulatio carpometacarpea B474<br />

Articulatio carpometacarpea pollicis B476<br />

Articulatio composita B404, B435, B465<br />

Articulatio coxae B426<br />

Articulatio cricoarytaenoidea C243<br />

Articulatio cricothyroidea C243<br />

Articulatio cubiti B465<br />

±, Luxation B 466<br />

Articulatio cuneonavicularis B447f<br />

Articulatio ellipsoidea B404, B472<br />

Articulatio femoropatellaris B438<br />

Articulatio femorotibialis B435<br />

Articulatio genus B435<br />

Articulatio humeri B460<br />

Articulatio humeroradialis B 465<br />

Articulatio humeroulnaris B465<br />

Articulatio intercarpalis B472<br />

Articulatio interphalangea dorsalis B475<br />

Articulatio interphalangea proximalis<br />

B475<br />

Articulatio intervertebralis B409<br />

Articulatio mediocarpalis B472<br />

Articulatio metacarpophalangea pollicis<br />

B474, B 476<br />

Articulatio radiocarpalis, Eigelenk B472<br />

Articulatio radioulnaris proximalis B465f<br />

Articulatio sacroiliaca B414±416<br />

Articulatio sellaris B 476<br />

Articulatio simplex B404<br />

Articulatio sternoclavicularis B456<br />

Articulatio subtalaris B447<br />

Articulatio talocalcaneonavicularis B446f<br />

Articulatio talocruralis B444f, B447<br />

±, Kapsel B445<br />

Articulatio tarsi transversa (Chopart), Bewegungen<br />

B447<br />

Articulatio temporomandibularis B492,<br />

B499, C 329<br />

Articulatio tibiofibularis B435, B442<br />

Articulationes costovertebrales C262<br />

Articulationes intermetatarsales B448<br />

Articulationes interphalangeales distales<br />

B448<br />

Articulationes interphalangeales<br />

proximales B448<br />

Gesamtregister A±D 233


234<br />

Articulationes metacarpophalangeae<br />

B474<br />

Articulationes metatarsophalangeales<br />

B448<br />

Articulationes sternocostales C252<br />

Articulationes tarsometatarsales B448<br />

Artikulation B247, B249f, B 502<br />

Artikulationsflächen B404, B409<br />

Artikulationsstörungen D82<br />

Aryknorpel B247<br />

Arylgruppen A 62<br />

Arylsulfatidase-A A 276<br />

Arzneimittel, gentechnische A 560f, A 563<br />

± ±, Anwendungen A 561<br />

± ±, Wirkstoffe A 561<br />

±, parenterale A524<br />

Arzneimittelmarkt D 182<br />

Arzneimittelsektor D 182<br />

Arzneimittelwirkungen, pH-Abhängigkeit<br />

A66<br />

Arztberuf, Belastungen D 118<br />

±, Professionalisierung D 107<br />

±, Rollennormen D 109<br />

¾rzteangebot D178<br />

±, angebotsinduzierte Nachfrage D 178<br />

¾rztekammern D 108<br />

¾rzteschaft, niedergelassene D199<br />

¾rztestand D 108<br />

ärztliche Ausbildung D 107<br />

ärztliche Fehleinschätzung D162<br />

ärztliche Leistungen, Nachfrage D178<br />

ärztliche Rollenkonflikte D 118, D 183<br />

ärztliche Teamarbeit D 198<br />

ärztliches Attest D181<br />

ärztliches Handeln D 107, D 109f, D 115<br />

ärztliches Rollenhandeln D 118<br />

ärztlich-psychologisches Interview D 121<br />

Arztnetz D 183<br />

Arzt-Patienten-Beziehung D20,<br />

D 107±109, D111±113, D118, D 198<br />

±, asymmetrische D112<br />

±, Gespräch D 111<br />

±, organisatorisch-institutioneller Rahmen<br />

D 113<br />

±, Schweigen D 111<br />

±, Vertrauen D 113<br />

Arzt-Patienten-Kommunikation D 107,<br />

D 113f, D 116<br />

Arztrolle D 107, D109<br />

±, Merkmale D110<br />

Arztvisite D 114<br />

Arztwahl, freie D108, D 180, D183<br />

Asbestfaserung B361<br />

Asbestose C264<br />

Aschoff-Tawara-Knoten C152<br />

Ascorbat A 140f, B55, C395, C416<br />

±, Absorption von Nicht-Häm-Eisen A141<br />

±, als Antioxidans A140<br />

±, als Neuromodulator A 141<br />

±, Ein-Elektronen-Transfer A 140<br />

±, empfohlene Zufuhr C395<br />

±, Funktion C395<br />

±, Hydroxylierungen A 140<br />

±, Mangelsymptome C395<br />

±, Regeneration A 140<br />

±, toxischer Bereich C395<br />

±, Vorkommen C395<br />

Ascorbatsynthese C410<br />

Ascorbinsäure A155, A 221, A288, A 579,<br />

B56, B336, C415<br />

L-(+)-Ascorbinsäure C410<br />

Ascorbylradikal A 140f<br />

ASC-System B8<br />

A-Sensoren C173, C223<br />

Asepsis D 107<br />

AS-Fasern B199<br />

Asialie C329<br />

Asialoglycoproteine C6, C367<br />

Asialoglycoproteinrezeptor A 160<br />

Asparagin A85f, A 95, A 287, A291, A 321,<br />

A 411, C 361, C397<br />

±, Abbau zu Oxalacetat A287<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Biosynthese A 291<br />

Asparaginase A287<br />

Asparaginsäure A 85±88<br />

±, isoelektrischer Punkt A87<br />

±, pKa-Wert A 85, A 87<br />

±, Protolysegleichgewichte A 88<br />

Aspartat A 122, A 130, A 200, A 205, A 283,<br />

A 285, A 287, A 289, A291, A 299±301,<br />

A 304f, A321, B214, C468, C500<br />

±, Abbau C500<br />

±, Abbau zu Oxalacetat A 287<br />

±, Biosynthese A 291<br />

±, Translokatoren A 200<br />

Aspartat-Carbamoyltransferase A129<br />

Aspartat-Transcarbamoylase (ATC) A 129f,<br />

A 305<br />

±, allosterische Regulation A 130<br />

±, Effektor A130<br />

±, kooperative Wechselwirkungen A130<br />

b-Aspartylphosphat A247<br />

Aspartylprotease C479<br />

Aspergillus fumigatus A540<br />

Asphyxie B115<br />

Aspirin A126, A 280, B246, C25, C347,<br />

C434<br />

Assoziate A56<br />

±, oligomere A 103<br />

Assoziation B130<br />

±, freie D 18f<br />

Assoziationen, lose D 160<br />

Assoziationsareale B153, B243<br />

±, multimodale B133<br />

±, visuelle B158<br />

Assoziationsfasern B97, B109f<br />

Assoziationsfaserzüge B280<br />

Assoziationskortex B131, B154, B160,<br />

B284, B512, B523<br />

±, kortikale Verarbeitung B284f<br />

±, limbischer B154<br />

±, parietal-temporal-okzipitaler B106,<br />

B154<br />

±, präfrontaler B106<br />

assoziative Langzeitpotenzierung B139<br />

±, Amygdala B 139<br />

±, heterosynaptische B136<br />

assoziative Lernprozesse D 63<br />

assoziative Netzwerke D 59f, D63<br />

assoziatives Furchtlernen B133<br />

assoziatives Lernen B131, B133, D 54f,<br />

D 59, D 70<br />

Astereognosie B192<br />

Asthenozoospermie C518<br />

Asthma A 279, C72, C137, C280, C502,<br />

D 138f, D143, D 191<br />

±, kindliches D 144<br />

±, operante Lernprozesse D139, D 144<br />

±, Ursachen D 143<br />

Asthma bronchiale B388, C20, C235,<br />

C267<br />

Asthmaanfälle, klassische Konditionierung<br />

D 143<br />

Asthmagenese D143<br />

Asthmatiker C450<br />

Astigmatismus A 27, B269f<br />

±, Definition B269<br />

±, irregulärer B269<br />

±, Korrektur B269f<br />

Astrocyten A 163, A178, A 182, A245,<br />

A 474, B6±10, B14f, B28, B278, B344,<br />

C434<br />

±, Energieversorgung von Neuronen<br />

B7<br />

±, fibrilläre B7<br />

±, Glucose-6-phosphatase-System A182<br />

±, LDH-Isoenzyme A 171<br />

±, reaktive B9<br />

±, relative Permeabilität B14<br />

±, ZNS-Schädigung B9<br />

Astrocyten vom Typ I B8<br />

Astrocyten vom Typ II B8<br />

Astrocytenfortsätze B12<br />

Astroglia B9, B65<br />

Astrogliavorläuferzellen B8f<br />

Astrogliazellen A 473, B8f<br />

±, GFAP-Gehalt B9<br />

±, Glycogen A 157<br />

±, Herkunft B8<br />

±, Rezeptoren B8<br />

±, Transporter B8<br />

±, Vorläuferzellen B9<br />

astronomisches Fernrohr A 28<br />

Astrooligoblasten B8<br />

Asymmetriezentrum A61<br />

A-System B7f<br />

Aszension A 9<br />

Aszites C216, C399, C495<br />

AT1-Rezeptor A 438<br />

AT1-Rezeptoren C224<br />

AT 1-Rezeptorenblocker C224<br />

AT2-Rezeptor A 438<br />

Ataxia teleangiectatica A512<br />

Ataxie B53, B529, C412<br />

±, cerebelläre A 512<br />

±, episodische A241f<br />

±, spinale B520<br />

±, spinocerebelläre B511<br />

± ±, autosomal-dominante Vererbung<br />

B511<br />

Atelektasen C262, C 264<br />

Atemäquivalent C440, C444, C446<br />

±, Senkung C 446<br />

Atemantrieb, zentraler C502<br />

± ±, Störungen C502<br />

Atemantriebe, chemische C287<br />

Atemfrequenz A6, B308, C119, C235,<br />

C286<br />

±, Steuerung C286<br />

Atemgase, Diffusionsstrecke C251<br />

Atemgas-Flow C266<br />

Atemgasstrom C256, C265<br />

Atemgrenzwert C266f, C287<br />

Atemlähmung, Blockade der schnellen<br />

Natriumkanäle B172<br />

Atemminutenvolumen C287, C440, C442,<br />

C446<br />

±, Anstieg C287, C440<br />

±, Senkung C 446<br />

Atemmittellage C260f<br />

Atemmuskulatur B45, B410, C116, C502<br />

±, Aktivierung C116<br />

±, Lähmung B45<br />

±, Störungen C502<br />

Atemnot A 347, C235, C259, C440<br />

Atemregulation C500f<br />

±, Störungen C501<br />

Atemregulation durch pa, CO2, pHa und<br />

p a,O2 C287<br />

Atemrhythmus, Schrittmacherneurone<br />

C285<br />

±, Veränderungen C285<br />

Atemschleife C262, C265<br />

Atemstillstand B27, C120, C259<br />

±, künstliche Sauerstoffzufuhr C120<br />

Atemstörungen, postnatale C566<br />

Atemstoû C266<br />

Atemstromstärke, maximale exspiratorische<br />

C266<br />

Atemtrakt, Luft leitende Abschnitte C237<br />

Atemtyp, abdominaler C253<br />

±, kostaler C253<br />

Atemverschieblichkeit C235<br />

Atemvolumen C119<br />

Atemwege A 455, C20, C235, C244, C259,<br />

C264, C 268, C286, C334<br />

±, Irritation C286<br />

±, Luft leitende Abschnitte C235, C244<br />

±, respiratorische Abschnitte C244<br />

±, Sicherung C334f<br />

±, Strömungswiderstand C259, C264<br />

±, untere C243f<br />

± ±, Gas austauschende Abschnitte C243<br />

± ±, Wandaufbau C244<br />

±, Verschluss C268<br />

Atemwegskompression C267f


Atemwegssystem C243<br />

±, Verzweigung C243f<br />

Atemwegswiderstand C264, C266f<br />

±, intrapulmonaler Druck C267<br />

±, Lungenvolumen C264<br />

±, nervale Regulation C267<br />

Atemzeitvolumen C258<br />

Atemzentrum B79, B 101, C284±286, C 440<br />

±, Aktivierung C440<br />

±, Schädigung B101<br />

±, zentrale Mitinnervation C440<br />

Atemzugvolumen C254±256, C258, C286<br />

±, Bestimmung C256<br />

±, Definition C255<br />

±, körperliche Arbeit C258<br />

±, Steuerung C286<br />

Atemzyklus, frustraner C265<br />

ATF-Familien A 362<br />

Atherogenität von ADLA218<br />

Atheromentstehung A266<br />

Atherosklerose A367, C204, C233, C396<br />

±, Entstehung A227<br />

atherosklerotische Erkrankungen A259f,<br />

A 264<br />

atherosklerotische Gefäûerkrankungen<br />

C29<br />

atherosklerotische Gefäûveränderungen<br />

C198<br />

±, Pulswellengeschwindigkeit C198<br />

Atlantoaxialgelenke, laterale B405<br />

Atlas B404f, B503<br />

±, Bau B404<br />

±, Gelenkflächen B 405<br />

±, Neutral-Null-Stellung B405<br />

ATM (ataxia teleangiectatica mutated)<br />

A 512f<br />

atmosphärische Luft A 15<br />

±, Zusammensetzung A 15<br />

Atmung A 23, A 198, C116, C118, C284,<br />

C441, C446, C448, C491, C566, D 122<br />

±, Anpassungen an das Tauchen C290<br />

±, apneustische C285<br />

±, ataktische C285<br />

±, Ausdauertraining C446<br />

±, erleichterte C563<br />

±, oberflächliche C285<br />

±, reflektorische Steuerung C118<br />

±, Regulation C284<br />

±, Rhythmogenese C284<br />

±, Steady State C441<br />

±, Stimulation C448<br />

±, vertiefte C285<br />

Atmungskette A80, A137f, A 178,<br />

A 197±202, A204, A 208, A285, C438<br />

±, Aktivität A 200f<br />

±, alternative Substrate A 198<br />

±, ATP-Synthese A199<br />

±, Citratzyklus A 204<br />

±, Coenzym Q A138<br />

±, elektrisch betriebene Protonenpumpe<br />

A 197<br />

±, elektrische Potentialdifferenz A 198<br />

±, Funktion A 201<br />

±, Gesamtkomplex A 208<br />

±, Glycolyse A204<br />

±, Hemmstoffe A202<br />

±, Proteinkomplexe A 201<br />

±, Redoxzentren A202<br />

±, Regulation A 200<br />

±, Struktur A 201<br />

±, Succinat-Dehydrogenase A204<br />

±, Überblick A 197<br />

±, Vergiftung durch Cyanide A 208<br />

±, Wege der Elektronen A201<br />

Atmungskettenenzyme, Vergiftung C290<br />

Atmungsketten-Komplexe A342<br />

Atmungskontrolle A201<br />

Atmungsmechanik C259<br />

Atmungsmuster C285<br />

Atmungsregulation, chemische C286<br />

±, Gleichgewichtssinn B219<br />

Atmungstrakt C119<br />

Atmungswiderstände, elastische C259f,<br />

C263<br />

±, visköse C259, C264<br />

Atmungszentren, Verbindungen C119<br />

atomare Masseneinheit A 12<br />

Atombindung A 37±39<br />

±, polare A38f<br />

Atome A 11, A 32<br />

±, Aufbau A 11, A 32<br />

Atomkerne A 11, A 32<br />

±, Aufbau A 11<br />

±, Magnetismus A 20<br />

Atommasse A 45<br />

±, relative A44<br />

Atommodell, quantenmechanisches A 34<br />

Atomorbital A34<br />

Atomsymbol A 43<br />

atopische Dermatitis B197, D 147<br />

atopische Hautreizung C72<br />

ATP A 164, A168, A 284, A 297, A 299f,<br />

A 308, A 332, A 347, A404, A 423, A442,<br />

A 464, A 532, B5, B28, B41, B375, C12f,<br />

C23, C106f, C147, C166f, C205±207,<br />

C218, C291, C343, C438f, C 443, C466,<br />

C478<br />

±, als Cotransmitter C107, C205<br />

±, Weichmacherwirkung B375<br />

ATP als neuroaktive Substanz B41<br />

ATP/ADP-Verhältnis A 168<br />

ATP-abhängige Kaliumkanäle C205f<br />

ATP-abhängige Kir-Kanäle A 242<br />

±, Regulation der Insulinsekretion A242<br />

ATP-abhängige Konjugat-Exportpumpen<br />

B320<br />

ATP-abhängige Protonenpumpe B55<br />

ATP-abhängiger Chloridkanal (CFTR)<br />

A 241, A 244<br />

ATP-Actinmonomere A464<br />

ATP-ADP-Carrier (AAC) A200<br />

ATP-ADP-Translokator A 168, A200<br />

±, Antrieb A 200<br />

ATPase B5<br />

ATPasen A 129, A 209, A 343, A 416, C167<br />

±, aktiv transportierende A 246<br />

ATP-Bindungsdomäne A 332<br />

ATP-Bindungssequenzen A 245<br />

ATP-Bindungsstelle A247<br />

ATP-getriebene Calciumpumpen B380f,<br />

B385<br />

ATP-Hydrolyse A405, A 416, A470<br />

ATP-Konzentration A 189<br />

±, zelluläre A 197<br />

ATP-Mangel, Leichenstarre B375<br />

ATP-Produktion A 174<br />

ATP-Regeneration B387<br />

ATP-Reserven, muskuläre C438<br />

ATP-Resynthese, maximale C438<br />

ATP-Resyntheserate C439, C447<br />

ATP-sensitive Kaliumkanäle B19<br />

±, Aktivierung B19<br />

±, Funktion im ZNS B19<br />

ATP-Synthase A197, A 199f, A 208±210,<br />

A 246, A 342, A 344<br />

±, Abbau der c-Untereinheit A213<br />

±, ATP-Synthese A 209<br />

±, Bestandteile A 208<br />

±, Funktion A 208<br />

±, g-Untereinheit A 209<br />

±, Hemmstoff A 209<br />

±, katalytische Zentren A 197<br />

±, Protonenfluss A 199<br />

±, Punktmutationen A344<br />

±, Rotation der g-Untereinheit A 209<br />

±, Struktur A 208f<br />

±, Überblick A 197<br />

±, Weg der Protonen A 208<br />

ATP-Synthese A165, A 170, A195±199,<br />

C167<br />

±, Atmungskette A199<br />

±, chemiosmotische Theorie A197<br />

±, durch ATP-Synthase A 209<br />

±, Energieausbeute A 199<br />

±, mitochondriale A 196, A200, A 212<br />

±, Phosphoenolpyruvat A 165<br />

±, Substratkettenphosphorylierung A 165<br />

ATP-Verbrauch A 142, A166, A 466<br />

±, pro Tag A 142<br />

atriales natriuretisches Peptid (ANP)<br />

A425, A 440, B142, C 83, C98f, C173f,<br />

C176, C 206, C223f, C460, C482, C494f<br />

±, Bildung C482<br />

±, Blutdruckregulation C98<br />

±, ventrikuläre Expression C174<br />

±, Wirkung C 224<br />

Atrien C140, C162<br />

±, Ruhedehnungskurve C162<br />

Atriopeptin s. ANP<br />

Atrioventrikularkanal C139f<br />

Atrioventrikularklappen C141f, C144,<br />

C161f<br />

±, Einengungen C162<br />

±, insuffiziente C162<br />

Atrioventrikularknoten C111, C119,<br />

C152<br />

Atrium A440, B208, C139f, C142<br />

Atrium alveolare C249f<br />

Atrium dextrum C129, C133, C 140, C143<br />

Atrium sinistrum C140, C143<br />

Atropa belladonna B47, B265<br />

Atropin B47, B265<br />

±, Pupillenweitung B47<br />

Atropinmedikation C329<br />

Attachment D 80<br />

Attention Deficit and Hyperactivity<br />

Disorder (ADHD) B127f<br />

Attest, ärztliches D 181<br />

Attribuierung, internale D 84<br />

attributables Risiko, Berechnung D 188<br />

Attributionsdimensionen D 72<br />

Attributionsmodelle D71<br />

Attributionsprozesse D 159<br />

±, Dimensionen D 159<br />

Attributionsstil D 71f, D 167<br />

±, erlernte Hilflosigkeit D167<br />

±, global negativer D167<br />

±, optimistischer D 71f<br />

±, pessimistischer D71f<br />

Attributionstheorie D 66<br />

A-Tubulus A470±472<br />

¾tzschorf A51<br />

Audiometrie B108, B244<br />

±, objektive B244f<br />

±, subjektive B244f<br />

auditorische Areale, primäre D47<br />

auditorische Neurone B209<br />

auditorischer Kortex B108, B243<br />

±, primärer (AI) B106f, B154, B160, B164,<br />

B240, B 243<br />

± ±, kortikale Säulen B243<br />

±, sekundärer (AII) B240, B243<br />

± ±, bilaterale Schäden B 243<br />

±, Tonotopie B108<br />

auditorischer Thalamus B150<br />

auditorisches System, kognitive<br />

Leistungen B243<br />

±, zentrales B239±241<br />

± ±, Anatomie B240<br />

± ±, aufsteigenden Bahnen B240<br />

± ±, Funktionen B241<br />

± ±, neuronale Antwortcharakteristiken<br />

B241<br />

± ±, Organisation B239<br />

Auerbach-Plexus C320, C355<br />

Auer-Stäbchen A347<br />

Aufbauprinzip A 35<br />

Aufbaustoffwechsel A118<br />

Aufbrauchzone B 437<br />

Aufklärung als Prozess D 114<br />

Aufladecharakteristik, exponentielle B15<br />

±, passive B21<br />

± ±, Kabel B21<br />

± ±, sphärische Zelle B21<br />

Aufladephase B20<br />

Auflösungsvermögen A 28, B268, B287<br />

Gesamtregister A±D 235


236<br />

±, optisches B270<br />

±, Pupillenweite B268<br />

±, räumliches B173<br />

Aufmerksamkeit B125f, B154, B157,<br />

B177f, B294, B 303, D 45, D 47, D 51, D65,<br />

D149<br />

±, Erhöhung B178<br />

±, Fixierung D 52<br />

±, Flaschenhalsmodell D 49<br />

±, geteilte D 49, D 51<br />

±, Intensitätsaspekt B125f<br />

±, kontrolliert-exekutive D 50<br />

±, neurales Korrelat B154, B294<br />

±, Neurobiologie B125<br />

±, räumliche B 161<br />

±, selektive B126, B155±158<br />

± ±, funktionelle Korrelate B157f<br />

± ±, Nucleus reticularis thalami B126<br />

±, Selektivitätsaspekt B125f<br />

±, visuelle B155f, B294<br />

± ±, selektive Verarbeitung B156<br />

±, visuelle räumliche B157<br />

± ±, Topographie B157<br />

±, Zwei-Stufen-Prozess B157<br />

Aufmerksamkeitsfunktionen B125f<br />

±, kortikale Areale B125<br />

±, Nucleus basalis Meynert B126<br />

±, subkortikale Areale B125<br />

aufmerksamkeitsgesteuerte Selektion<br />

B127<br />

Aufmerksamkeitsintensität, Steuerung<br />

B126<br />

Aufmerksamkeitskapazität, limitierte D 47<br />

Aufmerksamkeitsmechanismen, zentrale<br />

D49<br />

Aufmerksamkeitsprozesse B113, D49f<br />

±, Schizophrenie D 160<br />

Aufmerksamkeitsstörungen B127, D 122<br />

Aufmerksamkeitssystem, anteriores B127<br />

±, posteriores B127f<br />

±, präfrontales B128<br />

±, überwachendes B127<br />

Aufmerksamkeitssysteme B130, D 57<br />

Aufmerksamkeitstheorie D48<br />

Aufmerksamkeitszentrum, hinteres B126<br />

±, vorderes B126<br />

aufrechter Gang A578f, B216f, B400<br />

±, Wirbelsäule B400<br />

aufrechtes Sitzen A 577<br />

Aufregung C219<br />

aufsteigendes retikuläres aktivierendes<br />

System (ARAS) B91, B126<br />

Aufstieg, beruflicher D 104<br />

Aufstiegsmobilität, soziale D 104<br />

± ±, Erkrankungsrisiko D 104<br />

Aufstiegsprozesse, soziale D 102±104<br />

Aufstrich von Aktionspotentialen B15f<br />

aufsuchende Dienste D199<br />

Auftriebskraft A 7<br />

Aufwachprozesse, pathologische B122<br />

Aufzuchtreaktionen B141<br />

Augapfel B 258<br />

Auge A27, A 515, B218, B254±257, B261,<br />

B265, B295, C110±112, C411<br />

±, Abduktion B295<br />

±, Anatomie B254<br />

±, autonome Innervation C110, C112<br />

±, Blendenöffnung B265<br />

±, Entwicklung B255, B257<br />

±, Innervation B255<br />

±, optischer Apparat B261<br />

±, Querschnitt B257<br />

±, reduziertes A 27<br />

±, Rotation B295<br />

±, Rückholbewegungen B218<br />

±, Strahlengang A 27<br />

±, Wandaufbau B257<br />

Augenanlage B 256<br />

Augenbecher B 256<br />

Augenbewegungen B121, B295, B526,<br />

D 12, D 122<br />

±, Flocculus B526<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, gemeinsame Endstrecke B295<br />

±, kompensatorische B215, B217, B220<br />

± ±, disynaptische Verschaltungen B220<br />

± ±, Kalibrierung B220<br />

±, Nodulus B526<br />

±, nystagmische B218<br />

±, optokinetische B213<br />

±, rasche B513<br />

±, sakkadische, Lesen B298<br />

±, Steuerung B526<br />

Augenbewegungsstörungen B296, B529<br />

Augenbewegungstypen, Amplituden<br />

B296f<br />

Augenbinnenmuskulatur B255<br />

Augenbläschen B61, B256<br />

Augenblasenstiele B256<br />

Augenbulbus B253, B279<br />

Augendominanz B283<br />

Augenentwicklung C589<br />

±, Genkaskaden B256<br />

Augenfarbe B260<br />

Augenfolgebewegungen, visuell rückgekoppelte<br />

B298<br />

Augengefäûe B84<br />

Augenhöhle B253, B491, B497f<br />

±, Fraktur B497<br />

Augeninnendruck, Erhöhung B260, B287<br />

Augenlänge B268<br />

Augenlider B253<br />

Augenmotorik, Erkrankungen B296<br />

Augenmuskelkerne B78, B215, B220<br />

±, Verbindungen B220<br />

Augenmuskellähmungen B296<br />

Augenmuskelmotoneurone B216, B218<br />

Augenmuskeln B220<br />

±, äuûere B82, B254, B295f, B513, B526<br />

± ±, Ansatz und Verlauf B295<br />

± ±, Ansätze B254<br />

± ±, Bewegungsrichtungen B295<br />

± ±, Innervation B255, B296<br />

± ±, motorische Einheiten B513<br />

±, gerade B295<br />

± ±, Zugrichtungen B295<br />

±, horizontale B220<br />

±, schräge B295<br />

± ±, Zugrichtungen B295<br />

±, vertikale B220<br />

±, Zugrichtungen B218, B220<br />

Augenposition, Feinabgleich B298<br />

±, Stabilisation B297<br />

Augenreflexe, kompensatorische B217,<br />

B221<br />

± ±, Kalibrierung B221<br />

Augenstiel B61<br />

Augentremor B296f<br />

±, Amplitude B297<br />

Augenwinkel, medialer B84<br />

AUG-Startcodon A 331, A 385, A 389f<br />

A-Untereinheit A 395, A 528<br />

Aura D151<br />

Auricula B226f, C129, C133<br />

Auris externa B226<br />

Auris interna B226<br />

Auris media B226<br />

Ausatmung C251<br />

±, forcierte C253<br />

Ausbalancierung D29<br />

Ausbeute A 44<br />

Ausbildung D 92, D 107<br />

±, ärztliche D 107<br />

±, meritokratische Triade D 103<br />

Ausbildungsniveau D104<br />

Ausdauer C441, C446<br />

Ausdauerkapazität, Quantifizierung C444<br />

Ausdauerleistung C441, C443f<br />

Ausdauerleistungsfähigkeit C441, C 445<br />

±, Bestimmung C441<br />

Ausdauertest C441±444<br />

Ausdauertraining C445f<br />

±, Adaptation der Muskulatur C446<br />

±, Adaptation von Kreislauf und Atmung<br />

C446<br />

Ausdauertrainingseffekte C444<br />

Ausdruck, emotionaler D 80<br />

Ausflussbahn C140, C161<br />

±, pulmonale C139<br />

±, Trennung C140<br />

Ausflussbahnen, arterielle C139<br />

Ausflussbahnverengung C168<br />

Ausflusstrakt, Widerstandserhöhung<br />

C176<br />

Ausführungsgänge B322, B392<br />

Ausgangssignale, motorische B61<br />

Ausgedehnte-Zeitreihen-Versuchspläne<br />

D26<br />

Ausgleichskurven A 5<br />

Auskultationspunkte C162<br />

Auslassung (miss) D 40<br />

Auslösemechanismus D 69f<br />

±, angeborener (AAM) D 70<br />

±, durch Erfahrung abgeänderter (EAAM)<br />

D71<br />

Ausrenkung B404<br />

Ausscheidung A 155<br />

±, renale C491<br />

±, Xenobiotika A 155<br />

Ausschluss, sozialer D 89, D197<br />

äuûere Augenmuskeln B82, B254, B295f,<br />

B513, B 526<br />

±, Ansätze B254<br />

±, Ansatz und Verlauf B295<br />

±, Bewegungsrichtungen B295<br />

±, Innervation B255, B296<br />

±, motorische Einheiten B513<br />

äuûere Genitalien C312<br />

±, Entwicklung C507f<br />

±, männliche C507<br />

±, weibliche C507<br />

äuûere Geschlechtsorgane C312<br />

±, weibliche C546<br />

äuûere Haarzellen B230, B232, B 234±237,<br />

B240, B 246<br />

±, aktive Längenänderung B232, B235f,<br />

B246<br />

±, Cytoskelett B236<br />

±, Efferenzen B240<br />

±, kontraktiler Apparat B237<br />

±, Ruhemembranpotential B232<br />

±, Stereovilli B232, B234<br />

±, Verstärkerfunktion B236<br />

äuûere Kernmembran A79, A 398<br />

äuûere Membran A 523<br />

±, gramnegative Bakterien A523<br />

äuûere Mitochondrienmembran A80,<br />

A168, A 254, A485<br />

±, Hexokinase A168<br />

äuûere Sporenhüllen A525<br />

äuûerer Gehörgang B208, B226, B495,<br />

C319<br />

äuûerer Harnröhrenschlieûmuskel C487<br />

äuûerer Leistenring B420f<br />

Austausch, sozialer D 81, D90<br />

±, stummer A 506<br />

±, synonymer A506<br />

Austauschfläche, Maximaldurchblutung<br />

C213<br />

±, Ruhe C213<br />

Austauschgefäûe C180<br />

Australopithecus A 578f<br />

±, Gehirnvolumen A 579<br />

Austreibungsphase C162f, C172, C564<br />

±, auxotone C161<br />

±, Restvolumen C172<br />

Auswahlregeln A 11<br />

Auswahlstrategie, Korrelate B156<br />

Auswärtsstrom B35<br />

Auswärtsstrombereich B23<br />

Ausweichstrategien D114<br />

±, bei belastenden Patientenfragen D 115<br />

Auswertungsfehler D 25<br />

Auswurfleistung, Stabilisierung C165<br />

±, systolische C176<br />

± ±, Einschränkung C176<br />

Auswurfphase C198


Auswurfvolumen C163<br />

Auszeit D 56<br />

Aus-Zentrumsbipolarzellen B274f<br />

±,Hyperpolarisation B275<br />

Aus-Zentrumsganglienzellen B274,B276<br />

Aus-Zentrumsneurone B274f,B279,B288<br />

±,Glutamat B275<br />

±,rezeptive Felder B274<br />

Auûenband B436<br />

Auûenglieder B271<br />

Auûenmembran A195<br />

±,mitochondriale A402f<br />

± ±,Proteintransport A402<br />

± ±,Tom-Proteine A402<br />

Auûenohr,Aufbau B227<br />

±,Entwicklung B227<br />

±,Gefäûversorgung B228<br />

Auûenrotator B411<br />

Auûenzone C454f,C469<br />

±,Auûenstreifen C455<br />

±,Innenstreifen C455<br />

Autakoide C207<br />

Autoaktivität,Gegenregulation C70<br />

Autoantigene C60,C70,C74<br />

Autoantikörper A438,A 451,B35,B328,<br />

C74,C76,C515<br />

±,desmosomale Komponenten B328<br />

±,Nachweis C76<br />

autochthone Muskeln B402<br />

autochthone Rückenmuskulatur B397,<br />

B402f,B407,B 413f,B419<br />

±,Anordnung B403<br />

±,Funktion B403<br />

±,Gefäûversorgung B403<br />

±,lateraler und medialer Trakt B402f<br />

±,Nackenmuskeln B407<br />

autochthone ventrale Muskulatur B410,<br />

B417,B422,B503<br />

±,Innervation B422<br />

autogenes Training C122<br />

Autoimmunerkrankungen B328,C17,<br />

C72,C74,C89<br />

±,Leukopenie C17<br />

Autoimmunität C33<br />

Autoimmunkrankheiten C59,C91<br />

±,HLA-Assoziation C59<br />

±,Therapie C91<br />

Autoimmunreaktionen B358,C73,C90,<br />

C96<br />

±,organspezifische C73<br />

±,Ursachen C73<br />

autokrin A421<br />

Autolysine A 522<br />

Automatisierung D 51<br />

Automatismen,spinale B517f<br />

Automatizität,elektrische C152,C154<br />

± ±,Herz C154<br />

± ±,Schrittmacherzellen C152<br />

±,Erhöhung C155<br />

± ±,Tachyarrhythmien C155<br />

± ±,Ursachen C155<br />

autonome Aktivierung B150<br />

autonome Ganglien C103,C111<br />

±,Divergenz C111<br />

±,Konvergenz C111<br />

autonome Hirnstammareale C118<br />

±,Lokalisation C118<br />

autonome Hirnstammzentren C116f<br />

autonome Reflexbögen C120<br />

autonome Reserven C447<br />

autonome Temperaturregulation C431<br />

±,Neugeborenes C431<br />

autonomes Nervensystem (ANS)<br />

B92,C103±106,C108,C115f,C174,<br />

D 104,D 139,D 143<br />

±,afferenter Anteil C115<br />

±,Bronchokonstriktion D 143<br />

±,efferenter Anteil C108<br />

±,Efferenzen C104<br />

±,enterischer Anteil C 103<br />

±,Entwicklung aus der Neuralleiste<br />

C104<br />

±,Entwicklungsstörungen C105<br />

±,Gliederung C103<br />

±,Immunsystem D 139<br />

±,Neuromodulatoren C105<br />

±,Neurotransmitter C105<br />

±,parasympathischer Anteil C 103<br />

±,peripherer Teil C103<br />

±,peripheres B54,C103±105<br />

± ±,Ganglien C104<br />

± ±,sensible Neurone C105<br />

±,Rezeptoren C106<br />

±,Steuerung C116<br />

±,Stresssituationen C103<br />

±,sympathischer Anteil C 103<br />

±,Synapsenmorphologie C 105<br />

±,Transmitter C106<br />

±,zentraler Anteil C 103,C116<br />

Autonomie D 113<br />

±,berufliche D 108<br />

Autonomiestreben D 81<br />

Autophosphorylierung A 428f,A432,<br />

A 447,A 449<br />

±,in trans A427<br />

±,Unterdrückung A 449<br />

autoproteolytische Aktivierung A 131<br />

Autoradiogramm A 557<br />

Autoradiographie A 81<br />

Autoregulation C171,C208,C227<br />

±,Gefäûwiderstand C171<br />

±,metabolische C211<br />

±,myogene C463<br />

±,Organdurchblutung C208<br />

Autoregulationsbereich C460f<br />

±,myogener C 464<br />

Autorezeptoren,präsynaptische B57<br />

± ±,dopaminerge Synapse B57<br />

autoritärer Erziehungsstil D 86<br />

autosomal-dominante Krankheiten<br />

A 496f<br />

autosomal-dominante Vererbung A 496<br />

±,AB0-Blutgruppen A496<br />

±,spinocerebelläre Ataxie B511<br />

±,Syndaktylie Typ I A 496<br />

autosomal-rezessive Allele A498<br />

±,Homozygotie A 498<br />

autosomal-rezessive Erkrankungen A 498,<br />

C248<br />

autosomal-rezessive Vererbung A 213,<br />

A 496<br />

±,neuronale Ceroidlipofuszinose A 213<br />

autosomal-rezessiver Erbgang A 498<br />

Autosomen A490<br />

Autosomenpaare A 490<br />

Autotransfusion C217,C232<br />

autotrophe Bakterien A 532<br />

auxotone Austreibungsphase C161<br />

auxotone Kontraktion B382,C161<br />

Auxotrophie A533<br />

AV-Block C154<br />

±,1. Grades C 160<br />

± ±,Herzrhythmus C160<br />

±,2. Grades C 160<br />

±,3. Grades C 160<br />

AVD O2 s. arteriovenöse Sauerstoffkonzentrationsdifferenz<br />

Aversions-Aversions-Konflikt D 69<br />

Aversionssymptome,Suchtverhalten B148<br />

Aversionstherapie D 9<br />

Avidin A114,A 143,C414<br />

Avidität,IgM C48<br />

AV-Knoten C145,C152,C154,C157,<br />

C160,C174f<br />

±,Blutversorgung C145<br />

±,Eigenfrequenz C154<br />

±,Überleitungsstörungen C160<br />

±,Verzögerungsglied C154<br />

AV-Knotenzellen,Stimulation C154<br />

Avogadro-Zahl A44f<br />

avoiders D137<br />

a-Welle C203<br />

Axialkanal C576<br />

Axialmigration C11,C201<br />

±,Erythrocyten C201<br />

Axilla B509<br />

Axillarlinie C132<br />

Axis,Gelenkflächen B405<br />

Axiszahn B406<br />

axoaxonische Synapsen B51<br />

axodendritische Synapsen B51<br />

Axolemm B12<br />

±,physiologische Leitungsrichtung B24<br />

axonale Arborisationen B20<br />

axonale Wegfindung B 63<br />

axonaler Transport A 398,A417,B5,B39,<br />

B196,C 85<br />

±,anterograder A 470<br />

± ±,Kinesin A470<br />

±,Geschwindigkeit B5f<br />

±,langsamer B5<br />

± ±,Geschwindigkeit B5<br />

±,schneller B6<br />

± ±,Hemmung B6<br />

axonaler Wachstumskolben B63f<br />

Axone A469,A 474,B3f,B9f,B12f,<br />

B21±24,B 63,B276,B 301<br />

±,dicke myelinisierte B170<br />

± ±,Leitungsgeschwindigkeit B170<br />

±,elektrische Leitungsmechanismen<br />

B22<br />

±,Ganglienzellen B276<br />

±,internodales Segment B23<br />

±,kallosale B160<br />

±,monoaminerge B55<br />

±,myelinisierte B23,B147<br />

±,Neuwachstum D 148<br />

±,nicht-myelinisierte B22f,C111<br />

±,nodales Segment B23<br />

±,postganglionäre C105<br />

± ±,Varikositäten C105<br />

±,Regeneration B9<br />

±,tau-(t-)Proteine A 469<br />

±,Wachstumsstoppsignale B13<br />

±,Zielfindung B 63<br />

Axone als aktive Strukturen B22<br />

Axoneme A470,A 472<br />

Axonendigungen,exzitatorische B4<br />

±,inhibitorische B4<br />

±,präsynaptische B4,B30<br />

Axonhügel B 3f,B22,B51<br />

Axonkollateralen B3,B6<br />

axonrepulsive Stoffe B9,B13<br />

Axon-Schwann-Zell-Einheiten B10<br />

Axonterminalen B170f,B176<br />

±,Transduktionscharakteristik B170<br />

Axonwachstum B347<br />

Axonwachstumskolben B13,B63<br />

±,Leitsignale B63<br />

Axoplasma B23<br />

axoplasmatischer Transport B5,C 81<br />

axosomatische Synapsen B51<br />

Axotomie B10<br />

Ayurveda D 179<br />

Azanfärbung A 78<br />

Azaserin A309f<br />

Azathymidin A 537<br />

A-Zellen C94,C375,C377<br />

±,Glucagon C94<br />

AZF-Locus C519<br />

±,Mutationen C 519<br />

AZF-Region (Azoospermiefaktor) A491,<br />

A499<br />

Azidogruppe A 537<br />

Azini C247,C376<br />

±,exokrine C94<br />

Azinus C377<br />

Azinuskomplex C376<br />

Azinusproteine,pankreatische C378<br />

Azinussekretion,chloridreiches<br />

Basalsekret C378<br />

Azinuszellen C328,C375f,C378,C380<br />

±,NaCl-Sekretion C378<br />

±,pankreatische A 442<br />

±,Primärsekret C378<br />

±,Ultrastruktur C376<br />

Gesamtregister A±D 237


238<br />

Azomethine A 66<br />

Azoospermie A499, C503, C518f, C522<br />

±, obstruktive C518<br />

Azoverbindungen A 72<br />

AZT A 537<br />

b A 153<br />

B<br />

Bacillus A 525, A 531<br />

Bacitracin A158<br />

Backenzähne C331<br />

BACs (Bacterial Artificial Chromosomes)<br />

A 546<br />

Bacteriorhodopsin A 246<br />

Bacteroides A 516<br />

Bad (Bcl-2 antagonist) A485f<br />

±, Phosphorylierung A 486<br />

Bagatellisierung D176<br />

Bahnen, absteigende B68<br />

±, aszendierende B240<br />

± ±, Hörsystem B240<br />

±, aufsteigende B68<br />

±, deszendierende B240, B518<br />

± ±, Hörsystem B240<br />

±, efferente B521<br />

± ±, rhythmische Aktivierungsmuster<br />

B521<br />

±, exzitatorische deszendierende C119<br />

±, intervestibuläre B215<br />

±, kortikoretikuläre B519<br />

±, kortikospinale B518<br />

± ±, Läsionen B518<br />

±, motorische B518<br />

± ±, Verletzung B518<br />

±, neospinothalamische B188, B203<br />

±, paläospinothalamische B203<br />

±, pontocerebelläre B77<br />

±, propriospinale B518<br />

±, retikulospinale B513, B520, C121<br />

±, rubrospinale B520f<br />

±, spinocerebelläre A213, B521<br />

±, spinothalamische B 182, B188<br />

± ±, Projektionen B188<br />

± ±, Verschaltungen B188<br />

±, vegetative B68<br />

±, vestibulospinale B513, B520<br />

±, weiûe Substanz des Rückenmarks B68<br />

Bahnsysteme, motorische C439<br />

Bahnung B130f, B133, B150<br />

±, semantische D 45<br />

±, somatische Reflexe B150<br />

Bahnverbindungen, segmentale B518<br />

Baker-Zyste B441<br />

bakterielle Anhangsgebilde A526<br />

bakterielle Antigene C15<br />

bakterielle DNA-Polymerase A 355<br />

bakterielle DNA-Topoisomerase II A355<br />

bakterielle Exoenzyme A 532<br />

bakterielle Exotoxine A 529<br />

±, Struktur A 529<br />

±, zelluläre Rezeptoren A 529<br />

bakterielle Folsäuresynthese A309<br />

±, Hemmstoffe A309<br />

bakterielle Gene A 330f, A 530<br />

±, Regulation A 330<br />

bakterielle Genome A 520<br />

bakterielle Gyrase A 320<br />

bakterielle Harnwegsinfektionen C529<br />

bakterielle Infektionen A 308<br />

bakterielle Konjugation A530<br />

bakterielle Meningitis A 158, B9<br />

bakterielle Oberflächendextrane A 157<br />

bakterielle Plasmide A 520<br />

bakterielle Proteasen A 173<br />

bakterielle Ribosomen A 331, A520<br />

bakterielle Ruhr A419<br />

bakterielle Signalsequenz A 562<br />

bakterielle Thymidylatsynthese A 308<br />

±, Hemmung A308<br />

bakterielle Toxine<br />

C232, C328<br />

A 436, A 528f, C67,<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, genetische Lokalisation A 529<br />

±, orale Aufnahme A 528<br />

bakterielle Zellwand A158, A 522, C66<br />

±, repetitive Zuckerdeterminanten C66<br />

bakterieller Kohlenhydratstoffwechsel<br />

A173<br />

bakterieller Promotor A561<br />

bakterieller Stoffwechsel A 532f<br />

±, Regulation A533<br />

bakterielles Chromosom A 531f<br />

±, F-Faktor A 531<br />

±, Transposons A 532<br />

Bakterien A233, A 418f, A515, A 517±520,<br />

A 523, A 527f, A 530f, A 533, A 545f,<br />

A 551, A 572f, A 576, C20, C33, C328,<br />

C367<br />

±, anaerobe C384<br />

± ±, Spaltung von Faserstoffen C384<br />

± ±, Vitaminproduktion C384<br />

±, Anhangsgebilde A 518<br />

±, Austausch genetischer Information<br />

A 530±532<br />

±, auxotrophe A 533<br />

±, Biosyntheseleistungen A 533<br />

±, Cytoplasma A 518, A520<br />

±, endosymbiontische A 196<br />

±, evolutive Abstände A 576<br />

±, Färbung A519<br />

±, Fehlen intrazellulärer Kompartimente<br />

A 520<br />

±, Generationszeit A 533<br />

±, genetische Information A 530<br />

±, gramnegative A158, A 195, A320,<br />

A 519, A 521, A 523, A527, C46<br />

± ±, ABC-Transporter A521<br />

± ±, äuûere Membran A 523<br />

± ±, Infektionen A 320<br />

± ±, Mureinschicht A 523<br />

± ±, Zellwand A 523<br />

±, grampositive A 158, A519, A 521f, C46<br />

± ±, ABC-Transporter A521<br />

± ±, Lysozym A 158<br />

± ±, Zellwand A 522<br />

±, Gröûe A518<br />

±, Grundformen A 518f<br />

±, heterotrophe A532<br />

±, intrazelluläre C69<br />

± ±, Zerstörung C69<br />

±, Kapseln A 527<br />

±, Klassifikation A 518<br />

±, Nachweis durch PCR A 551<br />

±, Nitrat atmende A198<br />

±, Oberflächenantigene A 523<br />

±, pathogene A 420, A532, A 576<br />

±, phagocytierte C21<br />

±, photosynthetische A 532<br />

±, Prokaryonten A 518<br />

±, Proteinsynthesemaschinerie A 518<br />

±, prototrophe A 533<br />

±, schraubenförmige A 519<br />

±, spontane Mutationsraten A 530<br />

±, Subspezies A 518<br />

±, Toxin bildende A 528<br />

±, Toxine A528<br />

±, Trockengewicht A 518<br />

±, Varietäten A 518<br />

±, Virulenz A 527<br />

±, Wachstum A 533<br />

±, Wachstumskurve A 533<br />

Bakterienchromosom A 520, A545f<br />

±, Plasmide A 545<br />

±, Sedimentationsverhalten A 545<br />

Bakterien-DNA A 520<br />

Bakterienflora A 540<br />

Bakteriengenetik A 530<br />

Bakteriengifte B32<br />

Bakteriensporen A 525<br />

Bakterienwachstum A533<br />

±, Phasen A533<br />

±, überschieûendes C348<br />

Bakterienwand C19<br />

±, Zerstörung C19<br />

Bakterienzelle A 520, A 527, A 532<br />

±, Aufbau A 520<br />

±, essentielle Ionen A 532<br />

±, Spurenelemente A 532<br />

Bakterienzellwand A 155<br />

Bakteriophagen A509, A 520, A532,<br />

A546<br />

±, Übertragung von DNA A 532<br />

Bakteriophagengenom A 529<br />

bakterizide Therapie A158<br />

BAL A 56<br />

balancierte Chromosomenaberrationen<br />

A492<br />

balancierte Translokation A 492<br />

Balken B97, B107, B160f<br />

±, Organisation B161<br />

Balkendurchtrennung B161<br />

Ballaststoff A161<br />

±, Cellulose A161<br />

Ballaststoffe C317, C388, C393, C396f<br />

±, bakterielle Fermentation C397<br />

±, Richtwert C397<br />

ballistische Bewegungen B525<br />

Ballondilatation C 169<br />

Ballonkatheter C169<br />

Bamacan B346<br />

Bande-3-Anionenaustauscher A 466f<br />

Bande-4.1-Protein A 466f, C12<br />

Bande-4.9-Protein C12<br />

Banden A491<br />

±, Nummerierung A 491<br />

Bandenmuster A 491<br />

±, Metaphasenchromosomen A 491<br />

Bänder B353<br />

±, interkarpale B473<br />

±, karpometakarpale B473<br />

±, metakarpale B473<br />

±, radiokarpale B473<br />

±, ulnokarpale B473<br />

Bänder 1. Ordnung, Ruptur B473<br />

Bänder 2. Ordnung, Verletzung B473<br />

Bänder 3. Ordnung B473f<br />

Bänderthorax C252<br />

Bandkomplex, palmodorsaler B473<br />

Bandscheiben B360, B398f<br />

±, Anlagen B398<br />

Bandscheibenvorfall B400, B413<br />

Bandwurmbefall C413<br />

Bandwürmer A 574<br />

B-Antigen A415<br />

Barbiturate A 202, A 294, B45f, B148,<br />

C361<br />

Baroreflex B179<br />

Barorezeptorafferenzen B179, B181<br />

±, Spikeentladungen B181<br />

Barorezeptoren B179±181, D 142<br />

±, Aortenbogen B179f<br />

±, Karotissinus B179f<br />

Barorezeptorenaktivität D143<br />

Barosensoren C115, C119, C219±221,<br />

C223, C 226, C232, C287, C493, C495<br />

±, Aktivierung C220<br />

±, Antwortverhalten C219<br />

±, Differentialverhalten C221<br />

±, Efferenzen C219<br />

±, Empfindlichkeit C220f<br />

±, Hochdrucksystem C494<br />

±, Lage C220<br />

Barosensorenaktivität C220, C232<br />

±, Abfall C232<br />

±, Sympathikushemmung C220<br />

±, Vagusstimulation C220<br />

Barosensorenempfindlichkeit C226,<br />

C233<br />

±, Veränderungen C233<br />

±, Verstellung C226<br />

Barosensorenreflex C120, C166, C220f<br />

±, arterieller C219<br />

±, Ausschaltung C221<br />

±, Flussdiagramm C120<br />

±, negativer Feedback-Mechanismus C220<br />

±, Schwelle C 221


Barosensorenreflexbogen, Bestandteile<br />

C220<br />

Barotraumen C450f<br />

a-b-Barrel A 100<br />

a-b-Barrel-Proteine A99<br />

Barriere, alveolokapilläre C250f, C264,<br />

C268, C278, C280<br />

± ±, Aufbau C278f<br />

± ±, Dicke C278f<br />

± ±, Kohlendioxiddiffusion C278<br />

± ±, Lungenemphysem C251<br />

± ±, Lungenfibrose C251<br />

± ±, Sauerstoffdiffusion C278<br />

± ±, Verdickung C251, C 264, C280<br />

Barrieren, epitheliale B320<br />

Barrieren bildende Kontakte A 453<br />

Barr-Körperchen A 491<br />

Bartholin-Drüsen C312, C507, C546±548<br />

±, Sekret C547<br />

Bartter-Syndrom A241, A 243f, A247<br />

±, Symptomatik C484<br />

basal B66<br />

Basaldendriten B4, B6<br />

Basalganglien B57, B81, B103, B125,<br />

B147, B511f, B 523, B526, B530±532<br />

±, affektive Ausdruckmotorik B532<br />

±, arterielle Versorgung B103<br />

±, Ausgangstationen B530<br />

±, Binnenverbindungen B530<br />

±, Degeneration B511<br />

±, direkte Faserverbindungen B531<br />

±, Eingangsstationen B530<br />

±, funktionelle Anatomie B530<br />

±, Funktionsstörungen B531<br />

±, HGPRT-Aktivität A 298<br />

±, indirektes Projektionssystem B531<br />

±, Initiierung von Bewegungen B531<br />

±, limbische Schleife B532<br />

±, parallel geschaltete Hauptschleifen<br />

B530<br />

±, pathologische Veränderungen B532<br />

±, Steuerung von Willkürbewegungen<br />

B531<br />

Basalkörper A 472, A526, A 573<br />

Basalkörperchen C245<br />

Basallamina A 458f, B7, B10, B63, B317,<br />

B345f, C190, C 351<br />

±, Aufbau B346<br />

±, Ultrastruktur B345<br />

Basalmembran A 448, A 466, B317f, B328,<br />

B345f, B353, C 181, C189, C191, C324,<br />

C461f, C464, C 509<br />

±, diskontinuierliche C8<br />

±, Funktionen B346<br />

±, Komponenten B346<br />

±, Netzwerkmodell B345<br />

±, Schichten C464<br />

Basalmembrankollagene B334f, B338<br />

Basalmembranproteoglycane, Funktionen<br />

B347<br />

Basalplatte C561<br />

Basaltonus, Widerstandsgefäûe C208<br />

Basalzellen A458, B301f, B310, C244,<br />

C520, C526, C546<br />

±, respiratorisches Epithel C244<br />

±, Verknüpfung mit der Basallamina A458<br />

Basalzellschicht B 389<br />

Baseline D 26f<br />

Basen A 37, A 42, A 49±51, A 295f, A312<br />

±, aktive Transportmechanismen C498<br />

±, biologische Wirkung A 51<br />

±, Definition nach Brönsted A48<br />

±, Eigenschaften A 49<br />

±, komplementäre A 314<br />

± ±, Wasserstoffbrücken A 314<br />

±, Nettoverschiebung zwischen EZR und<br />

IZR C498<br />

±, Nomenklatur A 295f<br />

±, pH-Werte A 50<br />

±, schwacher Säuren A 50<br />

±, seltene A382<br />

±, Stärke A 50<br />

±, tautomere A502<br />

Basenanaloga A503, A 541<br />

Basenausscheidung C483<br />

Basenaustausche A575<br />

Basen-Exzisionsreparatur (BER) A507f<br />

±, Defekte A 507<br />

Basenfehlpaarung A 507<br />

Baseninstabilität A 503<br />

basenkatalysierte Reaktionen A86<br />

Basenkomplementarität A 383, A 544<br />

Basenkonstante A50<br />

Basenmodifikationen A382, A 507<br />

±, tRNAs A382<br />

Basenpaare A 314, A 316, A 318, A321<br />

±, komplementäre A 385<br />

±, Watson-Crick-Typ A316<br />

±, Winkel A 318<br />

4-Basenpaar-Erkennungssequenzen A544<br />

6-Basenpaar-Erkennungssequenzen A544<br />

Basenpaarungen A 386<br />

±, inkorrekte A 326<br />

Basensequenz A 551<br />

Basen-Stacking A 314<br />

Basentripletts A 93<br />

Basenüberschuss (BE) C499±502<br />

Basenverluste A 507<br />

Basilarmembran B230f, B233f, B236<br />

±, aktiver Verstärkermechanismus B236f<br />

±, mechanische Eigenschaften B233<br />

±, Schwingungen B233, B 237<br />

± ±, Bezug zum Schalldruckpegel B237<br />

±, Schwingungsamplitude B236<br />

±, Wanderwelle B233<br />

Basis B236<br />

Basis cordis C133<br />

Basis cranii externa B493<br />

Basis cranii interna B493<br />

Basis mandibulae B498<br />

Basis ossis sacri B414<br />

Basis patellae B438<br />

Basis phalangis proximalis B475<br />

Basis stapedis B228<br />

basische Helix-Loop-Helix-(bHLH-)Proteine<br />

A 362<br />

basische Leucin-Zipper-(bLZip-)Proteine<br />

A 358<br />

±, DNA-Bindung A 358<br />

basische Myelinproteine (MBPs) B11±13<br />

basische Peptide A 572<br />

basisches Helix-Loop-Helix-(bHLH-)Motiv<br />

A 358<br />

±, DNA-Bindung A 358<br />

±, Proteindimerisierung A 358<br />

Basisemotionen D64<br />

Basisgröûen A 3<br />

Basizität A 49, A 66<br />

±, Amine A 66<br />

Basophile C9, C21, C35, C62<br />

±, Degranulation C21<br />

±, Funktion C21<br />

±, Granula C21<br />

basophile Granulocyten B198, C18±20,<br />

C29, C67, C211<br />

±, Heparin C29<br />

±, Histaminausschüttung C20<br />

±, Verteilung C20<br />

basophile Leukocyten C66<br />

basophile Myelocyten C9<br />

basophile Proerythroblasten C10<br />

basophile Strukturen A 78<br />

basophile Zellen C84<br />

Bassstimme B249<br />

Bauch, akuter C120<br />

Bauchaorta C358<br />

Bauchatmung B419<br />

±, Zwerchfell C253<br />

Bauchdeckenmuskulatur, Kontraktion<br />

C120<br />

Bauchfell B420<br />

Bauchfellfalten C299<br />

Bauchfellverhältnisse C299<br />

Bauchgefäûe, unpaare C359<br />

± ±, Entwicklung C359<br />

Bauchhöhle C293, C299<br />

±, Begrenzung C293<br />

±, Entwicklung C293<br />

±, Subkompartimente C299<br />

Bauchkrämpfe B57<br />

Bauchmuskeln, seitliche B422<br />

± ±, Gefäûversorgung B422<br />

Bauchmuskulatur B397, B414, B417, B419<br />

±, Innervation B417<br />

±, reflektorische Kontraktion B419<br />

±, Wirkung B 419<br />

Bauchpresse B417, B419, C117, C121,<br />

C253, C 338, C383, C487<br />

Bauchraum C297, C495<br />

±, Grenzen C297<br />

±, lokale Ödeme C495<br />

Bauchregionen C 297<br />

Bauchsitus, adulter C295<br />

Bauchspeicheldrüse C82f, C94, C305,<br />

C374, C 409<br />

±, endokrine Zellgruppen C83<br />

±, Entwicklung C374<br />

±, Erkrankungen C305<br />

±, histologische Darstellung C94<br />

Bauchwand B417, B419f, C297, C299<br />

±, Aufbau B417, C297<br />

±, Brüche B420<br />

±, Gurtsystem B419<br />

±, Muskulatur B417<br />

±, Schwachstellen B 420, C299<br />

±, vordere B419, C300f<br />

± ±, Schichten C300<br />

Bauchwandmuskeln B411<br />

Bauern D 101<br />

Baufett, Fuûsohle B355<br />

±, Handfläche B355<br />

Bauhin-Klappe C348<br />

Baumwolle A 158<br />

Bausteine, präbiotische A571f<br />

Bax (Bcl-2 associated X protein) A 405f,<br />

A485±487<br />

Bax-Gen A 487<br />

Bayliss-Effekt B384, C171, C208f, C460,<br />

C463<br />

±, zellulärer Mechanismus C208<br />

B-Box A 361<br />

BCI s. Brain-Computer-Interface<br />

Bcl (B cell lymphoma) A 485<br />

Bcl-2 A 406, A485, B364<br />

Bcl-2-Familie A 484±487<br />

±, anti-apoptotische Mitglieder A484<br />

±, pro- und anti-apoptotische Mitglieder<br />

A485<br />

Bcl-2-Gen A 486<br />

Bcl-xL A485f<br />

BCM (body cell mass) s. Körperzellmasse<br />

BCRs s. B-Zell-Rezeptoren<br />

B-DNA A 315f<br />

±, groûe Furche A315f<br />

±, Kalottenmodell A 316<br />

±, kleine Furche A 315<br />

±, Struktur A315<br />

BDNF (brain-derived neurotrophic factor)<br />

B43, B64<br />

BE s. Basenüberschuss<br />

Beanspruchung, Definition C437<br />

Beanspruchungen, berufliche D 92<br />

Becherzellen A 440, B323, C236f, C244f,<br />

C248f, C350±352, C354, C382<br />

±, respiratorisches Epithel C244<br />

±, Schleimproduktion C 244, C351<br />

Bechterew-Phänomen B221<br />

Beck, A. D 157<br />

Becken B73, B430, B 454, C125, C312<br />

±, Bindegewebsapparat C312<br />

±, Faszienverhältnisse C312<br />

±, groûes B 416, C310<br />

±, Innervation B73<br />

±, kleines B416, C297, C 310, C486<br />

±, knöchernes B414f<br />

± ±, Geschlechtsunterschiede B414, B417<br />

Gesamtregister A±D 239


240<br />

±, Schiefstand B454<br />

±, Stabilisierung B430<br />

±, Umgestaltung A 579<br />

Beckenarterien C233<br />

±, arteriosklerotischer Verschluss C233<br />

Beckenausgang B416<br />

Beckenboden C310, C312f, C382, C486<br />

Beckenbodenkräftigung D165<br />

Beckenbodenmuskeln B419, C312, C 487,<br />

C554<br />

±, Kontraktionen C554<br />

Beckendiagnostik, vorgeburtliche C563<br />

Beckeneingangsebene B416<br />

Beckengürtel B415, B454<br />

Beckenkamm C8<br />

Beckenkanal C310<br />

Beckenknochen C36<br />

Beckenmaûe C310<br />

±, Geburtshilfe B416<br />

±, Messung B417<br />

Beckenmuskeln, Innervation B434<br />

Beckenniere C459<br />

Beckenraum C295, C310<br />

Beckenräume B416<br />

Beckenregion, Gefäûe B433<br />

±, Nerven B433<br />

Beckenring B 414, B416, B426<br />

±, Beweglichkeit B 416<br />

Beckensitus, männlicher C311<br />

±, weiblicher C311, C315<br />

Beckenstabilisierung B432<br />

Beckwith-Wiedemann-Syndrom A480,<br />

A 512<br />

Becquerel A 29<br />

Bedarf, nutritiver C396<br />

Bedarfsorientierung D 199<br />

Bedeutungseinheiten D 59<br />

Bedeutungspropositionen D 59f<br />

Bedingungen, sozioökonomische D 86<br />

Bedingungsmodell, funktionelles D119f<br />

Bedside-Test C16<br />

Beduinenfrauen, Osteomalazie C416<br />

Bedürfnisse D 70f<br />

±, Hierarchie nach Maslow D 70f<br />

Befragung, klinische D 29<br />

Befriedigung, Verlauf nach wiederholter<br />

Drogeneinnahme B148<br />

Befruchtung A 160, C511, C521, C554,<br />

C556, C576<br />

±, Speziesspezifität C521<br />

Begeiûelung, lophotriche A 526<br />

±, peritriche A 526<br />

±, polare A 526<br />

Begleitschielen B296<br />

Begleitvenen C193<br />

Begräbnisse A 579<br />

Begründungsmuster D 84<br />

Behaarungsmuster B321<br />

Behaglichkeitsempfindungen C431<br />

Behandlung, palliative D 171<br />

±, psychophysiologische D 122<br />

Behandlungsbedarf D 177<br />

Behandlungskontinuität D 183<br />

Behandlungssituationen, schwierige D 118<br />

Behaviorismus D6f, D10, D 119<br />

Behensäure A217<br />

Behinderung, geistige A499<br />

Behinderungen D 196<br />

±, im Alter D 96<br />

behinderungsfreie Lebenserwartung<br />

D 186<br />

Bein B426, B443, B454, B517<br />

±, postnatale Entwicklung B454<br />

±, reflektorische Beugung B517<br />

±, Traglinie B443, B454<br />

Beinamputierte, Phantomschmerzen<br />

D 132<br />

Beinarterien C209, C233<br />

±, Blutdruck C209<br />

Bein-Fuû-Bereich, Blutversorgung C186<br />

Beinknospe C586<br />

Beinknospen B425<br />

Gesamtregister A±D<br />

Beinlänge B454<br />

Beinlängendifferenz B454<br />

Beinmuskulatur B525<br />

±, Durchblutung C226<br />

Beinödeme C453<br />

Beinvenen C173, C202, C225<br />

±, Blutmenge C202<br />

±, hydrostatischer Druck C225<br />

±, Speicherung von Blut C173<br />

Beiûakt C330<br />

Beitragsbemessungsgrenze D180<br />

Bekleidung C431<br />

Beladungskompartiment C58<br />

belastende Lebensereignisse, immunologische<br />

Veränderungen D 141<br />

Belastung, mechanische A 483<br />

Belastungen, berufliche D92f<br />

±, emotionale C119, D93<br />

±, mentale D 93<br />

±, psychologische, Tumorwachstum D140<br />

Belastungsdyspnoe C393<br />

Belastungserfahrungen, bei chronischen<br />

Erkrankungen D 193<br />

±, psychische D 192<br />

±, soziale D 194<br />

Belastungskonfigurationen D 102<br />

Belastungsstörung, posttraumatische<br />

(PTSD) B150, D29<br />

Belegzellen C343, C358<br />

Belegzellen des Magens A 248<br />

Beleuchtungsbedingungen, wechselnde<br />

B275<br />

Beleuchtungsstärke A 26<br />

Beliebtheit D76<br />

Belohnungen D56, D69, D 89<br />

±, Ungleichverteilung D 101<br />

Belohnungslernen D 129<br />

Belohnungssystem D 81<br />

±, dopaminerges B 39<br />

Benachteiligung, absolute D94<br />

±, Frauen D 92<br />

±, relative D94<br />

±, soziokulturelle D88, D190<br />

±, sozioökonomische D88<br />

Benetzbarkeit A 42<br />

Benetzung A 9<br />

Benetzungsstörungen B259<br />

benigne Epilepsien D 150<br />

benigne Gewebewucherungen B356<br />

benigne Prostatahyperplasie C527<br />

Benommenheit B101<br />

Benzen A 59<br />

Benzoate A 69<br />

Benzocain B20<br />

Benzodiazepine A 244, B44±46, D150<br />

±, GABAA-Rezeptoren A 244<br />

±, GABAerge Übertragung B46<br />

Benzoesäure A 69<br />

Benzol A 63<br />

Benzolring, Spaltung A 288<br />

Benzpyren A 504f, C361<br />

±, reaktives Diol-Epoxid A505<br />

Benzylacetat B307<br />

Beobachtung, natürliche D 26<br />

Beobachtungsbögen D122<br />

Beobachtungskriterien D 102<br />

Beobachtungsstudien, epidemiologische<br />

D 187<br />

BERA (brain evoked response audiometry)<br />

B232, B245f<br />

Bereitschaftspotentiale B113f, B 525<br />

±, EEG-Ableitungen B525<br />

Bergmann-Gliazellen B9<br />

Beriberi C394, C411<br />

±, cerebrale A181<br />

±, Symptome C411<br />

Bernhard-Soulier-Syndrom C25<br />

Bernouilli-Effekt C200<br />

Bernouilli-Schwingungen B249<br />

Bernoulli-Gleichung A 10<br />

Bernsteinsäure A 164<br />

Bertini-Säulen C455<br />

Beruf D92<br />

±, akademischer D107<br />

±, meritokratische Triade D103<br />

±, soziale Ungleichheit D 92<br />

±, Verhaltensstile D92<br />

Berufsprestige D 109<br />

Berufsrolle D 89, D 91, D 117<br />

Berufsstand D101<br />

Berufsstatus D101<br />

Berufstätigkeit D 91f<br />

±, von Müttern D 100<br />

Beruhigungsmittel B147<br />

Berührung B511<br />

Berührungsempfindung B173, B184<br />

Berührungshyperalgesie B202<br />

Berührungsreize D 132<br />

Berührungssensoren, niederschwellige<br />

B176<br />

Beschleunigung A 4, A 6, B213, C195<br />

Beschleunigungsdetektoren B185<br />

Beschleunigungssensoren B170<br />

Beschleunigungs-Zeit-Diagramm A6<br />

Besitzklassen D 101<br />

Bestandspotential B231<br />

Bestrafung D56, D 69<br />

Bestrahlung A 306, C217<br />

Betablocker A437, C106, C155, C233,<br />

C448<br />

betriebliche Gesundheitsförderung<br />

D199<br />

±, Organisationsentwicklung D199<br />

Betriebskrankenkassen D180<br />

Betriebspsychologie D20<br />

Betrug D 35<br />

bettlägerige Patienten C203, C494<br />

Bettlägerigkeit C226, C409<br />

Betz-Riesenpyramidenzellen B108<br />

Betz-Riesenzellen, monosynaptische<br />

Projektion B522<br />

Beugergruppe B450<br />

Beugerloge B449<br />

Beugungsmuster A 116<br />

Beurteilungsskalen D 122<br />

Beurteilungssysteme D122<br />

Bevölkerung, Altersstruktur D 97<br />

±, Dichotomisierung D 101<br />

±, erwerbsfähige D92<br />

±, erwerbstätige D 92<br />

±, mittlere D97<br />

Bevölkerungsaufbau D 97<br />

Bevölkerungsentwicklung D 97, D99<br />

±, Determinanten D 101<br />

±, Phasen D 99<br />

Bevölkerungsgesundheit D198<br />

Bevölkerungspyramide D 97<br />

Bevölkerungsschere D 99<br />

Bevölkerungsstrategie D 187<br />

Bevölkerungsvorgänge, natürliche D 99<br />

Bevölkerungswachstum D 100f<br />

±, AIDS D 100<br />

Bewältigungsmuster, personale D192<br />

Bewältigungsprozesse D 72<br />

Bewältigungsstile D 72, D 137, D 189<br />

Bewältigungsstrategien D 72, D 164<br />

Bewältigungstherapie, kognitive D 136<br />

Bewältigungsverhalten, individuelles D 93<br />

Beweglichkeit C447<br />

±, allgemeine B413<br />

Bewegungen B 511, B528f, B531<br />

±, ballistische B525<br />

±, Beschleunigungsphase B528<br />

±, Dekomposition B529<br />

±, dysmetrische B528<br />

± ±, cerebelläre Erkrankungen B528<br />

±, Entschleunigungsphase B528<br />

±, feinmotorische B524<br />

± ±, Steuerung B524<br />

±, gleichförmige A 6<br />

±, hyperkinetische B531<br />

±, hypokinetische B531<br />

±, isometrische B515<br />

±, isotonische B515


±, komplexe unwillkürliche B512<br />

±, periodische A 6<br />

±, physiologische B511<br />

±, reflektorische B511<br />

± ±, Modulation B511<br />

±, Steuerung B531<br />

±, unwillkürliche B511<br />

±, zeitliche Aspekte B528<br />

Bewegungensparameter B512<br />

Bewegungsanalyse B282<br />

±, visuelle B285<br />

Bewegungsapparat, Sensorik B179, B181<br />

Bewegungsarmut C407, D 186<br />

Bewegungsausführung B513<br />

Bewegungsbiss C331<br />

Bewegungseffekt, Überwachung B513<br />

Bewegungsgleichung A 6<br />

Bewegungsinformation B220<br />

±, visuelle B219<br />

Bewegungsmangel C437<br />

Bewegungsmotivation B511<br />

Bewegungsmuster, motorische D 80<br />

Bewegungsparallaxe B292<br />

Bewegungsplanung B252, B285, B511,<br />

B525<br />

±, prämotorischer Kortex B525<br />

±, supplementär-motorische Area B525<br />

Bewegungsrichtung B291, B524<br />

±, Erkennung B291<br />

±, kortikale Repräsentation B524<br />

Bewegungssegment B414<br />

Bewegungssehen B286, B291<br />

±, Verlust B286<br />

Bewegungssensoren C227<br />

Bewegungssinn B181<br />

Bewegungssteuerung B513, B515<br />

±, Golgi-Sehnenorgane B515<br />

±, Muskelspindeln B515<br />

Bewegungsstimulus B511<br />

Bewegungsstörungen B 108<br />

±, hyperkinetische B531f<br />

±, hypokinetische B 532<br />

±, neurologische B511<br />

±, Parkinson-ähnliche B55<br />

Bewegungsstrategie, Entwicklung B512<br />

Bewegungstherapie D146<br />

±, constraint-induced movement therapy<br />

D 149<br />

Bewegungsvorgänge A463<br />

±, gerichtete A 451<br />

Bewegungswahrnehmung D 43<br />

±, Defekte B285<br />

BE-Werte, physiologische C499<br />

Bewertung D72<br />

Bewertungsbedürfnis D66<br />

bewusste Verarbeitung B155<br />

±, generelle Systeme B 155<br />

±, merkmalserfassende Systeme B155<br />

bewusste Wahrnehmung B65, B154±156,<br />

D46<br />

±, fMRI-Korrelate B154<br />

Bewusstlosigkeit C225, C502<br />

Bewusstsein B155f, B167, B193, D45,<br />

D47f<br />

±, als Metapher D48<br />

±, Bedeutung B155<br />

±, Neurobiologie B155<br />

±, nicht-humane Primaten B156<br />

±, Schmerzempfinden B193<br />

±, Workspace D 48<br />

Bewusstseinsformen D 47<br />

Bewusstseinstrübung C435, C494<br />

Bewusstseinsverlust B115, C441<br />

Beziehungen, kausale D 26<br />

±, soziale D 120<br />

± ±, im Alter D 164<br />

Beziehungsaspekt D 111, D 115<br />

Beziehungskommentar D 115<br />

Beziehungskrisen D 91<br />

Bezugsgruppen D21, D 87, D 117<br />

±, relevante D95<br />

B-Fasern, Durchmesser B24<br />

±, Funktion B24<br />

±, Leitungsgeschwindigkeit B24<br />

BFUs (burst forming units) C9±11<br />

bHLH A 358<br />

±, Proteindimerisierung A 358<br />

bHLH-LZip-Proteine A 368<br />

bHLH-Proteine A 368<br />

±, MyoD A 368<br />

BHSs. Blut-Hirn-Schranke<br />

Bias, kulturelles D 34<br />

Bicinchoninsäure A 116<br />

Bicoid C583<br />

Bicucullin B44f<br />

Bid (BH3 interacting domain death<br />

agonist) A 485f<br />

±, Spaltung A 486<br />

Biegung A9<br />

Bienengift C72<br />

Bienenstiche C232<br />

Bier A 560<br />

Bierbauch A 258<br />

Bierhefe A 172<br />

Bifidobakterien A 516<br />

Bifurcatio C111<br />

Bifurcatio aortae C301, C358<br />

Bifurcatio tracheae C244, C246, C 337<br />

Big-Five-Dimensionen D 76<br />

Biglycan B342±344, B360, B364, B393<br />

bikonkave Linse A27<br />

±, Strahlengang A 27<br />

bikonvexe Linse A 26, B261, B269<br />

±, Strahlengang A 26<br />

Bikuspidalklappe C144<br />

Bild, virtuelles A27<br />

Bildabstand B262f<br />

Bilddichte B161<br />

bildgebende Verfahren A 31, B115,<br />

B154<br />

Bildgebung, diffusionsgewichtete B116<br />

Bildung D101f<br />

±, soziale Mobilität D 104<br />

±, Statuserwerb D 101<br />

Bildungsniveau, gesundheitsschädigendes<br />

Verhalten D 88<br />

Bildungswesen D 116<br />

Bildverschiebung, retinale B220<br />

Bilirubin A140, A 291, C 6, C367, C369f<br />

±, Antioxidans A 291<br />

±, Bindung an Albumin C6<br />

±, konjugiertes A 249<br />

Biliverdin A 140, A291<br />

binaurale Neurone, LSO B242<br />

±, SOC B241<br />

binauraler Informationsvergleich B243<br />

binaurales Hören B242<br />

Bindegewebe B10, B331f, B349, B352,<br />

B357, B387, C146, C353<br />

±, Aufbau B352<br />

±, biomechanische Eigenschaften B331<br />

±, Darm C353<br />

±, embryonales B349, C125<br />

±, Entwicklung B349<br />

±, extrazelluläre Matrix B332<br />

±, fibrilläre Strukturen B 332<br />

±, Fibrosierung B357<br />

±, interglobuläres C 364<br />

±, Klassifizierung B331<br />

±, lockeres C244<br />

±, lymphoretikuläres C241<br />

±, Mikrotraumen B387<br />

±, Nabelschnur B349<br />

±, retikuläres B354f<br />

± ±, Definition B354<br />

± ±, Leber B355<br />

± ±, lymphathische Organe B354<br />

±, subendotheliales C181<br />

±, zellulärer Anteil B331<br />

Bindegewebserkrankungen, erbliche<br />

B337<br />

± ±, Kollagenmutationen B337<br />

Bindegewebsschwäche B337<br />

Bindegewebsstammzellen B349<br />

Bindegewebsvermehrung, Lungeninterstitium<br />

C264<br />

Bindegewebszellen A 79, A 250, B350,<br />

B356, B 358<br />

±, Apoptose B358<br />

±, Differenzierung B356, B358<br />

±, freie B352<br />

±, Funktion B350<br />

±, Genexpression B358<br />

±, Matrixsynthese B356<br />

±, Migration B358<br />

±, Nomenklatur B350<br />

±, OCTN2 A250<br />

±, Proliferation B356, B358<br />

±, Wachstumsfaktoren B356<br />

Bindehaut B253<br />

Binding D 45, D57<br />

Bindung D 70, D80<br />

±, heteropolare A39<br />

±, homöopolare A 39<br />

±, ionische A 37, A 39, A 94<br />

±, koordinative A54<br />

±, kovalente A37<br />

±, nicht-kovalente A 37<br />

±, soziale B 146<br />

± ±, Sexualhormone B146<br />

Bindungen, chemische A 36f<br />

±, energiereiche A 136<br />

±, sequenzspezifische A321<br />

± ±, Transkriptionsfaktoren A 321<br />

Bindungsbedürfnis B141, D68<br />

Bindungsbereitschaft D70<br />

Bindungsproteine, periplasmatische (pBP)<br />

A521<br />

Bindungsprozess, perzeptiver D 47<br />

Bindungsqualität D 80f<br />

Bindungsstellen für Transkriptionsfaktoren<br />

A 353<br />

Bindungstaschen, allelspezifische C57<br />

Bindungsverhalten D 77<br />

Binet-Skala D32<br />

binokular erregbare Neurone B292<br />

binokulare Disparität B292<br />

binokulare Disparitätszelle B293<br />

binokulare Tiefeninformation D42<br />

Binokularsehen, Störungen B292<br />

Biochemie A 579, C76<br />

Biocytin C414<br />

Biofeedback C122, D9f, D133f, D 137,<br />

D153, D 172<br />

±, chronische Schmerzen D 9<br />

±, Epilepsie D9<br />

±, Sphinkterkontraktion D 165f<br />

±, Spinnenphobie D 157<br />

±, Stuhlinkontinenz (Enkopresis) D 9,<br />

D124, D 166<br />

Biofilm A 527f<br />

Bioflavonoide C397<br />

biogene Amine A 89, A289, A 435, B38,<br />

B78, C21, C93, C95, C469<br />

biogene Monoamine C356<br />

Biokatalysatoren A 118<br />

biologische Gewichtsregulation C406<br />

biologische Halbwertszeit A29<br />

biologische Katalysatoren A83, A133<br />

Biologische Psychologie D 10, D 19, D 52<br />

biologische Redoxsysteme A 65<br />

biologische Temperaturregulation C430<br />

±, autonome Regulation C431<br />

±, efferente Nervenbahnen C431<br />

±, Festlegung des Sollwerts C430<br />

±, hypothalamischer Regler C430<br />

biologisches Kabel B21f<br />

biomagnetische Signale B114<br />

Biomakromoleküle, Klassen A 57<br />

±, Selbstorganisation A40<br />

Biomineralien A 57<br />

Biopolymere A 57<br />

Biopterin A144, A 386, A560<br />

Biorhythmen B124<br />

Biot-Atmung C285<br />

Biotechnologie D 110<br />

Gesamtregister A±D 241


242<br />

±, ethische Grundprinzipien D 6<br />

Biotin A143, A 254, A299, C395, C397,<br />

C414<br />

±, Ausscheidung C414<br />

±, Bedarf C414<br />

±, biologische Aufgaben C414<br />

±, Chemie C414<br />

±, empfohlene Zufuhr C395<br />

±, Funktion C395<br />

±, Mangelsymptome C395<br />

±, Mangelversorgung C414<br />

±, Resorption C 414<br />

±, Struktur A 143<br />

±, toxischer Bereich C395<br />

±, Vorkommen C395, C414<br />

±, Wiederverwertung C414<br />

± ±, genetische Defekte C414<br />

Biotinidase A 143<br />

Biotinidase-Mangel, Therapie C414<br />

Biotinmangel C414<br />

e-Biotinyllysin C414<br />

Biotransformation A 155, A 407, C367<br />

Biotransformationsreaktionen C361<br />

±, metabolische Aktivierung C361<br />

±, Phasen C 361<br />

BiP A 409±411<br />

Bipedie B425, B443, B484<br />

bipolare Erkrankungen B81<br />

bipolare Neurone B6<br />

Bipolarzellen B 4, B232, B272, B274<br />

±, Eingangserregung B274<br />

±, graduierte Potentiale B274<br />

Birbeck-Granula B391<br />

1,3-Bisphosphoglycerat A 164f, A 167,<br />

A 169, C 13<br />

2,3-Bisphosphoglycerat A 165, A 167,<br />

A 170, C 13, C272f, C449<br />

±, Struktur A 167<br />

Bisphosphoglyceratzyklus, Erythrocyten<br />

C13<br />

Bittergeschmack B312f, B315<br />

±, intrazelluläre Signalverstärkungskaskade<br />

B313<br />

±, Rezeptorproteine B 313<br />

±, Signaltransduktion B313<br />

Bitterrezeptor B313<br />

Bitterstoffe, pflanzliche B313<br />

± ±, Toxizität B313<br />

Biuretreaktion A 116<br />

Bizepssehne, lange B461, B469<br />

± ±, Ruptur B469<br />

B-Kette C80<br />

Blähungen A 162<br />

Blalock-Taussig-Shunt-Operation C141<br />

Bläschendrüse C505, C507, C509, C522,<br />

C524±526, C530<br />

±, Funktion C525<br />

±, Histologie C525<br />

Bläschendrüsensekret C525<br />

Bläschenfollikel C535<br />

Blase C106, C110, C113<br />

±, autonome Innervation C110, C113<br />

Blasenbildung A 458, B328<br />

Blasendehnung B180<br />

Blasendreieck C486<br />

Blasendruck C487, C489<br />

Blasenentleerung C121f, C487±490<br />

±, Hemmung C489<br />

±, Mechanismus C488<br />

±, spinale Kontrolle C488<br />

±, Störungen C490<br />

±, supraspinale Kontrolle C488f<br />

Blasenentleerungsreflex, spinaler C489<br />

Blasenentleerungsreflexe C119<br />

Blasenentleerungszentrum C118f, C489<br />

Blasenfüllung B180, C121f, C488f<br />

±, supraspinale Kontrolle C489<br />

Blasenfüllungsreflexe C119<br />

Blasenfüllungszentrum C118f, C121f,<br />

C489<br />

±, Lage C 121<br />

Blasengalle C370, C372f<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Bildung C373<br />

±, Zusammensetzung C370<br />

Blasenknorpel B362±364, B368f<br />

Blasenkörper C486<br />

Blasenmolen A 512<br />

Blasenmuskulatur C486, C 490<br />

±, Funktion C486<br />

Blasennerven, periphere C122<br />

Blasenneutraining D 165<br />

Blasenpfeiler C540<br />

Blasenpunktion C311<br />

Blasenreflex, spinaler C 122<br />

Blasenreflexe C120, C122<br />

±, Flussdiagramm C122<br />

Blasenscheitel C486<br />

Blasensphinkter C119<br />

Blasensprung C 564<br />

Blasensteine C489<br />

Blasenwand C121f, C488<br />

±, Dehnbarkeit C488<br />

±, Dehnung C121<br />

±, Dehnungsrezeptoren B180f<br />

±, glatte Muskelfasern B180<br />

Blasenwandmuskulatur C485<br />

±, Kontraktion B181<br />

Blasenzentren, pontine C122<br />

Blässe C121<br />

Blastem, metanephrogenes C458f<br />

Blastemkappen C458<br />

Blasten C10<br />

Blastokonidien A 539f<br />

Blastomeren C557<br />

Blastozyste C539, C544, C556±558, C575f<br />

±, Einnistung C557<br />

±, Implantation C 558<br />

Blastozystenhöhle C557f<br />

Blattpapillen B310, C323<br />

blaue Flecken A291, A 347<br />

Blau-Gelb-Unterscheidung B290<br />

Blaupigment, Nucleotidsequenzen B290<br />

Blaurezeptoren B288, B290<br />

Blausäure A49, A 570<br />

Blaustörungen B290<br />

Blauzapfen B288<br />

Blei A 56<br />

Bleicitrat A 78<br />

Blendenöffnung B266, B270<br />

Blickkontakt D81<br />

Blickwinkel B292<br />

Blinddarm C306, C381<br />

Blinddarmoperation C491<br />

Blindenschrift B189, B191<br />

±, Lesen B191<br />

blinder Fleck B278, B284<br />

Blindheit A187, A 440, B267<br />

±, kortikale B267<br />

±, partielle B267<br />

Blinkreflex D12<br />

±, bei Psychopathen D13<br />

Blobs B283, B288<br />

Blockade, postsynaptische B44<br />

a-Blockade B112f<br />

Bloom-Syndrom A 511<br />

Blue Babies C141<br />

Blue People A 53<br />

blunt ends A 544<br />

Blut A 50f, A564, C3±5, C11, C24, C197f,<br />

C201, C213, C268±270, C277f, C289,<br />

C499, C566<br />

±, Abnahme der Flieûgeschwindigkeit<br />

C24<br />

±, arterielles C270<br />

± ±, Sauerstoffkapazität C270<br />

±, Bestandteile C3<br />

±, fetales C275f<br />

± ±, Hämoglobinkonzentration C276<br />

± ±, Sauerstoffgehalt C275f<br />

± ±, Sauerstoffkapazität C276<br />

±, Flieûeigenschaften C197<br />

±, Gastransport C268<br />

±, Gesamtpufferung C499<br />

±, kinetische Energie C198<br />

±, Kohlendioxidbindungskurve C277f<br />

±, Kohlendioxidgehalt C269<br />

±, Kohlendioxidpartialdruck C289<br />

±, Kohlendioxidtransport C277<br />

±, korpuskuläre Anteile C197<br />

±, künstliches C 274<br />

±, maternales C276<br />

± ±, Hämoglobinkonzentration C 276<br />

± ±, Sauerstoffgehalt C276<br />

±, mütterliches C275<br />

±, onkotischer Druck C5<br />

±, pH-Wert A 50f<br />

±, potentielle Energie C198<br />

±, sauerstoffarmes C181<br />

±, Sauerstoffgehalt C268<br />

±, Sauerstoffgesamtkonzentration C275<br />

±, Sauerstoffkapazität C270<br />

±, Sauerstoffpartialdruck C289<br />

±, sauerstoffreiches C181<br />

±, Stammzellen A564<br />

±, Strömungseigenschaften C11<br />

±, Strömungsgeschwindigkeit C213<br />

±, venöses C288<br />

± ±, Sauerstoffkonzentration C288<br />

±, Viskosität C11, C201<br />

±, Zusammensetzung C4<br />

Blutanalyse D122<br />

Blutarmut, Ursachen C13<br />

Blutbahn, periphere C10<br />

± ±, unreife Vorläuferzellen C10<br />

± ±, Zahl der Reticulocyten C10<br />

Blutbildung C8, C89, C360<br />

±, Fibronectin B341<br />

±, hepatische C360<br />

±, hepatolienale Phase C8<br />

±, medulläre Phase C8<br />

±, mesodermale Phase C8<br />

±, Ontogenese C8<br />

Blutcalciumspiegel A377<br />

±, Abfall C90<br />

±, Erhöhung C90<br />

±, Regulation A 377<br />

Blutcholesterin, therapeutische<br />

Beeinflussung A 264<br />

Blutdoping A 561, C448<br />

Blutdruck A 446, B308, C120, C181, C197,<br />

C202, C 209f, C217, C221, C224, C231,<br />

C440, C 446, C479, C493, C495, D 12,<br />

D122, D 142<br />

±, Anpassung an körperliche Aktivität<br />

C120<br />

±, Aorta C209<br />

±, arterieller B179, C197f, C203, C209,<br />

C464<br />

± ±, Anstieg C464<br />

± ±, Empfindung B179<br />

± ±, Erhöhung C198<br />

± ±, Gewebsdurchblutung C203<br />

± ±, Herzzeitvolumen C198<br />

± ±, Messung C203<br />

± ±, peripherer Widerstand C198<br />

± ±, Regulation C197<br />

± ±, Schwankungen C209<br />

±, Aufrechterhaltung C217, C221<br />

±, Beinarterien C209<br />

±, dynamischer C209<br />

±, Hirngefäûe C209<br />

±, Kontrolle C479<br />

±, Körpergröûe C210<br />

±, körperliche Aktivität C440<br />

±, Kreislaufhormone C224<br />

±, lokaler C209<br />

± ±, ¾nderungen C209<br />

±, Muskeltonus D142<br />

±, postkapilläre Venolen C202<br />

±, pulsatorische Schwankungen C181<br />

±, rechter Vorhof C202<br />

±, Schmerzschwellen D 142<br />

±, Senkung C 446<br />

±, systematische Kontrolle C217<br />

±, systolischer C197f, D196<br />

±, venöser C202


Blutdruckabfall C 119, C219, C223±226,<br />

C232, C493<br />

±, nächtlicher C233<br />

±, Rückenmark C119<br />

±, Steigerung der ADH-Produktion<br />

C493<br />

±, systemischer C227<br />

±, Volumenmangel C224<br />

±, zentralnervöse Symptome C225<br />

Blutdruckabfall im Stehen C432<br />

Blutdruckamplitude C197f<br />

Blutdruckänderungen, Sympathikusaktivität<br />

C220<br />

Blutdruckanstieg C479, C493<br />

±, systolischer C 226<br />

Blutdruckerhöhung B79, D138, D143<br />

±, viszerale Nozizeptoren C119<br />

Blutdruckmessung C196, C203f<br />

±, blutige Messung C204<br />

±, Fingermanschetten C203<br />

±, Methode von Riva Rocci C203<br />

±, Penaz-Methode C204<br />

Blutdruckregulation A 273, A440, B171,<br />

B219, D142<br />

±, ANP C98<br />

±, Gleichgewichtssinn B219<br />

Blutdruckschwankungen C 220f<br />

±, Pufferung C220<br />

±, Querschnittgelähmte C221<br />

Blutdrucksenkung A220<br />

±, Reserpin B55<br />

±, Sympathikusausschaltung C218<br />

Blutdruckstabilisierung C219, C225<br />

Blutdruckstabilisierung bei Lageänderungen<br />

C219<br />

Blutdrucksteigerung, diastolische C198<br />

±, systolische C198<br />

Blutdruckwerte, diastolische C233<br />

±, systolische C233<br />

Blutegel (Hirudo medicinalis) C30<br />

Blutergüsse A 291<br />

±, Farbwechsel A291<br />

Bluterkrankheit A 561, A 566<br />

Blutflecken A551<br />

Blutfluss C162, C198<br />

±, koronarer (KBF) C170<br />

±, renaler C459±461, C463<br />

± ±, Autoregulation C460f<br />

± ±, Bestimmung C461<br />

±, Störungen C162<br />

±, Verstetigung C198<br />

Blutgastransport C235<br />

Blutgaswerte C268<br />

Blutgefäû A 437<br />

Blutgefäûe C31, C94, C107, C111, C181,<br />

C187, C201, C218f, C332, C487<br />

±, arterielle C111<br />

±, funktionelle Anatomie C181<br />

±, Kontraktion C 94<br />

±, Neubildung C187<br />

±, parasympathische C219<br />

±, Rekanalisierung C31<br />

±, relative effektive Viskosität C201<br />

±, sympathische Innervation C218<br />

Blutgefäûraum A 454<br />

Blutgefäûwand, Destabilisierung C187<br />

Blutgerinnsel A 460<br />

Blutgerinnung A100, A 131, A139, A 442,<br />

B341, B358, C6, C24±28, C181, C416<br />

±, Aktivierungsphase C25<br />

±, dritter Komplex C27<br />

±, endogene Aktivierung C25, C27<br />

±, erster Komplex C26<br />

±, exogene Aktivierung C25<br />

±, Fibronectin B341<br />

±, Koagulationsphase C25, C28<br />

±, Plasmaproteine C6<br />

±, Retraktionsphase C25, C28<br />

±, zweiter Komplex C27<br />

Blutgerinnung bei Kontakt mit körperfremden<br />

Oberflächen C27<br />

Blutgerinnungsfaktor VIII A 337<br />

Blutgerinnungsfaktoren C26<br />

Blutglucose, Verstoffwechslung C439<br />

Blutglucosespiegel C91, C95, C276, C369,<br />

C441, C447<br />

±, Aufrechterhaltung C441<br />

±, Konstanz A 190<br />

±, Motivation C447<br />

±, Normalwerte C95<br />

±, Normbereich C441<br />

±, Regulation A190, C369<br />

Blutgruppe 0 C14f<br />

±, Pest C15<br />

Blutgruppe A C14f<br />

Blutgruppe AB C14<br />

Blutgruppe B C14f<br />

Blutgruppen A 160, A559, C14f<br />

±, Infektionsanfälligkeit C15<br />

±, serologische Unverträglichkeiten<br />

C16<br />

Blutgruppenantigene A 415, A527, C14f,<br />

C72<br />

±, AB0-System A 415, C72<br />

±, forensische Bedeutung C15<br />

±, Rhesus-System C72<br />

±, Synthese C15<br />

Blutgruppeneinteilung A 233<br />

Blutgruppensysteme, Antikörper C14<br />

±, Phänotyp C14<br />

Blutgruppenzugehörigkeit C15<br />

Blut-Hirn-Schranke A 65, A 191, A248,<br />

B7±9, B57, B99, C214, C434<br />

±, Durchlässigkeit B9<br />

±, Endothelzellen B7<br />

±, Entwicklung B9<br />

±, Permeabilitätserhöhung B9<br />

±, Transportprozesse B8<br />

±, Verletzungen B9<br />

±, Zerstörung B10<br />

Bluthochdruck A 267, A436f, C93, C118,<br />

C176, C206, C224, C229, C233, C446,<br />

C480, C482, C484, D138, D141, D148,<br />

D177, D187<br />

±, Definition C233<br />

±, Gefäûveränderungen C224<br />

±, genetisches Risiko D143<br />

±, Gewichtsabnahme D186<br />

±, Herzinfarktrisiko D177<br />

±, Hirngefäûe C229<br />

±, Schlaganfallrisiko D177<br />

±, Senkung C176, C446<br />

±, Spätfolgen C233<br />

±, Therapie C233<br />

±, white coat hypertension D34<br />

Bluthochdruckerkrankungen C221<br />

Blut-Hoden-Schranke C509, C515, C517<br />

±, Funktion C515<br />

Blutkonserven C274<br />

Blutkapillaren C69, C72<br />

±, Permeabilität C69<br />

Blutkörperchen, weiûe A238<br />

Blutkörperchensenkungsgeschwindigkeit<br />

(BSG) C7<br />

Blutkörperchensenkungsreaktion (BSR),<br />

Frau C7<br />

±, Mann C7<br />

Blutkreislauf A 9, A 19, C81, C180, C228<br />

±, intrahypophysialer C83<br />

±, Kirchhoff-Gesetz A19<br />

±, Laplace-Gesetz A 9<br />

±, Ohm sches Gesetz A 19<br />

±, Schema C180<br />

Blutkreislauf vor und nach der Geburt<br />

C228<br />

Blutlactatkonzentration C440±442<br />

±, Steady State C442<br />

Blutpartialdrücke C259<br />

Blut-pH-Wert, physiologischer<br />

Schwankungsbereich C498<br />

Blutplasma C3±6<br />

±, Glycosidase-Aktivität C6<br />

±, mittleres Volumen C492<br />

±, Proteinfraktionen C5<br />

Blutplättchen A 347, A 460, B358, C22,<br />

C35, C181<br />

Blutsäule C202<br />

Blutstillung C6, C23f<br />

Blutstrom, peripherer C199<br />

± ±, Ventrikeldiastole C199<br />

Blut-Thymus-Schranke C38<br />

Bluttransfusionen A 160, A 304, C14, C16<br />

±, Unverträglichkeitsreaktionen C14<br />

Blutübertragung C48<br />

Blutumverteilung C439<br />

Blutungen, cerebrale D148<br />

±, innere C232<br />

±, intracerebrale B109<br />

±, Rückenmark B204<br />

±, ventrikuläre B100<br />

Blutungsneigung C32, C394, C416<br />

Blutungsstillung, Druckpunkte C186<br />

Blutungszeit C25<br />

Blutverlust C10, C119, C223<br />

Blutverluste, akute C274<br />

Blutviskosität, Erhöhung C496<br />

Blutvolumen C3, C91, C98, C173, C181,<br />

C197, C 222f, C227, C404<br />

±, ¾nderungen C223<br />

±, arterielles C183<br />

± ±, Schwankung C183<br />

±, Arteriensystem C197<br />

±, Bedeutung C222<br />

±, Erhöhung C98<br />

± ±, akute C223<br />

±, Erwachsene C181<br />

±, intrathorakales C225<br />

±, Reduktion C91, C173<br />

±, Schwangerschaft C3, C227<br />

±, Veränderungen bei Gewichtsverlust<br />

C404<br />

Blutvolumenbestimmung C3<br />

Blutvolumenmangel, akuter C232<br />

Blutvolumina, pendelnde C176<br />

Blutvorläuferzellen C9<br />

Blutzellen B 350, C8, C45<br />

±, Bildung C8<br />

±, embryonale C560<br />

±, Lebensdauer C8<br />

±, Lebenszyklus C45<br />

±, reife C9<br />

±, weiûe A347, C181<br />

Blutzellinseln, Dottersack C 8<br />

Blutzelllinien C9<br />

Blutzuckerhomöostase A 190<br />

Blutzuckerregulation C82, C94<br />

±, hormonelle C93<br />

±, Insulin C82<br />

Blutzuckerspiegel A 90, C82, C95<br />

±, Homöostase C95<br />

±, hormonelle Regulation C95<br />

Blutzuckerspiegelwahrnehmung D144<br />

Blutzuckspiegel B141<br />

BLV (bovine leukemia virus) A 537<br />

B-Lymphoblasten C9<br />

B-Lymphocyten A359, A 378, C17, C21,<br />

C33f, C36, C38, C40±43, C45±47, C49,<br />

C52f, C57, C60, C71, C353, C572<br />

±, Anergie C60<br />

±, Antigenerkennung C46<br />

±, autoreaktive C70<br />

±, Deletion C60<br />

±, Rezeptorspezifitäten C36<br />

±, Selektion C53<br />

±, T-Lymphocyten C46<br />

±, Wanderwege C45<br />

B-Lymphocytenrepertoire, Herstellung<br />

C37<br />

B-Lymphocytenrezeptoren C5<br />

BMP-4 B350, B362<br />

BMP-Gene B209<br />

BMP-Inhibitoren B350<br />

BMPs (bone morphogenetic proteins)<br />

B59, B61, B65, B356, B361, B364f,<br />

B369, B 488, C581<br />

±, Funktion B356<br />

Gesamtregister A±D 243


244<br />

±, Regulation der Osteogenese B369<br />

BNP (brain natriuretic peptide) A440,<br />

C173f, C176<br />

±, ventrikuläre Expression C 174<br />

Bochdalek-Blumenkörbchen B101<br />

Bochdalek-Dreieck C130<br />

Body Mass Index (BMI) C397f, C402, D 144<br />

±, Anstieg C408<br />

±, Berechnung C398<br />

±, Datenbanken C398<br />

±, Fettmasse C398<br />

±, Genom-Umwelt-Interaktion C408<br />

±, Insulin C406<br />

±, Korrelation zur Körpergröûe C398<br />

±, Leptin C406<br />

±, Morbidität C 398<br />

±, Mortalität C398<br />

±, niedrigster Wert C404<br />

Body-Plethysmograph C265<br />

Bogen, schmerzhafter B463<br />

Bogengänge B207f, B211, B214, B217f,<br />

B220, B222, B227, B230, B297<br />

±, Erregungsrichtungen B218<br />

±, hintere B207f, B222<br />

± ±, mechanische Reizung B222<br />

±, horizontale B207±209, B216<br />

±, laterale B207<br />

±, Orientierung B208, B218, B220<br />

±, Sinneszellager B211<br />

±, vertikale B207, B216<br />

±, vordere B207f, B493<br />

Bogengangsaktivierung durch Drehbeschleunigungen<br />

B211<br />

Bogengangsrezeptoren, Innervation B214<br />

Bogen-Sehnen-Prinzip B413, B417<br />

Bogenwurzeln B397<br />

Bohr-Atommodell von Wasserstoff A 11<br />

Bohr-Effekt C272f, C278<br />

±, doppelter C 276<br />

±, physiologischer Nutzen C273<br />

Bohr-Formel C257<br />

BOLD (blood oxygen level detection)<br />

B117<br />

BOLD-Effekt B117<br />

Boltzmann-Konstante A 121<br />

Bolustransport C355f<br />

Bombesin C83, C244, C357, C403<br />

±, Freisetzungsreiz C357<br />

±, Hauptwirkung C357<br />

bone morphogenetic proteins s. BMPs<br />

Bonobos A 577f<br />

Bordetella pertussis A 529<br />

Borsäure A 49<br />

Botenstoffe A246<br />

±, intrazelluläre A 231<br />

±, retrograde B41, B137<br />

± ±, NO B41<br />

±, zelluläre A 83<br />

±, zirkulierende C434<br />

Bottom-up-Prozesse D 44f, D 63<br />

Bottom-up-Verarbeitung D 44<br />

Botulinustoxin A529, B265<br />

Botulismus A 525, A529<br />

Bouin sches Gemisch A 78<br />

Bouquet-Zellen B 280<br />

Boutons, synaptische B176<br />

bovine spongiforme Enzephalopathie<br />

s. BSE<br />

Bowman-Drüsen B301<br />

Bowman-Drüsenzellen B302<br />

Bowman-Kapsel B318, C457, C459,<br />

C461±463, C466<br />

±, hydrostatischer Druck C463<br />

±, onkotischer Druck C463<br />

Bowman-Membran B256, B258f<br />

Boyle-Mariotte-Gesetz A15, C 265<br />

BP180, Kollagentripelhelix B333<br />

BP180/BPAG1 (bullöses Pemphigoid-<br />

Antigen 1) A453, A 458f<br />

BP230/BPAG2 (bullöses Pemphigoid-<br />

Antigen 2) A453, A 458f<br />

BPAG B328<br />

Gesamtregister A±D<br />

b-Prozess D 74<br />

Brachium B467<br />

Brachium conjunctivum B216<br />

bradykarde Rhythmusstörungen C154f<br />

±, Einteilung C154<br />

±, Ursachen C154<br />

Bradykardie C117f, C221, C290, C435,<br />

C562<br />

Bradykinese B531<br />

Bradykinin B41, B197f, C17, C28, C206f,<br />

C211, C214, C354<br />

Braille-Schrift B189, B191<br />

±, Lesen B191<br />

Brain-Computer-Interface (BCI) D 152<br />

Branchialdarm B489<br />

Branching-Enzym A 184<br />

±, Enzymdefekte A187<br />

braunes Fettgewebe A 199, B57, B354f,<br />

C404, C431, C567<br />

±, bei Neugeborenen B355<br />

±, bei winterschlafenden Tieren B355<br />

±, Mitochondrien A 199<br />

Bräunung der Haut B391<br />

BRCA1A 371<br />

BRCA1-Gen A 512<br />

BRCA2-Gen A 337, A 482, A 512<br />

±, SINE-Insertionen A 337<br />

Brechkraft A 26, B261f<br />

Brechreflex C341<br />

Brechung A 26<br />

Brechungsgesetz B262<br />

Brechungsgesetze A24<br />

Brechungsindex B262f<br />

Brechungswinkel A26<br />

Brechzahl A 26<br />

Brechzentrum C120f, C341<br />

±, Lage C120<br />

Bremsarbeit C437<br />

Bremsstrahlung A 29f<br />

Brennpunkt A26, B262f<br />

Brennpunktsstrahl B263<br />

Brennweite B262f<br />

Brenztraubensäure A164<br />

Brettbauch C316<br />

Brevican B343<br />

Briden C316<br />

Brillantblau A 116<br />

Brillen B263, B270<br />

British Anti Lewisite (BAL) A 54<br />

Broca-Aphasie, Läsionsort B164<br />

±, Merkmale B164<br />

Broca-Areal B107, B164f<br />

±, Funktionen B165<br />

±, Verbindung mit dem Wernicke-Areal<br />

B165<br />

Broca-Sprachzentrum B107<br />

Brodmann-Area 17 B279<br />

Brodmann-Area 22 B240<br />

Brodmann-Area 41B240<br />

Brodmann-Area 42 B240<br />

Brodmann-Areae, Nummerierung B106<br />

Broken-Home-Familien D 89<br />

Bromethan A 59<br />

Brompton cocktail D 170<br />

5-Bromuracil A 503<br />

±, Enolform A 503<br />

±, Transitionen A 503<br />

Bronchi C236, C248<br />

±, Querschnitt C249<br />

±, Wandaufbau C236, C248<br />

Bronchi lobares C244, C246, C248<br />

Bronchi principales C245, C248<br />

Bronchi segmentales C244, C248<br />

Bronchialasthma C72<br />

Bronchialbaum C244, C250, C267<br />

±, distale Abschnitte C244<br />

±, Endaufzweigungen C250<br />

±, Kompressionsdruck C267<br />

Bronchialcarcinom A 320, B35, D185f,<br />

D188<br />

Bronchialmuskulatur, glatte C114, C235,<br />

C267, C281<br />

± ±, Erschlaffung C267<br />

± ±, Innervation C281<br />

± ±, Relaxation C235<br />

Bronchialschleim C244<br />

Bronchialsekret C47<br />

Bronchialsystem, bakterielle Infektionen<br />

C248<br />

Bronchialtrakt B329<br />

Bronchien A 244, B180, B324f, C106,<br />

C110, C 235, C244, C248, C280<br />

±, autonome Innervation C110<br />

±, Cytokeratinmuster B325<br />

±, Irritanzrezeptoren B180<br />

±, Verstopfung A 244<br />

Bronchienerweiterung C257<br />

Bronchiolen C235, C265, C267f, C280<br />

±, Kollaps C265, C267<br />

±, Kompression C268<br />

±, nicht-respiratorische C264<br />

Bronchioli C249<br />

±, Entstehung C249<br />

±, nicht-respiratorische C244<br />

±, Querschnitt C249<br />

±, Wandaufbau C249<br />

Bronchioli respiratorii C235f, C243f,<br />

C249<br />

±, Entstehung C249<br />

±, Wandaufbau C236<br />

Bronchioli terminales C236, C246f, C249f<br />

±, Wandaufbau C236, C249<br />

Bronchitis A 541, C280, C 283<br />

±, chronische B 358, C502, D 191<br />

±, eitrige A 397<br />

Bronchodilatation A 437, C112, C119<br />

Bronchokonstriktion C112, C114, C257,<br />

C267, D 143<br />

Bronchospasmus C69<br />

Bronchus, hyparterieller C 132<br />

Bronchus dexter C128, C132<br />

Bronchus principalis C135f, C246f<br />

Bronchus sinister C128, C132<br />

Brown sche Molekularbewegung A 234,<br />

A398, A 405<br />

Brown-SØquard-Syndrom B69, B188,<br />

B203<br />

±, Empfindungsstörungen B 188<br />

±, motorische Störungen B188<br />

Bruch, äuûerer B420<br />

±, innerer B420<br />

Bruchentwicklung B417<br />

Bruch-Membran B258, B272<br />

Bruchoperation B420<br />

Bruchsack B420f<br />

Bruchsackinhalt, Reponierung B420<br />

Brücke C118<br />

Brückenbildung, knöcherne B470<br />

Brückenkallus B470<br />

Brückenkerne B77<br />

Brückenmark B526<br />

Brummen, exspiratorisches C268<br />

Brunner-Drüsen C353f, C378<br />

±, Sekret C354<br />

brustamputierte Frauen, Phantomschmerzen<br />

D 132<br />

Brustatmung C251±253<br />

±, Exspiration C252<br />

±, Inspiration C252<br />

±, laterale Form C252<br />

±, sternokostale Form C252<br />

Brustbein B409f, C36f, C133<br />

Brustdrüse C567±570<br />

±, Entwicklung C567<br />

±, Gefäûe C568<br />

±, Histologie C569<br />

±, Innervation C568<br />

±, laktierende A179f, B323, C569<br />

±, Lymphabflüsse C568<br />

±, weibliche B464<br />

± ±, Rekonstruktion B464<br />

Brustdrüsenzellen A485<br />

Brustgrenzstrang C281<br />

Brusthöhle B420, C125f


±, Entwicklung C125f<br />

Brustkorb B408, B411<br />

±, Anhebung B411<br />

Brustkrebs A337, A 421, D163f, D 193<br />

±, aktive Krankheitsbewältigung D193<br />

±, Früherkennung D 176<br />

Brustkyphose B410<br />

±, als Stoûdämpfer B414<br />

Brustraum, Begrenzung C127<br />

Brustresektion D146<br />

Brustwand C175<br />

±, Innervation B70<br />

Brustwandableitungen nach Wilson C159<br />

Brustwarze C568<br />

Brustwirbel B399, B409<br />

±, Bau B409<br />

Brustwirbelsäule B400, B408±410, B413,<br />

C252<br />

±, Kyphose B400<br />

±, muskuläre Verspannung B413<br />

BSE (bovine spongiforme Enzephalopathie)<br />

A83, A105, A 537<br />

B-Sensoren C173, C223<br />

BSEP (bile salt export pump) A 248f,<br />

C368f<br />

±, Mutationen A 249<br />

BSP (bone sialoprotein) B345, B364f<br />

BSR-Erhöhungen, persistierende C7<br />

B-Stammzelle C9<br />

Btk A 445<br />

BTPS (body temperature pressure<br />

saturated) C257<br />

B-Tubulus A 470±472<br />

Buchstabenstimuli, hierarchische B162<br />

Budding B32<br />

Budgetierung D 108<br />

buffy coat C4<br />

Bukkopharyngealmembran C318<br />

Bulbourethraldrüsen C524, C527<br />

Bulbus C 527<br />

Bulbus aortae C134<br />

Bulbus cordis C139<br />

Bulbus oculi B258, B494, B498<br />

Bulbus olfactorius B51, B94f, B301f,<br />

B304, B494<br />

Bulbus penis C311f<br />

Bulbus sinuvaginalis C507<br />

Bulbus superior B506<br />

Bulbus v. jugularis B492, B495, B508<br />

Bulbus vestibuli C312, C547f<br />

Bulbuswand, Histologie B257<br />

Bulimia nervosa B143<br />

Bulimie B143f<br />

±, Entstehung B144<br />

Bulk Flow A 414<br />

Bulla ethmoidalis B496, C236f, C239<br />

Bullae C279<br />

bullöses Pemphigoid A 458, B328<br />

bullöses Pemphigoid-Antigen 1<br />

s. BP180/BPAG1<br />

bullöses Pemphigoid-Antigen 2<br />

s. BP230/BPAG2<br />

Bündel, marginales C22<br />

±, olivocochleäres B236, B240<br />

a-Bungarotoxin B44<br />

Bunsen-Löslichkeitskoeffizient A 15<br />

B-Untereinheiten A395, A 528<br />

Bürgerrolle D89<br />

Burkitt-B-Zell-Lymphomen A 369<br />

Burning-Feet-Syndrom C395, C414<br />

Burnout-Symptome D 68, D 159<br />

Burnout-Syndrom D 117f, D138<br />

Bursa, Epicondylus lateralis B468<br />

±, Epicondylus medialis B468<br />

±, M. anconaeus B468<br />

±, M. extensor carpi radialis brevis B468<br />

Bursa hepatoenterica C 295f<br />

Bursa iliopectinea B421, B431<br />

Bursa infrapatellaris profunda B435<br />

Bursa m. semimembranosi B441<br />

Bursa olecrani subcutanae B469<br />

Bursa omentalis C 294±300, C302, C 310<br />

±, Entstehung C296<br />

±, Grenzen C299<br />

±, operativer Zugang C300<br />

±, Recessus inferior C297<br />

±, Vestibulum C298<br />

Bursa subacromialis, Entzündung B462<br />

Bursa subcoracoidea B461f<br />

Bursa subcutanea infrapatellaris B435<br />

Bursa subcutanea praepatellaris B435<br />

Bursa subcutanea tuberositas tibiae B435<br />

Bursa subdeltoidea B461f<br />

Bursa subtendinea m. subscapularis B461f<br />

Bursa suprapatellaris B435<br />

Bursa trochanterica m. glutei maximi<br />

B429f<br />

Bursae am Olecranon B468<br />

Bursitis B441<br />

Bürstensaum A468, C350, C352, C388,<br />

C466<br />

±, proximaler Tubulus C466<br />

Bürstensaumepithelzellen C350<br />

Bürstensaummembran, luminale C467<br />

Bürstensaumzellen C386<br />

Bürstenzellen C342<br />

Bursts B179<br />

Butan A 61<br />

cis-2-Buten A61<br />

trans-2-Buten A61<br />

Buttersäure A69, A 172f, B307<br />

n-Buttersäure A 217, B 309<br />

n-Butylamin A 60<br />

Butyrat C397<br />

Butyrate A 69<br />

Bypass-Operation D 185<br />

B-Zell-Antigenrezeptoren, membranständige<br />

C51<br />

± ±, Synthese C51<br />

B-Zellen A 369, A398, C9, C21, C35, C46,<br />

C53, C60, C62, C66, C82, C94±96, C375,<br />

C377<br />

±, Aktivierung durch CD4-T-Zellen C66<br />

±, autoreaktive C60<br />

± ±, Inaktivierung C60<br />

±, Insulin C94<br />

±, Klassensprung C 66<br />

±, naive C51, C60<br />

± ±, Isotypexpression C51<br />

±, Proliferation C66<br />

±, reife C73<br />

±, Reifung im Knochenmark C60<br />

±, Transformation A 369<br />

±, Zerstörung C96<br />

B-Zellepitope C 46, C66<br />

B-Zellfunktion A 303<br />

±, ADA-Mangel A 303<br />

B-Zell-Hybridome C54<br />

B-Zell-Lymphome A 486<br />

B-Zellreifung C50<br />

B-Zell-Rezeptoren (BCRs) C46, C51, C60<br />

±, hydrophobe Transmembrandomäne<br />

C51<br />

±, Immunglobuline C46<br />

B-Zelltoleranz C70<br />

B-Zell-Tumoren A 555<br />

C1-Einheiten A299<br />

C<br />

C1-Gruppenübertragung A 144<br />

±, Folate A144<br />

C1-Region, adrenerge C119<br />

C3b-Rezeptoren C70<br />

C3-Familie A 287<br />

±, Abbau A 287<br />

C3-Konvertase C68f<br />

C4-Familie A 287<br />

±, Abbau A 287<br />

C5a C18<br />

C5-Familie A 287<br />

±, Abbau A 287<br />

C5-Konvertase C69<br />

CA1-Pyramidenzelle B135<br />

CA1-Region B135<br />

±, Hippocampus B135<br />

Ca 2+ A 424, A 435, A 442, A 451<br />

±, als Signalverstärker A442<br />

±, Second Messenger A442<br />

Ca 2+ bindende Domäne A 101<br />

Ca 2+ /Calmodulin A442<br />

Ca 2+ /Calmodulin-abhängige Kinase A 442f<br />

1Ca 2+ -1H + -Austauscher, elektrogener<br />

A248<br />

Ca 2+ -abhängige Chloridkanäle B305f<br />

Ca 2+ -abhängige Exocytose C85<br />

Ca 2+ -abhängige Kaliumkanäle A 241, B19,<br />

B211, B 236, C208<br />

±, Aktivierung B19<br />

±, Funktion im ZNS B19<br />

Ca 2+ -Aktionspotentiale B385<br />

Ca 2+ -aktivierte Chloridkanäle C206<br />

Ca 2+ -aktivierte Kaliumkanäle C205f<br />

Ca 2+ -ATPase A246±248, A 442f, C151,<br />

C387<br />

Ca 2+ -ATPase des sarkoplasmatischen<br />

Reticulums (SERCA) C151, C176<br />

±, Inhibitor C151<br />

±, verminderte Expression C 176<br />

Ca 2+ -Calmodulin-Komplex B377, C 205<br />

Ca 2+ -induzierte Calciumfreisetzung B385<br />

Ca 2+ -Ionen B171<br />

Ca 2+ -Mangel B381<br />

Ca 2+ -Transient B379<br />

Ca 2+ -triggered exocytosis A 417<br />

CAA-Codon A 378<br />

C a-Atom A83<br />

c-abl A 445<br />

Cabrera-Kreis C159<br />

CaCl2 B312<br />

CAD A 304±306<br />

±, Einfluss von Wachstumsfaktoren A305<br />

±, Phosphorylierung A 306<br />

Cadaverin A 289<br />

Cadherine A 451f, A 455, B361<br />

±, desmosomale A 453, A 456f, B325, B327<br />

± ±, Autoantikörper A457<br />

±, klassische A 453, A456<br />

Cadmium A 56, C518<br />

Caecum C301, C381<br />

Caenorhabditis elegans A 365, D 163<br />

Cafeteria-Diät C431<br />

C-Afferenzen B200<br />

CAH s. kongenitale adrenale Hyperplasie<br />

CAH-Frauen B145<br />

Caissonkrankheit A 15, C290, C451<br />

Cajal-Retzius-Zellen B6, B108, B110f<br />

Calbindin A 442f, C387, C416<br />

Calcaneus B443±448<br />

Calcidiol C415<br />

Calciferole A221, C415<br />

Calcineurin A365, A 443<br />

±, Hemmung A 443<br />

Calcitonin A 377, C87, C96±98, C244,<br />

C483, C 526<br />

±, Knochenaufbau B369<br />

±, Wirkung C 98<br />

Calcitonin-CCRP-Gen A 377<br />

±, alternatives Spleiûen A 377<br />

±, C-Zellen der Schilddrüse A 377<br />

±, Nervenzellen A377<br />

Calcitonin-gene related peptide (CGRP)<br />

B200<br />

Calcitonin-Genprodukte B40<br />

Calcitriol A 222, A 225, C97, C415f, C479,<br />

C481<br />

±, Genregulation C416<br />

Calcium A452, B45, C 4, C23, C26, C97,<br />

C395, C 397, C399, C416<br />

±, Bindung an Albumin C6<br />

±, empfohlene Zufuhr C395<br />

±, Funktion C395<br />

±, Mangelsymptome C395<br />

±, Rückresorption C 97<br />

±, toxischer Bereich C395<br />

±, Vorkommen C395<br />

Gesamtregister A±D 245


246<br />

Calciumantagonist, physiologischer C395<br />

Calciumaufnahme, Darm C98<br />

Calciumausscheidung C97, C482<br />

±, hormonelle Regulation C482f<br />

Calciumbindungsproteine A99, A443,<br />

C416<br />

Calciumcarbonatkristalle B212<br />

Calciumdesensitivierung B386f<br />

±, Myofilamente B387<br />

Calciumeffektorproteine A443<br />

Calciumeinlagerung C97<br />

Calciumeinstrom A437, B37, C148, C150,<br />

C166<br />

±, Vergröûerung C166<br />

Calciumfreisetzung C24, C149f<br />

±, adrenerge Modulation C149<br />

±, Ca 2+ -induzierte B385<br />

±, calciuminduzierte C149<br />

±, dichtes tubuläres System C24<br />

±, IP3-vermittelte B52<br />

±, sarkoplasmatisches Reticulum C149f<br />

Calciumfreisetzungskanal C150<br />

Calciumgradient A443<br />

±, Wiederherstellung A443<br />

Calciumgradienten A442<br />

Calciumhaushalt C96, C98<br />

±, hormonelle Regulation C96<br />

±, Störungen C98<br />

Calciumhomöostase, Regulation C90<br />

Calcium-Ionenchelatoren C30<br />

Calciumkanäle A240, A440, A442, B30f,<br />

C150, C286, C387<br />

±, ligandengesteuerte B385<br />

±, rezeptorabhängige A442<br />

±, rezeptorgesteuerte C205f<br />

±, spannungsabhängige A442, B35, B48,<br />

B111, B137, B139, B385<br />

± ±, Schlieûung B48<br />

±, spannungsgesteuerte B17f, B32, B236,<br />

C205<br />

± ±, Struktur B18<br />

Calciumkonzentration A442, A454, B32f,<br />

C97, C344<br />

±, ¾nderungen B51<br />

±, cytosolische B 377, B380f, B385, C149f,<br />

C461<br />

± ±, Absinken B377<br />

± ±, Anstieg C149f<br />

± ±, Erhöhung B377<br />

± ±, glatte Muskelzellen B 385<br />

±, im Blut C97<br />

± ±, hormonelle Regulation C97<br />

±, intrazelluläre A435, A439, B137, B273,<br />

B313, C327<br />

±, sarkoplasmatische B378<br />

± ±, Anstieg B378f<br />

±, synaptische B37<br />

±, zelluläre C166<br />

± ±, Anstieg C166<br />

Calciummobilisierung A274, C97, C149,<br />

C410<br />

±, endoplasmatisches Reticulum A274<br />

Calciumoszillationen, intrazelluläre<br />

C556<br />

Calciumoxalat A48, C489<br />

Calciumphosphat C 97<br />

Calciumpumpe C150f<br />

Calciumpumpen A442<br />

Calciumreservoir, sarkoplasmatisches<br />

Reticulum (SR) B379<br />

Calciumresorption A216, C97, C387,<br />

C472, C483<br />

Calciumrückspeicherung, sarkoplasmatisches<br />

Reticulum C151<br />

Calciumschalter, Calmodulin B377<br />

±, Querbrückenzyklus B377<br />

±, Troponinkomplex B377<br />

Calciumsensitivierung B385f<br />

Calciumsensitivität, kontraktiler Apparat<br />

C150<br />

Calciumsignal, Verstärkermechanismus<br />

C149<br />

Gesamtregister A±D<br />

Calciumsignale, intrazelluläre B53<br />

± ±, metabotrope Glutamatrezeptoren<br />

B53<br />

Calciumspeicher, dichtes tubuläres System<br />

C24<br />

±, intrazellulärer A442<br />

Calciumspiegel, glattmuskulärer C205<br />

Calciumstoffwechsel, zellulärer A442<br />

Calciumtransportproteine C416<br />

Calciumurat C489<br />

Calciumwellen, interzelluläre A443<br />

CALCN-Familie A 241<br />

Caldesmon B373f, B377<br />

Calmodulin A99±101, A186, A248, A443,<br />

A466, B138, B171, B 305, B373f, B377<br />

±, Calciumschalter B377<br />

±, dreidimensionale Struktur A100<br />

calmodulinabhängige Kinase A433<br />

Calnexin A411f<br />

Calponin B373f, B377<br />

Calreticulin A411f<br />

Calretinin A442f<br />

Calvaria B487<br />

Calyces renales C485<br />

Calyces renales majores C485<br />

Calyces renales minores C459, C485<br />

CAM-Kinase B55<br />

CAM-Kinase-Weg B138<br />

cAMP (zyklisches Adenosin-3©,5©-monophosphat)<br />

A186, A242, A258, A351,<br />

A423±426, A436±439, B48, B171, B198,<br />

B314, B385f, C80, C106, C149f, C153,<br />

C171, C207, C210, C326f, C 344, C387,<br />

C474<br />

±, konstitutive Produktion A438<br />

±, relaxierende Wirkung B 386<br />

±, Thyreocyten A437<br />

±, Vasodilatation C171<br />

cAMP/cGMP-aktivierte Ionenkanäle B305<br />

±, Calciumsensibilität B305<br />

±, Offenwahrscheinlichkeit B305<br />

cAMP-abhängige Gene A 364<br />

±, Aktivierung A 364<br />

cAMP-abhängige Kinasen B137, C555<br />

cAMP-abhängige Protein-Kinase A394<br />

cAMP-abhängige Protein-Kinase A (PKA)<br />

A186, A433, A435<br />

cAMP-aktivierte Kationenkanäle B305f<br />

±, Aufbau B306<br />

cAMP-CAP-Komplex A 351<br />

cAMP-CAP-Protein A350<br />

Campher A220, B307<br />

cAMP-Kinase B138<br />

cAMP-Konzentration A 454, B305, B314<br />

±, intrazelluläre A277<br />

±, Riechzelle B305<br />

cAMP-Phosphodiesterase A258, A438f<br />

cAMP responsive element (CRE) A 364<br />

cAMP-Signalkaskade B304, C463<br />

cAMP-Spiegel A 437<br />

±, intrazellulärer A433<br />

Camptothecine A320<br />

CAMs (cell adhesion molecules) A451f,<br />

A455, A460<br />

±, Aggregierung A 460<br />

±, extrazellulärer Anteil A 452<br />

±, intrazellulärer Anteil A 452<br />

±, Isoformen A452<br />

Canaliculi C343<br />

Canaliculi biliferi C366, C368<br />

Canaliculus chordae tympani B493<br />

Canaliculus lacrimalis B254f<br />

Canaliculus mastoideus B492<br />

Canaliculus tympanicus B492<br />

Canalis adductorius B441<br />

Canalis analis C313f, C381f<br />

Canalis caroticus B492<br />

Canalis carpi B474, B479<br />

Canalis cervicis C540<br />

Canalis condylaris B491f<br />

Canalis facialis B 493, B495<br />

Canalis hypoglossi B405, B491<br />

Canalis incisivus B496<br />

Canalis infraorbitalis B253, B496, B508<br />

Canalis inguinalis B420<br />

Canalis isthmi C540<br />

Canalis mandibulae B499, C334<br />

Canalis musculotubarius B492<br />

Canalis nasolacrimalis B253<br />

Canalis neurentericus C577<br />

Canalis obturatorius B434, C310<br />

Canalis opticus B253, B279, B492f, B497<br />

Canalis pterygoidei B508<br />

Canalis pterygopalatinus B508<br />

Canalis pudendalis C312, C314<br />

Canalis pyloricus C338<br />

Canalis radicis dentis C331, C333<br />

Canalis spiralis cochleae, Apex B229<br />

±, Basis B229<br />

Canalis vertebralis B505, C132<br />

Candela A3<br />

Candida albicans A540, C351<br />

Candida torulopsis A516<br />

Cannabinoide C448<br />

Cannabinoidrezeptoren B 41<br />

Cannon-Bard-Theorie D66<br />

Cannon-Böhm-Punkt C306<br />

(CA) n-Sequenzen A502<br />

5©-Cap A390, A394<br />

CAP (Katabolitaktivatorprotein) A 356<br />

Cap-abhängige Initiation A391<br />

Cap-Bindungskomplex A372, A390,<br />

A394<br />

Capitulum humeri B465f<br />

Capping A372<br />

Capping-Enzyme A372<br />

Capping-Proteine A466f<br />

Capsaicin B171, B183, B197, B199, D 131<br />

Capside A534<br />

±, Struktur A534<br />

Capsidproteine A534<br />

Cap-Struktur A331, A372f, A380<br />

Capsula adiposa C308f, C454<br />

Capsula articularis B427, B435, B460,<br />

B465, B 499<br />

Capsula externa B 96f<br />

Capsula fibrosa C308, C365, C453±455,<br />

C478<br />

Capsula glomeruli C461<br />

Capsula interna B 95±97, B279<br />

±, Projektionsbahnen B97<br />

Cap-unabhängige Initiation A391<br />

Caput B433<br />

Caput costae B409<br />

Caput epididymidis C509<br />

Caput femoris B426f, B434<br />

±, Blutversorgung B427, B434<br />

Caput fibulae B435±437, B440, B442,<br />

B449<br />

Caput humeri B459, B461<br />

±, Krümmungsradien B459<br />

Caput mandibulae B498f<br />

Caput medusae C195, C359<br />

Caput nuclei caudati B97<br />

Caput obstipum B459<br />

Caput ossis metacarpi I B474<br />

Caput pancreatis C375<br />

Caput radii B466<br />

Caput tali B447<br />

Caput tibiae B435, B442<br />

Caput ulnae B469±471<br />

CapZ A466<br />

Carbamat C278<br />

Carbamatbildung C278<br />

Carbamino-CO 2 C277f<br />

Carbaminohämoglobin C273, C277<br />

Carbamoylaspartat A130, A304f<br />

Carbamoylphosphat A130, A285,<br />

A304±306<br />

±, mitochondrialer Ursprung A306<br />

±, Synthese A285<br />

Carbamoylphosphat-Synthetase A285<br />

Carbamoylphosphat-Synthetase I A304<br />

±, Stickstoffdonor A304


Carbamoylphosphat-Synthetase II<br />

A 304±306<br />

±, Stickstoffdonor A 304<br />

Carbanionen A 67, A 70, A 72<br />

Carbapeneme A522<br />

Carbenium-Ionen A 70, A73<br />

Carbin A57<br />

Carboanhydrase A 122, B369, C277, C343,<br />

C379f, C386f, C466f, C500, C520<br />

±, aktives Zentrum A 122<br />

±, Mechanismus A 122<br />

Carboanhydrase-Hemmer, Wirkort C477<br />

±, Wirkungsmechanismus C477<br />

Carbokationen A 70<br />

Carbonsäureamide A60, A 68<br />

Carbonsäureanhydride A 68<br />

Carbonsäurechloride A 60<br />

Carbonsäurederivate A69<br />

Carbonsäureester A60<br />

Carbonsäuren A 60, A 67±69, A164<br />

±, pK a-Werte A 69<br />

Carbonylanaloga A 67<br />

Carbonylgruppe A 67<br />

Carbonylverbindungen A 61f, A66f, A 69,<br />

A72<br />

±, Additionsreaktionen A72<br />

±, Keto-Enol-Tautomerie A 61f<br />

Carboxybiotin A 143<br />

g-Carboxyglutamat, Struktur A 139<br />

g-Carboxyglutaminsäure C27<br />

Carboxylasen C395, C414<br />

Carboxylatgruppen A 68, A 94<br />

±, Mesomeriestabilisierung A 68<br />

Carboxylester-Hydrolase C351<br />

Carboxylgruppen A 83<br />

±, pKa-Wert A87<br />

g-Carboxylierung A 138f, C30, C416<br />

±, von Glutaminsäure A139<br />

Carboxymethyltransferase A 109<br />

Carboxypeptidase A, Proenzym C379<br />

±, Reaktionsprodukt C379<br />

±, Spezifität C379<br />

Carboxypeptidase B, Proenzym C379<br />

±, Reaktionsprodukt C379<br />

±, Spezifität C379<br />

Carboxypeptidasen A99, A 147, A 282,<br />

C389<br />

±, Struktur A 99<br />

±, Topologie A99<br />

carcinoembryonales Antigen (CEA) C372<br />

Carcinogenaddukte A 504<br />

Carcinogene A 504, A 541<br />

±, Mykotoxine A 541<br />

Carcinogenese B324<br />

Carcinoide B57, C95<br />

Carcinoidsyndrom C95<br />

Carcinome A 447, A 461, B319, B324,<br />

B329<br />

±, Cytokeratinexpression B329<br />

±, gastrointestinale A342<br />

±, kolorektale A 342<br />

Carcinomzellen, epitheliale Leitstrukturen<br />

B324<br />

Cardia C339<br />

Cardiolipin A 225<br />

Caretaker C592<br />

Caretaker-Gene A512<br />

±, Mutationsrate A512<br />

Carina tracheae C244<br />

Carina urethralis C545<br />

Carnegie-Stadien C578<br />

Carnitin A 231, A 250, A 260<br />

Carnitin-Acyltransferase I C370<br />

Carnitinbiosynthese A 141, C411<br />

Carnitinmangel A231, A 260<br />

±, systemischer A247, A 250<br />

Carnitin-Palmitoyltransferase-Mangel<br />

A 260<br />

Carnitin-Translokase-Mangel A260<br />

Carnitintransporter A 231<br />

b-Carotin A 220f, C396f, C415<br />

Carotine A220<br />

Carotinoide C397<br />

±, Farbigkeit A 220<br />

Carpalia C586<br />

Carpus B471±474<br />

±, Kapselbandapparat B473<br />

±, Luxationstendenz B474<br />

±, Säulenkonzept B472<br />

±, Verknöcherung B472<br />

Carrier B320<br />

Carrierproteine A 162<br />

Carriersysteme B8<br />

Cartilagines nasi C235<br />

Cartilago arytaenoidea B247, B487<br />

Cartilago auriculae B226<br />

Cartilago corniculata B247, C243<br />

Cartilago costalis B409<br />

Cartilago cricoidea B247, B487, C244,<br />

C246<br />

Cartilago cuneiformis C243<br />

Cartilago epiglottica B247, C239<br />

Cartilago thyroidea B247, C240, C330,<br />

C334<br />

Cartilago trachealis B247f, C246<br />

Cartilago triticea B247<br />

Cartoons B281, B294<br />

Caruncula lacrimalis B254<br />

Caruncula sublingualis C324<br />

Carunculae hymenales C545, C547<br />

Cas A447<br />

Casein C571<br />

Casein-Kinase A 433<br />

Cäsiumchloridgradient A 336<br />

Caspase 8 A 483, A 486<br />

±, Substrat A 486<br />

Caspase 9 A 406, A 484<br />

Caspase-Kaskade A483f<br />

±, Substrate A 483<br />

Caspasen A 131, A 483, A 575<br />

Catecholamine A258, A 274, A289, A 437,<br />

A 444, B38, B55f, B134, C24, C93f, C96,<br />

C105±107, C 109, C479, C496, D 163<br />

±, Abbau B56<br />

±, Blutglucose steigernde Wirkung C96<br />

±, Inaktivierung C107<br />

±, Regulation des Blutzuckerspiegels C93<br />

±, Rezeptoren C106<br />

catecholaminerge Zellen C104<br />

±, sympathisches Nervensystem C104<br />

Catecholaminrezeptoren, G-Proteingekoppelte<br />

B55<br />

Catecholaminsynthese C93, C411<br />

±, geschwindigkeitsbestimmender Schritt<br />

C93<br />

±, Nebennierenmark C93<br />

Catechol-O-Methyltransferase (COMT)<br />

B42, B56f<br />

a-Catenin A455f<br />

b-Catenin A 445, A 453, A 455f, A 460,<br />

C580<br />

±, Transkriptionsfaktorkomplex A 460<br />

Cathepsine A 132, B10, B333, B357, B361<br />

Cauda epididymidis C509<br />

Cauda equina B66f, B400, C122, C309<br />

Cauda nuclei caudati B96f<br />

Cauda pancreatis C298, C375f<br />

Cava-Gallenblasen-Ebene C362<br />

Caveolae A233, B372, B385<br />

Caveolinprotein A 233<br />

Cavernae corporum cavernosum C528<br />

Cavitas abdominalis C293<br />

Cavitas dentis C331<br />

Cavitas glenoidalis B455, B459, B461<br />

Cavitas infraglottica C239<br />

Cavitas nasi C 235, C239<br />

Cavitas oris C238, C321<br />

Cavitas oris propria C239<br />

Cavitas pelvis C293<br />

Cavitas pericardialis C142<br />

Cavitas peritonealis C293<br />

Cavitas pleuralis C254<br />

Cavitas serosa testis B420<br />

Cavitas uteri C314, C533, C538f<br />

Cavum articulare B 407<br />

Cavum cranii B495<br />

Cavum dentis C332<br />

Cavum epidurale B69<br />

Cavum nasi B496<br />

Cavum pharyngis C334<br />

Cavum trigeminale B98<br />

Cavum tympani B 227, B495<br />

±, Wände B495<br />

cbfa1 (core binding factor) B364, B369<br />

cbl-Protein A449<br />

±, genetische Inaktivierung A 449<br />

C-BOX A 361<br />

CBP (CREB binding protein) A 369<br />

CCA-Sequenz A 382<br />

C±C-Bindungsabstände A 63<br />

CC-Dimere A 504<br />

C=C-Doppelbindungen A 58f<br />

CCD-Winkel (Centrum-Collum-Diaphysenwinkel)<br />

B428<br />

CCK-8 B39<br />

C±C-Mehrfachbindungen A 63<br />

CCR5A109<br />

CºC-Dreifachbindungen A 58f<br />

CC®TT-Mutationen A 505<br />

CD (cluster of differentiation) C35<br />

CD3 C35, C55<br />

±, Oberflächenexpression C55<br />

CD4 B10, C35, C58, C61<br />

±, Expression C61<br />

±, Funktion C58<br />

CD4-Helfer-T-Lymphocyten C74<br />

CD4-Helfer-T-Zellen C61<br />

CD4-T-Zellen C62f, C66f, C 71f, C77<br />

±, Aktivierung C63<br />

±, naive C64, C66<br />

± ±, Differenzierung C66<br />

CD8 C35, C58, C61<br />

±, Expression C61<br />

±, Funktion C58<br />

CD8-Killer-T-Zellen C61<br />

CD8-T-Zellen C62, C65±67, C69, C72f,<br />

C77<br />

±, Aktivierung C65f<br />

±, Costimulation C66<br />

CD14 A 523, C35<br />

CD16 C35<br />

CD19 C35<br />

CD28 C63±66<br />

CD34 C10, C35<br />

CD40 C33, C64±66<br />

CD40-CD40L-Interaktion C66<br />

CD40L C64, C66<br />

CD40-Ligand C33<br />

±, Punktmutation C33<br />

CD44 B344, B358<br />

CD45-Molekül A 425<br />

CD56 C35<br />

CD80 C63, C66<br />

CD80/86 C65<br />

CD86 C63, C66<br />

CD95C69, C71<br />

CD95-Ligand A 422, A484, C69, C71<br />

CDC6 A 329f<br />

CDC7 A 330<br />

Cdc25A402<br />

Cdk (cyclin-dependent kinase) A 480<br />

Cdk1 A402, C556<br />

±, Kinase Aktivität A 402<br />

Cdk2-Kinase A 482<br />

Cdk2-Komplexe A 481<br />

Cdk4 A481<br />

Cdk6-Komplexe A 481<br />

Cdk-Inhibitor A 482<br />

CD-Marker C35, C60<br />

±, Oberflächenexpression C60<br />

cDNA (complementary DNA) A 548, A550,<br />

A558<br />

±, doppelsträngige A 548<br />

cDNA-Klon A 562<br />

cDNA-Klonierung A548<br />

CD-Nomenklatur C35<br />

Gesamtregister A±D 247


248<br />

CDP A308<br />

CDP-Cholin A 272<br />

CDP-Diacylglycerin A 272<br />

CDP-Ethanolamin A272<br />

CDP-Phosphatidylcholin A 275<br />

Ced-9 A 485<br />

Cellulae ethmoidales B494, B496f,<br />

C236±239<br />

Cellulae mastoideae B492, B495<br />

cellule à double bouquet dendritique B6<br />

Cellulose A 158, A 161, A 539, C317, C388,<br />

C397<br />

±, Ballaststoff A161<br />

±, b-1,4-glycosidische Bindung A158<br />

Celsius-Skala A12<br />

Cementum C331±333<br />

Centriol C 514<br />

±, proximales C555<br />

Centriolen A81, A 472, A 478, A 573<br />

Centriolenpaar A80, A 472<br />

Centromere A 334, A 336, A 478, A 489f,<br />

A 546, C 513<br />

±, repetitive DNA A 490<br />

±, Satelliten-DNA A 336<br />

Centromerregionen A341, A 492<br />

±, Heterochromatin A 341<br />

Centrosomen A80, A464, A 468±470,<br />

A 472, A 478f<br />

Centrum ciliospinale B267, C109<br />

Centrum medianum B92<br />

Centrum tendineum B422, C129f<br />

Cephalosporine A515, A 522, A560<br />

CERA (cortical evoked response<br />

audiometry) B245<br />

Ceramid A 225, A 274<br />

±, Struktur A 226<br />

Ceramidase A 274, A 276<br />

Ceramide B390<br />

c-erbA-Protoonkogenfamilie C415<br />

c-erbA-Super-Genfamilie C416<br />

cerebelläre Ataxie A 512<br />

cerebelläre Erkrankungen, dysmetrische<br />

Bewegungen B528<br />

cerebelläre Kerne B526<br />

cerebelläre Neurone, Degeneration B511<br />

cerebelläre Nuclei B527<br />

cerebelläre Symptome B53<br />

cerebellärer Kortex B526±529<br />

±, Aufbau B528f<br />

±, Efferenzen B527<br />

±, Homogenität B527<br />

±, lokale inhibitorische Regelkreise B526<br />

±, multimodale Afferenzen B527<br />

Cerebellum B4, B77, B81, B87, B131,<br />

B133, B139, B215, B494, B519, C117,<br />

C220, D 53<br />

±, Hemisphären B87<br />

cerebrale Achromatopsie B285f, B290<br />

cerebrale Blutungen D 148<br />

cerebrale Durchblutungsstörungen B9<br />

cerebrale Hypoxämie C285<br />

cerebrale Hypoxie C285<br />

cerebrale Informationsverarbeitung B154<br />

cerebrale Ischämie B41, C285<br />

cerebrale Krampfanfälle C491<br />

cerebrale Lateralisation B107, B160<br />

±, kognitive Funktionen B107<br />

cerebrale Ödeme C 434<br />

cerebrale Schmerzverarbeitung, laterales<br />

System B203<br />

±, mediales System B203<br />

cerebrale Synapsen A 243<br />

±, Erregungsübertragung A243<br />

cerebraler Gefäûbogen B495<br />

cerebraler Glucosemetabolismus B116<br />

cerebraler Isokortex B107<br />

cerebraler Kortex B39, B105f, B108±110<br />

±, Dicke B108<br />

±, Gliederung B106<br />

±, histologische Differenzierung B110<br />

±, modularer Aufbau B109<br />

±, Ontogenese B110<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, pränatale Entwicklung B110<br />

cerebrales Gefäûendothel, Aktivierung<br />

durch Cytokine C434<br />

cerebrocerebelläre Afferenzen B527<br />

Cerebrocerebellum B526<br />

Cerebroside A 155, A226, A 275, B12<br />

±, Strukturen A226<br />

±, Vorkommen A226<br />

Cerebrospinalflüssigkeit A 284, B8<br />

±, Glutaminspiegel A284<br />

Cerebrum B495<br />

Ceroidlipofuszinose, neuronale A 213<br />

± ±, autosomal-rezessive Vererbung A 213<br />

Cerotinsäure A 217<br />

Cerumen B226<br />

Cerumenpfropfen B245<br />

cerveau isolØ B126<br />

Cervix C314<br />

Cervix uteri C533, C539<br />

C-Fasern B24, B178, B182f, B186,<br />

B195±197, B199, B201, B310, C223,<br />

C286, D 132<br />

±, Durchmesser B24, B186<br />

±, Funktion B24<br />

±, Leitungsgeschwindigkeit B24, B186<br />

±, Stimulation B197<br />

±, Warmempfindung B178<br />

C-Faser-Nozizeptoren B394<br />

±, Axonreflexe C230<br />

c-Fos A 362f, A 380f<br />

c-fos-Gen A 362f<br />

CFTR-Chloridkanal A 244, A397, A 436,<br />

A 566, C326f, C378f<br />

±, Lokalisation A 244<br />

±, NaCl-Sekretion A244<br />

CFTR-DF508-Protein A 412<br />

CFTR-Gen, Mutation C248<br />

CFUs (colony forming units) C9±11<br />

CGG-Codon A 379<br />

CGL s. Corpus geniculatum laterale<br />

CGL-Neurone, rezeptive Felder B279<br />

cGMP (zyklisches Guanosin-3©,5©-monophosphat)<br />

A 242, A 424f, A 437, A439f,<br />

B271, B273, B385f, C107, C 207, C342,<br />

C529<br />

cGMP-abhängige Calciumkanäle A 440<br />

cGMP-abhängige Kanäle A 242<br />

cGMP-abhängige Kationenkanäle B271<br />

cGMP-abhängige Natriumkanäle B273<br />

cGMP-Phosphodiesterase B271, B273,<br />

C530<br />

CGRP (calcitonin gene related peptide)<br />

A 377, B188, B199, B201, C106<br />

CH-acide Verbindungen A 67<br />

Chalazion B253<br />

Chancengleichheit D 104<br />

Chaos, deterministisches D 11<br />

Chaperone A398, A 404f, A 410f<br />

±, ER-Lumen A 410<br />

±, mtHsp70 A404<br />

charakteristische Strahlung A 30<br />

Charaktertypen D18<br />

Charcot-Marie-Tooth-(CMT-)Krankheit,<br />

X-chromosomale Form B13<br />

Charge-Transfer-Wechselwirkung A38±40<br />

Checkpoint-Kontrolle A 512<br />

Checkpointmechanismen A480, A 482<br />

Cheilognathopalatoschisis C319<br />

Cheilognathoschisis C319<br />

Cheiloschisis C319<br />

Cheilosis C394<br />

Chelatkomplexe A55f<br />

Chelatliganden A 56<br />

Chemie A311<br />

±, kombinatorische A 111<br />

±, organische A 57<br />

chemische Atemantriebe C287<br />

chemische Atmungsregulation C286<br />

chemische Bindungen A 36f<br />

chemische Formelsprache A 43<br />

chemische Gleichungen A 44<br />

chemische Mutagenese A 504<br />

chemische Noxen C35<br />

chemische Reaktionen A46, A 121<br />

±, Freiwilligkeit A46<br />

±, Temperaturabhängigkeit A121<br />

chemische Reaktivität A42, A 49<br />

chemische Signalübertragung B5<br />

chemische Synapsen B5, B28f, B31, B37<br />

±, aktive Zone B29<br />

±, physiologische Eigenschaften B29<br />

±, Signalübertragung B28f<br />

±, Struktur B29<br />

chemische Systeme A 46<br />

chemisches Gleichgewicht A120<br />

chemisch-physikalische Stressoren D 92<br />

Chemoattraktion B63<br />

Chemokin-Corezeptor A109<br />

Chemokine A 434, C17f, C45, C63, C91<br />

±, matrixassoziierte C18<br />

Chemorepulsion B63<br />

chemorezeptive Neurone C117<br />

chemorezeptive Zellen, Regenerationsfähigkeit<br />

B301<br />

Chemorezeptoren B99, B169, B180,<br />

C115, C 119, C341f, C354, C356, C440,<br />

C500<br />

±, arterielle C222<br />

±, Glomus caroticum B180<br />

±, periphere C448<br />

± ±, Erregung C448<br />

±, zentrale C120<br />

± ±, Insulin C120<br />

± ±, pH-Wert C120<br />

± ±, Toxine C120<br />

Chemorezeptorreflexe C120<br />

Chemosensoren C219, C222, C228, C232,<br />

C244, C 281, C286f<br />

Chemosensorenreflexe C285<br />

chemosynthetische Bakterien A 532<br />

Chemotaxis A 526, C20, C68<br />

Chemotherapie A 306, A 320, A 469, A 566,<br />

D146f, D 162<br />

Chenodesoxycholat C370<br />

Chenodesoxycholsäure A 222, A267f<br />

Cheyne-Stokes-Atmung C285<br />

Chiasma crurale B450<br />

Chiasma opticum B77, B92, B96, B99,<br />

B102, B146, B276, B278f, B284, C117<br />

±, Läsion B284<br />

Chiasma plantare B450<br />

Chiasmata C512<br />

Chimäre A 555<br />

chimäre Vektoren A546<br />

China-Restaurant-Syndrom B311<br />

Chinin B313<br />

Chininsulfat B312<br />

Chinolon-Antibiotika A 355<br />

Chinone A 65, A 138<br />

Chiptechnologie A 558<br />

chirales Kohlstoffatom A 61<br />

chirales Zentrum A 84<br />

Chiralität A 152<br />

±, Monosaccharide A152<br />

Chiralitätszentren A 61<br />

Chiropraktiker D 179<br />

Chirurgen D 118<br />

Chirurgie D107<br />

±, minimal invasive B421<br />

±, plastische B464<br />

±, refraktive B263<br />

chirurgische Eingriffe D137<br />

±, Vorbereitung D137<br />

Chitin A 158, A539<br />

±, Synthese A 539<br />

Chitinasen A 539<br />

Chitosan A 539<br />

Chitosomen A 539<br />

Chlamydia pneumoniae A 267<br />

Chlamydien A515, A 525, C539<br />

Chlamydieninfektionen B259<br />

Chlor A37, C399<br />

Chloracetate A69<br />

Chloramphenicol A 573


±, Wirkmechanismus A 395<br />

Chloressigsäure A 69<br />

Chlorid A 72, A 436, C4, C465, C467, C492<br />

±, Ausscheidung C465<br />

±, glomeruläre Filtration C465<br />

±, passive Resorption C467<br />

±, tubuläre Resorption C465<br />

±, tubuläre Sekretion C 465<br />

chloridabhängige Na + -Cotransporter<br />

A 250<br />

Chloride A69<br />

Chlorideinstrom B378<br />

Chloridgleichgewichtspotential B305<br />

Chlorid-Ionen B35f, B 45, B50, B54<br />

±, Gleichgewichtspotential B36<br />

±, Umkehrpotential B45, B54<br />

Chloridkanäle A240, A 244, B306, C205f,<br />

C248, C326f, C 343, C354, C378, C380,<br />

C386, C470f, C 475, C484<br />

±, ATP-abhängige (CFTR) A 241, A244<br />

±, Ca 2+ -abhängige B305f<br />

±, Ca 2+ -aktivierte C206<br />

±, ligandenaktivierte B46<br />

±, neurotransmitteraktivierte A244<br />

±, Stimulation C354<br />

Chloridkonzentration, intrazelluläre<br />

C492<br />

Chloridleitfähigkeit, somatische Membran<br />

B51<br />

Chloridresorption C387, C467, C470<br />

±, Dünndarm C387<br />

±, Kolon C387<br />

Chloridsekretion C354<br />

Chlorkation A 72<br />

p-Chlormercuribenzoat A 169<br />

Chlormethan A 64<br />

Chloroplasten A107, A 573<br />

±, prokaryontischer Ursprung A 573<br />

Chlorpromazin D170<br />

Chlorradikale A 72<br />

Chlorverbindungen, organische A64<br />

Choana C240, C334<br />

Choana nasi B506<br />

Choanen B 301, C236, C241, C334<br />

Cholangiocyten C370, C372<br />

Cholat A114, C370<br />

Cholecalciferal A225<br />

Cholecalciferol A 222, B370, C394<br />

25-Cholecalciferol C97<br />

Cholecystitis C303<br />

Cholecystokinin (CCK) A 442, B39f, B134,<br />

B142f, C227, C 341, C345f, C354, C357f,<br />

C380, C403<br />

±, biologisch aktive Formen B39<br />

±, Freisetzungsreiz C357<br />

±, Hauptwirkung C357<br />

±, mRNA B39<br />

±, Syntheseort C357<br />

Cholera A 436, A 526, A 529, C387, C495<br />

±, Elektrolytauscheidung A436<br />

±, Hypophyse A 436<br />

±, Schilddrüse A436<br />

±, Wasserauscheidung A 436<br />

Cholera-Lebendimpfstoff A 561<br />

Choleratoxin A 420, A 436, A 529, C350,<br />

C387<br />

±, Bindungsstelle C350<br />

±, KDEL-Sequenz A 420<br />

cholerischer Typus D 76<br />

Cholestase, intrahepatische A247<br />

±, progressive familiäre intrahepatische<br />

A 249<br />

Cholesterin A90, A216, A 222±225, A 232f,<br />

A 264, A 266, A 268f, B12, C79, C91f,<br />

C97, C233, C360, C370, C379, C391,<br />

C396, C516, C550, C563<br />

±, Ablagerung C233<br />

±, Ausscheidung A 266<br />

±, Membranbaustein A 221, A 263<br />

±, Positionen A 222<br />

±, Ringe A 222<br />

Cholesterinbedarf A 264<br />

Cholesterinbiosynthese A220, A 263,<br />

A 287f<br />

±, Schlüsselenzym A 264<br />

Cholesterinderivate A 222<br />

Cholesterinester A 215, A221, A 227,<br />

A 270f, B390, C379, C391<br />

Cholesterin-Esterase A131, C379, C391<br />

±, Cofaktor C379<br />

±, Glycogen-Phosphorylase A 131<br />

±, Reaktionsprodukt C379<br />

±, Spezifität C379<br />

cholesterinesterhaltige Vakuolen A 266<br />

Cholesterinhomöostase A 263<br />

Cholesterinimport, Regulation A 265<br />

Cholesterinkonzentration, intrazelluläre,<br />

Regulation A 266<br />

Cholesterinoleat A266<br />

cholesterinreduzierte Ernährung A 264<br />

Cholesterinseitenketten A262<br />

Cholesterinstoffwechsel A263<br />

±, Regulation durch PPARs A 263<br />

Cholesterinsynthese A 222, A 262<br />

Cholesterintransport A 271<br />

cholesterinüberladene Makrophagen<br />

A 266<br />

Cholesterinüberladung A 263<br />

Cholin A 224, A249, A 272, A522, B31,<br />

B34, C105, C469<br />

Cholin-Acetyltransferase (ChAT) B31f,<br />

B38, B64<br />

cholinerge Neurone B41, C103f<br />

±, parasympathisches Nervensystem C104<br />

cholinerge Neurotransmission B34<br />

cholinerge Rezeptoren B394<br />

cholinerge Synapsen B31, B37, B44<br />

Cholsäure A 223, A 267f<br />

±, hydrophile Seite A 223<br />

±, hydrophobe Seite A223<br />

±, Konjugation A 223<br />

Cholyl-CoA A 267<br />

chondrale Ossifikation B366<br />

Chondroblasten B350<br />

Chondrocyten B332, B338f, B342, B350,<br />

B359f<br />

±, hypertrophe B359, B362, B364, B369<br />

Chondrocytendifferenzierung B361, B364<br />

±, Wachstumsfuge B364<br />

Chondrogenese B361f<br />

±, Regulation B362<br />

Chondroitinsulfat A 159f, B9, B342±344,<br />

B399, C99, C367<br />

±, Struktur B342<br />

Chondroitinsulfatproteoglycan B343<br />

chondroitinsulfatreiche Grundsubstanz<br />

B258<br />

Chondroklasten B362, B364, B368<br />

Chondromodulin B360<br />

Chondrone B359f<br />

Chondroprogenitorzellen B361<br />

Chorda C126, C577<br />

Chorda dorsalis B349f, B361, B397f,<br />

B406, B487, C104, C126, C296<br />

Chorda tympani B83±85, B310, B492f,<br />

B495f, C323f, C327, C329<br />

Chordae tendineae C144<br />

Chordafortsatz C576f<br />

Chordaplatte C577<br />

Chordin B59f, B350, C580f<br />

Chorea Huntington A 132, A503, A 555,<br />

B531<br />

±, tierexperimentelles System A 555<br />

±, Triplett-Expansionen A 503<br />

Chorion C561<br />

Chorion frondosum C561<br />

Chorion laeve C561<br />

Choriongonadotropin C83, C536<br />

Chorionhöhle C575f<br />

Chorionplatte C561<br />

Chorionzotten C227, C365, C559, C561<br />

choroidale Gefäûe B270<br />

Choroidea B255, B257f<br />

±, Schichten B258<br />

Christie, A. B27<br />

Christmas-Faktor C26<br />

Chrom A147, C395, C397<br />

±, empfohlene Zufuhr C395<br />

±, Funktion C395<br />

±, Mangelsymptome C395<br />

±, Vorkommen C395<br />

chromaffine Zellen B63, C93, C95, C105,<br />

C113<br />

±, extraadrenale C109<br />

±, Nebennierenmark C105<br />

±, neuroendokrine C104<br />

± ±, Nebennierenmark C104<br />

Chromane C417<br />

Chromanring A 220f<br />

Chromatiden A478f, A 489<br />

Chromatin A313, A 338f, A 370, A 473,<br />

A478<br />

±, Fiberstruktur A 339<br />

±, Filamentstruktur A339<br />

±, inaktives A 341<br />

±, limitierte Spaltung A339<br />

±, Organisationsformen A338<br />

±, transkriptionell aktives A341<br />

±, Verdichtung A 370, A478<br />

Chromatin-Remodellierung A361, A 370<br />

Chromatin-Remodellierungsmaschinen<br />

A341f<br />

Chromatinschleifen A 340<br />

Chromatinstruktur A 339, A341f, A 369,<br />

A398<br />

±, Auflockerung A341, A 369<br />

chromatische Aberration A 27, B270, B288<br />

Chromatogramm, Entwicklung A 88<br />

Chromatographie A 112f, A296<br />

chromatolytische Reaktion B10<br />

Chromatosom A 339<br />

Chromogranin B55<br />

Chromogranine C93, C95<br />

chromophobe Vorläuferzellen C86<br />

chromophobe Zellen C84<br />

chromophobes Hypophysenadenom<br />

B253<br />

Chromophore A 64, A 116, A127<br />

±, NADH A 127<br />

Chromosom, bakterielles A 531f<br />

± ±, F-Faktor A531<br />

± ±, Transposons A 532<br />

±, ringförmiges A 196<br />

Chromosom 1 A 338, B8<br />

±, Gröûe A 338<br />

±, Rhesuslocus C16<br />

Chromosom 2 C50<br />

Chromosom 6 C58f<br />

±, HLA-Komplex C58f<br />

Chromosom 7, Blaupigment B290<br />

Chromosom 9 C22<br />

Chromosom 14 A 493<br />

±, Immunglobulin-H-Locus C49<br />

Chromosom 22 C50<br />

±, abnormes C22<br />

±, Mutation B232<br />

Chromosom 23 A 338<br />

±, Gröûe A 338<br />

chromosomale DNA A 477, A 547<br />

±, klonierte Gene A547<br />

±, Replikation A477<br />

chromosomale Instabilität D 163<br />

chromosomale Kondensation C514<br />

chromosomale Translokationen A 366<br />

Chromosomen A 338, A 398, A 402, A 478,<br />

A489, A 519, A530, A 573, B145, C513,<br />

D163<br />

±, akrozentrische A489<br />

±, Anzahl A489<br />

±, Bewegung A 478<br />

±, dekondensierte A479<br />

±, eukaryontische A 328<br />

±, homologe A 335, A490, A 509<br />

±, Kondensation A 402, A 478<br />

±, metazentrische A 489<br />

±, mütterliche C512<br />

Gesamtregister A±D 249


250<br />

±, p-Arm A489<br />

±, q-Arm A489<br />

±, Struktur A 489<br />

±, submetazentrische A 489<br />

±, väterliche C512<br />

Chromosomenabbau A 528<br />

Chromosomenaberrationen, numerische<br />

A 492, C 514<br />

±, strukturelle A 492<br />

±, unbalancierte A 492<br />

± ±, Down-Syndrom A 492<br />

Chromosomenabschnitte A491, A 574<br />

±, AT-reiche A 491<br />

±, GC-reiche A 491<br />

±, Neukombination A 574<br />

Chromosomenaufbau A491<br />

Chromosomenbrüche A 492<br />

Chromosomendarstellung A491<br />

Chromosomenenden A 313, A 328f, A 336,<br />

A 482<br />

±, Replikation A 328, A482<br />

±, Satelliten-DNA A 336<br />

Chromosomengröûe A 489<br />

Chromosomeninstabilität A 511<br />

Chromosomenmutationen A 347, A 482,<br />

A 501<br />

Chromosomenpaare A 489<br />

±, Gruppen A 489<br />

Chromosomensatz, männlicher A490<br />

±, Reduktion C511<br />

±, weiblicher A490<br />

Chromosomenstörungen A 493<br />

±, gonosomale A 492<br />

±, numerische A493<br />

±, strukturelle A 493<br />

Chromosomenteile, Austausch C511<br />

Chromosomentranslokationen A486,<br />

A 511<br />

Chromosomenveränderungen A 493<br />

Chromsalze C93, C109<br />

chronifizierte Schmerzen D 130<br />

chronisch Kranke D 179<br />

chronisch obstruktive Lungenerkrankungen<br />

C447<br />

±, Rehabilitation C447<br />

chronisch-degenerative Erkrankungen<br />

D96<br />

±, Risikofaktoren D96<br />

chronische Anämie A371<br />

chronische Antigenexposition C72<br />

chronische Antigeninhalation C72<br />

chronische Bronchitis B358, C502,<br />

D 191<br />

chronische degenerative Nierenerkrankungen<br />

C481<br />

chronische Entzündungen A 244, B356,<br />

B456<br />

±, Kapselbandapparat B456<br />

±, Lunge A244<br />

±, Pankreas A244<br />

±, Therapie A279<br />

chronische Gastritis C347<br />

chronische Gefäûerkrankungen C175<br />

chronische Gesichtsschmerzen D122,<br />

D 135<br />

chronische Gewebeläsionen B197<br />

chronische Hepatitis (CH) B328<br />

chronische Hyperglycämie C96<br />

chronische Hypoxämie C285<br />

chronische Infektionen C72<br />

chronische Infektionserkrankungen<br />

A 565<br />

chronische Kopfschmerzen D 120, D122,<br />

D 135<br />

chronische Krankheiten A 565, C396, D4,<br />

D 185, D 193f, D198<br />

±, asymptomatische D4<br />

±, Belastungen D192f<br />

±, Dunkelziffer D 4<br />

±, Multikausalität D 185<br />

±, Partnerbeziehung D 194<br />

±, Prävention C396, D 198<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, soziale Belastungserfahrungen D194<br />

±, Therapie A 565<br />

chronische Labyrinthläsionen, Ruheaktivität<br />

B221<br />

chronische Leukämien C22<br />

chronische Niereninsuffizienz C399<br />

chronische Rückenschmerzen D 122,<br />

D 135<br />

chronische Schmerzen B194, D 127±131,<br />

D 136, D 138, D 173<br />

±, Biofeedback D 9<br />

±, Depression D167<br />

±, Lernprozesse D134<br />

±, muskuläre Genese D 135<br />

±, operante Verstärkung D 130<br />

±, psychophysiologische Therapie D 134<br />

±, Suizid D 167<br />

±, Ursachen D 134<br />

±, vaskuläre Genese D 135<br />

chronische Schmerzpatienten D 122<br />

chronische Volumenbelastung C176<br />

chronischer Alkoholmissbrauch A 135,<br />

B130f, C378, C411<br />

chronischer Schmerzmittelmissbrauch<br />

C478<br />

chronischer Stress A 259, D138<br />

±, verlangsamte Wundheilung D138<br />

chronisches Glaukom B260<br />

chronisch-lymphatische Leukämie (CLL)<br />

C22<br />

chronisch-myeloische Leukämie (CML)<br />

C22<br />

chronisch-obstruktive Bronchitis C267<br />

Chronotropie, negative C153<br />

±, positive C153, C439<br />

Chunks D 57<br />

Chylomikronämie, familiäre A 272<br />

Chylomikronen A 227f, A259, A 270,<br />

A 272, A 378, C167, C216, C351, C391,<br />

C415<br />

±, Apolipoproteine A 227<br />

±, Ausschleusung C351<br />

±, Halbwertszeit A270<br />

±, Zusammensetzung A227<br />

Chylomikronen-Remnants, Halbwertszeit<br />

A 270<br />

Chylomikronensaum A 272<br />

Chylus A270, C353<br />

Chymotrypsin A 100f, A 123, A282, C6,<br />

C379, C389<br />

±, modularer Aufbau A 100<br />

±, Proenzym C379<br />

±, Reaktionsmechanismus A123<br />

±, Reaktionsprodukt C379<br />

±, Spezifität C379<br />

Chymotrypsinogen A 131, C379<br />

Chymus C320, C341, C347f, C381<br />

±, Durchmischung C347<br />

±, Eindickung C381<br />

±, Weitertransport C348<br />

CIG-Codon A379<br />

Cilia B254<br />

Ciliaten A 376<br />

Cilien A 470, A 573, B 7, B212, B302,<br />

C244f, C588<br />

±, Schlagfrequenz A443<br />

Cilienbewegung, koordinierte A455<br />

Ciliendyneine A 471<br />

Cimetidin A249, C345<br />

1,8-Cineol B307<br />

Cingulin A 453f<br />

Cingulum B97, B151<br />

±, anteriores B530<br />

CIPA-Syndrom (congenital insensitivity to<br />

pain with anhidrosis) B193<br />

Ciprofloxacin A320, A 520<br />

circadiane Oszillatoren, endogene B123<br />

circadiane Periodik D 68<br />

circadiane Rhythmik C20, C91<br />

±, Cortisolkonzentration C91<br />

±, Eosinophilenzahl C20<br />

±, Glucocorticoidsekretion C20<br />

circadiane Schlafverteilung B123<br />

circadianer Rhythmus B92, B123f, D 164,<br />

D167<br />

±, Desynchronisation B 124<br />

±, molekulare Mechanismen B123<br />

±, Resynchronisation B124<br />

±, Steuerung B123<br />

Circulus arcuatus B165<br />

Circulus arteriosus cerebri B495, B507<br />

Circulus arteriosus sclerae B257<br />

Circulus arteriosus Willisii B101f<br />

Circulus iridis B260<br />

Circumferentia articularis B466<br />

cis-Golgi A 413±415<br />

cis-Konformation A91, A410<br />

Cisplatin, Krebstherapie A56<br />

cis-regulatorische DNA-Elemente A 351f<br />

±, RNA-Polymerase II A 352<br />

cis-regulatorische Elemente, interne A361<br />

Cisterna ambiens B99f<br />

Cisterna cerebellomedullaris B99±101<br />

Cisterna chiasmatis B99f<br />

Cisterna chyli C39, C307, C359f<br />

Cisterna interpeduncularis B 100<br />

Cisterna lumbalis B100<br />

Cisterna opticum B99<br />

Cisternae subarachnoideae B99<br />

cis-trans-Isomerie A61<br />

cis-trans-Isomerisierung A 218<br />

cis-trans-Peptidbindungen A 105<br />

Cistron A 331<br />

Citrat A 164, A 168, A 174, A 200, A 253f,<br />

C30, C468, C525<br />

±, Regulation des Kohlenhydratstoffwechsels<br />

A189<br />

±, Translokatoren A 200<br />

Citrat-Lyase A178, A 253f<br />

Citrat-Synthase A 129, A175f, A 254<br />

±, Aktivatoren A176<br />

±, Inhibition A176<br />

Citratzyklus A 143, A 174±178, A187f,<br />

A200, A 204, A253, A 255, A261,<br />

A285±287, A 292, C167, C438, C443,<br />

C446, C 467<br />

±, Aminosäurenbiosynthese A 292<br />

±, amphibole Natur A178<br />

±, Atmungskette A 204<br />

±, erster Kontrollpunkt A 175<br />

±, Lokalisation A177<br />

Citronensäure A 164, A174, B312<br />

Citronensäurezyklus A177<br />

Citroyl-CoA-Thioester A 175<br />

Citrullin A89, A 285, A 289<br />

Citrullinämie A 293<br />

Citrullinkonzentration A 292<br />

c-Jun/ATF2-Heterodimer A 370<br />

c-jun-Gen A 362f<br />

c-Jun-Protein A358, A 362f, A 381<br />

±, Halbwertszeit A 363<br />

CK-Expressionsprinzipien, Epithelien B326<br />

CK-Filamente, Verklumpung B328<br />

CK-Filamentsystem B327<br />

CK-Muster, Hepatocyten B325<br />

±, Magen-Darm-Trakt B325<br />

±, Veränderungen B325<br />

CK-Paare B325f<br />

CKs s. Cytokeratine<br />

Clara-Zellen B323, C245, C249<br />

±, Sekret C249<br />

Clathrin A 233, A415, A 418, B5<br />

clathrinabhängige Endocytose A417<br />

Clathrin-AP1-Vesikel A 413<br />

Clathrin-AP2-Vesikel A 413<br />

clathrin-coated pits A233<br />

Clathrinhülle A 415, A 419<br />

Clathrinkorb A 418<br />

Clathrinmäntel, Triskelion A418<br />

clathrinummantelte Grube (coated pit)<br />

A418f<br />

Clathrin-Vesikel A81, A415, A 418f<br />

Claudine A 452±454<br />

Claustrum B94, B96f


Clavicula B455±457, B464, B504f, C129,<br />

C135<br />

Clearance C464f<br />

Climacterium virile C 531<br />

CLIP (class II invariant chain peptide) C58<br />

CLIP (corticotropin-like intermedary<br />

peptide) B39, C87<br />

Clitoris C487<br />

Clivus B 491f, C239<br />

Cl ± -Cotransporter, elektroneutrale A 247<br />

Cl ± -getragener Auswärtsstrom C148<br />

Cl ± -HCO3 ± -Austauscher A 238±248, C277f,<br />

C343, C345, C354, C369, C373, C379f,<br />

C384, C386f, C 475, C498<br />

Clock B123<br />

Clostridien B32<br />

Clostridium A516, A 525<br />

Clostridium botulinum A 417, A 529, B32<br />

±, Toxin A417<br />

Clostridium perfringens A 273f<br />

Clostridium tetani A417, A 529, B32<br />

±, Toxin A417<br />

Clozapin B92<br />

Clumping Factor A 522<br />

±, Staphylococcus aureus A 522<br />

Clupanodonsäure A 217<br />

Cluster-Bildung A 460<br />

Clustering C24<br />

±, von Acetylcholinrezeptroren B31, B64<br />

Cluster-Kopfschmerz B200<br />

cM (centiMorgan) A496<br />

CMC (cell-mediated cytotoxicity) C69<br />

cMOAT (canalicular multispecific organic<br />

anion transporter) C369, C372<br />

CMP-N-Acetylneuraminsäure A 415<br />

c-Myc A 380<br />

c-myc C416<br />

cMyc/Max A 98<br />

c-myc-Gen A322, A 369, A483, A 487<br />

±, Mutationen A 487<br />

±, mutationsbedingte Überexpression<br />

A 322<br />

CNG-Familie A 242, A 440<br />

CNTF (ciliary neurotrophic factor) B64f<br />

CO B42<br />

CoA s. Coenzym A<br />

Coaktivatoren A 366, A 369<br />

±, transkriptionelle A 359<br />

Coalitio B472<br />

CoA-Spiegel, Regulation A 143<br />

coated vesicles A 81, A418, B33, B49,<br />

C466<br />

coatomers A 413<br />

Cobalamin A145f, A 287, A 289, A 294,<br />

C345, C394, C412<br />

±, empfohlene Zufuhr C394<br />

±, Funktion C394<br />

±, Mangelsymptome C394<br />

±, Struktur A 145<br />

±, toxischer Bereich C394<br />

±, Vorkommen C394<br />

Cobalaminmangel C392<br />

Cobalt A145, A 147, C412<br />

Cocain A 250, B42, B56<br />

Cochlea A 455, B85, B207f, B226f, B229,<br />

B231f, B235, B 237, B239, B242<br />

±, Aufbau B229<br />

±, efferente Fasern B232<br />

±, Ionenverhältnisse B231<br />

±, Schädigung B246<br />

Cochlea-Implantate B238, B251<br />

cochleärer Transduktionsapparat B236<br />

±, Empfindlichkeit B236<br />

Cochleotopie B234<br />

Cocktail-Party-Phänomen B243, D48f<br />

Code, Ciliaten A 385f<br />

±, degenerierter A 385<br />

±, Degenerierung A 548, A 575<br />

±, Degenerierungsgrad A 386<br />

±, genetischer A 311, A 330, A 378, A 385f,<br />

A 548, A 561, A 575<br />

±, Mitochondrien A385f<br />

±, posttranskriptionelle Veränderung<br />

A 378<br />

±, Universalität A 386, A561<br />

Codierung D 49, D 51<br />

±, kontextabhängige D 58<br />

±, Kontraste B275<br />

± ±, Ganglienzellen B275<br />

±, somatosensorische B168<br />

± ±, Gyrus postcentralis (SI) B168<br />

Codon-Anticodon-Wechselwirkung A388,<br />

A 392, A 395<br />

±, Prüfung A392<br />

Codonerkennung A 391, A 395<br />

Codonhäufigkeit A 386<br />

Codons A382, A 385, A572<br />

±, mRNA A 385<br />

Codontriplett A386, A 389, A392<br />

Codon-Usage A 386, A 573<br />

±, mitochondriale Gene A 573<br />

±, nucleäre Gene A 573<br />

C=O-Doppelbindung A 67<br />

Coenzym A C395, C414<br />

Coenzym A (CoA) A 141±143, A289, A 295,<br />

A 342<br />

±, Acylgruppenübertragungspotential<br />

A 141<br />

±, Struktur A 142<br />

Coenzym B 12 A 145f, A 294, A572<br />

±, Struktur A 145<br />

Coenzym K, Antagonisten A 139<br />

Coenzym Q A138, A 205<br />

±, Atmungskette A138<br />

Coenzyme A 89, A 113, A 135f, A149,<br />

A 289, A 295<br />

±, als Energiespeicher A 135<br />

±, als Gruppenüberträger A 135<br />

±, Funktionen A 135f<br />

±, lösliche A 136<br />

±, Nucleotide A 295<br />

±, Übertragung von Reduktionsäquivalenten<br />

A136<br />

Coeruloplasmin A 146, C5, C372<br />

±, Funktion C5<br />

±, Molekülmasse C5<br />

a2-Coeruloplasmin C7<br />

±, Kupfertransport C7<br />

Cofaktoren A122, A 135, A146<br />

±, Schwermetall-Ionen A 146<br />

±, Substratbindung A122<br />

Cofaktoren des Energiestoffwechsels<br />

C397<br />

Coffein A439, B41, B381, C346, C401<br />

±, anregende Wirkung B41<br />

Cofilinfamilie A 467<br />

C=O-Gruppe A59<br />

Cohesine A 478, A482<br />

Coiled-Coil-Struktur A 98, A416, A 470,<br />

A 472<br />

Coiled-Coil-Tripelhelix B347<br />

Colamin A 224<br />

Colchicin A303, A 469, B6<br />

Colicin A 395<br />

Colipase C379, C391<br />

Colitis ulcerosa A279<br />

Colliculus facialis B77<br />

Colliculus inferior (IC) B77, B79, B 81, B83,<br />

B240, B243<br />

Colliculus seminalis C507, C525, C528<br />

Colliculus superior B77, B79f, B243,<br />

B276, B279, B294<br />

±, Eingänge B279<br />

±, Steuerung schneller Augenbewegungen<br />

B279<br />

±, visuelles Reflexzentrum B79<br />

Collum anatomicum B459f<br />

Collum chirurgicum B460, B462, B464<br />

Collum costae B409<br />

Collum dentis C332<br />

Collum femoris B427, B434<br />

±, Blutversorgung B434<br />

Collum fibulae B442<br />

Collum mandibulae C330<br />

Collum tali B447<br />

Collum vesicae biliaris C371<br />

Colon ascendens C293, C301, C306, C 349,<br />

C381f<br />

Colon descendens C121, C293, C301,<br />

C306, C 309, C314, C318, C381<br />

Colon sigmoideum C293, C306, C313±<br />

315, C381<br />

Colon transversum C293, C296±298,<br />

C302±304, C306, C318, C 381f<br />

Colorado-Zeckenfieber A 536<br />

Columna fornicis B97<br />

Columna renalis C454f<br />

Columna rugarum posterior C545<br />

Columna vertebralis B397<br />

Columnae anales C311, C383<br />

Coma vigile B109, B125<br />

C±O-Mehrfachbindungen A63<br />

Commissura alba B 67<br />

Commissura anterior B77, B92±94, B96f,<br />

B146, B 160<br />

Commissura fornicis B77, B97, B160<br />

Commissura grisea B67<br />

Commissura labiorum C546<br />

common variable immundeficiencies<br />

(CVID) C73<br />

Community Medicine D198<br />

COMP (cartilage oligomeric matrix<br />

protein) B 345, B360<br />

Compliance C202, C260, C263f, D34,<br />

D118, D 144, D149<br />

±, Abnahme C264<br />

±, arterielles System C202<br />

±, Pathophysiologie C263f<br />

±, Venensystem C202<br />

Compressio cerebri B101<br />

Compton-Effekt A30<br />

Computertomographie A 30, B115<br />

Concha B226f<br />

Concha nasalis inferior B488, B490,<br />

B496f, C236±239, C241<br />

Concha nasalis media C237±239<br />

Concha nasalis superior C236, C239<br />

Conchae nasales B497<br />

Conconi-Test C444<br />

Condylus lateralis B435<br />

Condylus medialis B435<br />

Condylus occipitalis B404, B491±493<br />

Condylus tibiae B435<br />

Confluens sinuum B494f<br />

Conjugata vara C310<br />

Conjunctiva B258<br />

Conjunctiva bulbi B253<br />

Conjunctiva palpebrae B253<br />

Connexin 32 B13<br />

Connexine A 452±454, B12, B28, C43,<br />

C152, C 588<br />

Connexin-Gene A 455<br />

±, Erregungsleitungssystem C152<br />

±, Mutationen A 455<br />

±, ventrikuläres Arbeitsmyokard C152<br />

Connexone A 454, B28, C147, C152<br />

±, elektrische Leitfähigkeit C152<br />

Connexus intertendinei B480<br />

Connors Rating Scale D 122<br />

Conotoxine A 139<br />

Conscientiousness D 76<br />

Constant-Field-Gleichung B14<br />

constraint-induced movement therapy<br />

D149<br />

Conus arteriosus C143<br />

Conus cordis C139f<br />

Conus elasticus B247, C243<br />

Conus medullaris B66f<br />

Conusseptum C140f<br />

±, Entwicklungsstörung C141<br />

Coping D 31, D 72, D 140f, D 192<br />

Coping-Modell von Lazarus D 72<br />

Coping-Ressourcen D 72<br />

COP-Proteine (Coat Proteins) A 413<br />

COP-Vesikel A 413f<br />

Cor pulmonale C283<br />

Gesamtregister A±D 251


252<br />

Core-Enzym A 348f<br />

Core-Polysaccharid A523<br />

Corepressoren A 359, A366, A 369f<br />

Core-Promotor A360f<br />

Core-Proteine B342f<br />

Core-RNA-Polymerase A 348<br />

Corezeptoren C58, C61<br />

±, HLA-Moleküle C58<br />

Cori-Zyklus A 189, A 191, A 212, C369<br />

Cornea A27, B84, B255, B257, B331f,<br />

B351, B353<br />

±, ECM B332<br />

±, Grundsubstanz B353<br />

±, Transparenz B353<br />

Cornea-Dystrophie (Meesmann) B328<br />

Cornealreflex B260<br />

Cornified Envelope B390<br />

Cornifin B321<br />

Cornu anterior B67, B100<br />

Cornu inferior B100<br />

Cornu laterale B67<br />

Cornu majus C240, C322<br />

Cornu posterior B67, B100<br />

Cornu superius C240<br />

Corona C40, C43<br />

Corona ciliaris B261<br />

Corona dentis C331f<br />

Corona glandis C527<br />

Corona radiata C535, C556<br />

Corpora albicantia C532<br />

Corpora cavernosa C507, C527f, C530<br />

±, Funktion C528<br />

±, Histologie C528<br />

Corpora lutea C534<br />

Corpus C322, C342<br />

Corpus adiposum infrapatellare B435,<br />

B439<br />

Corpus adiposum orbitae B253, B498<br />

Corpus albicans C537<br />

Corpus amygdaloideum B94, B133, C117<br />

Corpus anococcygeum C383<br />

Corpus atreticum C537<br />

Corpus callosum B96±98, B146, B160,<br />

B163, B240, B283, C117<br />

Corpus cavernosum clitoridis C546±548<br />

Corpus cavernosum penis C522<br />

Corpus cavernosum recti C313, C383<br />

Corpus ciliare B84, B258<br />

Corpus clitoridis C547<br />

Corpus costae B409<br />

Corpus fibrosum C537<br />

Corpus fibulae B442<br />

Corpus gastricum C338f<br />

Corpus geniculatum laterale (CGL) B77f,<br />

B92, B96, B109, B123, B175, B267,<br />

B274, B276, B278f, B282, B284<br />

±, Läsion B284<br />

±, magnozelluläre Schichten B278<br />

±, Repräsentation der Fovea B279<br />

±, Schichten B279<br />

Corpus geniculatum mediale B77, B80,<br />

B92, B175, B240, B243<br />

Corpus haemorrhagicum C536<br />

Corpus linguae C238, C321f<br />

Corpus luteum C535f<br />

Corpus luteum cyclicum C536<br />

Corpus luteum graviditatis C536<br />

Corpus luteum menstruationis C536<br />

Corpus-luteum-Phase C536<br />

Corpus mamillare B77, B91±93, B96,<br />

B131f, B146, C 117<br />

Corpus mandibulae B498<br />

Corpus maxillae B496<br />

Corpus ossis hyoidei C239<br />

Corpus ossis ilii B415<br />

Corpus ossis ischii B415<br />

Corpus ossis pubis B415<br />

Corpus pancreatis C 298, C301, C375f<br />

Corpus penis C527<br />

Corpus pineale B77, B92, B97<br />

Corpus restiforme B215<br />

Corpus rubrum C536<br />

Gesamtregister A±D<br />

Corpus spongiosum C311, C507, C522,<br />

C527f, C530<br />

±, Blutversorgung C528<br />

Corpus sterni B410<br />

Corpus striatum s. Striatum<br />

Corpus subthalamicus B96<br />

Corpus tibiae B442<br />

Corpus trapezoideum B80<br />

Corpus uteri C314, C532f, C538f<br />

Corpus vertebrae B399, B406<br />

Corpus vesicae C311, C486<br />

Corpus vesicae biliaris C371<br />

Corrinoide C412<br />

Corrinring A 145<br />

Cortex cerebelli B88f<br />

Cortex cerebri B96, B105, C116<br />

±, Cytoarchitektur B105<br />

±, makroskopische Gliederung B105<br />

Cortex entorhinalis B131<br />

Cortex ovarii C532<br />

Cortex perirhinalis B131<br />

Cortex renalis C454<br />

Corticoide A 222<br />

Corticoliberin C85<br />

Corticosteroide A 367, C448<br />

Corticosteron A234, A 269, C92<br />

corticotrope Zellen C82, C86<br />

Corticotropin (ACTH) C85, C 91<br />

Corticotropin-Releasing-Faktoren B40<br />

Corticotropin-Releasing-Hormon (CRH)<br />

B144, C82f, C85, C91, C 222, C403f,<br />

C406<br />

Corti-Organ A468, B230, B232, B234,<br />

B236<br />

Cortisol A 224, A 268f, A 273, A334f,<br />

A 401, C21, C80±83, C91f, C406, D11f,<br />

D 147<br />

±, Funktionen C91<br />

Cortisol bindendes Globulin C6<br />

Cortisolkonzentration C82, C91<br />

±, circadiane Rhythmik C91<br />

±, negativer Rückkopplungsmechanismus<br />

C91<br />

±, Regulation C82<br />

Cortisolsynthese A498<br />

Cortison A 268f, A424<br />

±, Blutzuckererhöhung C439<br />

Corynebacterium diphtheriae A 395,<br />

A 528f<br />

Co-Smads A 365<br />

Cosmide A546<br />

±, Kapazität für Fremd-DNA A 546<br />

Costa B409<br />

Costa I B503f, B506, C128f<br />

Costa II C128<br />

Costa III C128<br />

Costa XII C309<br />

Costae fluctuantes B409<br />

Costae spuriae B409<br />

Costae verae B409<br />

Cosubstrate A 135, A 246<br />

cotranslationaler Import A 404<br />

Cotransmission B38<br />

Cotransmitter B38, B52, B202<br />

±, ATP C205<br />

±, NMDA-Rezeptoren B52<br />

Cotransporter A 246, B320<br />

±, elektroneutrale A 250<br />

COUP (chicken ovalbumine upstream<br />

promoter binding protein) A 335<br />

COUP-Transkriptionsfaktor A 335<br />

Cowper-Drüsen C312, C487, C509, C522,<br />

C524, C527f<br />

±, Sekret C527<br />

COX-1 (Cyclooxygenase-1) A277f<br />

±, Funktionen A 278<br />

COX-2 (Cyclooxygenase-2) A277±289,<br />

B200<br />

±, Entzündung A 277<br />

±, Funktionen A 278<br />

±, Hemmung A 277<br />

±, Schmerz A 277f<br />

±, spezifische Hemmstoffe A 279<br />

Coxa norma B428<br />

Coxa valga B428<br />

Coxa vara B428f<br />

Coxarthrose B429, B454<br />

Coxsackie-Virus A 535<br />

±, Integrine A 535<br />

CPB/p300-Coaktivator A 370<br />

CPEO (chronische progressive externe<br />

Ophthalmoplegie) A 344<br />

C-Peptid A 414, C80<br />

±, Proinsulin A414<br />

CpG-Dinucleotide A370f, A 505<br />

±, methylierte A 513<br />

± ±, Erbkrankheiten A 513<br />

± ±, Punktmutationen A 513<br />

CpG-Inseln A 513<br />

CpG-Methylierung A 513<br />

CpG-Suppression A 513<br />

C-Phospholipasen A274<br />

CPK-Modell A 101<br />

C-Protein B373f<br />

CR3-Komplementrezeptor B10<br />

Crack D74<br />

Craving D74<br />

CRE (cAMP responsive element) B137f<br />

Creatin C167f, C361<br />

Creatin-Kinase B387, C167±169<br />

±, Isoformen C168<br />

Creatin-Kinase (CK) A 103<br />

±, Isoformen A103<br />

Creatinphosphat B387, C167f, C291,<br />

C438f, C443, C445<br />

±, alactacider anaerober Abbau C438<br />

±, Hydrolyse C443<br />

CREB(CRE binding protein) A 364, A435,<br />

B48, B137f, B149<br />

±, Langzeitgedächtnis A 364<br />

c-Rel A 367<br />

Cremasterreflex C523<br />

cre-Rekombinase A 510<br />

c-Ret-Gen, Mutation C105<br />

Creutzfeldt-Jakob-Krankheit A 83, A105,<br />

A561<br />

CRH s. Corticotropin-Releasing-Hormon<br />

Crick, F. A314<br />

Crista B211<br />

Crista ampullaris A 468<br />

Crista conchalis B496f<br />

Crista dividens C228<br />

Crista ethmoidalis B497<br />

Crista galli B98, B492, B497<br />

Crista iliaca B414f, B429, B437, C297,<br />

C309<br />

Crista interossea B470<br />

Crista nasalis B496f<br />

Crista occipitalis externa B491f<br />

Crista spiralis B230<br />

Crista tuberculi majoris B459<br />

Crista tuberculi minoris B459, B463<br />

Cristae A195f<br />

±, tubuläre A196<br />

critical illness C409<br />

Crossing-over A 496, A501, A 531, A543,<br />

A555, C511, C513<br />

Cross-Korrelation D 11<br />

Crotalus adamanteus A 448<br />

Crouzon-Syndrom C586<br />

CrP C167<br />

CRPS (complex regional pain syndrome)<br />

B201, D 127<br />

Crura cerebri B77<br />

Crura clitoridis C547<br />

Crura medialia C 129<br />

Crus B439<br />

Crus anterior der Capsula interna B97<br />

Crus cerebri B77<br />

Crus clitoridis C312<br />

Crus commune B207<br />

Crus dextrum C152<br />

Crus intermedium C 129<br />

Crus laterale C129


Crus laterale diaphragmatis C132, C309<br />

Crus mediale diaphragmatis C132<br />

Crus penis C312, C527<br />

Crus posterior der Capsula interna B97<br />

Crus sinistrum C152<br />

Cryptae tonsillares C42<br />

Cryptae tunicae mucosae C372<br />

Cryptin C351<br />

Cryptococcus neoformans A540<br />

Crystalline B261<br />

CSF(cytostatic factor) C556<br />

CSF(Kolonie stimulierende Faktoren) B10,<br />

C10<br />

c-src-Kinase A 444<br />

±, Tumoren A444<br />

CS-US-Intervall D 54<br />

CT-Dimere A 504<br />

CTD-Kinasen A354<br />

C-terminale Propeptide B336<br />

C-Terminus A90<br />

CTLs (cytotoxische T-Lymphocyten) C65,<br />

C70<br />

CTP A 141, A348<br />

CTP-Synthese A 304<br />

±, Regulation A 304<br />

±, Stickstoffdonor A 304<br />

CTP-Synthetase A304<br />

C®T-Transitionen A 505<br />

C-Tubuli A 472<br />

Cue-Abhängigkeit B148<br />

Cueing-Defizit B 531<br />

Cues B531, D51<br />

±, propositionelle D 53<br />

cultural lag D 86, D190<br />

Cumarinderivate A 139<br />

Cumarine C30, C416<br />

±, Gerinnungshemmung C30<br />

Cumarintherapie C30<br />

Cumulus oophorus C535<br />

Cunnus C546<br />

Cupula B211, B222<br />

Cupula pleurae C132<br />

Cupuladeflektion B213<br />

Cupulaendolymphsystem B 217<br />

Cupulaverschiebung, Beschleunigung<br />

B212<br />

±, maximale Geschwindigkeit B212<br />

Curare B44±46, C105, C431<br />

±, Muskelrelaxation B45<br />

Curie A 29<br />

Curvatura major C302, C339<br />

Curvatura minor C338f<br />

Cushing-Syndrom C93<br />

Cuspes C144<br />

Cuspis anterior C143<br />

Cuspis posterior C143<br />

Cuspis septalis C143<br />

Cuticula dentis C333<br />

c-Welle C203<br />

C-Wert (complexity value) A 333<br />

C-Wert-Paradox A 333<br />

Cx32-Gen, Mutationen B13<br />

Cx40-Gen C152<br />

Cx43-Gen C152<br />

Cx45-Gen C152<br />

Cyanid A 49, A56, A 69, A 202, A208<br />

±, Vergiftung der Atmungskette A 208<br />

Cyanobakterien A569f, A 573<br />

Cyanose C141, C270<br />

Cyanwasserstoff A 69, A570<br />

Cyberspace B191<br />

Cycle B123<br />

Cyclin A/Cdk2 A 480<br />

±, S-Phase A 480<br />

Cyclin B A 402, A 482, C513, C556<br />

±, Abbau A 482<br />

±, Kernexportsignal A402<br />

Cyclin-B-Cdk1-Komplex A 402, A 480<br />

±, Kerntransport A402<br />

±, Mitose A 480<br />

±, Phosphorylierungsmuster A 402<br />

Cyclin-Cdk-Komplexe A 480<br />

±, Inhibitorproteine A 480<br />

Cyclin D2 A482<br />

Cyclin E A481<br />

Cyclin E/Cdk2 A 480<br />

±, S-Phase A480<br />

Cyclin FA402<br />

±, Kernlokalisationssequenzen A 402<br />

cyclinabhängige Kinasen (Cdk) A368,<br />

A 478, A 480<br />

Cycline A 305, A477, A 480, C513<br />

Cyclobutanring A 504, A 506<br />

Cycloendoperoxide C25<br />

Cyclooxygenasen (COX) A 198, A 277,<br />

B199f, C25, C29, C207, C434, C481<br />

±, Blocker C434<br />

±, Hemmung durch Acetylsalicylsäure<br />

C29<br />

±, Inhibitoren C25<br />

±, Prostaglandinsynthese A 277<br />

Cyclopentolat B265<br />

Cyclophilin A 92, A 443<br />

Cyclophosphamid C518, D140<br />

Cyclosporin A 92, A 443, B9<br />

±, Funktion A 90<br />

±, immunsuppressive Wirkung A 92<br />

CYP21B-Gen (21-Hydroxylase-Gen)<br />

A 498<br />

Cysteamin A 142, A 289<br />

Cystein A 65f, A84, A86, A 94, A 99, A 122,<br />

A 286f, A289, A 292, B8, C397, C499f<br />

±, Abbau C500<br />

±, Abbau zu Pyruvat A 287<br />

±, Biosynthese A 292<br />

±, Standardredoxpotential A 94<br />

Cysteinbrücken C27<br />

Cystin A 65f, A 94, C468<br />

Cystinurie C389, C484<br />

cystische Fibrose A 244, A397, A 494,<br />

A 566, C248, C326<br />

±, Ursache C248<br />

±, Verlauf C248f<br />

Cytidin A 306, A322, A 371<br />

Cytidin-Kinase A 297<br />

Cytidinmonophosphat (CMP) A 272<br />

Cytidinnucleotide durch Aminierung von<br />

UTP A 304<br />

Cytidintriphosphat (CTP) A 272<br />

Cytidylate A296<br />

Cytochrom b A 206, A385<br />

Cytochrom-bc 1-Komplex A205f<br />

±, Hämgruppen A 206<br />

±, Hemmstoffe A 206<br />

±, Protonentransport A 206<br />

±, Ubichinonbindungsstellen A 206<br />

±, Untereinheiten A 206<br />

Cytochrom c A114, A 116, A201f, A 205f,<br />

A 405f, A484±486, A 576<br />

±, als molekulare Uhr A 576<br />

±, Apoptose A405<br />

±, Freisetzung A 484±486<br />

±, Hämoglobin A 206<br />

±, Sequenzunterschiede A 576<br />

Cytochrom c1 A 206<br />

Cytochrome A 139, A146, A 575<br />

±, Nomenklatur A207<br />

Cytochrom-Oxidase A 146, A207, A 210,<br />

A 342, A 385, C288<br />

±, Hämgruppe A207<br />

±, Komplex IV A206<br />

± ±, Untereinheiten A 206<br />

±, Protonenkanal A 207<br />

±, Reaktionszentrum A 207<br />

±, Sauerstoffbindungsstelle A 207<br />

Cytochrom P-450 A 198, A407, C207, C361<br />

Cytochrom-P450-abhängige Enzyme C361<br />

Cytochrom-P450-Monooxygenasen A 503,<br />

C361<br />

Cytochrom-P450-System C361<br />

Cytochrom-Reduktase A342<br />

Cytofila C245<br />

Cytogenetik A 489, A 493<br />

±, molekulare A 491f<br />

Cytokeratine (CKs) A453, A 473f, B319,<br />

B324f<br />

±, Expression A 473<br />

±, Mutationen A 474<br />

Cytokeratinexpression, Carcinome B 329<br />

Cytokeratinfilamente A 458, B317, B321,<br />

B324, B 329<br />

Cytokeratin-mRNAs, RT-PCR B329<br />

Cytokeratinmuster, einschichtiges Epithel<br />

B325<br />

±, mehrschichtiges Epithel B325<br />

Cytokeratinpolypeptide A456<br />

Cytokine A 238, A 277, A 364, A 445, A 483,<br />

A522, A 561, A566, B358, B362, B369,<br />

B390, B 393, C14, C17, C53, C62f, C91,<br />

C401, C 434, C461, D 162<br />

±, Fieber erzeugende C434<br />

±, funktionelle Redundanz C63<br />

±, Immunsystem C62<br />

±, katabol wirksame C409<br />

±, Nomenklatur C63<br />

±, pro-inflammatorische A 366f, A 523,<br />

C18, C21, C23<br />

±, Weg ins ZNS C434<br />

±, Wirkungsradius C63<br />

Cytokinese A 477±479<br />

Cytokinrezeptoren A 425<br />

±, antigenkontrollierte Expression C63<br />

Cytokinwirkung, Prinzipien C63<br />

Cytolyse C35, C68<br />

Cytoplasma A 78, A 380, A 382, A 518,<br />

A520, C514<br />

±, Bakterien A518, A 520<br />

Cytoplasmabasophilie C10<br />

Cytoplasmamembran A520±522<br />

cytoplasmatische Adaptorproteine<br />

A454<br />

cytoplasmatische Membranhälfte A 233<br />

cytoplasmatische Mischerbigkeit A 345<br />

cytoplasmatische Tyrosin-Kinasen A 425,<br />

A444f<br />

±, Domänenstruktur A 444<br />

±, Familien A 444<br />

±, Regulation A 444<br />

±, TKs A444<br />

Cytosin (C) A295f, A 312, A315, A 503±505<br />

±, oxidative Desaminierung A 504<br />

Cytosinarabinosid A 309<br />

±, Hemmstoff der Replikation A 309<br />

Cytoskelett A 78, A 238, A398, A 418,<br />

A435, A 444, A455, A 457f, A 463f, B3,<br />

B5, B348, B375<br />

±, Ausbildung B348<br />

±, epitheliales B325<br />

±, Komponenten A463<br />

±, Struktur A421<br />

±, submembranäres C22<br />

± ±, Thrombocyten C22<br />

±, Verankerung A 455<br />

Cytoskelettproteine A 131, A 238<br />

±, kovalente Modifikation A131<br />

Cytosol A 197, A253, A 285, A397f, A 400<br />

±, Fettsäuresynthese A 253<br />

±, Protonenkonzentration A 197<br />

cytosolische Calciumkonzentration B377,<br />

B380f, B385, C149f, C461<br />

±, Absinken B377<br />

±, Anstieg C149f<br />

±, Erhöhung B377<br />

±, glatte Muskelzellen B385<br />

Cytostatika A 145, A355, A 504, A567,<br />

C17, C353, C413<br />

±, Cisplatin A 504<br />

±, Leukopoiese C17<br />

±, verträgliche Dosis A 567<br />

Cytostatikaresistenz A248<br />

±, Tumorzelllinien A 248<br />

cytotoxische T-Lymphocyten (CTLs) C34f,<br />

C40f, C69, D163<br />

±, Killerprogramm C69<br />

cytotoxische T-Zellen A484, C351<br />

Cytotoxizität D163f<br />

Gesamtregister A±D 253


254<br />

±, antikörperabhängige zellvermittelte<br />

(ADCC) C67, C69<br />

±, zellvermittelte (CMC) C69<br />

± ±, Effektorzellen C69<br />

Cytotrophoblast C557±559, C561<br />

C-Zellen C95, C97f<br />

±, parafollikuläre C87<br />

C-Zellen der Schilddrüse A 377, B 369<br />

±, Calcitonin-CCRP-Gen A377<br />

±, Hypothalamus A 377<br />

D A 152<br />

D<br />

d A 296<br />

D1-Rezeptoren C463<br />

D2-Antagonisten B57<br />

D2-Rezeptoren B57<br />

Daf-16-Gen D 163<br />

DAG A 424f, B198, B202, B313, B385,<br />

C80, C205<br />

Dale-Prinzip B38<br />

Dalton-Gesetz A 15<br />

Damm C312<br />

Dämmerungssehen B271<br />

±, Stäbchen B271<br />

Dammschnitt C550, C564<br />

Dampfsterilisation A 524<br />

Daniell-Element A 53<br />

DAPI-Färbung A 485, A492<br />

Darcy-Strömungsgesetz A 10, A 18<br />

D-Arm A382<br />

Darm A 244, A 249, A 281, A 437, B55f,<br />

B180, C97f, C107, C248, C 317, C353,<br />

C356, C402, C409<br />

±, Abschnitte C354<br />

±, Bindegewebe C353<br />

±, Calciumaufnahme C98<br />

±, D-Glucoseaufnahme A249<br />

±, Füllungszustand C356<br />

±, inhibitorische Motoneurone C107<br />

±, PTH C97<br />

±, Substratspezifität des Energiestoffwechsels<br />

C402<br />

±, Niere, Vergleich C387<br />

Darmausgang, künstlicher D 146<br />

Darmbakterien C387, C410, C416<br />

±, Bildung osmotisch wirksamer<br />

Substanzen C387<br />

Darmbauch C297<br />

Darmbein B415<br />

Darmbeinkamm C8<br />

Darmdrehung C294f<br />

Darmdrüsen C320<br />

Darmentleerung C117, C121<br />

Darmepithel C318, C351<br />

Darmepithelzellen A 248, A477<br />

±, Abstoûung A477<br />

Darmgefäûe C179<br />

Darmhormone C355<br />

Darminhalt C347, C382<br />

±, Durchmischung C382<br />

±, Eindickung C382<br />

±, Transport C347, C 382<br />

Darmkontinenz C121<br />

Darmkrebs, erblicher A 508<br />

Darmlymphe C353<br />

Darmmotilität A 427, C109<br />

Darmmotorik C109, C348<br />

±, Lähmung C348<br />

±, Regulation C348<br />

Darmmucosa, Proliferationsrate C353<br />

Darmmucosazellen C413<br />

Darmnervensystem<br />

C355f<br />

B10, C104, C317f,<br />

±, Gliazellen B 10<br />

±, Modulation C356<br />

Darmperistaltik C116<br />

Darmpforte C318<br />

Darmrohr C104, C317±319<br />

±, Abschnitte C318<br />

±, Anlage C126<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Entwicklung C318<br />

±, Gefäûversorgung C318<br />

±, Wandbau C319f<br />

Darmschleife C294<br />

Darmschleimhaut A455<br />

Darmverschluss C121, C348<br />

Darmwand C43, C320, C347, C353<br />

±, glatte Muskelzellen C347<br />

±, lymphatisches Gewebe C43<br />

±, Verschiebeschicht C353<br />

Darmzellen A 304, A 379<br />

±, RNA-Editierung A 379<br />

Darwin, C. A 574, D64<br />

Datenfälschung D35<br />

Datenhandschuhe B191<br />

Datenstreuung A 4<br />

dATP A 303, A 308<br />

Dauerdepolarisation B34<br />

Dauergebiss C331<br />

Dauerkontraktion, tetanische B381<br />

Dauerkontraktionen, glatte Muskulatur<br />

C204<br />

Dauerleistung C442<br />

Dauerleistungsgrenze C287, C437<br />

±, Definition C437<br />

Dauerwellen A 94<br />

Dauerzähne C331<br />

Daumen A 577, B474, B476f, B481, B483,<br />

B485<br />

±, als halbe Hand B476<br />

±, Bedeutung B476<br />

±, Bewegungen B476<br />

±, Endphalanx B476<br />

±, Grundphalanx B476<br />

±, Karpometakarpalgelenk B474<br />

±, kortikale Repräsentation D 133<br />

±, Opposition B476, B485<br />

±, Reposition B476<br />

±, Verlust B477<br />

Daumenballen, Muskeln B477, B479<br />

Daumenbildung, operative B477<br />

Daumenendgelenk, Scharniergelenk B476<br />

Daumengrundgelenk B474, B476<br />

±, Eigelenk B476<br />

Daumenloge B481f<br />

Daumenmuskeln B481<br />

±, extrinsische B480f<br />

± ±, Funktion B480<br />

± ±, Sehnen B481<br />

Daumensattelgelenk B474, B476<br />

±, Arthrose B476<br />

±, Hauptbewegungen B 476<br />

±, Kapsel B476<br />

DAZ-Gene (delected in azoospermia)<br />

A 491<br />

dB-Skala B225<br />

DCN s. Nucleus cochlearis dorsalis<br />

DCN-Neurone, divergente Projektionen<br />

B240<br />

DC-Potentiale B114, B126<br />

dCTP A 303<br />

D-Cycline A 481<br />

±, Restriktionspunkt A481<br />

±, Transkription A 481<br />

DD-Carboxypeptidasen A 522<br />

DdeI A 543<br />

DDR (discoidin domain receptor) A 447<br />

DDT A64<br />

Deacetylasen A 422<br />

3©-5©-Deadenylase A 380<br />

deadlyquartet A 259<br />

deafferenzierte Hirnregionen D 133<br />

Deafferenzierungsschmerzen D 132, D 136<br />

Debranching-Enzym A 185<br />

±, Enzymdefekte A187<br />

Decan A 61<br />

Decapping-Enzym A 380<br />

Decarboxylierung A143, A 282f, A287<br />

±, Aminosäuren A 282<br />

±, oxidative A 139<br />

Decidua basalis C557, C559, C561<br />

Decidua capsularis C557, C559f<br />

Decidua graviditatis C559<br />

Decidua parietalis C 558±560<br />

Deckzellen B321, C251<br />

Decodierung A 386<br />

±, mRNA A 386<br />

Decodierungszentrum A 388f, A 395<br />

Decorin B342±344, B360, B364, B393<br />

Decussatio pyramidum B76f<br />

Dedifferenzierung C591<br />

Deefferenzierungssyndrom B109<br />

Defäkation C121, C383<br />

Defäkationsfrequenz C383<br />

Defäkationsreflexe C121<br />

Defeminisierung B144f<br />

±, reduzierte B146<br />

± ±, Gehirn B 146<br />

±, weibliche Partnerwahl B145<br />

Defensin-5 C351<br />

Defensine, antimikrobielle Wirkung<br />

C351<br />

defensiver Optimismus D 176<br />

Defensivreaktion B150, D 15<br />

Defibrillation C155<br />

Definitionsmacht D 112<br />

Defizite B521<br />

±, sensomotorische, nach kardiovaskulären<br />

Insulten D 148<br />

Deflationsreflex C286<br />

Defloration C545<br />

Deformylase A 109<br />

Degeneration B521<br />

±, neuromuskuläre A455<br />

Degenerationserscheinungen, altersbedingte<br />

A 343<br />

degenerative Gelenkerkrankungen,<br />

Marker B337<br />

degenerative Kleinhirnerkrankungen,<br />

klassische Konditionierung B529<br />

degenerative Muskelerkrankungen<br />

B380<br />

degenerative Nierenerkrankungen,<br />

chronische C481<br />

degenerierter Code A 385<br />

Degranulation C19, C67<br />

Dehnung A9<br />

dehnungsabhängige Kationenkanäle<br />

C208<br />

dehnungsaktivierte Kanäle A 240<br />

dehnungsaktivierte Kationenkanäle<br />

B170, B 179f<br />

dehnungsempfindliche Kanäle C206<br />

Dehnungsreflexe B179<br />

Dehnungsrezeptoren B176, B179±181,<br />

B511, C 115, C223, C286, C340, C342,<br />

C356, C 383, C488<br />

±, Blasenwand B181<br />

±, groûe Hohlvene B179<br />

±, Herzvorhöfe B179<br />

±, Hohlorgane B 179<br />

±, Lunge C119<br />

Dehnungssensoren B180, B190, C227<br />

±, Blasenwand B180<br />

±, Gastointestinaltrakt B180<br />

±, Luftwege B180<br />

±, Schmerzreize B180<br />

Dehnungswiderstand B374, C261<br />

Dehydratasen A282, A 284<br />

Dehydratation C86, C432, C494<br />

±, Drehschwindel B222<br />

±, Hornhaut B258<br />

Dehydratisierung A 143, A254, A 366<br />

Dehydratisierungsenergie B19<br />

Dehydrierung A74<br />

±, organische Verbindungen A 74<br />

Dehydroascorbat A 140f<br />

7-Dehydrocholesterin A 222, A225, C415<br />

Dehydroepiandrosteron (DHEA) A 268f,<br />

C510, C 516<br />

Dehydroepiandrosteronsulfat C563<br />

3b-Dehydrogenase C92, C440<br />

Dehydrogenase-Multienzymkomplex<br />

A139


Dehydrogenasen A 74, A 129, A 282,<br />

C413<br />

±, pyridinnucleotidabhängige A 170<br />

Dehydroisoandrosteron C92<br />

3-Dehydrosphinganin A 275<br />

Deiodase A148<br />

Deiters-Bahn, aufsteigende B218<br />

deklaratives Gedächtnis B130±133, B135,<br />

B157, D 53f, D 58<br />

±, Schaltkreise B132<br />

±, Strukturelemente B131<br />

±, synaptische Schaltkreise B133<br />

±, Teilsysteme B130f<br />

deklaratives Wissen B130, D58, D 95<br />

Dekomposition der Bewegung B529<br />

Dekompression C451<br />

Dekompressionskrankheit A 15, C290<br />

Dekonditionierung D151, D 157<br />

Delamination B62<br />

delay line B241f<br />

Deletion, B-Lymphocyten C60<br />

±, klonale C70f<br />

Deletionen A378, A 386, A492f, A 501,<br />

A 504, A 506, A 551, A 556, A 558<br />

±, Mutationen A 386<br />

Delirium C434<br />

Delphine B164, C290<br />

Delta A 446, B59<br />

Demaskierung neuronaler Verbindungen<br />

B534<br />

Demenz A137, D 96<br />

±, organische D 165<br />

±, progressive A555<br />

Demenzerkrankungen B4<br />

Demographie D 97<br />

demographische Transformation D 99<br />

demographische Trends D101<br />

demographischer Prozess D 99<br />

demographisches Altern, Gesundheitsausgaben<br />

D 178<br />

denaturierende Elektrophorese A 116<br />

denaturierte Proteine A 104f<br />

Denaturierung A 315, A 550<br />

Denaturierungsmittel A 104<br />

Denaturierungstemperatur A 550<br />

Dendriten A469, B3, B6, B10, B21f, B52,<br />

B176, B280<br />

±, elektrische Leitungsmechanismen B22<br />

±, HMWs (high molecular weight) A 469<br />

±, Kabeleigenschaften B22<br />

±, Membranlängskonstante B22<br />

±, Membranzeitkonstante B22<br />

±, morphologische Veränderungen D132<br />

±, Neuwachstum D 148<br />

±, passive Leitungsgeschwindigkeit B22<br />

±, postsynaptische B4<br />

±, spannungsgesteuerte Kanäle B22<br />

Dendritenbaum B20, B29, B50f<br />

dendritische Dornfortsätze B 30<br />

dendritische Reticulumzellen B355<br />

dendritische Signalverarbeitung B22<br />

dendritische Spines B49, B51<br />

dendritische Zellen C34, C38, C46, C57,<br />

C61±67, C73<br />

±, Aktivierung durch CD4-T-Zellen C66<br />

±, Aktivierung von CD4-T-Zellen C63<br />

±, Antigen präsentierende B391<br />

±, Costimulation C65<br />

±, Erkennung mikrobieller Erreger C46<br />

±, follikuläre C36, C42<br />

±, indirekte Präsentation C 67<br />

±, interdigitierende C42<br />

dendrodendritische Synapsen B51, B 303<br />

Dendrotoxine B20<br />

denervierte Muskelfasern B381<br />

Denervierung B10<br />

Denken B162, D59, D80<br />

Denkfehler D157f<br />

±, Depressive D 158<br />

Denkstörung, formale D 160<br />

Denkvermögen B154<br />

Denkvorgänge D 59<br />

de-novo-Purinbiosynthese A 298<br />

±, Rückkopplungshemmung A 298<br />

Dens axis B404±406, C237<br />

±, Hypermobilität B406<br />

Dens incisivus C322<br />

Dense Bodies B372±375<br />

±, Inhalt C23<br />

Densitometrie C399<br />

Dentes canini B 84<br />

Dentes decidui C331<br />

Dentes incisivi B84<br />

Dentes molares B84<br />

Dentes permanentes C331<br />

Dentin B367, C332f<br />

±, Bildung C332<br />

±, histologischer Aufbau C332<br />

±, intertubuläres C332<br />

±, Mineralisation C332<br />

±, peritubuläres C332<br />

±, Schmerzempfindlichkeit C333<br />

Dentinum C331f<br />

Dentition B488<br />

deontologische Ethik D 35<br />

Depersonalisierung D 118, D138<br />

Dephosphorylierung A 186, A 449<br />

Depolarisation A 235, A 241, B5, B15, B20,<br />

B29, B32, B35, B209f, B 236, B312, B385<br />

±, GABA-induzierte B54<br />

±, Geschmackssinneszellen B312<br />

±, glatte Muskelzellen B385<br />

±, Haarzellen B209, B236<br />

±, postsynaptische B51, B53, B138<br />

±, überschwellige B172<br />

± ±, Schnürringmembran B172<br />

±, unterschwellige B49<br />

± ±, postsynaptische Nervenzelle B49<br />

Depression A 9, D 130, D 137, D 140, D 155,<br />

D 166±168, D 177, D193<br />

±, chronische Schmerzen D 167<br />

±, Definition D 157<br />

±, Erblichkeit D167<br />

±, erlernte Hilflosigkeit D 68<br />

±, homosynaptische B135<br />

±, Immunstörungen D141<br />

±, Inzidenz D166<br />

±, kognitive Theorie D 157<br />

±, kognitive Verhaltenstherapie D159<br />

±, soziale Verursachungshypothese<br />

D 104<br />

±, Suizid D 167<br />

±, Symptome D 157<br />

±, synaptische Übertragungsstärke B135<br />

±, Therapie D 159<br />

Depressionen B55, B81, C93, C395<br />

±, endogene A 247, A 250<br />

±, Glucocorticoide C93<br />

±, Reserpin B55<br />

depressive Pseudodemenz D 166<br />

depressive Störung D 85<br />

depressive Verstimmung D85, D 96, D 159,<br />

D 177<br />

Depressivität D 121f, D146, D 194, D198<br />

±, Adipositas D144<br />

±, Selbsteinschätzung D 26<br />

±, sterbende Patienten D 170<br />

Depressorareal, medulläres C118<br />

Deprivation, relative D94<br />

Deprivationsamblyopie B292<br />

Deprofessionalisierung D108<br />

Depurinierung, thermische A503<br />

Derealisationen D 160<br />

Derivatisierungsreaktion für Aminosäuren<br />

A89<br />

dermale Papillen B322, B389<br />

Dermatansulfat A 151, A159, B342±344,<br />

C367<br />

±, Struktur B342<br />

Dermatansulfatproteoglycane B9<br />

Dermatitis A 137, C394f, C412<br />

±, atopische B197, D 147<br />

Dermatom B69, B202, B349, B 397, C582<br />

Dermatophyten A540<br />

Dermatophyteninfektionen,<br />

oberflächliche A 540<br />

Dermis B331, B342, B353, B389f, B392,<br />

B394, B 397<br />

±, ECM B 353<br />

±, Gefäûplexus B394<br />

±, Innervation B353<br />

±, Organisation B392<br />

±, papilläre B392<br />

±, Quelldruck B342<br />

±, retikuläre B392<br />

±, Zellen B392<br />

dermoepidermale Junktionszone (DEJ),<br />

Funktionen B392<br />

Dermographismus B394<br />

Dermoidzysten A512<br />

Dermomyotom, Differenzierung B350<br />

Desaminase, Modulatoren A 302<br />

Desaminierung A503, A 507f<br />

±, enzymatische A 378<br />

±, nicht-dehydrierende A 282±284<br />

±, oxidative A 282±286, A 504<br />

± ±, Adenin A504<br />

± ±, Aminosäuren A282f<br />

± ±, Cytosin A504<br />

±, selektive B45<br />

±, spontane A503<br />

Desaturasen A 256<br />

Desaturation A 256<br />

Descemet-Membran B256, B258f, B346<br />

±, Ruptur B258<br />

Descensus, Zwerchfellanlage B422<br />

Descensus testis C505, C522f<br />

Desensibilisierung D8, D151, D 156f<br />

±, Phobien D156f<br />

Desensitivierung A 436<br />

±, GPCRs A 436<br />

±, heterologe A436<br />

±, homologe A 436<br />

±, Rezeptoren B48<br />

Design D 26<br />

Desillusionierung D 109<br />

Desinfektion C70<br />

Desipramin B56<br />

desmale Knochenbälkchen B365<br />

desmale Ossifikation B368, B487<br />

desmale Osteogenese B363, B367, B456<br />

±, Störungen B456<br />

Desmin A 453, A456, A 473f, B371f<br />

Desminfilamente A474<br />

Desminintermediärfilamente B324<br />

Desmocollin B326<br />

Desmocolline A453, A 456<br />

±, Isoformen A456<br />

Desmocranium B487<br />

Desmodontium C333<br />

Desmoglea A 456<br />

Desmogleine A 453, A 456<br />

±, Isoformen A456<br />

17,20-Desmolase A268<br />

20,22-Desmolase A268, C92<br />

Desmoplakin A 453, A 456, B328<br />

Desmosin B339<br />

desmosomale Cadherine A453, A 456f,<br />

B325, B 327<br />

±, Autoantikörper A457<br />

desmosomale Komponenten, Autoantikörper<br />

B328<br />

desmosomale Proteine B327f<br />

±, Mutationen B 328<br />

Desmosomen A 451±453, A455±457,<br />

A464, A 467, A474, B317, B324f,<br />

B327±329, B354, C147, C 333, C342,<br />

C368<br />

±, Adaptorproteine A 456<br />

±, Intermediärfilamente A456<br />

±, molekularer Aufbau A 456<br />

±, Morphologie A 456<br />

Desmosterin A 264, A 266<br />

Desoxyadenosin A303, A 308<br />

DesoxyATP A 553<br />

11-Desoxycorticosteron A 269, C 92<br />

Gesamtregister A±D 255


256<br />

11-Desoxycortisol A 269, C92<br />

Desoxycytidin A306<br />

Desoxycytidin-Kinase A309<br />

2-Desoxy-D-glucose A 155<br />

2-Desoxy-D-glucose-6-phosphat A 155<br />

2-Desoxy-D-ribose A 153<br />

18 F-Desoxyglucose B115f<br />

Desoxyguanosin A297, A 303<br />

Desoxyhämoglobin C270f<br />

±, Absorptionsspektrum C270<br />

±, Konzentration B117<br />

Desoxynucleotidyltransferase, terminale<br />

(TdT) C 49f, C60<br />

Desoxypyrimidinnucleotide A308<br />

Desoxyribonucleasen, Reaktionsprodukt<br />

C379<br />

±, Spezifität C379<br />

Desoxyribonucleinsäure s. DNA<br />

Desoxyribonucleosidtriphosphate A 549,<br />

A 553<br />

2©-Desoxyribonucleosidtriphosphate<br />

(dNTPs) A324, A 552<br />

±, Struktur A 552<br />

Desoxyribonucleotide A 295f, A 302,<br />

A 305, A 307, C379<br />

±, Synthese A307<br />

Desoxyribose A295f, A 313, A 503, A 571<br />

±, DNA A313<br />

Desoxythymidylat (TMP) A 308<br />

Desoxythymidylatsynthese A308<br />

Desoxyuridin, Phosphorolyse A 306<br />

2©-Desoxyuridin-5©-monophosphat (dUMP)<br />

A 308<br />

±, Methylierung A308<br />

Desoxyuridylat A 308<br />

Desquamationsphase C543f<br />

Desulfovibrio desulfuricans A543<br />

deszendierende antinozizeptive Systeme<br />

B205<br />

deszendierende Bahnen B240, B518<br />

±, exzitatorische C119<br />

±, Hörsystem B240<br />

deszendierende Hemmsysteme, Schema<br />

B204<br />

deszendierende Hemmung B174<br />

deszendierende Kontrolle, Reafferenzen<br />

aus der Peripherie B521<br />

Detektionsschwelle B169<br />

Detektoren, zentralnervöse D 79<br />

Detergenzien A 82<br />

±, amphiphile A114<br />

±, Strukturen A 114<br />

Determinanten, antigene C46<br />

± ±, Definition C46<br />

±, konformationsabhängige C46<br />

±, sozioökonomische D 101<br />

Determination C557, C 575, C588<br />

Deuteranomalien, Geschlechtsdimorphismus<br />

B290<br />

Deuteranopie B290<br />

Deuterium A12, C399<br />

Deutsche Gesellschaft für Ernährung (DGE),<br />

Empfehlungen C397<br />

deutsches Gesundheitssystem D 179, D183<br />

±, strukturelle Merkmale D 179<br />

Devianz D 89<br />

DEXA (dual energy X-ray examination)<br />

C399<br />

Dexamethason A 498<br />

Dextrane A 157, A173<br />

Dextran-Saccharase A 157<br />

Dextrine A 162, C388<br />

Dezerebrationsstarre B109<br />

Dezerebrationssyndrom B109<br />

Dezibel B223<br />

Dezidua C558, C560f<br />

±, Reifung C560<br />

Deziduavenen C561<br />

Deziduazellen C557, C559<br />

dGDP A 308<br />

dGTP A 303, A 308<br />

D-Hormon C96f<br />

Gesamtregister A±D<br />

DH-Segmente, Anzahl C49<br />

D-H-S-System A540<br />

Diabetes A140, A 332, A433f, C285<br />

±, falsches Spleiûen A 332<br />

±, genetische Ursachen A 433<br />

±, insulinabhängiger A 191f, C96<br />

±, Insulinsignalweg A 433<br />

±, insulinunabhängiger A 192<br />

±, juveniler A 191<br />

±, nicht-insulinabhängiger C96<br />

±, Spätfolgen A 155, A192<br />

±, Umwelteinflüsse A 434<br />

±, unkontrollierter C496<br />

Diabetes insipidus C474, C493f<br />

Diabetes insipidus centralis C86, C474<br />

Diabetes insipidus renalis C474, C485<br />

Diabetes mellitus A191, A 255, A262,<br />

A 344, A 421, A 543, A561, B271, C96,<br />

C101, C468, C477, D 9, D 137, D 139,<br />

D 144, D 148, D 165<br />

±, dekompensierter A263<br />

±, Glucosurie C468<br />

±, intellektuelle Einbrüche D 165<br />

±, Intermediärstoffwechsel A191<br />

±, Ketoacidose D144<br />

±, Spätfolgen A 191<br />

±, Stoffwechseleinstellung D186<br />

±, Typ I C59, D 144<br />

± ±, Folgeerkrankungen D 144<br />

± ±, HLA-Assoziation C59<br />

±, Typ II A 332, A500, C393, C407, D 144,<br />

D 176f<br />

± ±, ¾tiologie A332<br />

Diabetiker C276<br />

diabetische Ketoacidose C 502<br />

diabetische Neuropathie B201<br />

diabetische Spätschäden C411<br />

Diacylglycerin (DAG) A 257, A274, A 428,<br />

A 435, A 441f, A 446, B48, B139, B386,<br />

C81, C206<br />

±, Second Messenger A 442<br />

±, Struktur A 275<br />

Diacylglycerine A 441<br />

Diacylglycerin-Kinasen A 441<br />

Diagnosen D 181<br />

±, Mitteilung hoffnungsloser D 169<br />

±, Objektivität D31<br />

Diagnosesensitivität D41<br />

Diagnosesysteme D154<br />

Diagnostik B246<br />

±, Fehlerquellen D 122<br />

±, forensische A502<br />

±, genetische A 502<br />

±, medizinisch-psychologische D122<br />

±, neurologische B78<br />

± ±, Okulomotorik B78<br />

±, pränatale A 551, A556<br />

diagnostische Genauigkeit D 41<br />

Diagnostisch-statistisches Manual IV<br />

(DSM-IV) D 32, D 154<br />

Diakinese C513<br />

dialogische Sprechstörungen D 82<br />

Dialyse A 260, C490<br />

Dialysemembranen C28<br />

Diamant A 57<br />

Diamantklapperschlange A448<br />

Diameter anatomica B416<br />

Diameter conjugata B416<br />

Diameter diagonalis B416<br />

Diaminopimelinsäure A522<br />

Diapedese A460<br />

±, Leukocyten C17f<br />

Diaphragma B408, B421, C129, C142,<br />

C162, C253, C297f, C303, C 309, C362<br />

Diaphragma oris B499, C321, C324<br />

Diaphragma pelvis C300, C312f, C383,<br />

C545<br />

Diaphragma sellae B98f, C84<br />

Diaphragma thoracoabdominale C129<br />

Diaphragma urogenitale C121, C300,<br />

C311f, C315, C487, C527, C 533, C546f<br />

Diaphragmata C214<br />

Diaphragmen C190<br />

Diaphyse B365f, B410, B 425<br />

±, Struktur B365f<br />

Diaphysenanlage, hyaliner Knorpel B367<br />

Diarrhö A 137, A529, B57, C385, C389,<br />

C392, C 395, C495, C497, C502<br />

Diarthrose B401, B404, B427<br />

Diastema C331<br />

Diastereomere A 61<br />

Diastole C161f, C170, C 198, C203<br />

Diastolendauer C170f<br />

±, Herzfrequenz C170f<br />

diastolische Blutdrucksteigerung C198<br />

diastolische Blutdruckwerte C233<br />

diastolische Füllung, Abfall C232<br />

diastolische Ventrikelfüllung C162<br />

diastolischer Druck C 198, C233<br />

diastolischer Füllungsdruck, Erhöhung<br />

C176<br />

diastolischer Reflux C161<br />

diastolischer Schrittmacherstrom C154<br />

diastolisches Herzversagen C176<br />

Diäten C406, C409<br />

±, erneute Gewichtszunahme C406<br />

±, Formen C409<br />

Diätetik C402, C409<br />

Diathese D 155<br />

±, Schizophrenie D160f<br />

Diathese-Stress-Modell D147, D 155<br />

Diätkatalog C409<br />

Diazepam B46<br />

Dichlormethan A 64<br />

Dichotomie ¹gesundª/¹krankª D 3<br />

Dichromatopsie B290<br />

Dichte, postsynaptische B29<br />

Dichte von Wasser A 41<br />

Dichtegradienten A 111<br />

Dichtegradientenzentrifugation A 82,<br />

A111, A 271, A336, A 343, A545<br />

Dickdarm A516, C306, C318, C348f,<br />

C357, C 381f, C384<br />

±, Aussackungen C381<br />

±, bakterielle Besiedelung C384<br />

±, distaler C110<br />

± ±, autonome Innervation C110<br />

±, Einschnürungen C381<br />

±, Fettanhängsel C381<br />

±, Hydrogencarbonatsekretion C384<br />

±, Innervation C306<br />

±, Kaliumsekretion C384<br />

±, Längsmuskelstreifen C381<br />

±, Lagebeziehungen C306<br />

±, Motilität C382<br />

±, Passagezeiten C382<br />

±, propulsive Massenbewegungen C382<br />

±, Querschnitt C381<br />

±, Resorption C384<br />

±, Schrittmacherzone C382<br />

±, Segmentationen C382<br />

±, Sekretion C384<br />

±, Sphinkteren C382<br />

±, Übertritt des Chymus C348<br />

±, Wandbau C381<br />

Dickdarmcarcinom A320, A 337, A482<br />

Dickdarmcarcinomzellen A 337<br />

Dickdarmepithel A 440<br />

Dickdarminhalt, Rückfluss C348<br />

Dickdarmschleimhaut C382<br />

dickkopf B487<br />

Diclofenac C434<br />

Dictyosom A 413<br />

DidesoxyATP A 553<br />

2©,3©-Didesoxyribonucleosidtriphosphat<br />

(ddNTP) A552f<br />

±, Struktur A552<br />

Dielektrikum A 19<br />

Dielektrizitätskonstante A 19, A41<br />

±, Wasser A 41<br />

Diencephalon B60f, B91, B240<br />

Dienste, aufsuchende D 199<br />

Dienstleistungen D 104<br />

±, personenbezogene D104, D 107


Dienstleistungssektor D 107<br />

dienzephale Verstärkerstrukturen D 53<br />

Diethylether A 60, A 66<br />

Diethylthioether A60<br />

Differentialdiagnose A 556<br />

±, Gendefekte A 556<br />

Differentialfühler B185<br />

Differential-Mikroskope A 78<br />

Differentialquotient A 4<br />

differentielle Expression B22<br />

differentielle Konditionierung B 151<br />

differentielle RNA-Prozessierung C52<br />

differentielle Zentrifugation A82, A 111f<br />

differenzierte ES-Zellen A 555<br />

Differenzierung A426, A 445f, B65, B346,<br />

B350, B352, B356, C375, C505, C557,<br />

C575, C588<br />

±, Dermomyotom B350<br />

±, endokrine C375<br />

±, exokrine C375<br />

±, Gliazelltypen B 65<br />

±, neurale B59<br />

±, sexuelle B 145<br />

±, Sklerotom B350<br />

±, soziale D 102<br />

±, Stimulation B356<br />

Differenzierungs-Gene, Expression B348<br />

Differenzierungsklassifikation B325,<br />

B327<br />

Differenzierungskriterien, soziale D 103<br />

Differenzierungsprozess, sozialer D 103<br />

Differenzierungsprozesse A 445<br />

Differenzierungsvorgänge B333<br />

Differenzlimen D38<br />

Differenzschwelle B287<br />

diffuses inhibitorisches Kontrollsystem<br />

(DNIC) B205<br />

diffuses neuroendokrines System (DNES)<br />

C95<br />

±, peripherer Anteil C95<br />

±, Zelltypen C95<br />

±, zentraler Anteil C95<br />

Diffusion A15, A48, A 234, A 398, B8,<br />

C180, C202, C213, C268, C272<br />

±, einfache C562<br />

±, erleichterte A 163, B7, C214<br />

±, Kohlendioxid C202, C268<br />

±, Sauerstoff C202, C268, C272<br />

±, Sauerstofftransport C180<br />

±, Stoffaustausch C213<br />

Diffusionsabstände, Gehirn C191<br />

±, Herzmuskel C191<br />

±, Skelettmuskel C191<br />

Diffusionsfläche C279<br />

Diffusionsfluss A234<br />

Diffusionsgesetz, allgemeines A 16<br />

Diffusionsgleichgewicht A 15<br />

Diffusionskapazität C279f, C284<br />

±, Bestimmung C279<br />

±, Lunge C279<br />

±, Verminderung C279f<br />

Diffusionskoeffizient A 234, C179, C213,<br />

C279<br />

Diffusionskonstante A 16<br />

Diffusionsstörungen C279, C284<br />

Diffusionsstrecke C179, C251, C288<br />

±, Atemgase C251<br />

Diffusionsstrom A16<br />

Diffusionssysteme, erleichterte A246<br />

Diffusionswege, parazelluläre C213f<br />

±, transzelluläre C213f<br />

Digitalis A248<br />

Digitalisglycoside A 155<br />

±, positiv inotrope Wirkung C166<br />

Digitoxigenin A247f<br />

Diglucosaminphosphat A 523<br />

Diglycerid A 257<br />

Diglyceride, Wasserlöslichkeit A 215<br />

Dihomo-g-linolensäure A219<br />

Dihydrobiopterin A 144<br />

Dihydrofolat A308, C413<br />

±, Reduktion A308<br />

Dihydrofolat-Reduktase A 144f, A308f,<br />

A 367, A 481, A 567, C413<br />

Dihydrogenphosphat-Ionen A 200<br />

Dihydroliponsäure A 174<br />

Dihydrolipoyl-Dehydrogenase (E3) A138,<br />

A 175<br />

Dihydrolipoyl-Transacetylase (E2) A 174f<br />

Dihydroorotase A304f<br />

Dihydroorotat A 304f<br />

Dihydroorotat-Dehydrogenase A304f<br />

Dihydroorotat-Reduktase II A305<br />

Dihydropteridin-Reduktase A144<br />

Dihydropyridinrezeptor B378f<br />

±, Funktion B379<br />

Dihydrotestosteron C516f, C531<br />

Dihydrouridin A 382f<br />

Dihydroxyaceton A 152<br />

±, biologische Bedeutung A 152<br />

±, Vorkommen A152<br />

Dihydroxyacetonphosphat A 129,<br />

A 164±166, A 171, A204, A 257f, A 272,<br />

C369<br />

1,25-Dihydroxycholecalciferol A 222,<br />

A 225, A 334, C83, C 96±98, C415, C479,<br />

C481, C483<br />

±, Bildung C98, C415<br />

± ±, Störung C98<br />

Dihydroxyphenylalanin A281, A 289, B55,<br />

C92<br />

Dihydroxytestosteron B321<br />

Diiodtyrosylreste (DIT) A 289, C88<br />

Diisopropylfluorophosphat (DFP) A 126<br />

Dikrotie C199<br />

Diktyotän C512<br />

Dilatation B385<br />

±, endothelvermittelte C172<br />

±, metabolische C172<br />

±, myogene C172<br />

N,N-Dimethylnitrosamin A504<br />

Dimyristoylphosphatidylcholin A 231<br />

±, Struktur A 232<br />

Dinoflagellaten B20<br />

Dinosaurier, Blutdruck C210<br />

Diode A 19<br />

Dioptrie A 26, B262f<br />

Dioxin A64<br />

Dipeptid A90<br />

Dipeptide C363, C389, C468<br />

±, protonengekoppelter Transport C468<br />

±, Resorption C389<br />

Diphthamid A395<br />

Diphtherie A529<br />

Diphtheriebakterien A 532<br />

Diphtherietoxin A395, A 420, A528f,<br />

A 532<br />

±, Wirkweise A 528<br />

±, Zielzellen A 528<br />

Dipicolinsäure A 525<br />

Diploe B490<br />

diploide Zellen A 490, A509<br />

Diplokokken A 518f<br />

Diplotän C512f<br />

Dipol A 39, A 41<br />

±, elektrischer A18<br />

±, Wassermolekül A41<br />

dipolare Wechselwirkung A94<br />

Dipol-Dipol-Wechselwirkungen A38f<br />

Dipolfeld, elektrisches C156<br />

± ±, Entstehung C156<br />

± ±, Extrazellulärraum C156<br />

Dipolmoleküle A 39<br />

Dipolmoment von Wasser A 39<br />

disability D 196<br />

Disaccharide A151<br />

±, glycosidische Bindung A 156<br />

±, Hydrolyse A 162<br />

Disaccharidsynthese A 183<br />

Disci intercalares A 457, C147<br />

Discus articularis B470<br />

Discus interpubicus B414, B416<br />

Discus intervertebralis B399, B401<br />

Discus n. optici B276<br />

Discus ulnocarpalis B472<br />

Disengagement D51<br />

Disinhibition B204<br />

Diskocyten C11f<br />

Diskrimination D54<br />

±, instrumentelle D 56<br />

Diskusprotrusion B413<br />

Dismutationen A 211<br />

Disomie, uniparentale A 512<br />

Disparität, binokulare B292<br />

±, retinale D 42f<br />

Disparitätszelle, binokulare B293<br />

Disposition, genetische D 185<br />

Disproportionierung A 211f<br />

±, Superoxidradikale A 211<br />

Dissektionen D148<br />

Disse-Raum B355, C364, C366<br />

Dissimulation D 34<br />

dissonante Vergleiche, Stressreaktionen<br />

D95<br />

Dissonanz, kognitive D 33, D 73<br />

Dissonanzreduktion, kognitive D 190<br />

dissoziales Verhalten D 86<br />

Dissoziation, elektrolytische A42, A 47<br />

Dissoziationskonstante A50, A 55, A 239,<br />

A422, C48<br />

±, Rezeptor-Liganden-Komplex A422<br />

distaler Reiz D 37<br />

Distanz, soziale D 113<br />

distanzierte Sorge D 168<br />

Distickstoffdioxid A45<br />

Distickstoffoxid A45<br />

Distickstoffpentoxid A 45<br />

Distickstofftetroxid A 45<br />

Disulfidbrücken A65, A 94, A 105, A435,<br />

C28, C47f, C95<br />

±, intramolekulare A139<br />

±, Spaltung A116<br />

Disulfide A 65<br />

disynaptische Verschaltungen B217<br />

Diterpene A220<br />

Diurese A 440, C474, C477<br />

±, maximale C474<br />

±, osmotische C496<br />

Diuretika C233, C 448, C477, C485, C491,<br />

C495±497<br />

±, osmotische C477<br />

±, Substanzklassen C477<br />

±, Wirkort C477<br />

±, Wirkung C 477<br />

±, Wirkungsmechanismus C477<br />

divalenter Metall-Ionen-Transporter<br />

(DMT1) C411<br />

divergente Projektionen, DCN-Neurone<br />

B240<br />

±, VCN-Neurone B240<br />

divergente Verschaltung B173<br />

Divergenz A 334f, A576, B173, B303<br />

±, Arten A576<br />

±, autonome Ganglien C111<br />

±, Definition B173<br />

±, Genfamilien A 334<br />

±, Grad B173<br />

Divergenz von Neuronenverbänden D 49<br />

Divertikulose C397<br />

DJ-Segmente C60<br />

DJ-Verknüpfung C50<br />

DMD-Gen A 331, A337<br />

DMT1 (divalent metal transporter 1) C388<br />

DNA A 79, A129, A 295, A305, A 311,<br />

A313±315, A 317±319, A 321, A328,<br />

A333, A 339f, A 347, A 357±359, A401,<br />

A504, A 519, A534f, A 543, A 571, A 573,<br />

B17, C74, C77<br />

±, als Träger der Erbinformation A 572f<br />

±, Antisense-Strang A347<br />

±, Bildung von Superhelices A 318<br />

±, chromosomale A 477, A547<br />

± ±, klonierte Gene A547<br />

± ±, Replikation A477<br />

±, codierende A330, A 333<br />

± ±, HNF-1a-Locus A333<br />

Gesamtregister A±D 257


258<br />

±, codierender Strang A347<br />

±, Denaturierung A 315<br />

±, Desoxyribose A 313<br />

±, doppelsträngige (dsDNA) A 536<br />

± ±, Klasse-I-Viren A 536<br />

±, doppelsträngige Strukturen A 313<br />

±, Ebenen der Packung A 340<br />

±, einzelsträngige (ssDNA) A 315, A536<br />

± ±, Klasse-II-Viren A536<br />

±, Entwindung A317, A 328, A504<br />

±, eukaryontische A 334<br />

± ±, Klassifizierung A 334<br />

±, Fluoreszenzfärbung A 504<br />

±, fragmentierte A 485<br />

± ±, Nachweismethoden A 485<br />

±, Gene A 311<br />

±, genomische A 550<br />

± ±, PCR A 550<br />

±, Gesamtmenge A333<br />

±, groûe Furche A 314, A 321, A 357±359<br />

±, hochrepetitive A 336<br />

±, Hypochromizität A 315<br />

±, Injektion C74<br />

±, kleine Furche A 314, A321<br />

±, Lichtabsorption der Helix A 315<br />

±, Matrizenstrang A 347<br />

±, mitochondriale A211f, A 327, A 331,<br />

A 343, A 544<br />

± ±, H-Strang A343<br />

± ±, L-Strang A 343<br />

± ±, Mutationen A 212, A 343, A345<br />

± ±, polycistronische mRNAs A 331<br />

± ±, Replikation A 327, A343<br />

± ±, Sauerstoffradikale A 211<br />

±, nackte A 565f<br />

± ±, Injektion A 566<br />

±, Neukombination A 543<br />

±, nicht-codierende A331, A 333f, A 576<br />

± ±, HNF-1a-Locus A 333<br />

± ±, Organisation A 333<br />

±, präbiotische Bildung A 571<br />

±, Protein codierende A 334<br />

±, provirale A 537<br />

±, Purinbasen A 295<br />

±, Pyrimidinbasen A 295<br />

±, quervernetzende Agenzien A 511<br />

±, Raumstruktur A 311<br />

±, Renaturierung A 315<br />

±, Sense-Strang A 347<br />

±, spannungsfreie A 318<br />

±, Strukturveränderungen D 162<br />

±, superhelicale A 317<br />

± ±, Gummimodell A317<br />

±, Superhelicität A 319<br />

±, therapeutische A 565<br />

±, Thymin A 313<br />

±, Topologie A317f<br />

±, Torsionsspannung A 317f<br />

±, transformierende A 530<br />

±, tripelsträngige A 322<br />

±, überspiralisierte A 317<br />

±, virale A 534<br />

±, zelluläre A 338<br />

±, zirkuläre A317<br />

DNA bindende Proteine A99<br />

DNA-Abbau A 306, A406, A 483<br />

DNA-abhängige DNA-Polymerasen A323<br />

DNA-abhängige Protein-Kinase A511<br />

DNA-abhängige RNA-Polymerase II A 541<br />

±, Hemmung A541<br />

DNA-Abschnitte A 513<br />

±, Inaktivierung A513<br />

DNA-Bindung A 358<br />

±, basische Leucin-Zipper-(bLZip) A 358<br />

±, basisches Helix-Loop-Helix-Motiv A358<br />

DNA-Bindungsdomäne A 334, A 355f,<br />

A 358<br />

±, nucleäre Rezeptoren A 358<br />

±, Strukturen A 356<br />

±, Transkriptionsfaktoren A334<br />

DNA-Chips A 558<br />

±, Gendiagnostik A 558<br />

Gesamtregister A±D<br />

DNA-Doppelhelix A314f, A 326, A 356<br />

±, groûe Furche A 356<br />

±, Struktur A 315<br />

DNA-Doppelstrang A 325, A 507f, A 548,<br />

C49<br />

DNA-Doppelstrangbrüche A319f, A 506,<br />

A 510<br />

±, homologe Rekombination A510<br />

DNA-Doppelstränge, homologe A 509<br />

DNA-Einzelstrangbrüche A 319, A507<br />

DNA-Elemente, cis-regulatorische A 351f<br />

± ±, RNA-Polymerase II A352<br />

±, mobile A 334<br />

DNA-Enden A 510<br />

±, freie A 509<br />

± ±, nicht-homologe Verknüpfung A 509<br />

±, nicht-homologe Verknüpfung A 510<br />

DNA-Erkennung A 356<br />

DNA-Fingerabdruck A 559<br />

DNA-Fragmente A544<br />

±, Auftrennung A 544<br />

DNA-Genom A574<br />

DNA-Glycosylasen A 507<br />

DNA-Gyrasen A 320, A520<br />

±, Hemmstoffe A 355<br />

DNA-Helicasen A 347<br />

DNA-Hybridisierung A 518, A548, A 556<br />

±, Genidentifizierung A548<br />

DNA-Klonierung A 545f, A553, A 563<br />

DNA-Klonierungsprozess A 546<br />

±, Antibiotikaselektion A 546<br />

DNA-Krümmung A 504<br />

DNA-Ligase A 317, A 326, A 507, A545<br />

DNA-Ligase IV A511<br />

DNA-Methylierung A370, A 512f<br />

±, Genexpression A 370<br />

±, Grundmuster A370<br />

±, inaktives X-Chromosom A370<br />

±, Nachteile A513<br />

DNA-Methylierungsmuster A 371<br />

DNA-modifizierende Stoffe A 503<br />

DNA-Moleküle, rekombinante A545<br />

± ±, Herstellung A 545<br />

DNA-Polymerase, bakterielle A 355<br />

±, hitzestabile A 550<br />

DNA-Polymerase a A323, A 327f, A367,<br />

A 481<br />

±, Folgestrangsynthese A323<br />

DNA-Polymerase b A 323, A 327, A 507<br />

±, Reparatur A323<br />

DNA-Polymerase g A 323, A327, A 343<br />

±, mitochondriale DNA-Replikation A 323<br />

DNA-Polymerase d A 323, A327f, A 507<br />

±, Leitstrangsynthese A 323<br />

DNA-Polymerase e A 323, A327, A 507<br />

±, Reparatur A323<br />

DNA-Polymerase I A 323, A326±328<br />

±, Elongationsgeschwindigkeit A 323<br />

±, Reparatur A323<br />

DNA-Polymerase II A323, A 327<br />

DNA-Polymerase III A 323, A 327f<br />

±, Elongationsgeschwindigkeit A 323<br />

±, Replikation A 323<br />

DNA-Polymerase-III-Holoenzym A327<br />

±, Modell der Replikation A 327<br />

±, Untereinheiten A 327<br />

DNA-Polymerasen A 129, A 312,<br />

A 323±326, A 328, A337, A 348, A537,<br />

A 549, A 551, A 573<br />

±, Affinität zu antiviralen Agenzien A 537<br />

±, DNA-abhängige A323<br />

±, Gleitring A 327f<br />

±, katalytische Kapazität A328<br />

±, Korrekturlesen A 326, A348<br />

±, Nuclease-Aktivität A 348<br />

±, Prozessivität A 328<br />

±, RNA-abhängige A 323<br />

±, RNA-Primer A 326<br />

±, Synthesegeschwindigkeit A328<br />

DNA-Polymorphismen C16<br />

DNA-Protein-Bindungen A 321, A 342<br />

±, Sequenzspezifität A 321<br />

DNA-Protein-Wechselwirkungen A 320<br />

DNA-Regulatorsequenzen A 445<br />

DNA-Rekombination A 332, A 543<br />

DNA-Reparatur A308, A 317f, A323,<br />

A337, A 341, A354, A 501, A543<br />

±, direkte A 507<br />

±, TFIIH-Komplex A 354<br />

DNA-Reparaturenzyme A327, A 483<br />

DNA-Reparaturmechanismen A 507<br />

DNA-Repeats A 502<br />

DNA-Replikation A 323, A 329f, A 342,<br />

A348, A 481, A509, A 549<br />

±, Fehlerrate A348<br />

±, in vitro A 549<br />

±, mitochondriale A 323<br />

±, Regulation A 329f<br />

±, S-Phase A 329<br />

±, verlangsamte A303<br />

±, Zellzyklus A 329<br />

DNA-Replikationsmaschine A 327<br />

DNA-RNA-Hybridstränge A 315, A548<br />

DNA-Schäden A290, A 327, A363, A 487,<br />

A507, A 512<br />

±, Reparatur A 290, A 327<br />

±, Reparatursysteme A 507<br />

DNA-Schädigung A 484, A503f, A 509,<br />

A512<br />

±, Haut A 504<br />

±, Hydrolyse A 503<br />

±, ionisierende Strahlung A 504<br />

±, Methylierung A 503<br />

±, Oxidation A503<br />

±, Schwachstellen A 503<br />

±, SOS-Reparaturantwort A 509<br />

±, UV-Licht A 504<br />

DNase A 315, A 319, A 532, A561<br />

DNA-Sequenzen A 501, A552, A 575<br />

±, codierende A548<br />

±, repetitive A336, A 478, A490<br />

± ±, Centromere A490<br />

± ±, im menschlichen Genom A 336<br />

±, tandemartig wiederholte A 336<br />

±, Veränderungen A 501<br />

±, Verwandtschaftsbeziehungen A 575<br />

DNA-Sequenzierung A 93, A551±553<br />

DNA-Sequenzierungsautomaten A 553<br />

±, Lesekapazität A 553<br />

DNA-Sonden A491, A 549<br />

±, Haupttypen A 491<br />

DNA-Strang, parentaler A508<br />

DNA-Stränge A504, A 506<br />

±, elterliche A325<br />

±, Quervernetzung A 504, A 506<br />

DNA-Struktur A314, A 369, A503<br />

±, doppelhelicale A 314<br />

±, Kompaktierung A369<br />

±, rechtsgängige Windung A 314<br />

±, Störungen A503<br />

DNA-Synthese A 308, A323, A 325f, A 348,<br />

A503, A 537, A550, C413<br />

±, diskontinuierliche A 549, A551<br />

±, Kettenabbruch A537<br />

±, mitochondriale A 343<br />

±, RNA-Primer A 326<br />

±, über blockierende Läsionen A 509<br />

DNA-Technologie, rekombinante A543,<br />

A560<br />

DNA-Topoisomerase II, bakterielle A355<br />

DNA-Topoisomerasen A 347<br />

DNA-Transposons A 334, A 337, A 367<br />

DNA-Tumorviren A 368<br />

DNA-Umlagerung A 336<br />

DNA-Uracil-Glycosylase A 507<br />

DNA-Veränderungen, spontane A 503<br />

DNA-Vermehrung A 545<br />

DNA-Vernetzung A 507<br />

DNA-Verzerrung A 507<br />

DNA-Viren A 535f<br />

DNA-Welt A 574<br />

DNIC (diffuse noxious inhibitory controls)<br />

B205<br />

Docking A 417, B32


Docking-Protein A408<br />

Docosahexaensäure A 256<br />

Döderlein-Bakterien C546<br />

Dolicholphosphat A 146, A 411<br />

±, Lipidanker A 146<br />

±, Oligosaccharidsynthese A146<br />

±, Struktur A 411<br />

Domänen A 93, A 100, A332, A 432<br />

±, Ca 2+ bindende A 101<br />

±, Diminisierung A 358<br />

±, Funktionen A 100<br />

Domareal C43<br />

dominante Merkmale A 494f<br />

dominante Vererbung A496<br />

dominanter Follikel C536, C552<br />

±, Reifung C552<br />

Dominanzsäulen, okulare B109, B283<br />

Dominanzstreifen, okulare B282<br />

L-DOPA A 281, A289, A 293, B7f, B55,<br />

B57, B59, B92, B315, B391, C92, D 150<br />

±, pyridoxalphosphatabhängige<br />

Decarboxylierung B 55<br />

DOPA-Decarboxylase B 55<br />

Dopamin A 289, B7f, B37f, B41f, B47,<br />

B54±57, B78, B81, B128, B216, C23,<br />

C83, C85, C92f, C105, C411, C460,<br />

C463, C479, D122<br />

±, hochaffine Transporter B41<br />

±, metabotrope Rezeptoren B42, B47<br />

±, motorische Regulation B57<br />

±, Speicherung B55<br />

±, Stimmungslage B 57<br />

±, Synthese B55<br />

Dopaminagonisten B148<br />

Dopaminantagonisten, dämpfender<br />

Effekt B148<br />

Dopamin-D1-Rezeptoren B530f<br />

Dopamin-D2-Rezeptoren B530<br />

Dopamin-D4-Rezeptoren B128<br />

dopaminerge Neurone B37, B54f, B61,<br />

B79<br />

±, Substantia nigra B55, B79<br />

±, Verlust B54<br />

dopaminerge Synapsen, präsynaptische<br />

Autorezeptoren B57<br />

dopaminerge Systeme B57, B143<br />

dopaminerges Belohnungssystem B39<br />

dopaminerges Verstärkersystem,<br />

Elemente B148<br />

Dopamin-b-Hydroxylase B56, C92<br />

Dopaminrezeptoren, Untergruppen B57<br />

Dopaminsystem D 69<br />

±, aszendierendes B147<br />

±, mesolimbisches B143<br />

Dopamintransporter (DAT) A250, B56<br />

Doping C201, C447f<br />

±, Definition C448<br />

±, Erythropoietin C201<br />

±, verbotene Methoden C448<br />

±, verbotene Substanzklassen C448<br />

Doppelbilder B 293, B296<br />

trans-D 2 -Doppelbindung A 260<br />

Doppelbindungen A 63, A218<br />

±, konjugierte A63f, A 218, A 220<br />

±, nicht-konjugierte A 218<br />

Doppelbindungscharakter, Amidbindungen<br />

A 69<br />

±, partieller A 69, A 91<br />

±, Peptidbindung A91<br />

Doppelhelix A 311, A321<br />

±, Bindung einzelsträngiger DNA A321<br />

Doppelimmunfluoreszenz-Mikroskopie<br />

A 456<br />

Doppelschichten A216<br />

doppelsträngige cDNA A 548<br />

doppelsträngige DNA (dsDNA) A 536<br />

±, Klasse-I-Viren A 536<br />

doppelsträngige RNA (dsRNA) A 394,<br />

A 536<br />

±, Klasse-III-Viren A 536<br />

doppelsträngige RNA-Genome A 572<br />

Doppelstrang A510, A 549<br />

Doppelstrangbrüche A 504, A 510<br />

±, Antikörper-Gene A 510<br />

±, Reparatur A511<br />

±, T-Zell-Rezeptor-Gene A 510<br />

Doppler-Effekt A23<br />

Doppler-Sonographie A23, D122, D 135<br />

±, Druckblutungsmessung C204<br />

d-Orbital A 34<br />

Dornfortsätze B401, B 409<br />

±, dendritische B30<br />

dorsal B66<br />

Dorsalaorten C188<br />

Dorsalaponeurose B480, B482<br />

dorsale respiratorische Gruppe (DRG)<br />

C284f<br />

Dorsalextension B401<br />

Dorsalponeurose B481, B483<br />

Dorsum linguae C321f<br />

Dorsum manus B469, B474, B 481<br />

Dosimeter A 31<br />

Dosimetrie A 30<br />

Dosis, verträgliche A567<br />

Dosisleistung A 30<br />

Dosis-Wirkungs-Beziehung D188<br />

Dottergang C126, C293, C318, C458,<br />

C488<br />

Dottersack C8, C126, C318, C359, C559<br />

±, Blutzellinseln C8<br />

±, primärer C575f<br />

± ±, sekundärer C575f<br />

Dottersackstiel C125<br />

Dottervenen C187, C 364f<br />

Douglas-Raum C533, C540, C545<br />

Douglas-Sack C258<br />

Down-Regulation B49<br />

Down-Syndrom A 489, A492f<br />

±, Risiko A489<br />

±, unbalancierte Chromosomenaberrationen<br />

A 492<br />

±, unbalancierte Translokation A 493<br />

D-Periode B337<br />

Drehbeschleunigungen B211<br />

Drehbewegung A 6<br />

Drehgelenk, unteres Kopfgelenk B405<br />

Drehgleiten C331<br />

Dreh-Gleit-Gelenk, Femorotibialgelenk<br />

B435f<br />

Drehmoment A7<br />

Drehrichtungsschalter A526<br />

Drehschwindel B219, B222<br />

±, Alkoholgenuss B222<br />

Drehtrommel B297<br />

Dreibuchstaben-Code A84<br />

Drei-Ebenen-Konzept von Schmerz D127f<br />

Dreieckbein B472<br />

Dreifachbindungen A 63<br />

Drei-Generationen-Familie D 100<br />

Drei-Kompartiment-Modell C399<br />

Drei-Mechanismen-Theorie B288<br />

Drei-Monats-Lächeln D 71<br />

Dreizustandsmodell B19<br />

Driftgeschwindigkeit, Ionen A18<br />

Drift-Hypothese D 104<br />

±, Schizophrenie D 160<br />

±, soziale Abstiegsprozesse D 104<br />

Drifts B296f<br />

Drogen B42, B168, D69, D 73f<br />

±, harte D 89<br />

±, klassische Konditionierung D 74<br />

±, Toleranz D 73<br />

Drogenabhängigkeit D73<br />

±, soziale Stigmatisierung D 197<br />

Drogenkonsum D 89<br />

Drogenmissbrauch B111<br />

±, Epilepsien D 150<br />

Dromotropie, negative C154<br />

±, positive C154<br />

Drosophila A 356, A 365, D 163<br />

Drosophila melanogaster B123<br />

Druck A12, A14, C162, C195<br />

±, diastolischer C198, C233<br />

±, extrabronchialer C267<br />

±, hydrostatischer C202, C215±217, C225,<br />

C463, C 492<br />

± ±, Beinvenen C225<br />

± ±, Erhöhung C217<br />

± ±, Hirndurchblutung C225<br />

± ±, Interstitium C216<br />

± ±, Kapillaren C216<br />

± ±, Muskel C216<br />

±, intraabdominaler B419<br />

±, intraalveolärer C267<br />

±, intrabronchialer C267<br />

±, intrapleuraler C260, C262, C267<br />

± ±, Messung C260<br />

±, intrapulmonaler C261, C264f, C267<br />

± ±, Atemwegswiderstand C267<br />

±, intraventrikulärer C161<br />

±, intravesikaler B181, C 488<br />

±, kolloidosmotischer C5, C215, C217<br />

± ±, Plasma C215<br />

± ±, Plasmaproteine C5<br />

± ±, Reduktion C217<br />

±, onkotischer C463<br />

±, osmotischer A 16f, A157, C4, C215,<br />

C492<br />

± ±, Plasma C4, C215<br />

±, systolischer C233<br />

±, transmuraler C197, C204, C208f<br />

Druckänderungen, pulsatorische C204<br />

Druckbelastung C164, C175<br />

±, Schlagvolumen C164<br />

Druckdifferenz, atrioventrikuläre C162<br />

Druckdifferenzen, hydrostatische C210<br />

± ±, Lunge C210<br />

Druckdiurese C224<br />

Druckeinheiten A9<br />

Druckempfindung B68, B182, B184<br />

±, Habituation B184<br />

Druckentwicklung, systolische C164<br />

Druckgradienten C195<br />

Druckkammersystem B 454<br />

Drucknatriurese C482, C494<br />

Druckpuls C198<br />

Druckpulsform C199, C204<br />

±, Arteriensystem C199<br />

Druckpulskurve, Inzisur C162<br />

Druckpulswellen, Amplitude C199<br />

±, Überlagerung C199<br />

Druckrezeptoren B516, C115, C493<br />

Drucksensibilität B24<br />

Druckspannung A9, B429<br />

Drucksteigerung, intrakranielle B279<br />

± ±, Papillenödem B279<br />

Drucktrabekel B428f<br />

Druck-Volumen-Arbeit A 8, A 13<br />

Druck-Volumen-Diagramm C162<br />

±, ventrikuläres C163<br />

Druckwellen A 23<br />

Drumstick A491, C18<br />

Drüsen A345, B322f, C320, C342<br />

±, Einteilung B323<br />

±, endokrine B323<br />

±, exokrine B38, B322f, C105, C190<br />

±, extraepitheliale B323<br />

±, Hormon produzierende A345<br />

±, interstitielle C537<br />

±, intraepitheliale B323<br />

±, Lamina propria mucosae C320<br />

±, organartige B323<br />

±, Sekretableitung B323<br />

±, Sekretart B323<br />

±, Sekretionsart B323<br />

±, seromuköse C244, C248, C335<br />

± ±, Sekretion C248<br />

±, Tela submucosa C320<br />

±, tubulöse C 342<br />

Drüsenbauch C297<br />

Drüsenendstücke C326, C569<br />

Drüsenepithel C352<br />

Drüsengrund C342<br />

Drüsenhals C342<br />

Drüsenisthmus C342<br />

Drüsenparenchym C324<br />

Gesamtregister A±D 259


260<br />

Drüsensekretion, Parasympathikusaktivierung<br />

C115<br />

±, Sympathikusaktivierung C115<br />

Drüsenstroma C324<br />

Drüsenzellen B65, C111, C327, C343,<br />

C526, C538<br />

±, muköse C351<br />

±, seröse C351<br />

D-Segmente A 509, C49, C60<br />

±, Umlagerung C60<br />

D-Sensor B185<br />

D©-Sensor B185<br />

DSM-IV D 32, D138, D 154<br />

±, s. auch Diagnostisch-statistisches Manual<br />

IV<br />

DSM-IV-Diagnosen, Reliabilität D 154<br />

dsRNA-Adenosin-Desaminase A 379<br />

dTTP A 308<br />

Dubin-Johnson-Syndrom A 247, A249<br />

Duchenne-Muskeldystrophie (DMD)<br />

A 331, A 337, A 499, A 566<br />

±, progressive A468<br />

±, Transposition A337<br />

Ductuli efferentes C506f, C519f<br />

Ductuli ejaculatorii C507<br />

Ductuli interlobulares biliferi C372<br />

Ductus alveolares C246, C249<br />

±, Entstehung C249<br />

Ductus arteriosus C 187, C227f, C566<br />

±, Strömungsumkehr C228<br />

±, Verschluss C228<br />

±, Verschlussstörungen C228<br />

Ductus choledochus C298, C303f, C362,<br />

C366, C371f, C 374±376<br />

±, Verlegung C376<br />

Ductus cochlearis B230<br />

Ductus cysticus C360, C362, C372,<br />

C374<br />

Ductus deferens B318, C113, C121f,<br />

C309, C311, C314f, C505, C507, C509,<br />

C519, C522±524, C530<br />

±, autonome Innervation C113<br />

±, Durchtrennung C524<br />

±, parasympathische Innervation C122<br />

±, sympathische Innervation C122<br />

±, Verlauf C315<br />

Ductus efferentes C505<br />

Ductus ejaculatorius C311, C487, C522f,<br />

C525<br />

Ductus endolymphaticus B207<br />

Ductus epididymidis C122, C507, C519f<br />

±, Bindegewebe C520<br />

±, Epithel C520<br />

±, Innervation C520<br />

Ductus excretorius C324<br />

Ductus hepaticus C361, C371f, C374<br />

Ductus hepaticus communis C362, C371<br />

Ductus interlobularis C365, C376<br />

Ductus interlobularis bilifer C364, C366<br />

Ductus intralobularis C324<br />

Ductus intralobularis bilifer C364<br />

Ductus lactiferus C567, C569<br />

Ductus lymphaticus dexter C135<br />

Ductus nasolacrimalis B254f, B497,<br />

C236f<br />

Ductus omphaloentericus C293f, C306<br />

Ductus pampiniformis C 300<br />

Ductus pancreaticus C94, C304, C371f,<br />

C375<br />

Ductus pancreaticus accessorius C374f<br />

Ductus pancreaticus major C374, C376f<br />

±, Verlegung C376<br />

Ductus pancreaticus minor (Santorini)<br />

C376<br />

Ductus papillares C455, C457, C473<br />

±, Zahl C457<br />

Ductus paramesonephricus C506<br />

Ductus paraurethrales C547<br />

Ductus parotideus B500f, C323f<br />

Ductus perilymphaticus B208<br />

Ductus submandibularis B496, B501,<br />

C324<br />

Gesamtregister A±D<br />

Ductus thoracicus A 270, B508, C 39, C44,<br />

C128±130, C 134±136, C191, C216, C307,<br />

C353, C359<br />

±, Verlauf C136<br />

Ductus thyroglossalis B509, C319, C322<br />

Ductus venosus C227f, C360, C364f<br />

±, Sphinkter C228<br />

Duftgestalt B303<br />

Duftkategorien, verbale B306<br />

Duftklassen, Kreuzadaption B306<br />

±, repräsentative Verbindungen B307<br />

Duftreize, Transduktion B304<br />

Duftstoffe, Schwellenwerte B305<br />

Duftstoffe mit trigeminaler Komponente<br />

B308<br />

Duftstoffe mit trigeminaler und Geschmackskomponente<br />

B308<br />

Dunkeladaptation B275, B287, B291<br />

±, zeitlicher Verlauf B291<br />

Dunkelfeldmikroskopie A 28, A 78<br />

Dunkelziffer chronischer Erkrankungen<br />

D4<br />

Dünndarm A232, A 276, A425, A 440,<br />

A 516, C43, C110, C113, C116, C 306,<br />

C317f, C347f, C353, C357, C384±387,<br />

C412, C414, C439<br />

±, autonome Innervation C110, C113<br />

±, Bakterienbesiedlung C348<br />

±, Chloridresorption C387<br />

±, Gliederung C347<br />

±, Head-Zonen C116<br />

±, Hydrogencarbonatresorption C387<br />

±, Kaliumresorption C387<br />

±, Lagebeziehungen C306<br />

±, Malabsorption C385<br />

±, Natriumresorption C387<br />

Dünndarmabschnitte, Histologie C 354<br />

Dünndarmepithel A 249f, A 480, C380<br />

±, GLUT2-Transporter A163<br />

±, GLUT5-Transporter A249<br />

±, SGLT1 A 250<br />

±, Zellzyklusdauer A 480<br />

Dünndarmepithelzellen, Sekret C354<br />

Dünndarmerkrankungen C413<br />

Dünndarmfalten C353<br />

Dünndarmkonvolut C305<br />

Dünndarmmotilität C347<br />

Dünndarmmucosa, Oberflächenvergröûerung<br />

C349<br />

Dünndarmmuskulatur C347<br />

Dünndarmsekretion, Regulation C354<br />

Dünndarmverschluss C348<br />

Dünndarmzotten C349, C392<br />

±, Zerstörung C392<br />

Dünnschichtchromatographie A 88<br />

Duodenalgeschwüre, Therapie C 345<br />

Duodenallumen, pH-Wert C378<br />

Duodenalsaft A 222<br />

Duodenum A162, A 516, B318, B323,<br />

C293±295, C 297, C303±306, C318, C320,<br />

C340f, C345, C347, C354, C 364, C372,<br />

C375, C378, C391<br />

±, Anteile C304<br />

±, Gestalt C304<br />

±, Lagebeziehungen C304<br />

±, Lymphgefäûe C305<br />

Duplikation A 492f<br />

Dupuytren-Kontraktur B483<br />

Dura B84, B86f<br />

±, der Fossa cranii media B84<br />

Dura mater B98f, B207, B490, B495,<br />

C192<br />

±, Innervation B495<br />

±, Septen B98<br />

Dura mater parietalis B494<br />

Dura mater spinalis B69<br />

Duraduplikaturen B99, B495<br />

Durasack B495, C132<br />

Durchblutung C 209±211, C218, C 227f,<br />

C290, C461<br />

±, Autoregulation C209<br />

±, erhöhte Zellaktivität C211<br />

±, Gastrointestinaltrakt C218<br />

±, Haut C218<br />

±, Hirnfunktion C228<br />

±, lokale C207<br />

± ±, Kontrolle C207<br />

±, Lunge C210<br />

±, Magen-Darm-Trakt C227<br />

±, renale C457<br />

±, segmentale Regulation C211<br />

±, spezifische C217<br />

± ±, Gastrointestinaltrakt C217<br />

± ±, Muskulatur C217<br />

± ±, Niere C217<br />

±, Steigerung C 290<br />

Durchblutungsänderungen, lokale B154<br />

Durchblutungsbiofeedback D 135<br />

Durchblutungskontrolle, lokale B180<br />

Durchblutungsmessung, Doppler-Sonographie<br />

C204<br />

±, elektromagnetischer Flussmesskopf<br />

C204<br />

±, Extremitäten C204<br />

±, Positronenemissionstomographie C204<br />

Durchblutungsregulation C218, C229<br />

±, Mediatoren C229<br />

±, sympathisches Nervensystem C218<br />

Durchblutungsreserve, Skelettmuskulatur<br />

C217<br />

Durchblutungssteigerung, Erwärmung<br />

C231<br />

Durchblutungsstillstand C211<br />

Durchblutungsstörungen C96, C201<br />

±, cerebrale B9<br />

Durchfall A162, A 440<br />

Durchfälle C95, C232, C 383, C387<br />

±, Flüssigkeitsverluste C232<br />

±, Hausmittel C387<br />

Durchfallerkrankungen A523<br />

Durchflusscytophotometrie C76<br />

Durchgangssyndrom, apallisches B109<br />

Durchhaltevermögen D 189<br />

Durst B141, B169, C223, D 68<br />

±, homöostatische Triebe B141<br />

±, hypovolämischer B141<br />

Durstempfindung C224<br />

Durstenstehung B141<br />

Durstgefühl C449, C474, C479, C493,<br />

C496<br />

±, Abnahme C449<br />

±, Auslösung C493<br />

±, Osmolaritätsschwelle C493<br />

±, Reduktion im Alter C493<br />

±, Stimulation C496<br />

Durststillung B141<br />

±, resorptive B142, C329<br />

Durstsysteme, antizipatorischer Sättigungsmechanismus<br />

B142<br />

DWR (delayed word recall test) D166<br />

Dynamin A418f<br />

Dynein A 415, A463, A 470f<br />

±, Golgi-Apparat A470<br />

±, retrograder axonaler Transport A 470<br />

Dynorphin B205, B530<br />

Dynorphine, Vorläufer B39<br />

dynorphinerge Neurone, Substantia<br />

gelatinosa B205<br />

Dysfunktion D154<br />

±, erektile C530, D 165<br />

± ±, Behandlung C530<br />

Dysgenesie, retikuläre C73<br />

Dysgnathie C331<br />

Dyslipidämien C7<br />

Dysmenorrhö, Hyposmie B309<br />

Dysmetrie B528f<br />

Dysmetropsien B294<br />

Dysostosen C586<br />

Dysostosis cleidocranialis B456<br />

Dysphagie C338<br />

Dysphasie D 82<br />

Dysplasien, kortikale B111<br />

Dyspnoe C235, C259, C286<br />

Dysregulation, orthostatische C226


Dystonien A 344, B531f<br />

Dystroglycan A 466, B346f<br />

Dystrophie, myotone A 394, A 503<br />

± ±, 3©-UTR A394<br />

±, tapetoretinale B258, B277<br />

± ±, Elektroretinogramm B277<br />

Dystrophin A 466, A 468, A 566, B380<br />

±, Mutationen A 468<br />

Dystrophincytoskelett B347<br />

D-Zellen C94f, C354<br />

±, Somatostatin C94f<br />

E 605 B 34<br />

E<br />

E2A-Proteine A 359, A368<br />

E2F A 367, A481, A 487<br />

E3-Bindungsprotein, Liponsäure<br />

Ebbinghaus, H. D 56<br />

Ebner-Halbmonde C325<br />

A140<br />

Ebner-Spüldrüsen C323, C326<br />

E-Box A368<br />

E-Cadherin A 371, A 455, A 460, B319<br />

Echinocyten C12<br />

Echo A 23<br />

Echos, Unterdrückung B241<br />

Eckzähne C331, C333<br />

ECL-Zellen C343f<br />

ECM s. extrazelluläre Matrix<br />

ECM bindende Integrine B358<br />

ECM-Signale, Rezeptoren B348<br />

EcoRI A 544f, A 547<br />

±, Restriktionsenzymschnittstellen A 544<br />

EC-Zellen C 95, C354<br />

±, Serotonin C95<br />

Edelgase A 33, A 36<br />

Edelgaskonfiguration A 37, A 53<br />

EDHF (endothelium-derived hyperpolarizing<br />

factor) C205, C207, C211<br />

Edinger-Westphal-Kern B267, C108<br />

Edman-Abbau A115<br />

EDRF (endothelium-derived relaxing<br />

factor) s. NO<br />

EDTA C30<br />

EDTA-Ca A 56<br />

Edwards-Syndrom A 492<br />

EEG (Elektroenzephalogramm)<br />

B122, D 12, D151<br />

B112±114,<br />

±, 40-Hz-Oszillationen B 122<br />

±, altersabhängige Veränderungen B113<br />

±, Amplituden B112<br />

±, desynchronisiertes B112<br />

±, elektrophysiologische Grundlagen<br />

B112<br />

±, Frequenzen B112<br />

±, isoelektrisches D171<br />

±, Petit-mal-Absence-Anfall D 151<br />

±, räumliche und zeitliche Auflösung<br />

B114<br />

±, synchronisiertes B112<br />

±, Wellenmuster B112<br />

EEG-Biofeedback-Training D 151<br />

EEG-Potential, Richtung B112<br />

EF1a A391<br />

EF2 A392, A 395, A528<br />

±, ADP-Ribosylierung A 395, A 528<br />

Effekte, induktive A 70<br />

±, rezeptorvermittelte B42<br />

Effektor A129, C67<br />

±, allosterischer A 130<br />

±, heterotroper A 130<br />

±, homotroper A 130<br />

±, terminaler A 446<br />

Effektorbereich, Antikörper C48<br />

Effektor-Caspase-Kaskade A 486<br />

Effektor-Caspasen A 131, A 483f<br />

Effektoren, thermoregulatorische C430<br />

Effektorhormone C86<br />

Effektororgane C82<br />

efferente Bahnen, rhythmische Aktivierungsmuster<br />

B521<br />

efferente Nervenbahnen B65<br />

Efferenzen, vagale C107<br />

Effizienz, metabolische C405<br />

Effort-Mechanismus D 50<br />

Effort-Systeme D50f<br />

EF-Ts A391<br />

EF-Tu A 391<br />

EF-Tu-GTP-Aminoacyl-tRNA-Komplex<br />

A 391<br />

EGF (epidermal growth factor) A 101,<br />

A 422, A 424, A 426f, A447, C329, C351,<br />

C353, C551<br />

±, Funktion A 90<br />

±, Heparin bindender A 448<br />

EGF-Modul B 340<br />

EGFR (epidermal growth factor receptor)<br />

A 425±429, A 448f<br />

±, Carcinome A427<br />

±, Liganden A427<br />

EGF-Repeats B339<br />

egg white injury C414<br />

egoistische DNA A 337<br />

Ehe D 90f<br />

Eheschlieûungen, Rückgang D85<br />

Ehlers-Danlos-Syndrom C183<br />

Ehrlich, P. B8<br />

Eibe A469<br />

Eichel C488, C527<br />

Eichstichprobe D32<br />

Eicosanoide A 219, A 334f, C232, C550<br />

±, Wirkungsspektrum A277<br />

Eicosanoidsynthese, Hemmstoffe A 279<br />

Eicosapentaensäure A217, A 219, A256,<br />

A 279<br />

eIF (eukaryontischer Initiationsfaktor)<br />

A 390<br />

eIF2 A 391, A 393<br />

±, Phosphorylierung A393<br />

eIF2B A 391, A 393<br />

eIF2-Kinasen A 394<br />

eIF3 A 390<br />

eIF4A A372<br />

eIF4E A 372, A390, A 393<br />

eIF4G A372f<br />

eIF-Kinase A 393<br />

Eigelenk B404, B472, B476<br />

±, Articulatio radiocarpalis B472<br />

±, Daumengrundgelenk B476<br />

±, oberes Kopfgelenk B404f<br />

Eigenapparat des Rückenmarks B67<br />

Eigenbewegungsempfindung B216<br />

Eigendissoziation von Wasser A 42<br />

Eigenfrequenz A 22f<br />

Eigeninitiative D176, D 197<br />

Eigenreflex B516<br />

Eigenschaften, kolligative A 42<br />

Eigenschaftsemotionen D 65<br />

Eiklar, rohes C414<br />

Eileiter C505, C537<br />

Eileiterschwangerschaft C539<br />

Einatmung C251f<br />

Einbeinstand B428<br />

Einbuchstaben-Code A 84<br />

Eindringlinge, pathogene C33<br />

± ±, Zerstörung C33<br />

eineiige Vierlinge A 563<br />

eineiige Zwillinge A563, C557<br />

±, Klone A563<br />

Ein-Elektronen-Transfer A140, A 146<br />

±, Flavinnucleotide A 138<br />

Einfachbindung A39<br />

Einfallswinkel A 26<br />

Einfaltungen, basale B320<br />

Einflüsse, epigenetische B62<br />

Einflussprozesse D117<br />

Eingangsdruck C197<br />

Eingangskanäle, thalamische D46<br />

Eingangssignale, sensorische B61<br />

Eingelenksbewegungen B 528<br />

±, rasche B528<br />

± ±, Charakteristika B528<br />

Ein-Gen-ein-Protein-Hypothese A 311<br />

Eingeweide B66<br />

Eingeweideschädel B487<br />

Eingeweideschmerz B194, C115, C117<br />

Eingriffe, chirurgische D 137<br />

±, stereotaktische B113<br />

Einheiten, abgeleitete A 3<br />

±, motorische B380f, B513f, B533,<br />

C445f<br />

± ±, äuûere Augenmuskeln B513<br />

± ±, elektrische Aktivität B381<br />

± ±, Gröûe B513<br />

± ±, M. gastrocnemius B513<br />

± ±, Rekrutierung B380f, B513f, C445<br />

± ±, Reorganisation B 533<br />

± ±, Territorium B533<br />

±, physikalische A 3<br />

Einheitensystem, Internationales (SI) A 3<br />

Einkommen D94, D 102<br />

±, meritokratische Triade D103<br />

±, Zigarettenrauchen D95<br />

Einkommensdisparität D 94<br />

Einkommensverteilung D 94<br />

Einkoten D166<br />

Einnässen, nächtliches B123<br />

Ein-Neuron-ein-Transmitter-Dogma B38<br />

Einnistung des Embryos A277<br />

Einphasenpräparate C559<br />

Einschätzungskriterien, subjektive D 102<br />

einschichtiges Epithel B317±320, B325<br />

±, Aufbau B317<br />

±, Cytokeratinmuster B325<br />

einschichtiges hochprismatisches Epithel<br />

C349<br />

einschichtiges hochprismatisches Flimmerepithel<br />

C244<br />

einschichtiges kubisches Epithel B319,<br />

C244<br />

einschichtiges Plattenepithel B318f, C320<br />

einschichtiges Säulenepithel B319<br />

Einschlafmyoklonien B 119<br />

Einschlafphase B119<br />

Einschlafwahrnehmung B122<br />

Einschleusen fremder Gene A 554<br />

Einschlüsse, parakristalline A 213<br />

Einschlusskörper A 562<br />

Einschmelzen von Alveolarsepten C267<br />

Einschmelzung, tuberkulöse B505<br />

± ±, Halswirbel B505<br />

Einsekundenausatmungskapazität C266,<br />

C280<br />

Einstellungen D 20, D77<br />

±, mentale D62<br />

Einstülpungen, vesikuläre C214<br />

Einthoven-Ableitungen C159<br />

Einthoven-Dreieck C158f<br />

Einwärtsgleichrichter C147f<br />

Einwärtsstrom B35f<br />

Einwärtsstrombereich B22f<br />

Einwilligungspflicht D 35<br />

Einwohnermelderegister D97<br />

Ein-Wort-Sätze D 82<br />

Einzelfallstudien D26<br />

Einzelfall-Versuchspläne D 26<br />

Einzelkanalstrom B16, B33f<br />

±, Ionenkanäle B16<br />

Einzeller, Fortbewegung A 470<br />

Einzelstrangaustausch, lokalisierter A 510<br />

Einzelstrang bindende Proteine A328<br />

Einzelstrangbrüche A 507, A509<br />

Einzelstränge A549<br />

einzelsträngige DNA (ssDNA) A 315, A536<br />

±, Klasse-II-Viren A 536<br />

einzelsträngige Matrizen-DNA, Sekundärstrukturen<br />

A 350<br />

Einzelstranginvasion A509f<br />

Einzelzellen, endokrine C83<br />

Einzelzuckungen B380f<br />

±, Summation B380<br />

±, Superposition C 149<br />

Eisen A 56, A 146f, C13, C271, C395, C397,<br />

C412<br />

±, Anlagerung von Sauerstoff C271<br />

±, Bedarf A147<br />

Gesamtregister A±D 261


262<br />

±, empfohlene Zufuhr C395<br />

±, Funktion C395<br />

±, Funktionen A 147<br />

±, Mangelerscheinungen A 141, A147<br />

±, Mangelsymptome C395<br />

±, Radikalreaktionen A 146<br />

±, Sauerstoffbindung A56<br />

±, toxischer Bereich C395<br />

±, Vorkommen C395<br />

Eisen-Chelator-Komplexe A 524<br />

Eisen-Hämatoxylin-Färbung A 78<br />

Eisenhaushalt, Homöostase A 146<br />

Eisen-Ionen C5<br />

Eisen(II)-oxid A 52<br />

Eisen(III)-oxid A52<br />

Eisenmangel C7, C13<br />

±, hypochrome mikrocytäre Anämie C13<br />

Eisenmangelanämien A141, C387<br />

Eisen-Porphyrin-Gerüst C269<br />

Eisen-Porphyrin-Systeme A 139<br />

eisenregulatorisches Protein (IRP) A176<br />

Eisenresorption C387f, C411<br />

Eisen-Schwefel-Zentren A146, A 176f,<br />

A 203f, A 206, A394<br />

±, [2Fe-2S] A203f, A 206<br />

±, [3Fe-4S] A203<br />

±, [4Fe-4S] A203f, A 394<br />

±, Struktur A 203f<br />

Eisenspeicherung A 56<br />

Eisenstoffwechsel A 394<br />

±, mitochondrialer A 213<br />

Eisenstoffwechselstörungen C7<br />

±, Transferrinsättigung C7<br />

Eisen-Transferrin-Komplex C388<br />

Eisentransport A56<br />

Eisprung C536<br />

Eiter C20<br />

Eiweiû C393, C396f, C 399, C453, C468<br />

±, Ausscheidung C453, C468<br />

±, Energiegehalt C396<br />

±, Oxidation C401<br />

Eiweiûkonzentration, Interstitium C 215<br />

±, Kapillaren C215<br />

Eiweiûpartikel, infektiöse A 537<br />

Eiweiûspeicher C409<br />

Eiweiûstoffwechsel C453, C 465<br />

Eiweiûumsatz C400<br />

Eizelle B308, C506, C511±513, C556<br />

±, Anzahl C506<br />

±, Mitochondrienzahl A196<br />

Ejakulat C518, C525, C529f<br />

±, Koagulation C525<br />

±, Normwerte C518<br />

±, Passage C530<br />

Ejakulatbestandteile, Funktion C 525<br />

±, Konzentration C525<br />

Ejakulation B146, C122, C 524, C526,<br />

C530, C554<br />

±, Ablauf C531<br />

±, Innervation C530<br />

±, Steuerung C530<br />

Ejakulationsreflex C530<br />

Ejakulationszentrum C530<br />

Ejakulatuntersuchung C503<br />

Ejakulatvolumen C526<br />

Ejektionsfraktion C161<br />

Ekel D 64f<br />

EKG-Ableitungen, Ableitungspunkte<br />

C157<br />

±, Elektrodenkonfiguration C157<br />

±, Frontalebene C157<br />

±, Horizontalebene C157<br />

EKG-Analyse, Bestimmung des Lagetyps<br />

C159<br />

EKG-Signal C157f, C160<br />

±, Kammerkomplexe C160<br />

±, Nomenklatur und Zeitdauer der<br />

Abschnitte C158<br />

ekkrine Schweiûdrüsen B389, B392<br />

±, cholinerge Innervation B392<br />

±, Funktion B392<br />

ekkrine Sekretion B323f<br />

Gesamtregister A±D<br />

ekkriner Schweiû, Zusammensetzung<br />

B392<br />

Eklampsie C227<br />

EKP-Komponenten B157f<br />

±, Modulation B157<br />

EKPs (ereigniskorrelierte Potentiale)<br />

B157f, D 122<br />

±, s. auch Hirnpotentiale<br />

Ekto-5©-Nucleotidase B41<br />

Ektoapyrase B41<br />

Ekto-ATPase B41<br />

Ektoderm B389, B398, B425, B487, C84,<br />

C104, C126, C319, C575f<br />

Ektozervix, cytologische Untersuchung<br />

C543<br />

Ektropium C542<br />

Elastase A 123, A132, A 558, B357, C6,<br />

C267, C379<br />

±, Proenzym C379<br />

±, Reaktionsprodukt C379<br />

±, Spezifität C379<br />

Elastase-Aktivität C251<br />

Elastica externa C182<br />

Elastica interna C191<br />

Elastin B331, B333, B339, B353f, B360,<br />

C183<br />

±, Aminosäuresequenz B339<br />

±, Quervernetzung B339<br />

±, Spleiûvarianten B339<br />

±, Struktur B339<br />

±, Vorkommen B339<br />

Elastin-Gen B339<br />

Elastinnetz B339<br />

elastische Arterien C182f<br />

±, Funktion C183<br />

elastische Atmungswiderstände C259f,<br />

C263<br />

elastische Fasern B332, B339, B354, B360,<br />

B392, B399, B401, C181f, C 192, C236,<br />

C249, C251f, C259f, C263, C265, C335,<br />

C486, C488<br />

±, ECM B332<br />

±, Lunge C252, C260<br />

±, Retraktionskraft C252<br />

±, Verlust C251<br />

elastische Filamente B372<br />

elastische Retraktion C267<br />

elastischer Knorpel B 359f<br />

±, ECM B360<br />

±, Struktur B360<br />

±, Vorkommen B360<br />

Elastizitätsmodul A9<br />

Elefant C254<br />

elektrische Automatizität C152, C154<br />

±, Herz C154<br />

±, Schrittmacherzellen C152<br />

elektrische Eigenschaften A 234<br />

±, Plasmamembran A234<br />

elektrische Erregbarkeit A 231<br />

elektrische Erregung A 18<br />

±, Herzmuskelzellen C155<br />

elektrische Felder A 17f<br />

elektrische Feldstärke A 18, C156<br />

elektrische Fische B169<br />

elektrische Herzachse C159<br />

elektrische Herzerregung, Teilvektoren<br />

C156<br />

elektrische Kapazität A 19<br />

elektrische Ladung A 17<br />

elektrische Leistung A19<br />

elektrische Membranantwort B37<br />

elektrische Potentialdifferenz A 198<br />

±, Atmungskette A198<br />

elektrische Reaktionsaudiometrie (ERA)<br />

B245f<br />

elektrische Schrittmacher C155<br />

elektrische Signalübertragung B27<br />

elektrische Spannung A 17<br />

elektrische Stromstärke A17<br />

elektrische Summationsebene C158<br />

elektrische Synapsen B5, B27f<br />

±, Aktionspotentiale B28<br />

±, bidirektionaler Stromfluss B28<br />

±, Funktion B28<br />

±, Modulation der Leitfähgikeit B28<br />

±, molekulare Anatomie B27<br />

±, physiologische Eigenschaften B28<br />

±, Struktur B28<br />

elektrischer Dipol A 18<br />

elektrischer Strom A17, A21<br />

±, chemische Wirkung A 17<br />

±, Gefährlichkeit A 21<br />

±, Schutzmaûnahmen A21<br />

elektrischer Stromkreis A 19<br />

elektrischer Summationsvektor C157,<br />

C159<br />

±, dreidimensionales Bild C159<br />

±, Projektion in der Horizontalebene C159<br />

±, Projektionen C157<br />

±, Vorhöfe C157<br />

elektrischer Widerstand A 18, A 234, A236<br />

±, Messung A 236<br />

±, Plasmamembran A 234<br />

elektrisches Dipolfeld C156<br />

±, Entstehung C156<br />

±, Extrazellulärraum C156<br />

elektrisches Feld B14, B111<br />

elektrisches Feld im extrazellulären Raum<br />

C156<br />

elektrisches Membranpotential A 198<br />

elektrisches Potential A 18<br />

elektrisches Signal, Reichweite B21f<br />

Elektrizitätslehre A 17<br />

elektrochemische Zelle A 53<br />

elektrochemischer Gradient B35<br />

elektrochemisches Gleichgewichtspotential<br />

B13f, C474<br />

elektrochemisches Potential A 53, A 235<br />

Elektrodenpotential A54<br />

Elektroenzephalogramm (EEG) B111,<br />

B119, B 154, B167, D 47<br />

±, 10-20-System B111<br />

±, Ableitung B111<br />

±, bioelektrische Grundlagen B111<br />

±, klinische Diagnose B111<br />

Elektrokardiogramm (EKG) A 18, A 103,<br />

C155, C 157, C159, C161f, C169, C497<br />

±, Hypokaliämie C497<br />

±, Interpretation C159<br />

±, Intervalle C157<br />

±, Myokardinfarkt C169<br />

±, Strecken C157<br />

±, Ursprung C155<br />

±, Wellen C157<br />

±, Zacken C157<br />

Elektrokommunikation B169<br />

Elektrokortikogramm (ECoG) B111<br />

Elektrolaryngographie (ELG) B249<br />

Elektrolyse A17<br />

Elektrolytabsorption, Regulation C356<br />

Elektrolytausscheidung A 436<br />

±, Cholera A 436<br />

±, Orientierungswerte C465<br />

Elektrolyte A18, C4, C147, C571<br />

±, menschliches Plasma C4<br />

±, schwache A42<br />

±, starke A42<br />

±, Transport durch die BHS B9<br />

Elektrolytersatz C441<br />

Elektrolythaushalt, Homöostase C4, C453<br />

elektrolytische Dissoziation A 42, A 47<br />

Elektrolytresorption C384<br />

Elektrolytsekretion, Regulation C356<br />

Elektrolytstörungen C155, C 447<br />

±, Muskelkrämpfe C447<br />

Elektrolyttransport C386<br />

elektromagnetische Wellen A24f<br />

elektromagnetischer Schwingkreis A 22f<br />

elektromagnetisches Spektrum A 24f<br />

elektromechanische Kopplung B378±380,<br />

B385, C 149f, C167, C205<br />

±, Arbeitsmyokardzelle C149<br />

±, glatte Gefäûmuskulatur C205<br />

±, glatte Muskelzellen B385


±, Störungen B380<br />

Elektromyogramm (EMG) B381, D 12,<br />

D 28, D 122, D 124, D128<br />

±, Gesichtsschmerzpatienten D128<br />

±, innerer Analkanal D124<br />

±, M. orbicularis oculi D 65<br />

±, Rückenschmerzpatienten D128<br />

Elektromyographie, transkutane B381<br />

elektromyographische Muskelaktivität<br />

D 122<br />

Elektronegativität A 38f<br />

±, Bindungstyp A 39<br />

±, Werte A 70, A73<br />

Elektronen A 32<br />

Elektronen transferierendes Flavoprotein<br />

(ETF) A 204<br />

Elektronenakzeptor A52, A 198<br />

Elektronendelokalisierung A 64<br />

Elektronendonor A 52, A198<br />

Elektronengas A 37, A 39<br />

Elektronenhülle A11, A 32, A 34f<br />

±, Aufbau A34<br />

Elektronenkonfiguration A36<br />

Elektronenlücke A 54<br />

Elektronenmikroskopie A 28, A 78,<br />

A 116<br />

Elektronenniveau A 35<br />

±, Besetzung A 35<br />

Elektronenoktett A 36, A 53<br />

p-Elektronenpaar A72<br />

s-Elektronenpaar A 72<br />

Elektronenpaare, freie A71<br />

p-Elektronensextett A 63, A 73<br />

Elektronentransport C167<br />

Elektronentransportkette A 80, A 177<br />

Elektronenüberschluss A71<br />

Elektronervenstimulation, transkranielle<br />

(TENS) D 136<br />

Elektroolfaktogramm (EOLG) B304<br />

Elektroortung B169<br />

elektrophile Addition A71f<br />

elektrophile Reagenzien, Nucleophile<br />

A71<br />

elektrophile Reaktionen A 71<br />

elektrophile Substitution A 72<br />

±, Aromaten A72<br />

Elektrophorese A 115, A 296, A 553<br />

±, native A 115<br />

±, zweidimensionale A 118<br />

elektrophoretischer Effekt A 404<br />

elektrophysiologische Verfahren,<br />

Auflösung B154<br />

Elektroporation A531, A 556, A565<br />

Elektroretinogramm (ERG) B277<br />

Elektrorezeption B529<br />

Elektrorezeptoren B169<br />

Elektroschock C155<br />

Elektrospray-Ionisation A115<br />

Elektrostatik A 18<br />

elektrostatische Anziehung A40, A94<br />

elektrostatische Wechselwirkungen A 95,<br />

A 320f, C269<br />

elektrostatische Wechselwirkungsenergie<br />

B19<br />

elektrotonische Potentiale A20, B306<br />

elektrotonische Signalweiterleitung,<br />

Arteriolen C212<br />

elektrotonischer Stromfluss B22<br />

Elementarladung A11<br />

Elementarteilchen A 11, A 32<br />

Elementarzelle A 116<br />

Elemente A 32<br />

±, radioaktive A11<br />

±, retrotransposable A 337<br />

±, serienelastische B382<br />

±, transponierende A 336<br />

Elementschreibweise A36<br />

Elementsymbole A 43<br />

Elevation B 457<br />

1,2-Eliminierung A73<br />

b-Eliminierung A 73<br />

a,b-Eliminierungsreaktion A 282<br />

Eliminierungsreaktionen A73<br />

ELISA A 115<br />

±, Antikörpernachweis C75<br />

±, Prinzip C75<br />

Elk/p62 TCF A 362<br />

Elle B465<br />

Ellenbogen B466, B469<br />

±, Beugung B466<br />

±, Gefäûe B469<br />

±, Nerven B469<br />

±, Streckung B466<br />

Ellenbogengelenk B182, B465±469, B478,<br />

B485<br />

±, Beuger B467<br />

±, Beugung B465, B485<br />

±, Elemente B465<br />

±, Illusion einer Streckung B182<br />

±, Kapselbandapparat B465f<br />

±, Luxation B466<br />

±, Neutral-Null-Stellung B465<br />

±, Pronation B468f<br />

±, Scharniergelenk B466<br />

±, Supination B468f<br />

Ellenbogenregion, Oberflächenanatomie<br />

B466<br />

Ellipsoidgelenk B407<br />

Elongation A 256, A347, A 354, A389,<br />

A 391f, A550<br />

±, Fehlerhäufigkeit A 392<br />

±, Geschwindigkeit A 392<br />

±, Schema A 391<br />

Elongationsfaktoren (EF) A 354,<br />

A 391<br />

±, Eukaryonten A 391<br />

±, Funktion A 391<br />

±, Prokaryonten A 391<br />

Elongationsgeschwindigkeit A 323<br />

Elongationszyklus A 389, A 392f<br />

Elongator-tRNA Met A 385<br />

elterliche DNA-Stränge A 325<br />

elterliche Fürsorge A 577<br />

Elterngeneration A494<br />

Eltern-Kind-Beziehung D 80, D 86<br />

±, Diskontinuität D 100<br />

Eltern-Kind-Rollen D 89<br />

Elternschaft D99f<br />

Elution A88<br />

Embolien C290<br />

embolisch-thrombotische Verschlüsse<br />

D 148<br />

Embryo A 551<br />

±, Gesichtsregion B489<br />

Embryoblast C557f, C575f<br />

Embryogenese A 394, A 460<br />

Embryologie A397<br />

embryonale Blutzellen C560<br />

embryonale Endhirnrinde B63<br />

embryonale Gefäûe C558<br />

embryonale Gehirnentwicklung C89<br />

embryonale Kapillaren C560<br />

embryonale Stammzellen (ES-Zellen)<br />

A 555, A 564<br />

±, Differenzierungspotential A 564<br />

±, menschliche A 565<br />

±, Teilungspotential A564<br />

embryonale Zellen A 480, B346<br />

±, Zellzyklusdauer A 480<br />

Embryonalentwicklung A 311, A362,<br />

A 512, B9, B346, B348, B357, C84, C100<br />

±, Bedeutung der Baselmembran B346<br />

±, Imprinting A 512<br />

±, Hypophyse C84<br />

±, Mechanismen A311<br />

embryonaler Acetylcholinrezeptor B44<br />

embryonaler hyaliner Knorpel B359<br />

embryonaler Knorpel B362<br />

embryonaler Kreislauf C140<br />

embryonaler Magen-Darm-Kanal C294<br />

embryonales Bindegewebe B349, C125<br />

embryonales Gewebe B342<br />

embryonales Hämoglobin C275<br />

embryonales Nervensystem B54<br />

embryonales ZNS, radiale Glia B9<br />

Embryonalschild C577<br />

Embryonalstadium C275<br />

Embryonen, menschliche A 564<br />

Embryonenschutzgesetz A 565<br />

Embryosplitting A 563<br />

Emden-Meyerhof-Weg A 163<br />

Emesis C395<br />

EMG-Biofeedback D122, D 134f, D149f<br />

EMG s. Elektromyogramm<br />

Emilin B339<br />

Eminentia arcuata B493<br />

Eminentia iliopubica B415<br />

Eminentia laryngealis B508<br />

Eminentia mediana B7, B9, B77, C83f,<br />

C89<br />

Emissionen, otoakustische (OAEs) B246<br />

Emissionsspektren A 25<br />

Emmetropie, Strahlengang B269<br />

emotionale Belastungen C119<br />

emotionale Konditionierung B150<br />

emotionale Reaktionen B194<br />

emotionale Stimuli, Hyperkinesien B532<br />

Emotionalität D76<br />

Emotionen B62, B141, B303, B512, B530,<br />

C118, C 346, D 63f, D 79<br />

±, Aktivierungsdimension D 63<br />

±, Definition D 79<br />

±, Entstehung D 67<br />

±, Erfassung D65<br />

±, Klassifikation D63f<br />

±, Locked-in-Patienten D 66<br />

±, Magensaftsekretion C346<br />

±, negative D 11, D 14, D23, D65, D 194<br />

±, peripher-physiologische Reaktionen<br />

D67<br />

±, positive D 11, D 14, D 65<br />

±, primäre D 64±66<br />

±, Querschnittsgelähmte D66<br />

±, Valenz D12, D 65<br />

±, Valenzdimension D 63<br />

Emotionsforschung D 33<br />

Emotionspsychologie D19<br />

Emotionstheorien D66<br />

Empathie D82, D112<br />

±, Erblichkeit D 77<br />

Empfängerserum C16<br />

Empfindlichkeit B174, B289<br />

±, Anpassung an die Reizstärke B174<br />

±, gesteigerte B173<br />

±, mesopische B289<br />

±, photopische B289<br />

±, relative B287<br />

±, spektrale B289f<br />

± ±, Dunkeladaptation B289<br />

Empfindlichkeitssteigerung B289<br />

Empfindung, arterieller Blutdruck<br />

B179<br />

±, oronasofaziale B308<br />

Empfindungen D 37f<br />

±, Erlöschen C435<br />

Empfindungsmodalität, dissoziierte<br />

Störung B188<br />

Empfindungsprozesse D40<br />

Empfindungsschwellen, Anstieg B178<br />

±, Messung B177<br />

±, Reizschwellen B177<br />

Empfindungsstärke, Veränderungen D 39<br />

Empfindungsstörung, dissoziierte B188,<br />

B203<br />

Emphysem, Lungenfunktionsparameter<br />

C280<br />

Emphysemblasen C125, C251, C260, C267<br />

Emulsionen A15<br />

Enameloblasten C332<br />

Enamelum C331f<br />

Enamin A 66<br />

Enantiomere A 84, A 152, A 571<br />

±, Monosaccharide A152<br />

Enantiomerie A61<br />

Enarthrosis B426<br />

encephale isolØ B126<br />

Gesamtregister A±D 263


264<br />

enchondrale Ossifikation B362, B364,<br />

B367, C99<br />

±, Genexpression B362<br />

enchondrale Ossifikationszentren B487<br />

enchondrale Osteogenese B363, B367<br />

±, Ablauf B367<br />

enchondraler Knochen B364<br />

Encodierung B130, D57<br />

Endarterien C280<br />

Enddarm C293, C318, C488, C504, C507<br />

5©-Ende A312<br />

endergone Reaktionen A46f, A90, A135<br />

Endglied B475<br />

Endhandlung, konsumatorische D 70<br />

Endharn C457, C474, C482<br />

±, maximale Konzentrierung C 482<br />

±, NaCl-Konzentration C482<br />

±, Osmolarität C474<br />

Endhirn B60f, B93f, B97, B495<br />

±, Gliederung B93<br />

±, Gyri B94<br />

±, Kommissur B97<br />

±, Lappen B94<br />

±, Phylogenese B94<br />

±, Sulci B94<br />

±, weiûe Substanz B93<br />

Endhirnhemisphären B 93, B95, B99<br />

±, Ontogenese B 95<br />

±, Phylogenese B95<br />

Endhirnrinde B 4, B6, B61, B63<br />

±, embryonale B63<br />

±, Gröûenzunahme B61<br />

±, motorische B66, B81<br />

±, prämotorische B91<br />

±, Schichtenbildung B63<br />

Endigungen, postsynaptische B29<br />

±, präsynaptische B3, B10, B29, B31,<br />

B37f, B145<br />

Endknöpfchen, präsynaptische B30<br />

±, synaptische B31<br />

Endkolben, präsynaptischer B32<br />

Endoamylase A161<br />

Endobiotika C 361, C367<br />

Endocranium B490, B495<br />

Endocytose A81, A233, A246, A413,<br />

A417±419, A429, A436, A460, B33, B49,<br />

B320, C351, C367, C468<br />

±, clathrinabhängige A417<br />

±, GPCRs A436<br />

±, Mechanismus A418<br />

±, präsynaptische Membran A417<br />

±, rezeptorvermittelte A418±420, C189,<br />

C367, C562<br />

±, Zellkontakthälften A460<br />

Endocytosevesikel A80, A415, A470<br />

endogene Antipyrese C434<br />

endogene circadiane Oszillatoren B123<br />

endogene Depressionen A247, A250<br />

endogene Gedächtnismodulatoren, Stresshormone<br />

B134<br />

endogene Noxen A503<br />

endogene Opiate B202, B204f, D 130<br />

±, Stressanalgesie D 130<br />

±, Vorläuferproteine B205<br />

endogene Pyrogene A523, C434<br />

endogene Schmerzkontrollsysteme B204<br />

endogenes Opiatsystem B205<br />

Endokard C144<br />

endokrin A421<br />

endokrine Drüsen B323<br />

endokrine Einzelzellen C83<br />

endokrine Faktoren, Krebsausbreitung<br />

D 164<br />

endokrine Organe C83<br />

endokrine Regelkreise, Adipositas C405<br />

endokrine Sekretion C81<br />

endokrine Zellen C82f, C85, C95, C244,<br />

C342, C350f, C 354, C356<br />

±, Adenohypophyse C83<br />

±, Gastrointestinaltrakt C95<br />

±, respiratorisches Epithel C244<br />

±, Vorkommen und Organisation C83<br />

Gesamtregister A±D<br />

endokrine Zellgruppen C83<br />

endokrines Pankreas A345, C94, C377<br />

±, Unterscheidung der Zelltypen C94<br />

endokrines System C79, C83, D 104, D 139<br />

endolymphatisches Potential B210<br />

Endolymphe B207f, B210f, B222, B232,<br />

B235f<br />

±, Kaliumkonzentration B207, B210<br />

±, Massenträgheit B211<br />

±, Natriumkonzentration B207<br />

±, Schwingungsamplitude B236<br />

Endometrium B325, B329, C538,<br />

C540±543, C 548, C556<br />

±, Adenocarcinome B329<br />

±, Cytokeratinmuster B325<br />

Endomitose C11<br />

Endomysium B371f<br />

Endoneurium B11<br />

Endonucleasen A337, A395, A483, A507,<br />

A543<br />

±, Restriktionsenzyme A543<br />

Endopeptidase-Inhibitoren B 39<br />

Endopeptidasen A131, B39, C378f, C389<br />

±, Aktivierung C378<br />

Endophilin A418f<br />

endoplasmatisches Reticulum (ER) A80,<br />

A105, A109, A146, A159, A183, A233,<br />

A236, A246, A256f, A274, A277, A313,<br />

A388, A398, A407±409, A414, A436,<br />

A442f, A470, A472, A478, A538, A562,<br />

B5, B359, C57, C80, C263, C350, C366f,<br />

C377<br />

±, Anteile A 407<br />

±, Calciummobilisierung A274<br />

±, cotranslationaler Import A407<br />

±, glattes A80, A407, B3, C91<br />

±, Glucose-6-phosphatase-System A183<br />

±, Kinesin A470<br />

±, Lipidzusammensetzung A233<br />

±, posttranslationaler Import A407<br />

±, Prostaglandinsynthese A277<br />

±, Proteinimportpore A408<br />

±, Proteintransport A407<br />

±, raues A80, A407, A413, B3, B336, C58,<br />

C87, C93<br />

Endoprothesen B425, B429, B456, B485<br />

a-Endorphin B39<br />

b-Endorphin B39, C87, C403, C552<br />

g-Endorphin B39<br />

Endorphin produzierende Neurone, PAG<br />

B205<br />

Endorphine B39, B134, B205, D 140<br />

±, Vorläufer B39<br />

endosomale Vesikel A429<br />

Endosomen A413, A415, A417±419, B5,<br />

B33<br />

±, frühe A419<br />

±, pH-Gradient A419<br />

±, späte A415, A419<br />

Endosomen-Membrankompartimente<br />

A81<br />

Endosom-Lysosom-System C350<br />

Endosporen A525<br />

Endostatin A448, B357, C32<br />

Endosymbiontenhypothese A405, A573<br />

endosymbiontische Bakterien A196<br />

Endotendineum B353<br />

Endothel B7f, B259, B319, B344, B346,<br />

B355, B362, C197, C206, C211, C461<br />

±, Blut-Hirn-Schranke B7<br />

±, diskontinuierliches C215<br />

±, fenestriertes B9, C214, C464<br />

±, Ionenkanäle B7<br />

±, Permeabilitätssteigerung C211<br />

±, permeables B7<br />

±, Transportersysteme B7<br />

±, Vasodilatatoren C206<br />

±, Vasokonstriktoren C206<br />

±, venöses C203<br />

± ±, Adhäsionsmoleküle C203<br />

± ±, Anheftung von Leukocyten C203<br />

±, venoläres C214<br />

± ±, Lücken C214<br />

±, Wandschubspannung C197<br />

endothelabhängige Vasodilatation C207<br />

endothelabhängige Vasoregulation C171<br />

Endotheldefekte C24f<br />

Endothelfaktoren, flussabhängige<br />

Freisetzung C211<br />

endotheliale NO-Synthase (eNOS) C207<br />

endotheliale Transportersysteme B8<br />

endotheliale Vasodilatatoren C233<br />

endotheliale Wachstumsfaktoren C186f<br />

±, Glucosemangel C186<br />

±, Sauerstoffmangel C186<br />

Endothelien C45<br />

±, fenestrierte C85<br />

Endothelin C 368, C460<br />

Endothelröhren, primäre C186<br />

Endothelschicht C233<br />

Endothelspalten, parazelluläre C213<br />

endothelvermittelte Dilatation C172<br />

Endothelzellen A278f, A449, A453,<br />

A455, A523f, C15, C17, C26f, C45,<br />

C106, C 181, C186±191, C 202, C206,<br />

C464<br />

±, Bau C181<br />

±, COX-1 A278<br />

±, E-Selectin C17<br />

±, Funktionen C181<br />

±, Glycocalyx C202<br />

±, Poren C 464<br />

±, Rezeptoren C186<br />

±, Stimulation A440<br />

±, TF-Bildung C26<br />

±, transzelluläre Kanäle C 189<br />

±, vaskuläre C31<br />

±, Vesikel C189<br />

±, Zellkontakte C181<br />

Endothelzelloberfläche A452<br />

endotherme Reaktionen A13, A46<br />

Endotoxine A523, A528, C367<br />

±, Wirkungen A523<br />

Endozervix, cytologische Untersuchung<br />

C543<br />

Endphalanx, Daumen B476<br />

Endplatte, Erregungsübertragung A243<br />

±, motorische B30f, B49, B372f, B378f,<br />

C431<br />

±, muskuläre C105<br />

± ±, Hemmstoff C105<br />

±, neuromuskuläre A243, B33, B44, B64<br />

Endplattenpotential (EPP) B33±37, B49<br />

Endplattenstrom (EPS) B33f, B36<br />

Endstücke, alveoläre B323<br />

±, Elektrolyttransport C326<br />

±, muköse C325<br />

±, sekretorische C324<br />

±, seröse C325<br />

±, tubuläre B323<br />

±, tubuloalveoläre C567<br />

Endurin, Eiweiû C468<br />

Endverknüpfung, nicht-homologe A511<br />

Energie A8, C396<br />

±, innere A12f<br />

±, kinetische A8, A14, A22<br />

±, potentielle A8, C164, C 198<br />

± ±, Blut C198<br />

Energiebarriere A121<br />

Energiebedarf C396, C442f<br />

±, Berechnung C396<br />

Energiebereitstellung, aerobe C 439<br />

±, Steigerung C 439<br />

Energiebilanz C400f, C403±406<br />

±, afferente Signale C404<br />

±, hormonelle Regulation C403<br />

±, nahrungsabhängige Regulation C405<br />

±, Veränderungen C403<br />

Energiediagramm A119<br />

Energieeinsparung B143<br />

Energieerhaltungssatz A8<br />

Energiegewinnung A532<br />

±, alactacide C 445<br />

±, lactacide C445


Energiehomöostase B142<br />

Energieproduktion, aerobe C442<br />

Energieprofil A 121<br />

energiereiche Bindungen A136<br />

energiereiche Ernährung C404<br />

energiereiche Phosphatbindung C168<br />

energiereiche Phosphatgruppe A142<br />

Energiespeicher A216<br />

±, Depletion C 404<br />

±, Fettsäuren A 216<br />

Energiespeicherung A 216<br />

Energiestoffwechsel, anaerober C151<br />

±, Muskelfasern C438<br />

Energietransport A216<br />

Energieübertragung A 141<br />

±, Nucleotide A 141<br />

Energieverbrauch C400, C402, C405±407,<br />

C409<br />

±, Determinanten C400f<br />

±, Erhöhung C402<br />

±, Gehirn C400<br />

±, Herz C400<br />

±, innere Organe C405<br />

±, Leber C400<br />

±, Muskel C405<br />

±, Nieren C400<br />

±, Reduktion C405<br />

±, Steigerung C400, C406<br />

Energiezufuhr C396, C400f<br />

±, Körpergewicht C401<br />

±, Richtwert C396<br />

englische Krankheit C416<br />

Engramm B133<br />

Enhancer A 330, A 351±353, A355, A 372<br />

±, modulare Struktur A 353<br />

±, Wirkungsmechanismus A353<br />

Enhancer-Elemente A 361, A562<br />

±, genspezifische A 355<br />

Enhancosom A 370<br />

Enkephaline B39f, B134, B199, B205,<br />

B526, C93, C106<br />

±, Vorläufer B39<br />

enkephalinerge Neurone, Substantia gelatinosa<br />

B 205<br />

Enkopresis D 122, D 124<br />

±, Biofeedback D124, D 166<br />

Enolase A167, A 170<br />

±, Hemmung durch Fluorid-Ionen A 170<br />

±, neuronspezifische C355<br />

Enolform, 5-Bromuracil A 503<br />

Enophthalmus B 267<br />

cis-D 2 -Enoyl-CoA A261<br />

cis-D 3 -Enoyl-CoA A261<br />

trans-Enoyl-CoA A 260<br />

Enoyl-CoA-Hydratase A260<br />

ENS s. enterisches Nervensystem<br />

Ensemble, neuronales B133<br />

Ensembleaktivität B239<br />

Entactin B345<br />

Entartung, maligne A 564, B329, D163<br />

± ±, epitheliale B319<br />

enterische Ganglien C105<br />

enterische Neurone C107, C109<br />

enterisches Nervensystem (ENS) C107,<br />

C109, C336f, C 355, C382f<br />

±, extrinsische und intrinsische Innervation<br />

C107<br />

±, exzitatorisches Neurone C107<br />

±, Motoneurone C109<br />

±, Wirkung von Opiaten B 206<br />

Enterobacteriaceae A 516<br />

Enterobakterien C352<br />

enterochromaffine Zellen A 436, A 440,<br />

C95, C343, C350, C357<br />

±, Tumoren C95<br />

Enterocyten A 419, A467f, A 485, C43,<br />

C349±352, C384, C386, C388<br />

±, Apoptose A 485<br />

±, Hämaufnahme C388<br />

enteroendokrine Hormone C348, C356,<br />

C358<br />

±, Freisetzungsreize C358<br />

±, Funktionen C356<br />

±, Kategorien C358<br />

enteroendokrine Zellen C352, C356, C382<br />

±, Typen C356<br />

±, Verteilung C356<br />

enterogastrischer Reflex C341<br />

Enteroglucagon C341, C357f<br />

±, Freisetzungsreiz C357<br />

±, Hauptwirkung C357<br />

±, Syntheseort C357<br />

enterohämorrhagische E. coli (EHEC)<br />

A 529<br />

enterohepatischer Kreislauf A 140, A 268,<br />

C360, C363, C373, C391<br />

±, afferenter Schenkel C363<br />

±, Gallensäure A 268<br />

±, Mechanismen C373<br />

±, Unterbrechung A 268<br />

Enterokinase C354, C378<br />

Enterokolitis, pseudomembranöse A 525<br />

Enteropeptidase A 282, C354, C378, C389<br />

Enterotoxin, Bindungsstelle C350<br />

Enterotoxin A A 529<br />

Enterotoxin B A529<br />

Enterotoxine A440, A 528, A530<br />

Enterozeption B179<br />

Entfaltung von Proteinen A104<br />

Entfernungsabschätzung B292<br />

Entfernungsunterschiede B292<br />

Entfernungswahrnehmung D43<br />

Entgiftung A 211, A 407<br />

±, Peroxisomen A 211<br />

Entgiftungsenzyme A503<br />

Entgiftungsreaktionen A181, A 290<br />

±, Fettsäuresynthese A181<br />

±, Glutathion (GSH) A 290<br />

Enthalpie A 12f, A46<br />

Enthalpieänderung A119<br />

Enthirnungsstarre B519<br />

Entkoppler A 199<br />

±, 2,4-Dinitrophenol A 199<br />

±, ATP-Synthese A 199<br />

±, physiologischer A199<br />

± ±, Thermogenin A 199<br />

Entladecharakteristik, exponentielle<br />

B15<br />

Entladephase B20<br />

Entladungsfrequenz B172, B181<br />

±, markklose Affenzen B181<br />

±, Reizstärke B172<br />

Entoderm B398, B487, C126, C245, C317,<br />

C319, C360, C375, C575f<br />

Entodermalrohr C317f<br />

entorhinale Rinde B303f<br />

entorhinaler Kortex B112, B133, B135,<br />

B151, D 59<br />

Entropie A 12f, A40, A 46, A 93, A 119<br />

Entropieänderung A119<br />

Entscheidungskonflikte, ethische D 118<br />

Entscheidungskriterien D40f<br />

Entscheidungsprozesse D40<br />

Entscheidungsspielraum D93<br />

Entspannungstechniken D 137<br />

Entspannungstraining D 150, D 156<br />

Entspiralisierung A347<br />

Entstehung der Erde A 569<br />

Entstehung des Lebens A 569<br />

±, Zeitraum A569f<br />

Entwicklung, emotionale D 80<br />

±, kindliche D 18<br />

±, lymphatische C34<br />

±, myeloische C34<br />

±, ontogenetische D79<br />

Entwicklung des Lebens A574<br />

Entwicklungsbiologie, Modellorganismen<br />

C576<br />

Entwicklungsetappen, makrosoziale D 104<br />

Entwicklungskontroll-Gene B 397<br />

Entwicklungsländer, Bevölkerungswachstum<br />

D 100<br />

Entwicklungsphasen D 18f<br />

Entwicklungsprozesse A 365, A 445, B348<br />

±, soziodemographische D 99<br />

±, sozioökonomische D 104<br />

Entwicklungspsychologie D 19, D 79f,<br />

D82, D 84<br />

Entwicklungsstörungen, ANS C105<br />

Entwurf, räumlich-visueller B132<br />

Entwurzelung D165<br />

Entzug B148f<br />

Entzugserscheinungen, Ursachen B148<br />

Entzugssymptome D73f<br />

Entzugssysteme B148<br />

Entzündungen A 278, A298, A 367, A432,<br />

A448, B9, B111, B 177, B406, C4, C7,<br />

C18, C44, C86, C115, C191, C203, C211,<br />

C214<br />

±, chronische A 244, B356, B456<br />

± ±, Kapselbandapparat B456<br />

± ±, Lunge A 244<br />

± ±, Pankreas A 244<br />

± ±, Therapie A 279<br />

±, Gehirn B 111<br />

±, intraokulare B267<br />

±, Mehrdurchblutung C211<br />

±, neurogene B 199f<br />

Entzündungsausbreitung, Halsfaszien<br />

B505<br />

Entzündungsgeschehen C34<br />

Entzündungshemmer, nicht-steroidale<br />

A279<br />

Entzündungsmediatoren A 220, A279,<br />

B182, B 197f, B200, C17, C35, C46, C 63,<br />

C232<br />

±, nozizeptive Wirkungen B198<br />

±, septischer Schock C232<br />

±, systemische C78<br />

±, Th1-Zellen C73<br />

±, Vasodilatation C232<br />

Entzündungsprozesse B196f, B348, B351,<br />

B358<br />

±, fibrosierende B344<br />

±, Nozizeptoren B197<br />

Entzündungsreaktionen A 216, A220,<br />

A273, B41, B55, C 6, C17, C19, C24, C28,<br />

C35, C63, C233<br />

±, Funktion C35<br />

±, Kontaktsystem C28<br />

±, Leukodiapedese C17<br />

±, lokale C72<br />

±, systemische C21<br />

±, Ursachen C35<br />

Entzündungsschmerz B199, D 131<br />

Entzündungsvorgänge, intraglomeruläre<br />

C461<br />

Entzündungszellen B333<br />

Enuresis D 166<br />

Enuresis nocturna B123<br />

Enzephalitis B130<br />

±, virale A 536, B100<br />

Enzephalomyokarditis A 391<br />

Enzephalopathien, übertragbare spongiforme<br />

(TSE) A 537<br />

Enzymaktivierung A 422<br />

±, sekundäre A 422<br />

±, signalbedingte Bildung A 422<br />

Enzymaktivität A 127, A 130, A 533<br />

±, Maûeinheiten A 127<br />

±, Regulation A 533<br />

±, spektroskopische Bestimmung A 127<br />

enzymatische Desaminierung A 378<br />

enzymatische Prozessierung C79<br />

Enzyme A83, A 122, A 146, A 186, A 311,<br />

C33, C498<br />

±, Aktivitätsbestimmung A 128<br />

±, bifunktionelle A 100<br />

±, Cytochrom-P450-abhängige C361<br />

±, Dephosphorylierung A186<br />

±, distributive A 328<br />

±, glycolytische C13<br />

±, heterotrope A129<br />

±, homotrope A 130<br />

±, interkonvertierbare A109, A 131<br />

±, lysosomale A415, C21, C69<br />

Gesamtregister A±D 265


266<br />

±, Phosphorylierung A 186<br />

±, prozessive A 328<br />

±, Spezifität A123<br />

±, steroidogene C93<br />

± ±, selektive Expression C93<br />

±, Substrataffinität A 125<br />

±, systematische Nomenklatur A128<br />

±, Temperaturoptimum A 124<br />

Enzyme Commission (EC) A128<br />

Enzym-Immunoassay A 115<br />

Enzymkatalyse A 122<br />

Enzymkinetik A 118<br />

Enzymklassen A128<br />

Enzymnachweise, spezifische A 116<br />

Enzymnomenklatur A128<br />

Enzymreaktionen, Hemmung A 127<br />

Enzymregulation A 129<br />

±, durch Interkonversion A131<br />

Enzym-Substrat-Bindung A 421<br />

Enzym-Substrat-Komplex A124f<br />

±, Dissoziationskonstante A 125<br />

±, Zerfallsrate A 124<br />

Enzym-Substrat-Reaktion, Schema A 124<br />

Enzymsupplementation A 304<br />

Enzymsynthese, Regulation A 533<br />

Enzymsystem, thyrocytenspezifisches<br />

A 148<br />

Enzymverteilung, polare B320<br />

EOLG (Elektroolfaktogramm) B304,<br />

B308<br />

Eosin C18<br />

Eosinophile C9, C20f, C35, C62<br />

±, Degranulation C21<br />

eosinophile Granulocyten C18±20, C67,<br />

C72<br />

±, allergische Reaktionen C20<br />

±, Inhaltsstoffe C20<br />

±, Struktur C20<br />

±, Verteilung C20<br />

eosinophile Leukocyten C66<br />

eosinophile Myelocyten C9<br />

Eosinophilenzahl, circadiane Rhythmik<br />

C20<br />

eosinophiles kationisches Protein (ECP)<br />

C20<br />

±, Cytotoxizität C20<br />

±, Neurotoxizität C20<br />

eosinophiles Protein X C20<br />

±, Neurotoxizität C20<br />

Epac (exchange nucleotide protein directly<br />

activated by cAMP) A 439<br />

Ependym B 99, B101<br />

Ependymzellen A245<br />

EphB-2-Rezeptoren, Arterien C187<br />

EphB-4-Rezeptoren, Venen C187<br />

Ephitelkörperchen, oberes C319<br />

Eph-Kinasen B61<br />

Eph-Liganden B63<br />

Eph-Rezeptoren C186f<br />

Ephrine (Eph) B61, B64, C187<br />

Epicondylus lateralis B435, B465, B477<br />

Epicondylus medialis B435, B465<br />

Epicondylus radialis B466f<br />

Epicondylus ulnaris B466f<br />

Epidemiologie D 105, D 187f<br />

±, molekulare A505<br />

± ±, Tumoren A505<br />

epidemiologische Beobachtungsstudien<br />

D 187<br />

epidemiologische Interventionsstudien<br />

D 188<br />

epidermale Stammzellen B390<br />

epidermaler Wachstumsfaktor s. EGF<br />

Epidermis A 470, A474, B318, B322, B325,<br />

B353, B389±391, C320, C522, C528<br />

±, Cytokeratinmuster B325<br />

±, interfollikuläre B327<br />

± ±, Keratinmuster B327<br />

±, Schichten B389<br />

±, sekretorische Funktionen B 390<br />

±, Zelltypen B391<br />

Epidermis-Dermis-Grenzzone B390<br />

Gesamtregister A±D<br />

Epidermis-Dermis-Verbindung, Zusammenhalt<br />

B331<br />

Epidermolysis bullosa B331<br />

Epidermolysis bullosa dystrophia B331<br />

Epidermolysis bullosa junctionalis B331<br />

Epidermolysis bullosa simplex (EBS) A474,<br />

B328, B331<br />

epidermolytische Hyperkeratose (EH)<br />

B328<br />

epidermolytische Palmoplantarkeratodermie<br />

(EPPK) B328<br />

Epididymis C519<br />

Epiduralgefäûe B70<br />

Epiduralhämatome B101, B493<br />

epigenetische Einflüsse B 62<br />

epigenetische Modifikation A 512<br />

Epiglottis B247, B310, B360, B496, B506,<br />

C240±242, C 244, C322, C334f<br />

Epikard C134f, C142, C144<br />

Epilepsien A 212, A 499, B22, B92, B107,<br />

B130, D 150<br />

±, benigne D 150<br />

±, Biofeedback D 9, D 151<br />

±, fokale B116<br />

±, generalisierte Anfälle D 150, D 152f<br />

±, idiopathische D 150<br />

±, medizinisch-psychologische Therapie<br />

D 151<br />

±, neurochirurgische Therapie D151<br />

±, partiell-fokale Anfälle D 150<br />

±, Pharmakotherapie D 151<br />

±, therapieresistente B161<br />

± ±, Kallosotomie B161<br />

±, Ursachen D 150<br />

±, vestibuläre B222<br />

± ±, Drehschwindel B222<br />

epileptiforme Aktivität B113<br />

epileptische Anfälle A 241, A385, B41,<br />

B105, B111, B129, C491, D150<br />

±, Hirnaktivität D 11<br />

epileptischer Fokus B113<br />

Epimerase A 261<br />

Epimere A 153<br />

Epimerisierungen A 183<br />

Epineurium B10f<br />

±, Spinalnerven B 70<br />

Epiorchium C506<br />

Epipharynx B84, C239±241, C334<br />

±, Lage C241<br />

±, respiratorisches Epithel C 241<br />

Epiphyse B92, B99, B368, C83, C95, C111,<br />

C117<br />

±, Melatonin B92<br />

Epiphysen B 366, B368, B410<br />

±, Verknöcherung B368<br />

Epiphysenfuge B368<br />

Epiphysenknorpel C99<br />

Epiphysenwachstumsfuge B425<br />

Epiphysiolysis capitis femoris B427<br />

Episiotomie C550<br />

episodische Ataxie A241f<br />

episodischer Gedächtnismodus B159f<br />

±, kortikale Korrelate B159<br />

episodisches Gedächtnis B130f,<br />

B157±159, D 54<br />

±, anatomische Organisation B157<br />

episodisches Wissen B133<br />

Episom A 566<br />

Epithalamus B91f<br />

Epithel C236, C332<br />

±, einschichtiges B317±320, B325<br />

± ±, Aufbau B317<br />

± ±, Cytokeratinmuster B325<br />

± ±, Differenzierungen B321<br />

±, einschichtiges hochprismatisches C349<br />

±, einschichtiges kubisches B319, C244<br />

±, isoprismatisches B318<br />

±, Kinocilien tragendes B99<br />

±, kinocilienfreies C236<br />

±, mehrreihiges B318f, B324<br />

± ±, Metaplasie B324<br />

±, mehrschichtiges B318f, B324f<br />

± ±, Cytokeratinmuster B325<br />

± ±, Metaplasie B324<br />

±, mehrschichtiges unverhorntes B324,<br />

C335<br />

±, olfaktorisches B301<br />

±, respiratorisches B301, C236f, C241,<br />

C244f<br />

± ±, Epipharynx C241<br />

± ±, Zelltypen C244<br />

±, verhorntes B321<br />

±, verhorntes mehrschichtiges B326<br />

±, zweireihiges B319<br />

Epitheldefekte B327<br />

Epithelgewebe, maligne Entartung D 163<br />

Epithelhöhen B318<br />

epitheliale Barrieren B320<br />

epitheliale Leitproteine B325<br />

epitheliale maligne Entartung B319<br />

epitheliale Reticulumzellen B354, C38<br />

epithelialer Transport C384<br />

epitheliales Cytoskelett B325<br />

Epithelien B317±320, B325f, B328<br />

±, Barrierenbildung B 320<br />

±, Charakterisierung B328<br />

±, CK-Expressionsprinzipien B326<br />

±, Definition B317<br />

±, Einteilung B318<br />

±, Funktionen B320<br />

±, hohe C87<br />

±, maligne Entartung B328<br />

±, mehrschichtige A 458<br />

±, molekulare Marker B325<br />

±, platte C87<br />

±, Sonderformen B318<br />

±, Transportersysteme B320<br />

±, Vorkommen B317<br />

±, Zellform B319<br />

Epithelium mucosae C320<br />

Epithelkörperchen C319<br />

Epithel-Mesenchym-Wechselwirkungen<br />

B357<br />

Epitheloidzellen C471<br />

±, juxtaglomeruläre C461±464, C479<br />

± ±, Reninfreisetzung C464<br />

± ±, Reninsynthese C461<br />

Epithelregeneration C352f<br />

±, Darmmucosa C352<br />

±, Regulation C353<br />

Epitheltypen B318<br />

Epitheltyp-Klassifikation B325, B327<br />

Epithelzellen A 233, A 415, A 455f, A473f,<br />

A485, A 524, B259, B 317, B320, B324f,<br />

B328, B 333, B346, B348, C15, C31, C37,<br />

C42, C47, C57, C87, C352f, C377<br />

±, Antigenaufnahme C42<br />

±, apikale Membran A 233<br />

±, Apoptose C353<br />

±, Besonderheiten B317<br />

±, Cytokeratine (CK) A 473<br />

±, Hormone B324<br />

±, Membrandifferenzierungen B320<br />

±, molekulare Marker B325<br />

±, Oberflächenvergröûerungen B320<br />

±, Polarisierung B317, B348<br />

±, resorbierende C320<br />

±, respiratorische A535<br />

±, sezernierende C320<br />

±, Sonderformen B324<br />

±, Verlust der Polarisierung B346<br />

epithelzelltypische Tumoren B324<br />

Epitope C46, C74<br />

±, Definition C46<br />

EPO s. Erythropoietin<br />

EPO-Bildung C480f<br />

±, Regulation C480<br />

±, Störung C481<br />

Eponychium B321f<br />

Epoophoron C505, C537<br />

Epoxid A 218<br />

Epoxid-Reduktase C30<br />

EPSC (excitatory postsynaptic current)<br />

B34, B49


EPSPs (exzitatorische postsynaptische<br />

Potentiale) B22, B49, B51, B111f,<br />

B135, B137, B176, B236, B241<br />

±, Abschwächung B22<br />

±, räumliche und zeitliche Summation<br />

B22<br />

±, überschwellige B 51<br />

Epstein-Barr-Virus A406, A 534, A566<br />

equal pressure point C267f<br />

±, Lage C 268<br />

ER s. endoplasmatisches Reticulum<br />

Erbgang, autosomal-rezessiver A 498<br />

±, gonosomaler A 498<br />

Erbinformation A 573<br />

Erbkoordination D 70<br />

Erbkrankheiten A 293, A 436, A 512f,<br />

A 556, A 565f<br />

±, Aminosäurestoffwechsel A 293<br />

±, Gentherapie A 566<br />

±, G-Proteine A 436<br />

±, methylierte CpG-Dinucleotide A513<br />

±, Therapie A565<br />

±, X-gekoppelte A 551<br />

Erblassen D 147<br />

erbliche Bindegewebserkrankungen,<br />

Kollagenmutationen B337<br />

erbliche Erkrankungen B22<br />

erbliche Immunschwäche, Formen C73<br />

Erblichkeit, Bindungsverhalten D 77<br />

±, Depression D 167<br />

±, Empathie D77<br />

±, Extraversion D 76<br />

±, Neurotizismus D 76<br />

Erblindung A415, B258, B272, C415<br />

±, akute B260<br />

Erbrechen A541, B58, B101, B228, C120f,<br />

C329, C341, C414, C495, D 146f<br />

±, Ablauf C341<br />

±, selbstinduziertes C497<br />

Erbrecht D85<br />

Erbsenbein B472<br />

Erdbeerzunge C322<br />

Erdbeschleunigung A6<br />

Erde A 20<br />

±, magnetisches Feld A20f<br />

Erdgas A63<br />

Erdungselektrode C158<br />

ereigniskorrelierte Potentiale (EKPs)<br />

B154±157<br />

±, Gedächtnisprozesse B157<br />

erektile Dysfunktion D 165<br />

±, Behandlung C530<br />

Erektion B146, C107, C113, C122,<br />

C528±530<br />

±, Innervation C530<br />

±, reflektorische C530<br />

Erektionsreflex C570<br />

Erektionszentrum C529f, C554<br />

eRF1 A 393<br />

ER-G A 392<br />

Ergebniserwartung D 20<br />

Ergebnisorientierung im Gesundheitssystem<br />

D 183<br />

ERGIC (ER-Golgi intermediate compartment)<br />

A413<br />

Ergocalciferol A222, C415<br />

Ergosterol A 222, A 538, C416<br />

Erhaltungsgröûen A 6<br />

Erhaltungsstoffwechsel C167f<br />

±, zellulärer C169<br />

Erhebungsinstrumente D120<br />

±, psychometrische D65<br />

Erhebungsverfahren, quantitativ-psychologische<br />

D 120<br />

Erholungsphase C529<br />

Erinnerung, visuelle Szenen B285<br />

ERK (extrazellulär regulierte Kinase) A 431<br />

Erkennen, akustisches B162<br />

±, somatosensorisches B162<br />

±, visuelles B162<br />

Erkennung körpereigener Zellen,<br />

NK-Zellen C46<br />

Erkennungsbereich, Antikörper C48<br />

Erkennungshelix A 356<br />

Erkennungsrepertoire, immunologisches<br />

C46<br />

Erkennungsschwelle B308<br />

Erkennungssequenzen A 110, A544, C49<br />

Erkennungssignale A 509<br />

Erkrankungen A 337, A427<br />

±, allergische C21<br />

±±, Sofortreaktion C21<br />

±, andrologische C519<br />

±±, endokrine Störungen C519<br />

±, Atemwege C137<br />

±, atherosklerotische A 259f, A264<br />

±, autosomal-rezessive A498, C248<br />

±, bipolare B81<br />

±, cerebelläre B528<br />

±±, dysmetrische Bewegungen B528<br />

±, degenerative A501<br />

±, durch Transposition A 337<br />

±, erbliche B22<br />

±, ernährungsabhängige C393<br />

±, Genetik D 7<br />

±, genetische B328<br />

±, kardiovaskuläre A 145, A501, D 161<br />

±, konsumierende C404<br />

±, koronare D 85<br />

±, maligne C7<br />

±±, BSR C7<br />

±, monogene A 499f, A 566<br />

±±, Zahl A 500<br />

±, neurodegenerative B10, B130, B309<br />

±±, Hyposmie B309<br />

±, neurologische B13, B46, B101, B485<br />

±±, Muskelausfälle B485<br />

±±, Myelin B13<br />

±±, Pathogenese B46<br />

±, periphere Nerven B200<br />

±±, Verletzungen B200<br />

±, psychiatrische B46, B122<br />

±±, Insomnien B122<br />

±±, Pathogenese B46<br />

±, psychische C285, D 9, D 85<br />

±, psychopathologische D 154<br />

±, psychophysiologische D 138<br />

±, psychosomatische D138<br />

±, retinale B290<br />

±±, Farbensehen B290<br />

±, Rezeptor-Tyrosin-Kinasen A 427<br />

±, somatische D9, D 85<br />

±, umweltbedingte D 100<br />

±, X-chromosomale A499<br />

±, X-chromosomal-rezessive A499<br />

±±, Konduktorinnen A 499<br />

±±, männliche Träger A 499<br />

Erkrankungshäufigkeit D 102<br />

Erkrankungsrisiko D 188<br />

±, soziale Aufstiegsmobilität D104<br />

erlernte Hilflosigkeit D 68, D85, D130,<br />

D 140, D 158f, D 167<br />

±, Attributionsstil D 167<br />

±, Depression D68, D158f<br />

±, Sterberate D 140<br />

±, Symptome D 68, D 159, D167<br />

±, Tumorwachstum D140<br />

±, Unkontrollierbarkeit D68, D159<br />

erlernte Motivation D 73<br />

±, Sucht D 73<br />

erlerntes Nichtbenutzen D 136<br />

ER-Lumen A409f<br />

±, Chaperone A 410<br />

±, Faltungshelferenzyme A410<br />

ER-Membran A409, A 411, A414<br />

Ermüdbarkeit B387<br />

Ermüdung, Definition C447<br />

±, Ursachen C447<br />

±, zentrale C447<br />

±±, Mechanismus C447<br />

Ermüdungsresistenz C445<br />

Ernährung A 434<br />

±, ausgewogene A 292<br />

±, cholesterinreduzierte A264<br />

±, energiereiche C404<br />

±, Fett A 228<br />

±, fettreiche C393, C402f, D 186<br />

±, hämatotrophe C560<br />

±, histiotrophe C558<br />

±, hochkalorische C400, C402, C 406<br />

±±, Gewichtszunahme C400<br />

±±, Hormonmuster C406<br />

±, hyperkalorische A253<br />

±, künstliche C409f, C414<br />

±±, enterale C410<br />

±±, Indikationen C410<br />

±±, parenterale C410<br />

±, parenterale A 257, C417<br />

Ernährungsindizes C398<br />

Ernährungsstörungen, Behandlung C408<br />

Ernährungsumstellung D 176<br />

Ernährungsweise, Lebensstil D 95<br />

Ernährungszusätze, Wachstumsstörungen<br />

D186<br />

Ernährungszustand C397, C399, C401f,<br />

C406, C 410<br />

±, Beurteilung C399<br />

±, diagnostischer Wert C399<br />

±, Hormonspiegel C406<br />

Eröffnungsphase C564<br />

Eröffnungswehen C564<br />

erogene Zonen C554<br />

Eros D 16<br />

ER-Proteine A 407<br />

±, nicht-native A 412<br />

±, N-terminale Signalsequenz A 407<br />

Erregbarkeit, elektrische A 231<br />

±, neuromuskuläre C502<br />

erregender postsynaptischer Strom s. EPSC<br />

Erreger, luftgetragene A515<br />

±, mikrobielle C46<br />

±, opportunistische A 540<br />

Erregerspezifität C34<br />

Erregung, aufsteigende C356<br />

±, elektrische A 18, C155<br />

±±, Herzmuskelzellen C155<br />

±, kreisende C149, C155<br />

±±, Tachyarrhythmien C155<br />

±±, Ventrikelmuskulatur C155<br />

±, parasympathische D12, D15<br />

±, sexuelle B392, C529<br />

±, somatisch-muskuläre D12<br />

±, sympathische D12, D15<br />

Erregungsappetenz D 80f<br />

Erregungsausbreitung C105, C152, C154,<br />

C157<br />

±, Geschwindigkeit C152, C154<br />

±, Störungen C154, C157<br />

±, Ventrikel C159<br />

±±, Störungen C159<br />

±, Zielzellen C105<br />

Erregungsausbreitungszeit, Arbeitsmyokard<br />

C154<br />

Erregungsbildung C154, C160<br />

±, ektope B24<br />

±, Hierarchie C154<br />

±, Störungen C160<br />

Erregungsbildungssystem C151f, C157<br />

±, elektrischer Summationsvektor C157<br />

±, Strukturen C151<br />

Erregungsdimension D63, D66<br />

Erregungsfront C157<br />

Erregungsleitung A231, A 454, C153f<br />

±, kontinuierliche B23f<br />

±, nervale Modulation C153<br />

±, saltatorische B24, B236<br />

Erregungsleitungssystem C142, C145,<br />

C151f, C157, C175<br />

±, Blutversorgung C145<br />

±, Connexin-Gene C152<br />

±, elektrischer Summationsvektor C157<br />

±, Strukturen C151<br />

±, ventrikuläres C151, C154, C174<br />

±±, Aktionspotentiale C154<br />

Erregungsniveaus, pathologische D 128<br />

Erregungsphase C529, C554<br />

Gesamtregister A±D 267


268<br />

Erregungsrichtung von Stereocilien B210<br />

Erregungsrückbildung C157, C160<br />

±, Störungen C160<br />

±, Verlauf C157<br />

Erregungsschleifen, rückwirkende D 46<br />

Erregungsschwellen B182<br />

±, automatische Einstellung D 49<br />

±, körperinterne B141<br />

Erregungsüberleitung C159<br />

±, atrioventrikuläre C159<br />

± ±, Störungen C159<br />

Erregungsübertragung A 243, C154<br />

±, cerebrale Synapsen A 243<br />

±, neuromuskuläre Endplatte A243<br />

±, nozizeptive B199, B202<br />

Erregungsweiterleitung B27<br />

Erröten D147<br />

Ersatzdentin C332f<br />

Ersatzkassen D 180<br />

Ersatzzähne C331<br />

Erschlaffungsphase, isovolumetrische<br />

C161<br />

Erschöpfung C432, C442, C447<br />

±, emotionale D118<br />

Erschöpfungssymptome D92<br />

Erstantikörper A81<br />

Erstarren A 14<br />

Erstarrungswärme A 14<br />

Erstinterview D 121<br />

Erststrangsynthese A548<br />

Erwachsenenalter D 87, D89<br />

Erwachsenenhämoglobin C275<br />

Erwärmung B183<br />

Erwartungen D15, D 40<br />

Erwartungsangst D155<br />

Erwartungsenttäuschungen D 114<br />

Erwartungshaltungen, unangemessene<br />

D 118<br />

Erwartungspotential B113f<br />

±, Amplitude B114<br />

Erwartungswert A 4<br />

Erwartungswertmodelle D 71<br />

Erwerbsalter D 91<br />

Erwerbsbeteiligung D 92<br />

Erwerbsbevölkerung D 104<br />

Erwerbseinkommen D94<br />

Erwerbsklassen D 101<br />

Erwerbsquote D92, D97<br />

Erwerbssektoren D 104<br />

Erwerbstätigkeit, Wiederaufnahme D 194<br />

erworbene Immunschwäche C73<br />

erworbene Nierenfunktionsstörungen<br />

C484<br />

erworbene Sprachstörungen B164<br />

erworbenes Immunschwächesyndrom<br />

s.AIDS<br />

Erwünschtheit, soziale D 34<br />

Erythem C395<br />

Erythroblasten C12<br />

Erythroblastosen A 427<br />

Erythroblastosis fetalis C16<br />

Erythrocyten A 164, A166, A 190, A238,<br />

A 249, A 298, A 358, A 464, A 466±468,<br />

A 558, B 260, C3f, C7±13, C16, C19, C29,<br />

C35, C45, C146, C180, C189f, C201±204,<br />

C251, C274f, C 277f, C446, C449, C500<br />

±, Abrundung A 466<br />

±, Agglomeration C7<br />

±, Aggregatbildung C201, C203<br />

±, anaerobe Glycolyse A 164<br />

±, antioxidative Schutzsystem C12<br />

±, Axialmigration C201<br />

±, bikonkave Form A 467<br />

±, Bildungsort C45<br />

±, Bisphosphoglyceratzyklus C13<br />

±, Carboanhydrase-Aktivität C278<br />

±, Dicke C11<br />

±, Durchmesser C11<br />

±, Durchtritt durch die Gefäûwand C190<br />

±, Eigenschaften C11<br />

±, Form C11f<br />

±, Funktionsort C45<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Gasaustauschfläche C11<br />

±, GATA1 A358<br />

±, Geldrollenbildung C203<br />

±, Glucoseabbau C12<br />

±, GLUT1-Transporter A249<br />

±, Glycolyse A 166<br />

±, Hämolyseneigung C274<br />

±, im Blutstrom C12<br />

±, intrazelluläre Calciumkonzentration<br />

A 248<br />

±, Kapillarpassage C202<br />

±, Kohlendioxidaufnahme C277<br />

±, Lebensdauer C8, C11, C13<br />

±, Lebenserwartung C45<br />

±, makrocytäre C12<br />

±, Membranskelett A 464, A467f<br />

±, Membranstruktur C11f<br />

±, mittleres Zellvolumen (MCV) C11<br />

±, osmotische Resistenz C 12<br />

±, paraboloide C12<br />

±, Paraboloidform C11<br />

±, Plasmamembran A238<br />

±, Protonenpufferung C278<br />

±, Rh-positive C16<br />

±, ruhende C12<br />

±, Sedimentation C7<br />

±, überalterte C42<br />

±, Verformbarkeit C11±13, C202<br />

±, Zahl C13<br />

±, Zellzahl im Blut C45<br />

Erythrocytenabbau C13, C41<br />

±, Milzsinus C13<br />

±, retikuloendotheliales System C13<br />

Erythrocytenagglutinogen C15<br />

Erythrocytenalterung C13<br />

Erythrocytenantigene C12, C15<br />

±, Synthese C15<br />

Erythrocytenbildung C13, C480<br />

±, Regulation C13<br />

Erythrocytenkonzentrate C16<br />

Erythrocytenmembran A 233, C 12,<br />

C417<br />

±, Instabilität C417<br />

±, Lipidzusammensetzung A233<br />

±, Proteine C12<br />

Erythrocytenoberfläche C14, C66<br />

±, Antigene C14<br />

Erythrocytenzahl C11<br />

Erythromycin A395, A 573<br />

Erythropoiese A147, A 294, C8, C10, C13,<br />

C480, C566<br />

±, Ablauf C10<br />

±, ineffektive C13<br />

±, Störungen A 294<br />

Erythropoietin A 111, A445, A 561, C9±11,<br />

C13, C201, C448f, C458, C478±480,<br />

C484<br />

±, Doping C201<br />

±, Synthese C13<br />

± ±, Nierenerkrankungen C13<br />

± ±, Zunahme C13<br />

±, Wirkungsspektrum C10<br />

Erythrose A152<br />

±, biologische Bedeutung A 152<br />

±, Vorkommen A152<br />

D-Erythrose A152<br />

Erythrose-4-phosphat A 179f<br />

Erziehung D 82, D 84<br />

Erziehungsstil D 84<br />

±, autoritärer D 86<br />

Es D 16, D 19<br />

Escherichia A523<br />

Escherichia coli A103, A 316, A327, A 395,<br />

A 508f, A516, A 518±521, A 526, A 562f,<br />

C351<br />

±, chemische Zusammensetzung A 519<br />

±, enterohämorrhagische (EHEC) A 529<br />

±, Genom A 520<br />

±, Maltosetransportsystem A 521<br />

±, Mismatch-Reparatur (MMR) A508<br />

±, Proteinsekretionssystem A 562<br />

Escherichia-coli-RNA-Polymerase A349<br />

±, Promotorerkennung A349<br />

E-Selectin, Endothelzellen C17<br />

Eserin B34<br />

ESI-Massenspektrometrie A 115<br />

essentielle Aminosäuren A 89, A 292<br />

essentielle Fettsäuren A 218, A 228,<br />

A256f, C394, C397<br />

±, empfohlene Zufuhr C394<br />

±, Funktion C394<br />

±, Mangel A 257<br />

±, Mangelsymptome C394<br />

±, Vorkommen C394<br />

essentielle Hypertonie C233, C482, D 141,<br />

D148<br />

essentielle Ionen A 532<br />

±, Bakterienzelle A 532<br />

essentielle Nährstoffe C394±397, C410<br />

±, Funktionen C394±396<br />

±, Referenzwerte C394±396<br />

±, Vorkommen C394±396<br />

±, Zufuhr C 397<br />

essentielle Spurenelemente A 135, A147<br />

±, Bedarf A147<br />

±, Funktionen A147<br />

±, Mangelerscheinungen A 147<br />

Essigsäure A 49, A60, A69, A 164, A 173,<br />

A234, B31, B34, B 307<br />

Essigsäure-Acetat-Puffer A 51<br />

Essigsäureanhydrid A 69<br />

Essigsäureethylester A 60<br />

Essstörungen B143<br />

Essverhalten B58, D 10, D 145<br />

Ester A67<br />

Esterbindung A219<br />

±, Lipide A 219<br />

Estradiol A335, A 485, B145f, C91±93,<br />

C516, C 550, C552, C563<br />

±, Maskulinisierung B 145<br />

17b-Estradiol A 224, A268f, C533<br />

Estradiolrezeptor A335<br />

Estriol C533, C563<br />

Estrogenbindung C5<br />

Estrogene A222, A 268f, A 294, A 357,<br />

A424, B146, B309, B356, B369, C 83,<br />

C85f, C91, C516, C532±534, C536, C543,<br />

C550, C 563<br />

±, Funktion B356<br />

±, Funktionen C533<br />

±, Stimulation der Verknöcherung<br />

B369<br />

Estrogenrezeptor A 357, B145<br />

Estrogensynthese, Schlüsselenzym A268<br />

Estron A269, C516, C533, C550, C552,<br />

C563<br />

ES-Zellen A 556<br />

±, differenzierte A555<br />

ETF-Ubichinon-Oxidoreduktase A 205,<br />

A208<br />

Ethan A 39, A 61, A73<br />

Ethanal A 73<br />

Ethanol A 38, A 43, A59, A65, A 69, A 73,<br />

A165, A 211, B147<br />

±, Oxidation A172<br />

Ethanolabbau A172<br />

Ethanolamin A 224, A272, A 289<br />

Ethanthiol A 59<br />

Ether A60, A66<br />

Etherlipide, Synthese A 272<br />

Ethidiumbromid A 485, A504f, A 544<br />

Ethik D 34<br />

±, deontologische D 35<br />

±, utilitaristische D 35<br />

Ethikkommissionen D 35<br />

Ethylate A 69<br />

Ethylcapronat B309<br />

Etoposid A 320<br />

Ets-Proteine A 431<br />

Eubakterien A 516, A573, A 576<br />

Euchromatin A 341, A490f<br />

±, aktive Gene A 490<br />

Eucyten A 573<br />

Eugnathie C331


Eukaryonten A 105, A333, A 352, A388,<br />

A 390f, A 508, A573, A 576<br />

±, Alter A 573<br />

±, Elongationsfaktoren A 391<br />

±, Entstehung A573<br />

±, Genexpression A352<br />

±, Mismatch-Reparatur (MMR) A 508<br />

±, Translationsinitiation A 390<br />

eukaryontische Chromosomen A 328<br />

eukaryontische DNA A 334<br />

±, Klassifizierung A 334<br />

eukaryontische Gene A 330f<br />

±, codierende Abschnitte A331<br />

±, nicht-codierende Bereiche A 331<br />

±, regulatorische Elemente A330<br />

eukaryontische Initiation A 393<br />

±, Inhibierung A393<br />

eukaryontische mRNA-Prozessierung<br />

A 373<br />

eukaryontische mRNAs A331<br />

±, monocistronische A 331<br />

eukaryontische RNA-Polymerase A349<br />

±, Untereinheiten A349<br />

eukaryontische Topoisomerase I A 320<br />

±, Hemmung A320<br />

eukaryontische Topoisomerase II A 320<br />

±, Hemmstoffe A320<br />

eukaryontische Transkription, Hemmstoffe<br />

A 355<br />

eukaryontische Transkriptionseinheiten<br />

A 331<br />

eukaryontische Zellen A78, A313, A 518,<br />

A 546<br />

±, Fremd-DNA A546<br />

eukaryontisches Signalpeptid A 562<br />

±, DNA-Sequenz A 562<br />

Eumelanin B391<br />

Euphorie C451<br />

Eupnoe C259, C285<br />

Eustachi-Röhre B227, B492, C240<br />

Euthanasie D 170<br />

Eva-Prinzip B144<br />

Evolution A 332, A501, A 571f, A 574f,<br />

A 579<br />

±, des Menschen A 578<br />

±, Genvervielfältigungen A 575<br />

±, Grundbegriffe A 574<br />

±, Säuger- Hexokinasen A 167<br />

evolutionäre Stammbäume A 576<br />

evolutionäre Verwandtschaftsbeziehungen<br />

A 93<br />

evolutive Abstände A576<br />

±, Bakterien A 576<br />

evozierte Hirnstammpotentiale B223<br />

evozierte Potentiale (EPs) B114, B167<br />

±, akustische B167<br />

±, optische B167<br />

EVP B308<br />

Excavatio rectouterina C310, C315, C 540,<br />

C545<br />

Excavatio rectovesicalis C300, C310f,<br />

C313f<br />

Excavatio vesicouterina C 310, C540<br />

Exekutive, zentrale B127<br />

exekutive Funktionen D 149<br />

exergone Reaktionen A 46f, A 135<br />

Exfoliation C342<br />

Exfoliativtoxin A A 529<br />

Exfoliativtoxin B A 529<br />

Exklusion, allelische C60<br />

Exocytose A 81, A 233, A246, A 413, A415,<br />

A 443, B 5, B236, C88, C93, C262, C327,<br />

C342, C356, C380, C463<br />

±, Ca 2+ -abhängige C85<br />

±, Regulation C380<br />

Exocytosebarriere C25<br />

Exoenzyme, bakterielle A 532<br />

exokrine Azini C94<br />

exokrine Drüsen B38, B322f, C105, C190<br />

exokrine Pankreassekretion C94<br />

exokrines Pankreas B323, C94, C328,<br />

C374, C377, C380, C392<br />

±, Histologie C377<br />

±, Insuffizienz C392<br />

±, sekretorische Aktivität C380<br />

±, Ultrastruktur C377<br />

Exon Shuffling A332<br />

Exon-Intron-Übergänge A 376f<br />

Exons A 331f, A374f, A 506<br />

±, Neuordnung A 332<br />

3©®5©-Exonuclease-Aktivität A 343<br />

Exonucleasen A373, A 483<br />

3©®5©-Exonucleasen A 323, A 326, A 380<br />

5©®3©-Exonucleasen A 323, A 326, A 380<br />

Exopeptidasen A 131, C378f<br />

±, Aktivierung C378<br />

Exophthalmus C90<br />

Exoskelett-Cytoskelett-Verbindung B348<br />

Exosporium A525<br />

exotherme Reaktionen A 13, A46<br />

Exotoxin A A 529<br />

Exotoxine A 528<br />

±, bakterielle A529<br />

± ±, Struktur A 529<br />

± ±, zelluläre Rezeptoren A 529<br />

Expansion, klonale C34, C 64<br />

Experimentalgruppe D 28<br />

Expertengruppe D107<br />

Expertenmacht D112<br />

Expertenwissen D 107<br />

explizites Gedächtnis B130f<br />

explizites Wissen B157<br />

Exploration D 68<br />

Explorationstrieb B141<br />

Explorationsverhalten D81<br />

Export-ATPase, polyspezifische A 247<br />

Exportin-1 A 401<br />

Exportine A 399f<br />

Exportin-Rev-RNA A 380<br />

Exportin-t A401<br />

Exportproteine A 388<br />

Exposition D185<br />

Expositionsdauer D 188<br />

Expositionsintensität D 188<br />

Expositionsmethoden D8<br />

Exposure-Therapie D 157<br />

expressed emotions D 160<br />

Expression A 371, A 557, A 565<br />

±, b-Globin A371<br />

±, differentielle B22<br />

±, krankheitsverdächtige Gene A 557<br />

Expressionsbanken A 547f<br />

±, Umfang A 548<br />

Expressionsstärke A 558f<br />

±, Veränderung A558<br />

Exspiration B410, C130, C251±253, C257,<br />

C261, C265<br />

±, forcierte C267<br />

±, Parasympathikotonus C257<br />

±, Verformung des Thorax C252<br />

±, Zwerchfell C130<br />

Exspirationsmuskulatur C252, C 260<br />

exspiratorische Atemstromstärke,<br />

maximale C266<br />

exspiratorische Kohlendioxidkonzentration<br />

C257<br />

exspiratorische Muskeln C252<br />

exspiratorische Neurone C285f<br />

exspiratorischer Flow C267<br />

±, maximaler C266<br />

exspiratorisches Brummen C268<br />

exspiratorisches Giemen C268<br />

exspiratorisches Reservevolumen C254f,<br />

C257<br />

±, Definition C255<br />

Exsudation B197<br />

Extensoren B411, B425, B517, B521<br />

±, Hemmung B517<br />

±, rhythmische und alternierende Aktivierung<br />

B521<br />

Extensorenreflexe B518±520<br />

±, Exzitation B519<br />

±, Inhibition B519<br />

Extensorentonus B518<br />

Externus B418<br />

Externusaponeurose B418f<br />

Extinktion A 26, D 54, D56, D129,<br />

D155±157<br />

±, erlernte D135<br />

±, Süchte B148<br />

Extinktionskoeffizient A 26, A86, A116<br />

Extinktionsresistenz D 56<br />

Extinktionsspektrum A86<br />

±, aromatische Aminosäuren A86<br />

extrafusale Muskelfasern B513f<br />

extrafusale Muskulatur B515<br />

Extraktionsrate, Koronarkreislauf C170<br />

extrapyramidale Kerne D53<br />

Extrapyramidalmotorik B91<br />

extrapyramidalmotorisches System B92,<br />

B530<br />

±, Überaktivität B92<br />

Extrasystolen, supraventrikuläre C118<br />

±, ventrikuläre C160<br />

Extraversion D75±77<br />

extrazelluläre Flüssigkeit (EZF) C399, C492<br />

±, mittleres Volumen C492<br />

extrazelluläre Kollagenfasersysteme A 458<br />

extrazelluläre Masse, Definition C398<br />

extrazelluläre Matrix (ECM) A 159, A 414,<br />

A444, A 447, A452, A 458f, A 465, A 467,<br />

A485, B317, B332f, B350, B353f, B357,<br />

B359, C 18, C31, C45, C186f, C367, C 459<br />

±, Abbau B357<br />

±, Auflösung C187<br />

±, Bindegewebe B332, B354<br />

±, Cornea B332<br />

±, Dermis B353<br />

±, elastische Fasern B332<br />

±, Erneuerung B333<br />

±, Gewebehomöostase B333<br />

±, Glycosaminoglycane A 159<br />

±, Knorpel B332, B359<br />

±, Proteolyse C31<br />

±, Sehnen B332<br />

±, Signalgebung A 447<br />

±, Speicher für Wachstumsfaktoren B333<br />

±, Umbau B333<br />

±, Wachstumsfaktoren A447<br />

±, Zellanheftung A 459<br />

±, Zusammensetzung B331<br />

extrazelluläre Matrix (ECM) als Regulator<br />

von Zellfunktionen B348<br />

extrazelluläre Serin-Proteasen A 448<br />

extrazelluläre Signalpräsentation A421<br />

extrazelluläres Flüssigkeitsvolumen,<br />

Steuerung C98<br />

Extrazellulärflüssigkeit B231<br />

Extrazellulärmasse (ECM), Expansion C 399<br />

Extrazellulärraum (EZR) B54, B337, C156,<br />

C483, C 491±493, C495f<br />

±, elektrisches Dipolfeld C156<br />

±, Glutamatkonzentration B54<br />

±, Kaliumkonzentration C496<br />

±, Normalisierung C495<br />

±, Osmolarität C492<br />

±, Protonenkonzentration C483<br />

Extrazellulärvolumen C404, C479, C491,<br />

C493±496<br />

±, ADH-Freisetzung C493<br />

±, Kontrolle C479<br />

±, Kontrollmechanismen C494<br />

±, Natriumhaushalt C494<br />

±, Regulation A 245<br />

±, Steigerung bei Blutdruckabfall C493<br />

±, Steigerung bei Volumenmangel C493<br />

±, Veränderungen bei Gewichtsverlust<br />

C404<br />

±, Verluste C496<br />

Extremitas acromialis B455<br />

Extremitas sternalis B455<br />

Extremität, obere C111f<br />

± ±, autonome Innervation C112<br />

±, untere B73, B453, C113, C194<br />

± ±, autonome Innervation C113<br />

± ±, Innervation B73<br />

Gesamtregister A±D 269


270<br />

± ±, oberflächliche Venen C194<br />

± ±, venöser Abfluss B453<br />

Extremitäten, Druckblutungsmessung<br />

C204<br />

Extremitätenableitungen, polarographische<br />

Darstellung C159<br />

Extremitätenanlagen B64<br />

±, Implantation B64<br />

Extremitätenbewegungen B518, B524,<br />

B526<br />

±, Kleinhirnhemisphären B526<br />

±, Koordination B518<br />

±, rumpfnahe Muskeln B526<br />

±, Steuerung B524, B526<br />

Extremitätenentwicklung, Missbildungen<br />

B425<br />

±, molekulare Prinzipien C586<br />

Extremitätenknospen C585f<br />

±, Mesenchymkern B425<br />

Extremitätenleiste B425<br />

Extremitätenmuskulatur, distale B525<br />

± ±, kortikale Repräsentation B525<br />

±, tonische Aktivität B520<br />

±, tonische Modulation B520<br />

Extrusion C 380<br />

ex-vivo-Gentherapie A 567<br />

ex-vivo-Gentransfer A 565<br />

Exzitotoxizität B54<br />

EZR s. Extrazellulärraum<br />

Ezrin A 467<br />

F0-Teil der ATP-Synthase A 208f<br />

F<br />

±, Rotor A 209<br />

±, Stator A 209<br />

±, Untereinheiten A209<br />

F1-Generation A 494f<br />

F1-Teil der ATP-Synthase A 208f<br />

±, Reaktionszentren A209<br />

F2-Generation A 494<br />

F(ab) 2-Fragment C47<br />

Fab-Fragment C47f<br />

FAB-Klassifikation, Leukämie C22<br />

F(ab©)2-Fragment C 48<br />

Fachgesellschaften D 108<br />

Fachsprache D 113<br />

Facies articularis patellae B438<br />

Facies costalis C 132, C246<br />

Facies diaphragmatica C133, C246f<br />

Facies lunata B414<br />

Facies medialis C131f<br />

Facies medialis tibiae B449<br />

Facies mediastinalis C131, C246<br />

Facies patellaris ossis femoris B435, B438<br />

Facies posterior C133<br />

Facies sternocostalis C133<br />

Facies sternocostalis cordis C129<br />

FACIT-Kollagene B 334f, B337<br />

F-Actin A 463, A 465±467, B375<br />

F-Actinbündel A 464<br />

FAD A 137, A145, A 203f, A 260, A 572<br />

±, Bildung C412<br />

±, Struktur A 138<br />

FAD-abhängige Dehydrogenasen A 204<br />

Fadenpapillen B310, C323<br />

Fadenpendel A22<br />

Fadenpilze A 539<br />

FADH2 A137f, A 174, A 198, A 201, A 204,<br />

A 261, A 295, A 307, C 167<br />

±, NADH A204<br />

±, Struktur A 138<br />

FAD-Pyrophosphatase A 138<br />

Faeces A 516, B320, C373, C382, C387,<br />

C414, C491<br />

±, Biotin C414<br />

±, Gallensäureausscheidung C373<br />

Fahraeus-Lindqvist-Effekt C11, C201<br />

Fahrradergometerarbeit C440<br />

Fahrverhalten, unfallträchtiges D 88<br />

Fak(fokale Adhäsionskinase)<br />

B347<br />

A 444, A 447,<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Phosphorylierung A444<br />

Faktor, extrinsischer C412<br />

±, labiler C26<br />

Faktor I, biologische Halbwertszeit C26<br />

±, Funktion C26<br />

Faktor II C5, C25f, C30<br />

±, biologische Halbwertszeit C26<br />

±, Funktion C26<br />

±, Vitamin-K-abhängige Bildung C30<br />

Faktor IIa C25, C27<br />

Faktor III C25f<br />

±, biologische Halbwertszeit C26<br />

±, Funktion C26<br />

Faktor IV, biologische Halbwertszeit<br />

C26<br />

±, Funktion C26<br />

Faktor V C26±28, C31<br />

±, biologische Halbwertszeit C26<br />

±, Funktion C26<br />

±, Inaktivierung durch Plasmin C31<br />

Faktor VII C26f, C30<br />

±, Aktivierung C27<br />

±, biologische Halbwertszeit C26<br />

±, Funktion C26<br />

±, Vitamin-K-abhängige Bildung C27, C30<br />

Faktor VIIa C26f<br />

Faktor VIII A 561, A 563, A 566, C25±28,<br />

C31<br />

±, Aktivierung C25<br />

±, Funktion C26<br />

±, Gewinnung A 561<br />

±, Inaktivierung durch Plasmin C31<br />

±, rekombinanter C28<br />

Faktor-VIII-Mangel C28<br />

Faktor IX A 100f, C25±28, C 30<br />

±, Aktivierung C25<br />

±, biologische Halbwertszeit C26<br />

±, Funktion C26<br />

±, modularer Aufbau A 100<br />

±, Vitamin-K-abhängige Bildung C30<br />

Faktor-IX-Gen A337<br />

±, SINE-Insertionen A 337<br />

Faktor-IX-Mangel C28<br />

Faktor IXa C27, C29<br />

±, Inaktivierung durch Antithrombin III<br />

C29<br />

Faktor X C26f, C30<br />

±, biologische Halbwertszeit C26<br />

±, Funktion C26<br />

±, Vitamin-K-abhängige Bildung C30<br />

Faktor Xa C 27, C29<br />

±, Inaktivierung durch Antithrombin III<br />

C29<br />

Faktor XI C26±28<br />

±, biologische Halbwertszeit C26<br />

±, Funktion C26<br />

Faktor-XI-Mangel C28<br />

Faktor XIa, Inaktivierung durch Antithrombin<br />

III C29<br />

Faktor XII C26±28<br />

±, biologische Halbwertszeit C26<br />

±, Funktion C26<br />

Faktor-XII-Mangel C28<br />

Faktor XIIa C27, C29<br />

±, Inaktivierung durch Antithrombin III<br />

C29<br />

Faktor XIII C 26, C28<br />

±, biologische Halbwertszeit C26<br />

±, Funktion C26<br />

Faktor XIIIa C32<br />

Faktor A, antihämophiler C26<br />

± ±, biologische Halbwertszeit C26<br />

± ±, Funktion C26<br />

Faktor B, antihämophiler C26<br />

± ±, biologische Halbwertszeit C26<br />

± ±, Funktion C26<br />

Faktor PK C 26<br />

±, biologische Halbwertszeit C26<br />

±, Funktion C26<br />

Faktoren, antiangiogenetische B 369<br />

±, humorale C82<br />

±, vasoaktive C197<br />

Faktorenanalyse D76f<br />

Fall, freier A 6<br />

Fallhand B484<br />

Fallmanagement D 198<br />

Fallneigung zur betroffenen Seite B519<br />

Fallot-Tetralogie C141<br />

Falltürmechanismus B235<br />

Fällungsmittel A 111<br />

Fällungstrennung A111<br />

±, Proteine A 111<br />

falscher Alarm (false alarm) D 40f<br />

Falsch-Negative D 187<br />

Falsch-Positive D 187<br />

False-Alarm-Rate D 41<br />

Falsifizierbarkeit D 7<br />

b-Faltblätter A96±98, A 403<br />

±, parallele A 96<br />

±, Struktur A96, A98<br />

±, Wasserstoffbrücken A 97<br />

Faltblatt-Helix-Schleife-Sekundärstrukturmotiv<br />

A99<br />

Faltblatt-Schleife-Helix-Motiv, Topologie<br />

A100<br />

Faltenbildung B393<br />

Faltungshelferenzyme A410f<br />

±, ER-Lumen A 410<br />

Faltungshelferprotein A92<br />

Faltungsintermediat A 104f<br />

Faltungs-Isomerase A 105<br />

Faltungsprozess A 104<br />

Falx cerebelli B98<br />

Falx cerebri B 98f, B 102, B494f, B497<br />

familiäre Chylomikronämie A 272<br />

familiäre Hypercholesterinämie A 265,<br />

A271, A 566<br />

familiäre Rollenverpflichtungen D92<br />

Familiarität B157±159<br />

Familien D 84f, D100, D 193f<br />

±, Broken-Home-Familien D89<br />

FamiliendynamikD86<br />

±, Psychopathologie D 86<br />

Familiengeruch B308<br />

Familienrolle D 89, D 117<br />

Familienstatus D 101<br />

Familienstruktur D85<br />

Familientherapie D118<br />

±, Schizophrenie D161<br />

Familienversicherung D180<br />

Familienzyklus D 88, D 99f<br />

Fanconi-Anämie A 511<br />

Fanconi-Syndrom C484<br />

Faraday-Käfig A 18<br />

Faraday-Konstante A 210<br />

Farbanalyse B282<br />

Farbblindheit, kortikale B285<br />

Farbcodierung B283<br />

Farbe B290<br />

Färbeindex (HbE) C13<br />

Farbensehen B271, B286, B288<br />

±, Verlust B286<br />

Färbeverfahren A78<br />

Farbigkeit A 64<br />

Farbkonstanz D43<br />

Farbkontraste B288<br />

Farbmischung, additive B289<br />

±, subtraktive B289<br />

Farbrezeptortypen, Ausfälle B290<br />

Farbsinnesstörungen, Prüfung B290f<br />

±, Wahrscheinlichkeit B290<br />

Farbstoffe, intercalierende A505<br />

Farbsystem, Flickerfusionsfrequenz B288<br />

±, zeitliche Auflösung B288<br />

Farbtafeln nach Ishihara B290f<br />

Färbungen A78<br />

Farbunterscheidung B276<br />

Farbunterscheidungsvermögen in der Peripherie<br />

B288<br />

Farmerlunge C264<br />

Farnesol A 107<br />

S-Farnesylcysteinmethylester A 108<br />

Farnesylpyrophosphat A109, A 264f<br />

Farnesylrest A 109


Farnesyltransferase A109<br />

Farnkrautfiguren C542<br />

Fas A 483, A486<br />

Fascia abdominis superficialis B421<br />

Fascia adhaerens A 453, A455, A 457, C147<br />

Fascia antebrachii B 468, B474, B479<br />

Fascia brachii B467<br />

Fascia cervicalis B503, B505, C133<br />

Fascia cremasterica C523<br />

Fascia cruris B449<br />

Fascia diaphragmatis pelvis C300, C312<br />

Fascia diaphragmatis urogenitalis C300<br />

Fascia endothoracica B505, C127, C135,<br />

C137, C239<br />

Fascia iliaca B432, C293, C312<br />

Fascia lata B430, B439<br />

Fascia lumbalis B431<br />

Fascia m. glutei medii B437<br />

Fascia nuchae B505f<br />

Fascia obturatoria C300, C312, C314<br />

Fascia parotideomasseterica B505<br />

Fascia pectoralis B505<br />

Fascia pelvis visceralis C312<br />

Fascia penis C528<br />

Fascia pharyngobasilaris C240, C335<br />

Fascia praerenalis C309, C454<br />

Fascia renalis C454<br />

Fascia retrorenalis C309, C454<br />

Fascia spermatica externa B421, C522f<br />

Fascia spermatica interna B420, C522f<br />

Fascia thoracolumbalis B417f, B430,<br />

B463, C297, C309<br />

Fascia transversalis B419±421, C299f<br />

Fasciculi proprii B67, B518<br />

Fasciculus arcuatus B164f<br />

Fasciculus cuneatus B67f, B77<br />

Fasciculus gracilis B67f, B77<br />

Fasciculus lateralis B71f<br />

±, Plexus brachialis B71<br />

Fasciculus longitudinalis B81, B405, B483<br />

Fasciculus longitudinalis dorsalis B79f,<br />

B93, C117f<br />

Fasciculus longitudinalis medialis B78±80,<br />

B214f<br />

Fasciculus medialis B71f<br />

±, Plexus brachialis B71<br />

Fasciculus opticus B279, B494, B498<br />

Fasciculus posterior B71f<br />

±, Plexus brachialis B71<br />

Fasciculus transversus B 483<br />

Faser, neutrale A 9<br />

Faserbündel B97<br />

Faserklassen afferenter Nervenfasen B187<br />

Faserknorpel B359f, B404, B437, B475<br />

±, ECM B360<br />

±, Vorkommen B360<br />

±, zellarmer B399<br />

Fasern, argyrophile B354<br />

±, elastische B332, B339, B354, B360,<br />

B392, B399, B401, C181f, C192, C236,<br />

C249, C251f, C 259f, C263, C265, C335,<br />

C486, C488<br />

± ±, ECM B332<br />

± ±, Lunge C252, C260<br />

± ±, Retraktionskraft C252<br />

± ±, Verlust C251<br />

±, kiemenbogenmotorische B78, B82<br />

±, kiemenbogensensible B82<br />

±, kiemenbogensensorische B78<br />

±, marklose nozizeptive B24<br />

±, motorische B68<br />

±, myelinisierte B24<br />

± ±, mittlere Leitgeschwindigkeit B24<br />

± ±, saltatorische Erregungsleitung B24<br />

±, nozizeptive B68<br />

±, parasympathische B296<br />

±, propriozeptive B68<br />

±, retikuläre B355, C41<br />

±, somatomotorische B77, B82<br />

±, somatosensible B77, B82<br />

±, ventrale amygdalofugale B 303f<br />

±, viszeromotorische B77, B82<br />

±, viszerosensible B77, B82<br />

Fasernetze A97<br />

Faserproteine B331, B333<br />

Faserqualitäten B82<br />

Faserscheide C514<br />

Fasertypen C438<br />

Fas-Ligand A 483, A486<br />

Fas-Rezeptor A483<br />

Fässchenfelder B190<br />

Fassthorax C267<br />

Fasten, exzessives B144<br />

Faszien B420, C398<br />

Faszienverhältnisse C129<br />

Faszikel, medialer longitudinaler B266<br />

Fatalismus D168<br />

Faustschluss B475<br />

Favismus A181<br />

Fazialisknie B85<br />

±, äuûeres B493<br />

±, inneres B80<br />

Fazialislähmung B232<br />

Fazialisparesen, Geschmacksstörungen<br />

B310<br />

Fc-Fragment C47f<br />

Fc-Rezeptoren (FcRs) C67, C69f<br />

±, Vernetzung C69<br />

Fcg-Rezeptoren C67<br />

Fce-Rezeptoren C67, C72<br />

FcR-vermittelte Reaktionen C67<br />

FceR-vermittelte Degranulation C72<br />

Fc-Stücke C68<br />

F + -Donorzelle A531<br />

F-dUMP A309<br />

Fechner, G. D6, D 38<br />

Federpendel A22<br />

Feedback, tubuloglomerulärer C461,<br />

C463f, C471f<br />

± ±, Salzhaushalt C472<br />

Feedback-Hemmung A 130<br />

Feedback-Mechanismus, negativer A264,<br />

C220<br />

± ±, Barosensorenreflex C220<br />

Fehlbildungen A492<br />

±, Gehirn A 492<br />

±, Magen-Darm-Trakt A492<br />

Fehleinschätzung, ärztliche D162<br />

Fehlernährung C399, C408, C411, C437,<br />

D 165<br />

±, Charakterisierung C408<br />

±, Definition C408<br />

±, Schwerkranke C408<br />

Fehlerstromschutzschalter A 21<br />

Fehlgeburtenrate B308<br />

Fehlpaarungen A502, A 508<br />

Fehlsichtigkeit B268<br />

±, entwicklungsbedingte B 269<br />

±, optische B263<br />

Fehlzeiten D 200<br />

Feindseligkeit D 75, D 141<br />

feine Fingerbewegungen B524<br />

Feingriffe B485<br />

feinmotorische Bewegungen B524<br />

±, Steuerung B524<br />

Feld, elektrisches B14, B111, C156<br />

± ±, im extrazellulären Raum C156<br />

±, morphogenetisches C585<br />

±, peripheres (primäres) rezeptives B184<br />

± ±, Durchmesser B184<br />

± ±, Mechanoafferenz B184<br />

±, retrorubrales B55<br />

Felder, elektrische A 4, A 17f<br />

±, magnetische A4<br />

±, orientierungsspezifische B280<br />

±, periportale C365<br />

±, primäre rezeptive B169, B173, B190<br />

± ±, Ausdehnung B190<br />

± ±, Mechanosensoren B190<br />

±, visuelle B157f<br />

±, zentrale rezeptive B173<br />

± ±, Ausweitung B 173<br />

± ±, Gröûe B173<br />

Felderhaut B389<br />

Feldlinien A 18<br />

Feldpotential B111<br />

Feldstärke, elektrische A 18, C156<br />

Feldstärkevektor C156<br />

Feldvektoren A 18<br />

Felsenbein B207f, B229, B365, B492<br />

Feminisierung, testikuläre A366, C519<br />

Feminisierung der Medizin D 109<br />

Feminität D88<br />

Femoralishernie C301<br />

Femoropatellargelenk B435<br />

Femorotibialgelenk B435f, B440<br />

±, Dreh-Gleit-Gelenk B435f<br />

±, Gelenkdruck B437<br />

Femur B435, B440<br />

±, proximaler B428<br />

± ±, Trajektorien B428<br />

Femurende, proximales B 428f<br />

± ±, Spongiosaelemente B429<br />

Femurkondylen B438<br />

Femurkopf B426, B434<br />

±, Nekrose B434<br />

Fenestra vestibuli B495<br />

Fenestrae C214<br />

fenestrierte Endothelien B9, C85, C214,<br />

C464<br />

fenestrierte Kapillaren B9, C83, C86,<br />

C93f, C109, C 189f, C214<br />

±, Permeabilität C214<br />

fenestriertes Kapillarendothel C434<br />

Fenestrum cochleae B230<br />

Fenestrum vestibuli B230<br />

Fenfluramin B143<br />

Fenster, ovales B208, B227±230, B233<br />

± ±, Fläche B229<br />

±, rundes B 208, B227, B230, B233, B239<br />

Fenton-Reaktion A 172, A211, A 213<br />

Ferguson-Reflex C564<br />

Fermentation A 163f, A 532<br />

±, Energieausbeute A 532<br />

Fernakkommodation B264<br />

Fernpunkt B264, B268<br />

±, Myopie B268<br />

Ferritin A146, A 394<br />

Ferritin-mRNA, Translation A394<br />

ferromagnetische Stoffe A 20<br />

Ferroportin A146<br />

Fersenbein B443f, B446<br />

±, Torsion B443<br />

Fertilisierung A448<br />

Fertilität C396<br />

Fertilitätsstörungen C506<br />

feste Phase A 88<br />

a-Fetoprotein C360<br />

a 1-Fetoprotein C5±7<br />

±, Estrogenbindung C7<br />

±, Funktion C5<br />

±, Molekülmasse C5<br />

±, Tumormarker C7<br />

Fett C393, C396, C399, C438f<br />

±, aerobe Abbaurate C439<br />

±, aerober Abbau C438<br />

±, Energiegehalt C396<br />

±, retroperitoneales C314<br />

±, subpleurales C128<br />

Fettabbau C443<br />

Fettbilanz C401f<br />

±, ¾nderung C401<br />

Fette A216, A 532, C179, C 389<br />

±, Emulgierung C 389<br />

±, Funktion A216<br />

±, Hydrolyse C389<br />

±, pflanzliche A 215, A 217<br />

±, ranzige A 218<br />

±, tierische A217<br />

±, Transport C179<br />

±, ungeradzahlige A 215, A228<br />

±, Verbrennungswärme A 216<br />

fettfreie Masse (FFM) C398±400, C404f<br />

±, Definition C398<br />

±, Differenzierung C400<br />

±, Ruheenergieverbrauch C400<br />

Gesamtregister A±D 271


272<br />

±, Stoffwechsel C400<br />

±, Veränderungen bei Gewichtsverlust<br />

C404<br />

±, Verlust C405<br />

±, Zunahme C400<br />

Fettgewebe A191, A257f, A270, A432,<br />

A434, C 96, C99, C119, C398, C404f,<br />

C439, C491<br />

±, adrenerge b-Rezeptoren C119<br />

±, braunes B 57, B355, C 404, C431, C567<br />

± ±, bei Neugeborenen B355<br />

± ±, bei winterschlafenden Tieren B355<br />

±, ECM B355<br />

±, Energiespeicher C405<br />

±, Entspeicherung A255<br />

±, gelbes B355<br />

±, Histologie B355<br />

±, Kohlenhydratstoffwechsel A191<br />

±, multivakuoläres B354f<br />

±, Pentosephosphatweg A191<br />

±, Rezeptorenbesatz A258<br />

±, subkutanes B389<br />

±, univakuoläres B354±356, C38<br />

± ±, Energiespeicher B355<br />

± ±, geschlechtspezifische Verteilung<br />

B356<br />

± ±, Wärmeisolator B355<br />

±, viszerales A258f, C399<br />

± ±, Bestimmung C399<br />

± ±, a 2-Rezeptoren A258<br />

±, weiûes B355<br />

±, Zusammensetzung C398<br />

Fettkapsel C454<br />

Fettkörper, retrosternaler C37<br />

Fettleber A259, C317, C393, C408<br />

Fettleibigkeit C404<br />

±, abdominale D 141<br />

fettlösliche Vitamine A228, C392, C397,<br />

C410, C415<br />

±, Resorption C 392<br />

Fettmasse C398f, C404, C406±408<br />

±, BMI C398<br />

±, genetische Disposition C407<br />

±, subkutane C399<br />

± ±, Erfassung C399<br />

±, Veränderungen bei Gewichtsverlust<br />

C404<br />

±, Verlust C406, C408<br />

Fettmobilisierung C 99<br />

Fettoxidation C 402, C405, C409<br />

±, Steigerung C402<br />

Fettpolster C130<br />

Fettreserven C439<br />

Fettresorption A216, A222<br />

±, Gallensäuren A222<br />

Fettsäureabbau A253, A260<br />

±, Energiebilanz C167<br />

±, oxidativer A260<br />

± ±, Mitochondrium A260<br />

±, peroxisomaler A261<br />

Fettsäureaktivierung A387<br />

Fettsäurebindungsprotein (FABP) A 143<br />

Fettsäure-CoA-Thioester A 287<br />

Fettsäurederivate C80<br />

±, Funktion A216<br />

Fettsäureesterasen A273<br />

Fettsäurekomponenten A218<br />

±, Maisöl A218<br />

±, Rinderfett A218<br />

Fettsäuren A49, A216±218, A253, A256,<br />

A406, B 387, C6, C166f, C 227, C317,<br />

C351, C360, C379f, C397, C467, C478<br />

±, Aktivierung A 253<br />

±, Bindung an Albumin C6<br />

±, Desaturierung A256<br />

±, einfach ungesättigte A217, C397<br />

±, Elongation A256<br />

±, essentielle A218, A228, A256f, C394,<br />

C397<br />

± ±, empfohlene Zufuhr C394<br />

± ±, Funktion C394<br />

± ±, Mangel A257<br />

Gesamtregister A±D<br />

± ±, Mangelsymptome C394<br />

± ±, Vorkommen C394<br />

±, Formeln A217<br />

±, freie A232, A257, A259, A434, B391,<br />

C119<br />

± ±, Halbwertszeit in Plasma A259<br />

±, geradzahlige A217, A254<br />

±, gesättigte A216±218, C397<br />

± ±, Synthese A254<br />

±, Hydroxylierung A218<br />

±, Isomerisierung A218<br />

±, kurzkettige A216, C397<br />

±, langkettige A168, A216, C357<br />

±, Löslichkeit A218<br />

±, mehrfach ungesättigte A211, A217,<br />

C397<br />

± ±, Sauerstoffradikale A211<br />

±, mittelkettige A216<br />

±, Molekülmassen A217<br />

±, Nomenklatur A216<br />

±, oxidative Energiegewinnung C167<br />

±, Trivialnamen A216f<br />

±, ungeradzahlige A255, A261f<br />

± ±, b-Oxidation A261<br />

±, ungesättigte A216, A218, A256, A261<br />

± ±, b-Oxidation A261<br />

± ±, Oxidation A218<br />

w-3-Fettsäuren A219, A228, A279, C394,<br />

C396f, C416<br />

±, empfohlene Zufuhr C394<br />

±, therapeutischer Bedarf C396<br />

w-6-Fettsäuren A219, C394<br />

±, empfohlene Zufuhr C394<br />

cis-Fettsäuren A218<br />

trans-Fettsäuren A215, A218<br />

C20-Fettsäuren, hochungesättigte A219<br />

Fettsäureoxidation, Stimulation C96<br />

Fettsäure-b-Oxidation C367<br />

Fettsäureradikale A218<br />

w-3-Fettsäurespiegel A256<br />

Fettsäurestoffwechsel A188, A286<br />

±, Acetyl-CoA A 188<br />

±, Intermediate A286<br />

Fettsäure-Synthase A255<br />

Fettsäure-Synthase-Komplex A103, A143<br />

Fettsäuresynthese A137, A178, A181,<br />

A190, A200, A253±255<br />

±, Cytosol A253<br />

±, geschwindigkeitsbestimmender Schritt<br />

A253<br />

±, Produkthemmung A255<br />

±, Reaktionszyklus A254f<br />

±, Regulation A255<br />

±, Schrittmacherenzym A255<br />

Fettspeicher, Entleerung C403<br />

±, Expansion C403<br />

Fettspeicherung A263<br />

±, Verminderung C402<br />

Fettspeicherzellen C368<br />

Fettstoffwechsel A187, A250, A253<br />

±, Glucagon C96<br />

±, Kohlenhydratkatabolismus A187<br />

Fettstoffwechselstörungen C393, D148<br />

Fettstuhlausscheidung C392<br />

Fettsucht B142<br />

Fetttröpfchen, intramuskuläre C446<br />

Fettverbrennung C407, C439, C442<br />

±, prozentualer Anteil C442<br />

±, Steady State C442<br />

Fettverdauung A268, C373, C390f<br />

±, Gallensäure A268<br />

Fettverteilung C398, C407<br />

±, androide C399<br />

±, genetische Disposition C407<br />

±, geschlechtstypische A258<br />

±, gesundheitliches Risiko C398<br />

±, gynoide C399<br />

±, männliche C393<br />

Fettzellen A191, A215f, A249, A259,<br />

A433, B354, C8, C403<br />

±, braune C407<br />

±, D-Glucoseaufnahme A249<br />

±, Glucosemangel A191<br />

±, GLUT4-Transporter A249<br />

±, Leptinsekretion C403<br />

±, subkutane C407<br />

±, univakuoläre B390<br />

±, viszerale C407<br />

Fetus, weiblicher B146<br />

± ±, Androgenisierung B146<br />

Feuchtigkeit von Oberflächen B192<br />

Feudalismus D101<br />

F-Faktor A531<br />

FFM s. fettfreie Masse<br />

FGF-1 B65, C360<br />

FGF-2 B8, B356, B362, C86, C360<br />

±, Funktion B356<br />

FGF-3 B209<br />

FGF-8 B61, B362<br />

FGF-Familie B342, B349, B393, C375<br />

FGF-Gene B209<br />

FGFR (FGF-Rezeptor) A426<br />

FGF-Rezeptorantagonisten B488<br />

FGF-Rezeptoren B209, B343, B488<br />

±, Mutationen B 488<br />

FGFs (fibroblast growth factors) A424,<br />

A447, B43, B60, B 63, B333, B343, B347,<br />

B350, B 356±358, B488, C 31, C551, C 579<br />

FG-Motiv A400<br />

FIAA115<br />

Fiberstruktur von Chromatin A339<br />

Fibrae alveolodentales C332<br />

Fibrae arcuatae internae B80<br />

Fibrae cementoalveolares C333<br />

Fibrae obliquae C340<br />

Fibrae transversae B466<br />

Fibrate A263<br />

Fibrillarin B358<br />

Fibrillen B333<br />

Fibrillen bildende Kollagene B333±335,<br />

B337<br />

fibrillenassoziierte Kollagene B334,<br />

B337<br />

Fibrillendicke B337<br />

Fibrillenfasern B332<br />

Fibrillennetzwerke B392<br />

Fibrillierung B361<br />

Fibrillin B331, B333, B 339±341, B354,<br />

B358, B 360, B372<br />

Fibrillin I C183<br />

Fibrillin-1 B392<br />

Fibrillin-1-Gen, Punktmutationen<br />

B341<br />

Fibrin B340f, C24<br />

Fibrin stabilisierender Faktor (FSF) C26<br />

±, biologische Halbwertszeit C26<br />

±, Funktion C26<br />

Fibrinfibrillen, Vernetzung C29<br />

Fibringerinnsel C31<br />

Fibrinkoagulum B393<br />

Fibrinmonomere, kovalente Verknüpfung<br />

C28<br />

Fibrinnetze, Kontraktion C28<br />

Fibrinogen A460, A528, B340f, C4±6,<br />

C23, C25f, C28, C31, C360<br />

±, biologische Halbwertszeit C26<br />

±, Funktion C26<br />

±, Inaktivierung durch Plasmin C31<br />

±, Spaltung C28<br />

±, Untereinheiten C28<br />

Fibrinoidablagerungen C559<br />

Fibrinoidarten C561<br />

Fibrinolyse A100, C24, C31f<br />

±, Funktionen C31<br />

±, Hemmung C31<br />

±, Hyperaktivität C32<br />

±, therapeutische Beeinflussung C32<br />

fibrinolytische Abbauprodukte (FDP),<br />

antikoagulatorische Wirkung C31<br />

fibrinolytisches System C6<br />

Fibrinpeptid AC28f<br />

Fibrinpeptid B C28f<br />

Fibrinvernetzung, Thrombocytenpfropf<br />

C25


Fibroblasten A 480, B339, B342, B350f,<br />

B356, B358, B392, C18, C26, C31, C36,<br />

C333, C480<br />

±, Aktivierung B356<br />

±, Daueraktivierung B358<br />

±, Funktion B350<br />

±, gewebespezifische B356<br />

±, Matrixsynthese B351<br />

±, meningeale B9<br />

±, Proliferation B351<br />

±, Ruhezustand B351<br />

±, TF-Bildung C26<br />

±, wandernde A472<br />

±, Wundheilung B351<br />

Fibroblastenadhäsion B393<br />

Fibroblastenmigration B393<br />

Fibroblastenwachstumsfaktoren s. FGFs<br />

Fibroblastenzellkultur A562<br />

fibroblastische Reticulumzellen B354<br />

fibroblastische Zellen A463f<br />

±, aktive Wanderung A464<br />

Fibrocyten B350f, B356, C146, C251<br />

±, Aktivierung B356<br />

±, Funktion B350<br />

Fibromodulin B342±344<br />

Fibronectin A 100, A452, A 458, A485,<br />

A 528, B 331, B333, B340f, B347, B350,<br />

B354, B365, C24f, C366, C 464<br />

±, alternatives Spleiûen B341<br />

±, Bindungsstellen B340<br />

±, Blutbildung B341<br />

±, Blutgerinnung B341<br />

±, Funktionen B341<br />

±, modularer Abbau B340<br />

±, Plasmaform B341<br />

±, Polymerisation B341<br />

±, Struktur B341<br />

Fibronectin-Bindungsprotein A522, A 528<br />

±, Staphylococcus aureus A 522<br />

Fibronectine A 447<br />

Fibronectinhomologien B340f<br />

Fibronectin-Typ-III-Repeat B340<br />

Fibrosarkome A 427<br />

Fibrosen B356, B358<br />

fibrosierende Entzündungsprozesse B344<br />

Fibrosierung, Bindegewebe B357<br />

Fibula B435, B444f, B449f<br />

Fibuline B346<br />

Fick sches Diffusionsgesetz A 15f, A 234,<br />

B14, C213, C279<br />

Fick sches Prinzip C3, C204, C229, C281,<br />

C288<br />

Fieber A523, B41, C63, C433f<br />

±, humorale Mechanismen C433<br />

±, neuroimmune Interaktionen C433f<br />

±, oberer Temperaturgrenzwert C433<br />

±, Sollwertverstellung C433f<br />

Fieber erzeugende Cytokine C434<br />

Fieberentstehung C434<br />

±, humorale Signalvermittlung C434<br />

±, negative Rückkopplungsmechanismen<br />

C434<br />

±, nervaler Signaltransfer C434<br />

Fieberinduktion, Signalwege C434<br />

Fieberunterdrückung C434<br />

Fiederungswinkel B 433<br />

Fight-or-Flight-Syndrom C94, C103<br />

±, Sympathikus C103<br />

Fila olfactoria B301, B497<br />

Filaggrin B321, B390<br />

Filament bindende Proteine A 465f<br />

filamentäres Actin A 463<br />

Filamentbildung, Störung B328<br />

Filamente A398<br />

±, dicke A464, A 466, B373f, B382, C147<br />

± ±, Länge B382<br />

±, dünne A 463f, B373f, B377, B382,<br />

C147, C150<br />

± ±, Feinstruktur B377<br />

± ±, Herzmuskel A463<br />

± ±, Länge B382<br />

± ±, Skelettmuskel A463<br />

±, elastische B372<br />

Filamente bündelnde Proteine A 465<br />

Filamentenden bindende Proteine<br />

A 466<br />

Filamentstruktur A 339<br />

±, Chromatin A339<br />

Filamentsystem, dünnes B373<br />

Filamenttypen A 463<br />

±, Aufgaben A 463<br />

±, Verteilungsmuster A 463<br />

Filamin C22<br />

Filarien C217<br />

1. Filialgeneration (F1) A494<br />

2. Filialgeneration (F2) A494<br />

Filmdosimeter A 31<br />

Filmmerepithel, mehrreihiges B324<br />

Filopodien A 464, B63<br />

Filtertests D 187<br />

Filtertheorie D 49<br />

Filtration C 213, C215±217, C459, C464<br />

±, Erhöhung C217<br />

± ±, Ursachen C217<br />

±, Molekülgröûe C464<br />

±, Nettoladung C464<br />

±, Stoffaustausch C213<br />

Filtrationsdruck C215, C464<br />

±, effektiver C215f, C463<br />

± ±, Steigerung C216<br />

Filtrationskoeffizient C215, C463<br />

±, Niere C463<br />

Filtrationsschlitze C464<br />

Filtrationssteigerung, Kompensationsmechanismen<br />

C216f<br />

Filum terminale B 66, B100<br />

Fimbria B135<br />

Fimbria ovarica C537<br />

Fimbriae tubae C537<br />

Fimbrien A 526, C537f<br />

±, Verklebung C537<br />

Fimbrin A 465±468<br />

Finger B425, B474f, B477<br />

±, Beweglichkeit B474<br />

±, Flexoren B477<br />

±, kortikale rezeptive Felder D 133<br />

±, Spreizen B474<br />

±, Zirkumduktion B475<br />

Fingerbeuger, Sehnenscheiden B483<br />

Fingerendgelenke B475<br />

Fingergelenke B479<br />

Fingergrundgelenke B176, B474f<br />

±, Beugung B176<br />

±, Beweglichkeit B474f<br />

±, Kapselbandapparat B475<br />

±, Kugelgelenk B474<br />

Fingergrundglied, Gelenkpfanne B475<br />

Fingerhut, roter A248<br />

Fingerkuppen B389<br />

Fingermittelgelenke B475<br />

Fingermuskeln, lange B479f<br />

± ±, Funktion B480<br />

Fingerspitzen B183, B189±191<br />

±, Mechanosensoren B191<br />

±, simultane Raumschwelle B189f<br />

Fingerstrahlen B425<br />

Fingervolumen, Pulsation C203<br />

first messenger A 423<br />

Fische, elektrische B169<br />

Fischer-Projektion A 83f, A152f<br />

±, Aminosäure A 83<br />

±, D-Fructose A 152<br />

±, D-Glucose A 152<br />

Fischöl A 256, A 279<br />

Fissura choroidea B100<br />

Fissura horizontalis B89, C132, C247<br />

Fissura mediana anterior B66, B70, B77<br />

Fissura mediana posterior B67<br />

Fissura mediana ventralis B76<br />

Fissura obliqua C132, C247<br />

Fissura orbitalis inferior B84, B253f<br />

Fissura orbitalis superior B82, B84, B253f,<br />

B267, B492f, B498<br />

Fissura petrosquamosa B492<br />

Fissura petrotympanica B492f, B495,<br />

C329<br />

Fissura prima B89<br />

Fissura Silvii B161<br />

Fitness C445, C447<br />

±, aerobe C402<br />

Fixationsbewegungen B298<br />

Fixationspunkt B293<br />

Fixationssystem B297<br />

Fixieren A 78<br />

Fixiertheit, funktionelle D 62<br />

Fixierungsmittel A78<br />

Flächenkontrast B168<br />

Flagellen A 470, A 518, A 526<br />

Flagellenschlag C514<br />

Flagellin A 526f<br />

Flagellum A 470f, A527, C514<br />

±, Aufbau A 527<br />

Flankenschnitt C310<br />

Flaschenhalstheorien D 47, D 49<br />

Flaschentauchen A15<br />

Flattern C154<br />

Flavin, freies A 138<br />

Flavinadenindinucleotid s. FAD<br />

Flavincoenzyme A 137, C394<br />

Flavine A 202<br />

Flavinmononucleotid s. FMN<br />

Flavin-Monooxygenase C388<br />

Flavodoxin A 99<br />

±, Topologie A 99<br />

Flavoenzyme C412<br />

Flavoprotein, Elektronen transferierendes<br />

(ETF) A 204<br />

Flavoproteine A137, A 204, C361, C412<br />

±, Redoxreaktionen A 138<br />

Fleck, blinder B278, B284<br />

Fledermäuse B225<br />

Flexionsreflexe B203<br />

Flexoren B411, B425, B517, B521<br />

±, Aktivierung B517<br />

±, oberflächliche B450<br />

±, rhythmische und alternierende<br />

Aktivierung B521<br />

±, tiefe B450<br />

± ±, Funktion B450<br />

Flexorenreflexafferenzen, Aktivierung<br />

B517<br />

Flexorenreflexe B518±520<br />

±, Enthemmung B518<br />

±, Exzitation B 519<br />

±, Inhibition B519<br />

Flexura anorectalis C382<br />

Flexura coli dextra C301, C306<br />

Flexura coli sinistra C295, C306<br />

Flexura duodeni inferior C304<br />

Flexura duodenojejunalis C293±295,<br />

C298f, C301, C304, C375<br />

Flexura marginalis ureteris C311<br />

Flexura perinealis recti C313<br />

Flexura sacralis recti C313<br />

Fliegen A 341<br />

Fliegenpilz A 243, A541, B47, C105<br />

Flieûbandarbeit D 93<br />

Flieûbandtransport A 464<br />

Flieûgeschwindigkeit C171<br />

Flimmerepithel A470, C236, C243<br />

±, einschichtig hochprismatisches C244<br />

±, mehrreihiges C42, C244<br />

±, respiratorisches C335<br />

Flimmerepithelzellen C250<br />

Flimmern C154<br />

Flimmerzellen C538<br />

Flippasen A 232f<br />

Fli-Proteine A527<br />

Flk-1 (fetal liver kinase 1) C186<br />

Flk-1-Rezeptoren C186<br />

Flocculus B215, B222, B526, B529<br />

±, Augenbewegung B526<br />

±, Schädigungen B529<br />

Flöhe A 517<br />

Flow, exspiratorischer C267<br />

± ±, maximaler C266<br />

Gesamtregister A±D 273


274<br />

Flucht D 56<br />

Fluchtreflexe B517<br />

Fluchtverhalten D 128<br />

Flugangst D155<br />

Fluiddynamik A 10, C195<br />

Fluide A 10<br />

fluide Intelligenz D95, D 165<br />

Fluor A 147f<br />

Fluoracetat A 176<br />

5-Fluorcytosin A541<br />

Fluordesoxyglucose A 29, A 249<br />

Fluoreszenz A25, A 86, A 89<br />

±, aromatische Aminosäuren A 86<br />

Fluoreszenzfarbstoffe A25<br />

Fluoreszenz-Immunoassay A115<br />

Fluoreszenz-in-situ-Hybridisierung (FISH)<br />

A 491f<br />

Fluoreszenzmarkierung A 553<br />

±, Desoxyribonucleosidtriphosphate<br />

A 553<br />

±, Primer A 553<br />

Fluoreszenzmikroskope A 28, C76<br />

Fluorid C396<br />

Fluorid-Ionen, Schutzwirkung A 173<br />

Fluorkohlenstoffe, Sauerstoffkapazität<br />

C274<br />

5-Fluoruracil A 309<br />

5-Fluoruridinmonophosphat (F-UMP)<br />

A 309<br />

Fluorwasserstoff A 38, A40, A51<br />

Fluoxetin A 108<br />

Flush B57<br />

Flushing-Symptome A 173<br />

Flussdichte A 234<br />

±, magnetische A 20<br />

flüssige Phase A 88<br />

Flüssigkeit, extrazelluläre (EZF) C399,<br />

C492<br />

± ±, mittleres Volumen C492<br />

±, interstitielle C402<br />

± ±, mittleres Volumen C492<br />

±, intrazelluläre (IZF) C492<br />

± ±, mittleres Volumen C492<br />

±, seröse Höhlen C491<br />

±, transzelluläre C491f<br />

± ±, mittleres Volumen C492<br />

Flüssigkeiten A 14f<br />

±, benetzende A 9<br />

±, ideale A 10<br />

±, Kompressibilität A15<br />

±, newtonsche C196, C201<br />

±, nicht-benetzende A 9<br />

±, nicht-newtonsche C201<br />

Flüssigkeitsaufnahme C98, C118, C223<br />

±, reflektorische Steuerung C118<br />

Flüssigkeitsausscheidung C223<br />

Flüssigkeitsbilanz C385<br />

Flüssigkeitsersatz C441<br />

Flüssigkeitsmangel C447<br />

Flüssigkeitssekretion C248<br />

Flüssigkeitstransfer, Gastrointestinaltrakt<br />

C385<br />

Flüssigkeitsverluste C232, C449<br />

±, Durchfälle C232<br />

±, hypotone C494<br />

±, Verbrennungen C232<br />

Flüssigkeitsverschiebungen, transkapilläre<br />

C216<br />

Flüssigkeitsvolumen, extrazelluläres C98<br />

± ±, Steuerung C98<br />

±, interstitielles C216<br />

± ±, Zunahme C216<br />

Flüssigkeitszufuhr C492<br />

flüssig-kristalline lamelläre Phasen A 231<br />

Flüssigmosaikmodell B48<br />

Flusssäure A 49, A51<br />

Flüstern B250<br />

FMN A137, A 203<br />

±, Bildung C412<br />

FMNH2 A 137<br />

fMRI (functional magnetic resonance<br />

imaging) B 154, D 12<br />

Gesamtregister A±D<br />

fMRT s. funktionelle Magnetresonanztomographie<br />

fokale Adhäsionskinase s. Fak<br />

fokale Kontakte A447, A 452f, A458f,<br />

B348<br />

±, Adaptormoleküle A459<br />

±, Funktion A 459<br />

±, molekularer Aufbau A 459<br />

±, Morphologie A459<br />

±, Signalübertragung A 459<br />

Fokus, epileptischer B113<br />

Fokussierung, isoelektrische (IEF) A 116<br />

Folatbindungsprotein C413<br />

Folate, C1-Gruppenübertragung A 144<br />

Folgeaufgaben, visuelle D49<br />

Folgebewegungen B296, B298<br />

±, Maximalgeschwindigkeit B298<br />

Folgestrang A 325f, A 328<br />

±, diskontinuierliche Synthese A 325<br />

±, Gleitring A 328<br />

±, RNA-Primer A 326<br />

Folgestrang-Matrize A327<br />

±, Schleifenbildung A 327<br />

Folgestrangsynthese A 323, A326f<br />

Folien B87<br />

Folium cerebelli B89<br />

Folliculi linguales C322<br />

Folliculi ovarici C534<br />

Folliculus ovaricus primarius C534<br />

Folliculus ovaricus secundarius C534<br />

Folliculus ovaricus tertiarius C535<br />

Follikel C41f, C45, C87, C534<br />

±, atretische C535<br />

±, dominanter C536, C552<br />

± ±, Reifung C552<br />

±, präantraler C534<br />

±, Reifung C534<br />

Follikel stimulierendes Hormon s. FSH<br />

Follikelatresie C537<br />

Follikelentwicklung C86<br />

Follikelepithelzellen C87±89<br />

±, Proliferation C89<br />

Follikelphase C552<br />

Follikulogenese C506<br />

Follikulostellatzellen C86<br />

Follistatin B59f, C580<br />

Follitropin s. FSH<br />

Folsäure A144, A 308, C360, C367, C384,<br />

C394, C413<br />

±, Bedarf C413<br />

±, biologische Aufgaben C413<br />

±, Chemie C413<br />

±, empfohlene Zufuhr C394<br />

±, Funktion C394<br />

±, Mangelerscheinungen C413<br />

±, Mangelsymptome C394<br />

±, Resorption C413<br />

±, toxischer Bereich C394<br />

±, Transport C413<br />

±, Vorkommen C394, C413<br />

Folsäuremangel A 145, C13, C413<br />

±, hypochrome makrocytäre Anämie C13<br />

Folsäure-Synthase A 309<br />

Folsäuresynthese, bakterielle A309<br />

± ±, Hemmstoffe A 309<br />

Fontanelle, groûe B488<br />

Fontanellen B488<br />

Fontanellenknochen B490<br />

Fonticulus anterior B488<br />

Fonticulus mastoideus B488<br />

Fonticulus posterior B488<br />

Fonticulus sphenoidalis B488<br />

Food Quotient C401<br />

Foramen apicis dentis C332f<br />

Foramen caecum C238, C319<br />

Foramen caecum linguae C322<br />

Foramen cochleae B227<br />

Foramen epiploicum (Winslowi) C296,<br />

C298±300<br />

Foramen ethmoidale B84, B253<br />

Foramen frontale B490<br />

Foramen incisivum B492, B496, C319<br />

Foramen infraorbitale B84, B490f, B496<br />

Foramen infrapiriforme B431, C312<br />

Foramen interventriculare C140<br />

Foramen interventriculare (Monroi) B92,<br />

B99f<br />

Foramen intervertebrale B401, B406<br />

Foramen ischiadicum B431, B434<br />

Foramen ischiadicum majus B434, B441,<br />

C310<br />

Foramen ischiadicum minus C310, C312<br />

Foramen jugulare B86±88, B405, B492,<br />

B506, B 508, C116<br />

Foramen lacerum B85, B492f<br />

Foramen Luschkae B99<br />

Foramen magnum B66, B88, B101, B492<br />

Foramen mandibulare B84<br />

Foramen mastoideum B491<br />

Foramen mentale B84, B490f, B498f<br />

Foramen nutriens B414, C8<br />

Foramen obturatum B414f<br />

Foramen occipitale B495<br />

Foramen occipitale magnum B487, B 491,<br />

B493<br />

Foramen ovale B84, B86, B492, C140,<br />

C227f, C566<br />

±, Verschluss C228, C566<br />

±, Verschlussstörungen C228<br />

Foramen processus transversi B404<br />

Foramen rotundum B84, B492<br />

Foramen sacrale pelvinum C314<br />

Foramen sphenopalatinum B497, B508<br />

Foramen spinosum B 84, B492, B 495<br />

Foramen stylomastoideum B85, B493,<br />

B495<br />

Foramen supraorbitale B490<br />

Foramen suprapiriforme B431<br />

Foramen transversarium B406<br />

Foramen v. cavae C130<br />

Foramen venae cavae B 422<br />

Foramen vertebrale B399<br />

Foramen vestibuli B227<br />

Foramen zygomaticofaciale B 253, B496<br />

Foramen zygomaticoorbitale B253, B496<br />

Foramen zygomaticotemporale B253,<br />

B496<br />

Foramina alveolaria B496<br />

Foramina nutritiva B366<br />

Foramina palatina minora B497<br />

Foramina papillaria C455<br />

Foramina sacralia B414f<br />

f-Orbital A 34<br />

Förderung koordinativer Fähigkeiten<br />

C447<br />

Forel-Achse B66<br />

Forel-Feld B215<br />

forensische Diagnostik A 502<br />

forensische Medizin A 551, B368<br />

±, PCR A551<br />

Formaldehyd A73, A78, A 570<br />

Formanten B250<br />

Formatio reticularis B68, B77, B79f, B88,<br />

B91, B93, B125f, B175, B 188, B214f,<br />

B303f, B519, B524, B526, C108, C116,<br />

C118f, C121, C489<br />

±, absteigendes System B79<br />

±, Afferenzen B125, C118<br />

±, aufsteigendes System B79<br />

±, autonome Hirnstammzentren C118<br />

±, Efferenzen C118<br />

±, Kerne B79<br />

±, Zonen C118<br />

Formation, hippocampale B135<br />

±, paramediane pontine retikuläre B266<br />

±, retikuläre B79, B141<br />

Formdiskrimination B285<br />

Formeln, physikalische A 4<br />

Formelsprache, chemische A 43<br />

Formerkennung B285<br />

Formiat A69, A 286<br />

Formkonstanz D43<br />

Formuladiäten C410, D146<br />

Formwahrnehmung D 41


Formylgruppe A 299<br />

Formylmethionin A573<br />

±, N-terminales A 562<br />

N-Formylmethionin A108f, A 390<br />

N-Formylmethionyl-tRNA fMet A 390<br />

Formylpeptide C18<br />

N 5 -Formyltetrahydrofolat A299<br />

N 10 -Formyltetrahydrofolat A 144<br />

Formyl-THF A 300<br />

Fornix B93, B132, B146, C117<br />

Fornix conjunctivae B255, B258<br />

Fornix hippocampi B77, B91, B93, B96f<br />

Fornix humeri B469<br />

Fornix pharyngis C241<br />

Fornix sacci lacrimalis B254<br />

Fornix vaginae C545<br />

Fornix vaginae anterior C533<br />

Fornix vaginae posterior C533<br />

Forschung D 26f<br />

Fortpflanzung C83<br />

Fortpflanzungsfähigkeit A491<br />

Fortpflanzungstechnologien A565<br />

Fos-Familie A362<br />

Fossa acetabuli B415<br />

Fossa coronoidea B465<br />

Fossa cranii anterior B491, B493<br />

Fossa cranii media B84, B491, B493<br />

Fossa cranii posterior B86f, B493<br />

Fossa glandulae lacrimalis B255, B491<br />

Fossa hypophysialis B491±493, C239<br />

Fossa iliaca C298f<br />

Fossa iliopectinea B433, B441<br />

Fossa infraspinata B455, B461<br />

Fossa infratemporalis B253, B495, C321<br />

Fossa inguinalis lateralis C300f, C314<br />

Fossa inguinalis medialis B421, C300f<br />

Fossa intercondylaris B435<br />

Fossa ischiorectalis C312, C314, C383<br />

Fossa jugularis B492<br />

Fossa mandibularis B492, B495<br />

Fossa navicularis C311, C487, C528f<br />

Fossa navicularis urethrae C315<br />

Fossa olecrani B465±467<br />

Fossa ovarica C532<br />

Fossa pararecetalis dextra C314<br />

Fossa poplitea B439, B441<br />

Fossa pterygoidea B492<br />

Fossa pterygopalatina B253, B497, B508,<br />

C238, C321<br />

Fossa radialis B465<br />

Fossa retromandibularis C321, C324<br />

Fossa sacci lacrimalis B254, B497<br />

Fossa supraspinata B455, B461<br />

Fossa supravesicalis C299, C301<br />

Fossa tonsillaris C241, C321<br />

Fossa trochenterica B427<br />

Fossae inguinales C299<br />

Fossilien A 569f<br />

±, molekulare A572<br />

Fossula petrosa B492<br />

Fourier-Analyse A 23<br />

Fovea B256, B272f, B279, B288<br />

Fovea capitis femoris B426<br />

Fovea centralis B108, B268, B274f<br />

±, kortikale Repräsentation B108<br />

Fovea dentis B404<br />

Fovea digastrica B499<br />

Fovea sublingualis B498<br />

Fovea submandibularis B498<br />

Fovealisierung B 298<br />

Foveola C342<br />

Foveolae gastricae C341, C343<br />

Foveolae granulares B99<br />

Foveolaepithel C342<br />

Foxn-1 B321<br />

Fragebögen D65<br />

fragiles X-Syndrom A 503<br />

Fraktionierung, subzelluläre A 81<br />

Fraktur, offene B443<br />

Frakturen A9<br />

Frakturheilung B349, B410<br />

Frakturstabilisierung B485<br />

Frankenhäuser-Ganglion C114<br />

Frankenhäuser-Plexus C542, C 549<br />

Frank-Starling-Mechanismus C164±166,<br />

C169, C172, C175f, C210<br />

Frataxin A213<br />

Frauen C7, C399f, C437, C487, C491,<br />

C510<br />

±, Androgenwirkung C510<br />

±, Benachteiligung D92<br />

±, Blutkörperchensenkungsreaktion (BSR)<br />

C7<br />

±, genetische B145<br />

± ±, Vermännlichung des Gehirns B 145<br />

±, Harnröhre C487<br />

±, Laufweltrekorde C438<br />

±, Muskelmasse C437f<br />

±, Organmassen C400<br />

±, Wasseranteil C399<br />

±, Wassergehalt C491<br />

Freiberuflichkeit D107<br />

Freiburger Persönlichkeitsinventar (FPI)<br />

D 121<br />

Freie Energie A12<br />

Freie Enthalpie A13, A 119, A 121<br />

±, des Übergangszustands A 122<br />

freie Fettsäuren A 232, A 257, A 259, A 434,<br />

C119<br />

±, Halbwertszeit in Plasma A259<br />

freie Radikale A 510<br />

Freie Reaktionsenthalpie A 46<br />

Freie Standardenthalpie A 120<br />

Freiheitsgrade, konformationelle A 93<br />

Freilaufversuche B123<br />

Freizeitlärm B223, B251<br />

Fremd C33<br />

Fremdbeobachtung D 122<br />

Fremdbeurteilung D122<br />

Fremd-DNA A531, A 545, A566<br />

±, transiente Expression A 566<br />

Fremdeinstufung D121<br />

Fremde-Situations-Test (FST) D 81<br />

Fremdkörper, inspirierte C245<br />

± ±, rechter Hauptbronchus C245<br />

±, phagocytierte C21<br />

Fremdpartikel C35<br />

Fremdreflexe B517<br />

Fremdregulation D 81<br />

Fremdstoffe C6<br />

Frenulum clitoridis C547<br />

Frenulum labiorum pudendi C547<br />

Frenulum ostii ilealis C348f<br />

Frenulum praeputii C528<br />

Frequenz A6, B224<br />

±, räumliche B161<br />

Frequenzabtimmkurven, Hörnervenfasern<br />

B237<br />

Frequenzasymmetrie B162, B165<br />

Frequenzauflösungsvermögen B236f<br />

Frequenzcodierung B 513<br />

Frequenzdispersion B233f<br />

Frequenzfilter C154<br />

Frequenzselektivität, Gehör B239<br />

Frequenzunterschiedsschwelle B225<br />

Fresszellen C21, C35, C46<br />

±, Aktivierung C46<br />

Freud, S. D 9, D 16<br />

Freude B147, D 65<br />

Freundlichkeit D 76<br />

F ± -Rezipientenzelle A531<br />

Friedreich-Ataxie A213<br />

±, Gendefekt A213<br />

±, Mitochondriopathie A 213<br />

Frontalebene C158<br />

Frontalhirn B294<br />

Frontalkortex B114, B151, D 14<br />

±, Läsionen B 151<br />

±, orbitaler B154<br />

Frontallappen B164, B203, B282, B495<br />

±, HGPRT-Aktivität A 298<br />

frontoparietaler Kortex B114<br />

Froschherz C165<br />

Fruchtanlagen, pathologische A 492<br />

Fruchtbarkeit C404, C572, D 99<br />

Fruchtfliege A 333<br />

Fruchtkörper A 541<br />

Fruchtwasser C32, C459<br />

a-D-Fructofuranose A 153<br />

b-Fructofuranosidase A162<br />

Fructokinase A 171f<br />

Fructose A 152, A162, A 165, A521, A 532,<br />

C363, C 388f, C468, C525<br />

±, biologische Bedeutung A 152<br />

±, Glycolyse A 171<br />

±, Resorption C389<br />

±, tubuläre Resorption C468<br />

±, Vorkommen A 152<br />

D-Fructose A 152, A249<br />

±, Fischer-Projektion A152<br />

±, GLUT5-Transporter A 249<br />

Fructose-1,6-bisphosphat A 164, A 166,<br />

A169<br />

Fructose-1,6-bisphosphatase A 189<br />

Fructose-2,6-bisphosphat A 100, A 169,<br />

A189<br />

±, allosterische Kontrolle A 189<br />

±, Kohlenhydratstoffwechsel A 189<br />

Fructose-1-phosphat A 171<br />

Fructose-6-phosphat A 124, A 164, A 166,<br />

A168, A 180, A189<br />

Fructoseintoleranz A172<br />

Frühantikörper C5<br />

Frühberentung D 194<br />

frühe Reaktions-Gene B124<br />

Früherkennung von Krankheiten D 180<br />

Frühgeborene C285<br />

Frühgeburt C 563<br />

frühindustrielle Phase D 99<br />

frühkindliche Entwicklung B186<br />

frühkindliche Hirnschädigung D 82<br />

Frühreife A 268<br />

Frustration D7<br />

FSF-Mangel C26<br />

FSH (Follikel stimulierendes Hormon)<br />

A437, C85f, C503, C517f, C534, C543,<br />

C550±552<br />

±, Wirkungen C517<br />

FSH-Pulse C531<br />

FSH-Rezeptoren C551f<br />

FST s. Fremde-Situations-Test<br />

F-Typ-ATPasen A 245f<br />

Fucose A414, C15<br />

L-Fucose A 159<br />

Fucosyltransferase C15<br />

Führungsstil D 117<br />

Füllung, diastolische C232<br />

± ±, Abfall C232<br />

Füllungsdruck, diastolischer C176<br />

± ±, Erhöhung C176<br />

±, enddiastolischer C164<br />

Füllungsphase C 161<br />

Füllungszustand C493<br />

Fumarase A 176, A178<br />

Fumarat A164, A 176, A201, A 203, A285f,<br />

A288, A 293, A299±301<br />

Fumarsäure A 164<br />

Fundus C485<br />

Fundus gastricus C338f<br />

Fundus uteri C315, C533, C538f<br />

Fundus ventriculi C297<br />

Fundus vesicae C311, C486<br />

Fundus vesicae biliaris C371<br />

Funiculus anterolateralis B68<br />

Funiculus dorsalis B67<br />

Funiculus lateralis B67, B519<br />

Funiculus posterior B67f<br />

Funiculus spermaticus B417, B420, B432,<br />

C522±524<br />

±, Histologie C524<br />

Funiculus ventralis B67<br />

funktionelle Gruppen A57, A 59f, A 70<br />

funktionelle Kapillardichte, Herzmuskel<br />

C212<br />

±, Skelettmuskel C212<br />

±, Zunahme C212<br />

Gesamtregister A±D 275


276<br />

funktionelle Kernspintomographie (fMRI)<br />

B149, B154<br />

funktionelle Magnetresonanztomographie<br />

(fMRT) B114, B117, B154, B192<br />

±, räumliche und zeitliche Auflösung<br />

B114, B117<br />

funktionelle Residualkapazität C 254±256,<br />

C261, C265, C443<br />

±, Altersabhängigkeit C255<br />

±, Bestimmung C256<br />

±, Definition C255<br />

funktioneller Shunt C284<br />

funktioneller Totraum C257, C259, C267,<br />

C284<br />

±, Definition C257<br />

±, Lungenerkrankungen C257<br />

funktionelles Bedingungsmodell D 119f<br />

funktionelles Syncytium, Herzmuskelzellen<br />

C147<br />

Funktionen, exekutive D 149<br />

±, kognitive B107<br />

± ±, cerebrale Lateralisation B107<br />

Funktionsausfälle, kortikale B115<br />

± ±, Kompensation B115<br />

Funktionslust D 81<br />

Funktionsstörungen, neurologische A276<br />

± ±, Lipidspeicherkrankheiten A276<br />

±, sexuelle D 146<br />

Furan A 153<br />

Furanosen A153<br />

Furcht D64, D 66<br />

±, Definition B150<br />

±, erlernte B151<br />

± ±, neuronale Strukturen B151<br />

±, instrumentelle Aufrechterhaltung B 151<br />

±, Reaktionsebenen B150<br />

Furchtausdruck D65<br />

Furchtkonditionierung B139, B150±152<br />

±, Amygdala B151<br />

±, fMRT B152<br />

±, Gesunde B152<br />

±, soziale Phobiker B152<br />

±, Soziopathen B152<br />

Furchtlernen, assoziatives B 133<br />

Furchtreaktionen, konditionierte D 156<br />

Furchtsystem, Hyperaktivität B151<br />

Fürsorge, elterliche A 577<br />

Fusidinsäure A 395<br />

Fusionsmaschinerie A417<br />

Fusionsprotein PML (promyelotic<br />

leukemia) A366<br />

Fusobacterium A 516<br />

Fuû B443±446, B448, B450f<br />

±, Dorsalextension B445, B450<br />

±, Eversion B446<br />

±, Evolution B443<br />

±, extrinsische Muskeln B448, B450<br />

±, intrinsische Muskeln B448, B451<br />

±, Inversion B446<br />

±, Ontogenese B 443<br />

±, Plantarflexion B445, B450<br />

±, Pronation B 444, B450<br />

±, Reifungsprozess B443<br />

±, Supination B444, B446, B450<br />

±, Wölbung B444<br />

Füûe A 516<br />

±, Besiedlung durch Mikroorganismen<br />

A 516<br />

Fuûfehlbelastungen B454<br />

Fuûgewölbe B444<br />

Fuûmuskeln B449<br />

±, intrinsische B452<br />

±, kurze B447<br />

Fuûpilz A 540<br />

Fuûplatten B425<br />

Fuûregion, Gefäûe B451<br />

±, Nerven B451<br />

Fuûskelett B443<br />

Fuûsohle B 355, B389, B444<br />

±, Baufett B355<br />

Fuûwölbungen B448, B451, B454<br />

±, Verspannung B448<br />

Gesamtregister A±D<br />

Fuûwurzel B448<br />

Fuûwurzelgelenk, queres B447<br />

± ±, Bewegungen B447<br />

Fuûwurzelgelenke B446<br />

Fuûwurzel-Mittelfuû-Gelenke B448<br />

F-UTP A309<br />

Ga A 438<br />

G<br />

Ga12 A 436<br />

Ga12/13 A435<br />

Gai A 435, A437<br />

±, a2-Rezeptor A 437<br />

Gaq A 435<br />

Gaq11 A 437<br />

Gas A 435±437<br />

±, ADP-Ribosylierung A 436<br />

Gas-gekoppelter GPCR, Stimulation A 439<br />

Gas-Untereinheit A 438<br />

Ga-Untereinheit A426, A 435f<br />

±, Signalgebung A435<br />

Gb/g-Signal A436<br />

±, Inaktivierung A 436<br />

Gbg A 439<br />

Gg A371<br />

GABA (g-Aminobuttersäure) A 89, A244,<br />

A 289, A 435, B38, B 41f, B44f, B54, B90,<br />

B110, B202, B215f, B280, B 303, B526f,<br />

B530<br />

±, hochaffine Transporter B41<br />

±, Ionenkanalrezeptor B42<br />

±, metabotroper Rezeptor B42<br />

GABA als erregender Transmitter B54<br />

GABA als inhibitorischer Transmitter B54<br />

GABAerge inhibitorische Synapsen B175<br />

GABAerge Interneurone B18, B176<br />

GABAerge Übertragung, Benzodiazipine<br />

B46<br />

±, Picrotoxin B46<br />

GABA-Hemmung versus -Erregung B54<br />

GABA-induzierte Depolarisation B54<br />

GABA-RAP B48<br />

GABA-Rezeptoren B115<br />

GABAA-Rezeptoren<br />

B48, B54, B176<br />

A 241, A 244, B44±46,<br />

±, Agonist B44<br />

±, Ankerprotein B48<br />

±, Antagonist B 44<br />

±, Benzodiazepine A 244<br />

±, Bindungsstellen B 45<br />

±, Neuropharmaka B45<br />

±, schematisches Modell B45<br />

±, Untereinheiten B45<br />

GABAB-Rezeptoren B45f, B48<br />

GABAC-Rezeptoren B44f<br />

±, Untereinheiten B45<br />

G-Actin A463±465, A 467, B375<br />

±, Polymerisation A 464<br />

±, sequestrierende Proteine A467<br />

gain of function A 506<br />

D-Galactitol A 155<br />

Galactocerebrosidase A 276<br />

Galactosamin B343, C527<br />

D-Galactosamin A 155, A159<br />

Galactose A152, A 155, A162, A 184,<br />

A 226, A 275, A 350, A414, A 523, B342f,<br />

C15, C363, C388f, C468, C527<br />

±, Abbau A 183<br />

±, biologische Bedeutung A 152<br />

±, Glycogenstoffwechsel A 184<br />

±, Glycolyse A 171, A 184<br />

±, Resorption C389<br />

± ±, tubuläre C468<br />

±, Vorkommen A152<br />

D-Galactose A152, A 250<br />

±, Epimerisierung A 172<br />

a-D-Galactose B10<br />

Galactose-1-phosphat A171, A 183f<br />

Galactose-1-phosphat-Uridylyltransferase<br />

A 184<br />

Galactosestoffwechsel A 183<br />

b-Galactosidase A 162, A276, A 350f<br />

Galacturonsäure C527<br />

Galaktogenese C570<br />

Galaktopoese C570<br />

Galanin B200, C403<br />

Galatokinase A 184<br />

Galea aponeurotica B500<br />

Galle A 266, A291, C370, C372, C376,<br />

C385<br />

±, Rückstau C376<br />

±, Sekretion C372<br />

Gallenblase B318, B421, C113, C115,<br />

C303, C 318, C360, C363, C372±374,<br />

C385<br />

±, autonome Innervation C113<br />

±, Entfernung B421<br />

±, Entleerung C373<br />

±, Head-Zonen C 115<br />

±, Lymphe C363<br />

±, Palpation C303<br />

Gallenblasenanlage C374<br />

Gallenblasenentzündungen, ausstrahlende<br />

Schmerzen C372<br />

Gallenblasenerkrankungen, ausstrahlende<br />

Schmerzen C303<br />

Gallenblasenkontraktion C113, C358<br />

Gallenblasenmotilität C373<br />

Gallenblasenmuskulatur, Tonus C373<br />

Gallenfarbstoffe C361, C370<br />

Gallenfluss, digestive Phase C372<br />

±, interdigestive Phase C372<br />

Gallengang C304<br />

Gallengänge B180<br />

±, extrahepatische C372<br />

±, intrahepatische C360, C372<br />

Gallengangepithelien C360, C372<br />

±, Sekretion C372<br />

Gallengangskapillaren A 248<br />

Gallengangzellen C372<br />

Gallenkapillaren C366, C372<br />

±, peristaltische Bewegungen C372<br />

Gallenkoliken C115<br />

Gallenproduktion C370, C372<br />

Gallensalze A 268, C 363, C370, C391<br />

Gallensäuren A 49, A 215f, A 221f, A232,<br />

A249, A 265f, A 268, C367, C369f,<br />

C372±374, C379, C411<br />

±, choleretische Wirkung C372<br />

±, enterohepatischer Kreislauf A268<br />

±, Fettresorption A 222<br />

±, Fettverdauung A268<br />

±, primäre C370<br />

±, Rückresorption A 268, C373<br />

±, sekundäre A 268, C370<br />

Gallensäureproduktion A 268<br />

Gallensäuresynthese A 222, C373<br />

±, geschwindigkeitsbestimmender Schritt<br />

A267<br />

Gallensäuretransporter C368<br />

Gallensekrete B320<br />

Gallensteine C376<br />

gallertiges Bindegewebe B349, B352<br />

GALT (gut-associated lymphoid tissue)<br />

C43, C320, C337, C351, C382<br />

Gammaband D 47<br />

Gammaglobulin produzierende Zellen<br />

C201<br />

Gammakamera C 229<br />

Gammastrahlung A24f<br />

Gang, aufrechter A578f, B216f, B400<br />

± ±, Wirbelsäule B400<br />

Gangataxie B529<br />

Gangepithel, Sekretionsrate C378<br />

Ganglia aorticorenalia C109<br />

Ganglien B 61, C103<br />

±, autonome C103, C111<br />

± ±, Divergenz C111<br />

± ±, Konvergenz C111<br />

±, enterische C105<br />

±, intramurale C112f<br />

±, Lokalisation C108<br />

±, mesenteriale C182


±, parasympathische C104<br />

±, periphere C104<br />

±, präaortale C108<br />

±, prävertebrale C104, C108, C111f,<br />

C114, C137<br />

± ±, Innervationsgebiet C114<br />

± ±, Lokalisation C108<br />

±, prävertebrale sympathische C109<br />

±, sensible B65<br />

±, sensorische B 10<br />

±, sympathische C104<br />

±, synaptische B55<br />

Ganglienblocker C105<br />

Ganglienzellaxone B 260<br />

Ganglienzellen B256, B274±276, B284,<br />

B288<br />

±, Aktionspotentiale B274<br />

±, An-Charakteristik B275<br />

±, Aus-Charakteristik B275<br />

±, Axone B276<br />

±, Codierung von Kontrasten B275<br />

±, Kontrastdetektoren B275<br />

±, magnozelluläre B278<br />

±, parvozelluläre B278<br />

±, retinale B168, B272, B278<br />

± ±, neuronales Antwortverhalten B 168<br />

±, rezeptive Felder B275<br />

±, sympathische C93<br />

±, vegetative C487<br />

Ganglienzellschicht B172<br />

Ganglion, prävertebrales B66<br />

Ganglion cardiacum C174<br />

Ganglion cervicale B255<br />

Ganglion cervicale inferius C109<br />

Ganglion cervicale medium B504, B506,<br />

C108f, C174<br />

Ganglion cervicale superius B86, B124,<br />

B264, B267, B506, C108f, C111f, C114,<br />

C174, C327<br />

±, Denervierung C114<br />

±, Läsion B267<br />

Ganglion cervicale uteri C549<br />

Ganglion cervicothoracicum C108<br />

Ganglion ciliare B82±84, B255, B264±267,<br />

B296, B498, C104, C109f, C112, C114<br />

±, Lähmung B265<br />

Ganglion coeliacum C109f, C112±114,<br />

C339, C364<br />

±, Innervationsgebiet C114<br />

Ganglion geniculi B85<br />

Ganglion habenulae B303<br />

Ganglion impar C109, C312<br />

Ganglion inferius n. glossopharyngei<br />

B85f, C219<br />

Ganglion inferius n. vagi B86f, C219<br />

Ganglion mesentericum inferius C109f,<br />

C114, C121, C307, C489, C549<br />

±, Innervationsgebiet C114<br />

Ganglion mesentericum superius C109f,<br />

C113f<br />

±, Innervationsgebiet C114<br />

Ganglion oticum B84±86, B496, C104,<br />

C109f, C112, C 114, C324, C327<br />

Ganglion parotis C114<br />

Ganglion pelvinum C109f, C114, C311<br />

Ganglion pterygopalatinum B83±85,<br />

B255, B496, C104, C109f, C112, C114,<br />

C237±239, C324<br />

Ganglion sacrale C312<br />

Ganglion Scarpae B214<br />

Ganglion spermaticum C522<br />

Ganglion spirale B209, B230<br />

Ganglion stellatum C108f, C111, C174<br />

Ganglion submandibulare B84f, B496,<br />

B501, C104, C109f, C112, C324, C327<br />

Ganglion superius n. glossopharyngei<br />

B85f<br />

Ganglion superius n. vagi B86f<br />

Ganglion trigeminale (Gasseri) B82±84,<br />

B98, B169, B187, B196, B493±495, B498<br />

±, somatosensorische Neurone B169<br />

Ganglion trunci sympathici C314<br />

Ganglion vestibulare B208f, B214<br />

Ganglioside A 155, A 183, A 226, A 275,<br />

A 436f, A529, B12f, C350<br />

Gangliosidose, generalisierte A276<br />

Gangmuster, Feinregulierung B521<br />

Gangstörungen B 3, B454<br />

Gangsysteme B324<br />

Gangzellen C328, C375, C377f, C380<br />

±, Hydrogencarbonatsekretion C378,<br />

C380<br />

Ganzkörperplethysmograph C257<br />

Gap A 443<br />

Gap Junctions A452±455, A457, B5, B8f,<br />

B12, B27f, B 350, B365, B371, B373,<br />

B384, C105, C147, C152, C156, C181,<br />

C208, C212, C466, C515, C588<br />

±, Dichte C152<br />

±, Funktion A 454<br />

±, molekularer Aufbau A 454<br />

±, Morphologie A454<br />

±, Porenkomplexe A 454<br />

±, Weiterleitung elektrischer Signale B28<br />

±, Weiterleitung von Stoffwechselsignalen<br />

B28<br />

GAPDH A 169<br />

GAPs (GTPase aktivierende Proteine)<br />

A 430<br />

Gargoylismus A 151<br />

Gartenerbse A493<br />

Gärung A164, A 532<br />

Gärungsprodukte A 163<br />

Gasaustausch C181, C251, C275<br />

±, alveolärer C279, C439<br />

± ±, Kontaktzeit C279f<br />

± ±, Steigerung C439<br />

±, fetomaternaler C276<br />

±, Plazenta C275<br />

±, pulmonaler C278, C282, C284<br />

± ±, Effizienz C282<br />

± ±, Lungenfunktionsstörungen C284<br />

±, Verschlechterung C251<br />

Gasaustauschfläche, Erythrocyten C11<br />

Gasaustauschstörungen C283<br />

Gasauswaschmethoden C256<br />

Gasblasen C254<br />

Gasbrand A 525<br />

Gasdruck A 12<br />

Gasdruckdifferenz, alveoloarterielle (AaD)<br />

C283<br />

Gase A 14<br />

±, ionisierte A 12<br />

±, Löslichkeit A 16<br />

±, neuroaktive B42<br />

± ±, Diffusion B42<br />

±, nicht-reduzierende A 569<br />

±, Partialdruckdifferenz C213<br />

±, reale A 15<br />

±, reduzierende A 569<br />

Gaseinwaschmethoden C256<br />

Gasembolien C450<br />

Gasflow, Bestimmung C256<br />

Gasgangrän A274<br />

Gasgemische A15<br />

Gaskonstante A 15<br />

Gaskonzentration C258<br />

Gaspartialdruck C258<br />

Gas-Proteine A 437<br />

Gaster C302<br />

Gastheorie, kinetische A12<br />

Gastransport, Blut C268<br />

Gastrektomie A 294, C389<br />

Gastrin C83, C95, C227, C338, C341,<br />

C343±346, C 354, C357f, C380<br />

±, Freisetzungsreiz C357<br />

±, G-Zellen C95<br />

±, Hauptwirkung C357<br />

±, Syntheseort C357<br />

Gastrin produzierende Tumoren C378<br />

Gastrinrezeptoren C344<br />

Gastritis C413, D 138<br />

±, akute C347<br />

±, chronische C347<br />

Gastroenteritis C408<br />

gastroenterologische Onkologie C392<br />

gastroenteropankreatisches endokrines<br />

System C317, C356<br />

±, Definition C356<br />

gastroenteropankreatisches System C95<br />

gastrointestinale Carcinome A 342<br />

gastrointestinale Hormone C341<br />

gastrointestinale Motilität, Hemmung<br />

C107<br />

gastrointestinale Mucosa C416<br />

gastrointestinale Neurone C117<br />

gastrointestinale Peptide C227, C403<br />

±, zentralnervöser Wirkungen C227<br />

gastrointestinale Reflexe C120<br />

gastrointestinale Tumoren, Beitrag der<br />

Ernährung C393<br />

gastrointestinale Wasserrückresorption<br />

C386<br />

Gastrointestinaltrakt A 251, A 515f, A536,<br />

C72, C95, C105, C190, C216±218, C227,<br />

C317±320, C348, C356±358, C365, C385,<br />

C403, C 410<br />

±, Aufgaben C 317<br />

±, Dehnungssensoren B180<br />

±, Durchblutung C218<br />

±, Durchblutungssteigerung C227<br />

±, endokrine Zellen C95<br />

±, Entwicklung der venösen Gefäûe C365<br />

±, Flüssigkeitsproduktion C 385<br />

±, Gefäûversorgung C358<br />

±, glatte Muskulatur C105<br />

±, Hormone C356f<br />

±, Infektionen A 536<br />

±, interdigestive motorische Aktivität<br />

C348<br />

±, Keimkonzentrationen A 516<br />

±, lokale Reflexe C355f<br />

±, Motilitätsmuster C348<br />

±, Neuropeptide C357<br />

±, Normalflora A516<br />

±, spezifische Durchblutung C217<br />

±, Wandbau C319f<br />

Gastrostomie C410<br />

Gastrulation C576<br />

Gasverteilungsstörung C283<br />

Gasvolumen, intrathorakales C257<br />

Gaszustand A 14<br />

GATA4 C140<br />

GATA-Proteine A358<br />

Gate-Control-Theorie B205<br />

Gatekeeper C592<br />

Gatekeeper-Gene A 512<br />

±, Mutationen A 512<br />

GAT-Familie A250<br />

Gating A 454, B17, B19<br />

Gating-Funktion, Thalamus B 127<br />

Gating-Mechanismen, spannungsgesteuerter<br />

Natriumkanal B19<br />

G®A-Transitionen A 505<br />

Gaumen, harter C319, C321<br />

±, knöcherner B496<br />

±, weicher B497, C321<br />

Gaumenbein B488, B496f<br />

Gaumenbögen C241<br />

Gaumenmandel C42f, C241, C321, C335<br />

Gaumenplatte B301<br />

Gaumensegel B250, C241, C286, C 334<br />

Gaumenspalte A 492<br />

Gauû-Fehlerfortpflanzungsgesetz A 5<br />

Gauû-Normalverteilung A 4f<br />

G-Bänderung A491<br />

GCAP (Guanylactcyclase-Aktivierungsprotein<br />

) A440<br />

G´C-Paar A322<br />

G-CSF (Granulocyten-CSF) C9±11<br />

GDNF (glial cell line-derived neurotrophic<br />

factor) C105<br />

GDP A 284, A308, A 364, A391, A 408,<br />

A423, A 434, A468, B47, B273<br />

GDP-GTP-Austausch A 393, A 429<br />

GDP-GTP-Austauschfaktor s. GEF<br />

Gesamtregister A±D 277


278<br />

Gebärmutter A 278, C314, C539<br />

±, COX-2 A 278<br />

Gebärmutterhals A 536<br />

Gebärmutterschleimhaut A 477<br />

±, periodischer Abbau A477<br />

Gebiss A 580, C321, C331<br />

±, diphyodontes C331<br />

Gebührenordnung D 109<br />

Geburt C563±565<br />

±, Phasen C 564<br />

±, Zeitpunkt C565<br />

Geburtendefizit D 97<br />

Geburtendefizitziffer D 97<br />

Geburtenrate D 97<br />

Geburtenregelung D 100<br />

Geburtenrückgang D 85<br />

Geburtenüberschuss D 97<br />

Geburtenüberschussziffer D 97<br />

Geburtenziffer, geschlechtsspezifische<br />

D97<br />

Geburtsanzeichen C563<br />

Geburtsgewicht, niedriges D 86<br />

±, Ursachen D 79<br />

Geburtshilfe, Beckenmaûe B416<br />

Geburtskanal A 579, C310, C539, C545,<br />

C563<br />

±, knöcherne Gröûe C310<br />

±, Passage des Kopfes B488<br />

Geburtswehen B146, C85<br />

Gedächtnis B41, B62, B129, B131,<br />

B133±135, B154, B162, D 52, D149<br />

±, Altersabfälle D 165<br />

±, anatomische Strukturen B133<br />

±, deklaratives B130±133, B135, B157,<br />

D53f,D58<br />

± ±, Schaltkreise B132<br />

± ±, Strukturelemente B131<br />

± ±, synaptische Schaltkreise B133<br />

± ±, Teilsysteme B130f<br />

±, echoisches D 49, D 57<br />

±, episodisches B130f, B157±159, D 54<br />

± ±, anatomische Organisation B157<br />

±, explizites B130f, D53<br />

±, funktionelle Anatomie B131<br />

±, ikonisches D49, D 57<br />

±, implizites B130, B157, D53<br />

±, Langzeitpotenzierung B135<br />

±, neurale Korrelate B154<br />

±, nicht-deklaratives B130f, B133<br />

± ±, Strukturelemente B131<br />

± ±, Teilsysteme B130f<br />

±, parallele Informationsverarbeitung<br />

B134<br />

±, prozedurales B130f, B133, D 53f,<br />

D58<br />

±, semantisches B130f, B157±159, D 54,<br />

D63<br />

± ±, anatomische Organisation B157<br />

±, sensorisches B129f, B157, D 49, D 57<br />

± ±, Speicherkapazität B129f, D57<br />

±, synaptische Plastizität B134f<br />

±, zelluläre Ebene B135<br />

Gedächtnisabruf B159<br />

Gedächtnisbildung B137<br />

Gedächtnis-B-Zellen C 73<br />

Gedächtnisinhalte B131, B133<br />

±, Abruf B133<br />

Gedächtnisleistung, Stimmungsabhängigkeit<br />

D 59<br />

Gedächtnismodulation B 134<br />

Gedächtnismodulatoren, endogene B134<br />

± ±, Stresshormone B134<br />

Gedächtnismodus, episodischer B159f<br />

± ±, kortikale Korrelate B159<br />

±, semantischer B159f<br />

± ±, kortikale Korrelate B159<br />

Gedächtnisprozesse, ereigniskorrelierte<br />

Hirnpotentiale (EKPs) B 157<br />

Gedächtnisschaltkreise B134<br />

Gedächtnisschwäche C412<br />

Gedächtnissysteme B127, D 53<br />

Gedächtnisverlust, vollständiger B130<br />

Gesamtregister A±D<br />

Gedächtnisvorgänge, Schmerzempfindungen<br />

D 128<br />

Gedächtniszellen C34, C62<br />

±, lymphocytäre C8<br />

± ±, Lebensdauer C8<br />

gedämpfte Schwingungen A22<br />

Gedankeneingebung D 160<br />

Gedankenstopp D 151<br />

Gedankenübersetzungssystem D 152,<br />

D 172<br />

GEF (Guaninnucleotidaustauschfaktor)<br />

A 391, A 400, A 430, A435, A 439<br />

Gefährdungen, gesundheitliche D 92<br />

Gefäûabschnitte, distale C211<br />

±, proximale C211<br />

±, terminale C211<br />

Gefäûbogen, cerebraler B495<br />

Gefäûdilatation A 220, C206<br />

Gefäûdurchblutung D 122<br />

Gefäûdurchmesser C181, C183, C204,<br />

C208<br />

±, Einstellung C204<br />

±, Messung C 204<br />

±, Regulation C181<br />

±, rhythmische ¾nderung C208<br />

Gefäûe A 455, C 24, C106, C 199, C218<br />

±, arterielle C201<br />

± ±, Gesamtquerschritt C201<br />

±, choroidale B270<br />

±, Dehnbarkeit C199<br />

±, embryonale C558<br />

±, fetale C561<br />

±, glatte Durchtrennung C24<br />

±, intramurale C170<br />

± ±, externe Kompression C170<br />

±, kleine C4, C201<br />

± ±, Hämatokrit C4<br />

± ±, Viskositätsminderung C201<br />

±, maternale C561<br />

±, Ruhetonus C 218<br />

Gefäûendothel B350, C62, C144, C181<br />

±, cerebrales C434<br />

± ±, Aktivierung durch Cytokine C434<br />

Gefäûerkrankungen C96<br />

±, atherosklerotische C29<br />

±, chronische C175<br />

Gefäûinnendruck C208<br />

Gefäûkonstriktion C205<br />

Gefäûmotorik D 12<br />

Gefäûmuskeln B384, B428<br />

Gefäûmuskelzellen, glatte C208, C224,<br />

C479<br />

± ±, Kontraktion C479<br />

± ±, Ruhetonus C 208<br />

±, Relaxation C171<br />

Gefäûmuskulatur, glatte C204±206, C210,<br />

C218, C233<br />

± ±, elektromechanische Kopplung C205<br />

± ±, Erschlaffung C210<br />

± ±, Hauptfunktionen C204<br />

± ±, Ionenkanäle C206<br />

± ±, Kontraktionszustand C210<br />

± ±, pharmakomechanische Kopplung<br />

C205<br />

± ±, Proliferation C233<br />

± ±, a 1-Rezeptoren C218<br />

± ±, b2-Rezeptoren C218<br />

± ±, Tonus C205<br />

± ±, Widerstandsgefäûe C205<br />

Gefäûmuster, Netzhaut B275<br />

Gefäûnervenstraûe, radiale B484<br />

Gefäûneubildung A 448<br />

Gefäûpermeabilität, erhöhte A524<br />

Gefäûplexus, Dermis B394<br />

Gefäûquerschritt, Strömungsgeschwindigkeit<br />

C196<br />

Gefäûrelaxation C206<br />

Gefäûscheiden, bindegewebige C204<br />

Gefäûsystem C187, C227, C237<br />

±, Entwicklung C187<br />

±, Trainingseffekte C 227<br />

Gefäûtonus A 216<br />

Gefäûveränderungen C198<br />

±, atherosklerotische C198<br />

± ±, Pulswellengeschwindigkeit C198<br />

Gefäûverengungen A 264<br />

Gefäûverkalkung C98<br />

Gefäûverschlüsse A264, C69, C233,<br />

C290<br />

±, thrombembolische C32<br />

± ±, Lyse C32<br />

Gefäûwachstumsfaktoren C188<br />

Gefäûwand C24, C182f, C204, C208,<br />

C214, C 233<br />

±, arterielle C233<br />

±, Dehnung C204<br />

±, Dehnungswiderstand C183<br />

±, glattmuskuläre Schrittmacherzellen<br />

C208<br />

±, Oberflächenveränderungen C233<br />

±, Permeabilität C214<br />

±, Sauerstoffversorgung C182f<br />

±, tangentiale Abscherungen C24<br />

±, Wandspannung C204<br />

Gefäûwandzellen C180<br />

±, Sauerstoffversorgung C180<br />

Gefäûweite, arterielle C106<br />

Gefäûwiderstand A377, C171, C189,<br />

C227, C 229<br />

±, Autoregulation C171<br />

±, Gehirn C 229<br />

±, peripherer C188f<br />

±, renaler C459f<br />

± ±, Regulation C460<br />

±, Splanchnikusgebiet C227<br />

±, Sympathikusaktivierung C229<br />

gefenstertes Endothel C461<br />

Geflechtknochen B365, B367, B370<br />

±, Umbau zu Lamellenknochen B367<br />

Gefrierbruchtechnik A81, A237<br />

Gefrieren A 14<br />

Gefrierschutzproteine A160<br />

Gefügedilatation C176<br />

Gefühle D65, D79<br />

Gefühls-Gedächtnis-Effekt D 130<br />

Gegenfarbenpaare, Verschaltung B288<br />

Gegenfarbentheorie B288<br />

Gegeninduktion A 21<br />

Gegenirritation B197, B205<br />

±, Schmerzunterdrückung B205<br />

Gegenkonditionierung D 156f<br />

Gegensatz-Prozess-Theorie D73f<br />

Gegenstromdiffusion, Akkumulation von<br />

Fremdstoffen C478<br />

Gegenstrommultiplikation C476<br />

Gegenstromsystem C193, C475<br />

±, Funktionen C193<br />

±, Henle-Schleife C475<br />

±, Vasa recta C 475<br />

Gehbewegungen B521<br />

Gehen B516, B521<br />

±, im Dunkeln B521<br />

±, Schwungphase B521<br />

±, Stemmphase B521<br />

Gehirn A 190f, A 278, A579, B7f, B45,<br />

B60f, B66, B96, B99, B101±103, B111,<br />

B115, B 144±146, B153, B 204, B344,<br />

B495, C 45, C191, C209, C218, C225,<br />

C229, C 232, C289, C291, C400, C402,<br />

C411<br />

±, arterielle Versorgung B101<br />

±, Ascorbatkonzentration C411<br />

±, Autoregulationsgrenze C232<br />

±, AVDO2 C289<br />

±, Blutungen B204<br />

±, COX-2 A278<br />

±, Differenzierung B144<br />

±, Diffusionsabstände C191<br />

±, Durchblutung C209, C218, C289<br />

±, Energiebedarf B8<br />

±, Energiegewinnung B7<br />

±, Energiestoffwechsel A 191<br />

±, Energieverbrauch C400<br />

±, entzündliche Erkrankungen B111


±, Erregbarkeit bei Schmerzpatienten<br />

D 132<br />

±, erregende Transmitter B45<br />

±, Fehlentwicklungen A 299<br />

±, Gefäûwiderstand C229<br />

±, Gewicht C400<br />

±, Infarkte B204<br />

±, Kohlenhydratstoffwechsel A191<br />

±, Landmarken B96<br />

±, lokale Stoffwechselsteigerung B115<br />

±, männliches B145<br />

± ±, Maskulinisierung B145<br />

±, Minderdurchblutung C225<br />

±, O2-Verbrauch B7<br />

±, präferentielle Durchblutung C232<br />

±, reduzierte Defeminisierung B146<br />

±, rostrokaudale Organisation B60<br />

±, Sauerstoffutilisation C289<br />

±, Sauerstoffverbrauch C218, C229,<br />

C289<br />

±, spezifische Durchblutung C229<br />

±, steroidabhängige Transformationen<br />

B145<br />

±, Überlebenszeit C291<br />

±, venöser Abfluss B102f<br />

±, Versorgung mit Sauerstoff B115<br />

±, Wiederbelebungszeit C291<br />

Gehirn als modulares System B153<br />

Gehirnaktivität D 64, D 143<br />

Gehirndurchblutung, lokale C229<br />

Gehirnentwicklung, embryonale C89<br />

Gehirngewicht B8<br />

Gehirnleistungen, höhere B62<br />

Gehirnregionen, limbische D 66<br />

±, thalamische D 66<br />

Gehör, Dynamikbereich B223, B239<br />

±, Frequenzselektivität B239<br />

Gehörgang, äuûerer B208, B226, B495<br />

±, Spülungen B228<br />

Gehörgangplatte B226f<br />

Gehörknöchelchen A24, B227, B489f,<br />

B495<br />

Geiger-Müller-Zählrohr A 31<br />

Geisteskrankheit D 5<br />

geistige Behinderung A 499<br />

geistige Entwicklung, Schilddrüsenhormon<br />

C 89<br />

geistige Retardierung A 293, A 492<br />

geistiger Antrieb, verminderter C89<br />

Geistlichkeit D 101<br />

Geiûelbeweglichkeit A 526<br />

Geiûeln A 526<br />

Gekröse C299<br />

Gel bildende Proteine A 465<br />

Gelatinase C18<br />

Gelatine A97<br />

gelbes Fettgewebe B355<br />

gelbes Knochenmark C 35<br />

Gelbfieber A 536<br />

Gelbkörper C536, C553<br />

±, AbbauC 536<br />

Gelbkörperbildung C86<br />

Gelbsucht, physiologische C567<br />

Geldrollenbildung, Erythrocyten C203<br />

Geldrollenphänomen C11f<br />

Geldvermögen D 94<br />

Gele, lamelläre A231<br />

Gelelektrophorese A114f, A 544, A556<br />

±, zweidimensionale A 116<br />

Gelenk, thorakoskapulares B455<br />

Gelenkarthrosen B406, B456, B485<br />

Gelenkbruch B404<br />

Gelenkdruck B427±429<br />

Gelenke A298, B176, B341, B404, B407,<br />

B524, C45, C72<br />

±, Analyse der Stellung B176<br />

±, Definition B404, B407<br />

±, Entzündungen C45<br />

±, Hauptbewegungen B407<br />

±, inkongruente B407<br />

±, Nebenbewegungen B407<br />

±, Überdehnbarkeit B341<br />

Gelenkempfindung, Muskelspindelafferenzen<br />

B182<br />

Gelenkentzündungen B194<br />

Gelenkerguss B407<br />

Gelenkerkrankungen, degenerative B337<br />

± ±, Marker B337<br />

Gelenkflächen B404, B410<br />

±, transportable B437<br />

Gelenkhöhle B407<br />

Gelenkkapsel, Nozi- und Mechanorezeptoren<br />

B407<br />

Gelenkknorpel B331, B342, B358±361,<br />

B368f, B404, B407<br />

±, biomechanische Eigenschaften B360<br />

±, Destruktion B361<br />

±, Dicke B404<br />

±, Ernährung B360, B407<br />

±, Funktion B360<br />

±, Gleitmechanismus B360<br />

±, hyaliner B427<br />

±, Nährstoffversorgung B342<br />

±, Radiärzone B360<br />

±, Struktur B360<br />

±, Tangentialzone B360<br />

±, Übergangszone B360<br />

±, Verhinderung der Ossifikation B369<br />

Gelenkkörper B404, B407, B410<br />

Gelenkresultierende B429<br />

Gelenkrezeptoren B176, B 520<br />

Gelenkscheiben B407<br />

Gelenksensoren B181<br />

Gelenkspalt, anatomischer B404<br />

±, radiologischer B404<br />

Gelenkstellung B169, B181<br />

±, Sensorsysteme B169<br />

Gelenkverschleiû B425<br />

Gelfiltration A113<br />

Gelsolin A465, A 467<br />

Gemenge A15, A32<br />

Gemische A 32<br />

gemischte Drüsen C325<br />

gemischte Lymphocytenreaktion (MLR)<br />

C77<br />

gemischter Atemtyp C253<br />

gemischter roter Thrombus C29<br />

gemischtvenöse Sauerstoffkonzentration<br />

C442<br />

Genaddition A 554<br />

Genaktivierung A364, A 366<br />

±, Glucocorticoidhormone A 366<br />

±, JAK/STAT-Signaltransduktionsweg A364<br />

Genamplifikation A 481<br />

Genauigkeit, diagnostische D 41<br />

Genaustausch durch homologe Rekombination<br />

A 555<br />

Genbanken A546±549<br />

±, Isolierung von Genen A 549<br />

±, mRNA-Sequenzen A 547<br />

Genbibliothek A 546<br />

Gendefekte A 556<br />

±, Diagnose A 556<br />

±, Nachweis durch molekulare Hybridisierung<br />

A 556<br />

gender research D 109<br />

Gendiagnostik A 551, A556, A 558<br />

±, DNA-Chips A 558<br />

Gendichte A333<br />

±, Mikroorganismen A333<br />

±, multizelluläre Organismen A 333<br />

Gendosisdifferenzen A491<br />

Genduplikationen A 334f, A 361, A 575<br />

±, Genfamilien A 334<br />

±, Insulin-Gen A 334<br />

Gene A 311, A330, A 333, A347, A 367,<br />

A 385, A 502, A 554<br />

±, Addition A 554<br />

±, aktiv transkribierte A 507f<br />

± ±, Reparatur A508<br />

±, aktive A490<br />

± ±, Euchromatin A 490<br />

±, bakterielle A330f, A 530<br />

± ±, Regulation A330<br />

±, cAMP-abhängige A 364<br />

± ±, Aktivierung A364<br />

±, Desoxyribonucleinsäure (DNA) A 311<br />

±, Ersatz A 554<br />

±, eukaryontische A 330f<br />

± ±, codierende Abschnitte A 331<br />

± ±, nicht-codierende Bereiche A 331<br />

± ±, regulatorische Elemente A 330<br />

±, für Nucleinsäuren A330<br />

±, Funktion A330<br />

±, gonosomale A 494<br />

±, homöotische A 356<br />

±, Inaktivierung A 554<br />

±, klonierte A 547<br />

± ±, chromosomale DNA A547<br />

±, kopfinduzierende B487<br />

±, krankheitsrelevante D 122<br />

±, krankheitsverdächtige A 557<br />

± ±, Expression A 557<br />

±, krankheitsverursachende A 566<br />

± ±, Wildtypversion A 566<br />

±, maternal exprimierte A 512<br />

±, methylierte A 370, A513<br />

± ±, Expression A 370<br />

±, mitochondriale A 343, A573<br />

± ±, Codon-Usage A 573<br />

± ±, Transkription A343<br />

±, molekulare Definition A 330<br />

±, molekulare Struktur A 330<br />

±, monocistronische A 331<br />

±, nucleäre A573<br />

± ±, Codon-Usage A 573<br />

±, Organisation A 333<br />

±, paraloge C585<br />

±, paternal exprimierte A 512<br />

±, plasmidcodierte A545<br />

±, pro-inflammatorische A 524<br />

±, proneurale B209<br />

±, Protein codierende A 349<br />

±, Repeats A 502<br />

±, verhaltensrelevante D 122<br />

±, virale A 367<br />

± ±, Replikation A367<br />

±, Y-chromosomale A491<br />

±, Zahl A 333, A 494<br />

±, zellzyklusabhängige A 368<br />

± ±, Aktivierung A367f<br />

Generalisation D 54<br />

±, instrumentelle D 56<br />

Generalisationseffekte D 27<br />

generalisierte Plasminämie C32<br />

Generationszeit A 533<br />

Generatoren A 21<br />

Genetic Imaging B166<br />

Genetik A 311, D 7, D110<br />

genetische Diagnostik A 502<br />

genetische Disposition C407f<br />

±, Adipositas C404, C407<br />

±, Fettmasse C407<br />

±, Fettverteilung C407<br />

±, Modell C408<br />

genetische Erkrankungen B328<br />

genetische Frauen, Vermännlichung des<br />

Gehirns B145<br />

genetische Information A 311, A 314,<br />

A530<br />

±, Austausch A530±532<br />

±, Speicherung A311<br />

±, Weitergabe A 311<br />

genetische Instabilität C 592<br />

±, Altern C595<br />

genetische Isolation A 574<br />

genetische Männer, Androgeninsensivität<br />

B145<br />

genetische Modifikation A566<br />

±, Tumorzellen A 566<br />

genetische Schutzmechanismen A 487<br />

genetische Stoffwechseldefekte C414<br />

genetische Vielfalt A 502<br />

genetischer Code A 311, A 330, A 378,<br />

A385f, A 548, A 561, A 575<br />

±, Ciliaten A 385f<br />

Gesamtregister A±D 279


280<br />

±, Degenerierung A 548, A 575<br />

±, Degenerierungsgrad A 386<br />

±, Mitochondrien A385f<br />

±, posttranskriptionelle Veränderung<br />

A 378<br />

±, Universalität A386, A 561<br />

genetischer Fingerabdruck A 559, C15<br />

±, Gerichtsmedizin A 559<br />

genetisches Material A534<br />

Genexpression A 305, A 311, A 334, A 342,<br />

A 347, A 353, A 362, A 370, A 372, A 380,<br />

A 385, A 393, A 460, A 503, B48, B137,<br />

B324, B347, C81, C89, C197<br />

±, DNA-Methylierung A 370<br />

±, Herzmuskelzellen C176<br />

±, Kompartimentierung A 380<br />

±, Kontrolle A353<br />

±, postsynaptische Zellen B48<br />

±, Regulation A 311, A342, A 349, A352,<br />

A 362, A 372, A 393<br />

±, Repression A370<br />

±, Störungen A 503<br />

Genexpressionskontrolle A561<br />

±, prokaryontische A 350<br />

Genexpressionsmuster A 558<br />

±, Tumoren A558<br />

Genexpressionsprofile A383, A 558<br />

Genfamilien A 334f, A548, A 575<br />

±, Divergenz A 334<br />

±, Genduplikationen A 334<br />

Genfrequenzen A498<br />

Geniculum canalis facialis B493<br />

Genidentifizierung A 548<br />

±, DNA-Hybridisierung A 548<br />

Genitale C113f<br />

±, autonome Innervation C113<br />

±, Innervation C114<br />

Genitalhöcker C507f<br />

Genitalien, äuûere C312<br />

± ±, Entwicklung C507f<br />

± ±, männliche C507<br />

± ±, weibliche C 507<br />

±, innere C505f<br />

± ±, Entwicklung C506<br />

±, weibliche C 549<br />

± ±, Innervation C549<br />

± ±, Lymphgefäûe C549<br />

Genitalleiste C504<br />

Genitalorgane C110<br />

±, autonome Innervation C110<br />

±, weibliche C 547f<br />

± ±, Blutgefäûe C548<br />

± ±, Blutversorgung C547<br />

± ±, Lymphabflüsse C548<br />

Genitalreflexe C114, C120, C122<br />

Genitalregion C122<br />

±, somatosensible Afferenzen C122<br />

Genitaltrakt, innerer männlicher C506<br />

± ±, Entwicklung C506<br />

±, innerer weiblicher C507<br />

± ±, Entwicklung C507<br />

Genitaltuberkulose C539<br />

Genitalwarzen A561<br />

Genitalwulst C508<br />

Genkaskaden, Augenentwicklung B256<br />

Gen-Knock-out A 554<br />

Genkonversion A510<br />

Genkopien A 335<br />

±, Histon-Gene A 335<br />

±, rRNA A 335<br />

±, Transfer-RNA-Moleküle A335<br />

Genlocus-Kontrollregionen A 371, A376<br />

Genlokalisation A 492<br />

Gennari-Streifen B280<br />

Genom A 196, A327, A 330f, A 333, A 494,<br />

A 510f, A 534, A544<br />

±, Haemophilus influenzae A331<br />

±, menschliches A 328, A333, A 336f,<br />

A 494, A 502, A 511<br />

± ±, LINEs A 337<br />

± ±, repetitive DNA A 336<br />

± ±, Replikation A 328<br />

Gesamtregister A±D<br />

± ±, SINEs A337<br />

±, Mikroorganismen A333<br />

±, mitochondriales A 196, A206, A 339,<br />

A 342±344<br />

± ±, maternale Vererbung A344<br />

± ±, Organisation A 343<br />

±, Replikation A 327<br />

±, segmentiertes A 536<br />

± ±, Klasse-III-Viren A 536<br />

± ±, Klasse-Va-Viren A 536<br />

± ±, Klasse-Vb-Viren A 536<br />

±, stabile Weitergabe A511<br />

±, Viren A 534, A 544<br />

Genomduplikationen A 575<br />

Genome, bakterielle A520<br />

±, sequenzierte A 93<br />

Genomic Imprinting A512<br />

genomische DNA A 550<br />

±, PCR A 550<br />

Genommutationen A 501<br />

Genom-Umwelt-Interaktion C408, D 7,<br />

D 75, D 83<br />

Genorganisation, prokaryontische A351<br />

Genotyp A 494f<br />

Genpromotorregion, regulatorische<br />

Mutationen C274<br />

Genregulation, Calcitriol C416<br />

Gensequenzen A521<br />

Gensoja A 553<br />

genspezifische Enhancer-Elemente A355<br />

genspezifische Promotor-Elemente A 355<br />

genspezifische Promotoren A352<br />

genspezifische Regulationselemente<br />

A 352<br />

Genstammbäume A 576<br />

Gensubstitutionstherapie A 566<br />

Gentamicin A 395<br />

Gentechnik A 543<br />

Gentechnikgesetz A 554<br />

gentechnisch modifizierter Organismus s.<br />

GMO<br />

gentechnische Arbeiten A 554<br />

±, Sicherheitsvorschriften A 554<br />

gentechnische Arzneimittel A 560f, A 563<br />

±, Anwendungen A 561<br />

±, Wirkstoffe A 561<br />

gentechnische Modifikation A 554<br />

Gentechnologie A 311, A 545f, A 553,<br />

A 560<br />

Gentherapie A 304, A 386, A 536, A554,<br />

A 565f, D6<br />

±, Erbkrankheiten A566<br />

±, somatische A294, A 565, C169<br />

± ±, Koronargefäûe C169<br />

±, Tumoren A 566<br />

±, Vektoren A 536<br />

Gentransfer A 545, A565f<br />

±, horizontaler A 545<br />

±, in Zellkultur A 565<br />

±, Somazellen A 565<br />

±, vertikaler A 520<br />

Gentransferexperimente A361<br />

Gentranskription A424, A 433<br />

Genu corporis callosi B77, B97<br />

Genu recurvatum B439<br />

Genu valgum B443, B454<br />

Genu varum B443, B454<br />

Genumlagerung C49, C53, C55<br />

Genus A 518<br />

Genussmittel D 87<br />

Genussmittelkonsum D 88, D97<br />

Genvermehrung A 575<br />

Genvervielfältigungen A 575<br />

±, Evolution A 575<br />

geometrische Optik A 26<br />

GEP C95<br />

Gephyrin B 48, B54<br />

GEP-System C356<br />

±, Definition C356<br />

Geradengleichung A 5<br />

Geraniol A 220, B307<br />

Geranylgeranol A107<br />

Geranylgeranylgruppen A 414<br />

Geranylgeranylierung A439<br />

Geranylpyrophosphat A 264f<br />

Gerätetauchen, Sicherheitsaspekte C450<br />

Geräusch, Frequenzzusammensetzung<br />

B224<br />

Geräusche A 23<br />

Gerben B353<br />

Gerechtigkeitspflicht D35f<br />

geriatrische Rehabilitation D197<br />

Gerichtsmedizin A559<br />

±, genetischer Fingerabdruck A 559<br />

±, Mini- und Mikrosatelliten A559<br />

Gerinnsel, Rekanalisierung C24<br />

Gerinnung, intravasale A 523f<br />

Gerinnungsaktivierung C26f<br />

±, extrinsisches System C27<br />

±, intrinsisches System C27<br />

Gerinnungsfaktor VIII C3, C24<br />

±, Mangel C3<br />

Gerinnungsfaktor XIIa C31<br />

Gerinnungsfaktoreinzelanalysen C30<br />

Gerinnungsfaktoren C6, C23±25, C416<br />

±, Aktivierung C25<br />

±, Serin-Proteasen C25<br />

gerinnungshemmende Therapie,<br />

Kontrolle C30<br />

Gerinnungshemmer, Heparin B342<br />

Gerinnungshemmung C29f<br />

±, Acetylsalicylsäure C29<br />

±, Antithrombine C29<br />

±, Chelatoren C30<br />

±, Cumarine C30<br />

±, Heparin C30<br />

±, Hirudin C30<br />

±, Protein-C-System C29<br />

Gerinnungskaskade C6<br />

Gerinnungsproteine A 139<br />

Gerinnungsstatus, normaler C203<br />

± ±, Thrombusbildung C203<br />

Gerinnungsstörungen C30<br />

Gerinnungssystem C29<br />

±, Hemmung C29<br />

±, negative Rückkopplungsschleifen C29<br />

Gerinnungstests C30<br />

Germination A 525<br />

Gerstenkorn B253<br />

Geruch, Neurophysiologie B304<br />

Geruchsaversionen D 146<br />

Geruchsblindheiten B306<br />

Geruchsklassen B306<br />

Geruchsschwellen B308<br />

Geruchssinn, biologische Bedeutung B 308<br />

±, medizinische Aspekte B308<br />

±, psychophysioligische Messungen B308<br />

±, Störungen B308<br />

Geruchsstoffe A 434<br />

Geruchsstofferkennung A 435<br />

±, GPCR-Familien A 435<br />

Geruchstransduktionskaskade B306<br />

Geruchsunterscheidung B154<br />

Geruchswahrnehmung, Hedonik B307<br />

±, N. trigeminus B307<br />

±, physiologische Faktoren B307<br />

Gerüche, MHC-assoziierte B 308<br />

Gerüststrukturen A 59<br />

Gesamtcholesterin D 196, D 198<br />

Gesamtkörper-RQ C402<br />

Gesamtpufferbasenkonzentration C499f,<br />

C502<br />

Gesamtsinneseindruck B129<br />

Gesamtventilation C258<br />

Gesamtvergröûerung A 28<br />

Gesamtwiderstand C200<br />

Gesäûmuskulatur A 579<br />

Gesäûregion, Muskeln B429<br />

geschichtetes Plattenepithel C42<br />

Geschlecht, soziale Differenzierung D 101<br />

Geschlechterparadox D 179<br />

geschlechtsbestimmende SRY-Region<br />

A499<br />

Geschlechtsbestimmung A491


Geschlechtschromosomen B144, C503,<br />

C511<br />

±, pseudoautosomale Region C511<br />

Geschlechtsdeterminierung, männliche<br />

A 491<br />

Geschlechtsdrüsen, akzessorische C524<br />

Geschlechtshormone B356, B391<br />

Geschlechtskrankheiten C531, D 100<br />

Geschlechtsorgane C122, C503<br />

±, äuûere C 312<br />

± ±, weibliche C 546<br />

±, Entwicklung C503<br />

±, innere C310<br />

±, Innervation C122<br />

±, männliche A491, C522<br />

±, weibliche C 533<br />

± ±, Lage C 533<br />

Geschlechtsproportion D 97<br />

Geschlechtsrolle, weibliche, Wandel D88<br />

Geschlechtsrollen D 87±89<br />

±, Adoleszenz D87<br />

±, Gesundheitsverhalten D 88<br />

±, und Professionalisierung D 109<br />

Geschlechtsrollenstereotypen D 88<br />

Geschlechtstrieb C117<br />

Geschlechtsverkehr, ungeschützter D186<br />

geschlossener Kreislauf, Milz C41<br />

geschlossenes Gefäûsystem C181<br />

geschlossenes Kreislaufsystem, Arbeitspunkte<br />

C173<br />

Geschlossenheit D41<br />

GeschmackB84±87, B315<br />

±, Aversionen B315<br />

±, Vorlieben B315<br />

Geschmacksaversion D 146<br />

±, konditionierte D 54<br />

Geschmacksbahnen, Verlauf B310f<br />

±, zentrale Verschaltung B311<br />

Geschmacksempfindungen B311, B314,<br />

C327<br />

±, emotionale Komponente B311<br />

Geschmacksinformation, Codierung<br />

B311f<br />

Geschmacksintensität B314<br />

Geschmacksknospen B309±311, C323<br />

±, Aufbau B309f<br />

±, Gesamtzahl B309<br />

±, Innervation B310<br />

±, Verschaltungsmuster B310<br />

Geschmacksknospennerv B310<br />

Geschmackskortex (Insula) B151<br />

Geschmacksmodifikatoren, pflanzliche<br />

B315<br />

Geschmackspapillen B309f, B315<br />

±, Aplasie B315<br />

Geschmacksprofile B312<br />

Geschmacksqualitäten B169, B310±312,<br />

B314f<br />

±, absolute Schwellen B315<br />

±, Erkennungsschwelle B315<br />

±, Reizschwelle B314<br />

±, Verteilung B310<br />

±, Wahrnehmungsschwelle B314f<br />

Geschmacksrezeptoren C326<br />

Geschmacksrezeptormoleküle B309<br />

Geschmacksschwelle B315<br />

Geschmackssensationen, spontane B315<br />

± ±, Penicillin B315<br />

Geschmackssinn B311, B314±316<br />

±, Adaption B314<br />

±, Ausfall B316<br />

±, biologische Bedeutung B315<br />

±, Grundqualitäten B311<br />

±, klinische Prüfung B315<br />

±, Prüfung der Nahrung B315<br />

Geschmackssinneszellen B309f, B312,<br />

B314, C323<br />

±, Adaption B314<br />

±, Depolarisation B312<br />

±, Generalisten B312<br />

±, Hyperpolarisation B312<br />

±, sekundäre Sinneszellen B309f<br />

±, Spezialisten B312<br />

Geschmacksstörungen, Ursachen B310,<br />

B315f<br />

Geschmacksstoffe A 435, C361<br />

±, charakteristische B312<br />

Geschmackszellen, Depolarisation B314<br />

±, Innervation B310<br />

±, Regeneration B310<br />

Geschwindigkeit A 4<br />

±, mittlere A 6<br />

geschwindigkeitsbestimmender Schritt<br />

A 121, A 124<br />

Geschwindigkeitserkennung B291<br />

Geschwindigkeitsgesetz A 120<br />

Geschwindigkeitskonstanten A 46, A 120f<br />

±, Aktivierungsenthalpie A 121<br />

Geschwindigkeitsprofil C197<br />

Geschwindigkeits-Zeit-Diagramm A 6<br />

Geschwülste B356<br />

Gesellschaft D101, D 104<br />

Gesetz der äquivalenten Proportionen<br />

A44<br />

Gesetz der konstanten Proportionen A 44<br />

Gesetz der multiplen Proportionen A 44<br />

Gesetz der spezifischen Sinnesenergien<br />

B168<br />

Gesetz von der Erhaltung der Energie<br />

A44<br />

Gesetz von der Erhaltung der Masse A 44<br />

Gesetze D 115<br />

±, stöchiometrische A44<br />

Gesicht, Bildung B489<br />

±, kortikale Repräsentation B522<br />

GesichtsausdruckD65, D67<br />

±, bei Schmerzen D 123<br />

Gesichtserkennung, Verlust B286<br />

Gesichtsfeld B263, B283, B287, B294<br />

±, Feinstruktur der Repräsentation B 283<br />

±, topographische Projektion B294<br />

±, topographische Repräsentation B283<br />

Gesichtsfeldausfälle B253, B260, B279,<br />

B284, B286<br />

±, Hypophysentumoren B279<br />

±, Läsionsort B 284<br />

Gesichtsfeldperipherie, Sehschärfe B287<br />

Gesichtsfeldprüfung B284, B287<br />

Gesichtsfeldzentrum, Sehschärfe B287<br />

Gesichtshaut C221, C430<br />

±, Kaltrezeptoren C221<br />

±, Temperatursignale C430<br />

Gesichtsmuskeln, Embryonalentwicklung<br />

B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Lähmungen B525<br />

Gesichtsmuskulatur D 135<br />

Gesichtsregion, Embryo B489<br />

Gesichtsschädel B487, B499<br />

±, Muskulatur B499<br />

Gesichtsschmerzen D 127<br />

±, chronische D 122, D135<br />

±, Elektromyogramm (EMK) D128<br />

Gespräch, Arzt-Patienten-Beziehung<br />

D 111<br />

Gesprächspsychotherapie D 136<br />

Gestagene A 268, C85f, C516, C534,<br />

C550, C563<br />

±, Funktionen C534<br />

Gestaltgesetze D 45<br />

Gestaltprinzipien D41f<br />

Gestaltpsychologie D 41<br />

Gestalttheorie D 62<br />

Gestalttherapien D 136<br />

Gestaltwahrnehmung B192, D41<br />

GestikB511f, B532, D 111<br />

±, Steuerung B532<br />

gesunde Ernährung C393<br />

Gesundheit D 3±5, D92, D 190f<br />

Gesundheitsausgaben D182<br />

±, demographisches Altern D178<br />

gesundheitsbezogene Lebensqualität<br />

C410<br />

Gesundheitsdienst D 108, D197, D 199<br />

Gesundheitsförderung D180, D 185,<br />

D189, D 199<br />

Gesundheitsgewinn D182<br />

Gesundheitskonferenzen, kommunale<br />

D197<br />

Gesundheitskonzepte D 4<br />

Gesundheitskosten D108, D 180<br />

Gesundheitspsychologie D20<br />

Gesundheitsrisiko D94<br />

Gesundheitsstatus alter Menschen D 164<br />

Gesundheitssystem D 96, D 179, D181±183<br />

Gesundheitsverhalten D 20f, D 88<br />

Gesundheitswesen D 116, D178f, D 182<br />

Gesundheitszustand, subjektiver D178<br />

Gewebe A 516, C180, C193, C 449<br />

±, embryonales B342<br />

±, lymphatisches C43<br />

± ±, Darmwand C43<br />

± ±, Respirationstrakt C43<br />

±, Sauerstoffabgabe C449<br />

±, Sauerstoffversorgung C180, C193<br />

Gewebeanoxie C290<br />

Gewebeatmung C235, C288<br />

Gewebeersatz, autologer A564<br />

Gewebehomöostase B333, B 348, B357<br />

±, ECM B 333<br />

Gewebehypoxie, anämische C290<br />

± ±, Ursachen C290<br />

±, hypoxämische C290<br />

± ±, Ursachen C290<br />

±, ischämische C290<br />

± ±, Ursachen C290<br />

Gewebekapillaren C289<br />

Gewebe-Kollagenasen B333<br />

Gewebeläsionen, chronische B197<br />

Gewebeoxygenierung C13<br />

Gewebeplasminogenaktivator (tPA)<br />

A561, A 563, C31f<br />

±, Fibrinolyse C31<br />

±, Halbwertzeit C31<br />

Geweberegenerationsstrategien B 356<br />

GewebesauerstoffdruckC480<br />

Gewebeschädigung A 448, A 524<br />

Gewebethromboplastin (TF) C25±27<br />

±, Funktion C26<br />

±, Kompartimentierung C25<br />

Gewebethromboplastin-Faktor-VIIa-<br />

Faktor-Xa-Komplex C28<br />

Gewebethromboplastin-Faktor-VIIa-<br />

Komplex C27<br />

Gewebeumbauprozesse C31<br />

Gewebeverträglichkeit C59<br />

Gewebewucherungen, benigne B356<br />

Gewebezellen B332, C45<br />

Gewebsacidose C232<br />

Gewebsflüssigkeit C191<br />

Gewebshormone A 289, C81, C95<br />

Gewebshypoxie C467<br />

Gewebskallikreine C328<br />

Gewebsmakrophagen C21<br />

Gewebsregeneration A477, B352<br />

Gewebsschäden, ischämische C176<br />

Gewebsschwellung, entzündliche C211<br />

gewebsspezifische Antigene C73<br />

±, Präsentation durch dendritische Zellen<br />

C73<br />

Gewebsumsatz A 564<br />

Gewerbe, produzierendes D104<br />

Gewicht C398<br />

Gewichtsabnahme C79, C397, C403±406<br />

Gewichtsabnahme bei Bluthochdruck<br />

D186<br />

Gewichtskontrolle, Lebensstil D 95<br />

Gewichtskraft A 6<br />

Gewichtsreduktion B144<br />

Gewichtsregulation, biologische C406<br />

Gewichtsveränderungen, hormonelle<br />

Regelkreise C406<br />

Gewichtsverlust C392, C 403, C413<br />

Gewichtszunahme C397, C400, C402f,<br />

C406f<br />

±, hochkalorische Ernährung C400<br />

Gesamtregister A±D 281


282<br />

Gewinnorientierung D109<br />

Gewissen D 16<br />

Gewitter A570<br />

Gewohnheitstrinken D88<br />

GFAP (glial fibrillary acidic protein) B7f,<br />

B10, B65<br />

G/F-Gleichgewicht A467<br />

GGF (glia growth factor) B63, B65<br />

Ghrelin C358<br />

±, Funktion C358<br />

GH-Rezeptor C551<br />

Gh-RH (growth hormone releasing<br />

hormone) C99<br />

Gi (inhibitorisches G-Protein) B48<br />

Gibbons A577f<br />

Gibbs-Helmholtz- Gleichung A 13, A 46,<br />

A 119<br />

Gicht A 295, A303, C393<br />

±, Ursachen A 303<br />

Gichtbehandlung A 303<br />

Giemen, exspiratorisches C268<br />

Giemsa-Farbstoffe B359<br />

Giemsa-Lösung A 491<br />

Gifte C5f<br />

±, Bindung an Albumin C6<br />

Gigaohm-Seal B17<br />

Gingiva C333<br />

Gini-Koeffizient D 94<br />

GIP C341, C346f, C357f<br />

±, Freisetzungsreiz C357<br />

±, Hauptwirkung C357<br />

±, Syntheseort C357<br />

Giraffe, Blutdruck C210<br />

Gitelman-Syndrom, Symptomatik C484<br />

glandotrope Hormone C82, C86<br />

Glandula lacrimalis B84f, B254f, B494,<br />

B498, C110, C112<br />

±, autonome Innervation C110, C112<br />

Glandula lingualis anterior C324<br />

Glandula mammaria C568<br />

Glandula palatina, autonome Innervation<br />

C112<br />

Glandula parotidea accessoria B500<br />

Glandula parotis B84, B86, B500f, C110,<br />

C112, C240, C323f, C327f, C385<br />

±, autonome Innervation C110, C112<br />

±, Klinik C324<br />

±, Lage C 323<br />

±, Leitungsbahnen C324<br />

Glandula pinealis B92, B123f<br />

Glandula sublingualis B84, B496, B501,<br />

B507, C110, C112, C114, C323f, C328,<br />

C385<br />

±, autonome Innervation C110, C112<br />

±, Lage C 324<br />

Glandula submandibularis B84f, B318,<br />

B323, B496, B501, B504f, C110, C112,<br />

C114, C240, C323f, C328, C385<br />

±, autonome Innervation C110, C112<br />

±, Lage C 324<br />

Glandula submentalis B85<br />

Glandula suprarenalis C298, C308, C310<br />

Glandula thyroidea B504±506, B508, C87<br />

Glandulae areolares C568<br />

Glandulae bronchiales C248<br />

±, Sekretion C248<br />

Glandulae bulbourethrales C122, C312,<br />

C487, C509, C527<br />

±, parasympathische Innervation C122<br />

Glandulae ceruminosae B226<br />

Glandulae cervicis uteri C542<br />

Glandulae ciliares B253<br />

Glandulae duodenales C353<br />

Glandulae gastricae C341f<br />

Glandulae intestinales C349, C353f,<br />

C381f<br />

Glandulae labiales C320<br />

Glandulae nasales B84f, C112, C237<br />

±, autonome Innervation C112<br />

Glandulae oesophageae C 337<br />

Glandulae palatinae B84f<br />

Glandulae parathyroideae B509, C90<br />

Gesamtregister A±D<br />

Glandulae pharyngis B84f<br />

Glandulae salivariae minores C323<br />

Glandulae sublinguales minores C324<br />

Glandulae tracheales C244<br />

Glandulae urethrales C487f, C547<br />

Glandulae uterinae C541<br />

Glandulae vestibulares C507<br />

Glandulae vestibulares majores C312,<br />

C547<br />

Glandulae vestibulares minores C547<br />

Glans C529<br />

Glans clitoridis C487, C533, C545±548<br />

Glans penis C311, C488, C507f, C522,<br />

C527f<br />

±, Schwellkörper C528<br />

Glanzmann-Naegeli-Syndrom C25<br />

Glanzstreifen A457, C146f<br />

±, Herzmuskelzellen A 457<br />

GLA-Proteine, prolinreiche A139<br />

Glaser-Spalte B493, C329<br />

Glaskörper A 27, A 56, B255f, B260f,<br />

B272, B342<br />

±, Inhomogenitäten B260<br />

±, Schrumpfung B261<br />

±, Zusammensetzung B260<br />

Glaskörperersatz B342<br />

Glastafel B493<br />

glatte Bronchialmuskulatur C 114, C235,<br />

C267, C281<br />

±, Erschlaffung C267<br />

±, Innervation C281<br />

±, Relaxation C235<br />

glatte Enden A 544<br />

glatte Gefäûmuskelzellen C208, C224,<br />

C479<br />

±, Kontraktion C479<br />

±, Ruhetonus C 208<br />

glatte Gefäûmuskulatur C204±206, C210,<br />

C218, C233<br />

±, elektromechanische Kopplung C205<br />

±, Erschlaffung C210<br />

±, Hauptfunktionen C204<br />

±, Ionenkanäle C206<br />

±, KontraktionszustandC210<br />

±, pharmakomechanische Kopplung C205<br />

±, Proliferation C233<br />

±, a1-Rezeptoren C218<br />

±, b 2-Rezeptoren C218<br />

±, Tonus C205<br />

±, Widerstandsgefäûe C205<br />

glatte Muskelfasern C192<br />

glatte Muskeln B344, B371, B373±375,<br />

B377, B384±386, B388<br />

±, ATP-Umsatz B388<br />

±, Feinbau B373<br />

±, Kontraktionsaktivierung B384f<br />

±, Myosin-ATPase-Aktivität B388<br />

±, Regulation der Kontraktion B377f<br />

±, Relaxation B386<br />

±, Sauerstoffverbrauch B388<br />

±, Verkürzung B375<br />

glatte Muskelzellen A 437, A 474, B27,<br />

B65, B324, B339, B371f, B384f, C26,<br />

C105±107, C 111, C181, C183, C186,<br />

C188, C191, C207, C320, C347, C350,<br />

C353, C485, C520<br />

±, a-adrenerge Rezeptoren A 437<br />

±, cytosolische Calciumkonzentration<br />

B385<br />

±, DarmwandC347<br />

±, Dehnung B384<br />

±, Depolarisation B385<br />

±, Einteilung B384<br />

±, elektrische Synapsen B27<br />

±, elektromechanische Kopplung B385<br />

±, Histologie B371f<br />

±, Hyperpolarisation B385, C207<br />

±, Organisationsschema B371f<br />

±, Plastizität B384<br />

±, Proteine B374<br />

±, SpannungszustandC181<br />

±, Stressrelaxation B384<br />

±, TF-Bildung C26<br />

±, Zellkontakte C181<br />

glatte Muskulatur A 437, B55, B 264,<br />

B371f, B384, C69, C105, C182, C204,<br />

C206±208, C211, C236, C 244, C249<br />

±, Arteriolen C207<br />

±, Dauerkontraktionen C204<br />

±, Gastrointestinaltrakt C105<br />

±, Hohlorgane C 105<br />

±, Kontraktion C69<br />

±, Lunge A 437<br />

±, Monoamine B55<br />

±, Myosin-ATPase C204<br />

±, Tonus B384, C204<br />

±, Vasodilatatoren C206<br />

Glattmuskelzellen C171<br />

±, Hyperpolarisation C171<br />

±, Relaxation C171<br />

glattmuskuläre Schrittmacherzellen,<br />

GefäûwandC208<br />

glattmuskuläre Sphinkteren, Venenplexus<br />

C237<br />

glattmuskulärer Calciumspiegel C205<br />

Glatzenbildung C531<br />

Glaukom B278, B315<br />

±, chronisches B260<br />

Glaukomanfall, akuter B260<br />

Gleichgewicht B 68, B413, B 519<br />

±, chemisches A120<br />

±, indifferentes A 7<br />

±, labiles A7<br />

±, stabiles A7<br />

±, Störung B519<br />

Gleichgewichte in gesättigten Lösungen<br />

A47<br />

Gleichgewichtseinstellung A 46<br />

Gleichgewichtserhaltung B216, B404<br />

Gleichgewichtskerne B78<br />

Gleichgewichtskonstante A120<br />

±, thermodynamische A 119<br />

Gleichgewichtslage A 13, A 22<br />

±, chemische Reaktionen A 45<br />

Gleichgewichtsorgan A 468, B65, B207f,<br />

B214, B 220, B404, B519<br />

±, Anatomie B208<br />

±, Ausfall B519<br />

Gleichgewichtspotential B13±15, B35f,<br />

B211<br />

±, Chlorid-Ionen B36<br />

±, elektrochemisches B13f, C474<br />

±, Kalium-Ionen B36<br />

±, Natrium-Ionen B36<br />

Gleichgewichtsreaktionen A45<br />

Gleichgewichtssinn B169, B171, B209<br />

±, Kinocilien B209<br />

Gleichgewichtsstörungen B221<br />

Gleichgewichtssystem B176<br />

Gleichrichter A 19<br />

±, verzögerter C153<br />

Gleichstrom A17<br />

Gleichstrom-(DC-)Registrierung B114<br />

Gleichungen, chemische A44<br />

Gleitfilamenttheorie C147<br />

Gleitgeschwindigkeit, Actinfilamente<br />

B383<br />

±, maximale B383<br />

Gleitreibung A 7<br />

Gleitring A 327f<br />

±, Folgestrang A328<br />

±, Leitstrang A 328<br />

Gleitspeichel, muköser C323<br />

Glia B63<br />

±, radiale B9<br />

± ±, adultes ZNS B9<br />

± ±, embryonales ZNS B9<br />

Gliagrenzmembran, äuûere B7<br />

±, innere B7<br />

Glianarben B9<br />

Glianarbenbildung B8<br />

Gliazellen A178, A 182, A474, B3, B12±15,<br />

B18, B27, B41, B62, B64, B278, B301,<br />

C84, C104, C411


±, elektrische Synapsen B27f<br />

±, Netzhaut B278<br />

±, nicht-myelinisierende B 6<br />

±, periaxonale B10<br />

±, periphere B10<br />

±, Ruhepotential B13<br />

Gliazelltypen B6, B65<br />

±, Differenzierung B65<br />

±, Reifung B65<br />

Gliederfüûler A515<br />

Gliedmaûenknospen B349<br />

Glisson-Dreiecke C365<br />

Glisson-Kapsel C365<br />

Glisson-Trias C364±366<br />

Glitazone A 263<br />

globale Verträglichkeitsprüfung C16<br />

Globalinsuffizienz C279, C287<br />

Globin A 55f, A 393, C269, C589<br />

b-Globin A371, A 566<br />

±, Expression A371<br />

e-Globin A 371<br />

a-Globin-Gen C274f<br />

±, Mutation C274f<br />

b-Globin-Gen A 371f, A 376, A498, A 558,<br />

C274<br />

±, Basenaustausch A 558<br />

±, Mutation C274<br />

±, Mutationen A 498<br />

g-Globin-Gen A 371, C274<br />

d-Globin-Gen A 371<br />

e-Globin-Gen C274<br />

z-Globin-Gen C274<br />

Globin-Gene C274, C276<br />

±, Mutationen C274, C276<br />

Globin-Genfamilie A 575<br />

b-Globin-Genlocus A333, A 371f<br />

b-Globin-Gensonde A 558<br />

Globin-mRNA A393<br />

Globulin, Cortisol bindendes C6<br />

±, Thyroxin bindendes C6, C89<br />

±, Vitamin B 12 bindendes C6<br />

Globuline C214<br />

a-Globuline C6, C26<br />

a 1-Globuline C5, C26<br />

a2-Globuline C5±7<br />

b-Globuline C5±7, C26<br />

g-Globuline C5±7, C26<br />

g-Globulinkonzentration, Erhöhung C7<br />

Globus pallidus B91f, B95±98<br />

Globus pallidus externus B96, B530, B532<br />

Globus pallidus internus B96, B530, B532<br />

Glocke, Altersaufbau D 98<br />

glomeruläre Filtermembran C462<br />

glomeruläre Filtration C463, C465, C 468,<br />

C471, C478<br />

±, Glucose C468<br />

glomeruläre Filtrationsfraktion C463<br />

glomeruläre Filtrationsrate C460,<br />

C463±465, C471f, C478<br />

±, Bestimmung C464<br />

±, Konstanz C463<br />

±, Regulation C471f<br />

glomerulärer Perfusionsdruck C464<br />

Glomeruli cerebellares B90<br />

Glomeruli olfactorii B302f<br />

±, Aktivierung B303<br />

±, duftspezifische B303<br />

Glomerulonephritis C484<br />

Glomerulus C72, C190, C454±459,<br />

C461±466, C504<br />

±, Filterfunktion C464<br />

±, Filtermembran C462<br />

±, frei filtrierte Stoffe C465<br />

±, Funktion C461<br />

±, Gefäûpol C461<br />

±, juxtamedullärer C455, C457<br />

±, midkortikaler C455, C457<br />

±, mittlerer effektiver Filtrationsdruck<br />

C463<br />

±, oberflächlicher C 455<br />

±, Struktur C461<br />

±, subkapsulärer C457<br />

Glomerulusdegeneration C457<br />

Glomerulusfilter, Durchlässigkeit C464<br />

±, effektiver Porenradius C464<br />

Glomeruluskapillaren C190, C459f, C463,<br />

C471f<br />

±, Druck C471f<br />

±, hydrostatischer Druck C463<br />

±, onkotischer Druck C463<br />

Glomus aorticum C120, C286<br />

Glomus caroticum B86, B180, C109, C120,<br />

C286<br />

±, Chemorezeptoren B180<br />

Glomusafferenzen C286<br />

Glossitis A 294<br />

Glottis B247, B249, C121<br />

GLRA1-Gen, Mutation B46<br />

Glucagon A 90, A 143, A186, A 189f, A 364,<br />

A 435, A 439, C83, C 93±96, C357f, C377,<br />

C405<br />

±, A-Zellen C94<br />

±, Fettstoffwechsel C96<br />

±, Freisetzungsreiz C357<br />

±, Funktion A 90<br />

±, Glucosekonzentration A 190<br />

±, insulinantagonistische Wirkung C96<br />

±, katabole Effekte C96<br />

±, Regulation des Blutzuckerspiegels C93<br />

±, Syntheseort C357<br />

glucagonabhängige Phosphorylierung<br />

A 189<br />

Glucane A 157, A161, A 539<br />

±, Abbau A 161<br />

a-1,6-Glucan-Verzweigungsenzym A184<br />

D-Glucitol (Sorbitol) A 154f<br />

Glucocerebrosidase A 566<br />

Glucocorticoide A 188, A 222, A 224,<br />

A 268f, A280, A 357, A366f, A 484, B63,<br />

B134, B200, B205, C85f, C91, C93, C96,<br />

C235, C403f, C434, C443, D 140, D 163<br />

±, Antiallergika A 280<br />

±, anti-inflammatorische Wirkung C91<br />

±, Biosynthesewege A 268f<br />

±, Depressionen C93<br />

±, Entzündungshemmer A 280<br />

±, Funktionen C91<br />

±, Genaktivierung A 366<br />

±, immunsuppressive Wirkung C91<br />

±, insulinantagonistische Wirkung C96<br />

±, NF-kB A 367<br />

±, Regulation des Blutzuckerspiegels C93<br />

±, Überproduktion C 93<br />

Glucocorticoidrezeptor A 335, A 357,<br />

A 401, C80, C82, C91<br />

±, Kernlokalisationssignal A 401<br />

Glucocorticoidspiegel, Antidepressiva C93<br />

Glucocorticoidsynthese C91, C93<br />

±, Störungen C93<br />

glucogene Aminosäuren A 182, A 286,<br />

C369, C396<br />

Glucokinase A 168, A191, A 434, C 96,<br />

C369<br />

±, Leber A 191<br />

±, Substratspezifität A168<br />

Gluconeogenese A 170, A 178, A 181f,<br />

A 188, A 200, A 212, A259, A 281, A286,<br />

A 407, A 434, C89, C 93, C96, C99, C367,<br />

C369, C396, C414, C438f, C 443, C469,<br />

C478<br />

±, Bilanzierung A182<br />

±, Glucose-6-phosphat A 188<br />

±, Hemmung C96<br />

±, im Gehirn A182<br />

±, Pyruvat A188<br />

±, Regulationsmechanismen A 182<br />

±, Steigerung C99<br />

±, Stimulation C96<br />

±, Substrate C369<br />

±, Umwegreaktionen zur Glycolyse A 181<br />

±, Unterschied zur Glycolyse A 182<br />

D-Gluconolacton A 154f<br />

Gluconolacton-Hydrolase A180<br />

D-Gluconsäure A 155<br />

Glucosamin A154f, A 159<br />

Glucose A 152, A162, A 165f, A 168, A191,<br />

A226, A 275, A350f, A 434, A 454, A 521,<br />

A523, A 532, B7f, B312, C4, C147,<br />

C166f, C179, C213f, C227, C291, C354,<br />

C357, C 360, C363, C369, C380, C387±<br />

389, C438, C441, C443, C464f, C467f,<br />

C477f, C492, C496f, C502<br />

±, ATP-abhängige Phosphorylierung A 165<br />

±, Ausscheidung C 465<br />

±, biologische Bedeutung A 152<br />

±, glomeruläre Filtration C465, C468<br />

±, Mobilisierung A 186<br />

±, Nierenschwelle C468<br />

±, Plasmakonzentration C492<br />

±, renale Ausscheidung C468<br />

±, Resorption C389<br />

±, sekundär aktiver Transport A 162<br />

±, Speicherformen A 157<br />

±, Stokes-Molekülradius C214<br />

±, Transport C179<br />

±, Transport durch BHS B8<br />

±, tubuläre Resorption C465, C468<br />

±, tubuläre Sekretion C465<br />

±, Vorkommen A 152<br />

D-Glucose A 152f, A 164, A249f<br />

±, Fischer-Projektion A152<br />

L-Glucose A153<br />

a-D-Glucose A 153f<br />

b-D-Glucose A 153f<br />

Glucoseabbau A253<br />

Glucoseaufnahme A 434, C96, C99, C166<br />

±, Hemmung C99<br />

±, hepatocytäre C369<br />

±, orale A259<br />

±, Zellen C96<br />

Glucosebedarf C396<br />

±, basaler C396<br />

Glucosebestimmung A190<br />

Glucosefreisetzung C119<br />

Glucose-Galactose-Malabsorption A 162,<br />

A247, A 250<br />

Glucosehomöostase C367, C369<br />

±, Leber C369<br />

Glucosekonzentration A190, C82, C96<br />

±, Glucagon A 190<br />

±, im Blut A 190<br />

±, Insulin A 190<br />

±, Insulinsekretion C96<br />

Glucosemangel C186<br />

±, endotheliale Wachstumsfaktoren C186<br />

Glucosemetabolismus, cerebraler B116<br />

Glucosemobilisierung A 189<br />

Glucose-Oxidase A138<br />

Glucoseoxidationsrate C396<br />

Glucose-1-phosphat A131, A 171f, A184f,<br />

A439<br />

Glucose-6-phosphat-Dehydrogenase<br />

A124, A 179f, C12, C471<br />

±, angeborener Defekt C12<br />

±, Hemmung C12<br />

±, hereditärer Defekt A181<br />

±, Mangel A 181<br />

Glucose-6-phosphat-Dehydrogenase-<br />

Mangel C13<br />

Glucose-6-phosphat A124, A 164±166,<br />

A168, A 179, A183, A 188, A521, C166,<br />

C369<br />

±, Gluconeogenese A 188<br />

±, Glycogenstoffwechsel A188<br />

±, Glycolyse A 188<br />

±, Pentosephosphatweg A 188<br />

±, vollständige Oxidation A 180<br />

D-Glucose-6-phosphat A155<br />

a-D-Glucose-6-phosphat A154<br />

Glucose-6-phosphatase A 185f, A407,<br />

C119, C 369, C441<br />

±, Enzymdefekte A 187<br />

Glucose-6-phosphatase-Mangel A 303<br />

±, Harnsäurespiegel A 303<br />

Glucose-6-phosphatase-System A182f<br />

±, endoplasmatisches Reticulum A182f<br />

Gesamtregister A±D 283


284<br />

Glucosephosphat-Isomerase A166<br />

Glucose-6-phosphat-Isomerase A 124,<br />

A 165, A 168<br />

Glucoseresorption C439<br />

Glucosestoffwechsel, HemmungC167<br />

Glucosetoleranzfaktor C395<br />

Glucosetoleranztest A 253<br />

Glucosetransport A 441, C93<br />

Glucosetransporter A 162f, A182, A 433,<br />

A 446f, C96, C214, C369, C467, C484<br />

±, monogenetische Defekte C484<br />

±, Na + -gekoppelte B320<br />

±, passive A 247, A 249<br />

±, proximaler Tubulus C467<br />

±, sekundär aktive A 249<br />

±, Translokation A 447<br />

Glucosetransportkapazität C468<br />

Glucosetransportmaximum, ÜberschreitungC<br />

477<br />

Glucoseumsatz, AufklärungA 155<br />

GlucoseverbrennungC405<br />

Glucosidase A 158, A162, A 185<br />

b-Glucosidase A 276<br />

Glucosidasen C388<br />

Glucosminglycanschicht C213<br />

Glucosurie A191, C468, C484<br />

Glucosyltransferase A 184f, A 411f<br />

Glucuronsäure B342f, C361, C410<br />

a-D-Glucuronsäure A154<br />

Glucuronsäurereste A291<br />

Glück-Freude D 64<br />

Glutamat A 89, A 122, A144, A 283f, A 287,<br />

A 289, A 291f, A300f, A 308, A321, A 417,<br />

B8f, B38, B 41f, B44f, B47, B49, B51f,<br />

B90, B109, B111, B136±138, B187f,<br />

B201, B211, B214, B216, B236, B241,<br />

B280, B311±313, C413, C468f, C484,<br />

C500<br />

±, Abbau C 500<br />

±, Aminosäureabbau A 284<br />

±, AMPA-Rezeptoren B51<br />

±, Biosynthese A 291<br />

±, DesaminierungA 284, C484<br />

±, exzitatorischer Transmitter B9<br />

±, Ionenkanalrezeptor B42<br />

±, Lokalisation B51<br />

±, metabotrope Rezeptoren B42, B47<br />

±, NMDA-Rezeptoren B44<br />

±, WirkungB51<br />

±, Zentralnervensystem B51<br />

glutamataktivierte Natriumkanäle A 243<br />

±, Selektivität A 243<br />

Glutamat-Decarboxylase, Autoantikörper<br />

A 191<br />

Glutamat-Dehydrogenase A 284, A 287,<br />

A 291, C 469, C484<br />

±, Regulation A 284<br />

glutamaterge Neurone A 178, B149<br />

glutamaterge Pyramidenzellen B18<br />

glutamaterge Synapsen B 37, B49, B53,<br />

B109, B175, B526<br />

±, Glutamatrezeptoren B53<br />

Glutamatfreisetzung, präsynaptische B53<br />

Glutamat-Oxalacetat-Transaminase (GOT)<br />

A 284<br />

Glutamat-Pyruvat-Transaminase (GPT)<br />

A 284<br />

Glutamatreste A 138<br />

Glutamatrezeptorantagonisten B54<br />

Glutamatrezeptoren A241, A 378f, B43,<br />

B48, B53, B111, B137, B202, B211,<br />

B235f<br />

±, Ankerprotein B48<br />

±, glutamaterge Synapsen B53<br />

±, ionotrope B45, B52, B232<br />

± ±, Familien B45<br />

±, metabotrope A 243<br />

±, metabotrope (mGluR) B 45, B52f, B139,<br />

B201f<br />

± ±, AktivierungB52<br />

± ±, intrazelluläre Calciumsignale B53<br />

±, RNA-EditierungA378f<br />

Gesamtregister A±D<br />

Glutamatrezeptortypen B201<br />

Glutamat-g-semialdehyd A 292<br />

Glutamattransporter, Umkehr der TransportrichtungB41<br />

Glutamin A85f, A 95, A 186, A284, A 287,<br />

A 291, A 299±301, A304, A 378, B41,<br />

C361, C397, C468f, C478, C 484, C500<br />

±, Biosynthese A 291<br />

±, DesaminierungC484, C500<br />

±, Plasmakonzentration C484<br />

±, Produktion C500<br />

Glutaminantagonisten A 309f<br />

Glutaminase A 287, B41, C469, C484<br />

±, Hemmungbei Acidose C484<br />

±, Stimulation bei Alkalose C484<br />

glutaminerge Synapsen A 243<br />

Glutamin-PRPP-Amidotransferase<br />

A 299±301, A 303, A309<br />

±, allosterischer Bindungsstellen A 301<br />

±, 6-Mercaptopurin A 309<br />

±, Regulation A301<br />

±, Rückkopplungshemmung A 303<br />

Glutaminsäure A 85f, A522, A 555, A558<br />

±, pK a-Wert A 85<br />

g-Glutaminsäurezyklus A 290<br />

Glutaminspiegel A 284<br />

±, Cerebrospinalflüssigkeit A 284<br />

Glutaminsynthese C367<br />

Glutamin-Synthetase A 284, A 291, B41,<br />

C370<br />

g-Glutamylaminosäuren A 290<br />

g-GlutamylbindungA 290<br />

Glutaminyl-g-Carboxylase C416<br />

g-Glutamyltransferase A 278<br />

g-Glutamyltranspeptidase A 290<br />

Glutaraldehyd A 78<br />

Glutarat A 164<br />

Glutaredoxin A 307<br />

Glutarsäure A164<br />

Glutathion (GSH) A 66, A139f, A 177,<br />

A 211, A 218, A 221, A278, A 290, A410,<br />

C13, C274, C411, D 162<br />

±, Biosynthese A 290<br />

±, Entgiftungsreaktionen A 290<br />

±, Funktion A 90<br />

±, Redoxzentren A 139<br />

±, Redoxzustände A 290<br />

Glutathiondisulfid (GSSG) A290<br />

glutathionkonjugierte Pharmaka A249<br />

Glutathion-Peroxidase A 211, A386, C12<br />

Glutathionredoxsystem C12<br />

Glutathion-Reduktase A108, A 181, A290,<br />

C12<br />

Glutathionreduktion C 12<br />

Glutathion-S-Transferase A 278<br />

Gluteen, kleine B430<br />

± ±, Funktion B430<br />

Glutenüberempfindlichkeit C392<br />

GLUT-Familie A 163, A 249<br />

±, GewebeverteilungA 249<br />

GLUT1-Gen, Mutationen B 8<br />

GLUT-Transporter A 247<br />

GLUT1-Transporter A 163, A249, B7f,<br />

C166, C214, C369<br />

±, Erythrocyten A 249<br />

±, Expressionsort A 163<br />

±, Funktion A 163<br />

±, Herzmuskelzelle C166<br />

GLUT2-Transporter A 162f, A 182, A 190,<br />

A 242, A 249, C96, C 369, C389, C467<br />

±, b-Zellen des Pankreas A249<br />

±, Expressionsort A 163<br />

±, Funktion A 163<br />

GLUT3-Transporter A 163, A249<br />

±, Expressionsort A 163<br />

±, Funktion A 163<br />

±, Syncytiotrophoblast A249<br />

GLUT4-Transporter A 163, A249, A 433<br />

±, Expressionsort A 163<br />

±, Fettzellen A 249<br />

±, Funktion A 163<br />

±, Herzmuskelzellen A 249, C166<br />

±, Skelettmuskelzellen A249<br />

±, Translokation A 190<br />

GLUT5-Transporter A 162f, A249, C389,<br />

C468<br />

±, Dünndarmepithelien A249<br />

±, Expressionsort A 163<br />

±, D-Fructose A 249<br />

±, Funktion A163<br />

±, Spermien A 249<br />

GLUT7-Transporter C 369<br />

Glycane A 156<br />

Glyceride C351<br />

Glycerin A 65, A 182, A257, C369, C396<br />

Glycerinaldehyd A 152f, A 171<br />

±, biologische Bedeutung A 152<br />

±, Konfiguration A 153<br />

±, Vorkommen A 152<br />

D-Glycerinaldehyd A 152<br />

Glycerinaldehyd-3-phosphat A 129,<br />

A164±166, A 170f, A179f<br />

±, Oxidation A165, A 169<br />

±, PhosphorylierungA 169<br />

Glycerinaldehyd-3-phosphat-Dehydrogenase<br />

A165, A 167, C12<br />

±, aktives Zentrum A169<br />

±, Arsenat A169<br />

±, InaktivierungA 169<br />

Glycerinaldehyd-Kinase A 171<br />

Glycerin-Kinase A172, A 272, C369<br />

Glycerinphosphat A522<br />

Glycerin-3-phosphat A 204, A258, C369<br />

Glycerin-3-phosphat-Dehydrogenase<br />

A172, A 205, A257, C369<br />

Glycerinphosphatide A 224, A 272<br />

±, Struktur A225<br />

Glycerylethylether-Monooxygenase A 145<br />

Glycerylphosphorylcholin C525<br />

Glycin A69, A 84, A 86, A 89, A 96f, A223,<br />

A244, A 267f, A 287, A 289f, A 292,<br />

A299f, B7±9, B27, B38, B41f, B44, B46,<br />

B52, B54, B214±216, B242, B333, B335,<br />

B517, C 361, C370, C397, C468<br />

±, Bildungvon Pyruvat A 287<br />

±, Biosynthese A292<br />

±, hochaffine Transporter B41<br />

±, inhibitorischer Transmitter B9, B38,<br />

B54<br />

±, Ionenkanalrezeptor B42<br />

±, metabotroper Rezeptor B42<br />

glycinerge Hemmung B46<br />

glycinerge Synapsen B44, B46, B54<br />

±, Aufbau B54<br />

Glycinrezeptoren A 241, A 244, B27, B44,<br />

B46, B48, B54<br />

±, Agonist B 44<br />

±, Antagonist B44<br />

±, Mutationen A 244<br />

±, Strychnin A 244<br />

±, VerankerungB54<br />

Glycinspaltungssystem, Liponsäure<br />

A140<br />

Glycintransporter (GLYT) A250<br />

Glycocalyx A 238, A 451, A 527, B342,<br />

C189, C 350f, C464, C466, C470, C485<br />

Glycocholsäure A222f, A 267<br />

Glycogen A131, A 157, A161f, A 165,<br />

A184±186, A 190, A 439, B8, C151, C399,<br />

C438f, C441, C445, C492, C529<br />

±, Abbau A 90, A 161, A 185<br />

±, aerobe Abbaurate C439<br />

±, aerober Abbau C438<br />

±, Biosynthese A184<br />

±, de-novo-Synthese A 184<br />

±, Grundstruktur A 157<br />

±, lactacider anaerober Abbau C438<br />

±, phosphorolytische SpaltungA 165,<br />

A185<br />

±, Skelettmuskel A 186<br />

Glycogenabbau B387, C443<br />

Glycogengranula A 157, A161<br />

Glycogenin A157, A 184f<br />

Glycogeninexpression, Regulation A185


Glycogenolyse A 187, A437, A 439, C89,<br />

C93f, C96, C367, C369, C396<br />

±, Steigerung C96<br />

Glycogenose Typ I A303<br />

Glycogenosen A161, A 187<br />

±, Enzymdefekte A 187<br />

±, Typen A187<br />

Glycogen-Phosphorylase A131, A 185f,<br />

A 439, B 8<br />

±, Isoformen A 186<br />

±, molekularer Mechanismus A 185<br />

±, Phosphorylierung A 131<br />

Glycogenreserven C119, C439<br />

±, Abbau C 119<br />

Glycogenspeicher A 186<br />

±, Osmoregulation A 186<br />

±, Repletion C396<br />

Glycogenspeicherkrankheiten A161,<br />

A 187<br />

Glycogenstoffwechsel A184, A 186,<br />

A 188<br />

±, Galactose A 184<br />

±, Glucose-6-phosphat A188<br />

±, hormonelle Kontrolle A 186<br />

±, Regulation A 186<br />

Glycogen-Synthase A 131, A184, A 186f,<br />

A 433, A 439<br />

±, Enzymdefekte A 187<br />

±, Primer A 184<br />

Glycogen-Synthase-Kinase 3 A 432<br />

Glycogensynthese A 90, A 186, A 433, C93,<br />

C96, C113, C367<br />

±, Stimulation C96<br />

Glycogenvorräte A191<br />

±, Herzmuskel A191<br />

±, Skelettmuskel A191<br />

Glycohämoglobin C276<br />

Glycokonjugate B354<br />

Glycol A 65<br />

Glycolipide A155, A 157, A232f, A 238,<br />

A 451, A 535<br />

Glycolyse A 137, A163±168, A 184, A 187f,<br />

A 204, A 292, A 433, C 12, C93, C167,<br />

C169, C367, C446, C478<br />

±, aerobe A 257<br />

±, Aminosäurenbiosynthese A292<br />

±, anaerobe A163f, A 166, A 170, A 173,<br />

A 181f, A 191, B387, C18, C166, C169,<br />

C291, C439, C443f<br />

± ±, Erythrocyten A164<br />

± ±, Herzmuskel A191<br />

± ±, neutrophile Granulocyten C18<br />

± ±, Reaktionen A164<br />

± ±, Säurehemmung C169<br />

± ±, Skelettmuskel A191<br />

±, Atmungskette A 204<br />

±, ATP-Synthese A165<br />

±, EnergiebilanzA 163, A165f<br />

±, geschwindigkeitsbestimmender Schritt<br />

A 165, A 168<br />

±, Hemmung durch Fluorid-Ionen<br />

A 170<br />

±, Intermediate A 164<br />

±, Priming-Reaktionen A 167f<br />

±, Regulationsmechanismen A182<br />

±, Wirkungsgrad A 166<br />

glycolytische Enzyme C13<br />

Glycophorin A 466f<br />

Glycophorin A C12<br />

Glycophorin B C12<br />

Glycoprotein, myelinassoziiertes (MAG)<br />

B12<br />

a 1-Glycoprotein, saures C5f<br />

± ±, Funktion C5<br />

± ±, Molekülmasse C5<br />

Glycoprotein Ia C22<br />

Glycoprotein Ib C22<br />

Glycoprotein Ib/IX-Rezeptor C24<br />

±, Aktivierung C24<br />

Glycoprotein IX C22<br />

Glycoproteine A 155±157, A 159f, A 183,<br />

A 411, A 414f, A451f, A 535, A538, B211,<br />

B230, B320, B331, B342, B352, B392,<br />

C6, C17f, C22, C55, C66, C79, C86,<br />

C249, C325, C328<br />

±, Glycosylierungsmuster A159<br />

±, Kohlenhydratanteil A 159, A 414<br />

±, Lysosomen A 415<br />

ab-Glycoproteine C86<br />

Glycoproteinhormone C79f<br />

Glycoprotein-Ia/IIa-Rezeptor C 24<br />

Glycoprotein-Ib/IX-Rezeptoren C25<br />

±, Fehlen C25<br />

Glycoprotein-II/IIIa-Rezeptoren C24<br />

Glycoprotein-IIb/IIIa-Rezeptoren C 25, C29<br />

±, Fehlen C25<br />

Glycoproteinlösungen, Viskosität A 160<br />

Glycosaminoglycane (GAGs) A 159, B333,<br />

B342f, B358f, B399, C24, C262, C317<br />

±, extrazelluläre Matrix A 159<br />

±, Funktionen B342<br />

±, sulfatierte A 159<br />

N-Glycosidase-Aktivität A 395<br />

Glycosidasen A 162, C379, C388<br />

Glycoside A155<br />

±, komplexe A 154<br />

±, Xenobiotika A155<br />

a-Glycoside A154<br />

b-Glycoside A 154<br />

glycosidische Bindungen A110<br />

1,4-glycosidische Bindungen A522<br />

±, Murein A 522<br />

a-1,4-glycosidische Bindungen A184<br />

b-1,4-glycosidische Bindungen A158<br />

a-1,6-glycosidische Bindungen A184<br />

±, Cellulase A 158<br />

Glycosphingolipide A 155, A 226, B13<br />

±, Strukturen A226<br />

glycosylierte Membranproteine A238<br />

Glycosylierung A110, A 409, A422, A 563,<br />

B336f<br />

±, nicht-enzymatische C96<br />

±, Proteine A110<br />

Glycosylierungsmuster A 159<br />

±, Kohlenhydratanteil A 159<br />

Glycosylierungsstellen C47<br />

Glycosylphosphatidylinositol-Anker<br />

s. GPI-Anker<br />

Glycosyltransferasen A160, B337, B343,<br />

C14<br />

Glycylglycin A90<br />

Glypicane B344, B348<br />

GM-CFS B10<br />

GM-CSF C9±11<br />

GMO (gentechnisch modifizierter<br />

Organismus) A553f, A 563<br />

±, Patentierbarkeit A 554<br />

GMP A 298f, A 301, A303<br />

±, Synthese A 299<br />

±, Umwandlung in AMP A 301<br />

GMP-Reduktase, Modulatoren A 302<br />

Gn-RH s. Gonadotropin-Releasing-<br />

Hormon<br />

Gn-RH-Puls C552<br />

Gn-RH-Pulsgenerator C531<br />

Gn-RH-Sekretion C531<br />

Goldberger-Ableitungen C158<br />

±, Projektionsrichtungen C158<br />

goldgekoppelte Antikörper A81<br />

Goldkomplex A 56<br />

Goldman-Gleichung B14, B16<br />

Goldtherapie B315<br />

Golf-Protein B305<br />

Golgi, C. B3<br />

Golgi, mittlerer A 413<br />

Golgi-Apparat A 80f, A109, A 233, A388,<br />

A 411±415, A 470, A472, A 478, A538, B3,<br />

B336f, B343, C14, C58, C88, C251,<br />

C262, C350, C377<br />

±, Aufbau A 413<br />

±, Biogenese A 414<br />

±, cis-Seite A81<br />

±, Dynein A 470<br />

±, kovalente Proteinmodifikationen A414<br />

±, Mitose A 414<br />

±, trans-Seite A 81<br />

Golgi-Membran A 414<br />

Golgi-Sehnenorganafferenzen B24,<br />

B515<br />

±, Aktivität B515<br />

Golgi-Sehnenorgane B 182, B513±517<br />

±, Aktivierung B514<br />

±, Bewegungssteuerung B515<br />

±, Kraftrezeptoren B514<br />

±, Spannungsrezeptoren B514<br />

±, Verschaltung der Ib-Afferenzen B517<br />

Golgi-Zellen B90, B526f<br />

Golgi-Zisternen A414<br />

Gonaden A265, A 268, C503f<br />

±, Frühentwicklung C503f<br />

±, LDL-Rezeptorendichte A265<br />

Gonadoliberin C85<br />

gonadotrope Glycoproteine C550<br />

gonadotrope Zellen C86<br />

Gonadotropine C86<br />

Gonadotropin-Releasing-Hormon (Gn-RH)<br />

C83, C85, C518, C552<br />

±, Struktur C552<br />

Gonadotropinrezeptoren C517<br />

Gonarthrose B454<br />

Gonokokken A517<br />

Gonorrhö C539<br />

gonosomale Chromosomenstörungen<br />

A492<br />

gonosomale Gene A494<br />

gonosomaler Erbgang A 498<br />

Gonosomen A 490<br />

Goormaghtigh-Zellen C461<br />

goosecoid B487<br />

Gorillas A 577f<br />

GP (gastrin releasing peptide) C344<br />

GPCR-Familie A 435<br />

±, Geruchsstofferkennung A 435<br />

GPCR-Kinase (GRK) A 436<br />

GPCRs s. G-Protein-gekoppelte<br />

Rezeptoren<br />

G0-Phase A 477<br />

G1-Phase A 329, A 477, A 481<br />

G2-Phase A 477<br />

GPI-(Glycosylphosphatidylinositol-)Anker<br />

A107, A 109, A156, A 410, A414f<br />

G-Protein C205<br />

±, olfaktorisches B305<br />

G-Proteine (GTPasen) A 274, A 298, A 334,<br />

A423, A 425f, A 435±438, A 442, A575,<br />

B43, B46±48, B57f, B139, B 149, B271,<br />

B314, C 205f<br />

±, aktive Konformation A 423<br />

±, heterotrimere A364, A 434, B47, B57,<br />

B273<br />

± ±, metabotrope Rezeptoren B47<br />

± ±, Transducin B273<br />

± ±, b/g-Untereinheiten als Signalgeber<br />

A435f<br />

±, inaktive Konformation A 423<br />

±, inhibitorische C153<br />

±, konstitutive Aktivierung A 438<br />

±, Krankheiten A436<br />

±, Modulation der Genexpression B48<br />

±, Modulation von Ionenkanälen<br />

B47f<br />

±, monomere A 429f<br />

± ±, Aktivierung A430<br />

± ±, intrazelluläre Aktivierung A429<br />

± ±, Zustandsformen A 430<br />

±, Punktmutationen A 436<br />

±, stimulatorische C149f, C153<br />

±, stimulierende B198<br />

±, Untereinheiten A 435<br />

G-Protein-gekoppelte 7TM-Proteine<br />

B313<br />

G-Protein-gekoppelte Catecholaminrezeptoren<br />

B55<br />

G-Protein-gekoppelte Kinase (GPK) B386<br />

G-Protein-gekoppelte Membranrezeptoren<br />

B197<br />

Gesamtregister A±D 285


286<br />

G-Protein-gekoppelte Rezeptoren (GPCRs)<br />

A 108, A 243, A 332, A 364, A 425f,<br />

A 434±437, A441f, A 448, B43, B47, B57,<br />

B305, B386, C80f, C105f<br />

±, Adrenalin B 57<br />

±, adrenerge Rezeptoren A437<br />

±, Aktivierung A 442<br />

±, Desensitivierung A 436<br />

±, Endocytose A 436<br />

±, a-helicale transmembranäre Domänen<br />

A 435<br />

±, Interaktionen A436<br />

±, Liganden A 435<br />

±, Noradrenalin B57<br />

±, Rhodopsin A 437<br />

±, Stimulation A 434<br />

±, Struktur A 435<br />

Graaf-Follikel C535f<br />

Gradient, elektrochemischer B35<br />

Gram-Färbung A 519<br />

±, Durchführung A 519<br />

Gramicidin A 84<br />

gramnegative Bakterien A158, A 195,<br />

A 320, A 519, A 521, A 523, A 527, C46<br />

±, ABC-Transporter A 521<br />

±, äuûere Membran A 523<br />

±, Infektionen A320<br />

±, Mureinschicht A 523<br />

±, Zellwand A523<br />

gramnegative Stäbchen A 516<br />

grampositive Bakterien A 158, A519,<br />

A 521f, C46<br />

±, ABC-Transporter A 521<br />

±, Lysozym A158<br />

±, Zellwand A522<br />

Granula A 157, C19f<br />

±, elektronendichte C23<br />

±, primäre C18<br />

±, sekretorische (large dense core vesicles)<br />

A 417<br />

±, sekundäre C18<br />

±, tertiäre C18<br />

a-Granula, Inhalt C23<br />

d-Granula, Inhalt C23<br />

Granulationes arachnoideae B98±101<br />

Granulationsgewebe B393<br />

Granulocyten A 238, A 347, A 527, A 540,<br />

B333, B352, B358, C8, C17±20, C34,<br />

C45, C67, C69, C232<br />

±, basophile B198, C18±20, C 29, C67,<br />

C211<br />

± ±, Heparin C 29<br />

± ±, Histaminausschüttung C20<br />

± ±, Verteilung C20<br />

±, Bildungsort C45<br />

±, eosinophile C18±20, C67, C72<br />

± ±, allergische Reaktionen C20<br />

± ±, Inhaltsstoffe C20<br />

± ±, Struktur C20<br />

± ±, Verteilung C20<br />

±, Färbecharakteristika C18<br />

±, Funktionsort C45<br />

±, Granula C 18<br />

±, Lebensdauer C8<br />

±, Lebenserwartung C45<br />

±, neutrophile A 212, B357, C10, C18f,<br />

C31, C33, C35, C67, C267<br />

± ±, anaerobe Glycolyse C18<br />

± ±, Kernfasern C18<br />

± ±, Lebenszyklus C18<br />

± ±, Phagocytose C18f<br />

± ±, Struktur C18<br />

± ±, Wasserstoffperoxid A 212<br />

±, Phagocytoserate C67<br />

±, Zellzahl im Blut C45<br />

Granulocyten-Makrophagen-Wachstumsfaktor<br />

A 561<br />

Granulocytenvorläuferzellen C10<br />

Granulomatose, infantile septische C73<br />

granulomatöse Typ-IV-Reaktionen C72<br />

Granulopoiese A523<br />

±, Ablauf C10<br />

Gesamtregister A±D<br />

Granulosaluteinzellen C535f<br />

Granulosazellen C506, C534, C550<br />

Granzyme C69<br />

Graphit A 57<br />

Gratifikationskrisen, berufliche D93f<br />

Grau, periaquäduktales (PAG) B204f,<br />

C118, D 136<br />

± ±, Endorphin produzierende Neurone<br />

B205<br />

±, periventrikuläres B148<br />

±, Verbindungen C118<br />

graue Substanz B66±68, B70<br />

±, Durchblutung C229<br />

±, Kerngruppen B68<br />

±, Rückenmark B66, B68, B70<br />

grauer Star B270<br />

Gravizeptoren B212, B222<br />

Grb2 (growth factor receptor bound 2)<br />

A 429f<br />

Grb2/Sos-Komplex A 432f<br />

Greifen B512<br />

Greifhand A 577<br />

a-Grenzdextrine C388<br />

Grenzstrang B202, C108, C110, C115,<br />

C118f, C137, C174, C549<br />

±, sympathischer C87, C455<br />

±, thorakaler C114<br />

±, thorakolumbaler C114<br />

± ±, Innervationsgebiet C114<br />

Grenzstränge C308<br />

Grenzstrangganglien C108, C112f, C181<br />

±, Lokalisation C 108<br />

±, thorakolumbale C111<br />

Grenzstrukturen A63<br />

±, mesomere A91<br />

± ±, Peptidbindung A 91<br />

Grenzwertmethode D39<br />

Griffelfortsatz B469f<br />

grippale Infekte B309<br />

grippale Infektionen D 141<br />

grippaler Infekt A 535<br />

Grobgriffe B480f, B485<br />

Grooming B 186<br />

Gröûe B160<br />

Gröûen, physikalische A 3f<br />

Gröûengleichungen A4<br />

Gröûenkonstanz D 43f<br />

Gröûenprinzip B513<br />

Gröûentäuschungen, optische D 43<br />

groûe Furche der DNA A 314, A 321<br />

Groûelternschaft D 100<br />

groûer Kreislauf C142, C181, C197, C202,<br />

C280<br />

±, treibender Druck C197<br />

±, venöser Teil C202<br />

Groûfamilie D 84, D 100<br />

Groûhirn B208<br />

Groûhirnhemisphäre, linke B154<br />

Groûhirnhemisphären B162<br />

Groûhirnrinde, Geschmacksareale B311<br />

Groûzehe B448<br />

Groûzehengrundgelenk, Beweglichkeit<br />

B448<br />

±, Illusion einer Beugung B182<br />

Groûzehenloge B451f<br />

Groûzehenmetatarsale B450<br />

Growth Hormone (GH) C85<br />

GRP (gastrin releasing protein) C346<br />

Grubenorgan B169<br />

Grundbausteine des Lebens A 570<br />

Grund-CKs B325f<br />

Grundfrequenz A 23, B249f<br />

Grundglied B475<br />

Grundphalanx, Daumen B476<br />

Grundsubstanz B331, B352, B393<br />

±, chondroitinsulfatreiche B258<br />

±, ECM B341±345<br />

Grundumsatz C89f<br />

±, Erhöhung C89f<br />

Grünpigment, Nucleotidsequenzen B290<br />

±, Polymorphismus B290<br />

Grünrezeptoren B288, B290<br />

Grünstörung B291<br />

Grünzapfen B288<br />

Gruppe-III-Afferenzen, Aktivierung B517<br />

Gruppe-IV-Afferenzen, Aktivierung B517<br />

Gruppe-I-Fasern, Durchmesser B24<br />

±, Funktion B24<br />

±, Leitungsgeschwindigkeit B24<br />

Gruppe-Ia-Fasern B514<br />

Gruppe-Ib-Fasern B514<br />

Gruppe-II-Fasern B24, B514<br />

±, Durchmesser B24<br />

±, Funktion B24<br />

±, Leitungsgeschwindigkeit B24<br />

Gruppe-III-Fasern B24, B196<br />

±, Durchmesser B24<br />

±, Funktion B24<br />

±, Leitungsgeschwindigkeit B24<br />

Gruppe-IV-Fasern B24, B196<br />

±, Durchmesser B24<br />

±, Funktion B24<br />

±, Leitungsgeschwindigkeit B24<br />

Gruppe-I-Introns A376f<br />

Gruppe-II-Introns A 376f<br />

Gruppen, funktionelle A 57, A 59f, A70<br />

±, prosthetische A135f, C269<br />

± ±, Funktionen A135<br />

Gruppen übertragende Coenzyme A 141<br />

Gruppendruck D 21, D 88<br />

Gruppendynamik D 117<br />

gruppendynamische Prozesse D86, D190<br />

Gruppenübertragung A 141<br />

±, Nucleotide A 141<br />

Gruppenübertragungspotential A 141,<br />

A164<br />

±, ATP A164<br />

Gruppenzugehörigkeit D 101<br />

Gs (stimulierendes G-Protein) B48<br />

GSK3b A445<br />

G-T-Fehlpaarung A 509<br />

GTFs A 355<br />

GTP A141, A 174, A284, A 298, A348,<br />

A364, A 391f, A 400, A 407f, A 418, A423,<br />

A425, A 434, A440, A 468, B47, B271,<br />

B273<br />

GTP bindende Proteine A413<br />

GTPasen A 380, A 391<br />

GTP-Hydrolyse A 391, A436<br />

GTP-Synthese A 177<br />

GT-spezifische Thymidin-Glycosylase A508<br />

G®T-Transitionen A 505<br />

Guanidiniumgruppen A 94<br />

Guanidiniumhydrochlorid A 104<br />

Guanin (G) A 295f, A312, A 321, A502,<br />

A504f<br />

±, Enolform A502<br />

±, Methylierung A 504<br />

Guanin-Benzpyren-Addukt A 505<br />

Guaninnucleotidaustauschfaktor s. GEF<br />

Guaninnucleotide A301<br />

Guanosin A 302, A 315, A 322, A 370<br />

±, Abbauwege A 302<br />

Guanylat, Synthese A 301<br />

Guanylatcyclase A 289, B41, B43, B273,<br />

C529<br />

±, lösliche C 207, C342<br />

Guanylatcyclase-C-Rezeptoren A 440<br />

Guanylatcyclasen A 289, A 425, A 440<br />

±, lösliche A 440<br />

±, transmembranäre A 440<br />

± ±, Photorezeptorzellen A440<br />

Guanylate A296<br />

Guanylin A 440<br />

Guanylpeptide A425, A 440<br />

Gubernaculum C532<br />

Gubernaculum testis C506<br />

Guillain-BarrØ-Syndrom D 171<br />

L-Gulono-g-lacton-Oxidase C410<br />

Gummistrümpfe C203<br />

Gurdon, J A564<br />

Gürtelrose A 536<br />

Gustogramm B315<br />

Gustometrie, objektive B315


± ±, vegetative Parameter B315<br />

Gymnemasäure B315<br />

Gynäkologie D 107<br />

gynoide Adipositas A 258<br />

gynoide Fettverteilung C399<br />

Gyrase A 520<br />

±, bakterielle A 320<br />

Gyrase-Hemmer A520<br />

Gyrenzephalie B93<br />

Gyri B93<br />

Gyri temporales transversi B240<br />

Gyrus, postzentraler B523<br />

± ±, somatotope Gliederung B 523<br />

Gyrus ambiens B94f<br />

Gyrus angularis B94, B164, B286<br />

Gyrus cinguli B91, B94, B96f, B133, B151,<br />

B203<br />

Gyrus dentatus B135<br />

Gyrus frontalis B164<br />

Gyrus frontalis inferior B94<br />

Gyrus frontalis medialis B94<br />

Gyrus frontalis medius B94<br />

Gyrus frontalis superior B94, C489<br />

Gyrus parahippocampalis B 95±97, B131,<br />

B133<br />

Gyrus postcentralis (SI) B91, B 94, B106f,<br />

B168, B173, B187, B189f, B311<br />

±, Läsion B190<br />

±, somatosensorische Codierung B168<br />

Gyrus praecentralis B91, B94, B106f,<br />

B164, B522<br />

Gyrus semilunaris B94f<br />

Gyrus supramarginalis B165<br />

Gyrus temporalis inferior B94<br />

Gyrus temporalis medius B94<br />

Gyrus temporalis superior B94, B165<br />

G-Zellen C95, C343±346<br />

±, Gastrin C95<br />

H<br />

H<br />

+ -ATPase A247, C500, C520<br />

H + -K + -ATPase A 246±248, C343±345, C387<br />

±, Aktivierung C344<br />

±, Blockade C345<br />

±, Hemmstoff A 248<br />

H + -K + -Pumpen C475<br />

H2-Rezeptoren C211, C344<br />

±, Blockade C344<br />

H2-Rezeptorenblocker C345<br />

Haar bildende Zellen B327<br />

Haarapparat, Keratinmuster B327<br />

Haarausfall C396, C414, D146<br />

Haarbalgmuskeln C114<br />

Haarbalgmuskulatur B393<br />

Haarbulbus B322<br />

Haarcytokeratine A473<br />

Haare<br />

C320<br />

A 97, A 540, A551, B321, B389,<br />

Haarfarbe B391<br />

Haarfollikel A580, B321f, B327, B353,<br />

B391, B393<br />

±, Nervenendigungen B393<br />

±, Stammzellen B321<br />

Haarfollikelafferenzen B190<br />

Haarfollikelsensoren B185<br />

Haarkanal B321<br />

Haarkeratine B325, B 327<br />

±, sequentielle Expression B327<br />

Haarkeratin-Gene B321<br />

Haarkleid, Reduktion A580<br />

Haarnadelstrukturen A 316, C50<br />

Haarwurzel B393<br />

Haarzellen B171, B207, B209±212, B214,<br />

B230, B232, B234±237, B251<br />

±, Adaption B211<br />

±, äuûere<br />

B246<br />

B 230, B232, B234±237, B240,<br />

± ±, aktive Längenänderung<br />

B235±237, B246<br />

B232,<br />

± ±, Cytoskelett B236<br />

± ±, Efferenzen B240<br />

± ±, kontraktiler Apparat B237<br />

± ±, Ruhemembranpotential B232<br />

± ±, Stereovilli B232, B234<br />

± ±, Verstärkerfunktion B236<br />

±, Aktionspotentialfrequenz B209<br />

±, Apex B210<br />

±, basolateraler Pol B210<br />

±, Calciumeinstrom B235f<br />

±, Depolarisation B209, B211,<br />

B234±236<br />

±, Erregungsrichtung B211<br />

±, Glutamatausschüttung B237<br />

±, Hemmrichtung B211f<br />

±, Hyperpolarisation B209, B234<br />

±, innere B230, B232f, B235±237<br />

± ±, charakteristische Frequenz B237<br />

± ±, Ruhemembranpotential B232<br />

±, Innervation B232<br />

±, Kaliumausstrom B211, B236<br />

±, Kaliumeinstrom B235<br />

±, maculäre B212<br />

± ±, adäquater Reiz B212<br />

±, Morphologie B210<br />

±, Repolarisation B211, B236<br />

±, Ruheaktivität B211<br />

±, Transmitterfreisetzung B 211<br />

±, Typ-I-Zellen B209<br />

±, Typ-II-Zellen B209<br />

±, Verlust B251<br />

Haarzell-Leukämie A 561<br />

Habenulae B91f, B97, B304<br />

Habenulakerne B92, B97<br />

Habitgedächtnis, prozedurales D 53<br />

Habituation B130f, B135, B 184, D 12,<br />

D 160<br />

±, Mechanorezeptoren B184<br />

±, zelluläres Korrelat B135<br />

HAC1 A412<br />

HaeIII A 543<br />

Haftkomplexe A457, C251<br />

Haftreibung A7<br />

Haftverbindungen A 453, A455, A 457<br />

±, Funktion A 457<br />

Hagelkorn B253<br />

Hageman-Faktor, biologische Halbwertszeit<br />

C26<br />

±, Funktion C26<br />

Hageman-Faktor-Mangel C26<br />

Hagen-Poiseuille-Gesetz A 11, A18, C196,<br />

C202, C267<br />

Haie B169<br />

Hakenbein B472<br />

Hakenmagen C302, C339<br />

Hakenprotein A526<br />

Halbacetale A 67<br />

Halbaffen A577<br />

Halbelemente A 53<br />

Halbketale A 67<br />

Halbleiter A 19<br />

Halbsättigungspartialdruck, Hämoglobin<br />

C272<br />

Halbseitenlähmung B81<br />

Halbseitenparese D148<br />

Halbtonschritte B226<br />

Halbwertszeit A 29<br />

±, biologische A29<br />

±, physikalische A 29<br />

Haldane-Effekt C277f, C 500<br />

Hallux B448<br />

Halluzinationen B168, B294, D 160<br />

±, hypnagoge B122<br />

±, okzipitale Läsionen B294<br />

±, Psychosen B294<br />

Haloarcula marismortui A389<br />

Halo-Effekt D 33<br />

Halogenalkane A 59, A 66<br />

Halogene A 72<br />

±, Additionsreaktionen A 72<br />

Halogenessigsäuren A 69<br />

Halogenide A 59<br />

Halogenkohlenwasserstoffe A62, A 64<br />

±, Toxizität A 64<br />

Halogenwasserstoffsäuren A69<br />

Haloperidol B57, B92<br />

Halothan B371<br />

Halothane A64<br />

Hals B487, B507±509<br />

±, Arterien B507<br />

±, Entwicklung B487<br />

±, Gleiträume B509<br />

±, Venen B508<br />

Halseingeweide B503, B506<br />

Halsfaszie C127, C129<br />

±, mittlere B505<br />

±, oberflächliche B505<br />

±, tiefe B505<br />

Halsfaszien B503±505<br />

±, Entzündungsausbreitung B505<br />

Halsfaszienverhältnisse B505f<br />

Halsfisteln C319<br />

Halsganglion, oberes C111<br />

Halsgrenzstrang B86<br />

±, Innervationsgebiet C111<br />

Halslymphknoten B459, B509, C36<br />

Halsmuskulatur B503f, B520, D 135<br />

±, Rezeptoren B520<br />

Halsreflex, tonischer B520<br />

Halsregion B464<br />

Halsrippe B406f<br />

Halswirbel B399, B407, B505<br />

±, Rippenrest B407<br />

±, tuberkulöse Einschmelzung B505<br />

±, typischer B406<br />

± ±, Bau B406<br />

Halswirbelsäule (HWS) B 400f, B404f,<br />

B411, B 503<br />

±, Kopfbewegungen B404<br />

±, Lordose B400f, B413<br />

±, obere B 404f<br />

±, Seitwärtsneigung B411<br />

±, untere B406<br />

± ±, Längsrotation B406<br />

± ±, Mobilität B406<br />

±, Ventralflexion B405<br />

Haltearbeit, statische C437f<br />

± ±, Typ-I-Fasern C438<br />

Haltebewegungen, Steuerung B515<br />

Haltedruck B191<br />

Haltemuskeln B413<br />

Haltereflexe B215, B217, B519f<br />

Haltetätigkeit B514<br />

Haltungskontrolle B517, B519±521<br />

±, Aufrechterhaltung B521<br />

±, Cerebellum B519<br />

±, Reflexe B520<br />

±, Steuerung B517<br />

±, Tractus reticulospinalis B519<br />

±, Tractus vestibulospinalis B519<br />

Haltungskontrollfunktionen B216<br />

Haltungskontrollreflexe, vestibuläre B217<br />

Häm A 55, A290, A 393, C13, C269<br />

±, Struktur A56, C269<br />

Häm a 3 A 206<br />

Häm B A97<br />

Hämabbau A291<br />

Hämangioblasten C186, C188<br />

Hämarthros B460<br />

Hämarthrose C28<br />

Hämatokrit C3f, C11, C201, C227, C446,<br />

C449, C 461, C496<br />

±, Anstieg C449<br />

±, Erhöhung C496<br />

±, kleine Gefäûe C4<br />

±, Vollblutviskosität C201<br />

Hämatome, epidurale B101, B493<br />

hämatopioetische Zellen B346<br />

Hämatopoiese B366, C8±10, C36, C186,<br />

C404<br />

±, extramedulläre C36<br />

±, hepatolienale Phase C8, C36<br />

±, medulläre Phase C8, C36<br />

±, megaloblastische Phase C36<br />

±, mesodermale Phase C8<br />

±, Stammbaum C9f<br />

Gesamtregister A±D 287


288<br />

±, Vorläuferzellen C186<br />

hämatopoietische Stammzellen A 566,<br />

B350, B368, C8, C34f, C73<br />

±, Differenzierung C8<br />

±, Modifikation A 566<br />

±, Schädigung A566<br />

±, Selbsterneuerung C 8<br />

±, Transdifferenzierungspotential B350<br />

hämatopoietische Vorläuferzellen A 485,<br />

C9, C35<br />

hämatopoietische Wachstumsfaktoren<br />

C9, C11<br />

±, Funktionen C9<br />

hämatopoietische Wachstumshormone<br />

C10<br />

hämatopoietische Zellen A 425, A 445,<br />

C63<br />

hämatopoietisches System A 365, C34<br />

Hämatosid A226<br />

Hämatoxylin C18<br />

Hämatoxylin-Eosin-Färbung A 78<br />

Hämaturie A 257<br />

Hämbiosynthese A 294<br />

±, genetischer Defekte A 294<br />

Hamburger-Shift C277<br />

Hamburg-Wechsler-Intelligenztest D 165<br />

Hämgruppen A 206f, A440, C271<br />

±, Cytochrom-bc 1-Komplex A 206<br />

±, Komplex IV A 206<br />

Hämin A 139<br />

Hammer B208, B 227f, B488f<br />

Hammer-Amboss-Gelenk B228, B498<br />

Hämocyanine A56<br />

Hämodialyse C479, C484<br />

Hämodynamik C197, C202<br />

±, Venen C202<br />

Hämoglobin A53, A 55, A 92, A 102, A116,<br />

A 146, A 206, A 282, A 290, A 393, A 558,<br />

C7f, C10, C 12f, C268±275, C278, C283,<br />

C290f, C388, C 395, C412, C443, C449,<br />

C464, C478, C499f, C502<br />

±, adultes C269, C276<br />

±, AGEs A 192<br />

±, allosterische Effektoren C272<br />

±, Carbaminobindung C278<br />

±, desoxygeniertes C141<br />

±, Desoxykonformation C271, C273<br />

±, embryonales C275<br />

±, fetales C275f<br />

±, globuläre Gestalt A98<br />

±, glomeruläre Filtration C464<br />

±, glucosyliertes A 116<br />

±, Halbsättigungspartialdruck C272<br />

±, a-Kette C269<br />

±, b-Kette C269, C275<br />

±, g-Kette C275<br />

±, d-Kette C275<br />

±, e-Kette C275<br />

±, Kohlendioxidtransport C13<br />

±, Kohlenmonoxid C274<br />

±, Linksverschiebung der Sauerstoffbindungskurve<br />

C449<br />

±, menschliches A 563<br />

± ±, Schweineblut A 563<br />

±, Oxygenierung C269<br />

±, Oxykonformation C271<br />

±, Polymorphismen A 116<br />

±, Pufferkapazität C500<br />

±, puffernde Imidazolgruppen C499<br />

±, Punktmutation A 106<br />

±, Quartärstruktur C269<br />

±, Sauerstoffaffinität C13, C271f, C449<br />

±, Sauerstoffbeladung C283<br />

±, Sauerstoffbindungskurve C270, C273<br />

±, Sauerstofftransport C13<br />

±, sigmoidale Bindungskurve A130<br />

±, Struktur A 56, C269<br />

Hämoglobinabbauprodukte C251<br />

Hämoglobine, anomale C276<br />

±, pathologische C12, C274<br />

Hämoglobin-Gene, Mutationen C274<br />

Hämoglobinisoformen, Fetalperiode C275<br />

Gesamtregister A±D<br />

Hämoglobinkonzentration C11, C270,<br />

C276, C288<br />

±, fetales Blut C276<br />

±, maternales Blut C 276<br />

±, mittlere zelluläre C11<br />

Hämoglobinpolymere C274<br />

Hämoglobinvarianten A 116<br />

Hämolyse C7, C12f, C464, C497<br />

±, Kaliumfreisetzung C497<br />

hämolytische Anämie A181, A 468, C72,<br />

C274, C394, C417<br />

Hämophilie A 337, C28<br />

±, klassische A 566<br />

±, Transposition A 337<br />

Hämophilie A A561, C3, C26, C28, C30<br />

±, Komplikationen C28<br />

±, Quick-Wert C30<br />

±, X-chromosomale Vererbung C3, C28<br />

Hämophilie B C26, C28, C30<br />

±, Quick-Wert C30<br />

±, X-chromosomale Vererbung C28<br />

Haemophilus aegypticus A543<br />

Haemophilus influenzae A331, A 516,<br />

A 531<br />

±, Genom A 331<br />

Hämorrhagien C28, C544<br />

hämorrhagische Schlaganfälle A279<br />

hämorrhagischer Schock C232<br />

Hämorrhoiden C359, C383<br />

Hämosiderin C21, C251<br />

Hämostase C24, C28<br />

±, primäre C24f<br />

± ±, Störungen C25<br />

± ±, vaskuläre Komponente C 24<br />

± ±, zelluläre Komponente C24<br />

±, sekundäre C24f<br />

Hämoxygenase C388<br />

Hamulus ossis hamati B 472, B482<br />

Hamulus pterygoideus B492, C242<br />

Hand A 580, B108, B173, B179, B191,<br />

B465, B469, B471f, B477f, B481, B484f,<br />

B522<br />

±, Dorsalextension B469, B472<br />

±, Extensoren B477<br />

±, extrinsische Muskeln B477<br />

±, Flexoren B477<br />

±, Gefäûe B484<br />

±, Gelenke B471<br />

±, intrinsische Muskeln B477, B481<br />

±, kortikale Repräsentation B108, B522<br />

±, Lähmungen B484<br />

±, Nerven B484<br />

±, Palmarflexion B469, B472<br />

±, Pronation B465, B469, B 478, B485<br />

±, Radialabduktion B469, B472<br />

±, Schnittverletzung C186<br />

±, sensorische Leistungen B191<br />

±, Sinnesleistungen B191<br />

±, Skelettelemente B471<br />

±, Supination B465, B469, B478,<br />

B485<br />

±, Tastsinn B179<br />

±, Ulnarabduktion B469, B472<br />

Handamputierte, Phantomschmerzen<br />

D 132<br />

Handbewegungen, geplante B294<br />

Handel D 104<br />

Handfläche, Baufett B355<br />

±, Mechanosensoren B191<br />

±, simultane Raumschwelle B190<br />

Handflexoren, Aktivierung B525<br />

Handgelenk B474, B479<br />

±, distales B472<br />

±, Gelenkkapseln B474<br />

±, proximales B472<br />

± ±, radiales und ulnares Kompartiment<br />

B472<br />

Handgelenkmuskeln B478f<br />

±, Funktion B479<br />

Handgelenksganglien B474<br />

handicap D 196<br />

Handinnenfläche B469, B481<br />

Handlungsfolgen D 84<br />

Handlungssituationen, normative Strukturierung<br />

D111<br />

Handlungsspielraum D117<br />

Handlungssteuerung D 82<br />

Handmuskeln, distale B533<br />

± ±, Parese B533<br />

±, intrinsische B481f<br />

± ±, Funktion B481<br />

± ±, Gruppierung B 481<br />

Handplatten B425<br />

Handrücken B469, B474, B481, B483<br />

±, oberflächliche Venen C194<br />

±, Strecksehnen B483<br />

Handteller B474<br />

Handwurzel B471±473<br />

±, Bänder B473<br />

±, Gelenke B472<br />

±, Kompartimente B472<br />

±, Verknöcherung B472<br />

Handwurzelknochen, Einordnung<br />

B472<br />

±, morphologische Besonderheiten<br />

B472<br />

±, überzählige B 472<br />

Hanging-Drop-Verfahren A117<br />

H-Antigene A 526<br />

±, Nachweis A 526<br />

haploide Spermatiden C509<br />

haploides Genom A334<br />

Hapten C46, C66<br />

haptische Sinnesleistungen, kortikale<br />

Organisation B192<br />

±, Ontogenese B192<br />

haptisches Sinnessystem B191<br />

Haptocorrine C412<br />

Haptoglobin C5, C13<br />

±, Funktion C5<br />

±, Molekülmasse C5<br />

a2-Haptoglobin C7<br />

HA-Rezeptoren B342<br />

harmonische Schwindungen A 22<br />

Harn C470±472, C474<br />

±, endgültige Zusammensetzung C474<br />

±, Osmolarität C470±472<br />

±, pH-Wert A 50<br />

Harnableitung C487<br />

Harnblase B180, B318, B325, C114, C116,<br />

C299, C 309f, C312±314, C318,<br />

C486±488, C505, C522, C 528, C533,<br />

C540<br />

±, Blutversorgung C487<br />

±, Cytokeratinmuster B325<br />

±, Dehnbarkeit C486<br />

±, Entleerung C486f<br />

±, Entwicklung C487f<br />

±, Fassungsvermögen C488<br />

±, Form C486<br />

±, Head-Zonen C 116<br />

±, Lage C486<br />

±, Lagebeziehungen C313<br />

±, Peritonealverhältnisse C314<br />

±, Punktierung C486<br />

±, Schleimhaut C486<br />

±, Steuerung C487<br />

±, Verschluss C486<br />

±, Wandbau C486<br />

Harnblasenboden C486<br />

Harnblasenmuskulatur C487<br />

Harnblasentumoren B329<br />

Harndrang B180, C122<br />

±, schmerzhafter B180<br />

Harnentleerung C488<br />

Harnflussrate C482<br />

Harnkanälchen C455<br />

Harnkanalsystem C455, C457<br />

Harnkonzentration A245<br />

Harnkonzentrierung C469, C475f, C493<br />

±, Störungen C493<br />

Harnleiter C306, C308f, C453, C485<br />

±, Dilatation C 485<br />

±, Peristaltik C485


±, physiologische Engen C309<br />

±, Topographie C309<br />

±, Verlauf C309<br />

±, Wandaufbau C485<br />

Harnleiterkoliken C115<br />

harnpflichtige Substanzen, tubuläre<br />

Resorption C469<br />

±, tubuläre Sekretion C 469<br />

Harnpol C462<br />

Harnproduktion, Erhöhung C474<br />

Harnröhre C486f, C519<br />

±, Anatomie C487<br />

±, Entwicklung C488<br />

±, geschlechtsspezifischer Bau C487<br />

±, Länge C487<br />

±, männliche C315, C529<br />

± ±, Abschnitte C315<br />

±, Öffnung C487<br />

±, Verschluss C487<br />

±, weibliche C 315, C546<br />

Harnröhrenmündung C545<br />

Harnröhrenschlieûmuskel, innerer C487<br />

Harnsamenröhre C523<br />

Harnsäure A297, A 302f, C465, C469<br />

±, Ausscheidung C465<br />

±, glomeruläre Filtration C465<br />

±, LöslichkeitA 303<br />

±, tubuläre Resorption C465, C469<br />

±, tubuläre Sekretion C 465, C469<br />

Harnsäurekristalle A 298<br />

Harnsäureproduktion, exzessive A298<br />

Harnsäurespiegel A 303<br />

±, durchschnittlicher A303<br />

±, Glucose-6-phosphatase-Mangel A 303<br />

Harnsteine A 48<br />

±, Entfernung C489<br />

±, Entstehung C489<br />

Harnstoff A 47, A 104, A284f, C4, C361,<br />

C370, C464f, C 469f, C474, C476f, C482,<br />

C492<br />

±, Ausscheidung C465<br />

±, glomeruläre Filtration C465<br />

±, Plasmakonzentration C492<br />

±, tubuläre Resorption C465, C469<br />

±, tubuläre Sekretion C 465<br />

±, Zirkulation C476<br />

Harnstoffkonzentration C475f<br />

±, interstitielle C474<br />

Harnstoffresorption C474<br />

Harnstoffsynthese A 284, C367, C484<br />

Harnstofftransport C474<br />

Harnstofftransporter C474, C477<br />

Harnstoffzyklus A89, A284f, C360f<br />

±, Energiebilanz A 285<br />

±, Kompartimentierung A 285<br />

±, Störung A 306<br />

Harnstressinkontinenz C573<br />

Harnverhaltung B180<br />

Harnwege A 515<br />

±, ableitende C453, C458, C473, C485<br />

± ±, Entwicklung C458<br />

± ±, Funktion C485<br />

± ±, Peristaltik C485<br />

± ±, Struktur C485<br />

± ±, Wandaufbau C485<br />

Harnwegsinfekte A 527<br />

Harnwegsinfektionen, bakterielle C529<br />

Härte B191<br />

Hartnup-Syndrom C389, C484<br />

Hasenscharte C319<br />

Hashimoto-Thyreoiditis C89<br />

Hassall-Körperchen C38<br />

HA-Synthase B342<br />

Haubenbahn, zentrale B79<br />

Hauptbronchien C 132, C135, C246, C267f<br />

±, Kompression C268<br />

Hauptbronchus, linker C133<br />

±, rechter C133, C245<br />

± ±, inspirierte Fremdkörper C245<br />

Hauptbündel C152<br />

Hauptdrüsen, Halsteil C343<br />

±, Hauptteil C343<br />

±, Isthmus C343<br />

±, Lokalisation C 343<br />

±, Schleimproduktion C343<br />

±, Zelltypen C343<br />

Hauptebene B262<br />

Hauptgruppen A 36<br />

Haupthistokompatibilitätskomplex (MHC)<br />

C57, C59<br />

±, Individualgeruch B308<br />

Hauptquantenzahl A 34f<br />

1. Hauptsatz der Thermodynamik A13<br />

2. Hauptsatz der Thermodynamik A93,<br />

A 199<br />

Hauptsprachbereich B225, B236<br />

Haupttodesursachen D 161<br />

Hauptvalenzen A 37±39<br />

Hauptzellen C342±345, C358, C473f,<br />

C497, C520, C523<br />

±, Elekrolytresorption C474<br />

±, Wasserresorption C474<br />

Hausarztmodell D 198<br />

HaushaltD90f<br />

Haushaltsgene, basale Promotoren A352<br />

Haushaltsproduktion D 90<br />

Haushaltsstrom A 21<br />

Hausmaus, Arten A 574<br />

Hausstaub C72<br />

Haustra coli C381<br />

Haustren C306, C381f<br />

HautA437, A 501, A504, A 515f, A 540,<br />

B65, B84, B169, B184f, B332, B337,<br />

B353, B389f, B393f, C20, C45, C110,<br />

C189, C218, C226, C232, C289, C439,<br />

C491<br />

±, autonome Innervation C110<br />

±, AVDO2 C289<br />

±, Besiedlung durch Mikroorganismen<br />

A 516<br />

±, biomechanische Eigenschaften B353<br />

±, DNA-Schädigung A 504<br />

±, Durchblutung C218, C289<br />

±, ECM B332<br />

±, Entwicklung B389<br />

±, Entzündungen C45<br />

±, freie Nervenendigungen B393<br />

±, Funktionen B389<br />

±, Histologie B390<br />

±, korpuskuläre Nervenendigungen B393<br />

±, Mechanorezeptoren B184f<br />

±, Sauerstoffutilisation C289<br />

±, Sauerstoffverbrauch B394, C289<br />

±, Schichten B389<br />

±, sympathische Vasokonstriktion C232<br />

±, ÜbersichtB389<br />

±, UV-Schäden A 501<br />

±, Vasokonstriktion C439<br />

Hautals Sinnesorgan B169, B393<br />

Hautafferenzen B24, B187<br />

Hautalterung B393<br />

Hautanhangsgebilde B389<br />

Hautdrüsen C111<br />

Hautdurchblutung C179, C230,<br />

C431±433, C 441<br />

±, ¾nderungen C230<br />

±, Drosselung C 179<br />

±, Hitzebelastung C432<br />

±, maximale C225<br />

±, Regulation B394, C230, C432<br />

±, Sympathikotonus B394<br />

±, Thermoregulation B394, C230<br />

±, Variabilität C230<br />

Hauterkrankungen C395<br />

±, psychische Faktoren D 147<br />

Hautexantheme, entzündliche A 536<br />

Hautfarbe B391<br />

Hautfibroblasten B353, B356<br />

Hautgefäûe C111, C230f<br />

±, Akren B394<br />

±, anatomische Anordnung C231<br />

±, arteriovenöse Anastomosen C230<br />

±, morphologische Anordnung C230<br />

±, Vasodilatation B394<br />

±, Wärmeaustausch C230<br />

±, Widerstand B394, C230<br />

Hautinnervation, sensible B69<br />

Hautjucken C317<br />

Hautleitfähigkeit D 12, D 14<br />

Hautnerven, Sensortypen B186<br />

Hautreizung, atopische C72<br />

Hautrezeptoren B177, B181<br />

Hautrötung B57<br />

Hautschäden C396<br />

Hautschichten, Regeneration B393<br />

Hautsensibilität B66, B68, D38<br />

Hautsensoren B191<br />

Hautsinnesorgane, Anordnung B393<br />

Hautspannung B176f<br />

±, Lagesinn B177<br />

Hauttemperatur B177, B184, D 12, D122<br />

±, mittlere B183<br />

Hauttransplantate A564<br />

Hauttumoren A 555<br />

±, maligne A 281<br />

±, multiple A 501, A507<br />

Hautturgor B393<br />

Hautveränderungen C414<br />

±, erythematöse A 499<br />

Hautverdunklung C86<br />

Hautwiderstand D 12, D 122, D 128<br />

Hautzellen A 354, A501<br />

±, DNA-Veränderungen A 501<br />

Havers-Blutgefäû B366<br />

Havers-Kanäle B363, B365f<br />

Havers-Lamellen B365<br />

Haworth-Projektion A153<br />

Hawthorne-Effekt D 34<br />

HbA C269<br />

HbCO C 274<br />

HB-EGF (Heparin bindender epidermaler<br />

Wachstumsfaktor) A 448, C551<br />

HbH C276<br />

HbH-Erkrankung C275<br />

HbM C 276<br />

Hb-Rückbildung A 53<br />

HbS C 276<br />

HbS-Polymere A 106<br />

hCG (humanes Choriongonadotropin)<br />

C86, C536, C544, C550f, C558, C563<br />

±, Immunoassays C551<br />

±, Nachweis C558<br />

hCG-Rezeptor C551<br />

HCN-Familie A 242<br />

HCN-Kanäle B171<br />

HCO3 ± -CO2-Puffer C499<br />

HD (Huntington disease) A 555<br />

HDAC A 370<br />

HD-Gen A 555<br />

±, menschliches A555<br />

HDL 2 A 271<br />

HDL3 A 271<br />

HDL-Cholesterin A 253<br />

HDLs (High-Density-Lipoproteine) A227f,<br />

A267, A 271, C6, C374<br />

±, anti-atherogene Wirkung A 271<br />

±, Apolipoproteine A227<br />

±, Komponenten A271<br />

±, reverser Cholesterintransport A 271<br />

±, Zusammensetzung A 227<br />

Head-Zonen B68, B203, C115f, C175,<br />

C303, C 364, C376<br />

±, Dünndarm C116<br />

±, Gallenblase C115<br />

±, Harnblase C116<br />

±, Herz C115f<br />

±, Hoden C116<br />

±, Leber C115, C364<br />

±, Magen C115<br />

±, Niere C116<br />

±, Pankreas C115, C376<br />

Hebb-Synapsen B134, B138<br />

Hebelarmregion von Myosin B375f<br />

Hecheln C 258<br />

Hedonik B307, B315<br />

±, Geruchswahrnehmung B307<br />

Gesamtregister A±D 289


290<br />

hedonische Prozesse D 73<br />

Hefe A333, A 509, A546<br />

Hefen A 515, A 539f<br />

±, Keimschlauch A539<br />

±, VermehrungA 539<br />

Hefepromotor A561<br />

Hefe-RNA A 332<br />

hefespezifische Selektionssysteme A 546<br />

hefespezifischer Replikationsursprung<br />

A 546<br />

Heilmethoden, alternative D179<br />

Heilmittel D5<br />

Heilpraktiker D 108, D179<br />

Heiratsalter D 99<br />

Heiratshäufigkeit D 99<br />

Heisenberg sches Unschärfeprinzip A34<br />

Heiserkeit B248<br />

heiûe Quellen A 571<br />

Helfer-T-Lymphocyten A 358, C40, C42<br />

Helfer-T-Zellen C35, C53<br />

a-helicale Proteine A 107<br />

a-helicale Transmembrandomänen A 236<br />

helicale Windungszahl A 317<br />

Helicase-Aktivität A328<br />

Helicasen A315, A 317±319, A 325, A327,<br />

A 508<br />

±, Mutationen A 511<br />

Helices, amphipathische A 96<br />

a-Helices A95, A356, A 403, A409<br />

±, Durchmesser A 95<br />

±, FaltungA 105<br />

±, Ganghöhe A 95f<br />

±, HelixraddarstellungA95<br />

±, Kugel-Stab-Modell A95<br />

±, transmembranäre A 236, A239<br />

Helicobacter pylori A 406, C345<br />

Helicotrema B229, B233<br />

Helium-Einwaschmethode C256f<br />

Helix B226f<br />

±, linksgängige A 315<br />

3 10-Helix A 96, A 98<br />

p-Helix A98<br />

Helix-Loop-Helix-ER-Handmotiv A 100<br />

Helix-Loop-Helix-Motiv A99<br />

±, basisches A358<br />

± ±, DNA-BindungA 358<br />

± ±, ProteindimerisierungA358<br />

Helix-Loop-Helix-(bHLH-)Proteine,<br />

basische A 362<br />

Helixoberfläche A 96<br />

Helix-Turn-Helix-(HTH)Motiv A 356<br />

±, DNA-ErkennungA 356<br />

±, Homöodomäne A356<br />

±, schematische DarstellungA 356<br />

Helladaptation B273<br />

±, maximale B291<br />

Helligkeit, Stevens-Potenzfunktion D39<br />

Helligkeitsinformation B276<br />

Helligkeitskonstanz D43<br />

Helligkeitswahrnehmung D 43<br />

Helmholtz-Funktion A 13<br />

Helminthen A515<br />

Hemianopsie, bitemporale B 284<br />

±, homonyme B284<br />

±, unvollständige B284<br />

Hemiballismus, Nucleus subthalamicus<br />

B92<br />

Hemidesmosomen A 452f, A458f, B327f,<br />

B392<br />

±, Funktion A 458<br />

±, Komponenten B328<br />

±, molekularer Aufbau A458<br />

Hemihypertrophie A 512<br />

Hemilabyrinthektomie, Kompensation<br />

B221<br />

±, Symptome B221<br />

Hemimethylase A 370f<br />

Hemineglect, Ausfälle sensorischer<br />

Kortexareale B177<br />

Hemisphäre, linke B98, B161±163<br />

± ±, automatischer Interpreter B163<br />

± ±, lokale Reizmerkmale B162<br />

Gesamtregister A±D<br />

± ±, sensorisches Sprachzentrum B98<br />

± ±, seriell-analytische Arbeitsweise B161<br />

± ±, Sprachkompetenz B163<br />

± ±, Sprachvermögen B98<br />

± ±, Suchstrategie B161<br />

±, rechte B98, B161f<br />

± ±, globale Reizmerkmale B162<br />

± ±, InformationsverarbeitungB162<br />

± ±, parallel-holistische Arbeitsweise<br />

B161<br />

± ±, Suchtstrategie B161<br />

Hemisphären B94, B98, B160<br />

±, funktionelle Unterschiede B 98<br />

±, grobstrukturelle Bilateralsymmetrie<br />

B98<br />

±, Kommunikation B 160<br />

±, Unterbrechungdes Informationsaustauschs<br />

B160<br />

Hemisphärenasymmetrie B107, B132,<br />

B160±162<br />

±, frequenzbezogene B161<br />

±, funktionelle B160<br />

±, morphologische B160<br />

Hemisphärenblasen B110<br />

Hemisphärenläsionen, Nutzungipsilateraler<br />

Projektionen B534<br />

Hemisphärenlateralisation B165<br />

Hemisphärenrotation B93, B95<br />

Hemizygotie A 498<br />

Hemmmechanismen, aktive B168<br />

Hemmrichtung, Stereocilien B210<br />

Hemmsysteme, deszendierende B204<br />

± ±, Schema B204<br />

HemmungC30<br />

±, absteigende B174, B204, C356<br />

±, allosterische A 127<br />

±, glycinerge B46<br />

±, irreversible A 126<br />

±, kompetitive A 126f<br />

±, latente D 54<br />

±, laterale B174, B176, B294<br />

± ±, KontrastverstärkungB174, B294<br />

±, nicht-kompetitive A126f<br />

±, präsynaptische B44, B51<br />

±, rekurrente B303<br />

±, reversible A 126<br />

±, reziproke B517, D156<br />

±, segmentale B197, B202, B205<br />

±, supraspinale B202, B204<br />

±, synaptische B54, B236<br />

± ±, Nervenzellen B54<br />

±, Thrombin C 30<br />

±, unkompetitive A 126<br />

Henderson-Hasselbalch-GleichungA 51,<br />

A 87f, C277, C498f<br />

Henke-Achse B446<br />

Henle-Schleife B318, C455, C457, C459,<br />

C469, C475±477<br />

±, Abschnitte C469<br />

±, dicke C461<br />

±, dicke absteigende C469<br />

±, dicke aufsteigende C457, C462f,<br />

C469±471, C 474±479<br />

± ±, Funktionsschema C471<br />

± ±, Harnstoffpermeabilität C474<br />

± ±, Lokalisation C 471<br />

± ±, Sauerstoffmangel C478<br />

± ±, Schädigung C479<br />

±, dünne C455f, C474<br />

±, dünne absteigende A 245, C457, C469,<br />

C477<br />

± ±, Funktionsschema C470<br />

± ±, Lokalisation C 470<br />

± ±, Wasserresorption C469<br />

±, dünne aufsteigende C457, C469f, C477<br />

± ±, Chloridpermeabilität C470<br />

± ±, Funktionsschema C470<br />

± ±, Lokalisation C 470<br />

± ±, NaCl-Resorption C 470<br />

±, Gegenstromsystem C475<br />

±, Harnstoffpermeabilität C474<br />

±, kurze C476<br />

±, lange C476<br />

Hennemans Gröûenprinzip<br />

(Henneman size principle) B513, B524<br />

Henry-Dalton-Gesetz A15f, A 48, C279<br />

Henry-Gauer-Reflex C98f, C173f, C223<br />

Hensen-Knoten C576<br />

Hepar C303<br />

Heparansulfat A 151, B343<br />

Heparansulfatketten A 447<br />

Heparansulfatproteoglycane B341, B 343,<br />

B347<br />

Heparin B340±342, C21, C29f, C203<br />

±, Antithrombin A159<br />

±, basophile Granulocyten C29<br />

±, Gerinnungshemmer B342<br />

±, Gerinnungshemmung C30<br />

±, Mastzellen C29<br />

±, Struktur B342<br />

Heparin bindender epidermaler Wachstumsfaktor<br />

(HB-EGF) A 448<br />

Heparincofaktor II C29<br />

Heparinsulfat A 535<br />

hepatische LDL-Rezeptoren A 271<br />

hepatische Lipoproteinlipase A 270<br />

hepatische Triglycerid-Lipase A 271<br />

Hepatitis, chronische (CH) B328<br />

Hepatitis-B-Virus A 505, C531<br />

Hepatitis-Prophylaxe A 561<br />

Hepatitis-Vakzine A 561<br />

Hepatoblasten C360<br />

Hepatocyten A77, A80, A 285, B325,<br />

B341, C 22, C62f, C119, C 317, C360,<br />

C364, C 366±368, C370, C 372<br />

±, GLUT2 A 163<br />

±, Glycogen A 157<br />

±, Heterogenität C368<br />

±, Kontraktilität C372<br />

±, paraplasmatische Einschlüsse C368<br />

±, periportale C366±368<br />

±, perivenöse C366±368<br />

±, Plasmamembrandomänen C368<br />

±, Ultrastruktur C366<br />

±, Zellorganellen C368<br />

Hepatocytenmembran, kanalikuläre<br />

C368f<br />

±, perisinusoidale C368f<br />

±, Transporter C369<br />

Hepatomegalie A 161, A187<br />

Hepatosplenomegalie A 566<br />

Hephaestin C388<br />

Heptacontahectan A 61<br />

Heptaden A 98<br />

Heptan A 61<br />

HER2 A 427<br />

±, Antikörper A 427<br />

±, Mammacarcinome A 427<br />

HER2-Rezeptor A421<br />

Herbstzeitlose A 469<br />

hereditäre Sphärocytose A 468, C12<br />

Heregulin-Neuregulin-Familie B65<br />

heriditäre sensorische Neuropathien B193<br />

Hering-Breuer-Reflex C281, C285f<br />

Hering-Helmholtz-Täuschung D 44<br />

Hering-Kanäle C364, C366, C372<br />

Herkunft, soziale D104<br />

Hermaphroditismus C507<br />

±, Karyotypen C507<br />

Hernia femoralis B421, B434<br />

Hernia inguinalis B420<br />

Hernia inguinalis congenita B421<br />

Hernia inguinalis directa B421<br />

Hernia inguinalis indirecta B421<br />

Hernia inguinalis lateralis B421<br />

Hernia umbilicalis B421<br />

Herniation B417<br />

Hernie B420<br />

±, epigastrische B421<br />

±, supravesikale C301<br />

Hernienopertion B420<br />

Heroin B39, B148, D 74, D 170<br />

±, Suchtpotential B39<br />

Herpes simplex B 5


Herpes-simplex-Virus A 535<br />

Herpes-simplex-Virus-Keratitis A 561<br />

Herpesviren A 535±537, A 565f<br />

Herpes-zoster-Viren B201<br />

Herrentiere A577<br />

Herring-Körper C84f<br />

Hers, H. A161<br />

Herz A 18, A 425, A437, B47, B371,<br />

C110±112, C116, C118, C126, C133f,<br />

C139, C142, C144, C149, C151, C154,<br />

C167f, C170, C 174f, C198, C200, C202,<br />

C209, C218, C225, C227, C231, C288f,<br />

C291, C400, C439, C446, C448, C566<br />

±, aerobe Energiegewinnung C167<br />

±, Anatomie C142<br />

±, ATP-Gesamtumsatz C168<br />

±, AuswurfleistungC198<br />

±, autonome Innervation C110, C112<br />

±, AVD O2 C289<br />

±, Druckabfall in kleinen Arterien C200<br />

±, DurchblutungC209, C218, C289<br />

±, Einstrom- und Ausflussbahnen C142<br />

±, elektrische Automatizität C154<br />

±, Energiebedarf C167f<br />

±, Energieverbrauch C 400<br />

±, Gewicht C400<br />

±, Head-Zonen C116<br />

±, Hochdruckanteil C142<br />

±, Innervation C174<br />

±, Längsachse C 133<br />

±, linkes C 176, C289<br />

± ±, Volumenüberlastungen C176<br />

±, Morphogenese C139<br />

±, Niederdruckanteil C142<br />

±, nutritive Gefäûversorgung C144<br />

±, Pumpversagen C231<br />

±, rechtes C289<br />

±, reflektorische SteuerungC118<br />

±, rhythmische Kontraktionen C151<br />

±, Sauerstoffangebot C288<br />

±, Sauerstoffbedarf C170<br />

±, Sauerstoffutilisation C289<br />

±, Sauerstoffverbrauch C168, C218, C289<br />

±, Schlagen in Anoxie C291<br />

±, SchmerzempfindungC175<br />

±, Schmerzrezeptoren C175<br />

±, Stimulation C448<br />

±, sympathische Afferenzen B179<br />

±, sympathische Innervation C111, C149,<br />

C175<br />

±, Topographie C133<br />

±, Trainingseffekte C227<br />

±, Wandaufbau C142<br />

Herz und Kreislauf, funktionelle KopplungC172<br />

Herzachse, anatomische C133<br />

±, elektrische C159<br />

±, InspirationsstellungC253<br />

Herzaktion, Mechanik C161<br />

herzaktive Steroide A 248<br />

Herzarbeit C165, C172, C449, C 496<br />

±, EntlastungC449<br />

±, ErhöhungC496<br />

±, Vordehnungsabhängigkeit C165<br />

Herzbasis C133, C144, C162<br />

Herzbeutel C127, C133f, C136, C142<br />

±, Überdehnungen C142<br />

Herzbeutelerguss C134<br />

Herzbeutelhöhle C142<br />

Herzbeuteltamponade C134, C142<br />

Herzentleerung, Einschränkung C 176<br />

HerzentwicklungC140f<br />

±, Störungen C141<br />

±, Transkriptionsfaktoren C140<br />

Herzerkrankungen C177, C285, D 148,<br />

D 168<br />

±, koronare B388, C437, C451, D23,<br />

D 141, D 196, D 198<br />

Herzerregung, elektrische C156<br />

± ±, Teilvektoren C156<br />

Herzfehler A 492<br />

±, Neugeborene C141<br />

Herzfehlerzellen C251<br />

Herzflimmern A 21<br />

Herzfrequenz A 6, A 437, B308, C 119,<br />

C170f, C220f, C223, C226, C439±442,<br />

C444f, D 12, D122, D 128<br />

±, Diastolendauer C170f<br />

±, ErhöhungC439<br />

±, Sauerstoffversorgung des Myokards<br />

C170<br />

±, Spitzenathleten C444<br />

±, Steady State C441<br />

±, Systolendauer C171<br />

Herzfrequenzabnahme C106<br />

Herzgeräusche, diastolische C162<br />

±, systolische C162<br />

Herzglycoside B15<br />

Herzgrenzen C133<br />

Herzhypertrophie C224<br />

Herzinfarkt A259, A 263f, A 271, A279,<br />

A 561, B203, B206, B 226, C32, C 115,<br />

C180, C231, C233, C437, D11, D 144,<br />

D 177, D 186, D 194<br />

±, Head-Zonen C115<br />

±, Rehabilitation D194<br />

±, Sauerstoffmangel C180<br />

±, sozialer Rückhalt D 193<br />

±, übertragene Schmerzen B203<br />

Herzinfarktpatienten, Ausdauertraining<br />

C447<br />

Herzinfarktrisiko D 177<br />

Herzinsuffizienz C173, C175f, C223,<br />

C233, C285, C399, C480<br />

±, Pathophysiologie C175<br />

±, Progredienz C175, C223<br />

±, terminale Stadien C176<br />

±, Therapie C176<br />

±, Todesursache C175<br />

±, Ursachen C175<br />

Herzkammer C139<br />

Herzkatheter C169<br />

Herzklappen C141, C144, C176<br />

±, BildungC141<br />

±, künstliche A 527f, C28<br />

± ±, Biofilm A 527f<br />

±, Störungen C176<br />

Herzklopfen C117, D 64<br />

HerzkraftverminderungC106<br />

Herzkranzgefäûe C106, C134, C145<br />

Herz-Kreislauf-BelastungC445<br />

Herz-Kreislauf-Erkrankungen C7, C234,<br />

C393, C573, D 79, D 173, D 187<br />

±, Inzidenz D162<br />

±, Komplikationen D 118<br />

±, Lebensstil D 142<br />

±, Mortalität D187, D 199<br />

±, Risikofaktoren C7, D141<br />

±, soziale Verursachungshypothese D 104<br />

±, Verhaltenstherapie D 142<br />

Herz-Kreislauf-Erkrankungsrisiko D 94<br />

±, Stressreaktionen D94<br />

Herz-Kreislauf-Kopplung, Orthostase<br />

C173<br />

Herz-Kreislauf-Regulation, Nucleus paraventricularis<br />

C118<br />

Herz-Kreislauf-Störungen, Pharmakotherapie<br />

C106<br />

Herz-Kreislauf-System B219, C118, C199<br />

Herz-Kreislauf-Versagen B115<br />

Herz-LDH C167<br />

Herz-Lungen-Maschine C 28, C150<br />

Herzminutenvolumen C120, C166, C197,<br />

C200, C204, C209, C217f, C 220f,<br />

C225±227, C 229±233, C439, C459<br />

±, maximales C232<br />

±, Reduktion C221<br />

±, VerteilungC217f<br />

Herzminutenvolumen bei Ausdauertrainierten<br />

C439<br />

Herzminutenvolumen bei Dilatation aller<br />

Widerstandsgefäûe C232<br />

Herzmissbildungen, angeborene C141<br />

± ±, EntstehungC141<br />

± ±, Korrektur C141<br />

Herzmuskel A 171, A 191, A 286, A 358,<br />

A454f, A 463, B16, B344, B384, C145f,<br />

C149, C 151, C163f, C166f, C180, C191,<br />

C211f, C288<br />

±, Aktionspotentialdauer C149<br />

±, arterielle Versorgung C145<br />

±, Diffusionsabstände C191<br />

±, dünne Filamente A 463<br />

±, Energiebedarf C166<br />

±, funktionelle Kapillardichte C212<br />

±, Glycogenvorräte A191<br />

±, Kapillarabstand C288<br />

±, Kohlenhydratstoffwechsel A 191<br />

±, Kontraktionsdauer C149<br />

±, längenabhängige Kraftsteigerung C164<br />

±, LDH-Isoenzyme A170f<br />

±, MehrdurchblutungC211<br />

±, oxidative Energiegewinnung C166<br />

±, oxidativer Stoffwechsel A 191<br />

±, Relaxation C151<br />

±, Sauerstoffverbrauch C180<br />

±, VordehnungC163<br />

±, zelluläre Struktur C146<br />

Herzmuskelaktionspotential B16, B22<br />

±, verlängerte Plateauphase B22<br />

Herzmuskelfasern C438<br />

Herzmuskelzellen A 248±250, A 456f,<br />

A474, B13, B15, C 105f, C111, C146f,<br />

C166f, C171, C173, C446<br />

±, atriale C154<br />

± ±, Refraktärzeit C154<br />

±, elektrische Kommunikation C147<br />

±, endokrine Funktion C173<br />

±, Energie liefernde Substrate C167<br />

±, funktionelles Syncytium C147<br />

±, Glanzstreifen A 457<br />

±, GLUT1 C166<br />

±, GLUT4 C166<br />

±, GLUT4-Transporter A 249<br />

±, metabolische KopplungC147<br />

±, nekrotische C169<br />

±, OCTN2 A250<br />

±, b-Rezeptoren C171<br />

±, ventrikuläre C154<br />

± ±, Refraktärzeit C154<br />

±, VernetzungC146<br />

±, Zell-Zell-VerbindungC147<br />

Herzmuskulatur A 287<br />

±, Angiogenese C227<br />

Herznerven, sympathische C174f<br />

Herzohr, linkes C133<br />

±, rechtes C135<br />

Herzoperationen C150<br />

Herzrasen C90, C118, C121<br />

Herzrhythmus A242<br />

±, AV-Block 1. Grades C160<br />

Herzrhythmusstörungen A 241, C154f,<br />

C395<br />

±, Elektrotherapie C155<br />

Herzschall C161f<br />

Herzschlauch C139f<br />

±, LinksdrehungC140<br />

±, MittellinienverschmelzungC140<br />

Herzschläuche, endokardiale C187<br />

Herzschleife, DifferenzierungC139<br />

Herzschrittmacher C155<br />

Herzskelett C142<br />

Herzspitze C303<br />

Herzstillstand A 21, A 263, C221, C496f<br />

±, künstlicher C 150<br />

±, Tauchreflexe C221<br />

Herzstoffwechsel, Energie liefernder<br />

Substrate C166<br />

±, Sauerstoffmangel C166<br />

Herztod, plötzlicher C169, C233<br />

Herztöne C162<br />

Herztransplantation C291<br />

Herzversagen C176, C394<br />

±, diastolisches C176<br />

±, systolisches C176<br />

±, Therapie C176<br />

Gesamtregister A±D 291


292<br />

Herzvorhöfe B179f, C83, C120<br />

±, Barosensoren C120<br />

±, Dehnungsrezeptoren B179<br />

±, endokrine Einzelzellen C83<br />

Herzvorwölbung B489<br />

Herzzeitvolumen C172f, C198, C219,<br />

C227, C280±282, C495<br />

±, arterieller Blutdruck C198<br />

±, Erhöhung B203, C198, C280<br />

±, Messung C281<br />

±, peripherer Widerstand C198<br />

±, zentraler Venendruck C173<br />

Herzzyklus C161±164, C199<br />

Heschl-Querwindungen B106, B160, B240<br />

Heteroatome A57, A59<br />

Heterocarbonylfunktion A69<br />

Heterochromatin A341, A 490<br />

±, fakultatives A490f<br />

± ±, inaktives X-Chromosom A 490<br />

±, konstitutives A490f<br />

Heterodimere A 357, A365, A 427f<br />

±, C 4-Transkriptionsfaktoren A 357<br />

±, PDGF A 428<br />

±, PDGF-Rezeptor A 428<br />

Heterodontie C331<br />

Heteroduplex, überkreuzter A 509<br />

Heteroduplexbereiche A511<br />

heterogene nucleäre RNA (hnRNA) A 374<br />

heterogenes Gleichgewicht A 47<br />

Heteroglycane A 157, A 161<br />

Heterolyse A 70<br />

Heterooligomere A103<br />

heterophile Wechselwirkungen A 451<br />

Heteroplasmie A 212, A 344f<br />

±, Mitochondriopathien A 212<br />

heteropolare Bindung A 39<br />

Heterotetramer A432<br />

heterotrimere G-Proteine A364, A 434,<br />

B47, B57, B273<br />

±, metabotrope Rezeptoren B47<br />

±, Transducin B273<br />

Heterozygotenvorteil A 498<br />

Heterozygotie A 345, A494, A 498<br />

Heuristiken D62<br />

Heuschnupfen C 72<br />

HEVs s. Venulen, hochendotheliale<br />

Hexan A 61<br />

Hexenmilch C567<br />

Hexokinase A163, A 165±168, C166<br />

±, allosterische Regulierbarkeit A 168<br />

±, Domänen A167f<br />

±, Isoenzyme A167f<br />

±, K m-Werte A 167<br />

±, Substratspezifität A 168<br />

±, Tumorzellen A168<br />

Hexokinase IV C369<br />

Hexokinase-Reaktion A182<br />

b-Hexosaminidase B C555<br />

Hexosaminidasen A 276<br />

Hexosen, gegenseitige Umwandlung<br />

A 183<br />

±, Umwandlung in Pentosen A 180<br />

Hexosetransporter A 163, B8<br />

H-Filamente B6<br />

Hfr-Zellen (high frequency of recombination)<br />

A531<br />

HGPRT (Hypoxanthin-Guanin-<br />

Phosphoribosyltransferase) A 297±299<br />

±, Defekt A 297<br />

±, K m-Mutanten A 298<br />

HGPRT-Aktivität A299, A 303<br />

HGPRT-Gen A 298<br />

±, X-Chromosom A298<br />

Hiatus aorticus B422, C129, C135f, C358<br />

Hiatus basilicus C194<br />

Hiatus diaphragmatis B 99<br />

Hiatus maxillaris B496<br />

Hiatus oesophageus B 422, C129, C132,<br />

C136, C302, C335f, C338<br />

Hiatus sacralis B 415<br />

Hiatus saphenus C194<br />

Hiatus scalenorum B412<br />

Gesamtregister A±D<br />

Hiatus semilunaris B497, C236±238<br />

Hiatus tendineus B480<br />

Hiatusgleithernien C336<br />

Hiatushernie C338<br />

Hierarchie der Bedürfnisse nach Maslow<br />

D70f<br />

HIF-1 (hypoxia-inducible factor) C480<br />

high-copy-number-Plasmide A545<br />

High-Density-Lipoproteine s. HDLs<br />

High-Mobility-Group-Proteine A 369<br />

Hilfesuchen D175f<br />

Hilflosigkeit D 164, D166<br />

±, erlernte D 68, D 85, D 130, D 140, D 158,<br />

D 167<br />

± ±, Attributionsstil D 167<br />

± ±, Depression D68, D158f<br />

± ±, Sterberate D 140<br />

± ±, Symptome D 68, D 159, D167<br />

± ±, Tumorwachstum D140<br />

± ±, Unkontrollierbarkeit D68, D 159<br />

Hill-Kurve B383, C445<br />

Hilum C 40<br />

Hilum ovarii C532<br />

Hilum pulmonis C246, C280<br />

Hilumzwischenzellen C515<br />

Hilus renalis C453<br />

Himbeerzunge C322<br />

HindIII A 544<br />

±, Restriktionsenzymschnittstellen A 544<br />

Hinterextremitäten A 579<br />

Hintergrundinzidenz D 188<br />

Hinterhauptsbein B488, B490f<br />

Hinterhauptskondylen B404, B406<br />

Hinterhauptslage B488, C564<br />

Hinterhauptsloch B404, B406, B491<br />

Hinterhorn B67, B99, B187, B199, B201,<br />

B516, B518<br />

±, Lamina I B201<br />

±, Seitenventrikel B97, B99<br />

±, sensible Kerngruppen B67<br />

±, synaptische Übertragung B 201<br />

Hinterkammer B257<br />

Hinterlappen B526<br />

Hinterstrangbahnen B182, B188<br />

Hinterstränge B67, B 518, B521<br />

Hinterstrangkerne B175f, B187<br />

Hinterwurzelganglien B187, C103<br />

Hinterwurzeln B66, B196, B201f, B533<br />

±, Läsionen B 533<br />

Hinweisreize (Cues) B148, D 51, D 53, D58,<br />

D 150<br />

Hippocampus A163, B6, B9, B30, B38,<br />

B57, B81, B93, B112, B114, B131±133,<br />

B135f, B139, B151, B157, C 117, D 53,<br />

D59<br />

±, CA1-Region B135f<br />

±, Erwerb von Gedächtnisinhalten B157<br />

Hippocampusformation B96, B105<br />

Hippokrates C233, D76, D109<br />

hippokratische Temperamentsfaktoren<br />

D76<br />

Hirn, isoliertes B126<br />

Hirnachsen B66<br />

Hirnaktivität B117<br />

Hirnanhangsdrüse B491<br />

Hirnareale, Durchblutung C229<br />

±, Korrelationen D 46<br />

±, neuronale Aktivitätsänderungen C229<br />

Hirnarterien, Verschluss B115<br />

Hirnatlas B113<br />

Hirnbasis, venöses Abfluss B102<br />

Hirndruck B101<br />

±, Erhöhung C285<br />

Hirndurchblutung B115, B117, C229,<br />

C502, D 135<br />

±, ¾nderungen B115<br />

±, Autoregulation C229<br />

±, Krampfanfall C229<br />

±, Messung B 115<br />

±, Reduktion C229<br />

±, Schlafzustand C229<br />

±, Unterbrechung C 229<br />

±, Wachzustand C229<br />

Hirnentwicklung B144<br />

±, Androgene B144<br />

±, Testosteron B144<br />

Hirnfunktion, Durchblutung C228<br />

Hirnfunktionen, apallisches Syndrom<br />

B125<br />

±, höhere B154f<br />

± ±, Analyse B154<br />

± ±, neutrale Organisation B155<br />

Hirngefäûe C209, C225, C229<br />

±, Blutdruck C 209<br />

±, Bluthochdruck C229<br />

±, Vasokonstriktion C229<br />

Hirnhaut A456<br />

±, harte B98<br />

Hirnhäute B99, B495<br />

Hirnhautentzündung B9<br />

Hirninfarkt B115, B294, C233<br />

±, ischämischer B116<br />

±, Pathophysiologie D148<br />

±, Sehstörungen B294<br />

Hirninfarktpatienten C447<br />

Hirnkapillaren A 249, C214<br />

Hirnläsionen D 29, D150, D 152<br />

±, einseitige B98<br />

Hirnleistungsstörungen D 121<br />

Hirnmetabolismus, Messung B115<br />

Hirnnerven B65f, B77f, B82, B494f<br />

±, Aufbau B77<br />

±, gemischte B82<br />

±, innervierte Strukturen B78<br />

±, intrakranieller Verlauf B494<br />

±, Qualitäten B78<br />

±, somatomotorische B82<br />

±, somatosensible B82<br />

Hirnnervenkerne B77, B 79, B82<br />

±, Lage B79<br />

±, motorische B79, C118<br />

±, parasympathische C108<br />

±, sensorische B79<br />

Hirnödem C494<br />

±, cerebrale Hypoxie C492<br />

Hirnpotentialamplitude D133f<br />

Hirnpotentiale, akustisch evozierte D 171<br />

±, ereigniskorrelierte (EKP) D 122, D 133f,<br />

D171<br />

±, kortikale D49<br />

±, langsame B126, D 151, D153<br />

± ±, Selbstkontrolle D151, D 153<br />

±, schmerzevozierte D129, D 131, D133f<br />

Hirnprozesse, diffuse C285<br />

±, pontine C285<br />

Hirnregionen, anabole B143<br />

±, deafferenzierte D 133<br />

±, katabole B143<br />

Hirnreizung, intrakranielle D 136<br />

Hirnrhythmen, pathophysiologische B113<br />

±, physiologische B113<br />

Hirnrinde, Kapillarabstand C288<br />

±, motrisches Projektionsfeld B182<br />

Hirnschädel B487<br />

Hirnschäden A284, A 294<br />

±, Phenylketonurie A 294<br />

±, Rehabilitation D 149<br />

Hirnschädigung, frühkindliche D82<br />

Hirnschädigungen, Hitzschlagsyndrom<br />

C434<br />

Hirnschlag D 148, D161<br />

Hirnstamm B38, B46, B54f, B60, B66,<br />

B76f, B79±82, B85, B101f, B143, B169,<br />

B183, B 188, B196, B208, B214, B264,<br />

B495, B 516, B518, B520±522, B524,<br />

B530, C 103f, C108f, C116, C118, C434,<br />

C489, D 142<br />

±, aminerge Kerngebiete B81<br />

±, Bahnsysteme B79, B81<br />

±, Gefäûe B101f<br />

±, hemmende Transmitter B46<br />

±, Kerne B77<br />

±, Kompression B101<br />

±, Läsionen B518, B521


±, motorische Komponente B516<br />

±, Nervenbahnen B77<br />

±, Schnittserie B80<br />

±, somatosensorische Afferenzen B520<br />

Hirnstammareale, autonome C118<br />

± ±, Lokalisation C118<br />

Hirnstammblutungen, neurologische<br />

Symptome B79<br />

Hirnstammkerne B78, B526f<br />

±, motorische B81<br />

Hirnstammneurone B56<br />

±, adrenerge C118<br />

±, dopaminerge C118<br />

±, noradrenerge C118<br />

±, serotonerge C118<br />

Hirnstammprozesse C285<br />

Hirnstammzentren, autonome C116f<br />

Hirnsubstanz A 537<br />

±, schwammartige Erweichung A 537<br />

Hirnteil, vorgeschobenes B279<br />

Hirntod C285, D 171<br />

Hirntopographie, funktionelle B154<br />

Hirntrauma D 171<br />

Hirntumoren B130, B279, B287<br />

±, Papillenödem B279<br />

HirnventrikelB8, C190<br />

Hirnverletzungen C285<br />

Hirnvolumen B105<br />

Hirnwindungen B93<br />

Hirnzellen C 494<br />

Hirschsprung-Krankheit A 427, C105,<br />

C383<br />

±, Symptomatik C383<br />

Hirsutismus B321<br />

Hirudin, Gerinnungshemmung C30<br />

His-BündelC152, C154, C157<br />

±, Eigenfrequenz C154<br />

Histamin A 274, A279, A 289, B38, B42,<br />

B54, B58, B81, B197±199, B216, B385,<br />

B394, C17, C21, C23, C72, C206, C211,<br />

C214, C229f, C 232, C338, C343f, C354,<br />

C460, D 147<br />

±, Freisetzung C20, C211<br />

± ±, basophile Granulocyten C20<br />

± ±, Mastzellen C20<br />

±, metabotroper Rezeptor B42<br />

Histaminase C20<br />

histaminerge Neurone B38<br />

Histamin-N-Methyltransferase B58<br />

Histidin A 85±87, A99, A 114, A 122, A 287,<br />

A 289, A 299, B58, C271, C397, C499f<br />

±, Abbau C 500<br />

±, Basizität A 86<br />

L-Histidin-Decarboxylase B58<br />

Histochemie A 81, A 116<br />

Histokompatibilität C59<br />

Histologie C354, C529, C535<br />

Histon H1 A 339f, A 342, A402<br />

±, Phosphorylierung A 402<br />

Histon-Acetylasen A342<br />

Histonacetylierung A 339, A369<br />

Histon-Acetyltransferasen A342, A 369<br />

±, Cofaktoren der Transkription A 342<br />

Histon-Deacetylase-Komplex A 368<br />

Histon-Deacetylasen A 342, A 370<br />

±, Corepressoren der Transkription A 342<br />

Histon-DNA-Komplexe A 321<br />

Histone A313, A 321, A335, A 338±340,<br />

A 342, A 370, A 398, A 485, A 573, A 575<br />

±, ADP-Ribosylierung A 338<br />

±, Modifikation A 338<br />

±, Repressoren A 370<br />

±, Struktur A 338<br />

Histon-Gene A332, A 334f<br />

±, Genkopien A 335<br />

Histonoktamer A 339, A342<br />

His-WinkelC337f<br />

Hit-Rate D41<br />

Hitze C225<br />

Hitzeadaptation, Schweiûsekretionsrate<br />

C432<br />

Hitzebelastung C432, C434<br />

Hitzedenaturierung A 78, A 105<br />

HitzegefühlC434<br />

hitzelabiles Toxin A529<br />

Hitzeschmerzschwelle B177<br />

Hitzeschockproteine (Hsp) A 105, A 366,<br />

C59<br />

±, Hsp90 A401<br />

±, Induktion C434<br />

±, mitochondriale (mtHSP) A 404<br />

hitzestabile DNA-Polymerase A 550<br />

Hitzschlagsyndrom, Hirnschädigungen<br />

C434<br />

HIV (human immunodeficiency virus)<br />

A 109, A 377, A 487f, A534f, A 551, A 561,<br />

A 566, C73, C78, C531<br />

±, Infektionszyklus A534<br />

±, Nachweis durch PCR A 551<br />

HIV-1 A 401, A 534f, A537, C74<br />

±, CD4 A 535<br />

±, ErbmaterialA 401<br />

HIV-2 C74<br />

HIV-Genom A 401<br />

±, Kernexport A 401<br />

HIV-Infektion A 537, D 100, D 164, D 186,<br />

D 197<br />

HIV-Provirus A 367, A380<br />

±, NF-kB A 367<br />

±, transkriptionelle Aktivierung A 367<br />

HIV-Replikation A 377<br />

HIV-Rev A399<br />

H-Kation A 12<br />

H-Ketten C47f, C51±53, C60<br />

±, differentielle RNA-Prozessierung<br />

C51f<br />

±, Formen C47<br />

±, konstante Domänen (CH) C48<br />

±, variable Domänen C51<br />

±, variable Domänen (VH) C48<br />

H-Ketten-DNA, Generierung C50<br />

H-Kettenlocus C50, C60<br />

±, Keimbahnkonfiguration C50<br />

H-Ketten-Primärtranskript C51<br />

±, differentielle RNA-Prozessierung C51f<br />

±, Polyadenylierungsstellen C51f<br />

HLA (humane Leukocytenantigene)<br />

C57<br />

HLA-A C57<br />

HLA-Antigene C77<br />

±, Narkolepsie B122<br />

HLA-Assoziation, ankylierende Spondylitis<br />

(Morbus Bechterew) C59<br />

±, Autoimmunkrankheiten C59<br />

±, Diabetes mellitus Typ I C59<br />

HLA-B C57<br />

HLA-C C57<br />

HLA-DP C58<br />

HLA-DQ C58<br />

HLA-DR C58<br />

HLA-Gene, Transplantationen C59<br />

HLA-Haplotyp C59<br />

HLA-Klasse-II-Beladungskompartimente<br />

C58<br />

HLA-Klasse-I-Expression C70<br />

HLA-Klasse-II-Expression, Induktion C57<br />

HLA-Klasse-I-Gene C59<br />

HLA-Klasse-II-Gene C59<br />

HLA-Klasse-III-Gene C59<br />

HLA-Klasse-I-Moleküle C46, C57±59, C61,<br />

C66, C70<br />

±, Beladung mit endogenen Peptiden<br />

C58<br />

±, Beladung mit Peptiden C57<br />

±, Struktur C57<br />

±, Vorkommen C57<br />

HLA-Klasse-II-Moleküle C46, C57±59, C61,<br />

C63<br />

±, Beladung mit exogenen Peptiden C58<br />

±, Bindungstaschen C58<br />

±, l-Kette C58<br />

±, Struktur C57f<br />

±, Vorkommen C57<br />

HLA-Klasse-II-Peptid-Komplexe C66<br />

HLA-Komplex C57±59<br />

±, Chromosom 6 C59<br />

±, Genetik C58f<br />

±, Polygenie C58f<br />

±, Polymorphismus C58f<br />

HLA-Locus A 334, C57<br />

HLA-(MHC-)Moleküle A 563, C46, C57f<br />

±, allelspezifische Bindungstaschen<br />

C57<br />

±, Antigenpräsentation C57<br />

±, Beladung mit Peptiden C57f<br />

±, Corezeptoren C58<br />

±, Klassen C57<br />

±, Peptidbindungsspalt C57<br />

±, Peptidselektivität C57<br />

±, Peptidverankerung C57<br />

±, Struktur C57<br />

HLA-Peptid-Komplexe C63, C73<br />

±, körpereigene C61<br />

± ±, Erkennung C 61<br />

HLA-Restriktion C58f<br />

HLH-Motiv A 359<br />

HMG-CoA-Lyase A262<br />

HMG-CoA-Reduktase A 266<br />

±, Regulation A 264<br />

HMG-CoA-Reduktase-Inhibitoren<br />

(CSE-Hemmer) A 268<br />

HMG-Proteine A 369f<br />

HMWK (high molecular weight<br />

kininogen) C27f<br />

HMWs (high molecular weight) A 469<br />

±, Dendriten A469<br />

HNF-1a (hepatocyte nuclear factor-1a)<br />

A332<br />

±, Mutationen A 332<br />

HNF-1a-Gen A 336<br />

HNF-1a-Locus A 333<br />

±, codierende DNA A 333<br />

±, nicht-codierende DNA A333<br />

HNF-1b A 332<br />

±, Mutationen A 332<br />

HNF-4 (hepatocyte nuclear factor)<br />

A335<br />

HNF-4a A332<br />

±, Mutationen A 332<br />

HNO-Erkrankungen B316<br />

HNPCC (hereditary non-polyposis colon<br />

cancer) A 508<br />

hnRNA A 375, A380<br />

Hochdruckbehandlung C224<br />

Hochdruckentstehung, Übergewicht C222<br />

Hochdruckerkrankungen C224, C233<br />

±, Ursachen C224, C233<br />

Hochleistungsflüssigkeitschromatographie<br />

(HPLC) A 88f, A296<br />

Hochrisikostrategie D 187<br />

Hoden C83, C85, C87, C116, C121, C503,<br />

C505f, C509f, C521±523, C525<br />

±, Aufbau C509<br />

±, Descensus C505f<br />

±, endokrine Zellgruppen C83<br />

±, Funktionen C510<br />

±, Gefäûe C521<br />

±, Head-Zonen C 116<br />

±, Histologie C509<br />

±, Hormonproduktion C510<br />

±, Innervation C522<br />

±, Lymphgefäûe C522<br />

±, Thermoregulation C521, C523<br />

Hodencarcinomzellen, a 1-Fetoprotein C7<br />

Hodenentwicklung C503, C505<br />

Hodenentzündungen C518<br />

Hodenfunktion C517f<br />

±, essentielle Hormone C517<br />

±, hormonelle Regulation C518<br />

Hodenhüllen C522f<br />

Hodeninterstitium C515<br />

Hodenkrebs C522<br />

Hodenmediastinum C509<br />

Hodensack C523<br />

Hodenstränge C504<br />

Hodentemperatur C521<br />

Gesamtregister A±D 293


294<br />

Hoffa-Fettkörper B439<br />

Höhenaufenthalt C282, C448, C494, C502<br />

±, Anpassungsvorgänge C448<br />

Höhendiagnostik, Rückenmarksläsionen<br />

B68<br />

Höhenphysiologie C448<br />

Höhentraining C13, C449<br />

Hohlfuû B454<br />

Hohlhandbildung B481<br />

Hohlhandbogen, oberflächlicher C183<br />

±, tiefer C183<br />

Hohlhandbögen B484<br />

Hohlhandmuskeln B477<br />

Hohlkörper, Dehnbarkeit C162<br />

±, Steifheit C162<br />

Hohlkugelperimeter B284<br />

Hohlorgane, Dehnungsrezeptoren B179<br />

±, glatte Muskulatur C105<br />

Hohlvene C180, C225, C289<br />

±, groûe B179<br />

± ±, Dehnungsrezeptoren B179<br />

±, obere A270, C134, C188, C193<br />

±, untere C134, C193<br />

Holliday-Kreuzungen A 510<br />

Holliday-Modell A509f<br />

Holocarboxylase-Synthase (HCS) A 143<br />

Holocarboxylase-Synthase-(HCS-)Mangel<br />

C414<br />

±, Therapie C414<br />

holokrine Drüsen B391<br />

holokrine Sekretion B323f<br />

Holoprosencephalie B61<br />

Holotransferrinrezeptor C388<br />

Holz A 158<br />

Holzknecht-Raum C136<br />

HOM-Cluster C584f<br />

Homing A 160, A 452<br />

±, Lymphocyten A 452<br />

Hominiden A 579<br />

Homo erectus A 578f<br />

±, Gehirnvolumen A 579<br />

Homo habilis A 578f<br />

±, Gehirnvolumen A 579<br />

Homo sapiens A 578f, B164<br />

Homocystein A 292<br />

±, Methylierung A144<br />

Homodimere A357, A 427f<br />

±, C 4-Transkriptionsfaktoren A 357<br />

±, PDGF A 428<br />

±, PDGF-Rezeptor A 428<br />

Homogenat A 82, A112<br />

Homogenisation A 111<br />

Homogentisat A 288, A 293, A 311<br />

Homogentisat-Oxidase A293, A 311<br />

±, Defekt A 293<br />

±, Mutation A311<br />

Homogentisinsäure A 293<br />

Homoglycane A157<br />

homologe Chromosomen A 335, A490,<br />

A 509<br />

homologe DNA-Doppelstränge A 509<br />

homologe Reihe A 62<br />

homologe Rekombination A510f, A 555f<br />

±, DNA-Doppelstrangbrüche A510<br />

Homologie A 103<br />

Homology-Modelling A117<br />

Homolyse A 70, A 72<br />

Homöobox C585<br />

Homöodomäne C585<br />

Homöodomänenproteine A 362, B61<br />

Homooligomere A 102<br />

Homöopathie D 179<br />

Homöosis C585<br />

Homöostase B169<br />

±, zelluläre A 477<br />

Homöostaten, körperinterne B141<br />

± ±, Sollwerte B141<br />

homöostatische Anpassungsvorgänge<br />

D52<br />

homöostatische Regulationsmechanismen<br />

D 157<br />

homöostatische Sättigungsprozesse B143<br />

Gesamtregister A±D<br />

homöostatische Triebe B141f, D68<br />

±, antizipatorischer Sättigungsmechanismus<br />

B142<br />

±, Durst B141<br />

±, Hunger B141<br />

±, Triebstärke B141<br />

Homoplasmie A 344f<br />

Homosexualität B145, D 154<br />

±, primäre B146<br />

Homosexuelle, männliche B146<br />

± ±, Testosteronniveau B146<br />

Homozygotie A345, A 495, A498<br />

±, autosomal-rezessive Allele A 498<br />

Homunculus B190<br />

±, motorischer B107f, B522, B533<br />

±, sensorischer kortikaler D 133<br />

±, somatosensorischer B107, B189<br />

Honig A 156<br />

Hoogsteen-Basenpaare A 321f<br />

Hörapparat, Embryogenese B227<br />

Hörbahnen, aufsteigende B241<br />

Hörbereich, Frequenz B224<br />

±, Reizamplitude B224<br />

Hordeolum B253<br />

Hören B169, B171, B223<br />

±, binaurales B242<br />

±, Physik B233<br />

Hörexperiment, dichotisches D 49<br />

Hörfähigkeit, Schnupfen B228<br />

Hörfläche B225<br />

Hörgeräte B251<br />

Horizontaltyp C159<br />

Horizontalzellen B 272, B274<br />

±, graduierte Potentiale B274<br />

Hormon, Melanin konzentrierendes B40<br />

Hormon, antidiuretisches s. ADH<br />

Hormon bildende parvozelluläre Neurone<br />

C83<br />

Hormon, Follikel stimulierendes s. FSH<br />

Hormon produzierende Drüsen A 345<br />

Hormon produzierende Tumoren C95<br />

Hormon produzierende Zellen C82, C84<br />

±, Adenohypophyse C84<br />

±, suprazelluläre Organisation C82<br />

hormonabhängige Phosphorylierung<br />

A 189<br />

±, Kohlenhydratstoffwechsel A 189<br />

Hormondrüsen B322<br />

Hormone A 231, A289, A 421, A423, A 434,<br />

A 445, A 481, A 485, B39, B55, B356,<br />

B386, C3, C5, C79±81, C85, C179, C356f,<br />

C403, D 139<br />

±, Appetitregulation C403<br />

±, enteroendokrine C348, C356, C358<br />

± ±, Freisetzungsreize C358<br />

± ±, Funktionen C356<br />

± ±, Kategorien C358<br />

±, Gastrointestinaltrakt C356f<br />

±, glandotrope C82, C86<br />

±, hypothalamische C83, C85<br />

±, hypothalamisch-hypophysäres System<br />

C85<br />

±, Klassifizierung C80<br />

±, lipolytische A258<br />

±, lipophile C79, C81<br />

± ±, Transportproteine C81<br />

±, melanotrope B39<br />

±, neuroendokrine C 411<br />

± ±, a-Amidierung C411<br />

±, neurohypophysäre B39<br />

±, Neuropeptide B39<br />

±, plazentare C563<br />

±, radioaktiv markierte C100<br />

±, Reichweite C81<br />

±, Sekretionsmechanismus C81<br />

±, Substanzklassen C79<br />

±, thermogene C443<br />

±, Transport C179<br />

±, vasoaktive C23<br />

±, Wirkungsmechanismen C79±C81<br />

hormonelle Blutzuckerregulation C93<br />

hormonelle Induktion A188<br />

±, Kohlenhydratstoffwechsel A 188<br />

hormonelle Regelkreise C82, C406<br />

±, Störungen C406<br />

hormonelle Regulation, Blutzuckerspiegel<br />

C95<br />

hormonelle Signaltransduktion A 274<br />

hormonelle Stimulation A 455<br />

hormonelle Wachstumssignale A 421<br />

hormonelle Zyklen A 23<br />

Hormonhaushalt B308<br />

Hormonkonzentration, Kontrolle C81<br />

Hormonproduktion A 265<br />

Hormonresistenz, periphere C89<br />

± ±, Schilddrüsenhormone C89<br />

Hormonresistenzsyndrome A366<br />

Hormonrezeptoren A 237, A366, C80<br />

±, intrazelluläre A334f<br />

±, nucleäre A263<br />

Hormon-Rezeptor-Komplex C80f<br />

Hormonschwankungen, tageszeitliche<br />

B123<br />

Hormonsekretion, Regulation C81<br />

hormonsensitive Lipase A 257f<br />

Hormonspiegel, Ernährungszustand C406<br />

Hormonsubstitution C573<br />

Hormonsystem D 139<br />

Horner-Muskel B502<br />

Horner-Syndrom B267<br />

±, Symptome C114<br />

Hörnerv B229<br />

Hörnervenfasern B237±239<br />

±, afferente B232<br />

±, Aktionspotentialhäufigkeit B239<br />

±, Analyse der Ensembleaktivität B237<br />

±, Frequenzabtimmkurven B237<br />

±, myelinisierte B236<br />

±, postsynaptische B237<br />

±, Summenaktionspotential B239<br />

Hornhaut B255, B257±259, B270<br />

±, Dehydratation B258<br />

±, Eintrübung B258<br />

±, Nervenfasern B258<br />

±, Oberflächenveränderungen B263<br />

±, Querschnitt B259<br />

±, Schichten B258<br />

±, Trübungen B270<br />

±, Versorgung B258<br />

Hornhaut und Linse als Sammellinsensystem<br />

B261<br />

Hornhautepithel B257<br />

Hornhauthistologie B258<br />

Hornhautnekrosen C415<br />

Hornhautödem B260<br />

Hornhautstroma B255, B257f<br />

Hornhauttrübungen C415<br />

Hornschicht A474, B390<br />

Hornschuppen B321<br />

Horopter B292f<br />

Hörorgan B207<br />

Hörprüfungen B244<br />

Hörrinde, primäre B156<br />

Hörschäden B244, B251<br />

Hörschwelle A24, B225, B236, B245,<br />

D39<br />

Hörschwellenbereich B237<br />

Hörschwellenkurve B225, B244<br />

Hörstörungen B231, B246<br />

±, periphere B246<br />

±, Schleifendiuretika B231<br />

±, zentrale B246<br />

Hörstrahlung B97, B240<br />

Hörsturz B226, B245f<br />

Hörsystem, aszendierende Bahnen B240<br />

±, deszendierende Bahnen B240<br />

Hörverlust B245<br />

Hörvermögen B225, B229<br />

±, Hochfrequenzintensität B225<br />

Hospizbewegung D 170<br />

house-keeping genes A 352, A530<br />

Howship-Lakunen B367<br />

HoxC-13 B321<br />

Hox-Cluster C584f


Hox-Gene B61<br />

HPA-Achse, Aktivierung C91<br />

hPL (humanes Plazentalactogen) C551,<br />

C563<br />

HPLC s. Hochleistungsflüssigkeitschromatographie<br />

HRI (heme regulated inhibitor of<br />

translation) A 393<br />

Hsp60 A 405<br />

Hsp70 C59<br />

Hsp70-Familie A404, A 409, A419<br />

Hsp90 A 366, A 410<br />

htert (human telomerase reverse<br />

transcriptase) A483<br />

HTH-DNA-Bindungsproteine A 356<br />

HTLV A 537<br />

5-HT-Rezeptoren B46<br />

5-HT1-Rezeptoren B58<br />

5-HT 2-Rezeptoren, Blockade B58<br />

5-HT3-Rezeptoren B44, B46, B58, B171<br />

Hubarbeit A8<br />

Hufeisenniere C459<br />

Hüfner-Zahl C270<br />

Hüftbeine B415, B426<br />

Hüftgelenk A 579, B426±432, B434, B443,<br />

B517<br />

±, Abduktoren B 430<br />

±, Adduktoren B 430, B432<br />

±, äuûere dorsolaterale Muskeln B430<br />

±, Arthrose B429<br />

±, Bänder B427<br />

±, Beugung B517<br />

±, Bewegungsumfang B426<br />

±, Blutversorgung B434<br />

±, Extensoren B430<br />

±, Flexoren B430<br />

±, Gelenkpfanne B426<br />

±, Hebelarme B428<br />

±, innere Muskeln B431<br />

±, Kraftgröûen B428<br />

±, Neutral-Null-Stellung B427<br />

±, Nussgelenk B426<br />

±, pelvitrochantäre Muskeln B431<br />

±, vektorielle Belastung B428<br />

Hüftgelenkkapsel B427<br />

Hüftgelenkkopf B426<br />

Hüftluxation, angeborene B426<br />

Hüftmuskeln, Innervation B434<br />

Hüftpfanne B415<br />

Hüftregion, Gefäûe B433<br />

±, Nerven B433<br />

Huhn A 333<br />

Hühner-EGFR A 427<br />

Hüllmembran A 534<br />

±, Viren A534<br />

Hüllzellen B10<br />

Hülsenkapillaren C41<br />

humane Papillomaviren A536<br />

humane Zellen A 482<br />

±, Lebenszeit A 482<br />

humanes T-Zell-Leukämievirus (HTLV)<br />

A537<br />

Humangenetik A559<br />

±, Mini- und Mikrosatelliten A 559<br />

Humangenom-Projekt A 489<br />

Humaninsulin A 560<br />

Humankapitaltheorie D 92<br />

Humanpsychologie D19<br />

Humeroradialgelenk B465f<br />

±, Gelenkspalt B466<br />

±, Kugelgelenk B466<br />

Humeroulnargelenk B465<br />

Humerus B459±461, B465f, B470, B485,<br />

C586<br />

±, anatomische Längsachsen B470<br />

±, Torsion B485<br />

Humeruskopf B459±462, B 469<br />

±, Achse B459<br />

±, Inklination B460<br />

±, Krümmungsradien B459<br />

±, Luxation B460<br />

±, Torsion B460<br />

Humerusschaftfraktur, Radialisschädigung<br />

B469<br />

humorale Abwehrfaktoren A 540<br />

humorale Faktoren C82<br />

humorale Immunantwort C 21<br />

humorale Immunität C33, C52, C63<br />

humorale Immunreaktion C47, C66, C73<br />

Hund-Regel A 35<br />

Hunger B141±143, B169, C115, C402,<br />

C404±406, D 68, D 100<br />

±, homöostatische Triebe B141<br />

±, hormonelle Anpassungsvorgänge C405<br />

±, Leptin/BMI-Quotient C406<br />

±, Stoffwechselveränderungen C405<br />

±, Verhaltensänderungen C405<br />

Hungern A 255, C404<br />

Hungerstrukturen B142<br />

Hungerzustand A 262<br />

Hungerzustände C495<br />

Hunter-Schreger-Streifung C332f<br />

Hurler-Syndrom A151<br />

Husten B228, C286<br />

±, Auswurf C267<br />

Hustenreflex B180, C245, C281, C 285f<br />

HWS s. Halswirbelsäule<br />

Hyaluronidase C555<br />

Hyaluronidasen A 532<br />

Hyaluronsäure A160, B260, B342, B350,<br />

B352f, B359, B392<br />

±, Funktionen B342<br />

±, kosmetische Bedeutung B342<br />

±, Struktur B342<br />

±, Synthese B342<br />

±, Wiederholungseinheit A 159<br />

Hyaluronsäurerezeptor B358<br />

Hybrid-Doppelstrang A 315<br />

Hybride A 574<br />

Hybridisierung A 39, A58, A315, A 549<br />

±, molekulare A 548<br />

Hybridisierungsgrad A 70<br />

Hybridome C54<br />

Hybridorbitale A 39, A 54, A57f<br />

±, Kohlenstoff A 58<br />

Hybridstränge A 315<br />

Hydratation A40f, A 56<br />

±, Anionen A 56<br />

±, Kationen A 56<br />

Hydrathülle B19<br />

Hydraulikstoûdämpfer, biomechanischer<br />

B359<br />

Hydrazin A 45<br />

Hydrid-Ion A136<br />

Hydrierung, katalytische A 74<br />

±, Linolsäure A 74<br />

Hydrocephalus B101<br />

Hydrochlorit-Anionen C20<br />

Hydrocortison A 224, A 269<br />

Hydrogencarbonat A 122, A 285, A 436,<br />

C4, C277f, C 360, C465, C467, C492<br />

±, Ausscheidung C465, C483<br />

±, Bildung C278<br />

±, glomeruläre Filtration C465<br />

±, Na + -gekoppelter elektrogener Symport<br />

C467<br />

±, tubuläre Resorption C465, C500<br />

±, tubuläre Sekretion C465<br />

Hydrogencarbonatbestand, extrazellulärer<br />

C500<br />

±, Niere C500<br />

Hydrogencarbonatkanal C343<br />

Hydrogencarbonatkonzentration, EZR<br />

C499<br />

±, Vollblut C499<br />

Hydrogencarbonatpuffer C499f<br />

Hydrogencarbonatresorption A 248, C387,<br />

C467<br />

±, Jejunum C387<br />

±, Mechanismus C467<br />

±, proximaler Tubulus C500<br />

Hydrogencarbonatsekretion C326, C345f,<br />

C354, C369, C380, C475<br />

±, Mechanismen C380<br />

Hydrogenierung A 74<br />

Hydrolasen A128f, B333, C19<br />

±, saure B369, C18<br />

Hydrolyse A 165, A 503<br />

±, DNA-Schädigung A 503<br />

±, gemischte Säureanhydridbindung A 165<br />

Hydropathieindex A84f<br />

±, Maxima A 107<br />

5-Hydroperoxyeicosatetraenoat (5-HPETE)<br />

A220, A 278<br />

Hydrophobieanalyse A107<br />

±, Strukturvorhersage A 107<br />

Hydrophobieprofil A107<br />

Hydroxid-Ionen A 42<br />

Hydroxonium-Ionen A 49<br />

3-Hydroxyacyl-CoA A260<br />

D-Hydroxyacyl-CoA A 261<br />

L-Hydroxyacyl-CoA A 261<br />

L-3-Hydroxyacyl-CoA-Dehydrogenase<br />

A260<br />

b-Hydroxy-b-methylglutaryl-CoA<br />

(HMG-CoA) A262, A 264<br />

b-Hydroxy-b-methylglutaryl-(HMG-)CoA<br />

A287f<br />

b-Hydroxybutyrat A262f, C467, C478<br />

Hydroxycarbonsäuren A59<br />

25-Hydroxycholecalciferol A 222, A225,<br />

C415, C 481<br />

27-Hydroxycholesterin A 264<br />

5-Hydroxycholesterin A264<br />

8-Hydroxyguanin A 503<br />

±, Transversionsmutationen A503<br />

3-Hydroxy-5-hydroxymethyl-2-methylpyridin<br />

C412<br />

5-Hydroxyindolessigsäure B57<br />

Hydroxylamin A45<br />

Hydroxylapatit A 148, A173, B364, B367,<br />

C332<br />

Hydroxylase A 225<br />

1a-Hydroxylase C92<br />

7a-Hydroxylase A267<br />

11b-Hydroxylase C97, C481<br />

17a-Hydroxylase C91f<br />

21b-Hydroxylase C92<br />

21-Hydroxylase-Defekt A268<br />

21-Hydroxylase-Gen A 334<br />

±, Duplikation A 334<br />

±, Mutation A 334<br />

21-Hydroxylase-Mangel mit Salzverlustsyndrom<br />

A 268<br />

25-Hydroxylase C415<br />

Hydroxylierung B336<br />

Hydroxylierungen A 140<br />

Hydroxylradikal A 210f, A 213, A 218,<br />

A303, A 503, C411, D 162<br />

Hydroxylysin B336<br />

Hydroxymethylierungen A 144<br />

p-Hydroxyphenylpyruvat A288<br />

17a-Hydroxypregnenolon A 268f, C92,<br />

C516<br />

17a-Hydroxyprogesteron A268f, C92,<br />

C516, C 534<br />

20a-Hydroxyprogesteron C534<br />

Hydroxyprolin A 97, B333, B335, B337,<br />

C317<br />

3-Hydroxyprolin A 108f, B336<br />

4-Hydroxyprolin A 108f, B336<br />

17b-Hydroxysteroid-Dehydrogenase<br />

C507<br />

18-Hydroxytestosteron A 269<br />

19-Hydroxytestosteron A 269<br />

5-Hydroxytryptamin (Serotinin) B41f,<br />

B44, B46<br />

±, hochaffine Transporter B41<br />

5-Hydroxytryptophan B57<br />

Hygrometer A 15<br />

Hymen C507f, C545, C547<br />

Hyoidbogen B489, B499<br />

Hypalgesie, stressinduzierte B205, D 130<br />

Hyperacidität A51<br />

Hyperaktivität B127, D 122<br />

Hyperaldosteronismus C233, C 497<br />

Gesamtregister A±D 295


296<br />

±, primärer C91<br />

± ±, erhöhte Aldosteronproduktion<br />

C91<br />

±, sekundärer C91, C495<br />

± ±, verstärkte Reninausschüttung<br />

C91<br />

Hyperalgesie B196, B198±200, B205<br />

±, Hitzereiz B200<br />

±, Kältereiz B200<br />

±, mechanische Reize B200<br />

±, primäre B197<br />

±, sekundäre B202<br />

±, Sonnenbrand B199<br />

Hyperalimentation A259<br />

Hyperämie B199<br />

±, reaktive C211<br />

Hyperammonämie A284, A 292f<br />

±, neonatale A 292<br />

± ±, Symptome A 292<br />

Hypercalcämie C98, C395, C483<br />

Hypercholesterinämie A266, A 271<br />

±, familiäre A 265, A 271, A 566<br />

±, primäre A271<br />

±, sekundäre A271<br />

±, Therapien A 268<br />

Hypercortisolismus C93<br />

Hyperekplexie B46<br />

Hyperentladungen D 150<br />

Hypererregungen, glutamatbedingte<br />

D 148<br />

±, paroxysmale D 152<br />

Hyperextension B407, B474<br />

Hyperextensionstrauma B406<br />

Hyperfiltration C463<br />

Hyperflexion B407<br />

Hyperflexionstrauma B406<br />

Hyperglycämie A 140, A 191, C99, C118,<br />

C395<br />

±, chronische C96<br />

Hyperhydratation C494<br />

Hyper-IgM-Syndrom C33<br />

±, X-gekoppeltes C 73<br />

Hyperinsulinämie C402<br />

Hyperkaliämie C98, C482, C496f<br />

±, EKG C497<br />

±, EZR C496<br />

Hyperkapnie C222, C259, C285±287<br />

Hyperkeratose B391<br />

±, epidermolytische (EH) B328<br />

Hyperkinäsie D 6<br />

Hyperkinesien B531f<br />

±, emotionale Stimuli B532<br />

±, Sprachintention B 532<br />

hyperkinetische Bewegungen B531<br />

hyperkinetische Bewegungsstörungen<br />

B531f<br />

hyperkinetisches Syndrom B127, D86<br />

Hyperkolumnen B283<br />

Hyperlipidämie A187, A 268, D177<br />

Hyperlipoproteinämie A 228<br />

±, sekundäre A272<br />

Hypermenorrhö C544<br />

Hypermethylierung A 371<br />

Hypermetrie B528<br />

Hypermutation A 506, A509<br />

±, Immunglobulin-Gene A509<br />

Hypernatriämie, Ursachen C494<br />

Hyperopie B269f<br />

±, Akkommodationsbreite B269<br />

±, Korrektur B269f<br />

±, Nahpunkt B269<br />

±, Strahlengang B269<br />

Hyperosmie B309<br />

Hyperosmolalität C432<br />

Hyperosmolarität C86<br />

Hyperparathyreoidismus C416<br />

Hyperperistaltik C485<br />

Hyperphagie A 512, B142, C404<br />

Hyperplasie A259<br />

±, kongenitale adrenale (CAH) B145<br />

Hyperpnoe C259<br />

±, isokapnische C440<br />

Gesamtregister A±D<br />

Hyperpolarisation A 235, A 242, B29, B35,<br />

B47, B50, B209f, B235, B271, B312,<br />

B385, C205, C207<br />

±, Geschmackssinneszellen B312<br />

±, glatte Muskelzellen B385, C207<br />

±, Haarzellen B209<br />

±, postsynaptische Zellen B50<br />

Hyperreflexie, Latenz B518<br />

Hypersomatotropismus C99<br />

Hypersomnie C286<br />

Hypersomnien B122<br />

Hypertension, portale C359<br />

±, pulmonale C 282<br />

Hyperthermie C434, C447<br />

±, maligne A241, B371, C434<br />

Hyperthyreoidismus C101<br />

Hyperthyreosen C79, C89f<br />

±, Diagnose C79<br />

±, immunogene C90<br />

±, iodinduzierte C395<br />

±, nicht-immunogene C 90<br />

Hypertonie A 241, A 243, A 259, B271,<br />

C206, C233, C393, C480, C484<br />

±, 24-Stunden-Blutdruckmessungen C233<br />

±, essentielle C233, C482, D141, D 148<br />

±, pulmonale C 282<br />

Hypertrichose B321<br />

Hypertriglyceridämie A253, A 259, A271f,<br />

C393<br />

±, genetisch bedingte A272<br />

Hypertrophie C490<br />

±, exzentrische C168<br />

±, konzentrische C176<br />

Hyperurikämie A 297<br />

Hyperventilation C259, C440, C449,<br />

C501f, D 151<br />

±, Schmerz C502<br />

±, Ursachen C502<br />

Hyperventilationssyndrom C118, C502<br />

±, Rückatmung von CO2 C502<br />

Hypervitaminose C C411<br />

Hypervitaminosen C410<br />

Hypervolämie C3<br />

Hyphen A539<br />

hypnagoge Halluzinationen B122<br />

hypnagoge Phase B119<br />

Hypnose D 136<br />

Hypoakzelerinämie C26<br />

Hypocalcämie C416, C483<br />

Hypochlorit C70<br />

Hypochondrie D 177<br />

Hypochromie C 13<br />

Hypochromizität der DNA A 315<br />

Hypocortisolismus C93<br />

Hypofibrinogenämie C 26<br />

Hypofiltration C463<br />

Hypogammaglobulinämie, variable C73<br />

Hypogeusien, Parkinson-Patienten B315<br />

±, Schmerzpatienten B315<br />

Hypoglossuslähmung B493<br />

Hypoglycämie A 187, A 191, A 241, C96,<br />

C219, C346, C357, C396, C447, D144<br />

±, Ermüdung C447<br />

±, extreme C441<br />

±, mit Hyperinsulinämie A243<br />

Hypoglycämieangst D 144<br />

Hypoglycorrhachia B8<br />

Hypogonadismus A 146f, A 512<br />

Hypokaliämie C482, C496f<br />

±, EKG C497<br />

Hypokapnie C259<br />

hypokinetische Bewegungen B531<br />

hypokinetische Bewegungsstörungen<br />

B532<br />

Hypometrie B528<br />

Hypomochlion B440<br />

Hyponatriämie A 366, C98, C494, C496<br />

±, Störung des ZNS C494<br />

±, Ursachen C494<br />

Hyponochium B 321f<br />

Hypoosmolarität C496<br />

Hypoparathyreoidismus C98<br />

Hypopharynx C240±242, C286, C334<br />

±, Lage C242<br />

±, unverhorntes mehrschichtiges Plattenepithel<br />

C241<br />

±, Verschluss C286<br />

hypophysärer Zwergwuchs A 560f<br />

Hypophyse A 436f, A 560, B57, B77, B205,<br />

B279, B 304, B493±495, B 497, C82±85,<br />

C87, C93, C117, C493, D130<br />

±, Blutversorgung C84<br />

±, Cholera A 436<br />

±, Embryonalentwicklung C84<br />

±, endogene Opiate D 130<br />

±, Hormone C85<br />

±, Lobus anterior C84<br />

±, Lobus posterior C84<br />

±, operativer Zugang B497<br />

±, Tumoren C93<br />

Hypophysenadenom, chromophobes<br />

B253<br />

Hypophysenhinterlappen B9, C84, C479<br />

Hypophysenhormone B146, D12<br />

Hypophysen-Nebennierenrinden-System<br />

B144, B 150<br />

Hypophysenstiel B493, C84f<br />

Hypophysentumoren B253, B279, B509<br />

±, Entfernung B509<br />

±, Gesichtsfeldausfälle B279<br />

Hypopnoe C286<br />

Hypoproconvertinämie C26<br />

Hypoprothrombinämie C26<br />

Hyposmie, Dysmenorrhö B309<br />

±, Menstruationszyklus B309<br />

±, neurodegenerative Erkrankungen B 309<br />

±, Parkinson-Patienten B309<br />

±, Schwangerschaft B309<br />

Hyposomatotropismus C100<br />

Hypospermatogenese C518<br />

Hypotension C117<br />

hypothalamische Hormone C83, C85<br />

hypothalamische Kerne, vegetative Funktionen<br />

C117<br />

±, Verbindungen C117<br />

hypothalamische thermoregulatorische<br />

Neurone C230<br />

±, Sympathikotonus C 230<br />

hypothalamisch-hypophysäres System<br />

C81±85<br />

±, Anatomie C84<br />

±, Funktion C84<br />

±, Hormone C85<br />

±, negativer Rückkopplungsmechanismus<br />

C82<br />

±, Sekretion aus Nervenendigungen<br />

C81<br />

hypothalamohypophysärer Minderwuchs<br />

C100<br />

Hypothalamus A377, A 523, B27, B38,<br />

B55, B58, B68, B79, B81, B91±93, B96,<br />

B99, B102, B123, B131, B133, B141,<br />

B145f, B151, B183, B204, B279, B303f,<br />

B311, C 62, C82f, C85, C89, C91, C95,<br />

C116±119, C219f, C222, C224, C404,<br />

C430f, C434, C492f, C518, C531<br />

±, C-Zellen der Schilddrüse A 377<br />

±, endokrine Zellgruppen C83<br />

±, Funktionen B93<br />

±, Gliederung B93<br />

±, Hormone C85<br />

±, Kerngebiete B93<br />

±, Lage B93<br />

±, Läsionen B131<br />

±, lateraler B142f<br />

±, mediokaudale Strukturen C118<br />

±, neuroendokrine Zellverbände B27<br />

±, Organhomöostase C118<br />

±, Osmorezeptoren C85<br />

±, Steuerung vegetativer Funktionen<br />

C83<br />

±, thermointegrative Areale C430<br />

±, Thermoregulationssystem C430<br />

±, thermoregulatorische Neurone B394


±, thermosensitive Areale C430<br />

±, vegetative Kerne B304<br />

±, Verschaltungen B93<br />

Hypothalamusboden B 39<br />

Hypothalamus-Hypophysen-Nebennieren-<br />

Achse C91, C93, C406<br />

Hypothalamus-Hypophysen-Ovar-Achse,<br />

Pulsgeber C552<br />

Hypothalamus-Hypophysen-Schildrüsen-<br />

Achse C89<br />

Hypothenarwulst B481<br />

Hypothermie C435<br />

±, induzierte C435<br />

± ±, Verlängerung von Operationszeiten<br />

C435<br />

Hypothesen D 7, D 25, D 28<br />

Hypothesenkonformität D33<br />

Hypothyreose A 147, C89, C395<br />

±, postnatale C89<br />

±, Symptome C89<br />

Hypotonie A187, A 241, A243, A 512,<br />

A 524, C 118<br />

Hypoventilation C259, C501<br />

±, alveoläre C282<br />

Hypovitaminose D C416<br />

Hypovolämie C3, C86, C98, C432, C495<br />

Hypoxämie C287<br />

±, akute C285<br />

±, arterielle C280, C283, C286<br />

±, cerebrale C285<br />

±, chronische C285<br />

Hypoxanthin A 296, A 302, A 503f<br />

Hypoxanthin-Guanin-Phosphoribosyltransferase<br />

s. HGPRT<br />

Hypoxie B109, B111, B 115, C13, C 222,<br />

C230, C411, C448f, C480, C562<br />

±, 2,3-BPG-Spiegel C13<br />

±, Anpassungsvorgänge C448<br />

±, arterielle C290<br />

±, cerebrale C285<br />

±, hypobare C13<br />

Hysterese C263<br />

H-Zone B374<br />

Ia-Afferenzen B51, B182, B515f, C227<br />

I<br />

±, Feuerrate B515<br />

±, Muskelspindeln B516<br />

Ib-Afferenzen, Golgi-Sehnenorgane B517<br />

I-Antigene C14<br />

I-Bande B371, B373, C146<br />

IC s. Colliculus inferior<br />

ICAM C18<br />

ICAM-1 A 535<br />

±, Rhinoviren A 535<br />

ICD-10 D 177<br />

Ich D 16, D19<br />

Ich-Bewusstsein D 82<br />

Ich-Konzept B155<br />

Ichthyose, lamelläre B389<br />

Ichthyosis bullosa Typ Siemens (IBS) B 328<br />

Ich-Wahrnehmung, Störung B153<br />

IC-Neurone B240<br />

ICSH C86<br />

ICSI s. Spermieninjektion, intracytoplasmatische<br />

Id (Inhibitor der Differenzierung)<br />

IDDM (insulin-dependent diabetes<br />

A 368<br />

mellitus) A191f, C96<br />

ideale Gase A 14<br />

Idealgewicht C398<br />

Identifikation D17, D 44<br />

Identität D 80<br />

±, soziale D 89<br />

±, zelluläre A 362<br />

IDLs (Intermediate-Density-Lipoproteine)<br />

A 270f<br />

a-L-Iduronidase A 151<br />

Iduronsäure B342f<br />

±I-Effekt A 70<br />

+I-Effekt A70<br />

IF2 A391<br />

IF-IFP-Gleichgewicht A 474<br />

IFM-Motiv B20<br />

IF-Muster A 77<br />

IFN s. Interferone<br />

IFP-spezifische Antikörper A 474<br />

Iga C51<br />

Igb C51<br />

IgA C5, C7, C33, C47f, C53, C67f, C328,<br />

C351, C378<br />

±, Dimere C47, C572<br />

±, Effektorfunktionen C67<br />

±, Funktion C5<br />

±, H-Kette C48<br />

±, L-Kette C48<br />

±, Molekülmasse C5, C48<br />

±, sekretorisches C352<br />

± ±, Transcytose C352<br />

±, Serumkonzentration C48<br />

IgA-Antikörper A 419<br />

IgD C5, C7, C47f, C51<br />

±, Funktion C5<br />

±, H-Kette C48<br />

±, L-Kette C48<br />

±, Molekülmasse C5, C48<br />

±, Serumkonzentration C48<br />

IgE C5, C7, C47f, C53, C66f<br />

±, Effektorfunktionen C67<br />

±, Funktion C5<br />

±, H-Kette C48<br />

±, L-Kette C48<br />

±, Molekülmasse C5, C48<br />

±, Serumkonzentration C48<br />

IgE-Antikörper C72<br />

IgE-Rezeptor C21<br />

IGF (insulin-like growth factor) B43,<br />

B356f, C367<br />

±, Funktion B356<br />

IGF-1 A422, B357, B362, B369, C85, C99,<br />

C370, C401, C551<br />

±, Regulation der Osteogenese B369<br />

±, Wirkungen C99<br />

IGF-1-Bildung, Störung C100<br />

IGF-1-Gen, Deletion C100<br />

IGF-1-Rezeptor (IGF1R) A 422, A426<br />

IGF-2 B357, B362, B 369, C551<br />

±, Regulation der Osteogenese B369<br />

IgG C5, C7, C16, C33, C47f, C53, C67f,<br />

C189<br />

±, Effektorfunktionen C67<br />

±, Funktion C5<br />

±, H-Kette C48<br />

±, L-Kette C48<br />

±, Molekülmasse C5, C48<br />

±, Plazenta C189<br />

±, Serumkonzentration C48<br />

IgG-Antikörper C67f, C72<br />

±, Plazentatransfer C67<br />

IgGs A419<br />

IgH-Gen C 50<br />

±, abortive Umlagerung C50<br />

±, produktive Umlagerung C50<br />

IgM C5, C7, C15, C47f, C51, C53, C66±68<br />

±, Avidität C48<br />

±, Effektorfunktionen C67<br />

±, Funktion C5<br />

±, H-Kette C48<br />

±, L-Kette C48<br />

±, membranständiges C52<br />

±, Molekülmasse C5, C48<br />

±, Serumkonzentration C48<br />

±, sezerniertes C52<br />

IgM-Antikörper C 47, C72<br />

±, Pentamere C47<br />

Ig-Synthese C 62<br />

IkB-Inhibitorproteine A 367<br />

IkB-Kinase-Komplex A 367<br />

IKK1 A 524<br />

IKK2 A 524<br />

Ikosaeder A534f<br />

IL-1 A367, A 524, C18, C21, C62f, C65,<br />

C78, C434<br />

±, Funktion B356, C62<br />

±, Produzentenzellen C62<br />

±, Regulation der Osteogenese B369<br />

±, Zielzellen C62<br />

IL-1-Sekretion, Keratinocyten B391<br />

IL-2 C62f, C65, C67, C81<br />

±, Funktion C62<br />

±, Produzentenzellen C62<br />

±, Zielzellen C62<br />

IL-2-Loop, autokriner C64<br />

IL-3 C10, C22<br />

±, Wirkungsspektrum C10<br />

IL-4 B357, B362, C62, C64±66, C72<br />

±, anti-inflammatorische Wirkung C 66<br />

±, Funktion C62<br />

±, Produzentenzellen C62<br />

±, Zielzellen C62<br />

IL-5 C20, C62, C64<br />

±, Funktion C62<br />

±, Produzentenzellen C62<br />

±, Zielzellen C62<br />

IL-6 A 524, B356, B361, B369, C21f, C62,<br />

C434<br />

±, Funktion B356, C62<br />

±, Produzentenzellen C62<br />

±, Regulation der Osteogenese B369<br />

±, Zielzellen C62<br />

IL-7, Funktion C62<br />

±, Produzentenzellen C62<br />

±, Zielzellen C62<br />

IL-8 A 524, C17f, C 434<br />

IL-10 C62, C64, C66, C71<br />

±, anti-inflammatorische Wirkung C 66<br />

±, Funktion C62<br />

±, Produzentenzellen C62<br />

±, Zielzellen C62<br />

IL-11 C22<br />

IL-12 C62±66<br />

±, Funktion C62<br />

±, Produzentenzellen C62<br />

±, Zielzellen C62<br />

IL-13 C62, C64±66, C72<br />

±, Funktion C62<br />

±, Produzentenzellen C62<br />

±, Zielzellen C62<br />

IL-15 C62, C65<br />

±, Funktion C62<br />

±, Produzentenzellen C62<br />

±, Zielzellen C62<br />

ILD (interaural level differences) B241<br />

ILD-Analyse B242<br />

ileozäkaler Übergang C348f<br />

Ileum A 419, A 516, C293, C295,<br />

C297±299, C301, C305f, C347±349,<br />

C354, C 384±386, C391, C 412<br />

±, Meso C299<br />

±, passive Permeabilität C384<br />

±, Porengröûe der Tight Junctions C384<br />

±, Potentialdifferenz C384<br />

±, transepithelialer Widerstand C384<br />

Ileumsekret C385<br />

Iliosakralgelenk B415f<br />

ILK A 447<br />

Illusion einer Beugung, Groûzehengrundgelenk<br />

B182<br />

Illusion einer Streckung, Ellbogengelenk<br />

B182<br />

Illusionen, visuelle B294<br />

Imagination, neurale Korrelate B154<br />

Imidazol A114<br />

Imidazolgruppen, puffernde C499<br />

± ±, Hämoglobin C499<br />

Imidazolrest A 87<br />

Imino-Adenin A502<br />

Iminosäure A 86<br />

immediate early response genes A 362,<br />

B124<br />

Immergrün A469<br />

Immersionsobjektive A28<br />

Immobilität D 96<br />

Immunabwehr, unspezifische C7<br />

Immunantwort A566, C37, C61<br />

297


298<br />

±, Antigene aus dem Blut C37<br />

±, Antigene aus dem Gewebe C37<br />

±, Antigene aus dem Mund- und Rachenraum<br />

C37<br />

±, Antigene aus dem Verdauungstrakt<br />

C37, C43<br />

±, antitoxische A 528<br />

±, gegen Tumorzellen A566<br />

±, humorale C21<br />

±, lokale C39<br />

±, Modifikation A 566<br />

±, Regulation durch Zellkooperation C62<br />

±, T-Zell-vermittelte A 92<br />

± ±, Hemmung A92<br />

±, zelluläre C21<br />

±, zellvermittelte A 535<br />

±, zellvermittelte adaptive C34<br />

Immunblotreaktionen B329<br />

Immundefekt, schwerer kombinierter<br />

s. SCID<br />

Immundefekte A 512<br />

±, schwere kombinierte (SCIDs) C73<br />

Immundefizienz A295<br />

Immundepression C394f<br />

Immundiffusion C75<br />

Immunelektrophorese C7<br />

Immunenzymhistochemie B329<br />

Immunfaktoren, Krebsausbreitung D 164<br />

Immunfluoreszenz B329, C76<br />

Immunglobulindomänen, Fassstruktur<br />

C47<br />

Immunglobuline A 335, A366, A 378,<br />

A 444, A 452, A 506, B 12, C6f, C16, C46f,<br />

C562, C570f<br />

±, alternatives Spleiûen A 378<br />

±, B-Zell-Rezeptoren (BCRs) C46<br />

±, Domänenstruktur C47<br />

±, Gelenkregion C47<br />

±, Grundstruktur C47<br />

±, k-Kette A366<br />

±, multimere C47<br />

±, Quartärstruktur C47<br />

±, sezernierte C52<br />

± ±, Synthese C52<br />

±, wärmreaktive C16<br />

Immunglobulin-Enhancer-Elemente<br />

A 369, A 486<br />

Immunglobulin-Gene A 335f, A 509<br />

±, Hypermutation A509<br />

±, Rekombination A 509<br />

Immunglobulin-H-Locus, Aufbau<br />

C49<br />

±, Chromosom 14 C49<br />

Immunglobulinisotypen C47, C51<br />

±, konstante Bereiche C51<br />

Immunglobulinklassen C47f<br />

Immunglobulinklassensprung C53<br />

Immunglobulin-Superfamilie A 451<br />

Immunhistochemie A 81<br />

Immunisierung C16, C48, C74<br />

Immunität C33<br />

±, adaptive C33<br />

±, angeborene C 33<br />

±, humorale C33, C52, C63<br />

±, zelluläre C63<br />

±, zellvermittelte C33<br />

immunkompetente Zellen C353<br />

Immunkompetenz D 94<br />

±, sportliche Aktivität D 141<br />

±, Stress D 94, D 140<br />

Immunkomplexe C72, C76, C367<br />

±, Ablagerung C72<br />

immunkomplexvermittelte Vaskulitiden<br />

C72<br />

Immunmodulation im weiblichen Genitaltrakt<br />

C524<br />

Immunoblot C76<br />

Immunogene A 528f<br />

±, Definition C46<br />

±, Toxine A 528<br />

immunogene Hyperthyreosen C90<br />

immunologische Labortests C74<br />

Gesamtregister A±D<br />

immunologische Methoden C74<br />

immunologische Nachweise A 114<br />

immunologische Rezeptoren, Spezifität<br />

C34<br />

immunologische Toleranz C15, C70<br />

±, Induktion C70<br />

immunologisches Erkennungsrepertoire<br />

C46<br />

immunologisches Repertoire C34, C60<br />

±, Reifung C60<br />

Immunparameter D 122<br />

Immunpräzipitation C7, C75<br />

Immunreaktionen A445, C34, C64, C71,<br />

C74<br />

±, adaptive C74<br />

±, Beendigung C71<br />

±, gegen Selbst C70<br />

± ±, Unterdrückung C 70<br />

±, humorale C47, C66, C73<br />

±, klassische Konditionierbarkeit D 139<br />

±, pathologische C71<br />

±, serologischer Nachweis C74<br />

±, Steuerung durch Zellkoperation C64<br />

±, Stress D140<br />

±, zellvermittelte C73<br />

Immunregulation C 35<br />

Immunschutz, passiver C571f<br />

Immunschwäche A 303<br />

±, ADA-Mangel A 303<br />

±, erbliche C73<br />

± ±, Formen C73<br />

±, erworbene C73<br />

±, PNP-Mangel A 303<br />

±, transiente C73<br />

± ±, Masernvirusinfektion C73<br />

±, X-chromosomal vererbte A337<br />

±, X-chromosomal vererbte schwere kombinierte<br />

(X-SCID) C73<br />

Immunschwächesyndrom, erworbenes<br />

s. AIDS<br />

immunserologische Nachweisverfahren<br />

C75<br />

Immunstörungen, Depression D 141<br />

Immunsuppression C59, D 164<br />

Immunsuppressivum A355, C453, C490<br />

Immunsystem A 518, C 6, C33f, C37, C62,<br />

C81, C402, D 139<br />

±, adaptives C33f, C46f, C55<br />

± ±, Entstehung der Rezeptorvielfalt C55<br />

± ±, Gedächtnisbildung C33<br />

± ±, humorale Anteile C47<br />

± ±, Komponenten C33f<br />

± ±, Reaktionskinetik C33<br />

± ±, Spezifität C33f<br />

±, Aktivierung C6<br />

±, angeborenes C33f, C46, C69<br />

± ±, Gedächtnisbildung C33<br />

± ±, humorale Faktoren C69<br />

± ±, Komponenten C33f<br />

± ±, Reaktionskinetik C33<br />

± ±, Spezifität C33f<br />

±, Aufbau C33<br />

±, Aufgaben C33<br />

±, autonomes Nervensystem D139<br />

±, Cytokine C 62<br />

±, Funktion wichtiger Organe C37<br />

±, Hemmung D 104<br />

±, Hormonsystem D 139<br />

±, Stress D138<br />

±, Substratspezifität des Energiestoffwechsels<br />

C402<br />

±, Zellen C34<br />

±, Zellinteraktionsmoleküle C62<br />

Immuntoleranz, Aufrechterhaltung C71<br />

±, Induktion C71<br />

Immunzellen A 477, A487, C34f<br />

±, Apoptose A487<br />

±, Entwicklung C35<br />

±, Entwicklungsreihen C34<br />

±, gezielte Beseitigung A 477<br />

IMP A 297±299, A 302f<br />

impairment D 196<br />

Impedanz B228<br />

Impedanzanpassung A24, B228<br />

Imperativ, kategorischer D35<br />

Impfprogramme D186<br />

Impfstoffe A 528f, A 538, A560, C78<br />

±, Toxoide A 528<br />

Impfungen D186<br />

Implantation A 528, C557, C576<br />

±, ektope C558<br />

Import, cotranslationaler A 404<br />

±, posttranslationaler A 404<br />

Importin a A 401<br />

±, Reexport A 401<br />

Importin-a-Proteine A399f<br />

Importin b A401<br />

Importin-b-Komplexe A400<br />

±, Dissoziation A400<br />

±, RanGTP A400<br />

Importin-b-Proteine A 399<br />

Importine A399<br />

Importkompetenz A 405<br />

Importrezeptoren A 403<br />

Impotenz C530, D 139, D144<br />

Impressio aortae C135<br />

Impressio cardiaca C131, C247<br />

Impressio colica C362<br />

Impressio duodenalis C362<br />

Impressio gastrica C362<br />

Impressio oesophagea C362<br />

Impressio renalis C362<br />

Impressio suprarenalis C362<br />

Impressio trigemini B493<br />

Imprinting A 371, A512, D 55<br />

±, Embryonalenentwicklung A 512<br />

±, genomisches A512<br />

Impuls A 4, A8<br />

Impulsaktivität D 40<br />

Impulse, aggressive D 82<br />

Impulsecho A 23<br />

Impulsechoverfahren B229<br />

Impulsentstehungszone B50f<br />

Impulserhaltungssatz A 8<br />

Impulsfrequenz B210<br />

Impulsivität B127, D76<br />

Inaktivierung B16<br />

Inaktivierungstor B20, B22<br />

Inanspruchnahme des Arztes D 175<br />

±, der medizinischen Versorgung<br />

D177f<br />

Incentives B143, B148, D 53, D 69, D 75<br />

±, Verlauf nach wiederholter Drogeneinnahme<br />

B148<br />

Incisura angularis C339<br />

Incisura cardiaca C132, C247<br />

Incisura cardialis C339<br />

Incisura cerebelli anterior B89<br />

Incisura cerebelli posterior B89<br />

Incisura cordis C133<br />

Incisura frontalis B 490<br />

Incisura interarytaenoidea C240<br />

Incisura ischiadica B415<br />

Incisura ischiadica major B414<br />

Incisura jugularis B509<br />

Incisura mastoidea B492<br />

Incisura pancreatica C 305<br />

Incisura praeoccipitalis B93<br />

Incisura scapulae B455, B462<br />

Incisura sphenopalatina B497<br />

Incisura supraorbitalis B84, B490f<br />

Incisura trochlearis B465<br />

Incisura ulnaris radii B466, B469<br />

Incontinentia pigmenti A 499<br />

Incus B227, B229, B233, B488, C319<br />

Indian hedgehog (Ihh) B 364, C375<br />

Indifferenzbereich B183f<br />

Indifferenzebene C225<br />

Indifferenztemperatur B184<br />

Indifferenztyp C159<br />

Indifferenzzone, thermische B183<br />

Indikator C3<br />

Indikatoren A 50<br />

Indikatorverdünnungsverfahren C491


Individualgeruch, Haupthistokompatibilitätskomplex<br />

B308<br />

Individualmerkmale, klassische A 559<br />

Individuenerkennung A 559<br />

±, Mini- und Mikrosatelliten A 559<br />

Indol C384<br />

Indolgruppe A 288<br />

Indometacin A 279, B200<br />

induced fit A 122<br />

Induktion A 21, C578<br />

±, hormonelle A 188<br />

± ±, Kohlenhydratstoffwechsel A188<br />

±, magnetische A 20<br />

Induktivität A 21<br />

Induktor A 351<br />

Induseum griseum B93, B95<br />

Industrialisierung D 99f, D 104<br />

Industrie D104<br />

±, pharmazeutische D 182<br />

Industriearbeiter D 104<br />

Industriegesellschaft D104<br />

Industrienationen, Armut D 94<br />

Infarkte D148<br />

±, A. cerebri media D 148<br />

±, bilaterale pontine B109<br />

Infarktindikatoren C169<br />

Infarzierungen C274<br />

Infekt, grippaler A535<br />

Infektdiagnostik A 533<br />

infektiöse Eiweiûpartikel A 537<br />

infektiöse RNA A 536<br />

infektiöse Viruspartikel A534<br />

Infektion, lysogene A535<br />

±, lytische A 532, A 535<br />

Infektionen A 320, A516±518, A523,<br />

A 538, A 578, B131, C18, C69, D 100<br />

±, Asthmagenese D143<br />

±, asymptomatische A517f<br />

±, bakterielle A 308<br />

±, chronische C72<br />

±, Epilepsien D150<br />

±, gramnegative Bakterien A 320<br />

±, grippale D 141<br />

±, iatrogene A517<br />

±, Impfprogramme D 186<br />

±, Krebsausbreitung D 164<br />

±, Leukocytose A523<br />

±, opportunistische C74<br />

±, Pilze A 538<br />

±, unspezifisches Abwehrsystem C18<br />

Infektionsabwehr A 432<br />

Infektionserreger C35<br />

Infektionskrankheiten A 436, A 515,<br />

A 517f, A 520, C78<br />

±, chronische A 565<br />

±, Erreger A 515<br />

±, G-Proteine A 436<br />

±, Pathogenese A 515<br />

±, Symptomatik A 518<br />

±, Wirtsfaktoren A518<br />

Infertilität C503, C556<br />

±, männliche C519<br />

±, Stress D 10<br />

Inflationsreflex C286<br />

Influenz A18<br />

Influenza-Polymerase A 537<br />

Influenzaviren A 535f<br />

Information, genetische A 311, A 314,<br />

A 530<br />

± ±, Austausch A 530±532<br />

± ±, Speicherung A 311<br />

± ±, Weitergabe A311<br />

±, sensorische B 176<br />

± ±, Verarbeitung B176<br />

±, visuelle B284f, B524<br />

± ±, handlungsorientierte Verarbeitung<br />

B285<br />

± ±, kortikale Verarbeitung B284f<br />

Informationen, Abruf B132<br />

±, Encodierung B132<br />

±, prozedurale D 137<br />

±, sensorische D 137<br />

Informationsaustausch A451, D 111<br />

±, interhemisphärischer B107<br />

±, zellulärer A421<br />

Informationsbedürfnisse D112f<br />

Informationsdefizite D 113<br />

Informationsfluss, intrakortikaler B109<br />

Informationsgesellschaft D 104<br />

Informationsrecht D35<br />

Informationsspeicherung, stufenweise<br />

B129<br />

Informationssuche D 137<br />

Informationstechnologien D104<br />

Informationsübertragung, vielzellige<br />

Organismen C79<br />

Informationsverarbeitung B105, B110,<br />

B153f, B173<br />

±, afferente B105<br />

±, cerebrale B154<br />

±, intrakortikale B109f<br />

±, intralaminäre B109<br />

±, kognitive Prozesse D50<br />

±, modulare Organisation B153<br />

±, parallele B110, B134<br />

± ±, Gedächtnis B 134<br />

±, Prinzipien B173<br />

±, Problemlösung D 61f<br />

±, serielle B110<br />

±, subliminale D 47<br />

±, visuelle B279<br />

±, vorbewusste D48<br />

Informationsverarbeitungstheorien D 61<br />

Informationsvergleich, binauraler B243<br />

Informationsvermeidung D 137<br />

informed consent D 35<br />

Infrarotplethysmographie D135<br />

Infrarotsensoren B169<br />

Infrarotstrahlung A 14, A24f<br />

Infraschall A23<br />

±, Tastsinn B225<br />

Infundibulum B77, B321, B391, B493f,<br />

C83f, C536<br />

Infundibulum ethmoidale B497, C237<br />

Infundibulum tubae uterinae C537<br />

Inguinalregion, Blutversorgung C186<br />

Inhalation A 540<br />

±, pathogene Pilzsporen A 540<br />

Inhalationsanästhetika C434<br />

Inhalationsnarkotika A 64, A 66<br />

Inhaltsaspekt D 111, D115<br />

Inhaltsvalidität D31f<br />

Inhibin C518, C536, C551<br />

Inhibiting-Hormone B9, B93, C82f<br />

Inhibition, homonyme B517<br />

±, laterale B241, B287f<br />

±, rekurrente B517<br />

±, reziproke B516f<br />

±, synaptische B51<br />

Inhibitor-Enzym-Komplex A126<br />

inhibitorische Proteine A 366<br />

±, Transkriptionsfaktoren A 366<br />

inhibitorische Synapsen, GABAerge B175<br />

Inhibitorkonstante A 126<br />

Inhibitorproteine A 480<br />

±, Cyclin-Cdk-Komplexe A 480<br />

Initialreaktion A72<br />

Initiation A 347, A 354, A 389, A 393<br />

±, Cap-unabhängige A 391<br />

±, eukaryontische A393<br />

± ±, Inhibierung A 393<br />

±, Hemmung A 393<br />

Initiationsfaktoren A325, A 390f, A 393<br />

±, Phosphorylierung A393<br />

Initiationskomplex A394<br />

30S-Initiationskomplex A 390<br />

80S-Initiationskomplex A 391<br />

Initiationsproteine A324<br />

±, Bindungsstellen A 324<br />

Initiator, ribosomaler (rInr) A360<br />

Initiator-Caspase A 483<br />

Initiatorelement (IRN) A 352<br />

Initiatormethionin A 109<br />

Initiator-tRNA A 385, A 389±391<br />

Injektion A 516<br />

±, intramuskuläre B429f<br />

INK4 A371, A 481<br />

INK4-Gen A371, A 379<br />

±, Inaktivierung A 371<br />

INK4-Genlocus A 379<br />

INK4b-Gen A 482<br />

Inklination B405<br />

Inkohärenz D 160<br />

Inkontinenz D 165<br />

±, anale D 122<br />

±, fäkale D 165<br />

±, urinale D165<br />

Innenband B436<br />

Innenmembran, mitochondriale A80,<br />

A195, A 403<br />

± ±, Proteintransport A 403<br />

± ±, Tim-Proteine A 403<br />

± ±, Translokatorproteine A 200<br />

± ±, Transportsysteme A 196<br />

Innenohr A 468, B103, B171, B207,<br />

B226±230, B233, B236, B 324<br />

±, Aufbau B227, B229<br />

±, Embryogenese B227<br />

±, Entwicklung B209, B227, B230<br />

±, Gefäûversorgung B228<br />

±, mechanoelektrische Transduktion B233<br />

±, Sensitivität B236f<br />

Innenohrschäden B244<br />

Innenohrschwerhörigkeit A 455<br />

Innenohrstörungen B231<br />

Innenrotator B411<br />

Innenschielen B269<br />

Innenwiderstand A 19, B171<br />

Innenzone C454f, C469<br />

innere Mitochondrienmembran A80,<br />

A177, A 254, A575<br />

±, Translokatorproteine A 200, A 575<br />

±, Transportsysteme A 196<br />

Innervation, efferente autonome C110<br />

±, innere Organe C110<br />

±, parasympathische C104<br />

± ±, Entwicklung C104<br />

±, segmentale sensible B68<br />

±, sympathische C171<br />

± ±, Koronararterien C171<br />

Innungskrankenkassen D 180<br />

Inosin A 295f, A301f, A 383<br />

Inosin-5©-monophosphat (IMP) A 300<br />

Inositol A 272, A441<br />

±, Erhöhung der intrazellulären<br />

Osmolarität C494<br />

Inositolphosphatide A 224<br />

Inositol-3-phosphat-Kinase A 190<br />

Inositol-1,4,5-trisphosphat (IP3) A 224,<br />

A233, A 274f, A 423±425, A 428f, A435,<br />

A441f, B28, B48, B139, B202, B306,<br />

B313, B 385f, C24, C80f, C205f, C327,<br />

C344<br />

±, Second Messenger A224<br />

Inositol-1,4,5-trisphosphatrezeptoren<br />

(IP 3R) A 442f<br />

Inositol-Phospholipid-Signalweg A 460<br />

Inotropie C164, C166, C172<br />

±, myokardiale C168<br />

±, negative C173<br />

±, positive C 151, C165, C173, C439<br />

± ±, Schlagvolumen C165<br />

±, reduzierte C175<br />

Insekten A 517<br />

Insektivoren A 577<br />

Insektizide B34<br />

Insel B93, B151, B203, B303f<br />

Inselorgan C375<br />

Inselrinde B97, B311, C117<br />

±, Somatotopie C117<br />

±, vegetative Reaktionen C117<br />

±, Verbindungen C117<br />

Inselzellen C380<br />

in-sensu-Desensibilisierung D 157<br />

Insert A 545<br />

Insertio B411<br />

299


300<br />

Insertionen A378, A 386, A492, A 501,<br />

A 504, A 506, A 556, A 558<br />

±, Mutationen A 386<br />

inside-first-outside-last-Muster B110f<br />

Inside-out-Signalling B348, B358<br />

in-situ-Hybridisierung A 79, A81, A 336,<br />

B305<br />

±, Nucleinsäuren A 81<br />

Insomnien D 168<br />

±, psychiatrische Erkrankungen B122<br />

Inspiration B410, B412, C130, C202,<br />

C251±253, C257, C261<br />

±, Brustatmung C252<br />

±, frustrane C265<br />

±, Mm. scaleni B412<br />

±, Sympathikotonus C257<br />

±, Verformung des Thorax C252<br />

±, Zwerchfell C130<br />

Inspirationskapazität C254f<br />

Inspirationsmuskulatur C252<br />

Inspirationsneurone C119<br />

Inspirationsschleife C265<br />

inspiratorische Muskeln C252<br />

inspiratorische Neurone C222, C285f<br />

inspiratorisches Reservevolumen C254f<br />

±, Definition C255<br />

Instabilität, chromosomale D 163<br />

Instanzen, intrapsychische D 16<br />

Instinktbewegung D 70<br />

Instinkte D 69<br />

Instinkthandlung D 70<br />

Instinktkette D70<br />

Institutionen, gesellschaftliche D 116<br />

Instrumentalität D88<br />

Instrumentennavigationsprogramme<br />

B509<br />

Insuffizienz, aktive B411, B479<br />

±, passive B 411<br />

Insula B93, B204, B216, B311<br />

Insulin A 90, A 94, A 102, A 186, A188±190,<br />

A 258f, A 263, A398, A 414, A422, A 432,<br />

A 446, A 561, B142f, C79f, C82f, C93±96,<br />

C166, C356f, C 377, C393, C401,<br />

C403±406, C496f, C551<br />

±, anabole Effekte C96<br />

±, Blutzuckerregulation C82<br />

±, BMI C406<br />

±, B-Zellen C94<br />

±, Disulfidbrücken A 94<br />

±, Fettsäuremetabolismus A258<br />

±, Freisetzungsreiz C357<br />

±, Funktion A 90<br />

±, Glucosekonzentration A190<br />

±, Glycogensynthese A186<br />

±, Hauptwirkung C357<br />

±, Kaliumplasmakonzentration C497<br />

±, Kalottenmodell A102<br />

±, Oberflächendarstellung A 102<br />

±, Prozessierung C95<br />

±, Regulation des Blutzuckerspiegels C93<br />

±, rekombinantes A543<br />

±, Sezernierung A 398<br />

±, Struktur A 94, A 102<br />

±, Syntheseort C357<br />

±, Triglyceridaufbau A258<br />

±, Wirkorte A 432<br />

insulinabhängiger Diabetes A 191f, C96<br />

insulinähnliche Wachstumsfaktoren s. IGF<br />

insulinartige Wachstumsfaktoren s. IGF<br />

Insulinmangel A 255, C96, C497<br />

Insulinmangeldiabetes, Hyperkaliämie im<br />

EZR C496<br />

Insulin-Promotor-Faktor (IPF) A332<br />

±, Mutationen A 332<br />

Insulinresistenz A255, A 259, A268, A 332,<br />

A 433f<br />

Insulinrezeptor C81, C96<br />

Insulinrezeptoren (IR) A190, A 192, A249,<br />

A 422, A 426, A 432, A 446, A 449<br />

±, Dissoziationskonstante A 422<br />

±, Phosphorylierung A 446, A 449<br />

±, Tyrosin-Kinase A 432<br />

Gesamtregister A±D<br />

Insulinrezeptor-Gen A 434<br />

±, Defekte A 434<br />

Insulinrezeptorsubstrat-1 (IRS-1) A 432f,<br />

A 441, A 449<br />

Insulinsekretion, Glucosekonzentration<br />

C96<br />

±, Regulation A242<br />

Insulinsensitivität C407<br />

Insulin-Sensitizer A263<br />

Insulinsignale A 432, A434, A 449<br />

±, IRS-1-abhängige A 433<br />

±, langfristige A 433<br />

±, Regulation A449<br />

Insulinsignalkaskade A 432<br />

Insulinsignalweg A433<br />

±, Diabetes A 433<br />

Insulinsubstitution D 139<br />

Insulinsynthese A432<br />

insulinunabhängiger Diabetes A 192<br />

Insulinwirkung, Störung C96<br />

Insulitis C96<br />

Insulte, kardiovaskuläre D148<br />

±, kognitive Störungen D 148<br />

±, sensomotorische Defizite D 148<br />

Integral A 4<br />

integrale Membranproteine A 106f,<br />

A 236±239, A 452, A467, A 473, A520<br />

±, Anheftung A 467<br />

±, Aufbau A 238<br />

±, Aufgaben A 237<br />

Integrasen A337, A 509, A537<br />

±, Retroviren A 509<br />

Integration A 530, B49, B176<br />

±, bilaterale visuelle B161<br />

±, sensorische B176, B291<br />

±, stereognostische B161<br />

Integrationsdruck, europäischer D 183<br />

a1b1-Integrin B346<br />

a 6b 4-Integrin A 459<br />

b3-Integrin A 460<br />

Integrine A 444, A 447, A 451±453,<br />

A 458±460, A 467, A535, B331, B333,<br />

B340, B347f, B358, B392, C 17f, C24,<br />

C459<br />

±, Affinität A 447<br />

±, Aktivierung A 460<br />

±, Aufgaben B348<br />

±, Coxsackie-Virus A 535<br />

±, intrazellulärer Teil A 447<br />

±, Liganden A447, B348<br />

±, Matrixrezeptoren B347<br />

±, Struktur B348<br />

b 1-Integrine C17f<br />

b2-Integrine C17f<br />

b 3-Integrine C388<br />

Integrinfamilie B358<br />

b 1-Integrinfamilie B358<br />

Integrin-Protein-Komplexe A 460<br />

Integrinrezeptoren B341, B348, B353<br />

±, Aggregation B348<br />

Integument B420f<br />

intelligentes Verhalten A 578<br />

Intelligenz D30, D149<br />

±, Altersabfälle D 165<br />

±, fluide D95, D 165<br />

±, kristalline D 95, D 165<br />

±, mechanische D 95<br />

±, Modell dualer Prozesse D95<br />

±, pragmatische D95<br />

Intelligenzleistungen, Altersabhängigkeit<br />

D96<br />

Intelligenzquotient D 30, D 32<br />

Intensitätsaspekt, Störung B127<br />

Intensitätsunterschiedsschwelle B225<br />

Intensivmedizin D 137<br />

Intensivmediziner D 118<br />

Intensivpatienten, Störungen des Säure-<br />

Basen-Haushalts C498<br />

Intentionstremor B529<br />

Interaktion D 111<br />

±, soziale D 80<br />

±, visuell-vestibuläre B220<br />

Interaktionschromatographie, hydrophobe<br />

A 113<br />

Interaktionskompetenz D 109<br />

Interaktionspartner D82<br />

interaurale Pegeldifferenzen (ILD) B241f<br />

interaurale Zeitdifferenzen (ITD) B241f<br />

intercalierende Agenzien A 504<br />

intercalierende Farbstoffe A 505<br />

Interdigitationen, basale B317<br />

Interessen D 77<br />

±, ständische D 101<br />

Interferenz D 49, D 51<br />

Interferenzkontrastmikroskope A 28, A 78<br />

Interferometrie A 25<br />

Interferon-1b B3<br />

Interferon-g C57, C62, C64, C 66, C69,<br />

C73, C572<br />

±, Funktion C62<br />

±, Produzentenzellen C62<br />

±, Wirkung C 66<br />

±, Zielzellen C62<br />

Interferone (IFN) A 111, A 364, A 393,<br />

A445, A 561, C63, C434<br />

Interferonrezeptoren A 425<br />

Interfollikulärregion C42f<br />

Intergenic Spacers (IGS) A360<br />

Interhemisphärenspalt B522<br />

Interkonversion A 131, A186<br />

±, Schlüsselenzyme A 131<br />

interkonvertierbare Enzyme A 109, A 131<br />

Interkostalarterien C338, C568<br />

Interkostalmuskulatur B397, B410, B422<br />

±, Gefäûversorgung B422<br />

Interkostalnerven C119<br />

Interkostalvenen B402<br />

Interleukin-1 A522f, B352<br />

Interleukin-3 A111<br />

Interleukin-6 A522<br />

Interleukine (IL) A434, A 445, A485, C9,<br />

C17, C63<br />

Intermediärfilamente (IF) A 77, A 79, A 81,<br />

A97f, A 453, A456, A 459, A463f, A 472,<br />

A474, B6, B325, B 372<br />

Intermediärfilamentproteine (IFPs) A 463,<br />

A472±474, B7<br />

±, Isoformen A473<br />

±, Klassen A474<br />

±, Molekülstruktur A 472<br />

±, Phosphorylierung A 474<br />

±, Vorkommen A 474<br />

Intermediärfilamentsystem A 455, A 458<br />

±, Zell-Matrix-Kontakte A458<br />

Intermediärsinus C40<br />

Intermediärstoffwechsel A 136, A 286,<br />

A572, C360, C367<br />

±, Schlüsselverbindungen A 187f<br />

±, Substrate C360<br />

Intermediärzellen C546<br />

Intermediärzone B63, B110<br />

Intermediate Junctions A453, A 455<br />

±, Adaptorproteine A 455<br />

±, molekularer Aufbau A 455<br />

±, Morphologie A 455<br />

Intermediate-Density-Lipoproteine s. IDLs<br />

Intermembranraum A 80, A 195, A 197,<br />

A403<br />

±, Proteinimport A403<br />

±, Protonenkonzentration A 197<br />

Internalisierung D 83f<br />

International Classification for Mental<br />

Diseases (ICD-10) D 154<br />

Internationales Einheitensystem (SI) A3,<br />

A44, A 128<br />

Interne-Konsistenz-Reliabilität D 31<br />

Interneurone B4, B6, B46, B61, B135,<br />

B174, B 202f, B280, B303, B524<br />

±, GABAerge B18, B176<br />

±, inhibitorische B110, B174<br />

± ±, spinale B517<br />

±, sensorische B61<br />

internodale Kapazität B24<br />

internodaler Widerstand B24


internodales Segment, absolute<br />

Segregation B23<br />

±, Axon B23<br />

±, elektrische Kenndaten B24<br />

Internodium, Ranvier-Schnürringe B12<br />

Internus B418<br />

Internusaponeurose B419<br />

Interozeption D177<br />

Interphalangealgelenk, distales (DIP),<br />

Flexion B475<br />

±, Hyperextension B475<br />

±, proximales (PIP), Flexion B475<br />

Interphalangealgelenke, Scharniergelenke<br />

B475<br />

Interphase A 338, A 472, A 477, A 479,<br />

A 491, C 513<br />

Interphasechromatin A 341<br />

Interphasechromosomen A 341<br />

Interphasekern A 80, A 491<br />

Interpreter, linkshemisphärischer B163<br />

Inter-Rater-Reliabilität D 31<br />

Inter-Rollenkonflikte D 89, D 117f<br />

Interrupt D 51f<br />

Intersectiones tendineae B 417, B419<br />

Intersegmentalarterie C187<br />

Interstitium C3f, C190, C213, C215f,<br />

C474, C476<br />

±, Eiweiûkonzentration C215<br />

±, hydrostatischer Druck C216<br />

Intervaginalspalt B257<br />

Intervall, freies C 290f<br />

Intervallskalen D 30<br />

Interventionsstudien D 187f<br />

Interview D29, D119±121<br />

interzelluläre Adhäsionsmoleküle C18<br />

interzelluläre Adhäsionsstrukturen B327<br />

Interzellulärspalt B12<br />

Interzeption C559<br />

Intestinum tenue C347<br />

Intimaduplikatur C193<br />

Intimafalten C192<br />

Intoxikationen B130<br />

intrafusale Muskelfasern B513f<br />

intrafusale Muskulatur B182<br />

intrakortikale Informationsverarbeitung<br />

B109f<br />

intrakortikaler Informationsfluss B109<br />

intrakranielle Ableitungen B113f<br />

±, räumliche und zeitliche Auflösung<br />

B114<br />

intrakranielle Drucksteigerung, Papillenödem<br />

B279<br />

intrakranielle Selbstreizung (ICSS) B147<br />

intralaminäre Informationsverarbeitung<br />

B109<br />

intramuskuläre Injektion B429f<br />

intraneurale Mikrostimulation B197<br />

intraokulare Entzündungen B267<br />

intraokulare Kunststofflinse B270<br />

intraperiod line B11f<br />

Intra-Rollenkonflikte D 89, D 117f<br />

intraspinale Verbindungen B518<br />

Intravasalraum C4, C491<br />

intravesikaler Druck B181, C488<br />

intrazelluläre Acidose C291<br />

intrazelluläre Acyl-CoA-Transporter A 143<br />

intrazelluläre Adaptorproteine A 453<br />

intrazelluläre Bakterien, Zerstörung C69<br />

intrazelluläre Botenstoffe A231<br />

intrazelluläre Calciumkonzentration<br />

A 435, A 439, B137, B273, B313, C 327<br />

intrazelluläre Calciumoszillationen C556<br />

intrazelluläre Calciumsignale, metabotrope<br />

Glutamatrezeptoren B53<br />

intrazelluläre cAMP-Konzentration A 277<br />

intrazelluläre Chloridkonzentration C492<br />

intrazelluläre Cholesterinkonzentration,<br />

Regulation A 266<br />

intrazelluläre Flüssigkeit (IZF), mittleres<br />

Volumen C492<br />

intrazelluläre Hormonrezeptoren A 334f<br />

intrazelluläre Kaliumkonzentration B15<br />

intrazelluläre Kompartimente A518<br />

intrazelluläre Kompartimentierung A189<br />

intrazelluläre Natriumkonzentration<br />

C492<br />

intrazelluläre Signalkaskaden B47f, B171<br />

intrazelluläre Signalnetzwerke A 424<br />

intrazelluläre Signalproteine B29<br />

intrazelluläre Signaltransduktionskaskade<br />

A 424<br />

intrazelluläre Signaltransduktoren A274<br />

intrazelluläre Signalverstärkungskaskaden,<br />

Bittergeschmack B313f<br />

±, Phototransduktion B273<br />

±, Süûgeschmack B313f<br />

intrazelluläre Signalweitergabe A 421<br />

intrazelluläre Ströme B114<br />

intrazelluläre V-Typ-ATPasen A246<br />

intrazellulärer Calciumspeicher A 442<br />

intrazellulärer cAMP-Spiegel A 433<br />

intrazellulärer pH-Wert C498<br />

intrazellulärer Proteintransport A397<br />

intrazellulärer Purinspiegel A 297<br />

intrazellulärer Transport A470<br />

intrazellulärer Vesikeltransport A 441<br />

intrazellulärer Widerstand B21f<br />

intrazelluläres Milieu A231<br />

Intrazellulärraum (IZR) B13, C491f, C494,<br />

C496<br />

±, Kaliumkonzentration C496<br />

±, Volumenkontrolle C492<br />

Intrinsic Factor A294, C343, C345, C392<br />

±, Mangel C392<br />

±, Sekretion C345<br />

intrinsischer Faktor (IF) C412<br />

Intromission B146<br />

Introns A331f, A 374±377, A 562, A 573,<br />

A 576<br />

±, codierende Bereiche A 377<br />

±, konservierte Sequenzmotive A 375<br />

±, Länge A 331<br />

±, lassoähnliche Struktur A375f<br />

±, Mutationen A 376<br />

±, Verzweigungsstellen A 376<br />

Introspektion D6<br />

Introversion D 77<br />

Intumescentia cervicalis B66f, B69<br />

Intumescentia lumbalis B67, B69<br />

Intumescentia lumbosacralis B66<br />

Inulin C464<br />

Invaginationen, basale B317<br />

Invasion C557<br />

Invasion eines Einzelstrangs A509f<br />

Inversion A 492f<br />

Invertase A 156<br />

Invertseifen A 67<br />

Invertzucker A 156<br />

in-vitro-Fertilisation (IVF) C557<br />

in-vitro-Mutagenese A560<br />

in-vivo-Desensibilisierung D157<br />

in-vivo-Gentransfer A565<br />

Involucrin B321, B390<br />

Involution C37<br />

Inzestschranke B308<br />

Inzidenzrate D185<br />

Iod A147f, C87f, C395, C397<br />

±, Bedarf A 147<br />

±, empfohlene Zufuhr C395<br />

±, Funktion C395<br />

±, Funktionen A 147<br />

±, Mangelsymptome C395<br />

±, Schilddrüsenhormonsynthese A 148<br />

±, toxischer Bereich C395<br />

±, Vorkommen C395<br />

Iodacetat A 169<br />

Iodaufnahme A437<br />

Iodid A289<br />

±, aktiver Na + -gekoppelter Transport C88<br />

Iodierung, Tyrosylreste C88<br />

Iodmangel A 147f<br />

Iodmangelstruma C89<br />

Iodoperoxidase A 289<br />

±, Antikörper C88f<br />

Iodwasserstoff A 45<br />

Ionen A 32, A 37<br />

±, anorganische A 234, A434<br />

±, essentielle A 532<br />

± ±, Bakterienzelle A 532<br />

Ionenaktivität A 16<br />

Ionenaustausch, aktiver B7<br />

Ionenaustauschchromatographie A 112f<br />

Ionenaustauschzellen B207<br />

Ionenbindungen A37, A 39, A 94, A 451<br />

Ionen-Dipol-Wechselwirkungen A 38,<br />

A40f<br />

Ionenfluss B14<br />

Ionengleichgewichte A 235<br />

Ionengradienten B15, B320<br />

±, Zusammenbruch B15<br />

Ionenhomöostase, Aufrechterhaltung<br />

C148<br />

±, zelluläre C167<br />

± ±, Aufrechterhaltung C167<br />

Ionenkanal, hitzeempfindlicher B171<br />

Ionenkanalaktivität B17<br />

Ionenkanalblocker B105<br />

Ionenkanäle A103, A 240f, A425f, A 435,<br />

A437f, A 440, B5, B7±9, B14±20, B22,<br />

B42, B137, B171, B234, C105, C157,<br />

C206, C 498<br />

±, Aktivierung A435<br />

±, amiloridsensitive B314<br />

±, cAMP/cGMP-aktivierte B305<br />

± ±, Calciumsensibilität B305<br />

± ±, Offenwahrscheinlichkeit B305<br />

±, differentielle Expression B18<br />

±, Einteilung A 241<br />

±, Einzelkanalstrom B16<br />

±, Endothelzellen B7<br />

±, genetische Defekte B22<br />

±, glatte Gefäûmuskulatur C206<br />

±, Inaktivierung B171<br />

±, Ionenselektivität B18<br />

±, Konformationsänderungen B16<br />

±, ligandenaktivierte B46<br />

± ±, Purine B46<br />

± ±, Serotonin B46<br />

±, ligandengesteuerte B42<br />

±, mutationsbedingte Krankheiten A241<br />

±, neurale Membran B16<br />

±, Offenwahrscheinlichkeit B16f<br />

±, Pharmaka B20<br />

±, physikalisch aktivierbare B170<br />

±, Rezeptoren A426<br />

±, Selektionsfilter A 241<br />

±, Sensor A 241<br />

±, spannungsabhängige B31, B171<br />

±, spannungsabhängiges Schaltverhalten<br />

B19<br />

±, Spannungsempfindlichkeit A 241<br />

±, spannungsgesteuerte B23<br />

±, Steuerung B42<br />

±, strukturelle Klassifizierung A 240<br />

±, unterschiedliche Expression C157<br />

±, Widerstand B15<br />

Ionenkanalexpressionsprofil B17<br />

Ionenkanalrezeptoren, Agonisten B44<br />

±, allosterische Liganden B44<br />

±, Antagonisten B44<br />

±, nicotinischer Acetylcholinrezeptor B44<br />

±, Pharmakologie B44<br />

Ionenkonzentration, extrazelluläre B 14<br />

±, intrazelluläre B14<br />

Ionenkonzentrationsgradienten B14f<br />

Ionenmilieu B 8, C179<br />

±, extrazelluläres B7<br />

Ionenpermeabilität A379, B14<br />

±, selektive B14±16<br />

Ionenpumpen C167<br />

±, elektrogene B15<br />

±, transmembranäre A 103<br />

Ionenreaktionen A 70<br />

Ionenselektion, Mechanismen B19<br />

Ionenselektivität B17, B50<br />

±, Transmitterwirkung B50<br />

301


302<br />

Ionenströme B36, B235<br />

Ionentransport, aktiver C13<br />

Ionentransporter B9<br />

Ionenverbindungen A 47<br />

Ionisationsdetektoren A 31<br />

Ionisationskammer A 31<br />

ionische Bindung A37, A39, A 94<br />

ionische Wechselwirkungen A 94, A356,<br />

C48<br />

ionisierende Strahlung A 29f, A 504,<br />

A 510, D 162<br />

±, DNA-Schädigung A 504<br />

±, Wirkung A 30<br />

±, Zellschäden A30<br />

Ionisierungsenergie A11<br />

a-Ionon B309<br />

Ionophore A 84<br />

IP3 s. Inositol-1,4,5-trisphosphat<br />

IP 3-Rezeptoren B385<br />

IpaB (invasion plasmid antigen B) A 419<br />

IPSC (inhibitory postsynaptic current), Umkehrpotential<br />

B50<br />

IPSPs (inhibitorische postsynaptische Potentiale)<br />

B50, B54, B111<br />

IPTG s. Isopropyl-b-D-thiogalactosid<br />

IR s. Insulinrezeptor<br />

IRAK A524<br />

IRE1 A 412<br />

IRE-Bindungsproteine A146<br />

IRES (internal ribosome entry site) A331,<br />

A 391<br />

Iris B 84, B254±258, B260<br />

Irismuskulatur B384<br />

Irisstroma B257, B260<br />

IRP (iron regulatory protein) A 176<br />

IRP (iron response element binding<br />

protein) A394<br />

irreversible Hemmung A126<br />

irreversible Reaktionen A43f<br />

Irritanzrezeptoren C286<br />

±, Bronchien B180<br />

Irritation B180<br />

Irritationssensoren B197<br />

IRS-1 s. Insulinrezeptorsubstrat-1<br />

IRS-1-abhängiges Insulinsignal A 433<br />

IRS-1-Gen A 434<br />

±, Polymorphismus A 434<br />

Ischämie A191, A 211, B54, B109, C115,<br />

C175, C222, C290, C411<br />

±, Adenosin C175<br />

±, cerebrale B41, C285<br />

±, fokale cerebrale B105, B115<br />

±, globale cerebrale B115<br />

Ischämieareale C157<br />

±, Kollateralkreisläufe C187<br />

Ischämiephase C543f<br />

Ischämieschutz C150<br />

ISCN (International System for Human<br />

Cytogenetic Nomenclature) A 491<br />

ISCN-Nomemklatur A 491<br />

Isoagglutinine, Entstehung C15<br />

Isoakzeptoren A 386<br />

Isobutan A 61<br />

Isobutanal B307<br />

Isocapronaldehyd A 268f<br />

Isocitrat A 176<br />

±, oxidative Decarboxylierung A 177<br />

Isocitrat-Dehydrogenase A176f, A 189<br />

±, Aktivatoren A 176<br />

±, Inhibition A 176<br />

±, Isoformen A 177<br />

Isoelektrische C157, C160<br />

isoelektrischer Punkt A 87<br />

±, Alanin A 87<br />

±, Asparaginsäure A 87<br />

±, Lysin A 87<br />

Isoenzyme A 103, A559<br />

±, Nachweis A 115<br />

Isoenzymmuster A103, A 170<br />

±, Krankheitsbilder A 103<br />

±, Lactat-Dehydrogenase A 170<br />

Isoformen A103, A 168, A170<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Creatin-Kinase (CK) A 103<br />

±, Lactat-Dehydrogenase A 103<br />

Isofrequenzlinie B243<br />

Isoionie C4<br />

Isokortex B97, B105<br />

±, cerebraler B107<br />

isokortikale Areae B106<br />

Isolation, genetische A574<br />

±, reproduktive A 574<br />

±, soziale D 93, D 96<br />

Isolatorelemente A 371f<br />

±, Funktion A 372<br />

Isolatoren A18<br />

Isoleucin A 85f, A262, A 287, A292f, B20,<br />

C397<br />

Isoluminanz B 288<br />

Isomaltase A 162<br />

Isomaltose A161<br />

Isomerasen A 128f, A 261<br />

Isomerie, Definition A 61<br />

±, optische A61<br />

Isoniazid C 412<br />

N 6 -Isopentenyladenosin A383<br />

Isopeptidbindung C28<br />

Isophonlinien B225<br />

Isopren, aktives A 220, A 264<br />

±, Polymerisation A 220<br />

Isoprenalin C 107<br />

Isoprenderivate A 220<br />

±, Farnesylgruppen A 414<br />

Isopreneinheiten A 138<br />

Isoprenoide A 107<br />

Isoprenylierung A 563<br />

Isoprenylpyrophosphat A 220, A 264f<br />

Isopropyl-b-D-thiogalactosid (IPTG) A 350f<br />

Isoprotenerol A437<br />

Isotope A 11, A 33<br />

±, instabile A 33<br />

Isotopendilution C399<br />

Isovaleriansäure B307<br />

Isovaleryl-CoA A288<br />

Isthmus B61, B508, C87, C537f<br />

Isthmus aortae C135<br />

Isthmus faucium C239, C241±243, C321,<br />

C334<br />

Isthmus tubae uterinae C537<br />

Isthmus uteri C538f<br />

Istwert C82<br />

ITAM C56<br />

ITD (interaural time differences) B241f<br />

Ito-Zellen C366±368<br />

±, Funktionen C368<br />

±, Klinik C368<br />

±, Sphinktereigenschaften C366<br />

IUBMB A 128<br />

IUPAC A128<br />

IVF s. in-vitro-Fertilisation<br />

I-Zellen C345, C354, C380<br />

I-Zell-Krankheit A415<br />

IZR s. Intrazellulärraum<br />

Jackson-Weiss-Syndrom C586<br />

J<br />

Jacob, F. A 350<br />

Jacobson-Organ B302<br />

JAK/STAT-Kaskade A445<br />

JAK/STAT-Signaltransduktionsweg<br />

±, Genaktivierung A 364<br />

A 364<br />

JAK-Kinasen (JAKs, Janus-Kinasen)<br />

A 425, A 444f<br />

A 365,<br />

James-Lange-Theorie D66<br />

Ja-Reaktion D 40<br />

Ja-Sager D 40<br />

Ja-Sage-Tendenz D 34<br />

Java-MenschA 579<br />

Jeffress-Modell B241<br />

Jejunostomie C410<br />

Jejunum A162, A 516, C293, C295,<br />

C297±299, C 305f, C345, C347, C351,<br />

C354, C384±386, C391, C411<br />

±, Meso C299<br />

±, passive Permeabilität C384<br />

±, Porengröûe der Tight Junctions C384<br />

±, Potentialdifferenz C384<br />

±, transepithelialer Widerstand C384<br />

±, Wasserrückresorption C385<br />

Jejunumsekret C385<br />

Jetlag B124<br />

JH-Segmente, Anzahl C49<br />

J-Kette C47f, C328<br />

jnd s. just noticable difference<br />

JNK (c-Jun-N-terminale Kinase) A362f,<br />

A431<br />

Jochbein B487±489, B495, B497<br />

±, Impressionsfraktur B487<br />

Jochbogen B496, C323<br />

Joggen D 74<br />

Joining-Protein C328<br />

Jo-Jo-Effekt D 146<br />

Jonas, H. D 35<br />

JP (joining peptide) B39<br />

J-Reflex C286<br />

J-Rezeptoren C286<br />

J-Segmente A509, C49, C60<br />

±, Umlagerung C60<br />

Jucken B197f<br />

Juckreiz B197, C229, D 147<br />

Jucksensoren B197<br />

Juga alveolaris B 499<br />

Jugendalter, psychische Störungen D 86<br />

Jugendliche, Training C447<br />

Junctio anorectalis C382<br />

Junction-Potential, exzitatorisches C205<br />

Junctions A443, A 452<br />

±, myoendotheliale C181<br />

Jun-Familen A 362<br />

Jungfernhäutchen C507, C545<br />

junktionale Adhäsion A 452<br />

Junktionszone, dermoepidermale (DEJ)<br />

B392<br />

±, Funktionen B392<br />

just noticable difference (jnd) D38<br />

Justizwesen D116<br />

juveniler Diabetes A 191<br />

juxtaglomeruläre Epitheloidzellen<br />

C461±464, C479<br />

±, Reninfreisetzung C464<br />

±, Reninsynthese C461<br />

juxtaglomeruläre Zellen C224<br />

juxtaglomerulärer Apparat C461±464,<br />

C479<br />

±, sympathische Nervenfasern C463<br />

K<br />

K<br />

+ -Auswärtsgleichrichter C148<br />

K + -Cl ± -Cotransporter A243, A 248<br />

K + -Cl ± -Symport C471f<br />

Ka A50<br />

Kabel, biologisches B21f<br />

±, passive Aufladecharakteristik B21<br />

Kachexie C399, C408f<br />

±, Definition C408f<br />

Kaffee B41<br />

±, physiologische Effekte A 439<br />

Kahnbein B444, B446f, B472<br />

Kainat A 243, B44<br />

Kainatrezeptoren A 243, B44f<br />

±, Agonist B 44<br />

±, Antagonist B44<br />

Kalium B115, C4, C 171, C210f, C397,<br />

C399, C 465f, C496f<br />

±, Ausscheidung C 465<br />

±, glomeruläre Filtration C465<br />

±, pH-Regulation C496<br />

±, physiologische Funktionen C496<br />

±, Regulation C497<br />

±, transmembranäre Konzentrationsgradienten<br />

C466<br />

±, tubuläre Resorption C465<br />

±, tubuläre Sekretion C465<br />

±, Vasodilatation C171<br />

Kaliumausscheidung C482


Kaliumausstrom B378, C148<br />

Kaliumbestand, Kontrolle C496<br />

Kaliumbilanz C 496<br />

Kaliumcyanid A 69<br />

Kaliumeinstrom B8, B210<br />

Kaliumexkretion C98<br />

Kaliumfreisetzung, Hämolyse C497<br />

±, Verbrennungen C497<br />

±, Weichteiltraumen C497<br />

Kaliumgleichgewichtspotential B15, B36,<br />

B273, C147f<br />

Kaliumhaushalt C496f<br />

±, Pathophysiologie C497<br />

±, Regulation C482<br />

±, Störungen C497<br />

Kaliumhexacyanoferrat(III) A 55<br />

Kaliumhomöostase C98, C497<br />

±, Störungen C497<br />

Kalium-Ionen B7f, B36, B45, B137<br />

Kaliumkanäle A 240, B9, B17±19, B22,<br />

B42, B149, B183, B231, B313f, C147,<br />

C207, C210, C286, C326, C378, C386,<br />

C470, C474, C484, C492<br />

±, ATP-sensitive B19<br />

± ±, Aktivierung B19<br />

± ±, Funktion im ZNS B19<br />

±, Blockierung durch Protonen B314<br />

±, Ca 2+ -abhängige A 241, B19, B211,<br />

B236, C208<br />

±, Ca 2+ -aktivierte C205f<br />

±, einwärts gleichrichtende A 241f, B 19,<br />

C171, C206, C211<br />

± ±, Aktivierung B19<br />

± ±, Funktion im ZNS B19<br />

±, genetische Defekte B22<br />

±, im Nervensystem B19<br />

±, inaktivierende B 19<br />

± ±, Aktivierung B19<br />

± ±, Funktion im ZNS B19<br />

±, Inaktivierung B183<br />

±, molekulare Struktur B17<br />

±, Mutationen B231<br />

±, pH-sensitive C482<br />

±, rezeptorgesteuerte C153<br />

±, Selektivitätsfilter B18f<br />

±, spannungsabhängige B172, B211<br />

±, spannungsgesteuerte B17±20, B22f<br />

± ±, Aktivierung B19<br />

± ±, Blocker B20<br />

± ±, differentielle Expression B18<br />

± ±, Funktion im ZNS B19<br />

± ±, Offenwahrscheinlichkeit B18<br />

± ±, relative Segregation B23<br />

± ±, Struktur B18<br />

± ±, Untereinheiten B17<br />

±, Zellmembranen C492<br />

Kaliumkonzentration, extrazelluläre<br />

B14f, C211, C440, C496<br />

± ±, Anstieg C440, C496<br />

±, intrazelluläre B14f<br />

±, IZR C496<br />

Kaliumleitfähigkeit B385<br />

Kaliummangel C475, C496f<br />

±, muskulärer C447<br />

Kaliumpermeabilität B15±19<br />

±, Spannungsunabhängigkeit B19<br />

Kaliumplasmakonzentration, Insulin C497<br />

Kaliumpumpen, Mutationen B231<br />

Kaliumregulation C496<br />

Kaliumresorption C387, C467, C470<br />

±, Ileum C387<br />

±, Jejunum C387<br />

±, Kolon C387<br />

Kaliumretention C477, C497<br />

Kaliumsekretion C472, C474<br />

±, aldosterongesteuerte C497<br />

±, renale C496f<br />

Kaliumverluste, Magen-Darm-Trakt C497<br />

±, obligate tägliche C496<br />

Kaliumverteilung zwischen IZR und EZR<br />

C496<br />

Kaliurese A440<br />

Kallidin C211, C327f<br />

Kallikrein C26f, C30f, C327f<br />

Kallmann-Syndrom B309, C519<br />

Kallosotomie, therapieresistente<br />

Epilepsien B 161<br />

Kallus B 365, B370<br />

Kallusbildung B362<br />

Kalorienaufnahme und oxidativer Stress<br />

D 163<br />

Kalorimeter A13<br />

Kalottenmodell A 101<br />

Kälteabwehr C430<br />

Kälteadaptation, Erhöhung des Grundumsatzes<br />

C433<br />

Kältebelastung C431<br />

Kältegefühl C433<br />

Kaltempfindung B177, B182<br />

±, dauernde B183<br />

Kaltempfindungsschwelle B177<br />

Kälteschmerz B177<br />

Kältezittern C430f, C433, C435<br />

Kaltfasern B184, B186<br />

±, Entladungsrate B184<br />

±, statische Kennlinien B184<br />

Kaltpunkte B182<br />

Kaltrezeptoren C221f<br />

±, Entladungsraten B183<br />

±, Erregungsmechanismus B183<br />

±, Gesichtshaut C221<br />

±, kutane C430<br />

±, molekulare Mechanismen B182<br />

Kaltsinn B182f<br />

±, Reizauflösung B183<br />

Kaltspülung B 219<br />

Kaltwassertest D 123<br />

Kalzifikation B345<br />

Kambiumschicht B370, B410<br />

Kamera A27<br />

Kamm, apikaler epidermaler (AER) C585<br />

Kammer C142<br />

±, linke C162<br />

Kammerflattern C155<br />

Kammerflimmern C155, C435<br />

Kammermuskulatur C175<br />

Kammermyokard C162, C174<br />

±, Repolarisation C162<br />

Kammerschenkel C152, C154, C174<br />

±, Eigenfrequenz C154<br />

±, Erregungsübertragung C152<br />

±, linker C152<br />

±, rechter C152<br />

Kammerschenkelblock C154<br />

Kammerseptum, Pars membranacea C142<br />

Kammerwasser, Filtration B257, B260<br />

±, Zusammensetzung B260<br />

Kammerwinkel, Blockade B 260<br />

±, Feinstruktur B257<br />

Kampfgifte B34<br />

Kampf-oder-Flucht-Reaktion C103, C119<br />

Kanalaktivierung B20<br />

Kanäle A 234, A237, A 239f<br />

±, dehnungsempfindliche C206<br />

±, Funktionsschema A 239<br />

±, Gegensatz zu Transportern A 239<br />

±, ligandenabhängige A239<br />

±, ligandenaktivierte A240, B43<br />

±, ligandengesteuerte B17<br />

±, Öffnungszeiten A 239<br />

±, Sättigungsphänomene A 240<br />

±, spannungsgesteuerte B17, B22<br />

± ±, Dendriten B22<br />

±, Spezifität A 239<br />

±, Wechselzahl A 239<br />

Kanalhernie B421<br />

Kanalkapazität D49<br />

Kanalolithiasis B222<br />

Kanalopathien B22<br />

Kanalpore A 240<br />

±, Grundbauplan A 240<br />

Kanalproteine A 232, B196, C12<br />

Kanalsystem, tubuläres C461<br />

Kanamycin B237<br />

Kandelaberzellen B110, B280<br />

Kann-Normen D 83<br />

Kant, I. D35<br />

Kanten B294<br />

Kapazität A 20, A 235f<br />

±, elektrische A 19<br />

±, internodale B24<br />

±, Lipiddoppelschichten B15<br />

±, Messung A 236<br />

±, Zellmembranen A 20<br />

Kapazitation C555<br />

Kapazitäts-Widerstands-Element B15<br />

Kapillarabstand, Herzmuskel C288<br />

±, Hirnrinde C288<br />

±, Skelettmuskel C288<br />

Kapillaranordnung C191<br />

Kapillarblut C251, C279, C477<br />

±, Osmolarität C477<br />

Kapillardichte C191, C446<br />

±, funktionelle C212<br />

± ±, Herzmuskel C212<br />

± ±, Skelettmuskel C212<br />

± ±, Zunahme C212<br />

±, Zunahme C446<br />

Kapillardruck, hydrostatischer C232<br />

Kapillaren A 455, C180, C182, C189, C191,<br />

C197, C 200±202, C207, C 212f,<br />

C215±217, C272, C279f, C288<br />

±, Austauschfunktion C189<br />

±, diskontinuierliche C189f, C214<br />

± ±, Lücken C190<br />

± ±, Permeabilität C214<br />

±, Druckabfall C200<br />

±, Durchmesser C189<br />

±, Eiweiûkonzentration C215<br />

±, embryonale C560<br />

±, fenestrierte B9, C 83, C86, C93f, C109,<br />

C189f, C214<br />

± ±, Permeabilität C214<br />

±, Gesamtquerschnitt C191, C201<br />

±, Gesamtwiderstand C201<br />

±, hydrostatischer DruckC216<br />

±, kontinuierliche C189f, C213<br />

± ±, Durchlässigkeit C189<br />

± ±, Spalten C189<br />

± ±, Stoffaustausch C213<br />

± ±, Vorkommen C189<br />

±, mittlere Strömungsgeschwindigkeit<br />

C201<br />

±, peritubuläre C460<br />

±, Pleurablätter C254<br />

± ±, Druckverhältnisse C254<br />

± ±, Flüssigkeitsresorption C254<br />

± ±, Flüssigkeitssekretion C254<br />

±, Rekrutierung C 212<br />

±, SauerstoffpartialdruckC272<br />

±, single file flow C202<br />

±, sinusoidale C365<br />

±, Strömung C202<br />

±, Strömungsgeschwindigkeit C213<br />

±, Strömungswiderstand C200, C202<br />

±, Versorgungsgebiet C288<br />

Kapillarendothel B8, C146, C251, C279<br />

±, fenestriertes C434<br />

Kapillarendothelien A238<br />

±, P-Selectine A238<br />

Kapillarendothelzellen A 248<br />

kapillarer kolloidosmotischer Druck C495<br />

±, Abnahme C495<br />

Kapillarlänge C213<br />

Kapillarlumen C146, C201<br />

Kapillarnetz B256, C237, C251<br />

±, subkapsuläres C457<br />

Kapillarpassage C202<br />

±, Erythrocyten C202<br />

Kapillarpermeabilität C189, C217<br />

±, Erhöhung C217<br />

Kapillarschlingen B394, C462<br />

Kapillarsystem, peritubuläres C457<br />

Kapillarwand, Haupttransportwege C214<br />

Kapillarwiderstand C201<br />

Kapillarwirkung A 9<br />

303


304<br />

Kapitalismus D101<br />

Kaposi-Sarkom A561<br />

kappa-Locus, Keimbahnkonfiguration<br />

C50<br />

Kappenassay, animaler C579<br />

KAPs (keratinassociated proteins) B321<br />

Kapsel, innere B97, B522<br />

Kapseltypen A 527<br />

Kardia C335<br />

Kardiadrüsen, Lokalisation C343<br />

±, Schleimproduktion C343<br />

kardiale Aktionspotentiale, Formvariationen<br />

C154<br />

kardiale Arrhythmien C496<br />

±, Stimulation C166<br />

kardiale Mechanosensoren C223<br />

kardiale Myocyten B27f<br />

±, elektrische Synapsen B27<br />

kardiale Reflexe B180<br />

kardiale b-Rezeptoren C166<br />

kardiale Rhythmusstörungen C118<br />

kardiales Reizleitungsgewebe C 119<br />

Kardiasphinkter C121, C337f<br />

±, Öffnung C121<br />

±, Wringwirkung C337<br />

Kardinalvenen C125f, C187f, C365<br />

Kardiomegalie A 161, A187<br />

Kardiomyocyten C173<br />

Kardiomyopathie C396<br />

±, dilatative A 212f<br />

±, hypertrophische B377<br />

Kardioplegie C150<br />

Kardioplegieverfahren C168<br />

kardioplegische Lösungen C150<br />

±, Wirkprinzipien C150<br />

Kardiospasmus C338<br />

kardiovaskuläre Erkrankungen A145,<br />

A 501, D 161<br />

±, Variabilität der Überlebensrate D164<br />

kardiovaskuläre Insulte D148<br />

±, kognitive Störungen D148<br />

±, sensomotorische Defizite D148<br />

kardiovaskuläre Neurone C117<br />

kardiovaskuläre Probleme D137<br />

kardiovaskuläre Reflexe B180<br />

kardiovaskuläre Rhythmen C119<br />

Kardioversion C155<br />

Kardioverterdefibrillator, implantierbarer<br />

(ICD) C155<br />

Karies A 147, A 173, C333, C393<br />

Kariesbildung C329<br />

Kariesprophylaxe D186<br />

Kariogenese A173<br />

Karotiden C140, C162<br />

Karotisgabel C120, C286<br />

Karotissinus C120, C219, C493<br />

±, Barorezeptoren B179f<br />

±, Barosensoren C120<br />

Karotissinusnerv B179, C120<br />

Karotissinusreflex D142<br />

Karpalbogen, querer B472<br />

Karpalkanal B472, B479f<br />

Karpalknochen, Bruch B472<br />

Karpalkollaps B472f<br />

Karpaltunnel B483<br />

Karpaltunnelsyndrom B478<br />

Karpometakarpalgelenk, Kleinfinger<br />

B481<br />

Kartagener-Syndrom A 463, C538<br />

Karten, akustischer Raum B243<br />

±, kortikale B108<br />

Kartierung B105<br />

Kartoffelstärke A 157<br />

Karyogamie C556<br />

Karyopherin A 399<br />

Karyotyp A 478, A 491f<br />

±, Erstellung A478<br />

Kassenärzte D 180<br />

Kassenärztliche Vereinigungen D 108,<br />

D 180f<br />

Kastration, Knochenwachstum B369<br />

Kastrationskomplex D 18<br />

Gesamtregister A±D<br />

Katabolismus A 118<br />

Katabolitaktivatorprotein (CAP) A 351<br />

Katalase A139, A 146, A172, A 211, A261,<br />

C20, C595<br />

±, Peroxisomen A 211<br />

Katalysatoren A 46, A 70, A 121f<br />

±, Aktivierungsbarriere A 121f<br />

±, biologische A83, A 133<br />

±, Reaktionsgeschwindigkeit A121<br />

katalysierte Reaktionen A 47<br />

katalytisch aktive Nucleinsäuren A 571<br />

katalytisch aktive RNA-Moleküle A 571<br />

katalytische Hydrierung, Linolsäure A 74<br />

katalytische Kapazität A 335<br />

katalytische Triade A123<br />

Kataplexie B122<br />

Katarakt A 192, B270<br />

Katatonie, Schizophrenien B532<br />

Kategorialskalen D30<br />

Kategorien B38<br />

Kategorienrelation B162<br />

Kategorisierung D 60<br />

Katheter C204<br />

Katheterisierungen C169<br />

Kationen A 11, A 32<br />

±, organische C469<br />

± ±, tubuläre Sekretion C469<br />

±, passive Resorption C467<br />

±, Salzigkeit B314<br />

Kationen- und Carnitintransporter (OCTN)<br />

A 249<br />

Kationenkanäle B45, B232<br />

±, cAMP-aktivierte B305f<br />

± ±, Aufbau B306<br />

±, cGMP-abhängige B 271<br />

±, dehnungsabhängige C208<br />

±, dehnungsaktivierte B170, B179f<br />

±, mechanosensitive C493<br />

± ±, neurosekretorische Zellen C493<br />

± ±, Osmorezeption C493<br />

±, nicht-selektive A240, B171<br />

±, spannungsabhängige B195<br />

±, Tip Links B232<br />

±, unspezifische B36, B45, B183<br />

KATP-Kanäle C210<br />

Kauapparat C319<br />

Kaubewegungen C327, C331<br />

kaudal B66<br />

Kaudruck als mechanischer Wachstumsreiz<br />

B488<br />

Kauflächen C331<br />

Kauhilfsmuskulatur, Aufgabe C330<br />

±, Innervation C330<br />

Kaukraft, Mahlzähne C 330<br />

±, Schneidezähne C330<br />

Kaumuskeln B489, B492, B499, B501,<br />

B508<br />

Kaumuskulatur, Aufgabe C330<br />

±, Innervation C330<br />

Kausalattribution D 68, D 159<br />

Kausalgie B201<br />

Kausalität D 80<br />

Kauvorgang, Mechanik C331<br />

Kayser-Fleischer-Ringe A 146<br />

KCNQ1-Kanal A 242, B22<br />

±, Defektmutation A242<br />

KCNQ2-Kanal B22<br />

KCNQ3-Kanal B22<br />

KCNQ4-Kanal B231<br />

KDEL-Proteine A 413<br />

KDEL-Rezeptor A 414<br />

KDEL-Sequenz A 414, A 420, A 436<br />

±, Choleratoxin A 420<br />

Kearns-Sayre-Syndrom (KSS) A 344<br />

Kehldeckel C243, C335<br />

Kehldeckelknorpel B247, B249<br />

Kehlkopf A 580, B87, B247, B489, B503,<br />

B508, C135f, C243, C319, C 334f<br />

±, Abstieg A 580<br />

±, Bänder C243<br />

±, Deszensus C335<br />

±, Gelenke C243<br />

Kehlkopfbänder B247<br />

Kehlkopfbewegung B501<br />

Kehlkopfdeckel C242<br />

Kehlkopfknorpel B489<br />

Kehlkopfkrebs B249<br />

Kehlkopflähmung B248<br />

Kehlkopflose B249f<br />

Kehlkopfmuskulatur B87, B248, B489<br />

Keilbein B444, B448, B450, B488, B491,<br />

B497, C 239<br />

Keilbeinhöhle B491, B497<br />

±, arterielle Versorgung C239<br />

Keimbahn C590<br />

Keimbahnmutationen A501<br />

Keimbahntherapie A 565<br />

Keimbahnzellen A 313, A 328f<br />

±, Telomerase A 328f<br />

Keimblätter, Organanlagen C578<br />

Keimdrüsen C503<br />

Keimdrüsenvene C187<br />

Keimepithel C515, C518<br />

±, Kompartimente C515<br />

±, Organisation der Keimzellen C518<br />

±, Zyklus C518<br />

Keimscheibe C576<br />

Keimschlauch A 539<br />

±, Hefen A 539<br />

Keimstränge C503<br />

±, primäre C504<br />

Keimzellen A 337, C505, C510f, C515<br />

±, haploider Chromosomensatz C511<br />

±, primordiale C503, C506, C512<br />

Keimzentren C42, C66<br />

±, aktive C43<br />

±, sekundäre lymphatische Organe C66<br />

Kell-System C14<br />

Keloide B393<br />

Kelvin A 3, A 12<br />

Kephaline A224<br />

Keratansulfat A159f, B342±344, B399<br />

±, Struktur B342<br />

Keratansulfatproteoglycan-Epitop (KSPG)<br />

B10<br />

Keratine A94, A97, A 474, A 540, A 563,<br />

B325, B 331<br />

Keratinfilamente B390<br />

Keratin-Gene, Mutationen B328<br />

Keratinhelix A97<br />

Keratinintermediärfilamente, Bildung<br />

B325<br />

Keratinkatalog B325<br />

Keratinocyten A 470, B322, B389±391,<br />

C18<br />

±, basale B392<br />

± ±, Ankerstrukturen B392<br />

± ±, laterale Migration B392<br />

±, Cytoskelett B390<br />

±, Differenzierung B390<br />

±, Hyperproliferation B391<br />

±, IL-1-Sekretion B391<br />

Keratinocytenproliferation B390<br />

Keratocan B344, B351<br />

Keratohyalin B320<br />

Keratomalazie C394<br />

Keratosis palmoplantaris striata B328<br />

Kerckring-Falten C347, C349<br />

Kern, ventromedialer B146<br />

kerncodierte Proteine A 343, A 397<br />

Kerne, cerebelläre B526<br />

±, extrapyramidale D 53<br />

±, hypothalamische C117<br />

± ±, vegetative Funktionen C117<br />

± ±, Verbindungen C117<br />

±, motorische B67<br />

± ±, Vorderhorn B 67f<br />

±, neurosekretorische B93<br />

±, parvozelluläre B93<br />

±, sensible B68<br />

±, serotonerge B204<br />

±, somatomotorische B68<br />

±, viszeromotorische B68<br />

Kernexport A 400f


±, HIV-Genom A401<br />

±, mRNAs A401<br />

±, Proteine A 400<br />

±, tRNAs A 400f<br />

Kernexportsignal (NES) A 380, A 400±402<br />

±, Cyclin B A 402<br />

±, Rev-Protein A 401<br />

Kernfamilie D84<br />

±, sozialer Rückhalt D90<br />

Kerngebiete, basale cerebrale B530<br />

±, noradrenerge B204<br />

±, pontine B524, B526<br />

±, retikuläre B204, B527<br />

±, trigeminale B527<br />

±, vestibuläre B526f<br />

Kerngruppen, aminerge B77f, B81<br />

± ±, Ausfallserscheinungen B81<br />

± ±, Funktionen B81<br />

± ±, Hirnstamm B81<br />

± ±, Transmitter B81<br />

± ±, Zielgebiete B81<br />

± ±, Zwischenhirn B81<br />

±, sensible B67<br />

± ±, Hinterhorn B67f<br />

Kernhistone A 338f<br />

±, Acetylierung A 339<br />

±, Struktur A 339<br />

Kernhülle A79, A399, A 474, A479<br />

±, Auflösung A474<br />

±, Fragmente A479<br />

Kernimport A 401, A 407<br />

±, Regulatorproteine A 401<br />

±, Transkriptionsfaktoren A401<br />

Kern-Ketten-Fasern B513f<br />

Kernkomplex B32f<br />

±, synaptischer A416<br />

Kernladungszahl A 11<br />

Kernlamina A 79, A 398, A402, A 473f<br />

±, Abbau A 474<br />

±, Lamine A473<br />

Kernlokalisationssequenzen A401f<br />

±, Cyclin F A 402<br />

±, Rev-Protein A 401<br />

Kernlokalisationssignale (NLS) A399±401,<br />

A 473<br />

±, Aminosäuresequenzen A 399<br />

±, Glucocorticoidrezeptor A 401<br />

±, Lamine A473<br />

±, Nucleoplasmin A 399<br />

±, Steroidhormonrezeptoren A 401<br />

±, T-Antigen A400<br />

Kernmatrix A472<br />

Kernmembran A341, A 402, A406, A 478f,<br />

C514<br />

±, äuûere A 79, A 398<br />

±, Auflösung A406, A 478f<br />

±, innere A 79, A 398, A412<br />

±, Neubildung A 478f<br />

Kernplasma A 398±400<br />

±, Proteine A 398<br />

Kernporen A 79f, A 380, A 398f, A401<br />

±, Innendurchmesser A 399<br />

Kernporenkomplexe A399<br />

Kernprotein B343<br />

Kernproteine A399<br />

Kernreaktoren A 29<br />

Kernresonanzspektroskopie A 117<br />

Kernrezeptoren C80f<br />

Kern-Sack-Fasern B513f<br />

Kernschlaf B123<br />

Kernspin B116<br />

Kernspinmagnetismus A20<br />

Kernspintomographie A20, A117, B116,<br />

C400<br />

±, funktionelle (fMRI) B149, B154<br />

Kerntemperaturanstieg C447<br />

Kerntransfer A 563, C591<br />

Kerntransport A 398±400, A 402<br />

±, Triebkraft A400<br />

Ketale A 67<br />

Ketimine A 66f<br />

Ketoacidose A 263<br />

±, diabetische C502, D 144<br />

±, Therapie A 263<br />

3-Ketoacyl-CoA A 260f<br />

a-Ketocarbonsäure A283<br />

2-Keto-3-desoxyoctonsäure (KDO) A 523<br />

Keto-Enol-Tautomerie A 61f, A502<br />

±, Carbonylverbindungen A 61<br />

ketogene Aminosäuren A 286f<br />

Ketogenese C93, C99, C367, C409<br />

±, Hemmung C409<br />

±, Steigerung C99<br />

a-Ketoglutarat A135, A 164, A176f, A 250,<br />

A 283f, A286f, A 291, B336, C469, C478,<br />

C484<br />

±, Funktionen C469<br />

±, oxidative Decarboxylierung A177<br />

a-Ketoglutarat-Dehydrogenase A 135,<br />

A 140, A 143, A 176, A189<br />

±, Aktivatoren A 176<br />

±, Inhibition A 176<br />

a-Ketoglutarat-Dehydrogenase-Komplex,<br />

Coenzyme A 177<br />

a-Ketoglutarsäure A 164<br />

Ketogruppenübertragung A 143<br />

±, Thiaminpyrophosphat A 143<br />

Ketoheptose A 152<br />

a-Ketoisocapronat A288<br />

Ketone A 60, A 67f, A 143<br />

±, Reaktionen A 67<br />

Ketonkörper A 191, A 262f, A 288, B8,<br />

C369<br />

±, als Energielieferanten A 263<br />

±, Entstehung A 262<br />

Ketonkörperbildung, Stimulation C96<br />

Ketonkörperstoffwechsel A 286<br />

Ketopentose A 152<br />

3-Keto-6-phosphogluconat A 179f<br />

a-Ketosäure-Dehydrogenase für verzweigte<br />

Aminosäuren A 143, C411<br />

Ketosäuren C500<br />

a-Ketosäuren A 180, A282, A 287, A 291<br />

±, Transaminierungsreaktionen A 291<br />

±, verzweigtkettige A287<br />

Ketosen A151<br />

3-Ketothiolase A260<br />

Ketotriose A152<br />

a-Ketten C47, C55<br />

±, variable Domänen C55<br />

b-Ketten C13, C55<br />

±, variable Domänen C55<br />

g-Ketten C47<br />

d-Ketten C47, C51, C55, C60<br />

±, variable Domänen C55<br />

e-Ketten C47<br />

k-Ketten C47<br />

l-Ketten C47, C55<br />

±, variable Domänen C55<br />

m-Ketten C47, C51, C60<br />

Kettenabbruch A 553<br />

Kettenabbruchverfahren A552<br />

a-Kettenlocus, Keimbahnkonfiguration<br />

C56<br />

b-Kettenlocus, Keimbahnkonfiguration<br />

C56<br />

Kettenreaktionen A 71f, A 211<br />

Kettenverkürzung, peroxisomale<br />

b-Oxidation A 262<br />

Kettenverlängerung A254<br />

Keuchhusten A 436, A529<br />

±, Impfung A 529<br />

Kiefer, kortikale Repräsentation B108<br />

Kiefergelenk B495, B498f, C323, C329,<br />

C331<br />

±, Discus articularis B499<br />

±, Dysfunktion B499<br />

±, Gelenkkapsel C329f<br />

±, Grundbewegungen C331<br />

±, Kapselwand B499<br />

±, primäres B228, B498<br />

Kieferhöhle B497<br />

±, Abflussverhältnisse C238<br />

±, arterielle Versorgung C238<br />

±, Innervation C238<br />

Kiefersperre C331<br />

Kiemenbögen B77, B82, B489, C187,<br />

C319<br />

±, Derivate B489<br />

Kiemenbogengefäûe B489, C319<br />

kiemenbogenmotorische Fasern B78, B82<br />

Kiemenbogenmuskeln B489<br />

Kiemenbogennerven B82, B489, C 319<br />

kiemenbogensensible Fasern B82<br />

kiemenbogensensorische Fasern B78<br />

Kiemendarm B489<br />

Kiemendarmmuskeln B499<br />

Killerprogramm, cytotoxische<br />

T-Lymphocyten (CTLs) C69<br />

±, NK-Zellen C69<br />

Killer-T-Lymphocyten C34<br />

Killerzellen, natürliche C34, D 163<br />

± ±, s. auch NK-Zellen<br />

Kinästhesie B182, B187, B190<br />

±, Störungen B187<br />

Kinase, G-Protein-gekoppelte (GPK) B386<br />

Kinase-Domäne A428<br />

±, Rezeptor-Tyrosin-Kinasen A 428<br />

Kinasen A 129, A 141, A 246<br />

±, Btk-ähnliche A 444f<br />

±, Ca 2+ /Calmodulin-abhängige A442f<br />

±, calmodulinabhängige A433<br />

±, cAMP-abhängige B137, C555<br />

±, cyclinabhängige A368, A 478, A480<br />

±, fes-ähnliche A444<br />

±, JAK-ähnliche A 444<br />

±, src-ähnliche A 445<br />

±, Syk-ähnliche A 444<br />

Kindererziehung D 99<br />

Kinderlähmung, epidemische spinale<br />

A535<br />

Kinderlosigkeit, Ursachen C556<br />

Kindersterblichkeit C502, D 86<br />

Kindheit D79<br />

±, psychische Störungen D 86<br />

Kindheitskonflikte D 18<br />

kindliche Entwicklung, Phasen D18<br />

Kindstod, plötzlicher A 260<br />

Kinesin B5<br />

Kinesine A 470<br />

Kinetik A 43, A 171<br />

±, Katalysatoren A 121<br />

±, LDH-Isoenzyme A171<br />

kinetische Energie A 14, A22<br />

kinetische Gastheorie A 12<br />

Kinetochore A 478f<br />

Kinetochormikrotubuli A 479<br />

Kinine C232, C328<br />

±, Wirkung C 328<br />

Kininogen C211, C328<br />

±, hochmolekulares C27, C30f<br />

Kinnfuge B498<br />

Kinocilien A470±472, B209, B317, B319,<br />

C245, C 519<br />

±, Aufbau A 471<br />

±, Gleichgewichtssinn B209<br />

±, unbewegliche A463<br />

Kinocilien tragende Zellen C244<br />

±, respiratorisches Epithel C244<br />

Kinocilien tragendes Epithel B99<br />

kinocilienfreies Epithel C236<br />

Kinocilienschlag A 471<br />

Kinocilium B 209f, B212, B232<br />

Kirchhoff-Gesetze A 11, A 19<br />

±, Blutkreislauf A 19<br />

Kir-Familie A 242f<br />

±, Mutationen A 243<br />

Kir-Kanäle C211<br />

±, ATP-abhängige A 242<br />

±, Regulation der Insulinsekretion A 242<br />

Kittsubstanz C332<br />

K-Komplexe B119<br />

Klänge A 23, B224, B237<br />

±, Frequenzzusammensetzung B224<br />

Klappeninsuffizienz C161<br />

Klappenschluss C162<br />

305


306<br />

Klasse, soziale D 101<br />

Klasse-I-Aldolasen A 169<br />

Klasse-II-Aldolasen A 169<br />

Klassengesellschaften D 101f<br />

Klassenrestriktion C61<br />

Klassensprung C53, C66<br />

±, B-Zellen C66<br />

±, Richtung C53<br />

Klasse-I-Viren A536<br />

±, doppelsträngige DNA (dsDNA) A 536<br />

Klasse-II-Viren A 536<br />

±, einzelsträngige DNA (ssDNA) A 536<br />

Klasse-III-Viren A536<br />

±, doppelsträngige RNA A 536<br />

±, segmentiertes Genom A536<br />

Klasse-IV-Viren A 536<br />

±, Plusstrang-RNA A 536<br />

Klasse-IVa-Viren A 536<br />

Klasse-IVb-Viren A536<br />

Klasse-V-Viren A 536<br />

±, Minusstrang-RNA A 536<br />

Klasse-Va-Viren A536<br />

±, segmentiertes Genom A536<br />

Klasse-Vb-Viren A 536<br />

±, segmentiertes Genom A536<br />

Klasse-VI-Viren A 537<br />

±, Membranhülle A 537<br />

±, Plusstrang-RNA A 537<br />

Klassifizierung, serologische A518<br />

klassische Konditionierbarkeit, allergische<br />

Reaktionen D 140<br />

±, Immunreaktionen D 139<br />

klassische Konditionierung B130, B150f,<br />

B529, D 54, D56, D 63, D 65, D 129, D139,<br />

D 143, D 155<br />

±, Akquisition D 54<br />

±, Asthmaanfälle D 143<br />

±, degenerative Kleinhirnerkrankungen<br />

B529<br />

±, Drogen D74<br />

±, Eigenschaften D 54<br />

±, Essverhalten D145<br />

±, Kleinhirn B529<br />

±, Löschung D 157<br />

±, Muskelspannung D 129<br />

±, Reaktionsstereotypien D129<br />

±, Schmerzpatienten D 129<br />

±, viszerale Reaktionen D 56<br />

Klaviertastenphänomen B456<br />

Klebsiella A516<br />

Kleeblattstruktur A 316, A383<br />

±, tRNAs A 316, A 383<br />

kleine Furche der DNA A 314, A 321<br />

kleine Gluteen B430<br />

±, Funktion B430<br />

kleiner Kreislauf C142, C181, C230, C280<br />

±, Strömungshindernis C230<br />

Kleinfamilie D84, D100<br />

Kleinfinger B 474, B480, B483<br />

±, Abduktion B474<br />

±, Karpometakarpalgelenk B474<br />

Kleinfingeraponeurose B480<br />

Kleinfingerballen B477<br />

Kleinfingerballenmuskulatur B477, B479<br />

Kleinfingerloge B481f<br />

Kleinfingermuskeln B481<br />

Kleingruppen D 87<br />

Kleinhirn B6, B9, B30, B49, B61, B87±89,<br />

B99, B182, B214f, B222, B 495, B512f,<br />

B519, B521, B523, B526±529, C219<br />

±, Afferenzen B526<br />

±, Efferenzen B526f<br />

±, Erfassung sensorischer Stimuli B529<br />

±, Gliederung B87, B526<br />

±, Gröûenzunahme B61<br />

±, Hemisphären B87<br />

±, HGPRT-Aktivität A 298<br />

±, Hypothesen zur Funktion B528f<br />

±, klassische Konditionierung B529<br />

±, Mehrgelenksbewegungen B528<br />

±, motorische Lernvorgänge B529<br />

±, phylogenetische Gliederung B88<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Willkürbewegungen B526<br />

±, Wurm B87<br />

Kleinhirnbrückenwinkel B85, B214, B232,<br />

B509<br />

Kleinhirnbrückenwinkeltumor B245<br />

Kleinhirnerkrankungen B511<br />

±, degenerative B529<br />

±±, klassische Konditionierung B529<br />

Kleinhirnhemisphären B98, B493, B526<br />

±, Extremitätenbewegungen B526<br />

±, pontocerebelläre Projektionen B526<br />

Kleinhirnkerne B88, B221<br />

Kleinhirnläsionen, klinische Folgen B529<br />

Kleinhirnlappen B88<br />

Kleinhirnnomenklatur B88<br />

Kleinhirnrinde B6, B81, B89f, B527<br />

±, Aufbau B527<br />

±, Histologie B89f<br />

Kleinhirnstiel, mittlerer B77, B88<br />

±, unterer B88<br />

Kleinhirnstiele B87, B527, C118<br />

Kleinhirnwurm B88<br />

Kleinkinder, Deckung des Flüssigkeitsbedarfs<br />

C494<br />

Kleinzehenloge B451f<br />

Klemmenspannung A 19<br />

Kletterfasern B30, B50, B90, B 526f<br />

Kletterfaserprojektionen, Somatotopie<br />

B527<br />

Klimakterium C573<br />

Klimax C554<br />

Klinefelter-Syndrom A 492, A 499, C519<br />

klinische Befragung D29<br />

Klinische Psychologie D19, D 139<br />

Klitoris B145, C122, C 219, C507f, C546f,<br />

C554<br />

±, sympathische Innervation C122<br />

Kloake C126, C318, C458, C488, C504f,<br />

C507<br />

Kloakenmembran C318, C508<br />

Klon A 563<br />

±, Definition A 563<br />

±, eineiige Zwillinge A 563<br />

klonale Deletion C70f<br />

klonale Expansion C34, C64<br />

klonale Vermehrung C53<br />

Klonen A545<br />

±, therapeutisches A563±565<br />

±, von Menschen A 565<br />

klonierte Gene A 547<br />

±, chromosomale DNA A 547<br />

Klonierung A 545, A548f, C591<br />

±, molekulare B17<br />

±, mRNA-Sequenzen A 548<br />

Klonselektion, Lymphocyten C34<br />

Klopfgeräusche C203<br />

Klopfschall, tympanitischer C302<br />

Klumpfuû B426<br />

K m A125f<br />

Knalltraumata B246<br />

Knäueldrüsen, apokrine C236<br />

Knick-Plattfuû B454<br />

Knickung A 9<br />

Knie, Nerven B441<br />

Kniebeugemuskulatur, Inhibition B517<br />

Kniebeugung B440<br />

Kniegelenk B435±441, B443, B517<br />

±, Auûenrotatoren B440<br />

±, Beuger B440<br />

±, Beugung B517<br />

±, Drehgleiten B436<br />

±, Innenrotatoren B440<br />

±, Kapsel B438<br />

±, Kollateralbänder B436<br />

±, Kreuzbänder B437<br />

±, Muskeln B439<br />

±, Neutral-Null-Stellung B435<br />

±, Schleimbeutel B441<br />

±, Schlussrotation B436<br />

±, Strecker B440<br />

Kniekehle B439, B441<br />

±, Zystenbildung B441<br />

Kniescheibe B435, B438±440<br />

Kniestreckmuskulatur, reflektorische<br />

Aktivierung B517<br />

±, unwillkürliche Aktivierung B516<br />

Knochen A 278, B331, B337, B364f,<br />

B367f, B429, C97, C400<br />

±, Biegungsbeanspruchung B429<br />

±, Bruchfestigkeit B365<br />

±, COX-2 A278<br />

±, Druckbeanspruchung B429<br />

±, enchondraler B364<br />

±, Gewicht C400<br />

±, kortikaler B410, B429<br />

±±, Dichtezunahme B429<br />

±, kurze B366, B368<br />

±±, Verknöcherung B368<br />

±, Längenwachstum B368<br />

±, spongiöser B410, B429<br />

±±, Dichtezunahme B429<br />

±, Stabilität B365<br />

±, Vaskularisierung B367<br />

±, Zusammensetzung B364<br />

Knochenabbau B 367, B369, C97<br />

±, Parathormon B369<br />

±, Regulation B369<br />

Knochenaufbau, Calcitonin B369<br />

Knochenbälkchen B363, B366, B368,<br />

B410<br />

±, desmale B365<br />

Knochenbildung, Induktion B369<br />

±, Regulation B369<br />

Knochenbrüche B350<br />

Knochenbruchheilung B367, B370<br />

±, Ablauf B 370<br />

±, enchondrale Ossifikation B370<br />

Knochendichte, Veränderungen bei<br />

Gewichtsverlust C404<br />

Knochenentstehung B366<br />

Knochenentwicklung B 367<br />

Knochenentwicklungsstörungen C415<br />

Knochenform, Modulation B367<br />

Knochenformen B410<br />

Knochenfrakturen, Heilung B367<br />

±, Komplikationen B 368<br />

Knochenfunktionsstörungen A 147<br />

Knochenglycoproteine B345<br />

Knochengrundsubstanz B364<br />

Knochenhaut B370, B410<br />

Knochenkerne B368, B425<br />

Knochenkrebs D 163<br />

Knochenleitung B229, B245<br />

Knochenmanschette, Dickenwachstum<br />

B368<br />

±, perichondrale B366f<br />

±, Verlängerung B368<br />

Knochenmark A 291, A 523, A 564, C8,<br />

C13, C17, C20±22, C36f, C44f, C60f,<br />

C70, C186, C190<br />

±, adultes B350<br />

±, Aufbau C36<br />

±, Aufgabe C37<br />

±, Bildung von B-Zellen C36<br />

±, blutbildendes C36<br />

±, B-Zellen C60<br />

±, gelbes C8<br />

±, Lage C36<br />

±, rotes B366, B410, C8, C36<br />

±, Sinusoidsystem C8<br />

±, Stroma C36<br />

±, Verteilung C8<br />

±, zelluläre Zusammensetzung C36<br />

Knochenmarkausstrich C8<br />

Knochenmarksgefäûe B362<br />

Knochenmarkspunktion C8<br />

Knochenmarksriesenzelle C22<br />

Knochenmarkstammzellen, multipotente<br />

C60<br />

Knochenmarkstransplantation, autologe<br />

A561<br />

Knochenmarkstransplantationen A304<br />

Knochenmasse C398<br />

±, Verlust C409


Knochenmatrix B364f, B367, B369<br />

±, Calciumeinbau B369<br />

±, Mineralisierung B367<br />

±, organische B 363f, B367<br />

± ±, Mineralisation B363<br />

Knochenmineralgehalt, Erfassung C399<br />

Knochenmineralisierung A 442, C416<br />

±, Vitamin D B370<br />

Knochenproteine C416<br />

±, Vitamin-K-abhängige A 139<br />

Knochenresorption B369, C96f<br />

Knochenstoffwechsel C395, C415<br />

Knochensubstanz A 57<br />

Knochentypen B410<br />

Knochenvorläuferzellen, mesenchymale<br />

B369<br />

Knochenwachstum B368f, C89, C99<br />

±, Kastration B369<br />

±, STH B 369<br />

±, Stimulierung C99<br />

Knochenwachstumspotential B368<br />

Knochenzystenbildung B456<br />

Knock-out-Mäuse A 455, A 511, A 554f,<br />

A 557<br />

±, Herstellung A 557<br />

Knöchel B474<br />

Knollenblätterpilze A 349, A 541<br />

Knorpel B 332, B337f, B342, B358f, C236,<br />

C244, C398<br />

±, biomechanische Eigenschaften B331<br />

±, ECM B332, B359<br />

±, elastischer B359f<br />

± ±, ECM B360<br />

± ±, Struktur B360<br />

± ±, Vorkommen B360<br />

±, embryonaler B362<br />

±, Histologie B358<br />

±, hyaliner B359f, B367f, B370, B404,<br />

B409, C235<br />

± ±, Diaphysenanlage B367<br />

± ±, ECM B360<br />

± ±, embryonaler B359<br />

± ±, Faserknorpel B360<br />

± ±, Struktur B360<br />

± ±, Transparenz B360<br />

± ±, Vorkommen B360<br />

±, hypertropher B359<br />

± ±, fetale Wachstumszone B359<br />

±, kalzifizierender B359<br />

±, Struktur B358<br />

Knorpelabrieb B 456<br />

Knorpelanlagen, axiales Skelett B361<br />

±, Extremitätenanlagen B361<br />

±, kondensierendes Mesenchym B 349<br />

±, Schädel B 361<br />

Knorpelaufbau, Stimulierung C99<br />

Knorpelblastem B361, B367<br />

Knorpelentwicklung, Gliedmaûenanlagen<br />

B362<br />

Knorpelgewebe B359, B361<br />

±, Entwicklung B361<br />

Knorpelgrundsubstanz, Wasserbindungsvermögen<br />

B359<br />

Knorpelhof B359<br />

Knorpelkerne B425<br />

Knorpel-Knochen-Grenze B364<br />

Knorpelmatrix B343, B360f<br />

±, Abbau B 361<br />

±, Durchlässigkeit B360<br />

±, hypertrophe B362<br />

± ±, Kalzifikation B362<br />

±, kalzifizierte B364<br />

Knorpelspangen C245<br />

±, hyaline C244<br />

Knorpeltrajektorien B360<br />

Knorpelwachstum B362, B368<br />

±, Stimulation B362<br />

Knorpelzellen C589<br />

Knorpelzellproliferation B369<br />

Knospennarben A 539<br />

Knospung A539<br />

Knotenpunkt B263<br />

Knotenpunkte A 27<br />

Knotenpunktregel A 19<br />

Koagulat C 555<br />

Koagulopathien, angeborene C26<br />

Koch sche Postulate A 517<br />

Kochsalz A64, C453<br />

±, Geschmack B314<br />

Kochsalzmangel B315<br />

kodominante Vererbung A 498<br />

Kognitionen D59, D73, D 79f<br />

±, ¾nderungswiderstand D 73<br />

±, soziale D 80, D 82<br />

Kognitionspsychologie D 19<br />

kognitive Anweisungen D137<br />

kognitive Bedürfnisse D 70<br />

kognitive Bewältigungstherapie D 136<br />

kognitive Dissonanz D 33, D 73<br />

kognitive Dissonanzreduktion D 190<br />

kognitive Emotionstheorie D66<br />

kognitive Funktionen, cerebrale Lateralisation<br />

B107<br />

kognitive Konturen B283<br />

kognitive Leistungen, auditorisches<br />

System B243<br />

kognitive Leistungen im Alter D95<br />

kognitive Leistungseinbuûen D164<br />

kognitive Mechanik D96<br />

±, Altersgradient D 95<br />

kognitive Mechanismen D 79<br />

kognitive Neurobiologie B153±155<br />

±, Methoden B154<br />

kognitive Plastizität D96<br />

kognitive Pragmatik D 96<br />

±, Altersgradient D 95<br />

Kognitive Psychologie B156, D47, D 59<br />

kognitive Störungen B81<br />

kognitive Therapien D136<br />

kognitive Umstrukturierung D 191<br />

kognitive Verhaltenstherapie bei<br />

Depression D 159<br />

kognitive Vorgänge C91<br />

Kohabitation C554<br />

Kohabitationsorgan C545<br />

Kohärenz von Hirnarealen D 46<br />

Kohärenzsinn D 189<br />

Kohäsion A 9<br />

Kohlendioxid A 48, A 198, A234, A 569,<br />

C171, C179, C202, C206, C210, C213,<br />

C268, C277, C279, C467, C498, C500,<br />

C562<br />

±, chemisch gebundene Form C268, C277<br />

±, Diffusion C202, C268<br />

±, Diffusionskapazität der Lunge C279<br />

±, Löslichkeit in Wasser A 48<br />

±, Löslichkeitskoeffizient C268<br />

±, physikalisch gelöste Form C268, C277<br />

±, Transport C179<br />

±, Vasodilatation C171<br />

Kohlendioxidabgabe C278<br />

Kohlendioxidanreicherung C439<br />

Kohlendioxidbindungskurven C277f<br />

±, Blut C277f<br />

Kohlendioxidkonzentration, alveoläre<br />

C258<br />

±, exspiratorische C257<br />

Kohlendioxidpartialdruck C 119, C499<br />

±, arterieller C259<br />

Kohlendioxidpartialdruckgradient C288<br />

Kohlendioxidretention C501<br />

Kohlendioxidtransport C 13, C278, C 478<br />

±, Hämoglobin C13<br />

±, Kurzschluss C478<br />

Kohlenhydratabbau, Störungen A 162<br />

Kohlenhydrate A113, A 151, A161f, A 216,<br />

B387, C388, C390, C393, C396, C401,<br />

C441, C571<br />

±, allgemeine Summenformel A 151<br />

±, Energiegehalt C396<br />

±, Oxidation C401<br />

±, Resorption A 162, C390<br />

±, unverdauliche C397<br />

±, Verbrennungswärme A 216<br />

±, Verdauung A 162, C388, C390<br />

Kohlenhydratrezeptoren A160<br />

Kohlenhydratseitenketten A 414<br />

±, Glycoproteine A 414<br />

±, O-gebundene A 415<br />

Kohlenhydratstoffwechsel A 174,<br />

A187±191, A 282, A 286, A 292<br />

±, Acetyl-CoA A188<br />

±, Aminosäurebiosynthese A 292<br />

±, bakterieller A 173<br />

±, Energiequellen A 191<br />

±, Fructose-2,6-bisphosphat A189<br />

±, Gehirn A 191<br />

±, Glycogenspeicher A 191<br />

±, Integration A 187<br />

±, Intermediate A 286<br />

±, Leber A 190, A 282<br />

±, Muskel A 191<br />

±, Organverteilung A 187<br />

±, Regulation A 187±190<br />

±, Störungen A259<br />

±, Stufen A 188<br />

Kohlenhydratverbrennung C439, C442<br />

±, prozentualer Anteil C442<br />

Kohlenmonoxid (CO) A56, A 206, A 569<br />

±, Hämoglobin C274<br />

±, Neuromodulator B41<br />

Kohlensäure A 48f, C277, C343, C467,<br />

C475, C 499f<br />

±, Dissoziation C475, C499<br />

±, Hydratation von CO2 C499<br />

Kohlensäuredissoziation C500<br />

Kohlenstoff A57f, A 73, C399<br />

±, Atombindung A57<br />

±, chemische Sonderstellung A 57<br />

±, elementarer A57<br />

±, Hybridorbitale A 58<br />

±, Modifikationen A57<br />

±, Oxidationszahlen A 73<br />

Kohlenstoffatome, asymmetrische A 61,<br />

A67, A 152<br />

±, chirale A 61<br />

±, nucleophile A 68<br />

±, Partialladung A67<br />

±, primäre A 62<br />

±, quartäre A62<br />

±, sekundäre A 62<br />

±, tertiäre A 62<br />

a-Kohlenstoffatome A 83<br />

±, cis-Orientierung A 91<br />

±, trans-Orientierung A 91<br />

Kohlenstoffgerüst A 57<br />

Kohlenwasserstoffe A61±64<br />

±, aromatische A64<br />

±, Isomerenzahl A61<br />

±, polyzyklische aromatische A504<br />

±, ungesättigte A 63<br />

Kohlenwasserstoffgerüst A 57<br />

Kohlenwasserstoffressourcen A 63<br />

Kohlrausch-Falte C311<br />

Kohlrausch-Knick B289, B291<br />

Kohn sche Poren C251<br />

Koinzidenzdetektoren B241<br />

Kokain B147f, D74, D170<br />

Kokainmissbrauch B309<br />

Kokken A 518f<br />

Kolibakterien, pathogene C350<br />

Koliken A541, C222, C489<br />

Kollagen A 97, A 100, A 109, A 334, A 452,<br />

B260, B 331, B340f, B350, C24, C181<br />

±, mikrofibrilläres B334f<br />

Kollagen I±XVII s. Typ-I- bis Typ-XVII-Kollagen<br />

Kollagen XII A 100<br />

Kollagenase A132<br />

Kollagenasen B352, B361, C18, C97, C565<br />

Kollagenbiosynthese B336, C395, C 411<br />

Kollagene A447, B230, B333f, B392<br />

±, Aggregate B334<br />

±, Ankerfibrillen bildende B334<br />

±, Fibrillen bildende B333±335, B337<br />

±, fibrillenassoziierte B334, B337<br />

307


308<br />

±, Molekülformen B334<br />

±, Netzwerk bildende B334f<br />

±, Struktur B333<br />

±, Ultrastruktur B334<br />

Kollagenfamilie B333, B335<br />

±, Mitglieder B335<br />

±, Vorkommen B335<br />

Kollagenfaserbündel B 437<br />

Kollagenfasern B10, B258, B353, B372,<br />

C181, C183, C192, C262, C332f<br />

±, Vernetzung B353<br />

Kollagenfasersysteme, extrazelluläre<br />

A 458<br />

Kollagenfibrillen A447, A 458, B333,<br />

B336f, B351f, B359, B364, C332, C366<br />

±, Komponenten B337<br />

±, kovalente Quervernetzungen B337<br />

±, quergestreifte B332, B392<br />

±, Stabilität B333<br />

±, straffes Bindegewebe B352<br />

Kollagenhelix, Sequenz A 97<br />

Kollagen-a-Ketten, Aminosäuresequenz<br />

B335<br />

±, posttranslationale Modifikation B336<br />

±, Synthese B336<br />

±, Zusammenlagerung B336<br />

Kollagenmonomere B337<br />

Kollagenmutationen, erbliche Bindegewebserkrankungen<br />

B337<br />

Kollagen-Proteoglycan-Matrix B332<br />

Kollagenrezeptoren, zelluläre B343<br />

Kollagentripelhelix A97, B34, B333, B335<br />

±, Acetylcholinesterase B333<br />

±, BP180 B333<br />

±, proteolytischer Abbau B333<br />

±, Stabilität B333<br />

Kollaps B228<br />

±, orthostatischer C120, C231, C432<br />

± ±, Blutdruckabfall C231<br />

±, psychischer C220<br />

Kollateralbänder B435f, B445<br />

±, Kniegelenk B436<br />

±, oberes Sprunggelenk B445<br />

±, Verlauf B436<br />

Kollateralkreisläufe, ischämische Gebiete<br />

C187<br />

Kollektivitätsorientierung D 109f<br />

Kollektivverträge D 108<br />

kolligative Eigenschaften A 42<br />

Kölliker-Fuse C119<br />

Kolloid C87f<br />

Kolloide A 15<br />

kolloidosmotischer Druck A 17, C5, C215,<br />

C217<br />

±, Plasma C215<br />

±, Plasmaproteine C5<br />

±, Reduktion C217<br />

Kolon C295, C297±300, C305, C354,<br />

C381f, C384±387<br />

±, Chloridresorption C387<br />

±, distales C91, C113<br />

± ±, autonome Innervation C113<br />

±, irritables C383<br />

±, Kaliumresorption C387<br />

±, maximale Resorptionskapazität C385<br />

±, Meso C299<br />

±, Natriumresorption C387<br />

±, passive Permeabilität C384<br />

±, Porengröûe der Tight Junctions C384<br />

±, Potentialdifferenz C384<br />

±, proximales C113<br />

± ±, autonome Innervation C113<br />

±, transepithelialer Widerstand C384<br />

Kolonbakterien C414<br />

Kolonbogen, primärer C294<br />

Koloncarcinom A 427, A 445, C 393, C397,<br />

C592, D 115, D 163<br />

±, EGFR A 427<br />

±, molekulare Grundlagen C592<br />

Kolonie bildende Vorläuferzellen C10<br />

Kolonie stimulierende Faktoren (CSF) B10,<br />

C17, C63<br />

Gesamtregister A±D<br />

Koloniehybridisierung A 549<br />

Kolonmotilität C382<br />

Kolon-Rektum-Carcinom D 164<br />

Kolonschleimhaut C384<br />

kolorektale Carcinome A 342<br />

Kolostomie C306<br />

Kolostrum C570<br />

Kolostrumkörperchen C569<br />

Koma C395, C491, C494, D 171<br />

±, Linsenfehler B270<br />

±, Schlaf B126<br />

K.-o.-Mäuse s. Knock-out-Mäuse<br />

Kommensalen A 516<br />

Kommissur B63, B97<br />

±, Archipallium B97<br />

±, hintere B214f<br />

±, Paläopallium B 97<br />

±, vestibuläre B215<br />

± ±, Transmitter B215<br />

±, vordere B107, B303<br />

Kommissurenfasern B97, B107, B109f<br />

Kommunikation D 111f, D 114±116<br />

±, akustische B247<br />

±, asymmetrische D 112<br />

±, Beziehungsaspekt D 115<br />

±, direktive D 112<br />

±, emotionaler Aspekt D112<br />

±, fragmentierte D 114<br />

±, Inhaltsaspekt D115<br />

±, interzelluläre A 454<br />

±, kognitiver Aspekt D 112<br />

±, neurogliäre B8<br />

±, nondirektive D 112<br />

±, nonverbale D111<br />

±, pragmatischer Aspekt D112<br />

±, symmetrische D 112<br />

±, verbale D 111<br />

Kommunikationssignale B243<br />

kommunizierende Zellkontakte A453<br />

Kompartimente A77<br />

±, intrazelluläre A 518<br />

Kompartimentierung A178, A 189, A216,<br />

A 233, A 285, A 571<br />

±, des Kohlenhydratstoffwechsels A189<br />

±, durch Membranen A 571<br />

±, intrazelluläre A 189<br />

±, nucleäre A 360<br />

± ±, RNA-Polymerase A 360<br />

±, Signalprozesse A 233<br />

Kompensationsphase B297<br />

kompensatorische Augenbewegungen<br />

B215, B217, B220<br />

±, disynaptische Verschaltungen B220<br />

±, Kalibrierung B220<br />

kompensatorische Augenreflexe B217,<br />

B221<br />

±, Kalibrierung B221<br />

kompensatorische Kopf-Hals-<br />

Bewegungen B221<br />

±, Koordination B221<br />

Kompetenz C580<br />

Kompetenzeinschränkung D 167<br />

Kompetenzerwartung D 85, D 191f<br />

Kompetenzgefühle D 81<br />

Kompetenzverlust D 167<br />

kompetitive Hemmung A 126f<br />

kompetitive Regulation A189<br />

±, Kohlenhydratstoffwechsel A 189<br />

Komplement C33<br />

Komplement bindende Antikörper C76<br />

Komplementaktivierung A524, C68, C461<br />

±, alternativer Weg C68<br />

±, klassischer Weg C68<br />

±, Lektinweg C68f<br />

±, systemische C69<br />

komplementäre Basen A314<br />

±, Wasserstoffbrücken A314<br />

komplementäre Basenpaare A 385<br />

komplementäre Methylierung A512<br />

komplementäre Nucleotidsequenzen<br />

A377<br />

komplementäre Nucleotidstränge A314<br />

komplementäre Sequenzen A 313, A316<br />

komplementärer Strang A 323<br />

±, Synthese A 323<br />

Komplementärräume C131<br />

±, Lunge C131<br />

Komplementarität A 348<br />

Komplementbindungsreaktion (KBR)<br />

C76<br />

Komplementbruchstücke C70<br />

Komplementfaktor C1q, Acetylcholinesterase<br />

B333<br />

Komplementfaktoren C68, C232<br />

Komplementkaskade C68f<br />

Komplementkomponenten C59, C69<br />

±, opsonisierende C 67<br />

Komplementspaltungsprodukte A 524<br />

Komplementsystem A 522, A527, C6, C18,<br />

C34, C67f<br />

±, Aktivierung durch Teichonsäuren A 522<br />

±, Effektorfunktionen C68<br />

Komplementverbrauch C76<br />

Komplex, membranangreifender C68<br />

±, neuroinsulärer C94<br />

±, synaptonemaler C511<br />

abg-Komplex A 436<br />

p-Komplex A 73<br />

Komplex I A 201, A204<br />

±, Eisen-Schwefel-Zentren A203<br />

±, Protonentransport A201<br />

±, Ubichinonbindungsstellen A 204<br />

±, Untereinheiten A 202<br />

Komplex II A201, A 204<br />

±, Eisen-Schwefel-Zentren A203<br />

±, Malonat A 204<br />

Komplex III A 201, A205<br />

±, Cytochrom-bc1-Komplex A205<br />

±, Protonentransport A201<br />

±, Ubichinon-Cytochrom-c-Oxidoreduktase<br />

A 205<br />

Komplex IV A201, A 206<br />

±, Hämgruppe A 206<br />

Komplexbildung A54<br />

Komplexe A 54±56<br />

±, Aufbau A 54<br />

±, der Atmungskette A 195<br />

±, Eigenschaften A55<br />

±, medizinische Relevanz A 56<br />

±, Strukturen A 55<br />

komplexe rezeptive Felder B285f<br />

±, inferotemporaler Kortex B286<br />

komplexes regionales Schmerzsyndrom<br />

(CRPS) B201<br />

Komplexität D 46<br />

Komplexverbindungen A 56<br />

Komplikationsrate, postoperative D 113<br />

Kompressibilität A 9, A 15<br />

±, Flüssigkeiten A 15<br />

Kompression A9<br />

Kompression der Morbidität D96<br />

Kompressionsmodul A 9<br />

Kompressionssyndrom B462f, B469<br />

±, N. radialis B469<br />

±, N. suprascapularis B462<br />

±, proximales B478<br />

± ±, des N. ulnaris B478<br />

Kondensation A 254, A 574<br />

±, sequentielle A 571<br />

Kondensationsreaktion A 90<br />

Kondensationswärme A 14<br />

Kondensator A19, A 23, A 235, B20±22<br />

±, Aufladung A 19<br />

±, Entladung A 19<br />

±, Lipiddoppelschicht B20f<br />

Kondensator-Widerstands-Elemente B20f<br />

Kondensieren A14<br />

Konditionierbarkeit, klassische, allergische<br />

Reaktionen D140<br />

± ±, Immunreaktionen D139<br />

konditionierte emotionale Reaktionen<br />

(CER), Amygdala B150<br />

konditionierte Furchtreaktionen D 156<br />

konditionierte Geschmacksaversion D 54


konditionierte Reaktion (CR) B151, D54,<br />

D 139<br />

konditionierte Stressanalgesie D 130,<br />

D 139<br />

konditionierter Reiz (CS) B130f, B139,<br />

B150, B152, D54, D 139<br />

Konditionierung B114, B133, B150f, D 52<br />

±, differentielle B151<br />

±, emotionale B133, B150<br />

±, instrumentelle D33, D55f, D 59, D 133<br />

±±, vegetativ-autonome Reaktionen D56<br />

±, klassische D54, D 56, D 63, D 65, D 129,<br />

D 139, D 143, D 155<br />

±±, Akquisition D 54<br />

±±, Asthmaanfälle D 143<br />

±±, Drogen D74<br />

±±, Eigenschaften D 54<br />

±±, Essverhalten D145<br />

±±, Löschung D 157<br />

±±, Muskelspannung D 129<br />

±±, Reaktionsstereotypien D129<br />

±±, Schmerzpatienten D 129<br />

±±, viszerale Reaktionen D 56<br />

±, Lidreflex B133<br />

±, operante D 55f, D59, D129, D 139,<br />

D 155<br />

±±, Essverhalten D145<br />

±±, Schmerzstereotypien D 129<br />

±, semantische D 143, D 155<br />

Konditionierung 2. Ordnung D 54f<br />

Konduktorinnen A499<br />

±, X-chromosomal-rezessive Erkrankungen<br />

A 499<br />

Konfabulation B131<br />

Konfidenzintervall D 32<br />

Konflikt D115<br />

±, intrapsychischer D 16, D 19<br />

±, motivationaler D 69<br />

±, neurotischer D 69<br />

±, psychischer D 177<br />

Konformationsänderungen, signalbedingte<br />

A423<br />

Konformität D76<br />

±, innere D 117<br />

±, soziale D 21<br />

Konformitätsdruck D87<br />

Konfrontationsmethoden D8<br />

Konfrontationstherapie D10, D 29, D 156f<br />

±, Phobien D 156f<br />

Konfusion B131<br />

kongenitale adrenale Hyperplasie (CAH)<br />

B145<br />

kongenitale Agranulocytose C73<br />

kongenitale Schwerhörigkeit B246<br />

kongenitale Spiegelbewegungen B534<br />

Konidien A 539<br />

Königsweg zum Unbewussten B122, D 16<br />

Koniotomie B508<br />

Konjugat-Exportpumpen, ATP-abhängige<br />

B320<br />

Konjugation A 183, A 509, A 520, A 527,<br />

A 531f, C361<br />

±, bakterielle A 530<br />

±, Transposons A532<br />

Konjugationsbrücke A 531<br />

Konjugationspili A526f<br />

konjugierte Doppelbindungen A63f,<br />

A 220<br />

konjugierte Systeme A 63<br />

konjugiertes Bilirubin A 249<br />

konjugiertes Säure-Basen-Paar A 49f<br />

Konjunktiva A 516<br />

konkomittierendes Schielen B296<br />

Konkremente C485<br />

Konkurrenzstreben D 109<br />

Konsensussequenzen A 349, A353, A 373<br />

±, Promotoren A349<br />

±10-Konsensussequenzen A350<br />

±35-Konsensussequenzen A350<br />

5©-Konsensussequenzen A 376<br />

Konsequenz B148<br />

Konsequenzverhältnis D 120<br />

Konservierungsmittel C361, C367<br />

Konsolidierung B130f, D57f<br />

Konsonanten B 250<br />

Konsonantenverständnis B244<br />

Konsonanz D 73<br />

Konstanzreizmethode D 39<br />

Konstitutionsformeln A61<br />

Konstitutionsisomerie A 61<br />

konstitutives Heterochromatin A490f<br />

Konstriktion, arterioläre C202<br />

±, myogene C212, C218<br />

Konstriktoren C242<br />

Konstrukt, psychologisches D 30<br />

Konstruktvalidität D 31f<br />

konsumatorische Endhandlung D 70<br />

Konsummentalität D 118<br />

Konsummuster D 95<br />

Kontaktaktivierung C28<br />

Kontaktallergene B391<br />

Kontaktallergie C73<br />

Kontaktattraktion B63<br />

Kontakte, soziale D141<br />

Kontaktfaktoren C27<br />

Kontaktlinsen B263, B270<br />

Kontaktphasenkomplex C27<br />

Kontaktrepulsion B63<br />

Kontaktstrukturen zwischen Zellen und<br />

extrazellulärer Matrix A458f<br />

Kontaktsystem, Entzündungsreaktionen<br />

C28<br />

Kontaktzeit C279f<br />

±, alveolärer Gasaustausch C279<br />

±, Lungenkapillaren C280<br />

Kontext D 48<br />

Kontexteinflüsse D 44<br />

±, Wahrnehmung D44<br />

Kontiguität D 54<br />

Kontinenz C383, C488<br />

Kontinenzprobleme D165<br />

Kontinenzreflex C121<br />

Kontingenz D 27<br />

±, nonverbale D33<br />

Kontingenzen B148<br />

Kontingenzphase D 27<br />

Kontinuitätsbedingungen C196, C203<br />

Kontinuitätsgleichung A 10<br />

Kontraktdermatitis C72<br />

kontraktile Zellen C251<br />

kontraktiler Apparat B237, B324<br />

±, äuûere Haarzellen B237<br />

±, Calciumsensitivität C150<br />

kontraktiler Ring A 478f<br />

Kontraktilität C166<br />

Kontraktilitätserhöhung C165, C225<br />

Kontraktion B33, B379, B382f<br />

±, auxotone B382, C161<br />

±, exzentrische B383, C445<br />

±, isometrische B382f, B411, B413, C437,<br />

C445<br />

±, isotone B382f, B411<br />

±, myogene C208<br />

±, Skelettmuskelfaser B33<br />

±, tetanische C211, C226<br />

±, tonische C348<br />

Kontraktionsformen B382f<br />

Kontraktionsgeschwindigkeit B387<br />

Kontraktionskraft B382, B433<br />

±, Denervierung B382<br />

±, Vordehnung B382<br />

Kontraktionsregulation durch Ca 2+<br />

B377f<br />

Kontraktionswelle C382<br />

Kontraktionszustand, Aktionspotentialmuster<br />

B380f<br />

Kontraktmanagement D 135<br />

Kontraktur B381<br />

kontralaterale Lähmung, kortikospinale<br />

Läsionen B525<br />

kontralateraler Neglect B192<br />

Kontrastdetektion B273<br />

Kontrastfehler D 33<br />

Kontrast-Mikroskope A 78<br />

Kontrastunterscheidung B276<br />

Kontrastverstärkung B174, B274, B294,<br />

B303<br />

±, laterale Hemmung B174, B294<br />

Kontrazeption C559<br />

Kontrazeptiva D148<br />

Kontrollbestrebungen D93<br />

Kontrolle, deszendierende B521<br />

±±, Reafferenzen aus der Peripherie<br />

B521<br />

±, posturale B519<br />

±, soziale D 5, D109<br />

±, wahrgenommene D 20<br />

Kontrollgruppe D 28f<br />

Kontrollierbarkeit D 140<br />

Kontrollobjekte D 122<br />

Kontrollpersonen D122<br />

Kontrollpunkte A 176, A480<br />

Kontrollsequenzen A506<br />

±, Mutationen A 506<br />

Kontrollsituationen D 122<br />

Kontrollsystem, diffuses inhibitorisches<br />

(DNIC) B205<br />

Kontrollsystem mit limitierter Kapazität<br />

(LCCS) B125, D47, D49±51<br />

Kontrollüberzeugung, internale D192<br />

Konturen, kognitive B283<br />

Konturensehen B294<br />

Konturergänzung D 41<br />

Konvektion A14, C179f, C235<br />

±, Sauerstofftransport C180<br />

Konvektionstheorie, kalorischer Nystagmus<br />

B219<br />

Konvergenz B173, B266, B274, B303,<br />

D42<br />

±, autonome Ganglien C111<br />

±, Definition B173<br />

±, Grad B173<br />

±, von Neuronenverbänden D 49<br />

Konvergenzbewegung B264<br />

Konversion D 17<br />

±, lysogene A 532<br />

Konvexlinsen A 26<br />

Konvolut, proximales C476<br />

Konzentrationsdifferenz C213<br />

Konzentrationsgradienten A 453f<br />

±, transmembranäre A 246<br />

Konzepte D60<br />

±, formale D 61<br />

±, hierarchische D 60<br />

±, natürliche D 61<br />

±, von Krankheiten D 60<br />

konzeptgesteuerte Verarbeitung D 44<br />

Kooperation D 115<br />

kooperative Wechselwirkungen A102,<br />

A130<br />

±, Asparat-Transcarbamoylase (ATC) A130<br />

kooperativer Transport A520<br />

Koordinaten, retinale B285<br />

Koordinatenrelation B162<br />

Koordination, neuromuskuläre C446<br />

±±, Verbesserung C446<br />

±, räumliche B217<br />

±, zeitlich-dynamische B217<br />

Koordinationsstörungen B232, B529<br />

Koordinationszahl A 54f<br />

Koorientierung, reflexive D 111<br />

Kopf B 405, B412f, B487, B507f, B520<br />

±, Arterien B507<br />

±, Dorsalextension B405, B520<br />

±, Entwicklung B487<br />

±, HWS B405<br />

±, kindlicher C564<br />

±, Lageänderung B520<br />

±, muskuläre Stabilisierung B413<br />

±, Neutral-Null-Stellung B405<br />

±, Seitwärtsneigung B405<br />

±, Venen B508<br />

±, Ventralflexion B405, B412, B520<br />

Kopfbein B472<br />

Kopfbewegungen, Halswirbelsäule B404<br />

±, vestibulookulärer Reflex B297<br />

309


310<br />

Kopfdrehung, rotatorischer Reflex B297<br />

Kopfdurchblutung D 135<br />

Kopfganglien C103, C109<br />

Kopfgelenke B404±406, B408, B503<br />

±, Bewegungsachsen B404<br />

±, degenerative Arthrosen B406<br />

±, Innervation des Kapselbandapparats<br />

B406<br />

±, Kapselbandapparat B405<br />

±, Stabilisierung B408<br />

Kopfgelenkkomplex, Kugelgelenk B404<br />

Kopfgruppen, polare A215<br />

Kopfhaare A 580<br />

Kopf-Hals-Bewegungen, kompensatorische<br />

B221<br />

± ±, Koordination B221<br />

Kopf-Hals-Reflexe, räumliche Koordination<br />

B221<br />

Kopfhaut A516<br />

±, Besiedlung durch Mikroorganismen<br />

A 516<br />

kopfinduzierende Gene B487<br />

Kopfmesoderm, paraxiales B487<br />

Kopfmuskeln B499<br />

Kopfneigung, translatorischer Reflex<br />

B297<br />

Kopfneuralleiste B487, C104f<br />

Kopfrumpfmuskeln, gemischte B458<br />

Kopfschmerzen B101, B221, B269, D 127<br />

±, chronische D 120, D 122, D 135<br />

±, zervikogene B406<br />

± ±, Überleitung B406<br />

Kopfschmerztagebuch D122<br />

Kopfschwarte B99<br />

Kopfvenen, groûe C188<br />

Kopfwendermuskel B458<br />

Kopplung, elektromechanische B378±380,<br />

B385, C149f, C 167, C205<br />

± ±, Arbeitsmyokardzelle C149<br />

± ±, glatte Gefäûmuskulatur C205<br />

± ±, glatte Muskelzellen B 385<br />

± ±, Störungen B380<br />

±, pharmakomechanische B385, C205f<br />

± ±, glatte Gefäûmuskulatur C205<br />

± ±, Signaltransduktionswege B385f<br />

Kopulationsverhalten, koordiniertes<br />

B146<br />

Korbzellen B6, B90, B110, B280, B526f<br />

Korkenzieher B478<br />

Körnerschicht B90<br />

±, äuûere B 108, B272, B274<br />

±, innere B108, B272<br />

Körnerzellen B6, B49, B90, B135, B302f,<br />

B526<br />

Körnerzell-Parallelfasersystem B527<br />

Körnerzellschicht B527<br />

Koronarangiogramm D 198<br />

Koronarangiographie C169<br />

Koronararterie, linke C144f<br />

± ±, Ramus anterior interventricularis<br />

C144<br />

± ±, Ramus circumflexus C144<br />

± ±, Versorgungsgebiet C145<br />

±, rechte C144f<br />

± ±, Versorgungsgebiet C145<br />

Koronararterien C134, C144, C171, C174,<br />

C183, C200, C437<br />

±, Engstellen C200<br />

±, sympathische Innervation C171<br />

±, Verengung C437<br />

Koronardurchblutung C150, C170f, C210,<br />

C269, C288, C290<br />

±, Anpassung C171<br />

±, endotheliale Kontrolle C171<br />

±, metabolische Kontrolle C171<br />

±, myogene Kontrolle C171<br />

±, nervale Einflüsse C171<br />

±, Regulation C170<br />

±, treibende Kraft C170<br />

±, vasale Regulation C171<br />

Koronardurchblutung in Ruhe C170<br />

koronare Herzerkrankungen A 279, B388<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Prostacyclin (PGI 2) A279<br />

±, Thromboxan A 2 (TxA 2) A279<br />

koronare Herzkrankheiten C437, C451<br />

koronare Mikrostrombahn C172<br />

±, vasodilatatorische Mechanismen C 172<br />

koronarer Blutfluss (KBF) C170<br />

Koronargefäûe C94, C169, C175, C180<br />

±, Dilatation C94<br />

±, sensorische Nervenfasern C175<br />

±, somatische Gentherapie C169<br />

±, Verschluss C180<br />

Koronarkreislauf, Extraktionsrate C170<br />

±, Widerstandsregulation C170<br />

Koronarperfusion C176<br />

Koronarsinus C145<br />

Koronarstrombahn, Dichte der a- und<br />

b-Rezeptoren C171<br />

Koronarsystem C144f, C170, C175<br />

±, phasischer Blutfluss C170<br />

±, Variabilität C145<br />

Koronarvenen C145<br />

Koronarverschluss, Revaskularisation<br />

C169<br />

Koronarwiderstand C169±171<br />

±, extravasale Komponente C171<br />

±, vasale Komponente C171<br />

Körper, Kompartimente C399<br />

±, Wassergehalt C399<br />

Körperarterien C184<br />

Körperbau, weiblicher B145<br />

Körperbehaarung B321<br />

Körperbild D 192<br />

Körperchen, multivesikuläre C251,<br />

C262f<br />

±, neuroepitheliale C244<br />

Körperdüfte, charakteristische B308<br />

Körperfettanteil, körperliche Aktivität<br />

D 146<br />

Körperfettmasse, Definition C398<br />

Körperflüssigkeiten C492<br />

±, Teilchenkonzentration A 17<br />

Körpergeruch, veränderter B308<br />

Körpergewicht B142, C397, C399±401,<br />

C403f, C407, C409, D146<br />

±, Anstieg C400<br />

±, Energiezufuhr C 401<br />

±, genetische Disposition C407<br />

±, Konstanz C401<br />

±, körperliche Aktivität C407<br />

±, Regulation C401, C403f<br />

±, sozialer Status C407<br />

±, Verlust C409<br />

Körpergröûe C210, C397<br />

±, Beginn der Pubertät B369<br />

±, BlutdruckC210<br />

±, endgültige B368<br />

Körpergrundhaltung B520<br />

Körperhaare, Bewegung B184<br />

Körperhaltung B216<br />

Körperhöhlen C216, C450<br />

±, Flüssigkeitsansammlungen C216<br />

±, Kompression C450<br />

Körperkerntemperatur B183, B394, C119,<br />

C430, C432±435, C441<br />

±, Abfall C435<br />

±, Anstieg C432, C441<br />

±, fieberhafte Erhöhung C 434<br />

±, körperliche Arbeit C432<br />

±, Steigerung B394<br />

±, tödliche Werte C435<br />

Körperkompartimente, Veränderungen<br />

C409<br />

Körperkontakt B186<br />

Körperkreislauf C180f, C183, C228<br />

±, Arterien C183<br />

körperliche Aktivität A 434, C119f, C396,<br />

C407, C439f<br />

±, Anpassung des Blutdrucks C120<br />

±, BlutdruckC440<br />

±, Körpergewicht C407<br />

±, physiologische Anpassungen C439<br />

±, sozialer Status C407<br />

körperliche Anstrengung C492<br />

körperliche Arbeit C219, C226, C230,<br />

C258, C 282, C287, C432, C439f<br />

±, Atemzugvolumen C258<br />

±, Auswirkungen C440<br />

±, Körperkerntemperatur C432<br />

±, Kreislaufbelastungen C226<br />

±, Kreislaufregulation C226<br />

±, Lungendurchblutung C230, C282<br />

±, physiologische Anpassungen C439<br />

±, Temperaturregulation C432<br />

±, Ventilation C287<br />

körperliche Leistungsfähigkeit C441,<br />

C445<br />

±, Bestimmung C441<br />

Körperoberflächen, Besiedlung durch<br />

Mikroorganismen A 516<br />

Körperpartien, abhängige C209, C225<br />

± ±, Durchblutung C209<br />

Körperpflege, soziale B186<br />

Körperposition im Raum B524<br />

±, Aufrechterhaltung B524<br />

Körperschalentemperatur C430<br />

Körpersprache B532<br />

Körperstellreflexe B215<br />

Körperteilgewicht B412f, B428<br />

Körpertemperatur A523, C63, C116,<br />

C118, C 287, C433<br />

±, Heraufregulation C63<br />

±, mittlere C430<br />

± ±, Berechnung C430<br />

±, reflektorische Steuerung C118<br />

±, Sollwert A 523<br />

Körpertherapien D136<br />

Körpervenen C139<br />

Körperwand C126<br />

Körperwasser C399, C433, C491<br />

±, Bestimmung C399<br />

±, Einsparung C433<br />

Körperzellmasse (BCM) C398f, C408<br />

±, Definition C398<br />

±, Stoffwechsel C400<br />

±, Verlust C399, C408f<br />

Körperzusammensetzung C397±400,<br />

C402, C 404, C408<br />

±, Messung C399<br />

±, Modelle C399<br />

±, Terminologie C398<br />

±, Veränderungen bei Gewichtsverlust<br />

C404<br />

korpuskuläre Nervenendigungen B185,<br />

B393, C 323<br />

±, Haut B393<br />

korrekte Zurückweisung (correct<br />

rejection) D 40<br />

Korrektheit D187<br />

Korrekturlesen A 343, A 348<br />

±, DNA-Polymerasen A348<br />

Korrektursakkaden B298<br />

Korrelate, neurale B154<br />

Korrelationen zwischen Hirnarealen D46<br />

Korrelationskoeffizienten D26, D 31<br />

Korsakoff-Psychose A 135<br />

Korsakoff-Syndrom B131<br />

Kortex B9, B57, B108, B125, B169, B204,<br />

B511, B 523, C37, C40, D46<br />

±, agranulärer B108<br />

±, anteriorer temporaler B294<br />

±, auditorischer B108, B243<br />

± ±, Tonotopie B108<br />

±, cerebellärer B526±529<br />

± ±, Aufbau B528f<br />

± ±, Efferenzen B527<br />

± ±, Homogenität B527<br />

± ±, lokale inhibitorische Regelkreise<br />

B526<br />

± ±, multimodale Afferenzen B527<br />

±, cerebraler B39, B105f, B108±110<br />

± ±, Dicke B108<br />

± ±, Gliederung B106<br />

± ±, histologische Differenzierung B110<br />

± ±, modularer Aufbau B109


± ±, Ontogenese B 110<br />

± ±, pränatale Entwicklung B110<br />

±, Degeneration B511<br />

±, entorhinaler B112, B133, B135, B151,<br />

D59<br />

±, fokale Aktivierung B 523<br />

±, granulärer B108<br />

±, heterotyper agranulärer B522<br />

±, inferiorer temporaler B294<br />

±, inferotemporaler B286<br />

± ±, komplexe rezeptive Felder B286<br />

±, insulärer B164, B523<br />

±, Kartographierung B523<br />

±, lateral-präfrontaler D53<br />

±, medialer präfrontaler C117<br />

± ±, Afferenzen C117<br />

± ±, Stimulation C117<br />

± ±, vegetative Reaktionen C117<br />

±, motorischer B107f, B114, B512, B520,<br />

B522f, B525, C 222, D 53<br />

± ±, Aktivierung B523<br />

± ±, Binnenstruktur B522<br />

± ±, Läsionen B525<br />

±, okzipitaler B156, B266, B286<br />

± ±, Läsionen B286<br />

±, olfaktorischer B96<br />

±, optischer B97<br />

±, orbitofrontaler B150f, B168, B303f<br />

± ±, affektive Verarbeitung B168<br />

±, parietaler B125, B127f, B132, B157,<br />

B523<br />

±, parietoinsulärer vestibulärer (PIVC)<br />

B215f<br />

±, periamygdalärer B95, B303<br />

±, perirhinaler B133<br />

±, posteriorer parietaler B154, B294, B524<br />

±, präfrontaler B81, B125±128, B132f,<br />

B151, B154, B159, B523, C116, D 48, D 53<br />

± ±, Störung B154<br />

±, prämotorischer (PMC) B108, B154,<br />

B522, B524f, D 53<br />

± ±, Bewegungsplanung B525<br />

± ±, Lage B 522<br />

± ±, Schädigung B525<br />

±, primärer auditorischer (AI) B106f,<br />

B154, B160, B164, B240, B243<br />

± ±, kortikale Säulen B243<br />

±, primärer olfaktorischer B304<br />

±, primärer sensorischer B522<br />

±, primärer somatosensorischer B106f,<br />

B154, B175f, B 203<br />

±, primärer visueller B106f, B154, B164,<br />

B276, B279f, B 290, B294<br />

± ±, Nicht-Pyramidenzellen B280<br />

± ±, Projektion des Gesichtsfelds B276<br />

± ±, Pyramidenzellen B280<br />

± ±, Repräsentation der Fovea B279<br />

± ±, Schichtenbau B280<br />

±, primär-motorischer B105±108, B154,<br />

B164, B513, B522, B524, B533f<br />

± ±, absteigende Projektionen B524<br />

± ±, Aufgabenspezifität der Neurone<br />

B524<br />

± ±, cerebelläre Projektionen B523<br />

± ±, funktionelle Reorganisation B533f<br />

± ±, Histologie B522<br />

± ±, Läsionen B524<br />

± ±, Lage B 522<br />

± ±, Somatotopie B522f<br />

±, Schichtengliederung B108<br />

±, sekundärer auditorischer (AII) B240,<br />

B243<br />

± ±, bilaterale Schäden B243<br />

±, sekundärer somatosensorischer B203<br />

±, sekundärer visueller B 154, B164<br />

±, sekundär-motorischer B522<br />

± ±, Lage B 522<br />

±, sensomotorischer B523, C117f, C229<br />

± ±, Mehrdurchblutung C229<br />

±, sensorischer D156<br />

±, somatosensorischer B107, B109, B190,<br />

B204, B523, D125<br />

± ±, plastische Umorganisation B204<br />

± ±, Reorganisation B190<br />

±, temporaler B132, B157, B523<br />

±, temporookzipitaler B157<br />

±, Thymus C37f<br />

±, ventromedialer präfrontaler B132f<br />

± ±, Läsionen B 132<br />

±, vestibulärer B215<br />

±, visueller B108f, B190, B267, B281f,<br />

B288, B294<br />

± ±, Farbinformationen B288<br />

± ±, Plastizität B294<br />

± ±, Pupillensteuerung B267<br />

± ±, Retinotopie B108<br />

± ±, topographische Ordnung B281,<br />

B283<br />

± ±, Verlauf der Informationsverarbeitung<br />

B282<br />

±, zingulärer B105<br />

Kortexareale, assoziative B129<br />

±, motorische B 522±524<br />

± ±, Afferenzen B523f<br />

± ±, Hauptefferenzen B524<br />

± ±, Somatotopie B522<br />

±, präfrontale B147, B530<br />

±, prämotorische B164, B526f<br />

±, primär-motorische B527, B530<br />

±, sekundär-motorische B530<br />

±, sensorische B129, B177, B 527<br />

± ±, Reorganisation D 132<br />

±, viszerale C115<br />

Kortexentwicklung B111<br />

Kortexneurone B280<br />

±, rezeptive Felder B280f<br />

Kortexrepräsentation B105<br />

kortikale Anreizsysteme D 69<br />

kortikale Areae B105, B107<br />

±, Verschaltung B105<br />

kortikale Areale, Aufmerksamkeitsfunktionen<br />

B125<br />

kortikale Blindheit B267<br />

kortikale Dysplasien B111<br />

kortikale Farbblindheit B285<br />

kortikale Funktionsausfälle, Kompensation<br />

B115<br />

kortikale Hirnpotentiale D 49<br />

kortikale Karten B108<br />

kortikale Läsionen, Aphasie B115<br />

±, Paresen B115<br />

±, Wahrnehmungsstörungen B115<br />

kortikale Magnetfeldreaktionen D47<br />

kortikale Neurone B281±283<br />

±, Längenspezifität B281<br />

±, Orientierungsspezifität B281<br />

±, Richtungsspezifität B281<br />

kortikale Plastizität, Mechanismen B534<br />

kortikale Platte B63, B110<br />

kortikale Potentiale, langsame (SCP)<br />

D 122<br />

kortikale Projektionsfelder, somatotope<br />

Organisation B189<br />

kortikale Reorganisation D132f<br />

kortikale Repräsentationen B108, B115,<br />

B522±525, B 533<br />

±, Bewegungsrichtung B524<br />

±, Daumen D133<br />

±, distale Extremitätenmuskulatur B525<br />

±, Fovea centralis B108<br />

±, Gesicht B522<br />

±, Hand B108, B522<br />

±, Kiefer B108<br />

±, Lippen B108, D 133<br />

±, multiple B523<br />

±, M. abductor pollicis brevis B533<br />

±, M. deltoideus B533<br />

±, Muskelgruppen B523<br />

±, Rumpf B108<br />

±, Rumpfmuskulatur B522<br />

±, überlappende B523<br />

±, Zunge B108<br />

kortikale Reticulumzellen, Thymus B324<br />

kortikale Säulen B109, B243<br />

±, primärer auditorischer Kortex (AI) B243<br />

kortikale sensomotorische Repräsentation<br />

B533<br />

kortikaler Knochen B410, B429<br />

±, Dichtezunahme B429<br />

kortikales Projektionsfeld, primäres (SI)<br />

B189f, B192, B203<br />

± ±, Läsionen B190, B192<br />

Kortikalis, Dickenzunahme B429<br />

Kortikalisierung von Schmerzen D136<br />

kortikoamygdaloide Verbindung B150,<br />

D156<br />

kortikobasalganglionäre Verbindungen<br />

B530<br />

kortikokortikale Verbindungen B109<br />

kortikoretikuläre Bahnen B519<br />

kortikospinale Bahnen, Läsionen B518<br />

kortikospinale Läsionen, kontralaterale<br />

Lähmung B525<br />

kortikospinale Projektionen B524<br />

Korynebakterien C546<br />

Kostenexplosion im Gesundheitswesen<br />

D182<br />

Kostenkontrolle im Gesundheitswesen<br />

D178f<br />

Kosten-Nutzen-Abwägung D190<br />

Kot, Eintritt in das Rektum C383<br />

±, Zusammensetzung C384<br />

Kotyledonen C561<br />

kovalente Bindung A37<br />

kovalente Modifikationen A 131, A469<br />

±, Cytoskelettproteine A 131<br />

±, Rezeptoren A131<br />

kovalente Proteinmodifikationen A414<br />

Kraft A4, A 6, C446<br />

±, treibende B15<br />

Kraftausdauer C446<br />

Kräfte, zwischenmolekulare A 9<br />

Kräfte an Grenzflächen A9<br />

Kraftentfaltung, Steuerung B513<br />

Kraftentwicklung, isometrische C163<br />

± ±, Vordehnung C163<br />

±, Muskel B387<br />

±, Ventrikelgeometrie C168<br />

Kraft-Längen-Diagramm, Skelettmuskeln<br />

B382<br />

Kraftrezeptoren, Golgi-Sehnenorgane<br />

B514<br />

Kraft-Sarkomerlängen-Beziehung B382<br />

Kraftschlag B375, B382<br />

Kraftsinn, Muskelrezeptoren B181<br />

±, Sehnenrezeptoren B181<br />

Krafttraining C446f<br />

Krallenhand B 484<br />

Krampfadern C192<br />

Krampfanfälle A 293<br />

±, cerebrale C491<br />

±, Hirndurchblutung C229<br />

Krämpfe B46, C90, C434<br />

±, tetanische C118, C502<br />

Kraniosynostosen B488<br />

Kranke, chronisch D179<br />

Krankengeld D180<br />

Krankenhaus D 113<br />

Krankenhausbehandlung D 180<br />

Krankenhauspatienten, Informationsbedürfnisse<br />

D 112<br />

±, sozialer Status D 114<br />

Krankenhauswesen D 181<br />

Krankenkassen, gesetzliche D 180<br />

Krankenpflege D 180, D 197<br />

±, psychische und physische Belastungen<br />

D197<br />

Krankenrolle D 110, D 176<br />

Krankenstand und Arbeitslosenquote<br />

D176<br />

Krankenversicherung D 108, D195<br />

±, gesetzliche (GKV) D 91, D 108, D 179f<br />

±, private D 180<br />

Krankenversicherungssystem, gesetzliches<br />

D178<br />

Krankenversorgung D 109<br />

311


312<br />

±, ambulante D 109<br />

±, stationäre D109<br />

Krankheiten, ansteckende D5<br />

±, autosomal-dominante A 496f<br />

±, chronische A 565, C396, D 4, D 185,<br />

D 193f, D 198<br />

± ±, asymptomatische D4<br />

± ±, Belastungen D192f<br />

± ±, Dunkelziffer D 4<br />

± ±, Multikausalität D 185<br />

± ±, Partnerbeziehung D 194<br />

± ±, Prävention C396, D 198<br />

± ±, soziale Belastungserfahrungen D 194<br />

± ±, Therapie A565<br />

±, Definition D3f<br />

±, iatrogene D182<br />

±, Konzepte D 60<br />

±, soziale Ungleichheit D 199<br />

±, Y-chromosomale A 499<br />

Krankheitsbewältigung D 20, D192f<br />

±, aktive D 192f<br />

±, Krebserkrankungen D147<br />

±, repressive D192<br />

Krankheitsbilder A103<br />

±, Isoenzymmuster A 103<br />

±, multifaktorielle D 188<br />

Krankheitsentstehung D 20<br />

Krankheitserreger A 515, C6, C74<br />

Krankheitsfrüherkennung D185<br />

Krankheitsgewinn, primärer D 17<br />

±, sekundärer D 17, D 110, D 120<br />

Krankheitsinzidenz, expositionsbedingte<br />

D 188<br />

±, Senkung D 186<br />

Krankheitsmanagement D 198<br />

krankheitsrelevante Gene D 122<br />

Krankheitssymptome D 181<br />

±, Verschleppung D176<br />

krankheitsverdächtige Gene A 557<br />

±, Expression A557<br />

Krankheitsverhalten D 149<br />

Krankheitsverhütung D 185<br />

krankheitsverursachende Gene A 566<br />

±, Wildtypversion A 566<br />

Krankheitsvorstellungen, subjektive D 4<br />

Krankschreibung D3<br />

Kranzfurche C133<br />

Kratzen D 147<br />

Kreatinin, Ausscheidung C465<br />

±, glomeruläre Filtration C465<br />

±, tubuläre Resorption C465<br />

±, tubuläre Sekretion C 465<br />

Kreatininclearance, Einschränkung C465<br />

±, Nierenfunktion C 464<br />

Kreatininplasmakonzentration, Normalbereich<br />

C465<br />

Krebs A 565, D161, D 168<br />

Krebs auslösende Umwelteinflüsse B329<br />

Krebsausbreitung D 163f<br />

±, Alter D 163<br />

±, endokrine Faktoren D 164<br />

±, Immunfaktoren D 164<br />

±, Infektionen D164<br />

Krebsentstehung A 501<br />

Krebserkrankungen A 421, A448, A 551,<br />

A 555, D 146f, D198<br />

Krebshäufigkeit, Senkung A 303<br />

Krebsinzidenz D 161<br />

Krebsmedikamente A 309<br />

Krebspatienten D147<br />

Krebsschmerzen D127, D 136<br />

Krebsstationen D 159<br />

Krebstherapie A 56<br />

±, Cisplatin A 56<br />

Krebsvorsorge C543<br />

Krebs-Zyklus A 177<br />

Kreisbewegung A 6<br />

Kreiselung B475<br />

Kreisfrequenz A22<br />

Kreislauf C118, C200, C225, C432, C446,<br />

C448, C566<br />

±, Ausdauertraining C446<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, embryonaler C140<br />

±, enterohepatischer A 140, A 268, C360,<br />

C363, C373, C391<br />

± ±, afferenter Schenkel C363<br />

± ±, Gallensäure A 268<br />

± ±, Mechanismen C373<br />

± ±, Unterbrechung A 268<br />

±, fetaler C227<br />

±, groûer C142, C181, C197, C202, C 280<br />

±, kleiner C 142, C181, C230, C280<br />

± ±, Strömungshindernis C230<br />

±, Kompensationsfähigkeit C225<br />

±, nachgeburtlicher C141<br />

± ±, Rechts-Links-Verbindung C141<br />

±, offener C41<br />

± ±, Milz C 41<br />

±, reflektorische Steuerung C118<br />

±, Stimulation C448<br />

±, Strömungswiderstand C200<br />

±, systemischer C360<br />

±, Temperaturregulation C432<br />

±, treibender Druck C197<br />

±, venöser Teil C202<br />

Kreislaufbelastung, körperliche Arbeit<br />

C226<br />

Kreislauferkrankungen C227, C233<br />

±, Schwangerschaft C227<br />

Kreislauffunktion unter Schwerelosigkeit<br />

C226<br />

Kreislaufhormone, Blutdruck C224<br />

Kreislaufkerne C222, C227<br />

Kreislaufkollaps C69<br />

Kreislaufparameter, Übergang vom Liegen<br />

zum Stehen C226<br />

Kreislaufreflexe C219, C221<br />

Kreislaufregulation C222±224<br />

±, Angiotensin II C224<br />

±, körperliche Arbeit C226<br />

±, Vorhofdehnung C223<br />

Kreislaufregulationsmechanismen,<br />

Störung C233<br />

Kreislaufregulationszentren C118<br />

Kreislaufschock C179, C231f, C290<br />

±, Behandlung C232<br />

±, Folgen C232<br />

±, hypovolämischer C496<br />

Kreislaufstörung C232<br />

Kreislaufsystem C179f, C223, C225, C231,<br />

C289<br />

±, exzitatorisches C118<br />

±, Füllungszustand C223<br />

±, Funktionen C179<br />

±, Kohlendioxidpartialdruck C289<br />

±, Pathophysiologie C231<br />

±, Sauerstoffpartialdruck C289<br />

±, Schwerkraft C225<br />

±, Teilabschnitte C180<br />

Kreislaufwiderstand, peripherer C197,<br />

C200, C209, C220<br />

Kreislaufzentralisation B394, C230, C478<br />

Kreislaufzentren, inhibitorische C118,<br />

C120<br />

±, Verbindungen C119<br />

Kreislaufzentrum B79, B101, D 142<br />

±, Schädigung B101<br />

Kretinismus A 147f, C89<br />

Kreuzadaption, Duftklassen B306<br />

Kreuzband, hinteres B438f<br />

± ±, Ruptur B438<br />

±, vorderes B438±440<br />

± ±, Mechanorezeptoren B440<br />

± ±, Ruptur B438, B440<br />

Kreuzbänder B435±438<br />

±, Kniegelenk B437<br />

±, Verlauf B437f<br />

Kreuzbandverletzung B438<br />

Kreuzbein B398, B414±416, B434<br />

±, Flächen B415<br />

±, Pathologie B415<br />

±, Variabilität B415<br />

Kreuzbein-Darmbein-Gelenk B415<br />

Kreuzbeinwirbel B 399<br />

Kreuzprobe C16<br />

Kreuzreaktivität C74<br />

Kreuzschädel B490<br />

Kreuztoleranz B148<br />

Kreuzungsexperimente A 493<br />

Kreuzungsquadrat A495<br />

Kriminalität D85<br />

Kringle-Domäne A 101<br />

Krise A 482<br />

kristalline Intelligenz D95, D 165<br />

Kriteriumsvalidität D 31f<br />

kritische Actinkonzentration A 464<br />

kritisches Herzgewicht C 176<br />

Kropf C89, C395<br />

Kropfbildung A 147<br />

Krox-24 B65<br />

Krummdarm C305, C347<br />

Kryoelektronenmikroskopie A388<br />

Krypten C42, C241, C350±352, C354,<br />

C382<br />

±, intratonsilläre C319<br />

±, Spülung C351<br />

Kryptenzellen, Stimulierung C354<br />

Kryptorchismus C506, C518<br />

±, Krebserkrankungen C506<br />

Ku70-Proteine A 511<br />

Ku80-Proteine A 511<br />

Kubitaltunnel B479<br />

Kubitalwinkel B465<br />

Kübler-Ross, E. D 170<br />

Kugelfallviskosimeter A7<br />

Kugelfisch B20<br />

Kugelgelenk B404, B407, B426, B448,<br />

B460, B 466, B474, B485<br />

±, Fingergrundgelenke B474<br />

±, Humeroradialgelenk B466<br />

±, Kopfgelenkkomplex B404<br />

Kugelzellanämie A 468<br />

Kühe A 563<br />

Kultur, medizinische D109<br />

kumulative Strahlenbelastung A31<br />

Kündigung, innere D 117<br />

künstliche Ernährung C409f, C414<br />

±, enterale C410<br />

±, Indikationen C410<br />

±, parenterale C410<br />

künstliche Herzklappen C28<br />

künstliche Hüftgelenke B181<br />

künstliche Kniegelenke B181<br />

künstlicher Herzstillstand C150<br />

künstliches Blut C274<br />

Kunststoffkatheter A 527<br />

±, Biofilm A 527<br />

Kunststofflinse, intraokulare B270<br />

Kupfer A 146f, C395, C 412<br />

±, Bedarf A147<br />

±, empfohlene Zufuhr C395<br />

±, Funktion C395<br />

±, Funktionen A147<br />

±, Mangelerscheinungen A 147<br />

±, Mangelsymptome C395<br />

±, toxischer Bereich C395<br />

±, Vorkommen C395<br />

Kupfer-Ionen A 207<br />

Kupfer-Schwefel-Zentrum A 207<br />

Kupfer(II)-tetramminsulfat A55<br />

Kupfertransport C7<br />

±, a2-Coeruloplasmin C7<br />

Kupfertransportstörungen A 146<br />

Kupffer-Zellen C367f<br />

±, Funktionen C368<br />

Kürettage C541<br />

Kurkliniken D181<br />

Kurzschlussdiffusion, Sauerstoff C193<br />

Kurzschlüsse, arteriovenöse C353<br />

Kurzschlussgefäûe C230<br />

Kurzschlussstrom A 19<br />

Kurzsichtigkeit A 27, B268<br />

Kurzwellen A 24f<br />

Kurzzeitgedächtnis (KZG) B129f, B132,<br />

B157, D 46, D 49f, D 56±59, D 63<br />

±, Arbeitsbereich D 57


±, explizites D 165<br />

±, Speicherkapazität B129f, D57<br />

±, Sprachproduktion D 58<br />

±, Sprachverständnis D 58<br />

±, Verweildauer B130<br />

Kussmaul-Atmung C285, C501<br />

kutane Kaltrezeptoren C430<br />

kutane Mechanorezeptoren B109<br />

Kutikularplatte B209, B230<br />

kutiviszerale Reflexe C450<br />

Kv-Kanal A 242<br />

±, Defektmutation A 242<br />

K w A50<br />

Kwashiorkor, Körpergewicht C408<br />

±, Therapie C408<br />

±, Ursachen C408<br />

kybernetische Regelkreismodelle D71<br />

Kynurenin-3-Monooxygenase A138<br />

Kynurensäure B44<br />

Kyphose, Brustwirbelsäule B400<br />

±, pathologische B423<br />

L A152<br />

L<br />

l5 C60<br />

Labia majora C507, C546<br />

Labia minora C122, C507, C533, C546f<br />

±, sympathische Innervation C122<br />

Labien B145<br />

Labioskrotalwülste C507<br />

Labium inferius C322<br />

Labium majus C508<br />

Labium minus C508, C545f<br />

Labium superius C322, C348<br />

Laboratoriumsmedizin D 107<br />

Labororganismen A554<br />

±, transgene Varianten A 554<br />

Labortests, immunologische C74<br />

Labrum acetabulare B426<br />

Labrum glenoidale B459±461<br />

Labrum inferius C348<br />

Labyrinth B207±209, B218, B226, B520<br />

±, beidseitige Läsion B520<br />

±, embryonales B209<br />

±, häutiges B207, B230<br />

±, Hypererregbarkeit B217<br />

±, knöchernes B207, B230<br />

±, Morphogenese B208<br />

Labyrinthläsion, akute B221<br />

± ±, Kompensation B221<br />

± ±, Ruheaktivität B221<br />

± ±, Symptome B221<br />

±, chronische B221<br />

± ±, Ruheaktivität B221<br />

Labyrinthreflexe, tonische B520<br />

Labyrinthus ethmoidalis B497<br />

Lacertus fibrosus B467<br />

Lächeln, soziales D80<br />

Lachmuskel B502<br />

lac-Operon A 350f<br />

±, Regulationszustände A 351<br />

lac-Promotor A 351<br />

lac-Repressor A350f, A 356<br />

Lactalbumin C571<br />

a-Lactalbumin A 183<br />

b-Lactamantibiotika A 522<br />

b-Lactamase-Gen A 547<br />

Lactase A162, A 498<br />

Lactase-Mangel A162, C389<br />

Lactase-Persistenz-Allel A 498<br />

Lactat A 127, A 164f, A170, A 182, A191,<br />

B8, C147, C166f, C210, C369, C396,<br />

C438f, C443, C 446, C468, C502<br />

±, Messung C502<br />

±, Schicksal C438<br />

D-Lactat A 166<br />

L-Lactat A166f<br />

Lactatacidose A 212, A 434<br />

Lactatacidose im Schock C502<br />

Lactatakkumulation C439, C442<br />

Lactatbildung B387<br />

Lactat-Clearance C446<br />

Lactat-Dehydrogenase (LDH) A103, A 115,<br />

A 127±129, A 165±167, A 170, C167, C169,<br />

C446<br />

±, Fluorid-Ionen A 170<br />

±, Isoenzymmuster A170<br />

±, Isoformen A 103<br />

±, Reaktion A127<br />

L-Lactat-NAD + -Oxidoreduktase A 128<br />

Lactat-Steady-State C443f<br />

Lactobacillus acidophilus C546<br />

Lactobakterien C529<br />

Lactobazillen A 516<br />

Lactoferrin C18f, C525, C571<br />

Lactoflavin C412<br />

b-Lactoglobulin-Promotor A 563<br />

Lacton A 155<br />

Lactonase A 180<br />

Lactose A156, A 161f, A350f, A 520,<br />

A 532, C389, C571<br />

±, Darmflora A 162<br />

±, Hydrolyse C389<br />

Lactoseintoleranz A 162, A 498, C389<br />

Lactose-Permease A 350f<br />

Lacuna musculorum B421, B432, C297<br />

Lacuna vasorum B421, B432, C186, C297<br />

Lacunae laterales B99, B103<br />

Lacunae urethrales C488<br />

Lacus lacrimalis B255<br />

LacY-Permease A 520<br />

Ladung, elektrische A17<br />

±, formale A 52<br />

Ladungsübertragungswechselwirkung<br />

A40<br />

Lage, soziale D103<br />

Lageempfinden A213<br />

Lagerungsschwindel B207, B222<br />

Lagesinn, Hautspannung B177<br />

Lagetypen C159<br />

±, pathologische C159<br />

Lag-Phase A 533<br />

Lähmung D133, D 149<br />

±, EMG-Biofeedback D 149<br />

±, motorische Reorganisation D 133<br />

Lähmungen, kontralaterale B525<br />

± ±, kortikospinale Läsionen B525<br />

±, schlaffe B32, B46<br />

Lähmungserscheinungen B 232<br />

Lähmungsschielen B296<br />

Laienätiologie D 176f<br />

Laienkonzept D 61<br />

Laiensprache D113<br />

Laiensystem D 176<br />

Laimer-Dreieck C336<br />

Laimer-Membran C336, C338<br />

Laktation C570<br />

Laktationsphase C570<br />

Laktogenese C570<br />

Lakunen B365, C558, C560<br />

Lallen D 82<br />

Lambert-Beer-Gesetz A 26, A86, A 127<br />

Lambert-Eaton-Syndrom B35<br />

Lamellenknochen B363±365, B367, B370<br />

±, Aufbau B365<br />

Lamellenkörper B320<br />

Lamellenkörperchen B393, C251, C262f<br />

Lamellipodien A 464f, A 472, B63<br />

Lamin B A398, A 473<br />

Lamina I, Hinterhorn B201<br />

Lamina II B201<br />

Lamina III B201<br />

Lamina V B 201<br />

Lamina arcus vertebrae B399, B406<br />

Lamina basalis B258<br />

Lamina cartilaginis cricoideae C239<br />

Lamina cartilaginis thyroideae C239<br />

Lamina choriocapillaris B258<br />

Lamina cribrosa B 84, B302, B 492f, B497,<br />

C237<br />

Lamina densa A 459, B346, C 464<br />

Lamina elastica C182<br />

Lamina epithelialis C244<br />

Lamina epithelialis mucosae C318<br />

Lamina externa B490<br />

Lamina externa durae matris B494<br />

Lamina granularis externa B97, B106,<br />

B108<br />

Lamina granularis interna B108<br />

Lamina interna B97, B106, B490<br />

Lamina interna durae matris B494<br />

Lamina lucida B346<br />

Lamina medullaris externa B92<br />

Lamina medullaris interna B92<br />

Lamina molecularis B97, B106, B108<br />

Lamina mucosa C341<br />

Lamina multiformis B97, B106, B108<br />

Lamina muscularis mucosae C320, C336,<br />

C341, C 353, C381<br />

Lamina perpendicularis B497<br />

Lamina praetrachealis B505f, C133<br />

Lamina praevertebralis B505f, C129,<br />

C133, C 137<br />

Lamina praevertebralis fasciae cervicalis<br />

C136, C 239<br />

Lamina propria C43, C237, C244f, C249,<br />

C253, C 328, C336f, C485, C523, C546<br />

Lamina propria mucosae C320, C350,<br />

C353, C 541<br />

±, Drüsen C320<br />

Lamina pyramidalis externa B97, B106,<br />

B108<br />

Lamina pyramidalis interna B97, B108<br />

Lamina rara C464<br />

Lamina spiralis membranacea B230<br />

Lamina spiralis ossea B230f, B234<br />

Lamina superficialis B505<br />

Lamina superficialis fasciae cervicalis<br />

B504, B 506, C239<br />

Lamina tectoria B92<br />

Lamina terminalis B9, B77, B93, B302,<br />

C117, C 434<br />

Lamina vastoadductoria B432<br />

Lamina vitrea B493<br />

Lamine A398, A 472±474, A 478, A480<br />

±, Dephosphorylierung A478<br />

±, Kernlamina A473<br />

±, Kernlokalisationsignal A 473<br />

Laminin A 447, A452, A 458, A466, A 483,<br />

A485, A 528, B333, B 340f, B345±347,<br />

B392, C 24, C366, C464<br />

±, Bindungsstellen B347<br />

±, Funktionen B347<br />

Laminin-G-Domäne B340<br />

Lamininisoformen, Gewebeverteilung<br />

B347<br />

Lamininnetzwerk B338<br />

Lampenbürstenchromosomen A341<br />

Landolt-Ringe B268, B287<br />

Landwirtschaft D 104<br />

Längenrezeptoren, Muskelspindeln B514<br />

Längenwachstum C408<br />

±, Rippen B362<br />

±, Röhrenknochen B362<br />

Langerhans-Inseln A 102, A 432, C82, C94,<br />

C374, C 377<br />

±, Zelltypen C94<br />

Langerhans-Zellen B353, B389, B391f<br />

Langfinger B476<br />

langkettige Acyl-CoA-Ester (LCA) A 143<br />

langkettige Fettsäuren A 168, A 216, C357<br />

Langlebigkeit D 162<br />

Langmagen C339<br />

Längsbündel, mediales B79<br />

Längsgurt B419<br />

Längskonstante des Kabels B21<br />

Längslage C564<br />

Längsmuskelschicht C347<br />

Längsrotation B401<br />

Längsschnitt C353<br />

Langstreckenflüge C203<br />

Längswölbung B446, B448<br />

Langwelle A 24f<br />

Langzeitdepression (LTD) B136, B139<br />

±, heterosynaptische B139<br />

313


314<br />

±, homosynaptische B 139<br />

±, Mechanismen B139<br />

Langzeitgedächtnis (LZG) A 364, B129±<br />

131, B134, B157, D 12, D 15,<br />

D 56±59, D 63<br />

±, CREB (CRE binding protein) A 364<br />

±, Modulation B134<br />

±, multiple Systeme B131<br />

±, Speicherkapazität B129f<br />

±, Strukturelemente B131<br />

Langzeitpflege D197<br />

Langzeitpotenzierung (LTP) B135±139<br />

±, anatomische Grundlagen B135<br />

±, assoziative B139<br />

± ±, Amygdala B139<br />

±, Aufrechterhaltung B137f<br />

±, Auslösung B137f<br />

±, eingangsspezifische B135f<br />

±, Gedächtnis B135<br />

±, heterosynaptische B136<br />

±, homosynaptische B 135f<br />

±, Lernen B135<br />

±, Mechanismen B138<br />

±, synaptische Plastizität B135<br />

Lanosterin A 264, A266<br />

Lanugo-Haare B321<br />

Lanz-Punkt C298, C306<br />

Laplace-Gesetz A 9, C 168, C176, C204,<br />

C262<br />

Lappenbronchien C133, C246, C267f<br />

±, Kompression C268<br />

large dense core vesicles B39, B55<br />

Lärmbelastung B223, B251<br />

Lärmschäden B246<br />

Lärmschutz B251<br />

Laron-Syndrom C100<br />

Larrey-Spalte C130, C135<br />

Laryngektomie B249<br />

Laryngitis A 529<br />

Laryngoskopie B249<br />

Laryngotrachealrinne C246<br />

Larynx B247±249, B508, C110, C235f,<br />

C243, C286<br />

±, autonome Innervation C110<br />

±, Blutversorgung C243<br />

±, Entwicklung B249<br />

±, Funktionen B247<br />

±, Knorpelskelett B247<br />

±, Wandaufbau C236<br />

Larynxmuskeln, Funktion B248<br />

±, Innervation B248<br />

Laser A 25<br />

Laser-Doppler A 23<br />

Laser-Doppler-Fluxmessung C204<br />

Laserpinzetten B377<br />

Lasik-Methode B270<br />

Läsionen, kortikale B115<br />

± ±, Aphasie B 115<br />

± ±, Paresen B115<br />

± ±, Wahrnehmungsstörungen B115<br />

±, kortikospinale B525<br />

± ±, kontralaterale Lähmung B525<br />

±, linkshemisphärische B162, B164<br />

± ±, Aphasien B164<br />

±, präneoplastische A 447<br />

Latch B388<br />

Latenzperiode D 18<br />

laterale Hemmung B174, B176, B294<br />

±, Kontrastverstärkung B174, B294<br />

laterale Inhibition B241, B287f<br />

Lateralflexion B401, B419<br />

Lateralisation, cerebrale B107, B160<br />

± ±, kognitive Funktionen B107<br />

Lateralsklerose, amyotrophe (ALS) D 152,<br />

D 171<br />

± ±, emotionaler Zustand D 153<br />

± ±, Lebensqualität D 152f<br />

Laufweltrekorde C439<br />

Laufzeitdifferenz B242<br />

Laurinsäure A217<br />

Lautheit A 24<br />

Lautstärke A 24<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Definition B225<br />

Lautstärkeempfindung B239<br />

Lautstärkepegel B225<br />

LBM s. Lean Body Mass<br />

LCCS s. Kontrollsystem mit limitierter<br />

Kapazität<br />

LDH-Isoenzyme A 171<br />

±, Kinetik A171<br />

LDH-Isoformen C167<br />

LDL-Cholesterin A215, A 228, D198<br />

±, ideale Blutkonzentration A 271<br />

g-LDL-Rezeptor A566<br />

LDL-Rezeptoren A 228, A 265f, A 268,<br />

A 271, A 378, A 418f<br />

±, Defekte A 271<br />

±, hepatische A 271<br />

±, Mutationen A 265f<br />

±, Regulierbarkeit A 268<br />

±, Struktur A 266<br />

LDL-Rezeptorendichte A265<br />

±, Gonaden A 265<br />

±, Nebennierenrinde A 265<br />

LDLs (Low-Density-Lipoproteine) A 227,<br />

A 263, A 265, A 267, A378, A 419, C5, C7,<br />

C367f<br />

±, Apolipoproteine A 227<br />

±, chemische Alterierung A 267<br />

±, Oxidation A 267<br />

Leadersequenz C50<br />

Leakage D 162<br />

Lean Body Mass (LBM) C398f<br />

±, Definition C398<br />

Leben, Definition A 571<br />

Lebensalter D 96<br />

±, Morbidität D 178<br />

Lebensbedingungen, schichtspezifische<br />

D 102<br />

Lebensereignisse, belastende D 141<br />

±, krankheitsauslösende D 91<br />

±, kritische D 104<br />

Lebenserhaltungstrieb D 16<br />

Lebenserwartung A303, A 397, C594,<br />

D 98, D 102, D161, D 163<br />

±, ADA-Mangel A 303<br />

±, AIDS D100<br />

±, Anstieg D 95<br />

±, behinderungsfreie D 186<br />

±, gesunde D 5, D 98f<br />

±, in Entwicklungsländern D 162<br />

±, in Industrienationen D161<br />

±, medizinische Versorgung D 161<br />

±, mittlere, bei Geburt D 98<br />

±, Mukoviszidose A 397<br />

±, soziale Schicht D 103<br />

±, sozialer Gradient D 102<br />

±, Verlängerung A 303<br />

Lebensgemeinschaften, nichteheliche<br />

D85<br />

Lebenslauf, demographische<br />

Determinanten D 97<br />

±, Flexibilisierung D 100<br />

±, Individualisierung D 100<br />

±, sozioökonomische Determinanten<br />

D 101<br />

Lebensmittel D5<br />

Lebensmittelindustrie A538<br />

±, Pilze A 538<br />

Lebensmittelinfektionen A 525<br />

Lebensphase, nachreproduktive D 100<br />

Lebensqualität D98<br />

±, bei amyotropher Lateralsklerose D 152f<br />

±, bei Locked-in-Syndrom D171<br />

±, gesundheitsbezogene D5, D99<br />

±, subjektive D 186<br />

Lebensspanne C594<br />

Lebensstil D95<br />

±, gesundheitsorientierter D95, D 179<br />

Lebensstiländerung D 198<br />

Lebenstrieb D 16<br />

Leber A181, A 186, A190, A 276, A291,<br />

A 298, A 345, A 432±434, A 455, A523,<br />

B56, B355, C6, C8, C21, C44f, C85, C96,<br />

C110, C 113, C115, C119, C190, C216,<br />

C289, C 291, C294, C296±300, C302f,<br />

C305, C 318, C320, C359±365, C367,<br />

C369f, C374, C385, C400, C402, C409f,<br />

C439, C 484, C496, C500<br />

±, als exokrine Drüse C361<br />

±, als Glucostat A190<br />

±, autonome Innervation C110, C113<br />

±, AVDO2 C289<br />

±, Binnengliederung C363<br />

±, Blutbildung C360<br />

±, Blutversorgung C362<br />

±, Durchblutung C289<br />

±, Energieverbrauch C400<br />

±, Entwicklung C360<br />

±, Feinbau C365<br />

±, funktionelle Einteilung C361<br />

±, Gefäûgliederung C361<br />

±, Gestalt C303, C 361<br />

±, Gewicht C400<br />

±, Glucosehomöostase C369<br />

±, Glycogengehalt A 186<br />

±, Head-Zonen C 115<br />

±, HGPRT-Aktivität A298<br />

±, Histologie C364<br />

±, Innervation C364<br />

±, Kohlenhydratstoffwechsel A 190<br />

±, Lage C361<br />

±, Lagebeziehungen C303<br />

±, Lappengliederung C361<br />

±, Lipidstoffwechsel C369<br />

±, Lymphgefäûe C305, C363<br />

±, Meso C299<br />

±, Parenchym C365<br />

±, Regenerationsvermögen C361<br />

±, respiratorischer Quotient C402<br />

±, retikuläres Bindegewebe B355<br />

±, Rolle im Stoffwechsel C360<br />

±, Sauerstoffutilisation C289<br />

±, Sauerstoffverbrauch C289<br />

±, Stoffwechselaktivitäten C367<br />

±, Stroma C365<br />

±, Substratspezifität des Energiestoffwechsels<br />

C402<br />

±, terminale Strombahn C362<br />

±, Überlebenszeit C291<br />

±, Vas privatum C362<br />

±, Vas publicum C362<br />

Leber sche Optikusatrophie (LHON) A195,<br />

A203, A 212, A344<br />

±, maternale Vererbung A 212<br />

Leberanlage C126<br />

Leberazinus C365f, C368<br />

±, metabolische Zonierung C368<br />

Leberbiopsie C317<br />

Lebercarcinome, endemische A 505<br />

±, lymphogene Metastasierung C364<br />

Lebercarcinomzellen, a1-Fetoprotein C7<br />

Leberdegeneration A146<br />

Lebererkrankungen C30, C364, C393<br />

±, Head-Zonen C 364<br />

Leberfibrose B358<br />

Leberfunktionsstörungen C411<br />

Lebergalle, Zusammensetzung C370<br />

Leberglycogen, Abbau C439<br />

Leberglycogenspeicher C 441<br />

Leber-Herz-Kanäle C364f<br />

Leberinsuffizienz C361<br />

±, akute A541<br />

Leberkapsel C364<br />

Leberknospe C318<br />

Leberkranke, Ernährung C402<br />

Leberkrebs A 482<br />

Leberläppchen C362, C364f<br />

±, Anzahl C365<br />

Leberlappen C132, C303<br />

Lebernekrose C361<br />

Leberparenchym C366, C372<br />

±, metabolische Kompartimentierung<br />

C366<br />

±, Regeneration C372<br />

Leberpforte C303, C305, C361±363


Lebers kongenitale Amaurosis A 440<br />

Leberschäden C394<br />

Lebersinusoide C364±366<br />

±, Entwicklung C364<br />

±, Zelltypen C366<br />

Lebertran C416<br />

Lebervergröûerung C317<br />

Leber-X-Rezeptor (LXR) A 267<br />

Leberzellcarcinom, Aflatoxine A 541<br />

±, primäres A 541<br />

Leberzellen A 248±250, A 304, A480, C438,<br />

C446<br />

±, LDL-Rezeptorendichte A 265<br />

±, OAT2 A 250<br />

±, OCT1 A 249<br />

±, Zellzyklusdauer A480<br />

Leberzellmembran A 233<br />

±, Lipidzusammensetzung A 233<br />

Leberzirrhose A 187, C195, C317, C 399,<br />

C402, C409, C495<br />

Le-Chatelier-Prinzip A 45<br />

Lecithin A 216, A224f, C370<br />

Lecithinasen A 532<br />

Lecithin-Cholesterin-Acyltransferase<br />

(LCAT) A 271<br />

Leckkanäle B15, B19±21, B24<br />

±, Aktivierung B19<br />

±, Funktion im ZNS B19<br />

±, Widerstand B20f<br />

Lederhaut B257, B353<br />

Leerdarm C305, C 347<br />

Leerlaufhandlungen D70<br />

Leerlaufspannung A 19<br />

Lef-1 B321<br />

LeftyC587<br />

Legierungen A 40<br />

Legitimationen D84<br />

Lehmschichten A 572<br />

Leichenstarre, ATP-Mangel B375<br />

Leid, persönliches D154<br />

Leigh-Syndrom A 344<br />

Leihimmunität C571f<br />

Leishmanien, GPI-Anker A156<br />

Leiste, Besiedlung durch Mikroorganismen<br />

A516<br />

Leistenband B418<br />

Leistenhaut B390<br />

Leistenhernie, direkte B421<br />

±, Formen B420f<br />

±, indirekte B421<br />

Leistenhernien C301<br />

±, direkte C301<br />

±, indirekte C301<br />

Leistenhoden C 506<br />

Leistenkanal C299, C505f<br />

±, Aufbau B420f<br />

±, Durchmesser B420<br />

±, Länge B420<br />

±, Verlauf B420<br />

Leistenlymphknoten C36<br />

Leistenring, äuûerer B420f<br />

±, innerer B420<br />

Leistung A 8, D 12, D 89<br />

±, Definition C437<br />

±, elektrische A 19<br />

±, mechanische A 19<br />

Leistungen, kognitive B243<br />

± ±, auditorisches System B243<br />

± ±, im Alter D 95<br />

Leistungsabbruch C439, C443<br />

Leistungseinbuûen, kognitive D164<br />

Leistungsfähigkeit C94, C437, C444, C446<br />

±, Definition C437<br />

±, Erhöhung C94<br />

±, körperliche C441, C445<br />

± ±, Bestimmung C441<br />

±, maximale anaerobe C445<br />

±, Spitzenathleten C444<br />

±, Untrainierte C444<br />

±, Verbesserung C446<br />

±, verminderte D 118<br />

Leistungsgesellschaft D 101<br />

Leistungsmotivation D 72, D 84<br />

±, medizinische Bedeutung D85<br />

Leistungsstreben, übersteigertes D 85<br />

Leistungstests D 121<br />

Leistungsvergütung, Budgetierung D108<br />

Leistungsverweigerung D 110<br />

Leitdüfte B306<br />

Leiter 2. Ordnung A 42<br />

Leitfähigkeit A 18, A 234, B14f<br />

±, parazelluläre C384<br />

±, Plasmamembran A234<br />

±, relative B36<br />

Leitfähigkeitskomponente B15<br />

Leitproteine, epitheliale B 325<br />

Leitstrang A 325f, A328<br />

±, Gleitring A 328<br />

±, kontinuierliche Synthese A 325<br />

±, RNA-Primer A 326<br />

Leitstrangsynthese A 323, A 327<br />

Leitung, antidrome B24<br />

±, orthodrome B24<br />

Leitungsanästhesie B20, C550<br />

Leitungsaphasie B165<br />

Leitungsbahnen, intraperitoneale C305,<br />

C307<br />

±, retroperitoneale C305, C307<br />

Leitungsblockade, periphere B190<br />

Leitungsgefäûe C181<br />

Leitungsgeschwindigkeit B23, B25, B 170<br />

±, aktive B23<br />

±, dicke myelinisierte Axone B170<br />

±, mittlere B24<br />

±, passive B22<br />

Leitungsschutzschalter A 21<br />

Leitwert A 18<br />

Lektin C380<br />

Lektine A160, A 395, B10<br />

Lektinweg C69<br />

Lemniscus lateralis B80f, B240<br />

Lemniscus medialis B80f, B91, B187f,<br />

B203, B311<br />

±, Projektionen B188<br />

±, Verschaltungen B188<br />

Lemniskussystem, mediales B79<br />

Lendenlordose B412f, B417<br />

Lendenraute B416f<br />

Lendenwirbel B398f, B412<br />

±, Bau B412<br />

Lendenwirbelsäule (LWS) B400f<br />

±, Lordose B 400f<br />

Lentiviren C74<br />

Lepra A419, C72<br />

Leptin A 434, B142f, C222, C393,<br />

C403±407, C 531<br />

±, BMI C406<br />

±, Wirkungen C404<br />

Leptin/BMI-Quotient C406<br />

Leptin-Gen, Mutation C404<br />

Leptinkonzentrationen C404<br />

Leptin-NPY-System C404<br />

Leptinresistenz C393<br />

Leptinrezeptoren C404<br />

±, Empfindlichkeit B144<br />

Leptomeninx B495<br />

Leptospiren A 517<br />

Leptotän C511, C513<br />

Lernen B41, B62, B129, B134f, B151,<br />

B222, D 52±56<br />

±, adaptive Verhaltensweisen D 79<br />

±, assoziatives B131, B133, D 54f, D 59,<br />

D70<br />

±, explizites D 53<br />

±, Genetik D 7<br />

±, implizites D 33, D 53f<br />

±, instrumentelles D 56, D 129, D135<br />

±, Langzeitpotenzierung B135<br />

±, motorisches C447<br />

±, nicht-assoziatives B130f, B133, B135,<br />

D54<br />

± ±, Sensitisierung B135<br />

±, operantes D10, D56<br />

±, stellvertretendes D 7, D 155<br />

±, synaptische Plastizität B134f<br />

±, vermitteltes D 7<br />

±, vorbereitetes D156<br />

±, Vorerfahrung D 158<br />

±, zelluläre Ebene B135<br />

±, zustandsabhängiges D 58, D 130<br />

Lernen auf Synapsenebene A244<br />

Lernen aus Nichtbelohnung B151<br />

Lernexperimente D25<br />

Lernhypothese B529<br />

Lernphysiologie D 52<br />

Lernprogramme, operante D 161<br />

±, Schizophrenie D161<br />

±, subliminale D45<br />

Lernprozesse D 52, D 130<br />

±, assoziative D 63<br />

±, bei chronischen Schmerzen D134<br />

±, endogene Opiate D 130<br />

±, operante D139, D 144<br />

± ±, Asthma D 139, D144<br />

±, Schmerzempfindungen D 128<br />

Lernpsychologie D 19, D52, D 119, D 139<br />

Lernstörungen D86<br />

Lerntheorien D 6<br />

Lerntherapie bei Schizophrenie D 27<br />

Lernvorgänge B53, B113, B215, B524,<br />

B533<br />

±, motorische B529<br />

± ±, Kleinhirn B529<br />

±, vestibuläre B216<br />

±, vestibulomotorische Systeme B215<br />

Lesbismus B146<br />

Lesch-Nyhan-Syndrom A295, A 297f<br />

Lesebrille B265<br />

Lesefähigkeit, Ausfall B286<br />

Lesen, sakkadische Augenbewegungen<br />

B298<br />

Leseraster A330f, A 386, A 506<br />

±, alternative A 379<br />

±, offene A 337<br />

± ±, LINEs A 337<br />

±, Verschiebung A 506<br />

Letalität im männlichen Geschlecht A496<br />

Let-down-Reflex C571<br />

Lethargie D157<br />

Leuchtdichte A 26, B275, B289<br />

Leuchtdichteinfomation B276<br />

Leuchtdichteschwelle B291<br />

Leuchtdichtesystem, Flickerfusionsfrequenz<br />

B288<br />

Leucin A 85f, A287, A 292f, B7, C397<br />

±, Abbau A 288<br />

Leucin-Zipper A 98, A358, A 368<br />

±, Dimerisierungsflächen A 358<br />

±, Transkriptionsfaktoren A 358, A364<br />

Leucin-Zipper-(bLZip-)Proteine, basische<br />

A358<br />

±, DNA-Bindung A 358<br />

Leu-Enkephalin B 39, B205, C 244<br />

Leugnen D 168<br />

Leukämien A551, A 564, C4, C18, C22,<br />

D115, D 163<br />

±, akute A309, C22<br />

±, akute lymphatische (ALL) C22<br />

± ±, PAS-Färbung C22<br />

±, akute myeloische (AML) C22<br />

± ±, PAS-Färbung C22<br />

±, akute promyelocytäre (APL) A 347,<br />

A366<br />

±, chromosomale Veränderungen A551<br />

±, chronische C 22<br />

±, chronisch-lymphatische (CLL) C22<br />

±, chronisch-myeloische (CML) C22<br />

±, FAB-Klassifikation C22<br />

±, Leukocytenzahlen C18<br />

±, lymphoblastische C22<br />

±, myeloblastische C22<br />

Leukocyten A220, A 464, B55, B197,<br />

B332, B 346, B348, C3f, C 6, C13, C17f,<br />

C34, C62, C191, C203, C216, C515<br />

±, Abwehrfunktion C17<br />

±, Adhäsion C17<br />

315


316<br />

±, Adhäsionsmoleküle C 191<br />

±, aktive Wanderung A464, A 472<br />

±, Anheftung ans Endothel C18, C203<br />

±, Aufenthaltsorte C17<br />

±, Auswandern in Entzündungsherde<br />

C203<br />

±, basophile C66<br />

±, Diapedese C17f<br />

±, Eindringen ins Gewebe C18<br />

±, eosinophile C66<br />

±, L-Selectin C17<br />

±, Margination C17, C20<br />

±, Migration C17f<br />

±, neutrophile C 572<br />

±, pathologische Zunahme C4<br />

±, reife C10<br />

± ±, Mobilisation C10<br />

±, Transmigration B346<br />

Leukocytenadhärenzdefekte C73<br />

Leukocytendifferentialanalyse C76<br />

Leukocyten-Endothel-Interaktion C17<br />

Leukocyteninfiltration C18<br />

Leukocytenkonzentrationen C10<br />

Leukocytensaum C4<br />

Leukocytentrümmer C20<br />

Leukocytenzahl C17<br />

Leukocytopenie, chemotherapieinduzierte<br />

C 11<br />

Leukocytose A 523, C4, C17, C73<br />

±, Infektionen A523<br />

Leukodiapedese, Entzündungsreaktion<br />

C17<br />

±, Phasen C 17<br />

Leukodystrophie, metachromatische<br />

A 276<br />

Leukodystrophie Typ Krabbe A 276<br />

Leuko-MB A 53<br />

Leukopenie A 145<br />

±, Autoimmunerkrankungen C17<br />

±, Infektionsanfälligkeit C17<br />

±, Virusinfektionen C17<br />

Leukopoiese C 8, C17<br />

±, Cytostatika C17<br />

Leukotrien A 4 A 220, A278f<br />

Leukotrien B4 A278f, A 523, C18<br />

Leukotrien C, Wirkung A279<br />

Leukotrien C4 A278<br />

±, Struktur A 219<br />

Leukotrien D4 A 278<br />

Leukotrien E 4 A 278<br />

Leukotrienbildung A 273<br />

Leukotriene A 219f, A278±280, B41,<br />

B200, C283, C354, C550<br />

Levatoren C242<br />

Levatorschenkel C312<br />

Levatorspalt C312<br />

Levatortor C545<br />

Levinthal-Paradox A 104<br />

Lewis-System C14<br />

Lexikon, phonologisches B165<br />

Leydig-Zellen C506, C509, C515, C517f<br />

±, Androgenproduktion C515<br />

LFA-1 C18<br />

L-Filamente B6<br />

L-Formen A522<br />

LH (Lutropin, luteinisierendes Hormon)<br />

A 437, C 85f, C517f, C536, C543,<br />

C550±552<br />

LHON s. Leber sche Hereditäre Optikusneuropathie<br />

g-LHP C87<br />

LH-Peak C552<br />

LH-Pulse C531<br />

LH-Rezeptor C551<br />

LH-Speicher C552<br />

Libido D16<br />

Lichen simplex chronicus D 147<br />

Lichenifikation D147<br />

Licht A 24f, A 434<br />

±, Welle-Teilchen-Dualismus A 25<br />

Lichtabsorption, Verstärkungskaskade<br />

B271<br />

Gesamtregister A±D<br />

Lichtaktivierung A 440<br />

Lichtausbeute B265f<br />

Lichtempfindung bei Druck auf den Augapfel<br />

B168<br />

Lichtgeschwindigkeit A 25<br />

lichtgetriebener Protonentransporter<br />

A 246<br />

Lichtintensität A 26<br />

Lichtkeratosen A 281<br />

Lichtmikroskop A 27f, A78<br />

Lichtreaktion, konsensuelle B 267<br />

±, neuronale Schaltkreise B266<br />

Lichtreflex, Ausfall B267<br />

Lichtstärke A 26<br />

Lichtstrahlen A 26, B262f<br />

±, Brechung B263<br />

Lichtstreuung A 116<br />

Lichtstrom A 26<br />

Lichtunterschiedsempfindlichkeit B273,<br />

B287<br />

Liddle-Syndrom A 241, A 243, C484<br />

±, Symptomatik C484<br />

Lider B 253f<br />

±, Anatomie B254<br />

Lidheber B267<br />

Lidocain A234, B20, B195<br />

Lidreflex, Konditionierung B133<br />

Lidschlag B502<br />

Lidschluss B255, B259, D 65<br />

±, forcierter B502<br />

±, reflektorischer B260<br />

±, Störungen B259<br />

Lieberkühn-Krypten C349, C352<br />

Lien C41, C298, C301, C303<br />

LIF (leukemia inhibitory factor) B64<br />

Li-Fraumeni-Syndrom A512<br />

Ligamenta anularia C245<br />

Ligamenta carpometacarpea B473<br />

Ligamenta collateralia B448, B473<br />

Ligamenta coronaria hepatis C295<br />

Ligamenta cruciata genus B435<br />

Ligamenta denticulata B70<br />

Ligamenta glenohumeralia, operative<br />

Straffung B460<br />

Ligamenta hepatis C299<br />

Ligamenta intercarpea B473<br />

Ligamenta interossea B473<br />

Ligamenta intertransversaria B401<br />

Ligamenta metacarpa B473<br />

Ligamenta metatarsalia B445, B448<br />

Ligamenta palpebralia B255<br />

Ligamenta poplitea B439<br />

Ligamenta pubica B416<br />

Ligamenta radiocarpea B473<br />

Ligamenta sacroiliaca B416<br />

Ligamenta sternoclavicularia B 456<br />

Ligamenta tarsi dorsalia B445<br />

Ligamenta tarsometatarsalia B445,<br />

B448<br />

Ligamenta triangularia C303<br />

Ligamenta ulnocarpea B473<br />

Ligamenta vocalia C243<br />

Ligamente, meniskopatellare B438<br />

±, Wirbelsäule B401<br />

Ligamentum acromioclaviculare B455f<br />

Ligamentum alare B405f<br />

Ligamentum anulare B475, C246<br />

Ligamentum anulare radii B465f<br />

Ligamentum anulare stapedis B228<br />

Ligamentum apicis dentis B405f<br />

Ligamentum arcuatum laterale B422,<br />

C129f<br />

Ligamentum arcuatum mediale B422,<br />

C129<br />

Ligamentum arcuatum medianum B422,<br />

C129<br />

Ligamentum arteriosum C135, C187,<br />

C228<br />

Ligamentum bifurcatum B445f<br />

Ligamentum calcaneocuboideum B445f<br />

Ligamentum calcaneofibulare B445f<br />

±, Verletzung B446<br />

Ligamentum calcaneonaviculare B445f<br />

Ligamentum capitatohamatotriquetrum<br />

B473<br />

Ligamentum capitis femoris B 426, B434<br />

Ligamentum cardinale uteri C540<br />

Ligamentum carpi palmare B474<br />

Ligamentum carpi transversum B474<br />

Ligamentum collaterale B475<br />

Ligamentum collaterale accessorium B475<br />

Ligamentum collaterale fibulare B435f<br />

Ligamentum collaterale radiale B465<br />

Ligamentum collaterale tibiale B435f<br />

Ligamentum collaterale ulnare B465f<br />

Ligamentum conoideum B455f<br />

Ligamentum coracoacromiale B456,<br />

B461, B 463<br />

±, Durchtrennung B463<br />

Ligamentum coracoclaviculare B455f<br />

Ligamentum coracohumerale B460<br />

Ligamentum coronarium C298, C303,<br />

C362<br />

Ligamentum costoclaviculare B456<br />

Ligamentum cricopharyngeum C243<br />

Ligamentum cricothyroideum B247, C243<br />

Ligamentum cricotracheale B247, C243<br />

Ligamentum cruciatum anterius B 435±437<br />

Ligamentum cruciatum posterius<br />

B435±437<br />

Ligamentum cruciforme B405f<br />

Ligamentum deltoideum B445<br />

Ligamentum falciforme C294, C298f,<br />

C303, C 361, C364<br />

Ligamentum falciforme hepatis C295,<br />

C298, C 301, C359, C362<br />

Ligamentum flavum B 354, B401, B405<br />

Ligamentum gastrocolicum C 299f, C302<br />

Ligamentum gastrolienale C294f, C298f,<br />

C302f<br />

Ligamentum gastrophrenicum C302f<br />

Ligamentum gastrosplenicum C295<br />

Ligamentum glenohumerale superius<br />

B461<br />

Ligamentum hepatis C362<br />

Ligamentum hepatoduodenale C295,<br />

C298f, C301f, C304f, C362<br />

Ligamentum hepatogastricum C295,<br />

C302<br />

Ligamentum hyoepiglotticum B247<br />

Ligamentum iliofemorale B427<br />

Ligamentum iliolumbale B416<br />

Ligamentum incudis posterius B228<br />

Ligamentum inguinale B418, B421f,<br />

B432, B 434, C184, C293, C297, C299<br />

Ligamentum intercarpale dorsale B 473<br />

Ligamentum interclaviculare B 455f<br />

Ligamentum interspinale B401<br />

Ligamentum ischiofemorale B427<br />

Ligamentum lacunare B421<br />

Ligamentum laterale B501, C330<br />

Ligamentum latum uteri C 314, C507,<br />

C532, C 537, C548<br />

Ligamentum lienorenale C302f, C375f<br />

Ligamentum longitudinale B505<br />

Ligamentum longitudinale anterius B401,<br />

B405, C 129<br />

±, Verankerung B401<br />

Ligamentum longitudinale posterius<br />

B401, B 405<br />

Ligamentum lunotriquetrum interosseum,<br />

Ruptur B473<br />

Ligamentum mallei superius B228<br />

Ligamentum meniscofemorale B435,<br />

B438<br />

Ligamentum metacarpeum dorsale primum<br />

B476<br />

Ligamentum metacarpeum transversum<br />

superficiale B483<br />

Ligamentum metatarsale transversum<br />

B451<br />

Ligamentum nuchae B401, B457<br />

Ligamentum ovarii proprium C315, C532,<br />

C538, C 540


Ligamentum palmare B475<br />

Ligamentum pancreaticolienale C 295<br />

Ligamentum patellae B 432, B435,<br />

B437±440, B449<br />

Ligamentum pectineale B421<br />

Ligamentum phalangoglenoidale B475<br />

Ligamentum phrenicocolicum C295, C303<br />

Ligamentum phrenicolienale C294±296,<br />

C298, C303, C305<br />

Ligamentum phrenicosplenicum C302<br />

Ligamentum pisohamatum B479, B482<br />

Ligamentum pisometacarpeum B479<br />

Ligamentum plantare longum B445,<br />

B448<br />

Ligamentum popliteum arcuatum B436<br />

Ligamentum popliteum obliquum B436<br />

Ligamentum proprium C540<br />

Ligamentum pubofemorale B427<br />

Ligamentum puboprostaticum C300,<br />

C313, C486<br />

Ligamentum pubovesicale C313, C486,<br />

C540<br />

Ligamentum pulmonale C131, C246f,<br />

C253<br />

Ligamentum radiolunatum B473<br />

Ligamentum radioscaphocapitatum B473<br />

Ligamentum radioscapholunatum B473<br />

Ligamentum radiotriquetrum B473<br />

Ligamentum rectouterinum C313, C540<br />

Ligamentum reflexum B421<br />

Ligamentum sacrospinale B416, B431,<br />

C312<br />

Ligamentum sacrotuberale B416, B430f<br />

Ligamentum sacrouterinum C540<br />

Ligamentum scapholunatum interosseum,<br />

Ruptur B473<br />

Ligamentum sphenomandibulare B84,<br />

C319, C330<br />

Ligamentum spirale B207<br />

Ligamentum spirale cochleae B230, B232<br />

Ligamentum splenorenale C299<br />

Ligamentum sternoclaviculare anterius<br />

B455<br />

Ligamentum stylomandibulare B 501,<br />

C330<br />

Ligamentum supraspinale B401<br />

Ligamentum suspensorium C540<br />

Ligamentum suspensorium clitoridis C547<br />

Ligamentum suspensorium mammarium<br />

C567<br />

Ligamentum suspensorium ovarii C532<br />

Ligamentum suspensorium penis C522<br />

Ligamentum talocalcaneum interosseum<br />

B446f<br />

Ligamentum talocalcaneum laterale B445<br />

Ligamentum talocalcaneum mediale B445<br />

Ligamentum talocalcaneum posterius<br />

B445f<br />

Ligamentum talofibulare anterius B445f<br />

±, Verletzung B446<br />

Ligamentum talofibulare posterius B445<br />

Ligamentum talonaviculare B 446<br />

Ligamentum tarsometatarseum dorsale<br />

B445<br />

Ligamentum teres femoris C300<br />

Ligamentum teres hepatis C 228, C303,<br />

C360, C362, C365<br />

Ligamentum teres uteri B420, C313±315,<br />

C533, C540, C548<br />

Ligamentum thyroepiglotticum B247<br />

Ligamentum thyrohyoideum B247<br />

Ligamentum thyrohyoideum medianum<br />

C239<br />

Ligamentum tibiofibulare B442<br />

Ligamentum tibiofibulare anterius B445<br />

Ligamentum tibiofibulare posterius B445<br />

Ligamentum transversum acetabuli B426<br />

Ligamentum transversum atlantis B405<br />

Ligamentum transversum genus B435,<br />

B437<br />

Ligamentum transversum perinei C312<br />

Ligamentum transversum scapulae B456<br />

Ligamentum trapezoideum B455f<br />

Ligamentum triangulare C 298, C362<br />

Ligamentum ulnolunatum B473<br />

Ligamentum ulnotriquetrum B473<br />

Ligamentum umbilicale C301<br />

Ligamentum umbilicale medianum C486,<br />

C488<br />

Ligamentum venosum C 303, C360, C365<br />

Ligamentum vesicoumbilicale lateralis<br />

C228<br />

Ligamentum vesicouterinum C540<br />

Ligamentum vestibulare C243<br />

Liganden A 54, A 421f<br />

±, einzähnige A 54<br />

±, mehrzähnige A 55<br />

±, zweizähnige A 54<br />

ligandenabhängige Kanäle A 239<br />

ligandenaktivierte Chloridkanäle B46<br />

ligandenaktivierte Ionenkanäle, Purine<br />

B46<br />

±, Serotonin B 46<br />

ligandenaktivierte Kanäle A 240, B43<br />

Ligandenbindung A358, A 426, A428<br />

±, nucleäre Rezeptoren A 358<br />

Ligandenbindungsdomäne A 334, A 357<br />

±, Transkriptionsfaktoren A 334<br />

ligandengesteuerte Anionenkanäle B54<br />

ligandengesteuerte Calciumkanäle B385<br />

ligandengesteuerte Ionenkanäle B42<br />

ligandengesteuerte Kanäle B17<br />

ligandengesteuerte Rezeptor-Ionenkanal-<br />

Komplexe B171<br />

Ligand-Rezeptor-Wechselwirkung A 429f,<br />

B33<br />

Ligasen A128, A 319, A386, A 546<br />

Ligation A 545<br />

Lignocerinsäure A217, A 225<br />

lim-1 B487<br />

limbische Gehirnregionen D 66<br />

limbische Neurone, Wirkung von Opiaten<br />

B206<br />

limbische Verstärkerstrukturen D 53<br />

limbischer Assoziationskortex B154<br />

limbisches System B39, B79, B91f, B127,<br />

B132, B146, B203, B303f, B 311, B512,<br />

B530, B532, C116±119, C219<br />

±, affektives Verhalten C117<br />

±, vegetative Reaktionen C117<br />

±, zentrales Höhlengrau B79<br />

Limbus B258<br />

Limbus acetabuli B415, B426<br />

Limbus palpebralis B253f<br />

Limbus spiralis B 230, B234<br />

Limen nasi C236<br />

limited capacity control systems D 47<br />

limitierte Aufmerksamkeitskapazität D 47<br />

Linea alba B417±419, C300<br />

Linea-alba-Hernie B421<br />

Linea anocutanea C313<br />

Linea arcuata B417f, C300, C314<br />

Linea aspera B430<br />

Linea inferior B 491<br />

Linea mylohyoidea B499<br />

Linea nuchalis B458, B491<br />

Linea obliqua B498<br />

Linea pectinea C313<br />

Linea superior B491<br />

Linea suprema B491<br />

Linea terminalis B414, B416<br />

Linea trochanterica B427<br />

Lineae temporales B491<br />

Linearbeschleunigungen B 212<br />

lineare Perspektive D42<br />

LINE-Elemente A 511<br />

LINE-Insertion A337<br />

±, APC-Tumorsuppressor-Gen A 337<br />

LINE-Repeats A 509<br />

LINEs (long interspersed elements) A334,<br />

A 337<br />

±, offene Leseraster A 337<br />

Lineweaver-Burk-Diagramm A 127<br />

Lingua B501<br />

Lingula C247<br />

Lingula pulmonis C131f<br />

Linker A 339<br />

Linker-DNA A 339<br />

Linker-Histon A 339<br />

Linking Number A317±319<br />

linksgängige Helix A 315<br />

linksgängige Superhelix A98<br />

Linkshänder B160<br />

linkshemisphärische Läsionen B162, B164<br />

±, Aphasien B164<br />

linkshemisphärische Sprachdominanz<br />

B162, B 165<br />

linkshemisphärischer Interpreter B163<br />

linkshemisphärischer Sprachvorteil B160<br />

Linksherzhypertrophie C159<br />

Links-Rechts-Asymmetrie, Festlegung<br />

C587<br />

Linkstyp C145, C159<br />

±, Koronarversorgung C145<br />

±, überdrehter C159<br />

Linolensäure A 217f, A256, C397<br />

Linolsäure A 217f, A 256, C397<br />

Linolsäure-CoA A 256<br />

Linolsäuremangel A 257<br />

Linse A27, A455, B255, B257, B260f,<br />

B263, B 265, C589<br />

±, Aufhängung B261<br />

±, Auge B263<br />

±, bikonkave A 27<br />

± ±, Strahlengang A27<br />

±, bikonvexe A26, B261, B269<br />

± ±, Strahlengang A26<br />

±, Bildabstand B263<br />

±, Bradytrophie B261<br />

±, Brechkraft B263<br />

±, Brennweite B263<br />

±, Elastizität B265<br />

±, Hornhaut B263<br />

±, Schichtenbau B261<br />

±, Zusammensetzung B261<br />

Linsenbildung B256<br />

Linsenbrechkraft, Veränderung B263<br />

Linsendislokation B 341<br />

Linsenepithel B261<br />

Linsenfasern B261<br />

Linsenfehler B268, B270<br />

±, Koma B270<br />

Linsenkapsel B346<br />

Linsenkern B261<br />

Linsenplakode B256, B487, C589<br />

Linsenstern B261<br />

Linsentrübung A 455<br />

Lipämie, postprandiale A 270<br />

Lipase C20, C167, C 345, C378f<br />

±, Cofaktor C379<br />

±, hormonsensitive A 257f<br />

±, linguale C329<br />

±, Reaktionsprodukt C379<br />

±, Spezifität C379<br />

±, unspezifische C390<br />

Lipid A A 523f<br />

±, Toxin A 523<br />

Lipidanker A414, A 435<br />

Lipidbiosynthese A188<br />

Lipiddoppelschicht A 106, A 231, A 245<br />

±, Kapazität B15<br />

±, Wasserpermeabilität A245<br />

Lipiddoppelschicht als Kondensator B20f<br />

Lipide A57, A 215f, A219, A 519, A574,<br />

C249<br />

±, amphiphile A 106, A 216<br />

±, biologische Funktion A216<br />

±, Eigenschaften A215f<br />

±, Klassifizierung A 216<br />

±, Struktur A215<br />

Lipidhormone C550<br />

Lipidmatrix A 106<br />

Lipidmodifikation A109<br />

±, Proteine A 109<br />

Lipid-Monolayers A 232<br />

Lipidosen A276<br />

317


318<br />

Lipidperoxidation C595<br />

Lipid-Protein-Scheiden B12<br />

Lipidspeicherkrankheiten A 276, B13<br />

±, betroffenes Gewebe A 276<br />

±, Enzymdefekte A 276<br />

±, neurologische Funktionsstörungen<br />

A 276<br />

Lipidstoffwechsel A 282, A 407, C367,<br />

C369f<br />

±, Leber A282, C369<br />

Lipidsynthese A 233<br />

Lipidvakuolen B 391<br />

Lipidverschluss B320<br />

Lipofuszingranula C91<br />

Lipogenese A254, C93, C 96, C367<br />

±, Stimulation C96<br />

Lipolyse A 255, A 258f, A 437, C93f, C96,<br />

C119, C399, C439<br />

±, Hemmung C96<br />

±, Steigerung C439<br />

±, Stimulation C96<br />

Lipolyseprodukte, Absorption C391<br />

lipolytische Hormone A 258<br />

Liponamid A 139f<br />

±, Struktur A 140<br />

Liponsäure A 139, A 174<br />

±, Redoxzentren A139<br />

lipophile Aminverbindungen B172<br />

lipophile Hormone A334, A 424, C79,<br />

C81<br />

±, Transportproteine C81<br />

Lipopolysaccharid (LPS) A 158, A519,<br />

A 523f, A 528, C46<br />

±, Wirkungen A 524<br />

Lipopolysaccharid-Bindungsprotein (LBP)<br />

A 523f<br />

a 1-Lipoprotein C6<br />

Lipoproteindichteklassen A 227<br />

Lipoproteine A 107, A 215, A 227f, A265,<br />

A 378, A 410, C249, C391, C408<br />

±, hepatogene A 224<br />

±, metabolisches Schicksal A228<br />

±, oxidierte C 233<br />

±, schematischer Aufbau A 227<br />

±, Synthese A410<br />

±, triglyceridreiche A 258<br />

b-Lipoproteine C5, C7<br />

±, Funktion C5<br />

±, Molekülmasse C5<br />

Lipoproteinkomplexe C167<br />

Lipoproteinlipase A 228, A 258±260,<br />

A 270±272, C404, C409<br />

±, Hemmung C409<br />

±, hepatische A270<br />

Lipoproteinstoffwechsel A 270<br />

Liposomen A 216, A232, A 565f<br />

Lipoteichonsäuren A 522, C46<br />

b-Lipotropin (b-LPH) B39, C86<br />

Lipoxine B41<br />

Lipoxygenase A 220, A 278f<br />

Lippen C320f<br />

±, kortikale Repräsentation B108, D 133<br />

±, simultane Raumschwelle B189f<br />

Lippenbläschen A 536<br />

Lippenbremse C268<br />

Lippenrot C320<br />

Lippenspalte C319<br />

Liquefikation C555<br />

Liquor A 515, C491<br />

Liquor cerebrospinalis B69, B99±101,<br />

B167, C120, C222, C286, C404<br />

±, Abflüsse B101<br />

±, CRH C222<br />

±, Druck B100<br />

±, pH-Wert C119<br />

± ±, Abfall C120<br />

±, Zusammensetzung B100f<br />

Liquor folliculi C534<br />

Liquorentnahme B 101<br />

Liquor-Hirn-Schranke B99<br />

Liquorkontaktneurone B99<br />

Liquorproduktion B99<br />

Gesamtregister A±D<br />

Liquorräume B99f, B208<br />

±, äuûere B98±100<br />

±, innere B99f<br />

Liquorresorption B101<br />

Liquorscheide B279<br />

Liquorzirkulation B100<br />

Listeria monocytogenes C351<br />

Lizenz D 107<br />

L-Kanäle C149<br />

L-Ketten C47f, C51, C60<br />

±, Formen C47<br />

±, konstante Domänen (CL) C48<br />

±, variable Domänen (V L) C48, C51<br />

L-Ketten-DNA, Generierung C50<br />

L-Kettenlocus C50, C60<br />

±, Aufbau C50<br />

±, Umlagerung C50<br />

Lobi pulmonis C247<br />

Lobi renales C454<br />

Lobuli pulmonis C281<br />

Lobuli testis C509<br />

Lobulus B226f<br />

Lobulus parietalis superior B94<br />

Lobus anterior B88f, B97, B519<br />

±, Schädigung B519<br />

Lobus caudatus C361±363<br />

Lobus colli C323<br />

Lobus dexter C362f<br />

Lobus flocculonodularis B88f, B526<br />

±, vestibuläre Afferenzen B526<br />

Lobus frontalis B91, B93f, B105f, B113<br />

Lobus frontalis cerebri C238<br />

Lobus inferior C247<br />

Lobus inferior pulmonis C129, C132<br />

Lobus insularis B93f<br />

Lobus medius C129, C247<br />

Lobus occipitalis B94, B102, B105f, B112,<br />

B494<br />

±, arterielle Versorgung B102<br />

Lobus parietalis B91, B93f, B102f<br />

±, arterielle Versorgung B102<br />

Lobus posterior B88f, B97<br />

Lobus pyramidalis B509<br />

Lobus quadratus C303, C361f<br />

Lobus sinister C 362f<br />

Lobus superior C247<br />

Lobus superior pulmonis C129, C132<br />

Lobus temporalis B93f, B102, B105f,<br />

B494<br />

±, arterielle Versorgung B102<br />

Lobus testis C 509<br />

Lobus v. azygos C132<br />

Lochien C571<br />

Loci minoris resistentiae B417, B420<br />

Locked-in-Patienten D 66<br />

Locked-in-Syndrom D 152, D 171f<br />

±, komplettes B109, D 152<br />

±, Lebensqualität D 171<br />

±, partielles B109, D 152<br />

±, Ursachen B109<br />

lockeres Bindegewebe B331, B351±353,<br />

B355, C244<br />

±, ECM-Zusammensetzung B352f<br />

±, Funktionen B352<br />

Locus A331<br />

Locus coeruleus B77f, B81, B204, B521,<br />

C118<br />

Locus Kieselbachii C237<br />

Locus-Kontrollregionen (LCR) A 371f<br />

±, Funktionen A 372<br />

Loewi, O. B5<br />

Loge, plantare B451<br />

Logen, osteofibröse B449<br />

Lohmann-Reaktion B387<br />

Lokaladaptation B275, B297<br />

±, retinales Gefäûmuster B297<br />

Lokalanästhesie B172<br />

Lokalanästhetika B20, B 172, B190, B195,<br />

B201, C111, C448<br />

±, Bindungsstelle B20<br />

Lokomotion B512, B521<br />

±, deszendierende Kontrolle B521<br />

±, Steuerung B521<br />

Lokomotionsgeneratoren, spinale B521<br />

Lokomotionszentrum B521<br />

Longitudinalsystem B379<br />

Longitudinalwellen A 23, B223<br />

Long-Latency-Reflexe B520<br />

Long-QT-Syndrom B22<br />

loose shoulder B462<br />

Lordose B400f, B403, B414<br />

±, Halswirbelsäule B401<br />

±, Lendenwirbelsäule B401<br />

Lordose als Stoûdämpfer B414<br />

Lorenz, K. D 55, D 70<br />

Lorenzini-Ampullen B169<br />

Loricrin B321, B390<br />

Löschung (time out) D8<br />

Löslichkeitsprodukt A 47<br />

±, Anwendungen A 47<br />

Lösungen A 15<br />

±, gesättigte A 47<br />

Lösungsmittel A 47<br />

Low-Density-Lipoproteine s. LDLs<br />

Lowe-Syndrom C484<br />

loxP-Sequenzen A 510<br />

Lp(a) A227<br />

LPA A 441<br />

LPC (late positive component) B158f<br />

b-LPH s. b-Lipotropin<br />

LPS s. Lipopolysaccharid<br />

LPS-Molekülkomplex A 523<br />

LSD, Wirkung B58<br />

L-Selectin, Leukocyten C17<br />

LSO (laterale superiore Olive) B242<br />

LSO-Neurone B241<br />

L-System B7f, B379<br />

LTD s. Langzeitdepression<br />

LTP s. Langzeitpotenzierung<br />

LTP4 A 524<br />

LTR (long terminal repeat) A 337<br />

L-Typ-Calciumkanäle B379, C106,<br />

C148±150, C205f, C208, C210, C233,<br />

C461<br />

±, Inhibitoren C233<br />

±, Offenwahrscheinlichkeit C149, C205<br />

±, Phosphorylierung C106, C149f<br />

L-Typ-Calciumstrom C153<br />

Lubrikation C113, C122<br />

Luciferase A129<br />

±, Reportermolekül A 129<br />

Lues C539<br />

Luft, Erhöhung der Strömungsgeschwindigkeit<br />

C245<br />

Luftdruck A9, C448<br />

Luftembolie C192<br />

Luftfeuchtigkeit, hohe C432<br />

±, relative A 15<br />

Luftleitung B245<br />

Luftleitungssystem C249<br />

Luftmyzel A 539<br />

Luftnot C453<br />

Luftperspektive B292<br />

Luftröhre C133, C136, C235, C244<br />

±, Pars cervicalis C136<br />

±, Pars thoracica C136<br />

±, VerlaufC136<br />

Lufttemperatur, hohe C432<br />

Luftverschmutzung D100<br />

Luftwege C236, C241f, C244<br />

±, Dehnungssensoren B180<br />

±, VerlaufC241<br />

±, Verschluss C242<br />

±, Wandaufbau C236, C244<br />

Lugaro-Zellen B526<br />

Lügendetektor D 12<br />

lumbale Zwischenwirbelscheiben B412<br />

Lumbalmark C489<br />

Lumbalvenen B402<br />

Lumbalwirbelsäule B413<br />

lumbosakraler Übergang B413<br />

Lumbosakralwinkel B413<br />

Lumican B344<br />

Lumineszenzstrahler A25


Lunatummalazie B472<br />

Lunatumsäule B472<br />

Lunge A 244, A516, B55, B338, C32, C45,<br />

C72, C112, C131f, C189, C 210, C213,<br />

C230, C243, C245±247, C251f, C260f,<br />

C263f, C279±281, C411, C498, C500f<br />

±, Alveolaroberfläche C243<br />

±, Ausscheidung von Säureäquivalenten<br />

C500<br />

±, autonome Innervation C112<br />

±, Besiedlung durch Mikroorganismen<br />

A 516<br />

±, Blutgefäûsystem C280<br />

±, chronische Entzündungen A244<br />

±, Compliance C261<br />

±, Diffusionskapazität C279<br />

±, Durchblutung C210<br />

±, elastische Fasern C252, C260<br />

±, elastische Retraktion C260<br />

±, elastische Retraktionskraft C263f<br />

±, entodermal-epithelialer Anteil C246<br />

±, Entwicklung C245f<br />

± ±, alveoläres Stadium C246<br />

± ±, pseudoglanduläres Stadium C246<br />

±, flüssigkeitsgefüllte C264<br />

±, gasgefüllte C 264<br />

±, hydrostatische Druckdifferenzen C210<br />

±, Innervation C281<br />

±, klinische Untersuchung C132<br />

±, Komplementärräume C131<br />

±, linke C247f<br />

± ±, Bronchien C248<br />

± ±, Lappen C248<br />

± ±, Segmente C248<br />

± ±, Volumen C247<br />

±, Lymphabfluss C281<br />

±, Mehrdurchblutung C230<br />

±, mesodermal-mesenchymaler Anteil<br />

C246<br />

±, Morphogenese C246<br />

±, Projektion auf die Thoraxwand C132<br />

±, rechte C247f<br />

± ±, Bronchien C248<br />

± ±, Lappen C248<br />

± ±, Segmente C248<br />

± ±, Volumen C247<br />

±, Ruhedehnungskurve C260f, C263f<br />

±, Sauerstoffaufnahme C213<br />

±, Staubexposition C251<br />

±, Vasa privata C280f<br />

±, Vasa publica C280<br />

±, Verformbarkeit C 247<br />

±, Verschiebespalten C132<br />

±, Volumendehnbarkeit C260<br />

Lungenanlage C126, C246<br />

Lungenarteriolen, hypoxische Vasokonstriktion<br />

C230<br />

Lungenbasis C131<br />

Lungenbelüftung, Verteilung C282<br />

Lungencarcinome A 505, C137<br />

±, Nichtraucher A 505<br />

±, RaucherA 505<br />

Lungencarcinomrisiko A 505<br />

Lungen-Compliance, Verminderung<br />

C262<br />

Lungendehnungsreflex C286<br />

Lungendehnungsrezeptoren C286<br />

Lungendurchblutung C230, C280±282<br />

±, körperliche Arbeit C230, C282<br />

±, Messung C281<br />

±, Verteilung C282<br />

Lungenembolie C280, C282f, C286<br />

Lungenemphysem A558, B357, C251,<br />

C267, C279f, C 282, C502<br />

±, alveolokapilläre Barriere C251<br />

±, Ursachen C251, C267<br />

Lungenentzündung C262, C283<br />

Lungenepithelzellen A 443<br />

Lungenerkrankungen C120, C257,<br />

C283<br />

±, chronisch obstruktive C447<br />

± ±, Rehabilitation C447<br />

±, funktionellerTotraum C257<br />

±, obstruktive C440<br />

Lungenfell C253<br />

Lungenfibrose B358, C251, C 262, C264,<br />

C279f, C284<br />

±, alveolokapilläre Barriere C251<br />

±, Ursachen C251<br />

Lungenflügel, Gestalt C131<br />

Lungenfunktionsdiagnostik C255<br />

Lungenfunktionsparameter, Emphysem<br />

C280<br />

±, Obstruktion C 280<br />

±, Restriktion C280<br />

Lungenfunktionsstörungen C263, C284,<br />

C288<br />

±, obstruktive C255, C267f<br />

± ±, Ursachen C267<br />

±, pulmonalerGasaustausch C284<br />

±, restriktive C255, C263, C267, C279<br />

Lungengefäûe C179, C202, C228, C282<br />

±, Blutvolumen C202<br />

±, druckbedingte Veränderungen C228<br />

±, druckpassives Verhalten C282<br />

±, Transport C179<br />

Lungengefäûthrombosen C283<br />

Lungengrenzen C131f<br />

±, Atemmittellage C132<br />

±, Projektion auf die Thoraxwand C131<br />

Lungenhilum C131±133, C135f, C281<br />

±, Topographie C132<br />

Lungeninterstitium, Bindegewebsvermehrung<br />

C264<br />

Lungenkapazitäten C254±256<br />

±, Bestimmung C255±257<br />

Lungenkapillaren C 180, C278, C280,<br />

C289, C449<br />

±, Kontaktzeit C280<br />

±, Sauerstoffaufnahme C180, C449<br />

±, Verlust C280<br />

Lungenknospen C246, C318<br />

±, dichotome Teilungen C246<br />

Lungenkollaps C259f<br />

Lungenkrebs D 163f<br />

±, Metastasierung D163<br />

Lungenkrebssterblichkeit, expositionsbedingte<br />

D 188<br />

Lungenkreislauf C140, C142, C180f,<br />

C183<br />

Lungenläppchen C247<br />

Lungenlappen C247f<br />

Lungenödem C285f, C453<br />

Lungenparenchym C247, C253<br />

±, Gliederung C247<br />

±, inspiratorische Volumenzunahme<br />

C253<br />

Lungenperfusion C283<br />

Lungenperfusionswiderstand, Regulation<br />

C230<br />

Lungensegmente C133, C247f<br />

Lungenspitze B 267, C109, C127, C131,<br />

C246<br />

Lungenstrombahn C144, C230<br />

±, Gesamtwiderstand C144<br />

±, Strömungswiderstand C230<br />

Lungentuberkulose C293<br />

Lungentumoren C114<br />

Lungenvenen C134, C162, C230, C289<br />

Lungenvolumina C253±256, C261,<br />

C264f<br />

±, Atemwegswiderstand C264<br />

±, Bestimmung C255±257<br />

±, dynamische C266<br />

±, Inspirationsstellung C253<br />

±, Lungenkapazitäten C255<br />

Lungenwurzel C 125, C135<br />

Lunula B466<br />

Lupus erythematodes, systemischer (SLE)<br />

C72<br />

Luschka-Gallengänge C372<br />

Lusitropie, positive C151<br />

Lust auf Süûes B315<br />

Lustlosigkeit B148<br />

Lustprinzip D 16<br />

Lutealphase C553<br />

luteinisierendes Hormon s. LH<br />

Luteolyse C536<br />

Lutropin s. LH<br />

Luxation B404<br />

Luxationsposition, physiologische B438<br />

LWS s. Lendenwirbelsäule<br />

LWS-Lordose, muskuläre Verspannung<br />

B413<br />

LXR A 268<br />

17,20-Lyase C 92<br />

Lyasen A 128f<br />

Lymphabfluss B207<br />

±, Hemmung C217<br />

lymphatische Entwicklung C34<br />

lymphatische Organe B324, B354, C17,<br />

C39, C44f<br />

±, Grundgerüst B354<br />

±, histologische Differentialdiagnose<br />

C39<br />

±, primäre C36f, C70<br />

± ±, Aufgabe C36f<br />

± ±, Lage C36<br />

±, retikuläres Bindegewebe B354<br />

±, sekundäre C36±38, C53, C66<br />

± ±, Aufgabe C36f<br />

± ±, Keimzentren C66<br />

± ±, Lage C36<br />

lymphatische Vorläuferzellen C21, C35,<br />

C61<br />

lymphatische Zellen A 336<br />

±, Spezifitäten A 336<br />

lymphatischerRachenring C241, C335<br />

lymphatisches Gewebe C43<br />

±, Darmwand C43<br />

±, Respirationstrakt C43<br />

lymphatisches System C352<br />

±, darmassoziiertes C353<br />

Lymphe C38f, C216f, C317<br />

±, Antigentransport C38<br />

±, Aufgaben C 39<br />

±, gerichteter Transport C216<br />

±, Gerinnung C217<br />

Lymphfollikel C320, C351, C382<br />

Lymphgefäûe C38f, C44, C132, C191,<br />

C217, C 320, C350, C391, C487<br />

±, afferente C40<br />

±, efferente C40<br />

±, Entzündungen C217<br />

±, Klappen C39, C191<br />

±, Obstruktion C217<br />

±, terminale C207<br />

Lymphgewebe, darmassoziiertes C350<br />

Lymphkapillaren C39, C188, C191, C216,<br />

C348, C 353<br />

±, Durchmesser C191<br />

±, Entleerung C348<br />

±, Interzellulärspalten C191<br />

±, Tumorzellen C188<br />

Lymphknötchen C241<br />

Lymphknoten A 456, B324, B354, C21,<br />

C37, C39f, C44f, C191, C216f, C359<br />

±, Aufbau C39f<br />

±, Bauchhöhle C359<br />

±, Exzision C217<br />

±, Funktion C37, C39<br />

±, Gesamtzahl C39<br />

±, Hauptkompartimente C40<br />

±, Kapsel C39<br />

±, Lage C39<br />

±, regionäre C39<br />

±, ruhende C39<br />

± ±, Gröûe C39<br />

±, viszerale C359<br />

Lymphknotenmetastasen C188, C392<br />

lymphocytäre Gedächtniszellen, LebensdauerC8<br />

Lymphocyten A 445, A 452, A 460, A 484,<br />

A543, B344, B352, B392, C17, C19, C21,<br />

C34, C36, C40±42, C44f, C63, C333,<br />

C350<br />

319


320<br />

±, Anzahl C351<br />

±, autoreaktive C70<br />

± ±, Zerstörung C70<br />

±, Bildungsort C45<br />

±, erregerspezifische C34<br />

±, Funktionsort C45<br />

±, Gesamtzahl C44<br />

±, Homing A 452<br />

±, intraepitheliale C 351<br />

±, Klonselektion C34<br />

±, Lebenserwartung C45<br />

±, Spezifität C34<br />

±, transendotheliale Diapedese A 460<br />

±, transepitheliale Migration A 460<br />

±, Verlassen der Blutbahn C44<br />

±, Vorläuferzellen A 543<br />

±, Zellzahl im Blut C45<br />

±, Zusammentreffen mit Antigenen<br />

C36<br />

Lymphocytenaktivierung, Costimulation<br />

C62<br />

Lymphocytenrezirkulation, klassischer<br />

Weg C 44<br />

Lymphocytenwanderung C44f<br />

±, Ausmaû C44f<br />

±, Routen C44f<br />

Lymphocytenzahl im Blut, Interpretation<br />

C45<br />

Lymphocytenzusammensetzung<br />

C40<br />

lymphoepitheliale Organe C37, C 42<br />

±, Thymus C37<br />

±, Tonsillen C37, C42<br />

lymphogene Metastasierung C39<br />

Lymphogranulomatose A 320<br />

Lymphome A 480, D163<br />

±, Tumorsuppressor-Gen A480<br />

lymphoretikuläre Organe C40f<br />

±, Lymphknoten C40<br />

±, Milz C41<br />

lymphoretikuläres Bindegewebe C241<br />

Lymphsystem, Aufbau C39<br />

Lymphzirkulation C213, C215<br />

Lyon-Hypothese A491<br />

Lyse A 535<br />

Lysin A 86±89, A 122, A 287, A 289, A 292,<br />

A 522, C 397, C468, C500<br />

±, Abbau C 500<br />

±, isoelektrischer Punkt A 87<br />

±, pK a-Wert A85, A87<br />

±, Protolysegleichgewicht A 88<br />

lysogene Infektion A 535<br />

lysogene Konversion A532<br />

lysogener Zustand A 546<br />

Lysolecithin A 271<br />

Lysophosphatidsäure A 441<br />

Lysophosphatidsäure-Acyltransferase<br />

A 419<br />

Lysophosphatidylcholin A271, A 273<br />

Lysophosphoglycerine C379<br />

lysosomale Enzyme A 415, C21, C 69<br />

lysosomale Proteasen A 131f<br />

lysosomale Proteine A413<br />

lysosomale saure Maltase, Enzymdefekte<br />

A 187<br />

lysosomale Speicherkrankheit A415<br />

Lysosomen A 80, A 112, A 213, A 413,<br />

A 415, A 418±420, B3, B301, C19, C21,<br />

C251, C466, C468<br />

±, Glycoproteine A 415<br />

±, tertiäre C91<br />

Lysosomenmembran A81<br />

Lysozym A 128, A158, A 522, B259, C5, C7,<br />

C18, C34, C351, C572<br />

±, antimikrobielle Wirkung C351<br />

±, Funktion C5<br />

±, grampositive Bakterien A 158<br />

±, Molekülmasse C5<br />

Lysylhydroxylase A 109, A 140f, C411<br />

±, Cofaktoren B336<br />

Lysyloxidase B337<br />

lytische Infektion A 532, A 535<br />

Gesamtregister A±D<br />

lytischer Zustand A 546<br />

LZip-Strukturen A 358<br />

M3-Rezeptoren C343<br />

M<br />

M3-Rezeptorenblocker C345<br />

Mac-1 C18<br />

MacBurney-Punkt B203<br />

Macht, politische D 102<br />

±, soziale D 117<br />

Macula B212<br />

Macula adhaerens<br />

C368<br />

A453, A 456, C147,<br />

Macula densa C457, C463, C471<br />

±, NaCl-Resorption C 471<br />

Macula-densa-Zellen<br />

C479<br />

C461±464, C471f,<br />

±, Signalübermittlungsfunktion C471<br />

±, Transporteigenschaften C471<br />

Macula lutea B275<br />

Mad/Max-Heterodimere A 368±370<br />

±, Repressoren A 368<br />

Mad-Proteine (Max dimerization)<br />

A 368<br />

A359,<br />

±, bHLH-Motiv A 359<br />

±, Leucin-Zipper A 359<br />

MAG B11f<br />

Magen A162, A 278, A281, A 516, B180,<br />

C110, C112, C115, C246, C293±300,<br />

C302f, C305, C318, C335, C 338±340,<br />

C342, C345f, C352, C357f, C374<br />

±, autonome Innervation C110, C112<br />

±, Berührungsflächen C302<br />

±, Beweglichkeit C299<br />

±, COX-1 A 278<br />

±, Dehnung C346<br />

±, distaler C340<br />

±, Fassungsvermögen C339<br />

±, Form C339<br />

±, Gefäûversorgung C339<br />

±, Gestalt C302<br />

±, Gliederung C338<br />

±, Head-Zonen C115<br />

±, Histologie C342<br />

±, Innervation C340<br />

±, Lagebeziehungen C302<br />

±, Lymphgefäûe C305, C339<br />

±, Meso C299<br />

±, Potentialwellen C340<br />

±, proximaler C340<br />

±, Reservoirfunktion C340<br />

±, Schrittmacherzellen C340<br />

±, Tunica muscularis C340, C342<br />

Magencarcinom C393<br />

±, metastasierendes D 115<br />

Magen-Darm-Drehung C293f<br />

Magen-Darm-Erkrankungen B388<br />

Magen-Darm-Kanal, embryonaler C294<br />

Magen-Darm-Motilität C348<br />

Magen-Darm-Muskulatur B384<br />

Magen-Darm-Reflexe C120<br />

Magen-Darm-Trakt A 63, A 516, C20, C95,<br />

C106, C227, C439, C494, C497<br />

±, Adenocarcinome B329<br />

±, Cytokeratinmuster B325<br />

±, Durchblutung C227<br />

±, Kaliumverluste C497<br />

±, Vasokonstriktion C439<br />

Magendehnung C403<br />

Magendrehung C296, C347<br />

±, groûe Kurvatur C296<br />

Magendrüsen C342<br />

Magenentleerung, Regulation C341<br />

Magenepithelzellen C342<br />

Magenerkrankungen A294, C413<br />

Magenfundus C337<br />

Magengeschwüre A 248<br />

±, Therapie C345<br />

Magenknie C339<br />

Magenmotilität, Regulation C341<br />

Magensäure A 64<br />

±, pH-Wert A 50<br />

Magensaftproduktion D139<br />

Magensaftsekretion B311, B315<br />

±, Aktivierung B311<br />

±, Emotionen C 346<br />

±, gastrale Phase C346<br />

±, intestinale Phase C346f<br />

±, kephale Phase C346<br />

±, Nahrungsaufnahme C346<br />

±, Nüchternphase C346<br />

±, Steuerung C346<br />

±, Stimulation C346<br />

Magensalzsäure, Neutralisation C380<br />

Magensäureproduktion C94<br />

Magensäuresekretion A 219<br />

Magenschleimhaut A 277, B58, C341f,<br />

C345<br />

±, Schutz C345<br />

Magenschleimhautzelle A50<br />

Magensekret C385<br />

Magensekretion C341<br />

Magensonde, Länge C335<br />

Magenstraûe C339<br />

Magnesium C4, C395, C399<br />

±, empfohlene Zufuhr C395<br />

±, Funktion C395<br />

±, Mangelsymptome C395<br />

±, toxischer Bereich C395<br />

±, Vorkommen C395<br />

Magnesiumausscheidung C483<br />

Magnesium-Ionen B52f<br />

Magnesiumkonzentration, extrazelluläre<br />

B33<br />

Magnesiummangel C447<br />

Magnesiumsulfat, Geschmack B314<br />

Magnete A 20<br />

±, Dipole A 20<br />

Magnetenzephalogramm (MEG) B114,<br />

B154<br />

±, räumliche- und zeitliche Auflösung<br />

B114<br />

Magnetenzephalographie (MEG) D12,<br />

D47<br />

Magnetfeld A 17, A 20<br />

Magnetfeldreaktionen, kortikale D47<br />

magnetisch evozierte Felder (MEFs) B154,<br />

B157, D 125<br />

magnetische Flussdichte A 20<br />

magnetische Induktion A 20<br />

Magnetismus von Atomkernen A20<br />

Magnetosensoren B169<br />

Magnetquantenzahl A34f<br />

Magnetresonanzspektroskopie (MRS)<br />

B117<br />

Magnetresonanztomographie (MRT) A 20,<br />

B116f, D 123<br />

±, chronische Phantomschmerzen D133<br />

±, funktionelle (fMRT) B114, B117, B154,<br />

B192, D 123<br />

± ±, räumliche und zeitliche Auflösung<br />

B114, B 117<br />

±, Vorteile B117<br />

Magnetstimulation, der motorischen Rinde<br />

D133<br />

±, transkranielle B523, B533, D 136<br />

magnozelluläre Ganglienzellen B278<br />

magnozelluläre Neurone C83, C85<br />

magnozelluläres System B282<br />

MAGP (mikrofibrill associated glycoprotein)<br />

B 339<br />

MAGUKs (membrane-associated guanylate<br />

kinase homologues) A453<br />

Mahlbewegungen C 331<br />

Mahlzähne C330f<br />

±, Kaukraft C330<br />

Maillard-Reaktion A192<br />

Maintenance-Methyltransferasen A 512<br />

Mais, Tryptophangehalt C414<br />

Maisöl A 218<br />

±, Fettsäurekomponenten A 218<br />

Major BasicProtein (MBP) C20f<br />

±, Cytotoxizität C20


±, Neurotoxizität C20<br />

major dense line B11f<br />

major depression D 166<br />

Majortest C16<br />

Makroangiopathien C96<br />

Makrocytose C11<br />

Makroglia B 278<br />

a 2-Makroglobulin C370<br />

Makroglossie A 512<br />

Makrolithen C489<br />

Makromoleküle A101, C352<br />

±, dreidimensionale Struktur A 101<br />

±, Strukturveränderungen D 162<br />

Makromoleküle der ECM B331<br />

±, Assemblierung B331<br />

Makromyceten A 541<br />

±, Giftstoffe A 541<br />

Makronährstoffe C393, C396f, C401±403<br />

±, Bilanz C397, C401<br />

±, Energiegehalt C396<br />

±, Partitionierung C401f<br />

±, Speicherung C401<br />

±, Stoffwechsel C403<br />

±, Verbrennung C401<br />

Makroorganismus A 515f<br />

Makrophagen A 267, A 418±420,<br />

A 522±524, A540, B9, B333, B352, B 358,<br />

B392, C9, C13, C18, C21, C31, C33±35,<br />

C38, C42, C45f, C57, C 61±64, C66f,<br />

C69f, C233, C251, C333, C 353, C368,<br />

C572<br />

±, Aktivierung durchCD4-T-Zellen C66<br />

±, Apoptose A 419<br />

±, cholesterinüberladene A 266<br />

±, Erkennung mikrobieller Erreger C46<br />

±, Funktionen in der Milz C42<br />

±, Granula C 21<br />

±, Phagocytoserate C67<br />

±, ruhende B10<br />

±, Vernichtung von Makroorganismen<br />

C70<br />

Makrophagencholesterin A271<br />

makrophageninflammatorische Proteine<br />

(MIP) C434<br />

Makrophagenmarker B10<br />

Makrophagenvorläuferzellen C10<br />

Makropsie B294<br />

makrosoziale Entwicklungsetappen D104<br />

Makrostruktur, gesellschaftliche D 21<br />

Makrosystem D 115<br />

Malabsorption A148, C378<br />

Malaria A106, C72<br />

Malaria tropica A 498<br />

Malariaerreger C78<br />

Malariamittel A 181<br />

Malariaresistenz, Sichelzellpatienten<br />

C274<br />

Malat A 164, A 182, A 200, A 253f, A 285<br />

±, Oxidation A 182, A 205<br />

±, oxidative Decarboxylierung A 253f<br />

±, Translokatoren A200<br />

L-Malat A 176, A178<br />

Malat-Dehydrogenase A 176, A 178, A 181<br />

±, cytosolische A 254<br />

±, mitochondriale A254<br />

Malat-Enzym A178<br />

Malat-a-Ketoglutarat-Transporter A 253<br />

Maldescensus testis C506<br />

Maldigestion C 392<br />

MALDI-Massenspektrometrie A115, A 118<br />

Malformationen des Gehirns D 150<br />

maligne Entartung A 564, B329<br />

±, epitheliale B319<br />

maligne Entartung von Epithelgewebe<br />

D 163<br />

maligne Erkrankungen, BSR C7<br />

maligne Hauttumoren A 281<br />

maligne Hyperthermie A 241, B371, C434<br />

maligne Transformation A475, A 536<br />

maligne Tumoren, Geschmacksschwellen<br />

B316<br />

±, Vaskulogenese C188<br />

maligne Tumorzellen B392<br />

malignes Melanom D 164<br />

MalleolenabbruchB446<br />

Malleolengabel B442, B444<br />

Malleolus lateralis B442, B449, C194<br />

Malleolus medialis B442, B449<br />

Malleus B227, B229, B233, B488, C319<br />

mal -- ,leu -- -Stamm A 533<br />

Malnutrition A 260, C378, C408±410<br />

±, Behandlung C409f<br />

±, Charakterisierung C409<br />

±, Definition C408<br />

±, Prävention C410<br />

Malonat A164, A 176, A204<br />

±, Komplex II A 204<br />

±, Succinat-Dehydrogenase A 204<br />

Malonsäure A 164<br />

Malonyl-CoA A 253f, A256, C370<br />

Malresorption C392<br />

MALT (mucosa-associated lymphoid<br />

tissue) C43<br />

Maltase, saure A161, A 187<br />

± ±, Enzymdefekte A187<br />

Maltose A 156, A 161, C379, C388<br />

Maltosetransportsystem von E. coli A 521<br />

Maltotriose A161, C388<br />

Mamille C568<br />

Mamma C568f<br />

±, Adenocarcinome B329<br />

±, Häufigkeit von Carcinomen C568<br />

Mammacarcinome A427, A 512, A555<br />

±, EGFR A 427<br />

±, HER2 A427<br />

±, Metastasen C568<br />

Mammographie D 176<br />

Managed Care Organizations (MOCs)<br />

D 183<br />

Mandat, gesellschaftliches D 107<br />

Mandelkern B93f, B303<br />

±, Efferenzen B303<br />

Mandelkernkomplex C117f<br />

±, komplexe Verhaltensmuster C117<br />

±, Vermeidungsverhalten C117<br />

Mandibula B488±491, B498f, B501, B505,<br />

C322<br />

±, Ossifikation B498<br />

Mandibularbogen B489, B499<br />

Mangan A 147, C395, C412<br />

±, empfohlene Zufuhr C395<br />

±, Funktion C395<br />

±, Mangelsymptome C395<br />

±, toxischer Bereich C395<br />

±, Vorkommen C395<br />

Mangelernährung, Definition C408<br />

Mangelerscheinungen C392<br />

Mangelversorgung A 345<br />

Mannan A 539<br />

Mannane C46<br />

Männer C7, C399f, C438, C487, C491,<br />

C510<br />

±, Androgenwirkung C510<br />

±, Blutkörperchensenkungsreaktion (BSR)<br />

C7<br />

±, genetische B145<br />

± ±, Androgeninsensivität B145<br />

±, Harnröhre C487<br />

±, homosexuelle Orientierung B146<br />

±, Laufweltrekorde C438<br />

±, Muskelmasse C438<br />

±, Organmassen C400<br />

±, sexuelle Reaktionskette B145<br />

±, Wassergehalt C399, C491<br />

D-Mannitol A 155<br />

männliche Fettverteilung C399<br />

männliche Genitalien C507<br />

±, Entwicklung C507f<br />

männliche Geschlechtsorgane C522<br />

männliche Harnröhre C315, C529<br />

±, Abschnitte C315<br />

männliche Homosexuelle, Testosteronniveau<br />

B146<br />

männliche Infertilität C519<br />

männliche Säugetiere, mediale präoptische<br />

Region (MPOA) B146<br />

männlicher Beckensitus C311<br />

männlicher Fettverteilungstyp C393<br />

männlicher Genitaltrakt, innerer C506<br />

± ±, Entwicklung C506<br />

männlicher Urogenitaltrakt C121<br />

±, Innervation C121<br />

männlicher Vorkern C556<br />

männliches Gehirn, Maskulinisierung<br />

B145<br />

Mannose A152, A 411, A415, A 521, A523<br />

±, biologische Bedeutung A 152<br />

±, Phosphorylierung A 415<br />

±, Vorkommen A 152<br />

D-Mannose A152, A 155<br />

Mannose bindende Proteine C69<br />

Mannose-6-phosphat A81<br />

Mannose-6-phosphatgruppe A 415<br />

Mannose-6-phosphat-Proteine A 413<br />

Mannose-6-phosphat-Rezeptor A 415,<br />

A418<br />

Manschette, orgastische C554<br />

± ±, Kontraktionen C554<br />

±, pneumatische C203<br />

Manteldentin C332<br />

Mantelfasern C514f<br />

Mantelzellen B10<br />

Mantelzone B63<br />

Manubrium mallei B228<br />

Manubrium sterni B409f, B455f, B458,<br />

C127, C 129<br />

MAO s. Monoamin-Oxidase<br />

MAO-A B56<br />

MAO-B B56<br />

MAO-Hemmer A289<br />

MAP (mitogen activated protein) A 306,<br />

A360, A 431<br />

MAP3K A 524<br />

MAPK s. MAP-Kinasen<br />

MAPKAP-Kinasen A 431<br />

MAP-Kinase-Kaskade A 362, A 431<br />

MAP-Kinasen (MAPK) A 306, A362, A 393,<br />

A425, A 431f, A 436, A 481, B137, B357<br />

±, Isoformen A431<br />

MAP-Kinase-Signalnetzwerk A 432<br />

±, Stress A 432<br />

MAP-Kinase-Signalweg A 432, B347<br />

±, Vernetzung A 431<br />

Marasmus, Körpergewicht C408<br />

±, Ursachen C408<br />

Marathonlauf C434<br />

Marcumar A139<br />

Marfan-Syndrom C183<br />

±, Häufigkeit B341<br />

±, Symptomatik B341<br />

Marginalisierung D 197<br />

Marginalzone B63, B110, C42, C44<br />

Margination, Leukocyten C17<br />

Margo anterior C246f<br />

Margo inferior C246<br />

Margo supraorbitalis B490<br />

Mark, verlängertes B61, B76<br />

Marker B10, B325<br />

±, hämodynamische B 115<br />

±, metabolische B115<br />

±, molekulare C174<br />

± ±, Herzinsuffizienz C174<br />

Marker-Gene A545<br />

markhaltig B12<br />

markhaltige Nervenfasern B184<br />

Markhöhle, primäre B368<br />

±, sekundäre B368<br />

Markhöhlen C 8, C36<br />

Markierung, radioaktive A 548, A 553<br />

± ±, Desoxyribonucleosidtriphosphate<br />

A553<br />

± ±, Primer A 553<br />

Markkegel C454<br />

marklos B12<br />

marklose Afferenzen B180f<br />

±, Entladungsfrequenz B181<br />

321


322<br />

marklose Nervenfasern B22, B180<br />

±, kontinuierliche Fortleitung B22<br />

marklose nozizeptive Fasern B24<br />

Markpyramiden C454±457<br />

±, Auûenstreifen C457<br />

±, Streifung C455<br />

Markräume B366f<br />

±, Entstehung B367<br />

Markscheide B12, B24f<br />

Marksinus C40<br />

Marksinusoide C8<br />

Markstränge C40<br />

±, degenerierte C505<br />

Markstrahlen C454f, C457, C475<br />

Markvenen, Intimapolster C90<br />

Marmorknochenkrankheit A 445<br />

Marx, K. D101<br />

Maschenregel A 19<br />

Maschinen, molekulare A 405<br />

± ±, mitochondrialer Proteintransport<br />

A 405<br />

Masern A 536<br />

Masernvirusinfektion, transiente Immunschwäche<br />

C73<br />

Maskierungsreiz D37<br />

Maskulinisierung A 268, B144f<br />

±, Estradiol B145<br />

±, Gehirn B145<br />

±, Mechanismen B145<br />

±, reduzierte B146<br />

± ±, Gehirn B146<br />

Maskulinität D 88<br />

Maslow, A. D71<br />

Massa lateralis B404<br />

Masse, extrazelluläre C398<br />

± ±, Definition C398<br />

±, fettfreie (FFM) C398±400, C404f<br />

± ±, Definition C398<br />

± ±, Differenzierung C400<br />

± ±, Ruheenergieverbrauch C 400<br />

± ±, Stoffwechsel C400<br />

± ±, Veränderungen bei Gewichtsverlust<br />

C404<br />

± ±, Verlust C405<br />

± ±, Zunahme C400<br />

Masseerhaltung C3<br />

Massenbewegungen C383<br />

±, Auslöser C382<br />

±, Kontrolle C382<br />

±, propulsive C382<br />

Massenexocytose C342, C351<br />

Massenfingerprint A 118<br />

Massenmittelpunkt A 7<br />

Massenspektrometrie A 115<br />

Massenwirkungsgesetz A 45, A 47, A 49f,<br />

A 119<br />

Massenzahl A 32<br />

Masson-Goldner-Färbung A 78<br />

Mastdarm C313, C381<br />

Mastikation B499<br />

Mastzellen A279, B55, B58, B198f,<br />

B352, B392, C9, C20f, C29, C35, C62,<br />

C67, C72, C211, C232, C343<br />

±, Degranulation C21<br />

±, Granula C 21<br />

±, Heparin C 29<br />

±, Histaminausschüttung C20<br />

±, Struktur C21<br />

Maûe, peripher-physiologische D12<br />

±, psychophysiologische D 12, D 122<br />

Match D49<br />

Matching D 58<br />

maternal exprimierte Gene A 512<br />

maternale Gefäûe C561<br />

maternale Vererbung A196, A 344<br />

±, mitochondriales Genom A 196, A344<br />

maternales Blut, Hämoglobinkonzentration<br />

C276<br />

±, Sauerstoffgehalt C276<br />

maternofetaler Sauerstofftransfer<br />

C276<br />

Math1 B209<br />

Gesamtregister A±D<br />

Matriline B 342, B345<br />

Matrilysin C351<br />

Matrix A80, A 195±198, A 402, A404,<br />

B322<br />

±, extrafibrilläre B392<br />

±, extrazelluläre (ECM) A 159, A 414, A 444,<br />

A 447, A 452, A 458f, A465, A 467, A485,<br />

B317, B332f, B350, B353f, B357, B359,<br />

C18, C31, C45, C186f, C 367, C459<br />

± ±, Abbau B357<br />

± ±, als Regulator von Zellfunktionen<br />

B348<br />

± ±, Auflösung C187<br />

± ±, Bindegewebe B332, B354<br />

± ±, Cornea B332<br />

± ±, Dermis B353<br />

± ±, elastische Fasern B332<br />

± ±, Erneuerung B333<br />

± ±, Gewebehomöostase B333<br />

± ±, Glycosaminoglycane A 159<br />

± ±, Knorpel B332, B359<br />

± ±, Proteolyse C31<br />

± ±, Sehnen B332<br />

± ±, Signalgebung A447<br />

± ±, Speicher für Wachstumsfaktoren<br />

B333<br />

± ±, Umbau B333<br />

± ±, Wachstumsfaktoren A 447<br />

± ±, Zellanheftung A 459<br />

± ±, Zusammensetzung B331<br />

±, interterritoriale B359<br />

±, perizelluläre B359<br />

±, pH-Wert A 197<br />

±, Proteinkonzentration A196<br />

±, Protonenexport A198<br />

±, territoriale B359<br />

Matrix-GLA-Protein (MGP) B345, B364,<br />

B367, C416<br />

±, Funktion B345<br />

Matrixglycoproteine, Funktionen B344<br />

Matrixmakromoleküle, modularer Abbau<br />

B340<br />

±, Selbstorganisation B 332<br />

Matrix-Metallproteasen (MMPs) A 448,<br />

B333, B343, B352, B357, B361<br />

±, Regulation B357<br />

±, Substrate B357<br />

Matrixproteine, gewebespezifisches<br />

Expressionsmuster B356<br />

±, peroxisomale A 406<br />

Matrixrezeptoren B333, B347f, B358<br />

±, Integrine B347<br />

Matrixsynthese B357, B364, B369<br />

±, Regulation B357<br />

Matrix-Turnover B357<br />

Matrize A 311, A323, A 326, A550<br />

±, Sekundärstrukturen A 350<br />

Matrizenstrang A 347±349<br />

Maultier A 574<br />

Maus-Leukämievirus (MLV) A 537<br />

Maus-Mammatumorvirus (MMTV) A 537<br />

Mausmutanten B13<br />

Maus-Myelomzellen C54<br />

Mäuse, transgene A 554f<br />

Mäuseherz C210<br />

Max (Myc associatedprotein X) A 368<br />

Maxilla B253, B488±492, B496, B499,<br />

C238<br />

Maxima, isobare C163<br />

±, isometrische B382f<br />

±, isotone B382<br />

±, isotonische C163<br />

±, isovolumetrische C163±165<br />

Maximalkraft C445f<br />

±, Definition C445<br />

Maximun-Minimum-Prinzip B429<br />

Max-Proteine A 359<br />

±, bHLH-Motiv A 359<br />

±, Leucin-Zipper A 359<br />

MBP s. Major Basic Protein<br />

MBPs (myelin basic proteins) s. basische<br />

Myelinproteine<br />

McBurney-Punkt C298, C306<br />

mCD14 (membranständiges CD14) A524<br />

McGill-Pain-Questionnaire B194<br />

MCH (mittleres korpuskuläres<br />

Hämoglobin) C13<br />

±, Abnahme C13<br />

MCHC C11<br />

MCP-1 C18<br />

M-CSF B10, C9<br />

MD-2 A523<br />

MDM2-Gen A 363<br />

MDM2-Protein A 363, A487<br />

MDR (multidrug resistance) A247, B9,<br />

C368<br />

MDR1-Transporter A 248f<br />

MDR3-Transporter A 248f<br />

±, Mutationen A 249<br />

MDR-Proteine C368<br />

MDR-Transporter A247f, B9, C369<br />

Meatus acusticus externus B85, B87,<br />

B226f, B491f, B495, B499<br />

Meatus nasi inferior C236f<br />

Meatus nasi medius C236, C238f<br />

Meatus nasi superior C236±238<br />

Mechanik A 6<br />

±, kognitive D 95f<br />

mechanische Belastung A483<br />

mechanische Leistung A 19<br />

mechanische Schwingungen A 23<br />

mechanische Stabilisierung A 474<br />

Mechanismen, kognitive D79<br />

±, pathobiologische D 185<br />

±, vasodilatatorische C172<br />

Mechanoafferenzen, peripheres rezeptives<br />

FeldB184<br />

mechanoelektrische Transduktion B210f,<br />

B231, B 233f, B239<br />

±, Innenohr B233<br />

±, Latenzzeit B234<br />

±, Störungen B239<br />

Mechanoenzyme B375<br />

Mechanorezeption B192, C323<br />

Mechanorezeptoren B24, B179f, B182,<br />

B184±186, C354, C356, C 440<br />

±, Antwortcharakteristika B185<br />

±, Endkörperchen B185<br />

±, funktionelle Typen B 185<br />

±, Habituation B184<br />

±, Haut B184f<br />

±, myelinisierte B182<br />

±, nicht-myelinisierte B182<br />

±, Zellbiologie B185<br />

mechanosensitive Kationenkanäle B185,<br />

C493<br />

±, neurosekretorische Zellen C493<br />

±, Osmorezeption C493<br />

Mechanosensoren B168, B190±192, B202,<br />

B391, B 393f, C219, C244, C281, C287<br />

±, Fingerspitzen B191<br />

±, Handfläche B191<br />

±, hochschwellige B196<br />

±, kardiale C223<br />

±, Modalitätswechsel B202<br />

±, niederschwellige B169, B173<br />

±, primäre (periphere) rezeptive Felder<br />

B190<br />

±, proportionale B170<br />

±, sekundäre (zentrale) rezeptive Felder<br />

B190<br />

Meckel-Divertikel C293, C306, C318<br />

Meckel-Knorpel B489, B498, C319<br />

MECP1 A 513<br />

MECP2 A 513<br />

mediale präoptische Region (MPOA) B146<br />

±, männliche Säugetiere B 146<br />

±, weibliches Pendant B146<br />

medialer präfrontaler Kortex C117<br />

±, Afferenzen C117<br />

±, Stimulation C117<br />

±, vegetative Reaktionen C117<br />

mediales Vorderhirnbündel C117f<br />

Medianlinie C 131


Mediansagittalschnitt B400<br />

Medianusgabel B 71f<br />

Mediastinum B505, C128, C131±134,<br />

C136f, C142<br />

±, Begrenzungen C133<br />

±, Einteilung C133<br />

±, oberes C134<br />

±, Situs C128<br />

±, vorderes oberes C 127<br />

± ±, Situs C127<br />

±, wichtige Strukturen C134<br />

Mediastinum testis C520<br />

Mediatoren, parakrine B55, B57<br />

± ±, Histamin B57<br />

± ±, Serotonin B57<br />

Mediatorprozess D 7<br />

Medikalisierung D 5, D109f, D 118<br />

Medikamente C5f, C361, C469,<br />

D 182<br />

±, Bindung an Albumin C6<br />

±, hirnwirksame B168<br />

±, rekombinante A 554, A 560<br />

±, tubuläre Sekretion C 469<br />

±, Wirkungsdauer C 361<br />

Medikamentenausscheidung A 248<br />

Medikamenteneinnahme, schmerzkontingente<br />

D 136<br />

Medikamententoxizität C155<br />

Medioklavikularlinie C 131, C303<br />

medium latency reflex B520<br />

Medizin D 3, D 6<br />

±, forensische A 551<br />

± ±, PCR A 551<br />

medizinische Kultur D 109<br />

Medizinische Mikrobiologie A515,<br />

A 518<br />

medizinische Notfalleinsätze, Stressreaktionen<br />

D 138<br />

Medizinische Psychologie D 5, D 20, D 105,<br />

D 112<br />

medizinische Rehabilitation D195<br />

Medizinische Soziologie D 5, D 22, D 105,<br />

D 112<br />

medizinische Versorgung D177f<br />

medizinisches Versorgungssystem, mehrgleisige<br />

Nutzung D179<br />

medizinisch-psychologische Diagnostik<br />

D 122<br />

Medulla C37, C40<br />

±, Thymus C37f<br />

Medulla cerebelli B88f<br />

Medulla oblongata B61, B76f, B79±81,<br />

B175, B201, B219, B239f, B311, B493,<br />

B495, B521, C116±119, C174, C219,<br />

C222f, C227, C 242, C284, C286, C327,<br />

C335, C341, C440<br />

±, Aufbau B76<br />

±, Läsionen B521<br />

±, Querschnitt C116<br />

±, rostrale B204<br />

±, rostroventrolaterale C118, C 220<br />

±, untere B187<br />

Medulla ovarii C532<br />

Medulla renalis C454<br />

Medulla spinalis B60, B494f<br />

Meerrettich-Peroxidase C75<br />

Meerschweinchenserum C76<br />

Meerwasser C482<br />

MEF50 C266<br />

MEF 75 C266<br />

MEFs s. magnetisch evozierte Felder<br />

MEG s. Magnetenzephalogramm<br />

Megakaryocyten C8±10, C22±24, C35<br />

Megakaryopoiese C10<br />

Megakolon C105, C383<br />

Megalin C468<br />

Megalinrezeptor C481<br />

megaloblastäre Anämie A 145, A294<br />

Megaloblasten C13<br />

Megaloblastenanämie C394<br />

Megalocyten C13<br />

Mehrfachbindungen A 39, A 71, A 73<br />

Mehrgelenksbewegungen, Kleinhirn<br />

B528<br />

Mehrlingsschwangerschaften C557<br />

Mehrschichtigkeit B320<br />

Mehrstufenpräparate C560<br />

Mehr-Wort-Stadium D 82<br />

Meibom-Drüsen B253, B259<br />

Meiose A 337, A496, A 501, A509, A 511,<br />

A 543, A 555, A 574, C510±514<br />

±, Ablauf C512<br />

±, Fehler C514<br />

±, Regulation C513<br />

±, Stadien C511<br />

meiotische Nondisjunction C514<br />

meiotische Prophase A341<br />

Meissner-Körperchen B185, B393<br />

Meissner-Plexus C320, C353, C355<br />

Meissner-Tastkörperchen B390<br />

MEK (MAP-und ERK- Kinase) A 431<br />

±, Isoformen A 431<br />

MEKK (MEK-Kinase) A 431<br />

melancholischer Typus D76<br />

Melanin A 281, B79, B258, B391<br />

±, UV-Licht B391<br />

Melanin konzentrierendes Hormon B40<br />

Melaninsynthese B391<br />

Melanocortin-1-Rezeptor A 498<br />

±, Mutationen A 498<br />

Melanocyten A 281, A418, A 470, B62,<br />

B260, B389, B391, C86<br />

±, Dichte B391<br />

a-Melanocyten stimulierendes Hormon<br />

(a-MSH) C87f, C403f<br />

Melanocytenproliferation, UV-Licht<br />

B391<br />

Melanom, malignes D 164<br />

Melanome A480, A 561<br />

±, Tumorsuppressor-Gen A 480<br />

Melanosomen A418, A 470, B391<br />

±, Transport A 470<br />

melanotrope Hormone B39<br />

melanotrope Zellen C84<br />

Melanotropin (a-MSH) C87f, C403f<br />

MELAS (mitochondriale Enzephalomyopathie<br />

mit Lactatacidose und Schlaganfall<br />

ähnlichen Episoden) A 344<br />

Melatonin A289, B92, B123f, C83<br />

±, Epiphyse B 92<br />

Melatoninsynthese C111<br />

Membran, äuûere A 523<br />

± ±, gramnegative Bakterien A 523<br />

±, Ionenkanäle B16<br />

±, neurale B16<br />

±, postsynaptische B29, B31, B33<br />

±, präsynaptische B32<br />

±, somatische B51<br />

± ±, Chloridleitfähigkeit B51<br />

Membran verankernde Proteine A 467<br />

Membrana adventita B410<br />

Membrana atlantooccipitalis B405f<br />

Membrana bronchopericardiaca C245<br />

Membrana elastica C183<br />

Membrana elastica externa C 181<br />

Membrana elastica interna C 181<br />

Membrana externa C183<br />

Membrana fibroelastica B410<br />

Membrana fibrosa B407, B436, B439<br />

Membrana gliae limitans externa B7,<br />

B99<br />

Membrana gliae limitans interna B7<br />

Membrana interna C183<br />

Membrana interossea antebrachii B470f<br />

Membrana interossea cruris B442, B449,<br />

B453<br />

Membrana limitans externa B258<br />

Membrana limitans externa retinae B278<br />

Membrana limitans interna retinae B278<br />

Membrana obturatoria C312<br />

Membrana phrenicooesophagea C336<br />

Membrana quadrangularis C243<br />

Membrana synovialis B407, B436, B 439<br />

Membrana tectoria B 405f<br />

Membrana thyrohyoidea B87, B247,<br />

B507, C 240, C243, C322<br />

Membrana tympani B226f, B495<br />

membranangreifender Komplex C68<br />

Membrananker A106f, A 409, B34<br />

Membranantwort, elektrische B37<br />

Membranassoziation A439<br />

membranassoziierte Proteine A 238<br />

Membranaufbau A216<br />

Membranbildung A 574<br />

Membrandomänen A427<br />

Membranen A 16, A 398, A 574<br />

±, ideale B14<br />

±, peroxisomale A406f<br />

±, reale B14<br />

±, Sauerstoffradikale A211<br />

Membranfleck B16f<br />

Membranfusion A 415f<br />

±, synaptische Vesikel B32<br />

±, Vesikel A415<br />

Membranglycolipide A 160<br />

±, Adhäsion A 160<br />

±, Zell-Zell-Erkennung A 160<br />

Membranglycoproteine A 160<br />

±, Adhäsion A 160<br />

±, Zell-Zell-Erkennung A 160<br />

Membranhälfte, cytoplasmatische A233<br />

±, exoplasmatische A233<br />

Membranhyperpolarisierung A 443<br />

Membraninsertion A409<br />

Membranintegrität A 483<br />

±, Verlust A483<br />

Membranjunktionen A474<br />

Membrankapazität B21, B 23, B36<br />

±, spezifische B21<br />

Membranlängskonstante B21<br />

Membranpenetrationsvermögen, Amine<br />

A66<br />

Membranphospholipide A 289<br />

Membranpotential A 198, A200, A 231,<br />

A234f, A 239, A 345, A 403f, A 426, A454,<br />

B13f, B19f, B35f, B53, C147f, C155,<br />

C208, C 474<br />

±, Aktionspotential B14<br />

±, ¾nderung B20<br />

±, Definition B13<br />

±, elektrisches A 198<br />

±, intrazelluläre Ableitung C155<br />

±, Messung B13<br />

±, mitochondriales A 198, A 200, A 210,<br />

A487<br />

± ±, protonenmotorische Kraft (PMK)<br />

A210<br />

±, Nervenzellen A198<br />

±, Overshoot B14<br />

±, Plateauphase C148<br />

±, reales B14<br />

±, Säugetierzellen A 235<br />

±, Sarkolemm C147<br />

±, Valinomycin A200<br />

±, vorhergesagtes B14<br />

Membranpotentialänderungen, Nervenzelle<br />

B15<br />

Membranproteine A106±108, A 114,<br />

A159, A 409, A454<br />

±, Architektur A107<br />

±, Biogenese A409<br />

±, Funktion A107<br />

±, integrale B320<br />

±, periphere A 106f<br />

±, peroxisomale A406<br />

± ±, Biogenese A406<br />

±, pharmakologische Bedeutung A 108<br />

±, Reinigung A114<br />

±, Sensoren B 168<br />

±, Struktur A106<br />

Membranrezeptoren B63, B179, B195,<br />

B197, C 80f<br />

±, G-Protein-gekoppelte B197<br />

±, noxische Reizsubstanzen B195<br />

±, Nozizeptoren B197<br />

±, Tyrosin-Kinase-Aktivität C81<br />

323


324<br />

Membranruhepotential B210<br />

Membranskelett von Erythrocyten A 464,<br />

A 466±468<br />

±, Schema A 466<br />

membranspannende Abschnitte A 409<br />

Membranspannung B15f<br />

Membranspannungen A 235<br />

±, Messung A 235<br />

membranständige Antikörper C51<br />

membranständige B-Zell-Antigenrezeptoren,<br />

Synthese C51<br />

membranständige Rezeptoren A 357,<br />

A 365<br />

membranständige Transportsysteme<br />

A 282, A 454<br />

±, Ungleichverteilung A 454<br />

membranständiges IgM C52<br />

Membranströme B36<br />

Membranstromprofil, kontnuierlich<br />

fortgeleitetes Aktionspotential B22<br />

Membranstrukturen A 216, A 413<br />

Membranvesikel A 398, A 478, A 572<br />

±, gezielter Transport A 398<br />

Membranwiderstand A 234, B21f<br />

±, spezifischer B21<br />

Membranzeitkonstante B20±22<br />

Memorieren D58<br />

Menadion C416<br />

Menarche C572<br />

Mendel, G. A330, A 493<br />

Mendel sche Gesetze A 311, A344, A 493,<br />

A 495, A 559<br />

Mendel scher Erbgang A345, A 494<br />

Mengenelemente A 36<br />

Meni›re-Krankheit B222, B245<br />

±, Drehschwindel B222<br />

Meningen B69f, B98f, B495<br />

±, Rückenmark B70<br />

Meningitis A 515, C285<br />

±, abakterielle B100<br />

±, akute bakterielle B100<br />

±, bakterielle A 158, B9<br />

Meniscus lateralis B435, B437<br />

Meniscus medialis B437<br />

Menisken B360, B407, B435, B437f<br />

±, Aufbau B437<br />

±, Funktion B437<br />

±, Gefäûversorgung B438<br />

Meniskusverletzung B438<br />

Menke-Syndrom C395<br />

Menopause C573<br />

Mensch A 333, A516, A 577f, A 580<br />

±, Abstammung A 577f<br />

±, Entwicklungsgeschichte A 578<br />

±, moderner A 579<br />

±, nächste Verwandte A 578<br />

±, Nackenmuskulatur A 580<br />

±, Normalflora A 516<br />

±, Stammbaum A578<br />

Menschenaffen A 577, A 580, D 79f<br />

±, Kognitionen D 80<br />

±, Nackenmuskulatur A 580<br />

Menschenarten A 578<br />

Menschenrechtscharta der UN D 4<br />

Menschenwürde D 6<br />

menschliche embryonale Stammzellen<br />

A 565<br />

menschliche Embryonen A 564<br />

menschliche Stammzellen A 563<br />

menschliches Genom A 328, A333, A 336f,<br />

A 494, A 502, A 511<br />

±, LINEs A 337<br />

±, repetitive DNA A 336<br />

±, Replikation A 328<br />

±, SINEs A 337<br />

menschliches Hämoglobin A563<br />

±, Schweineblut A 563<br />

menschliches HD-Gen A 555<br />

menschliches Ori A325, A 328<br />

menschliches Plasma, Elektrolyte C4<br />

±, Nichtelektrolyte C4<br />

menschliches Wachstumshormon A 561f<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Produktion in E. coli A 561f<br />

Mensenterium, ventrales C374<br />

Menstruation, Blutverlust C544<br />

Menstruationsblut C544<br />

Menstruationsstörungen, Ursachen C 553<br />

Menstruationszyklus C86, C431, C543,<br />

C552f<br />

±, hormonelle Grundlage C86<br />

±, Hyposmie B309<br />

±, negativer Feedback C553<br />

±, Phasen C543<br />

±, Steuerung C552<br />

mentale Arbeitsbelastungen D 93f<br />

mentale Einstellungen D62<br />

mentale Repräsentationen D53, D59, D 80<br />

±, Netzwerkmodell D 59<br />

mentale Retardation A 297<br />

mentale Rotation D30<br />

mentale Stressoren D 92<br />

mentale Vorstellungen D59<br />

Menthol A 220, B183<br />

Mercaptoethanol A116<br />

6-Mercaptopurin A 309<br />

±, Glutamin-PRPP-Amidotransferase<br />

A 309<br />

Merkel-Zell-Axon-Komplex B184<br />

Merkel-Zellcarcinome B391<br />

Merkel-Zellen B326, B329, B389, B391,<br />

B393<br />

±, Marker B391<br />

Merkmal, dominantes A 494<br />

±, rezessives A494<br />

Merkmalsanalyse, Korrelate B156<br />

Merkmalsausprägung, dominante A 495<br />

±, rezessive A495<br />

Merkmalserkennung D44<br />

Merkmalsextraktion D57<br />

merokrine Sekretion B323f<br />

Meromelie B425<br />

Meromyosin B 376<br />

MERRF (myoklonische Epilepsie und<br />

¹raggedredfibersª) A212f, A344<br />

±, Symptomatik A212<br />

Merrifield-Synthese A 110<br />

Mesangium C461<br />

±, extraglomeruläres C461±463<br />

±, intraglomuläres C462<br />

Mesangiumzellen C461f<br />

±, Stimulation C461<br />

Mesaxon B11f<br />

Mesektoderm B487<br />

Mesencephalon B60f, B240, C119<br />

Mesenchym B349f, C125, C360<br />

±, Entstehung B349<br />

±, intersegmentales B398<br />

±, kondensierendes B349<br />

± ±, Knorpelanlage B349<br />

±, Zusammensetzung B350<br />

mesenchymale Knochenvorläuferzellen<br />

B369<br />

mesenchymale Reticulumzellen B354<br />

mesenchymale Stammzellen B356, B361,<br />

B365, B370<br />

±, Differenzierung B356<br />

±, Periost B370<br />

mesenchymale Zellen A485<br />

Mesenchymseptum C293<br />

Mesenchymzellen B62, B349f, B354f,<br />

B361, B367, C186<br />

±, adulte Stammzellen B 350<br />

±, Differenzierung B350<br />

±, Migration B350<br />

±, pluripotente B350<br />

± ±, Vorkommen B350<br />

±, Verdichtung B367<br />

Mesenterien C293, C295<br />

±, Entwicklung C293<br />

±, Ursprungslinien C295<br />

Mesenteriolum C307<br />

Mesenterium C125, C200, C293f, C299,<br />

C305, C320<br />

±, dorsales C126, C504<br />

±, Druckabfall in kleinen Arterien C200<br />

Mesenterium dorsale C294<br />

Mesenterium ventrale C294<br />

Mesoappendix C299<br />

Mesocolon C295, C299f, C454<br />

Mesocolon sigmoideum C306, C315<br />

Mesocolon transversum C304, C310<br />

Mesoderm B59, B255f, B349, B389, C8,<br />

C245, C 319, C322, C458<br />

±, extraembryonales C558, C576f<br />

±, induktive Wirkung B59<br />

±, intermediäres B398, C126<br />

±, intraembryonales C577<br />

±, paraxiales C126, C577, C582<br />

±, parietales C577<br />

±, prächordales B487<br />

±, ventrales B350<br />

±, viszerales C577<br />

mesodermale Zellen B372<br />

Mesoderminduktion, Vier-Signal-Modell<br />

C581<br />

Mesodermschicht, somatische C126<br />

Mesoduodenale C295<br />

Mesogastrium C295±297<br />

Mesogastrium dorsale C294, C302, C375<br />

Mesogastrium ventrale C302f<br />

Mesohepaticum C295<br />

Mesohepatocavale C296<br />

Mesohepatogastrium C296<br />

Mesokortex B105<br />

mesokortikales System B57, B147<br />

mesolimbisches Dopaminsystem B143<br />

mesolimbisches System B57, B126, B147<br />

±, Aufmerksamkeitsfunktionen B126<br />

mesolimbisches Verstärkersystem B148<br />

mesomere Grenzstrukturen A 91<br />

±, Peptidbindung A 91<br />

Mesomerie A 63<br />

Mesomeriestabilisierung A 68<br />

±, Carboxylatgruppe A 68<br />

Mesonephros C458<br />

Mesopancreaticoduodenale C295<br />

Mesopharynx C240f, C243, C320f, C334<br />

±, Lage C241<br />

±, unverhorntes mehrschichtiges Plattenepithel<br />

C241<br />

Mesophragma A456<br />

Mesosalpinx C 299, C315, C537±539<br />

Mesosigmoideum C301, C313<br />

Mesotendineum B483<br />

Mesothel B350, C125, C253, C320, C 539,<br />

C542<br />

Mesothelschicht, parietale C 125<br />

±, viszerale C125<br />

Mesovar C299, C315, C532<br />

Messenger-RNA s. mRNA<br />

Messfehler A4, D 33<br />

Messgeräte A 5<br />

Messinstrumente D120<br />

Messmethoden, psychophysiologische<br />

D122<br />

Messung, psychophysiologische D 119<br />

Messunsicherheit A 5<br />

metabolic support C410<br />

metabolische Acidose A191, A 263, C499,<br />

C501f<br />

±, Blutparameter C501<br />

±, kompensatorische Hyperventilation<br />

C501<br />

metabolische Adaptation C 433<br />

metabolische Aktivierung C361<br />

metabolische Alkalose C499, C501f<br />

±, Blutparameter C501<br />

±, Kompensation C501<br />

metabolische Autoregulation C211<br />

metabolische Dilatation C172<br />

metabolische Effizienz C405<br />

metabolische Stressantwort C409<br />

metabolische Vasoregulation C171<br />

metabolisches Syndrom A 258±260, A 268,<br />

C393<br />

±, ätiologische Basis A259


±, X-ceptoren A 268<br />

Metabolismus A 574<br />

Metaboliten C179, C210<br />

±, dilatatorische C211<br />

±, Transport C179<br />

Metabolon A 165<br />

Metabosensoren C227<br />

metabotrope Glutamatrezeptoren<br />

(mGluR) A243, B45, B 52f, B139, B201f<br />

±, Aktivierung B52<br />

±, intrazelluläre Calciumsignale B53<br />

metabotrope Rezeptoren B42f, B47f<br />

±, Aufbau B47<br />

±, Bindungsstellen B47<br />

±, Funktionsweise B 47<br />

metabotrope Serotoninrezeptoren B58<br />

metachromatische Leukodystrophie A 276<br />

Metakarpophalangealgelenk B474<br />

Metallcofaktor A122<br />

Metalle A36, A 40<br />

Metall-Ionen A 135, A 202<br />

metallische Bindung A37, A 39f<br />

metallische Leiter A 18<br />

Metallkomplexbindung A 122<br />

Metalloide A 36<br />

Metalloporphyrin C388<br />

metallorganische Verbindungen A 72<br />

Metallproteasen A 447f, C187<br />

±, Funktion A 448<br />

±, Vermittlung zwischen Signalkaskaden<br />

A 448<br />

Metamerie C582<br />

Metamorphopsie B294<br />

Metamorphose, visköse C24f<br />

Metamyelocyten C10<br />

Metanephros C458<br />

Metaphase A 338, A478f, A 489, A 491,<br />

C513<br />

Metaphasechromosomen A340f,<br />

A 490±492<br />

±, Bandenmuster A491<br />

Metaphasenplatte A 478<br />

Metaphosphate A520<br />

Metaphyse B366, B368, B410<br />

Metaplastizität B139<br />

Metarhodopsin II B271<br />

Metarteriolen C182, C201, C211<br />

±, präkapilläre C188<br />

± ±, Durchmesser C188<br />

± ±, Wanddicke C188<br />

Metastasen A 474, B324, B328f, C188,<br />

C522<br />

±, Bestimmung des Ausgangsgewebes<br />

B328f<br />

Metastasenbildung A448<br />

metastasierende Tumorzellen, Transmigration<br />

B346<br />

metastasierendes Magencarcinom D 115<br />

Metastasierung A 448, A 460f, C592, D 163<br />

±, Lungenkrebs D 163<br />

±, lymphogene C39<br />

±, Operationsstress D 163<br />

±, Stress D 163<br />

±, Zellkontakte A461<br />

metastatische Aussiedlung A 475<br />

Metatarsus B443<br />

Metathalamus B92<br />

Metazoen A574<br />

Metencephalon B60f<br />

Met-Enkephalin B39<br />

Met-Enkephalin-Arg-Gly-Leu B 39<br />

Met-Enkepahlin-Arg-Phe B39<br />

Meteoriten A 571<br />

Meteoriteneinschläge A 569<br />

Methämoglobin (Met-Hb) A 53, A56, C12,<br />

C274<br />

±, Bildung A198<br />

Methämoglobinbildner C274<br />

Methämoglobinbildung C276<br />

Methämoglobin-Reduktase C 274<br />

Methan A39, A61, A 64, A 73, A 569f<br />

Methanal A 73<br />

Methanol A 65, A 73, B309<br />

Methansulfonsäureethylester A504<br />

Methionin A 66, A 85f, A 89, A262, A 286,<br />

A 292, A 385, A 573, B20, C397, C500<br />

±, Abbau A 286, C500<br />

±, N-terminales A 109<br />

±, Synthese A 144f<br />

Methionin-Aminopeptidase A109<br />

Methionin-Synthase A145<br />

Methotrexat A309, C413<br />

methuselan-Gen D 163<br />

2-Methyl-1,3-butadien A 220<br />

1-Methyl-1-nitrosoharnstoff A 504<br />

3-Methyladenin A504<br />

Methylamin A 45, A 73<br />

Methylcobalamin A 145<br />

5-Methyl-CpG A 512f<br />

3-Methylcytidin A 383<br />

5-Methylcytidin A 371<br />

5-Methylcytosin A295, A 503, A509, A 513<br />

±, Desaminierung A503<br />

Methylenblau A 53, C18<br />

Methylengruppen A 63<br />

N 5 ,N 10 -Methylentetrahydrofolat A144,<br />

A 308<br />

Methyl-a-D-glucopyranosid A 154, A163<br />

a-D-Methylglucosid A 154<br />

b-Methylglutaconyl-CoA A 288<br />

Methylgruppen A 286<br />

Methylgruppentransfer A144<br />

7-Methylguanin A 504<br />

O 6 -Methylguanin A 503<br />

O 6 -Methylguanin-Methyltransferase<br />

A 507<br />

7-Methylguanylat (7 m -GDP) A 373, A380<br />

methylierte CpG-Dinucleotide A513<br />

±, Erbkrankheiten A513<br />

±, Punktmutationen A513<br />

methylierte Gene A 370, A 513<br />

±, Expression A 370<br />

Methylierung A503f, A 507<br />

±, DNA-Schädung A 503<br />

±, Guanin A 504<br />

±, komplementäre A 512<br />

±, nicht-enzymatische A 503<br />

Methylierungsmuster A 508, A512<br />

Methylierungszyklus A 145, C414<br />

Methylmalonat A 294<br />

Methylmalonyl-CoA A 261f, A287<br />

Methylmalonyl-CoA-Mutase A146, A 287<br />

±, Vitamin B12 A 287<br />

Methylnicotinamid C414<br />

Methylphenidat B127<br />

Methylradikal A72<br />

N 5 -Methyltetrahydrofolat A 144f<br />

Methyltransferasen A145<br />

Met-tRNA i Met A390<br />

Mevalonsäure A 264<br />

Meyer-Schleife B279<br />

Meynert-Achse B66, B80<br />

Meynert-Riesenpyramidenzellen B108<br />

M-Filamente B6<br />

Mg 2+ A 451<br />

M-Ganglienzellen B276, B287<br />

MHC (major histocompatibility complex)<br />

C57<br />

MHC II A132<br />

MHC-Antigene B10<br />

MHC-assoziierte Gerüche B308<br />

MHC-Klasse-II-Moleküle B391<br />

MHC-II-Proteine C21<br />

MI s. primär-motorischer Kortex<br />

Micellen A 216, A232, A 268, C391<br />

Michaelis L. A 124<br />

Michaelis-Menten-Gleichung A125f,<br />

A 240, A 422<br />

Michaelis-Menten-Konstante (K m) A 125f,<br />

A 240<br />

±, Substrataffinität A125<br />

Michaelis-Raute B416f, C563<br />

Micrococcus-Nuclease A 339<br />

Microplicae C326<br />

MIF C572<br />

Migräne B194, D120, D 135<br />

MigränetagebuchD 121<br />

Migränetherapie B200<br />

Migration A 428, A 447, A 459, B63, B111,<br />

B346, B 352, C18, C62, D86, D101<br />

±, Leukocyten C18<br />

±, neuronale B110<br />

±, Neurone B63<br />

Migrationsprozess, neuronaler B111<br />

Migrationsprozesse, interkulturelle<br />

D36<br />

Migrationsstörungen, neuronale B111<br />

Mikroangiopathien C96<br />

Mikrocytose C11, C13<br />

Mikrodeletionen, Y-Chromosom C519<br />

mikrofibrilläres Kollagen B334f<br />

Mikrofibrillen A 97, B332, B339, B392,<br />

C183<br />

Mikrofilamente (MF) A 453, A463±467,<br />

A470<br />

±, Abbau A 467<br />

±, Aufgaben A 464<br />

±, Funktion A465<br />

±, Mobilität A 463<br />

±, Motilität A463<br />

±, Struktur A465<br />

±, Verankerungsmechanismen A467<br />

±, Zusammenspiel mit Mikrotubuli A 470<br />

Mikrofilamentsystem A 463f<br />

±, dynamischer Umbau A 463f<br />

±, kortikales A 467<br />

Mikrofossilien A570<br />

Mikrogenie C331<br />

Mikroglia B9<br />

±, aktivierte nicht-phagocytierende B10<br />

±, aktivierte phagocytierende B10<br />

Mikrogliaaktivierung B10<br />

Mikrogliazellen A 163, B6, B9f<br />

±, Herkunft B9<br />

±, Marker B10<br />

±, Morphologie B10<br />

b2-Mikroglobulin C7, C57, C328, C388<br />

±, erhöhlte Plasmakonzentration C7<br />

±, Vorkommen C328<br />

Mikroheterogenität A159<br />

Mikrohomologien, interne A 511<br />

Mikrolithen C489<br />

Mikromelie B425<br />

Mikrometastasen A 474<br />

Mikronährstoffe C393<br />

Mikroneurographie B 191, B195, B197<br />

Mikroorganismen A 291, A 333, A 516f,<br />

B324, C 68, C70, C74, C352<br />

±, Ausscheidung A 516<br />

±, Gendichte A333<br />

±, infizierende B332<br />

±, Vernichtung durch Makrophagen C70<br />

Mikrophonpotentiale B 239<br />

Mikropsie B294<br />

Mikrosatelliten A559f<br />

±, Anzahl der Wiederholungen A559<br />

±, flankierende Sequenzen A 559f<br />

Mikrosatellitenanalyse A 560<br />

Mikrosatelliteninstabilität A 508<br />

Mikroskop A28<br />

±, Strahlengang A28<br />

Mikroskopie D107<br />

mikrosomale Oxidasen A172<br />

Mikrosomenfraktion A112<br />

Mikrostimulation, intraneurale B197<br />

Mikrostrombahn, koronare C172<br />

± ±, vasodilatatorische Mechanismen<br />

C172<br />

Mikrosystem D 115<br />

Mikrotubuli (MT) A80f, A 414f, A 463f,<br />

A468, A 470, A478, A 488, B3, B5, B301,<br />

C22, C513f<br />

±, dynamischer Umbau A 463<br />

±, Minus-Ende A 468<br />

±, Motilität A463<br />

±, Plus-Ende A 468, A478<br />

325


326<br />

±, polare A 478f<br />

±, zirkuläre C25<br />

±, Zusammenspiel mit Mikrofilamenten<br />

A 470<br />

Mikrotubuli organisierendes Zentrum<br />

(MTOZ) A 464, A469, A 472, C513<br />

(9´2+2)-Mikrotubulianordnung B232<br />

mikrotubuliassoziierte Motorproteine<br />

(MAMPs) A 470<br />

mikrotubuliassoziierte Proteine (MAPs)<br />

A 469, A 479, B5<br />

Mikrovilli A457, A 464, A466±468, B209,<br />

B309, B317, B319f, C91, C 244f, C262f,<br />

C343, C349±351, C366, C466<br />

±, Aufbau A467<br />

±, Enterocyten C349<br />

Mikrowellen A 24f<br />

Mikrozensus D 97<br />

Mikrozirkulation C4, C188f, C207, C213,<br />

C232, C274<br />

±, Gefäûe C188f<br />

±, Hämatokrit C4<br />

±, Stoffaustausch C213<br />

±, Störungen C231, C274<br />

±, Versagen C232<br />

Miktion B180f, C486, C488f<br />

±, bewusste Steuerung C489<br />

±, Druckverlauf B181<br />

±, reflektorische C490<br />

Miktionsreflex C488<br />

Miktionszentrum, pontines C489<br />

Mikulicz-Linie B443, B454<br />

Milch A 498, A 563<br />

±, Ausschüttung C571<br />

±, Unverträglichkeit A 498<br />

Milchdrüse B324<br />

±, Histologie C569<br />

Milcheiweiûe A563<br />

Milchfette C345, C571<br />

±, Hydrolyse C345<br />

Milchfluss, unerwünschter B57<br />

Milchgebiss C331<br />

Milchleiste C567<br />

Milchlinie C567<br />

Milchproteine C 571<br />

Milchsäure A 49, A 164, A 173, C171, C291,<br />

C333, C498, C500, C546<br />

±, Stereoisomere A 61<br />

±, Vasodilatation C171<br />

R-(±)-Milchsäure A 61<br />

S-(+)-Milchsäure A 61<br />

Milchsäurebakterien C329<br />

Milchsäurebildung C287<br />

Milchsäuregärung A164f, A 172<br />

Milchstreifen C567<br />

Milchviehhaltung A 498<br />

Milchwirtschaft, evolutionäre Adaptation<br />

A 162<br />

Milchzähne C331<br />

Milieu, intrazelluläres A 231<br />

±, soziales D 103<br />

Miller, S. A570<br />

Milz A276, A 291, C8, C12, C21, C36f,<br />

C39, C41f, C44f, C110, C132, C190,<br />

C294f, C297±300, C302±305, C376, C400<br />

±, als Filter C42<br />

±, Aufbau C41<br />

±, Aufgabe C37<br />

±, autonome Innervation C110<br />

±, Durchblutung C42<br />

±, Einleitung von Immunantworten C41<br />

±, Erythrocytenabbau C41<br />

±, Funktionen C41<br />

±, Gefäûarchitektur C41<br />

±, geschlossener Kreislauf C41<br />

±, Gestalt C303<br />

±, Gewicht C400<br />

±, HGPRT-Aktivität A 298<br />

±, Lage C 41<br />

±, Lagebeziehungen C303<br />

±, Lymphgefäûe C305<br />

±, Meso C299<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, offener Kreislauf C41<br />

Milzbrand A 525<br />

Milzbrandtoxin A 529<br />

Milzhilum C305<br />

Milznische C303<br />

Milzpol C295<br />

Milzriss C42<br />

Milzstränge C41<br />

Mimik B511f, B532, D 65, D 111<br />

±, Steuerung B532<br />

mimische Muskulatur B489, B500, B502<br />

Minderung der Erwerbsfähigkeit B476<br />

Minderwertigkeitsgefühle D 193<br />

Minderwuchs, hypothalamohypophysärer<br />

C100<br />

±, Schilddrüsenhormonmangel C99<br />

Mindestbedarf C492<br />

Mineralien C399<br />

Mineralocorticoide A222, A 224, A268f,<br />

C93<br />

±, Synthese A 268f<br />

Mineralocorticoidresistenz A366<br />

Mineralocorticoidrezeptor A 335<br />

Mineralsäuren A 49<br />

Mineralstoffe C393<br />

Mini Mental State Examination (MMSE)<br />

D 166<br />

Miniaturendplattenpotentiale B37<br />

Minichromosom A 566<br />

Mini-Gen A 562<br />

Minimum separabile B268<br />

Minipille C560<br />

Minisatelliten A 334, A 336, A 559<br />

±, Anzahl der Wiederholungen A 559<br />

±, flankierende Sequenzen A559<br />

Minnesota Multiphasic Personality<br />

Inventory (MMPI) D 121<br />

Minnesota-Zwillingsstudie D 77<br />

minor tranquillizers B147<br />

Minus-DNA A 536<br />

Minus-Ende A 464±468<br />

±, Actinfilamente A464, A 466<br />

±, Mikrotubuli (MT) A468, A 472<br />

Minuslinse A27<br />

Minusstrang A 536f<br />

Minuswachstum D 97, D 99<br />

6- oder 12-Minuten-Gehstrecke C444<br />

Miosis B266f, C114<br />

Miraculin B315<br />

MIS (müllerian inhibiting substance)<br />

C503<br />

Mischelemente A 33<br />

Mischerbigkeit, cytoplasmatische A 345<br />

Mischgeschmack B 314<br />

Mismatch D 12, D 50f<br />

Mismatch-Felder D 47<br />

Mismatch-Reparatur (MMR) A 502, A507f<br />

±, E. coli A508<br />

±, Eukaryonten A 508<br />

Missbildungen, soziale Stigmatisierung<br />

D 197<br />

Missense-Mutationen A 506, B46<br />

missing self C69<br />

Mistel A395<br />

Mitinnervation, zentrale C226, C439<br />

± ±, Atemzentrum C440<br />

± ±, vegetative Neurone C439<br />

mitochondrial codierte Proteine A 196,<br />

A 343, A 397<br />

mitochondriale ATP-Synthese A 196,<br />

A 200, A 212<br />

mitochondriale Auûenmembran A 402f<br />

±, Proteintransport A 402<br />

±, Tom-Proteine A 402<br />

mitochondriale DNA (mtDNA) A 211f,<br />

A 327, A 331, A 343f, A544<br />

±, H-Strang A 343<br />

±, L-Strang A 343<br />

±, Mutationen A 212, A343<br />

±, polycistronische mRNAs A 331<br />

±, Replikation A 327, A 343<br />

±, Sauerstoffradikale A 211<br />

mitochondriale Erkrankungen A 343±345,<br />

A385<br />

mitochondriale Gene A 343, A 434, A 573<br />

±, Codon-Usage A 573<br />

±, Defekte A 434<br />

±, Transkription A343<br />

mitochondriale Innenmembran A 403<br />

±, Proteintransport A 403<br />

±, Tim-Proteine A 403<br />

mitochondriale Malat-Dehydrogenase<br />

A254<br />

mitochondriale Myopathie A 344<br />

mitochondriale b-Oxidation A 262<br />

mitochondriale Proteine A 196, A 342,<br />

A400, A 402, A405<br />

±, Apoptose A 405<br />

±, Zielerkennungssequenzen A 402<br />

mitochondriale Ribosomen A 344<br />

mitochondriale RNA-Polymerase A196<br />

mitochondriale Stoffwechselstörungen<br />

A345<br />

mitochondriale Vererbung A 345<br />

mitochondriale Vorstufenproteine A404<br />

±, Entfaltung A 404<br />

±, importkompetente Form A 404<br />

mitochondrialer Eisenstoffwechsel<br />

A213<br />

mitochondrialer Proteinimport A 404f<br />

±, Energiequellen A 404<br />

±, molekulare Maschinen A405<br />

±, Pulling A405<br />

±, Trapping A405<br />

mitochondrialer Proteintransport A402,<br />

A406<br />

±, Apoptose A 406<br />

mitochondrialer Protonengradient A 200<br />

mitochondriales Genom A 196, A 206,<br />

A339, A 342±344<br />

±, maternale Vererbung A 344<br />

±, Organisation A 343<br />

mitochondriales Hitzeschockprotein<br />

(mtHSP) A 404<br />

mitochondriales Membranpotential<br />

A198, A 200, A210, A 487<br />

±, protonenmotorische Kraft (PMK) A 210<br />

Mitochondrien A 80, A107, A 112,<br />

A195±197, A 199, A 210, A 219, A 285,<br />

A304, A 313, A342, A 385, A398, A 402f,<br />

A407, A 443, A470, A 478, A484, A 538,<br />

A573, B3, B5, B30, B301, B320, B355,<br />

B387, C 10, C12, C119, C146f, C167,<br />

C272, C 288, C343, C366f, C377, C407,<br />

C438f, C446, C509, C514, C556, D162<br />

±, Apoptose A 484<br />

±, Cristatyp C91, C350<br />

±, Entkopplung A 200<br />

±, Funktionen A197<br />

±, genetischer Code A 385<br />

±, Genom A 196, A342<br />

±, Kompartimente A 195<br />

±, maternale Herkunft C556<br />

±, maternale Vererbung A 196<br />

±, prokaryontischer Ursprung A 195f,<br />

A573<br />

±, Proteine der Matrix A 402<br />

±, Proteinimportmaschinerie A403<br />

±, Struktur A195<br />

±, Tubulustyp C91<br />

Mitochondriendichte, Anstieg C446<br />

Mitochondrien-DNA A 344<br />

Mitochondrienmatrix A 253<br />

Mitochondrienmembran A 485f<br />

±, äuûere A 80, A 168, A 254, A 485<br />

± ±, Hexokinase A168<br />

±, Integrität A 485f<br />

Mitochondriopathien A212f, A 403<br />

±, ATP-Synthese A 212<br />

±, Friedreich-Ataxie A213<br />

±, Heteroplasmie A 212<br />

Mitogene D 164<br />

mitogene Stimuli A 393, A433<br />

Mitomycin C A504, A 511


Mitose A 132, A 338, A 340f, A398, A 402,<br />

A 414, A 474, A 477, A 480, A 482, B110,<br />

B333, B347f, C 511±513<br />

±, Auslösung A402<br />

±, Cyclin-B-Cdk1-Komplex A 480<br />

±, Golgi-Apparat A 414<br />

Mitosechromosomen A341<br />

M-(Mitose-)Phase A 477<br />

Mitosespindel A469f, A 472, A 478f<br />

Mitralklappe C136, C144, C162<br />

±, Auskultationspunkt C162<br />

±, Verengung C136<br />

Mitralzellen B51, B302±304<br />

Mitteilung an Nahestehende D175<br />

Mitteilung an signifikante Andere<br />

D 176<br />

Mitteldarm C293, C318<br />

Mitteldruck, aortaler C170, C172<br />

±, arterieller C198, C200, C223<br />

Mittelfinger B474f, B483<br />

±, Karpometakarpalgelenk B474<br />

±, Länge B475<br />

Mittelfuû B443<br />

Mittelfuûknochen B448<br />

Mittelglied B475<br />

Mittelhand B 474<br />

Mittelhandknochen B474, B483<br />

±, erster B476<br />

± ±, Artikulationsfläche B476<br />

±, Periost B483<br />

Mittelhandköpfe, Form B475<br />

±, Kondylen B475<br />

Mittelhirn B60f, B68, B77, B 79, B81,<br />

B204, B264, C118<br />

±, dorsales B267<br />

±, Integrationszentren B79<br />

±, motorische Kerngebiete B79<br />

Mittelhirndach B68, B79<br />

Mittelhirn-Organisator B60<br />

Mittelhirn-Rautenhirn-Organisator B 61<br />

Mittelhirnsyndrom B109<br />

Mittelhirntegmentum B79<br />

Mittellappen C132f<br />

Mittellinienkerne, thalamische C118<br />

Mittelloge B452, B481f<br />

Mittelohr A24, B86, B226±228, C241,<br />

C319, C450<br />

±, Aufbau B227<br />

±, Ausfall der Belüftung C241<br />

±, Belüftung B228<br />

±, Druckausgleich C450<br />

±, Entwicklung B227<br />

±, Gefäûversorgung B228<br />

Mittelohrapparat B229<br />

±, Impedanzanpassung B 229<br />

Mittelohrentzündung B245<br />

Mittelohrknöchelchen B228<br />

Mittelwelle A 24f<br />

Mittelwert D28<br />

±, arithmetischer A 4<br />

MLCK(myosin light chain kinase) B377<br />

MLC-Kinase C205<br />

MLC-Phosphatase C205<br />

M-Linie B373f, C146<br />

MLK(mixed lineage kinase) A431<br />

MMSE s. Mini Mental State Examination<br />

MN-Blutgruppen A 498<br />

Mobilferrin C388<br />

Mobilität A 463, B409<br />

±, berufliche D102<br />

±, intergenerative D 104<br />

±, intragenerative D 104<br />

±, Mikrofilamente A 463<br />

±, soziale D 103f<br />

Modell beruflicher Gratifikationskrisen<br />

D 93f, D200<br />

Modell der komprimierten Morbidität<br />

D96<br />

Modell des geplanten Verhaltens D 191<br />

Modell des Risikoverhaltens D 190<br />

Modell des sozialen Vergleichsprozesses<br />

D 190<br />

Modell dualer Prozesse der Intelligenz<br />

D95<br />

Modell soziokultureller Benachteiligung<br />

D 190<br />

Modell von Michaelis und Menten A124<br />

Modelle vertraglicher Beziehungen D 108<br />

Modelllernen D 7, D 9f, D 109, D 137,<br />

D 155<br />

±, Angststörungen D9<br />

±, Phobien D 156<br />

±, Selbstunsicherheit D 9<br />

±, Stressbewältigung D137<br />

Modellmembransysteme A232<br />

Modellorganismen, Entwicklungsbiologie<br />

C576<br />

Moderatorvariablen D 138<br />

Modifikation, Definition B141<br />

±, genetische A 566<br />

± ±, Tumorzellen A 566<br />

±, gentechnische A 554<br />

±, reversible kovalente A 186<br />

±, Verhalten B141<br />

Modifikationen, kovalente A 131, A 469<br />

± ±, Cytoskelettproteine A 131<br />

± ±, Rezeptoren A 131<br />

±, posttranslationale A97, A 109, A 111,<br />

A 118, A 561, A 563<br />

± ±, Lipide A109<br />

± ±, Proteine A109, A 422<br />

± ±, säugerzelltypische A 563<br />

± ±, wirtszelltypische A 563<br />

Modifikationen von Kohlenstoff A 57<br />

modifizierte Basen A 383, A 507<br />

±, tRNAs A383<br />

Modiolus B229±231<br />

Modulation C493<br />

Module B153<br />

MODY (maturation onset diabetes of the<br />

young) A 332, A434<br />

Mohr-Tranebjaerg-Syndrom A 403<br />

Mol A45<br />

Molaren C321, C333<br />

Molarität A 44, C492<br />

Molecular Imaging B166<br />

Molekularbewegung, thermische A 12<br />

Molekularbiologie A 549, A 560, D 19<br />

molekularer Sauerstoff A 288<br />

Molekularschicht B108, B527<br />

Molekularsiebchromatographie A 157<br />

Moleküldarstellungsformen A101<br />

Moleküle A32, A 43, A 215<br />

±, amphiphile A 215<br />

±, hydrophobe A 215<br />

±, wasserlösliche C213<br />

± ±, Diffusionsfläche C213<br />

± ±, Diffusionswege C213<br />

Molekülmasse A 43, A 45<br />

±, relative A44<br />

Moll-Drüsen B253<br />

molten globule A 104f<br />

Molvolumen A 15<br />

Molybdän A 147f, C395, C412<br />

±, empfohlene Zufuhr C395<br />

±, Funktion C395<br />

±, Funktionen A 147<br />

±, Mangelsymptome C395<br />

±, toxischer Bereich C395<br />

±, Vorkommen C395<br />

Molybdänmangel A 148<br />

Molybdän-Wolfram-Cofaktor A 144, A 148<br />

Molypdopterin A 145<br />

Momentangeschwindigkeit A6<br />

Monatszyklus C534<br />

monaurale Neurone, VCN B241<br />

Mondbein, aseptische Nekrose B472<br />

Mondscheinkrankheit A501<br />

Monilethrix B328<br />

monitorers D 137<br />

Monoacylglycerine C379<br />

Monoamine B8, B38, B54±56<br />

±, biogene C356<br />

±, glatte Muskulatur B55<br />

±, peripheres sympathisches Nervensystem<br />

B55<br />

±, synaptische Signalübertragung B54<br />

±, Wirkung B 56<br />

monoaminerge Axone B55<br />

monoaminerge Neurone B38, B54<br />

monoaminerge Transmitter B216<br />

Monoaminneurotransmitter A 249<br />

Monoamin-Oxidasen (MAO) A 138, A 289,<br />

B7,B42<br />

±, Hemmstoffe A 289<br />

Monoamintransmitter, Abbau B42<br />

Monobactame A 522<br />

Monoblasten C 9<br />

monocistronische Gene A331<br />

monocistronische mRNA A 351<br />

Monocyten B355, B367, C8±10, C17, C19,<br />

C21, C33±35, C45, C57, C73, C233,<br />

C251, C 328, C368<br />

±, Bildungsort C 45<br />

±, Cytokinbildung C21<br />

±, Differenzierung zu Makrophagen C21<br />

±, Funktion C21<br />

±, Funktionsort C45<br />

±, Granula C21<br />

±, Lebenserwartung C45<br />

±, Phagocytoseaktivität C21<br />

±, Struktur C21<br />

±, Zellzahl im Blut C45<br />

Monod, J. A 350<br />

monogene Erkrankungen A 499f, A 566<br />

±, Zahl A 500<br />

monogene Vererbung A 496<br />

Monoglyceride C317<br />

±, Wasserlöslichkeit A 215<br />

Monohybride A 495<br />

Monoiodtyrosylreste (MIT) A289, C88<br />

monoklonale Antikörper A560, C54, C74,<br />

C76, C78<br />

±, Gewinnung C54<br />

monokulare Orientierungskolumnen<br />

B283<br />

monokulare Tiefeninformation D42<br />

Monolayers A 232<br />

Monomer stabilisierende Proteine A 467<br />

monomere G-Proteine A429f<br />

±, Aktivierung A430<br />

±, intrazelluläre Aktivierung A429<br />

±, Zustandsformen A 430<br />

Mononucleotid-Repeats A 502<br />

Monooxygenasen A 139, A 145<br />

±, Reaktionen C361<br />

±, Unterklassen C361<br />

Monosaccharide A 151±155, C317, C388f<br />

±, Resorption C389<br />

Monosaccharidtransporter, hochaffine<br />

C467<br />

±, Na + -gekoppelte C466<br />

Monoschichten A 232<br />

Monosomie A492f, C514<br />

Monosomie X A492<br />

monosynaptische Projektionen B513<br />

monosynaptischer Reflex B516f<br />

±, Schaltkreis B516<br />

Monoterpene A220<br />

Mons pubis C297, C546<br />

Mons veneris C546<br />

Montgomery-Drüsen C568<br />

Moosfasern B90, B135, B526f<br />

Moral D34<br />

Moralvorstellungen D 35<br />

Morbidität D96<br />

±, Adipositas D 144<br />

±, beim Tod des Lebenspartners D140<br />

±, BMI C398<br />

±, Kompression D 96<br />

±, Lebensalter D 178<br />

±, schichtspezifische D 102<br />

Morbus Addison C93, C496<br />

Morbus Alzheimer A 132, A469, A 477,<br />

A488, B10, C411, D 45, D 163, D 165f<br />

±, programmierter Zelltod A 477<br />

327


328<br />

Morbus Basedow A 438<br />

±, Symptome C90<br />

Morbus Batten A 213<br />

Morbus Bechterew C59<br />

Morbus Conn C91<br />

Morbus Crohn A 500, C396<br />

Morbus Cushing, Symptome C93<br />

Morbus Farber A 276<br />

Morbus Gaucher A 276, A 566, B13<br />

Morbus haemolyticus neonatorum<br />

C16<br />

Morbus Kienböck B472<br />

Morbus Niemann-Pick A276, B13<br />

Morbus Parkinson A132, A 477, B8,<br />

B54f, B57, B81, B92, B 122, B531f,<br />

D 149f<br />

±, Bewegungsinitiierung B531<br />

±, Degeneration striatonigraler<br />

dopaminerger Projektionen B531<br />

±, programmierter Zelltod A 477<br />

Morbus Tay-Sachs A 276, B13<br />

Morgagni-Hydatide C507, C537<br />

Mormyrops B529<br />

Morphin A 49, B39, B149<br />

±, Wirkung B39<br />

Morphium D 74<br />

Morphogen C583<br />

Morphogenese C575<br />

morphogenetisches Feld C585<br />

Morphologie, vergleichende A 576<br />

Mortalität C398, C408<br />

±, beim Tod des Lebenspartners D 140<br />

±, BMI C398<br />

±, Kachexie C 408<br />

±, schichtspezifische D102<br />

±, Verkehrsunfälle D 88<br />

Morula C556f, C576<br />

Mosaik, weiblicher Organismus A 491<br />

Mosaik-Gene A374<br />

Moschus B307<br />

mos-Protein C513<br />

Motilin C95, C338, C341, C357<br />

±, Freisetzungsreiz C357<br />

±, Hauptwirkung C357<br />

±, Syntheseort C357<br />

Motilität A463<br />

±, Mikrofilamente A 463<br />

±, Mikrotubuli A 463<br />

±, neuronale Schaltkreise B266<br />

Motivation, Blutglucosekonzentration<br />

C447<br />

±, positive B148<br />

± ±, Suchtverhalten B148<br />

motivationale Analyse D 119<br />

motivationale Konflikte D 69<br />

Motivationen B148, B177, B512, D40,<br />

D63,D68f<br />

±, Anreize D 69<br />

±, erlernte D 73<br />

± ±, Sucht D 73<br />

±, gesundheitsrelevante D190<br />

±, intrapersonelle D 89<br />

±, menschliche D 71<br />

±, primäre D79<br />

±, Süchte B 148<br />

±, Triebe D 69<br />

Motivationspsychologie D 68<br />

Motivationstheorie D71<br />

Motoneurone B4, B6, B31, B46, B51,<br />

B61, B105, B203, B215, B513, C109,<br />

C119<br />

±, enterisches Nervensystem (ENS) C109<br />

±, erregende Synapsen B51<br />

±, homonyme B517<br />

± ±, Aktivierung B517<br />

±, inhibitorische C107, C356<br />

± ±, Darm C107<br />

± ±, Plexus myentericus C356<br />

±, periphere B533<br />

± ±, Entladungsrate B533<br />

±, Signalweiterleitung B31<br />

±, Skelettmuskeln B215<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, spinale B216<br />

a-Motoneurone B215, B378, B380,<br />

B513±515, B 522, B524<br />

±, Aktionspotentialfrequenz B380<br />

±, Aktivität B515<br />

±, Erregbarkeit D 133<br />

±, supraspinaler Einfluss B513<br />

g-Motoneurone B182, B215, B513±515,<br />

B517<br />

±, Efferenzen B182<br />

Motorik B92, B95, B 530, D 149<br />

±, Nucleus accumbens B95<br />

±, orofaziale C 118<br />

±, Subthalamus B92<br />

motorische Aktivierung D 50<br />

motorische Aphasie B164<br />

motorische Areale B294<br />

motorische Ausgangssignale B61<br />

motorische Bahnen, Verletzung B518<br />

motorische Bahnsysteme C439<br />

motorische Einheiten B380f, B513f,<br />

B533, C445f<br />

±, äuûere Augenmuskeln B513<br />

±, elektrische Aktivität B381<br />

±, Gröûe B513<br />

±, M. gastrocnemius B513<br />

±, Rekrutierung B380f, B513f, C445<br />

±, Reorganisation B533<br />

±, Territorium B533<br />

motorische Endhirnrinde B66, B81<br />

motorische Endplatte B30f, B49, B372f,<br />

B378f, C431<br />

motorische Fasern B68<br />

motorische Hirnnervenkerne C118<br />

motorische Hirnstammkerne B81<br />

motorische Kerne, Vorderhorn B67f<br />

motorische Kortexareale B522±524<br />

±, Afferenzen B523f<br />

±, Hauptefferenzen B524<br />

±, Somatotopie B522<br />

motorische Lernvorgänge, Kleinhirn B529<br />

motorische Nerven, inkomplette Läsion<br />

B533<br />

motorische Nervenfasern B513<br />

motorische nozizeptive Reflexe B203<br />

motorische Propositionen D 60<br />

motorische Reaktionen B 194<br />

motorische Reaktionsebene D 11<br />

motorische Reorganisation D133<br />

motorische Verhaltensebene D119, D 122<br />

motorische Verhaltensmuster, Inhibition<br />

B531<br />

±, Selektion B531<br />

motorische Vorderhornzellen B81<br />

motorischer Homunculus B107f, B522,<br />

B533<br />

motorischer Kortex B107f, B114, B512,<br />

B520, B522f, B525, C222, D 53<br />

±, Aktivierung B523<br />

±, Binnenstruktur B522<br />

±, Läsionen B 525<br />

±, primärer B106<br />

±, transkranielle Magnetstimulation D 133<br />

motorischer ventrolateraler (VL-)Kern des<br />

Thalamus B182<br />

motorisches Lernen C447<br />

motorisches Projektionsfeld (MI) B192<br />

motorisches Sprachzentrum B 164<br />

motorisches System, Flexibilität B512<br />

±, Hierarchie B511<br />

±, Komponenten B512<br />

±, modularer Aufbau B 511<br />

±, periphere Reorganisation B533<br />

±, Plastizität B532<br />

motorisches Verhalten, Adaptation B529<br />

motorisch-physiologische Propositionen<br />

D59<br />

motorisch-verhaltensmäûige Reaktionsebene<br />

D 64f<br />

±, Schmerzen D 127<br />

Motormoleküle, schneller retrograder<br />

Transport B6<br />

Motorprotein, schwingungsverstärkendes<br />

B237<br />

Motorproteine A 463±466, A470, A 478f,<br />

B5<br />

±, mikrotubuliassoziierte (MAMPs) A470<br />

±, Struktur A470<br />

Mouches volantes B260f<br />

MPF (maturation promoting factor) C513,<br />

C556<br />

MPF (mitosis promoting factor) A402,<br />

A480<br />

M-Pfad B284<br />

M-Phasen-Kinase A 402<br />

MPP (matrix processing peptidase) A 404<br />

M-Protein A 522<br />

±, Streptococcus pyogenes A522<br />

mRNA (Messenger-RNA) A282, A 297,<br />

A313, A 330, A337, A 344, A349, A 363,<br />

A372f, A 382, A 385, A 388, A 390, A 401,<br />

A407, A 520, A536, A 546, A550, A 557,<br />

A561, A 572f, B39, B62<br />

±, Abbau A 380, A394<br />

±, asymmetrische Verteilung B62<br />

±, Codons A 385<br />

±, Deadenylierung A380<br />

±, eukaryontische A 331<br />

± ±, monocistronische A 331<br />

±, Gröûenveränderung A 557<br />

±, Halbwertszeiten A 380<br />

±, Kernexport A 380, A 401<br />

±, kurzlebige A 380f<br />

±, Lebensdauer A 297<br />

±, monocistronische A 351<br />

±, PCR A550<br />

±, Polyadenylierung A 373<br />

±, polycistronische A 331, A 351<br />

± ±, mitochondriale DNA A 331<br />

±, prozessierte A 331<br />

±, Prozessierung A361, A 561<br />

±, reife A 372<br />

±, Stabilisierung durch Capping A 372<br />

±, virale A 391<br />

± ±, Translation A 391<br />

mRNA-Prozessierung, eukaryontische<br />

A373<br />

mRNA-Sequenzen A 548<br />

±, Klonierung A 548<br />

mRNA-Synthese A 535<br />

±, Tierviren A 535<br />

MRP (MDR related proteins) A 247<br />

MRP1-Transporter A249<br />

±, Substrate A 249<br />

MRP2 (multidrug resistance protein 2)<br />

B320<br />

MRP2-Transporter A249<br />

±, Mutationen A 249<br />

±, Substrate A 249<br />

MRP-Transporter A 247±249<br />

MSF (major solute facilitator) A 245<br />

MSF-Transportproteine A 245<br />

a-MSH (a-Melanocyten stimulierendes<br />

Hormon) C87f, C403f<br />

g-MSH C87<br />

MSO (mediale superiore Olive) B242<br />

MSO-Neurone B241<br />

M-System B286, B291<br />

mtDNA (mitochondriale DNA) A 343f<br />

MT-Dubletten A 470<br />

mtHsp70 A 404f<br />

±, Proteinfaltung A 405<br />

±, Proteintranslokation A 405<br />

mTOR/p70S6K A 432<br />

MTOZ s. Mikrotubulus organisierendes<br />

Zentrum<br />

MT-Tripletts A472<br />

Mucine A 155, A159, C325f, C328f,<br />

C341±343, C345, C351, C 354, C373,<br />

C377<br />

±, Molekülstruktur C328<br />

±, Sekretion C342, C351<br />

Mucinschicht B259<br />

Mücken A 517


Mucolipidose Typ II A 415<br />

Mucopolysaccharide B261, B342, C489<br />

Mucopolysaccharidosen A 151, A 159f<br />

Mucor-Spezies A 540<br />

Mucosa A 436, C107, C190<br />

±, intestinale C397<br />

Mucosazelle, intestinale A 270<br />

mukös B323<br />

Mukoviszidose A132, A 241, A244, A 397,<br />

A 494, A 561, C248, C326, C378<br />

±, Lebenserwartung A397<br />

±, Ursache C248<br />

±, Verlauf C248f<br />

Müller-Gang C504±507<br />

Müller-Gliazellen B9<br />

Müller-Hügel C505<br />

Müller-Lyer-Illusion D44<br />

Müller-Zellen B278<br />

Mullis, K. A549<br />

multidimensionaler Schmerzfragebogen<br />

D 123<br />

Multi-Drug-Resistance-Gen (MDR) A 567<br />

Multienzymkomplexe A103, A 165, A327,<br />

A 507<br />

±, Pyruvat-Dehydrogenase A 174<br />

multifaktorielle Krankheitsbilder D188<br />

Multikanal-Magnetenzephalographie<br />

(MEG) D123<br />

Multiple Sklerose (MS) A 20, A 561, B3,<br />

B13, B65, B114, B204<br />

Multipler-Grundlinien-Versuchsplan D 26<br />

Multiplexine B338<br />

multipolare Neurone B 6<br />

multipolare Zellen B4<br />

Multiproteinkomplexe A 422<br />

±, Bildung A422<br />

Multiprotein-Signalkomplex A429<br />

multisensorischer Vergleich D50<br />

Multi-Unit-Muskeln B 384f<br />

±, Innervation B385<br />

±, Kontraktion B 385<br />

±, Relaxation B385<br />

Mumps A 536, C324<br />

Munc (mammalian homologue of<br />

uncoordinated phenotype mutants)<br />

A 417<br />

Munc13 A 417<br />

Munc18 A 417<br />

Mund A162, A 515f<br />

±, Besiedlung durch Mikroorganismen<br />

A 516<br />

Mundboden B84, C321f<br />

±, Topographie C322<br />

Mundbodenmuskeln B499, B501<br />

Mundbodenmuskulatur C 242<br />

Mundbucht B489, C318<br />

Munddruck C265<br />

Mundhöhle C241, C317, C320±322,<br />

C334<br />

±, Gefäûversorgung C321<br />

±, Gliederung C321<br />

±, Innervation C321<br />

±, Lymphabfluss C321<br />

±, Topographie C322<br />

Mundschleimhaut C320, C333<br />

Mundspeicheldrüsen B323<br />

Münzverstärkersysteme D 8<br />

Muramidase C351<br />

Murchinson-Meteorit A571<br />

Murein A158, A 522, C328<br />

±, 1,4-glycosidische Bindung A522<br />

±, Struktur A 158<br />

Mureindefekte A 522<br />

Mureinketten, Quervernetzung A522<br />

Mureinschicht, gramnegative Bakterien<br />

A 523<br />

Mureinsynthese, Hemmung A 522<br />

Murphy-Zeichen C 303<br />

Muscarin A 243, A 541, B33, B47, C105<br />

muscarinische Acetylcholinrezeptoren<br />

A 243, B 33, B44, B47, B116, B265, B385,<br />

C106, C112, C175<br />

±, Effekt C106<br />

±, Lokalisation C 106<br />

±, Mechanismus C106<br />

muscarinische Rezeptoren C105, C153<br />

±, Sinusknotenzellen C153<br />

Muscimol A 541<br />

Muscularis mucosae C107, C348<br />

M. abductor digiti minimi B72, B74, B449,<br />

B451f, B479, B482<br />

±, Ansatz B452, B482<br />

±, Funktion B452, B482<br />

±, Innervation B452, B482<br />

±, Ursprung B452, B482<br />

M. abductor hallucis B74, B449, B451<br />

M. abductor hallucis brevis B452<br />

±, Ansatz B452<br />

±, Funktion B452<br />

±, Innervation B452<br />

±, Ursprung B452<br />

M. abductor pollicis brevis B72, B479,<br />

B482, B533<br />

±, Ansatz B482<br />

±, Funktion B482<br />

±, Innervation B482<br />

±, kortikale Repräsentation B533<br />

±, Ursprung B482<br />

M. abductor pollicis longus B72, B477,<br />

B479±481, B 483<br />

±, Sehne B481<br />

M. adductor brevis B74, B432f<br />

±, Innervation B433<br />

±, Verlauf B433<br />

M. adductor hallucis B74, B451f<br />

±, Ansatz B452<br />

±, Funktion B452<br />

±, Innervation B452<br />

±, Ursprung B452<br />

M. adductor longus B74, B432f<br />

±, Innervation B433<br />

±, Verlauf B433<br />

M. adductor magnus B74, B432f, B437<br />

±, Innervation B433<br />

±, Verlauf B433<br />

M. adductor minimus B432, B479, B482<br />

±, Ansatz B482<br />

±, Funktion B482<br />

±, Innervation B482<br />

±, Ursprung B482<br />

Mm. adductorii B434<br />

±, Innervation B434<br />

M. anconaeus B72, B468, B477<br />

M. arrector pili B322<br />

Mm. arrectores pilorum C114<br />

M. articularis genus B440<br />

M. aryepiglotticus B248<br />

Mm. arytaenoidei C239f<br />

M. arytaenoideus obliquus B247f, B506<br />

M. arytaenoideus transversus B 247f,<br />

B506<br />

Mm. auriculares B85<br />

M. auricularis anterior B500, B 502<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

M. auricularis posterior B500, B 502<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

M. auricularis superior B500, B502<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

M. biceps B433, D128<br />

M. biceps brachii B182, B467f, B477f<br />

±, Caput breve B467<br />

±, Caput longum B467<br />

±, Funktion B468<br />

±, Innervation B467, B478<br />

±, Sehne B182<br />

±, Verlauf B467, B478<br />

M. biceps femoris B74, B437, B440, B449<br />

±, Caput breve B74<br />

±, Caput longum B74<br />

±, Funktion B440<br />

±, Innervation B440<br />

±, Verlauf B440<br />

M. bipennatus B433<br />

M. biventer B433<br />

M. brachialis B468, B477<br />

±, Funktion B468<br />

±, Innervation B468<br />

±, Verlauf B468<br />

M. brachioradialis B72, B477f, B484<br />

±, Innervation B478<br />

±, Verlauf B478<br />

M. buccinator B85, B500, B502, C238,<br />

C321, C 324<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502, C321<br />

±, Ursprung B502<br />

M. bulbocavernosus C312<br />

M. bulbospongiosus C121, C312, C528,<br />

C530, C 545, C547<br />

Mm. capitis B407<br />

M. ciliaris B82, B257, B264f, B267, B296,<br />

C112, C 114<br />

±, autonome Innervation C112<br />

±, Innervation B264<br />

M. coccygeus C313<br />

M. constrictor pharyngis inferior C240,<br />

C242f<br />

±, Ansatz C242<br />

±, Funktion C242<br />

±, Ursprung C242<br />

M. constrictor pharyngis medius C240,<br />

C242<br />

±, Ansatz C242<br />

±, Funktion C242<br />

±, Ursprung C242<br />

M. constrictor pharyngis superior C240,<br />

C242, C 321<br />

±, Ansatz C242<br />

±, Funktion C242<br />

±, Ursprung C242<br />

M. constrictor pupillae, autonome<br />

Innervation C112<br />

M. constrictor superior B228<br />

Mm. constrictores pharyngis B87, C242,<br />

C335f<br />

M. coracobrachialis B458, B468, B477<br />

±, Innervation B458<br />

±, Verlauf B458<br />

M. corrugator supercilii B85, B502<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

M. cremaster B421, C522f<br />

M. cricoarytaenoideus lateralis B247f<br />

M. cricoarytaenoideus posterior B247f,<br />

B506, C 240<br />

±, Lähmung B248<br />

M. cricothyroideus B87, B248<br />

M. deltoideus B72, B457, B461f, B464,<br />

B477, B 533<br />

±, Innervation B462<br />

±, kortikale Repräsentation B533<br />

±, Lähmung B462<br />

±, Verlauf B462<br />

M. depressor anguli oris B85, B500,<br />

B502<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

M. depressor labii inferioris B85, B500,<br />

B502<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

M. depressor supercilii B502<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

M. detrusor C119, C121f<br />

M. detrusor vesicae C486, C488f<br />

329


330<br />

M. digastricus B84f, B489, B499, B501,<br />

C240, C336<br />

M. dilatator pupillae B84, B264f, B 267,<br />

C111f, C114<br />

±, Ausfall C114<br />

±, autonome Innervation C112<br />

M. epicranius B502<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

M. erector spinae B402, B414, B418,<br />

C309f, D128<br />

M. extensor carpi radialis B483, B528<br />

M. extensor carpi radialis brevis B72,<br />

B477, B479<br />

M. extensor carpi radialis longus B72,<br />

B477, B479<br />

±, Innervation B479<br />

±, Verlauf B479<br />

M. extensor carpi ulnaris B72, B473,<br />

B477, B479, B483<br />

±, Innervation B479<br />

±, Sehnenscheide B473<br />

±, Verlauf B479<br />

M. extensor digiti minimi B72, B477,<br />

B479f, B483<br />

M. extensor digitorum B72, B449, B477,<br />

B479f, B483<br />

±, Innervation B480<br />

±, Verlauf B480<br />

M. extensor digitorum brevis B74, B452<br />

±, Ansatz B452<br />

±, Funktion B452<br />

±, Innervation B452<br />

±, Ursprung B452<br />

M. extensor digitorum longus B74, B449<br />

±, Innervation B449<br />

±, Verlauf B449<br />

M. extensor hallucis brevis B74, B449,<br />

B452<br />

±, Ansatz B452<br />

±, Funktion B452<br />

±, Innervation B452<br />

±, Ursprung B452<br />

M. extensor hallucis longus B74, B182,<br />

B449<br />

±, Innervation B449<br />

±, Sehne B182<br />

±, Verlauf B449<br />

M. extensor indicis B72, B477, B480, B483<br />

±, Innervation B480<br />

±, Verlauf B480<br />

M. extensor pollicis brevis B72, B477,<br />

B479±481, B483<br />

±, Sehne B481<br />

M. extensor pollicis longus B72, B477,<br />

B479, B481, B483<br />

±, Sehne B481<br />

M. fibularis brevis B74<br />

M. fibularis longus B74<br />

M. fibularis tertius B74<br />

M. flexor carpi radialis B72, B477f, B484,<br />

B528<br />

±, Innervation B478<br />

±, Verlauf B478<br />

M. flexor carpi ulnaris B72, B472, B477,<br />

B479<br />

±, Innervation B479<br />

±, Verlauf B479<br />

M. flexor digiti minimi B451<br />

M. flexor digiti minimi brevis B72, B74,<br />

B452, B479, B482<br />

±, Ansatz B452, B482<br />

±, Funktion B452, B482<br />

±, Innervation B452, B482<br />

±, Ursprung B452, B482<br />

M. flexor digitorum brevis B74,<br />

B450±452<br />

±, Ansatz B452<br />

±, Funktion B452<br />

±, Innervation B452<br />

±, Ursprung B452<br />

Gesamtregister A±D<br />

M. flexor digitorum longus B74,<br />

B449±451<br />

±, Innervation B450<br />

±, Verlauf B450<br />

M. flexor digitorum profundus B72, B477,<br />

B479f<br />

±, Innervation B480<br />

±, Verlauf B480<br />

M. flexor digitorum superficialis B72,<br />

B477, B480<br />

±, Innervation B480<br />

±, Verlauf B480<br />

M. flexor hallucis brevis B74, B451f<br />

±, Ansatz B452<br />

±, Funktion B452<br />

±, Innervation B452<br />

±, Ursprung B452<br />

M. flexor hallucis longus B74, B449±451<br />

±, Innervation B450<br />

±, Verlauf B450<br />

M. flexor pollicis brevis B72, B479, B482<br />

±, Ansatz B482<br />

±, Funktion B482<br />

±, Innervation B482<br />

±, Ursprung B482<br />

M. flexor pollicis longus B72, B 477, B480<br />

±, Innervation B480<br />

±, Verlauf B480<br />

Mm. flexores B475<br />

M. frontalis C319<br />

M. fusiformis B433<br />

M. gastrocnemius B 74, B436f, B448±450,<br />

B513<br />

±, Caput laterale B436, B449<br />

±, Caput mediale B436<br />

±, motorische Einheiten B513<br />

Mm. gemelli, Innervation B431<br />

±, Verlauf B431<br />

M. gemellus inferior B429<br />

M. gemellus superior B429<br />

M. genioglossus B496, B499, C322, C324<br />

M. geniohyoideus B70, B496, B499, B501,<br />

C239, C321f, C324, C330, C 336<br />

M. gluteus maximus B74, B429±431,<br />

B434, B437<br />

±, Innervation B430, B434<br />

±, Verlauf B430<br />

M. gluteus medius B74, B429f, B434,<br />

B437<br />

±, Innervation B430, B434<br />

±, Verlauf B430<br />

M. gluteus minimus B74, B429f, B434<br />

±, Innervation B430, B434<br />

±, Verlauf B430<br />

M. gracilis B74, B432, B437, B 439<br />

±, Innervation B433<br />

±, Verlauf B433<br />

M. hyoglossus B496, B501, C243, C322,<br />

C336<br />

M. iliacus B74, B431f, B434, C300, C314<br />

M. iliocostalis cervici B403<br />

M. iliocostalis lumborum B403<br />

M. iliocostalis thoracis B403<br />

M. iliolumbalis B408<br />

M. iliopsoas B421, B431f, B434, C297<br />

±, Funktion B432<br />

±, Innervation B431, B434<br />

±, Punctum fixum B432<br />

±, Punctum mobile B432<br />

±, Verlauf B431<br />

M. infraspinatus B461f, B469<br />

±, Ausfall B 462<br />

±, Innervation B461<br />

±, Schwäche B 469<br />

±, Verlauf B461<br />

Mm. intercartilaginei C252<br />

Mm. intercostales B410, B418<br />

±, Metamerie B410<br />

Mm. intercostales externi C252, C285,<br />

C309<br />

Mm. intercostales interni C252, C285<br />

Mm. intercostales intimi B410<br />

Mm. interossei B 481, B483<br />

±, Sehnenhaube B483<br />

Mm. interossei dorsales B72, B74, B451f,<br />

B482, B 484<br />

±, Ansatz B452, B482<br />

±, Funktion B452, B482<br />

±, Innervation B452, B482<br />

±, Ursprung B452, B482<br />

Mm. interossei palmares B72, B482<br />

±, Ansatz B482<br />

±, Funktion B482<br />

±, Innervation B482<br />

±, Ursprung B482<br />

Mm. interossei plantares B74, B451f<br />

±, Ansatz B452<br />

±, Funktion B452<br />

±, Innervation B452<br />

±, Ursprung B452<br />

Mm. interspinales B403<br />

Mm. intertransversarii B403<br />

M. ischiocavernosus C122, C 312, C527,<br />

C547<br />

±, Kontraktion C527<br />

M. latissimus dorsi B418, B437, B463f,<br />

C130, C 253, C297, C309<br />

±, Innervation B463<br />

±, Punctum fixum B463<br />

±, Transplantation B464<br />

±, Verlauf B463<br />

M. levator anguli oris B85, B500, B502<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

M. levator ani B434, C311±314, C487,<br />

C545<br />

M. levator costae C309<br />

M. levator labii superioris B500, B502<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

M. levator labii superioris alaeque nasi<br />

B85, B500, B502<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

M. levator palpebrae superioris B82,<br />

B254f, B295f, B498, C114<br />

±, Innervation B296<br />

M. levator scapulae B457f, B464,<br />

B505f<br />

±, Innervation B457<br />

±, Verlauf B457<br />

M. levator veli palatini B87, B228, B506,<br />

C240±242, C336<br />

Mm. levatores costarum B403<br />

M. longissimus capitis B403, B506<br />

M. longissimus cervicis B403, B408<br />

M. longissimus thoracis B403<br />

M. longitudinalis inferior C322<br />

M. longus capitis, Ansatz B503<br />

±, Funktion B503<br />

±, Ursprung B503<br />

M. longus colli C136<br />

±, Ansatz B503<br />

±, Funktion B503<br />

±, Ursprung B503<br />

Mm. lumbricales B72, B74, B451f, B479,<br />

B482f<br />

±, Ansatz B452, B482<br />

±, Funktion B452, B482<br />

±, Innervation B452, B482<br />

±, Ursprung B452, B482<br />

M. masseter B84, B500f, C319, C323f,<br />

C330, D 128<br />

M. mentalis B85, B500, B502<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

M. multifidus B403, B506<br />

M. mylohyoideus B84, B489, B496, B499,<br />

B501, C 239, C242, C322, C330, C336<br />

M. nasalis B85, B500, B502


±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

M. obliquus abdominis C298<br />

M. obliquus capitis inferior B408<br />

M. obliquus capitis superior B408<br />

M. obliquus externus abdominis B417f,<br />

B420, B437, C130, C297f, C300f, C309,<br />

C522<br />

±, Innervation B418<br />

M. obliquus inferior B82, B220, B254,<br />

B295f, B498<br />

±, Innervation B296<br />

M. obliquus internus B420<br />

M. obliquus internus abdominis B417f,<br />

C297f, C300f, C309, C522<br />

±, Innervation B418<br />

M. obliquus superior B220, B254f, B295f,<br />

B498<br />

M. obturatorius externus B74, B429,<br />

B431f, B434<br />

±, Innervation B431, B434<br />

±, Verlauf B431<br />

M. obturatorius internus B429, B431,<br />

B434, C300, C310, C312, C532<br />

±, Innervation B431<br />

±, Verlauf B431<br />

M. occipitofrontalis B85, B 500<br />

±, Venter frontalis D13<br />

M. omohyoideus B70, B503f, B506, B508,<br />

C330<br />

±, Ansatz B504<br />

±, Funktion B504<br />

±, Ursprung B504<br />

M. opponens digiti minimi B72, B74,<br />

B452, B479, B482<br />

±, Ansatz B452, B482<br />

±, Funktion B452, B482<br />

±, Innervation B452, B482<br />

±, Ursprung B452, B482<br />

M. opponens pollicis B72, B479, B482<br />

±, Ansatz B482<br />

±, Funktion B482<br />

±, Innervation B482<br />

±, Ursprung B482<br />

M. orbicularis oculi B85, B255, B259,<br />

B500, B502, D13<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Elektromyogramm D65<br />

±, Funktion B502<br />

±, Lähmung B259<br />

±, Ursprung B502<br />

M. orbicularis oris B85, B500, B502, C239,<br />

C321<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

M. palatoglossus B87, C243, C322,<br />

C334±336<br />

M. palatopharyngeus B87, B506, C240,<br />

C242, C322, C334±336<br />

±, Ansatz C242<br />

±, Funktion C242<br />

±, Ursprung C242<br />

M. palmaris brevis B481<br />

M. palmaris longus B72, B477, B479,<br />

B481<br />

±, Innervation B479<br />

±, Verlauf B479<br />

Mm. papillares C140, C143<br />

M. pectineus B74, B432f<br />

±, Innervation B433<br />

±, Verlauf B433<br />

M. pectoralis major B463f, C567<br />

±, Innervation B463<br />

±, Inspiration B463<br />

±, Punctum fixum B463<br />

±, Verlauf B463<br />

M. pectoralis minor B457f<br />

±, Innervation B458<br />

±, Verlauf B458<br />

Mm. perinei C312<br />

Mm. peronei B451<br />

M. peroneus brevis B449f<br />

±, Innervation B450<br />

±, Verlauf B450<br />

M. peroneus longus B437, B449f<br />

±, Innervation B450<br />

±, Verlauf B450<br />

M. peroneus tertius B449<br />

M. piriformis B429, B431, B434, C310,<br />

C314<br />

±, Innervation B431<br />

±, Verlauf B431<br />

M. plantaris B74, B437, B447±450<br />

±, Innervation B450<br />

±, Verlauf B450<br />

M. planus B433<br />

M. popliteus B74, B436, B441<br />

Mm. praevertebrales B506<br />

±, Ansatzsehne B436<br />

M. procerus B85, B502<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

M. pronator quadratus B72, B477f<br />

±, Innervation B478<br />

±, Verlauf B478<br />

M. pronator teres B72, B477f<br />

±, Innervation B478<br />

±, Verlauf B478<br />

M. psoas C308, C454<br />

M. psoas major B74, B418, B431f, B434,<br />

C129, C293, C297, C306, C309, C314<br />

M. psoas minor B431f, C297<br />

M. pterygoideus lateralis B84, B492,<br />

B499, B501, C330<br />

M. pterygoideus medialis B84, B492,<br />

B501, C240, C330<br />

M. pubovesicalis C487<br />

M. pyramidalis B417, B419<br />

M. quadratus femoris B429, B431,<br />

B434<br />

±, Innervation B431, B434<br />

±, Verlauf B431<br />

M. quadratus lumborum B418f, B422,<br />

B434, C129, C297, C308f, C 454<br />

±, Gefäûversorgung B422<br />

±, Innervation B418<br />

M. quadratus plantae B74, B451f<br />

±, Ansatz B452<br />

±, Funktion B452<br />

±, Innervation B452<br />

±, Ursprung B452<br />

M. quadriceps C437<br />

M. quadriceps femoris B439f<br />

±, Funktion B440<br />

±, Innervation B439<br />

±, Köpfe B439<br />

±, Lähmung B440<br />

±, Sehne B432<br />

±, Verlauf B439<br />

Mm. recti laterales und mediales, Vergenzbewegungen<br />

B298<br />

M. rectovesicalis C487<br />

M. rectus B433<br />

M. rectus abdominis B417±419, B421,<br />

B434, C135, C297, C300<br />

±, Innervation B419<br />

M. rectus capitis anterior, Ansatz B503<br />

±, Funktion B503<br />

±, Ursprung B503<br />

M. rectus capitis posterior major B 408<br />

M. rectus capitis posterior minor B408<br />

M. rectus femoris B74, B432, B434, B437,<br />

B439<br />

±, Innervation B439<br />

±, Verlauf B439<br />

M. rectus inferior B82, B220, B254f,<br />

B257, B295f, B498<br />

±, Innervation B296<br />

M. rectus lateralis B220, B254f, B295f,<br />

B494, B498<br />

±, Innervation B296<br />

M. rectus medialis B82, B218, B220,<br />

B254f, B295f, B494, B498<br />

±, Innervation B296<br />

±, Parese B218<br />

M. rectus superior B82, B220, B254f,<br />

B257, B 295f, B498<br />

±, Innervation B296<br />

M. retractor uvulae C487<br />

M. rhomboideus B457f, B464<br />

±, Innervation B457<br />

±, Lähmung B458<br />

±, Verlauf B457<br />

M. risorius B85, B500, B502<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

Mm. rotatores B403<br />

M. salpingopharyngeus B87, C240±242,<br />

C335<br />

±, Ansatz C242<br />

±, Funktion C242<br />

±, Ursprung C242<br />

M. sartorius B74, B421, B432, B437, B439,<br />

B441<br />

±, Innervation B439<br />

±, Verlauf B439<br />

Mm. scaleni B411f, B505, C128, C252<br />

±, Funktion B411f<br />

±, Innervation B411<br />

±, Inspiration B412<br />

±, Punctum fixum B411f<br />

±, Punctum mobile B411<br />

M. scalenus anterior B72, B411f, B418,<br />

B503f, B506, B509, C128, C132, C135,<br />

C137<br />

±, Innervation B418<br />

M. scalenus medius B72, B411f, B418,<br />

B503, B 506, C135<br />

±, Innervation B418<br />

M. scalenus minimus B411<br />

M. scalenus posterior B418, B 503<br />

±, Innervation B418<br />

M. semimembranosus B74, B436f, B439f,<br />

B449<br />

±, Funktion B440<br />

±, Innervation B440<br />

±, Verlauf B440<br />

M. semispinalis capitis B408, B506<br />

M. semispinalis cervicis B403, B506<br />

M. semitendinosus B74, B437, B439f<br />

±, Funktion B440<br />

±, Innervation B440<br />

±, Verlauf B440<br />

Mm. serrati posteriores inferiores C252<br />

Mm. serrati posteriores superiores C252<br />

M. serratus anterior B417f, B457f, B464<br />

±, Ausfall B458<br />

±, Innervation B457<br />

±, Verlauf B457<br />

M. serratus posterior C130<br />

M. soleus B74, B449±451<br />

±, Innervation B450<br />

±, Verlauf B450<br />

M. sphincter ampullae hepatopancreaticae<br />

C372<br />

M. sphincter ani externus C121,<br />

C311±313, C383, C533, C 546<br />

±, Anteile C383<br />

±, Entspannung C383<br />

±, quergestreifte Muskulatur C383<br />

M. sphincter ani internus C121, C313,<br />

C383<br />

±, Dauertonus C383<br />

±, glatte Muskelfasern C383<br />

±, Relaxation C383<br />

M. sphincter ductus choledochi C372<br />

M. sphincter externus C122<br />

M. sphincter internus C122<br />

M. sphincter pupillae B82, B84, B255,<br />

B264f, B267, B296, C114<br />

±, Innervation B296<br />

M. sphincter pyloricus C302, C340<br />

331


332<br />

M. sphincter urethrae externus C121,<br />

C487, C489<br />

±, willkürliche Kontrolle C121<br />

M. sphincter urethrae internus C121,<br />

C487, C489<br />

M. spinalis thoracis B403<br />

M. splenius capitis B403, B408, B506<br />

M. splenius cervicis B403, B408<br />

M. stapedius B85, B208, B228, B489,<br />

B495<br />

M. sternocleidomastoideus B68, B88,<br />

B458f, B501, B 504±506, B509, C252<br />

±, Innervation B458<br />

±, Verlauf B458<br />

M. sternohyoideus B70, B503±506, C330<br />

±, Ansatz B504<br />

±, Funktion B504<br />

±, Ursprung B504<br />

M. sternothyroideus B70, B501, B503±506<br />

M. styloglossus B496, C243, C322, C336<br />

M. stylohyoideus B85, B489, B501, C240,<br />

C242, C330<br />

M. stylopharyngeus B86, B489, C240,<br />

C242, C335<br />

±, Ansatz C242<br />

±, Funktion C242<br />

±, Ursprung C242<br />

M. subclavius B457f, C129<br />

±, Innervation B458<br />

±, Verlauf B458<br />

Mm. subcostales B410<br />

M. subcostalis C252<br />

M. subscapularis B460±463<br />

±, Innervation B461<br />

±, Verlauf B461f<br />

M. supinator B72, B477f<br />

±, Innervation B478<br />

±, Verlauf B478<br />

M. supraspinatus B461f<br />

±, Innervation B461<br />

±, Verlauf B461<br />

M. suspensorius duodeni C299<br />

Mm. tarsales B255, B267<br />

±, Lähmung B267<br />

M. tarsalis C111f, C114<br />

±, autonome Innervation C112<br />

M. temporalis B84, B491, B494, B501,<br />

C319, C330<br />

M. temporoparietalis B500, B502<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

M. tensor fasciae latae B74, B429±432,<br />

B434, B437<br />

±, Innervation B430, B434<br />

±, Verlauf B430<br />

M. tensor tympani B84, B208, B228,<br />

B489, B495f<br />

M. tensor veli palatini B84, B228, B489,<br />

B492, C121, C242, C336<br />

M. teres major B461, B463<br />

±, Innervation B463<br />

±, Verlauf B463<br />

M. teres minor B72, B461f<br />

±, Innervation B461<br />

±, Verlauf B461<br />

M. thyroarytaenoideus B248<br />

M. thyroepiglotticus B248<br />

M. thyrohyoideus B70, B 248, B501,<br />

B503±505, C322, C330, C336<br />

±, Ansatz B504<br />

±, Funktion B504<br />

±, Ursprung B504<br />

M. tibialis B520<br />

M. tibialis anterior B74, B449f, B521<br />

±, Innervation B449<br />

±, Verlauf B449<br />

M. tibialis posterior B74, B449f<br />

±, Innervation B450<br />

±, Verlauf B450<br />

M. trachealis C245<br />

Mm. transversi perinei C312f<br />

Gesamtregister A±D<br />

M. transversus B420<br />

M. transversus abdominis B417f, C 130,<br />

C297f, C301, C309<br />

±, Innervation B418<br />

M. transversus linguae C243, C336<br />

M. transversus perinei profundus C487,<br />

C545<br />

M. transversus thoracis B410, C130, C252<br />

M. trapezius B68, B88, B457±459, B464,<br />

B504±506, D 128<br />

±, Innervation B457<br />

±, Lähmung B459<br />

±, Verlauf B457<br />

M. triceps brachii B72, B461, B463,<br />

B468f, B477<br />

±, Caput laterale B72, B468<br />

±, Caput longum B72, B468<br />

±, Caput mediale B72, B468<br />

±, Funktion B469<br />

±, Innervation B468<br />

±, Verlauf B468<br />

M. triceps surae B450, B520f<br />

M. unipennatus B433<br />

M. vastus intermedius B74, B432, B440<br />

±, Innervation B440<br />

±, Verlauf B440<br />

M. vastus lateralis B74, B432, B437, B440,<br />

B449<br />

±, Innervation B440<br />

±, Verlauf B440<br />

M. vastus medialis B74, B432, B440, B449<br />

±, Funktion B440<br />

±, Innervation B440<br />

±, Verlauf B440<br />

M. vocalis B248<br />

M. zygomaticus B500<br />

M. zygomaticus major B85, B 500, B502<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

M. zygomaticus minor B85, B500, B502<br />

±, Ansatz B502<br />

±, Funktion B502<br />

±, Ursprung B502<br />

Musikantenknochen B466<br />

Musikhören B98<br />

Musizieren B512<br />

Musk B31, B64<br />

Muskel, gedehnter B517<br />

± ±, Entspannung B517<br />

±, gefiederter B433<br />

±, homonymer B516<br />

±, parallelfasriger B433<br />

Muskelaktivierung, rasche Willkürbewegungen<br />

B525<br />

Muskelaktivität, elektromyographische<br />

D 122<br />

±, Unterdrückung B 121<br />

Muskelansatz B411<br />

Muskelarbeit C221, C226, C437<br />

±, Blutdruckanstieg C226<br />

±, dynamische C226<br />

±, Komponenten B382<br />

±, maximale C287<br />

±, statische C211, C226<br />

Muskelarbeit unter thermischer Belastung<br />

C231<br />

Muskelatrophie A241, B382, C409<br />

±, neuronale A 455<br />

Muskelaufbau C447<br />

Muskelausfälle B485<br />

±, neurologische Erkrankungen B485<br />

Muskelbäuche B433<br />

±, Parallel- oder Längsschaltung B433<br />

Muskelbündel, akzessorische C240<br />

Muskeldehnungsreflexe B517<br />

Muskeldehnungsrezeptoren B181<br />

Muskeldifferenzierung A 359, A368<br />

±, MyoD A 368<br />

Muskeldystrophie B344<br />

±, myogene B381<br />

±, neurogene B381<br />

±, progressive A 466<br />

± ±, Typ Becker A 466<br />

± ±, Typ Duchenne A466<br />

±, X-chromosomal vererbte B380<br />

± ±, Typ Becker B380<br />

± ±, Typ Duchenne B380<br />

Muskeleiweiû C409<br />

±, Abbau C409<br />

Muskelentwicklung A 362, B372<br />

Muskelerkrankungen B380<br />

±, degenerative B380<br />

Muskelfasermembran B378<br />

Muskelfasern B30, B371±373, B381f,<br />

B513f, C168, C438f, C443, C448<br />

±, äuûere Arbeit C168<br />

±, denervierte B381<br />

±, Energiestoffwechsel C438<br />

±, extrafusale B513f<br />

±, glatte C192<br />

±, intrafusale B513f<br />

±, Ionengleichgewicht C443<br />

±, Kapillarisierung C439<br />

±, langsame B387<br />

±, Mikroläsionen C448<br />

±, myokardiale C168<br />

± ±, Kraftentwicklung C168<br />

±, schnelle B387<br />

Muskelfasertypen, Einsatz C438<br />

Muskelfaszien B353, B467<br />

Muskelgefäûe, Mehrdurchblutung<br />

C226<br />

Muskelgewebe, Zerstörung C28<br />

Muskelglycogen C439, C447<br />

±, Einsparung C439<br />

±, Mangel C447<br />

Muskelglycogenabbau, Steigerung<br />

C439<br />

Muskelglycogenspeicher, Entleerung<br />

C441<br />

Muskelgruppen B523f<br />

±, heteronyme B517<br />

±, kortikale Repräsentationen B523<br />

±, synergistische B517<br />

± ±, Aktivierung B517<br />

Muskelhauptlinie B 433<br />

Muskelhypertrophie B382<br />

Muskelkater B182, B383, B387, C447f<br />

±, Ursachen B387<br />

Muskelkontraktion A 241, A 405, A 478,<br />

B374f, B386f, B513, C416, C437<br />

±, ATP-Bereitstellung B386<br />

±, energetische Aspekte B386<br />

±, isometrische B514, C202<br />

±, isotonische B514<br />

±, molekulare Mechanismen B374f<br />

±, Störungen C416<br />

±, Überwachung B513<br />

±, unkoordinierte C 434<br />

±, Wirkungsgrad B 387<br />

Muskelkopf B433<br />

Muskelkrämpfe A 244, B27<br />

±, Elektrolytstörungen C447<br />

Muskelkraft B380, B383, B412f<br />

±, Abstufung B380<br />

±, Sarkomerlänge B383<br />

Muskellähmung B44, C227<br />

Muskellänge, Sensorsysteme B169<br />

Muskelleistung B383<br />

Muskellogen, Unterschenkel B449<br />

Muskelmasse C398, C404f, C437f, C465<br />

±, Abnahme C405<br />

±, Alter C438<br />

±, Definition C398<br />

±, Frauen C437<br />

±, Männer C438<br />

±, Veränderungen bei Gewichtsverlust<br />

C404<br />

±, Verlust C409<br />

Muskelmechanik B411, B433<br />

Muskelmembran, pathologische Veränderungen<br />

B380<br />

Muskelmyosin II A 466


Muskeln A 345, B181, B387, B430, B433,<br />

B512, C45, C96, C99, C200, C216, C402,<br />

C496<br />

±, anatomischer Querschnitt B433<br />

±, AnsatzB433<br />

±, arbeitende C290, C432<br />

± ±, Sauerstoffverbrauch C290<br />

±, dorsale B402<br />

±, Druckabfall in kleinen Arterien C200<br />

±, eingelenkige B411<br />

±, Entzündungen C45<br />

±, exspiratorische C252<br />

±, glatte B344, B371, B373±375, B377,<br />

B384±386, B388<br />

± ±, ATP-UmsatzB388<br />

± ±, Feinbau B373<br />

± ±, Kontraktionsaktivierung B384f<br />

± ±, Myosin-ATPase-Aktivität B388<br />

± ±, Regulation der Kontraktion<br />

B377f<br />

± ±, Relaxation B386<br />

± ±, Sauerstoffverbrauch B388<br />

± ±, Verkürzung B375<br />

±, Hauptlinie B433<br />

±, Hubhöhe B433<br />

±, hydrostatischer Druck C216<br />

±, infrahyale B503f<br />

±, inspiratorische C252<br />

±, ischiokrurale B439f<br />

± ±, Reflexe B440<br />

±, Kraftentwicklung B387<br />

±, mehrgelenkige B411, B479<br />

±, paravaginale D124<br />

±, pelvitrochantäre B431<br />

± ±, Funktion B431<br />

±, phasische B384<br />

±, physiologischer Querschnitt B433<br />

±, quergestreifte C204<br />

± ±, Myosin-ATPase C204<br />

±, tonische B384<br />

±, Ursprung B433<br />

±, ventrale B402<br />

±, zweigelenkige B439f<br />

Muskelparalyse C496<br />

Muskelproteine B373f, B382<br />

±, Expression B382<br />

Muskelpumpe C203<br />

Muskelquerschnitt C445f<br />

±, Erhöhung C446<br />

Muskelregeneration B372<br />

Muskelrelaxantien C434<br />

Muskelrelaxation, Curare B45<br />

±, Succinylcholin B44<br />

Muskelrezeptoren B181, B514f, B520<br />

±, Aktivierungsmuster B514<br />

±, Funktion B514<br />

±, Kraftsinn B181<br />

±, Positionssinn B181<br />

±, Zusammenspiel B515<br />

Muskelriss B383<br />

Muskelschlingen, Schultergürtel B455,<br />

B457<br />

Muskelschmerzen B387<br />

Muskelschwäche A 212, A 385<br />

Muskel-Sehnen-Übergang A 453, A459<br />

Muskelspannung D 128f, D131<br />

±, bei Schmerzpatienten D 131<br />

±, klassische Konditionierung D 129<br />

±, Korrekturreaktionen D 128<br />

±, Schmerzen D 128<br />

Muskelspindelafferenzen B181f, B187,<br />

B515, B517<br />

±, Aktivität B515<br />

±, Gelenkempfindung B182<br />

±, primäre B24, B182<br />

±, sekundäre B182<br />

Muskelspindeln B24, B382, B513±517,<br />

C227, C445<br />

±, Ia-Afferenzen B516f<br />

±, Aktivierung B514<br />

±, Arbeitsbereich B514<br />

±, Bewegungssteuerung B515<br />

±, Längenrezeptoren B514<br />

Muskelsteifheit B46, B371<br />

Muskelstoffwechsel C402<br />

Muskeltonus B46, B179, B386, D142<br />

±, Erhöhung B386<br />

Muskelübersäuerung C439, C443<br />

Muskelursprung B411<br />

Muskelverkürzung B514<br />

Muskelzellen A 249, A 345, A 433, A 464,<br />

A 466, A 473, A 482, A566, B346, C189,<br />

C441, C588<br />

±, Determination C589<br />

±, Differenzierung A 482, C589<br />

±, dünne Filamente A 464<br />

±, Entwicklung C588<br />

±, glatte A 437, A 474, B27, B65, B324,<br />

B339, B371f, B384f, C26, C105±107,<br />

C111, C181, C183, C186, C188, C191,<br />

C207, C320, C347, C350, C353, C485,<br />

C520<br />

± ±, a-adrenerge Rezeptoren A 437<br />

± ±, cytosolische Calciumkonzentration<br />

B385<br />

± ±, Darmwand C347<br />

± ±, Dehnung B384<br />

± ±, Depolarisation B385<br />

± ±, Einteilung B384<br />

± ±, elektrische Synapsen B27<br />

± ±, elektromechanische Kopplung B385<br />

± ±, Histologie B371f<br />

± ±, Hyperpolarisation B385, C207<br />

± ±, Organisationsschema B371f<br />

± ±, Plastizität B384<br />

± ±, Proteine B374<br />

± ±, Spannungszustand C181<br />

± ±, Stressrelaxation B384<br />

± ±, TF-Bildung C26<br />

± ±, Zellkontakte C181<br />

±, D-Glucoseaufnahme A 249<br />

±, Glucosemangel A 191<br />

±, Mangelversorgung A345<br />

±, quergestreifte A474<br />

Muskelzellmembran, Fragilität B380<br />

Muskelzittern A523<br />

Muskulatur A 270, B513, B518, C107,<br />

C119, C187, C217, C232, C399f, C439f,<br />

C446<br />

±, Anteil an der FFM C 400<br />

±, Ausdauertraining C 446<br />

±, autochthone B402<br />

±, autochthone ventrale B410, B417,<br />

B422, B503<br />

± ±, Innervation B422<br />

±, BCM C399<br />

±, distale B525<br />

± ±, Lähmungen B525<br />

±, Durchblutung C439<br />

±, Energieverbrauch C400<br />

±, extrafusale B515<br />

±, Gewicht C400<br />

±, glatte A 437, B55, B264, B371f, B384,<br />

C69, C105, C182, C204, C206±208, C211,<br />

C236, C244, C249<br />

± ±, Arteriolen C207<br />

± ±, Dauerkontraktionen C204<br />

± ±, Gastrointestinaltrakt C105<br />

± ±, Hohlorgane C105<br />

± ±, Kontraktion C69<br />

± ±, Lunge A 437<br />

± ±, Monoamine B55<br />

± ±, Myosin-ATPase C204<br />

± ±, Tonus B384, C204<br />

± ±, Vasodilatatoren C206<br />

±, intrafusale B182<br />

±, mimische B489, B500, B502<br />

±, Neukapillarisierung C187<br />

±, oropharyngeale C286<br />

±, prävertebrale B503<br />

±, quergestreifte A466, B120, B371,<br />

C437f<br />

± ±, Inaktivierung im REM-Schlaf<br />

B120<br />

±, Relaxation C107<br />

±, Rezeptoren B513<br />

±, Sauerstoffverbrauch C440<br />

±, spezifische Durchblutung C217<br />

±, suprahyale B501, B503<br />

±, sympathische Vasokonstriktion C232<br />

±, Temperatursteigerung C439<br />

±, Tonuserhöhung B518<br />

±, Vasodilatation C439<br />

±, Wirkungsgrad C 440f<br />

Muss-Normen D 83<br />

Musteranalyse B282<br />

Musterbildung C575<br />

Muster-ERG B277<br />

Mustererkennung B243, D 49, D57<br />

Mustererkennungsprozesse B313<br />

Musterextraktion B176<br />

Musterkontrast B288<br />

Mutagene A 505<br />

±, physikalische A 504<br />

Mutagenese, chemische A504<br />

Mutarotation A 153, A 156<br />

Mutationen A 30, A 212, A 243f, A265,<br />

A344, A 366, A386, A 483, A501f, A 505f,<br />

A508, A 530, A551, A 574<br />

±, Auswirkungen A 506<br />

±, effektive A501<br />

±, inaktivierende A 556<br />

±, mitochondriale A 212, A343, A 345<br />

± ±, Schwellenwert A 212<br />

±, Nachweis durch PCR A551<br />

±, neutrale A 501<br />

±, Onkogene A501<br />

±, prädisponierende A501<br />

±, Replikationsfehler A502<br />

±, somatische A 343, A 501, C53<br />

±, strukturelle A 556<br />

±, stumme A386, A 501, A506<br />

±, Tumorsuppressor-Gene A 501<br />

±, Ursachen A502<br />

Mutationsarten A 501<br />

Mutationsfähigkeit A505<br />

±, Sequenzumgebung A 505<br />

Mutationsrate A 512, A 576<br />

±, Caretaker-Gene A512<br />

±, erhöhte A 508<br />

±, spontane A530<br />

± ±, Bakterien A530<br />

MutationssequenzA 558<br />

MutH A508<br />

Mut-Proteine A 508<br />

Mutterbänder C540<br />

Mutter-Kind-Beziehung D80, D86<br />

Mutter-Kind-Bindung B 308<br />

Mutterkornalkaloide A541<br />

Muttermilch A419, C570f<br />

Muttermund C540<br />

Myasthenia gravis B35, B380<br />

Myasthenie, konnatale B35<br />

myasthenische Syndrome B35<br />

Myc A 368<br />

Myc/Max-Heterodimere A 368<br />

myc-Gen A369<br />

myc-Genfamilie A 482<br />

±, Mutationen A 482<br />

Mycobacterium tuberculosis A 355, A518,<br />

A551, C77<br />

±, mikrobiologische Charakterisierung<br />

A551<br />

±, Nachweis durch PCR A551<br />

Mycobacterium-tuberculosis-Antigene<br />

C73<br />

Mycobakterien A 419f, C72<br />

±, Phagosomen A 419<br />

Mycoplasma genitalium A 520<br />

Mycoplasmen A 515, A518, A 525<br />

Myc-Proteine A 359, A369, A 482<br />

±, bHLH-Motiv A 359<br />

±, Leucin-Zipper A 359<br />

±, Überexpression A369<br />

Mydriasis B267, B296, C112<br />

Myelencephalon B60f, B76<br />

333


334<br />

Myelin B3, B12f, B30<br />

±, chemische Zusammensetzung B12<br />

±, kompaktiertes B11<br />

± ±, Ultrastruktur B11<br />

±, Kompaktierung B13<br />

±, neurologische Erkrankungen B13<br />

±, tubuläres C245, C262f<br />

myelinassoziiertes Glycoprotein (MAG)<br />

B12<br />

myelinisierende Schwann-Zellen<br />

B10±12<br />

myelinisierender Schwann-Zellphänotyp<br />

B65<br />

myelinisiert s. markhaltig<br />

myelinisierte Ad-Fasern B178<br />

±, Warmempfindung B178<br />

myelinisierte Axone B23, B147<br />

myelinisierte Fasern, mittlere Leitgeschwindigkeit<br />

B 24<br />

±, saltatorische Erregungsleitung<br />

B24<br />

myelinisierte Hörnervenfasern B236<br />

myelinisierte Nervenfasern A 20, B23<br />

myelinisierte Zellen A 235<br />

±, Membrankapazität A 235<br />

Myelinisierung B10, B12, B23f, B65<br />

±, Pyramidenbahn B65<br />

Myelinprotein 22, peripheres (PMP22)<br />

B12f<br />

± ±, Mutationen B13<br />

Myelinprotein O B12<br />

Myelinproteine, basische (MBPs)<br />

B11±13<br />

Myelinscheiden A 15, A 216, A225, A 233,<br />

A 455, B 3f, B10±13<br />

±, Entstehung B11<br />

±, Lipidzusammensetzung A 233<br />

±, Verluste B3<br />

Myeloblasten C 8±10<br />

Myelocele B60<br />

Myelocyten C10<br />

±, basophile C9<br />

±, eosinophile C9<br />

myeloische Entwicklung C34<br />

myeloische Vorläuferzellen C10, C35<br />

Myelom C201<br />

Myelomeningocele B60<br />

Myelomzellen C54<br />

Myeloperoxidase C18, C22<br />

Myelopoiese A 111<br />

Myeloschisis B 60<br />

Myelose, funikuläre C413<br />

Mykosen A 540<br />

±, kutane A 540<br />

±, Pathogenese A 540<br />

±, subkutane A540<br />

Mykotoxine A 541<br />

±, Carcinogene A 541<br />

Myoblasten B372, B425, C125, C588<br />

Myoblastenfusion A448<br />

Myocyten, kardiale B27f<br />

± ±, elektrische Synapsen B27<br />

MyoD A 359, A368, A 482<br />

±, Aktivierung A 368<br />

±, Muskeldifferenzierung A 368<br />

MyoD-Familie A 362<br />

myoendotheliale Junctions C181<br />

Myoepithel B324<br />

Myoepithelzellen B324, B392, C 85, C324,<br />

C327, C569<br />

±, Kontraktion C 327<br />

Myofibrillen B30, B371±373, B379, B382,<br />

B387, C146f, C 150, C164, C445<br />

±, Calciumsensitivität C150, C164<br />

±, Kontraktion C 147<br />

±, Mikrotraumen B387<br />

±, Sarkomerenstruktur C147<br />

Myofibrillenapparat, Relaxation C151<br />

Myofibrillenzahl, Veränderungen B382<br />

Myofibroblasten B339, B351, C183, C350,<br />

C353, C368<br />

Myofilamente B372, B382, B385, B387<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Calciumdesensitivierung B387<br />

±, Calciumsensibilität B385<br />

myogene Aktivität B384<br />

myogene Autoregulation C463<br />

myogene Dilatation C 172<br />

myogene Konstriktion C212, C218<br />

myogene Kontraktion C208<br />

myogene Muskeldystrophie B381<br />

myogene Vasokonstriktion C206, C209<br />

myogene Vasoregulation C171<br />

myogener Autoregulationsbereich C464<br />

myogener Tonus B384, C208<br />

±, Fluktuationen B384<br />

±, Single-Unit-Muskeln B384<br />

Myoglobin A 97f, A 146, A 290, C221,<br />

C269±272, C 288, C290f, C388, C395,<br />

C443<br />

±, globuläre Gestalt A 98<br />

±, Oxygenierung C269<br />

±, Sauerstoffaffinität C271<br />

±, Sauerstoffbindungskurve C270<br />

±, Sauerstoffspeicher C221<br />

±, Strukturmodell A97<br />

Myokard A 528, C142, C144, C146, C155f,<br />

C169f, C175, C200, C210, C 232, C497<br />

±, anaerobes C166<br />

± ±, Ansäuerung C166<br />

±, Autoregulationsgrenze C232<br />

±, degenerative Veränderungen C497<br />

±, Durchblutung C210<br />

±, Elektrostimulation C155<br />

±, Erregungsfront C156<br />

±, Herzfrequenz C170<br />

±, insuffizientes C168<br />

±, präferentielle Durchblutung C232<br />

±, Sauerstoffbedarf C169<br />

±, sensorische Nervenfasern C175<br />

±, Störungen C290<br />

±, Ultrastruktur C146<br />

±, ventrikuläres C154<br />

± ±, Dauer von Aktionspotentialen<br />

C154<br />

Myokarddepolarisation, homogene<br />

C155<br />

myokardiale b-Adrenorezeptoren,<br />

Antagonisten C155<br />

myokardiale Inotropie C168<br />

myokardiale Muskelfasern, Kraftentwicklung<br />

C168<br />

Myokardinfarkt A 103, C169, C175±177<br />

±, CK-MB A103<br />

±, EKG C169<br />

±, LDH-1 A103<br />

Myokardischämie C169, C175<br />

Myokarditis A 529<br />

myokardprotektive Lösungen, Wirkprinzipien<br />

C150<br />

Myokardzellen C156<br />

±, Schädigung C175<br />

Myokinase A297<br />

Myomesin B373f<br />

Myometrium C538, C541f, C548, C556,<br />

C559<br />

Myopathie A 147, B380, C396<br />

±, Keshan-Typ A 148<br />

±, mitochondriale A 344<br />

Myopie B268±270, B341<br />

±, Fernpunkt B268<br />

±, Korrektur B268<br />

±, Strahlengang B269<br />

Myosin A98, A 464f, A478, B373±377,<br />

B382, C147, C205, C350<br />

±, ATPase-Aktivität B375<br />

±, Halsregion B382<br />

±, Hebelarmregion B375f<br />

±, leichte Kette C205<br />

±, Phosphorylierungsstatus C205<br />

±, Punktmutationen B377<br />

±, Struktur B375f<br />

Myosin I A 466±468, A 470<br />

Myosin II A 466±468, B375<br />

Myosin-ATPase A 129, C167, C204<br />

±, glatte Muskulatur C204<br />

±, quergestreifter Muskel C204<br />

Myosin-ATPase -Aktivität B387f<br />

±, glatter Muskel B388<br />

±, Skelettmuskelfasern B387<br />

Myosin-Bindungsprotein C B373f<br />

Myosinfilamente B372f, B375, B382f,<br />

C24, C214, C446<br />

Myosinisoformen B387<br />

Myosinketten, leichte C206<br />

±, Phosphorylierung C206<br />

Myosin-Kinase, Hemmung B386<br />

Myosinkopf A405, B375±378<br />

±, Actinbindungsstelle B376<br />

±, ATP-Bindungsstelle B376<br />

±, Konformationsänderungen B375<br />

±, Struktur B376<br />

Myosin-(Leichte-Ketten-)Kinase (MLCK)<br />

B377, C 205<br />

Myosin-Leichte-Ketten-Phosphatase<br />

C206<br />

Myosin-Phosphatase B377, B386, C206f<br />

±, Hemmung B386<br />

Myosin-S-1 B375±377<br />

±, Kraftentwicklung B377<br />

Myosin-S-2 B375f<br />

Myosinvarianten A 466<br />

±, Nicht-Muskelzellen A 466<br />

Myotome B202, B349, B397f, C582<br />

myotone Dystrophie A394, A 503<br />

±, 3©-UTR A 394<br />

Myotonie A 241, B22<br />

±, generalisierte A244<br />

Myotubus B 64<br />

Myristinsäure A107, A 217, A238, A 414,<br />

A445<br />

Myristinsäureanker A 410<br />

Myristoylgruppen A 109<br />

Myxödeme C89<br />

Myxothiazol A 202, A206<br />

Myzel A539f<br />

M-Zellen A 419, B276, C37, C42f,<br />

C351±353<br />

±, Antigenaufnahme C42<br />

±, Peyer-Plaques A419<br />

N2pc-Komponente B157<br />

N<br />

N400-Komponente B158f<br />

3Na + -2K + -ATPase C386<br />

Na + -3HCO3 ± -Cotransporter A 249<br />

Na + -abhängiger Glucosetransporter A154<br />

Na + -Ca 2+- Antiport A 442<br />

Na + -Ca 2+ -Austauscher A 248, A440,<br />

A442f, B380, B385, C149, C151, C166,<br />

C286<br />

2Na + -Ca 2+ -Austauscher A248<br />

3Na + -Ca 2+ -Austauscher C387<br />

Na + -Carnitin-Cotransporter A 250<br />

Na + -Cholin-Cotransporter B31<br />

Na + -Cl ± -Cotransport C472, C477<br />

±, Hemmung C477<br />

Na + -Cl ± -Cotransporter C484<br />

Na + -Cotransporter A 250<br />

Na + -Cotransporter für Aminosäuren<br />

A248<br />

Na + -Cotransportsystem C368<br />

Na + -Dicarboxylat-Cotransporter C468<br />

Na + -Einzelkanalströme, Ableitung B17<br />

Na + -gekoppelte Aminosäuretransporter<br />

C466<br />

Na + -gekoppelte Glucosetransporter B320<br />

Na + -gekoppelte Monosaccharidtransporter<br />

C466<br />

Na + -gekoppelte Säureaniontransporter<br />

C466<br />

Na + -gekoppelter Dicarboxylattransporter<br />

C469<br />

Na + -gekoppelter Iodidtransport, aktiver<br />

C88<br />

Na + -Glucose-Cotransporter C386f


Na + -D-Glucose-Cotransporter (SGLT1)<br />

A 246f, A 249f<br />

Na + -H + -Antiport C469, C483f, C 498<br />

Na + -H + -Austausch A 435, C467, C500<br />

Na + -H + -Austauscher A 246f, A 249f, A436,<br />

C286, C343, C354, C373, C377, C379f,<br />

C386f, C466f, C483, C520f<br />

Na + -HCO 3 ± -Austauscher C498<br />

Na + -HCO3 ± -Cotransporter A 248<br />

Na + -HCO 3 ± -Cotransportsysteme C498<br />

Na + -I ± -Symporter A 148<br />

Na + -K + -2Cl ± -Cotransporter A 243, A247,<br />

A 250, B 231, C326, C354, C378, C384,<br />

C470f, C476f, C484<br />

±, Hemmung C477<br />

Na + -K + -ATPase A129, A 212, A231, A 243,<br />

A 246±249, A442f, B7, B9, B15, B115,<br />

B314, B320, B380, C148, C326f, C343,<br />

C368f, C373, C 377f, C380, C386f, C443,<br />

C466f, C471, C 474, C492, C496<br />

±, basolaterale C497<br />

±, Hemmung A248<br />

±, Isoformen A 247<br />

±, Reaktionsschema A 247<br />

±, sarkolemmale C166<br />

± ±, Hemmung C166<br />

±, Stimulation C496<br />

±, Untereinheiten A247<br />

±, Wechselzahl A248<br />

Na + -K + -ATPase-Blocker B15<br />

Na + -K + -Pumpen B258, C379, C472<br />

Na + -Monocarboxylat-Cotransporter C468<br />

Na + -Neurotransmitter-Cotransporter<br />

A 247, A 250<br />

Na + -Permeabilität B15±17, B19<br />

±, Spannungsunabhängigkeit B19<br />

±, Zunahme B15<br />

Na + -Phosphat-Cotransporter A248, C468,<br />

C483<br />

2Na + -Phosphat-Symporter C387<br />

Na + -Sulfat-Cotransporter A248<br />

Na + -Symporter C369<br />

Nabel C297, C299, C314, C486<br />

Nabelarterien C228, C561<br />

Nabelbruch, physiologischer C293<br />

Nabelhernie B421<br />

Nabelring B421, C577<br />

Nabelschnur C228, C559, C561<br />

±, Bindegewebe B349<br />

±, Unterbindung C228<br />

Nabelschnurblut, Stammzellen C565<br />

Nabelschnurvorfall C562<br />

Nabelvenen C187, C228, C365, C561<br />

Nachbilder B275<br />

Nachdepolarisation B16<br />

Nachfrage, angebotsinduzierte D 178<br />

±, nach ärztlichen Leistungen D 178<br />

Nachgeburt C565<br />

Nachgeburtsphase C565<br />

Nachgeburtswehen C565<br />

Nachhirn B60f<br />

Nachhyperpolarisation B16<br />

Nachlast C164, C172, C176, C218<br />

±, Erhöhung C176<br />

±, Schlagvolumen C172<br />

Nachniere C458f, C488<br />

±, Aszensus C459<br />

±, Differenzierung C459<br />

nachreproduktive Lebensphase D 100<br />

Nachtblindheit A436, B272, B291, C394f,<br />

C415<br />

Nachweisverfahren, immunserologische<br />

C75<br />

±, serologische C74<br />

Nackenfaszie B505<br />

Nackenmuskeln, oberflächliche B408<br />

±, tiefe B407f<br />

± ±, Funktionen B408<br />

± ±, Lokalisation B408<br />

Nackenmuskulatur A 580, B404, B413,<br />

D 135<br />

±, Mensch A 580<br />

±, Menschenaffen A580<br />

NaCl B312<br />

±, passive Diffusion C470<br />

NaCl-Ausscheidung C481f<br />

±, Regulation C481f<br />

NaCl-Konzentration C471, C475<br />

±, Tubulusflüssigkeit C471<br />

NaCl-Mindestbedarf C495<br />

NaCl-Resorption A 243, C326f, C470,<br />

C476f<br />

±, Hemmung C477<br />

NaCl-Transport C476<br />

NAD + A 136f, A165, A 261, A299, A 304,<br />

A 338, A 572, C394, C413<br />

±, Struktur A 137<br />

NAD + -gekoppelte enzymatische Tests<br />

A 137<br />

Nadelelektrode B195<br />

NADH A127, A 165, A174, A 181f, A 198,<br />

A 200±204, A 261, A285, A 291, A295,<br />

A 332, C167<br />

±, Chromophor A 127<br />

±, cytosolisches A 205<br />

±, Oxidation A 170<br />

±, relative Reduktionskraft A 202<br />

±, Unterschied zu FADH 2 A204<br />

NADH/H + A 137<br />

NADH/NAD + -Verhältnis A189, C166<br />

NADH-Bindungsdomäne A 332<br />

NADH-Dehydrogenase A 342, A344<br />

±, Punktmutationen A344<br />

NADH-Reduktase A 343<br />

NADP + A 136, C394, C413<br />

±, Struktur A 137<br />

NADP + -gekoppelte enzymatische Tests<br />

A 137<br />

NAD(P) + -Transhydrogenase-Reaktion<br />

A 137<br />

NADPH A 179, A 190, A 211, A253, A 290,<br />

A 306±308<br />

NADPH/H + A 137, C12, C361<br />

NADPH-Bildung A180<br />

NADPH-Diaphorase A79, A 81<br />

NADPH-Oxidase A 212, C 19f<br />

NADPH-Produktion A179<br />

Nägel A97, A540, A 577, B 321f, B389<br />

Nagelbett B321f<br />

Nageldeformation C396<br />

Nagelentwicklung B327<br />

Nagelfalz B321f<br />

Nagelmatrix B321<br />

Nagelplatte B321f<br />

Nagelwurzel B322<br />

Nahakkommodation B264, B296<br />

Nähe D 41<br />

Nahfeldmikroskope A 28<br />

Nahpunkt B264f, B269<br />

±, Altersabhängigkeit B264f<br />

±, Hyperopie B269<br />

Nahreaktion, neuronale Schaltkreise B266<br />

Nahreflex, Ausfall B267<br />

Nährstoffangebot A 516<br />

Nährstoffbedarf C394±396<br />

Nährstoffbilanz C402f<br />

±, postprandiale C402<br />

Nährstoffe C5, C179, C393, C396, C402<br />

±, basaler Bedarf C396<br />

±, Diffusion C179<br />

±, essentielle C394±397, C410<br />

± ±, Funktionen C394±396<br />

± ±, Referenzwerte C394±396<br />

± ±, Vorkommen C394±396<br />

± ±, Zufuhr C397<br />

±, minimaler Bedarf C393<br />

±, nutritiver Bedarf C 393, C396<br />

±, Partitionierung C 402<br />

±, Speicherbedarf C393<br />

±, therapeutischer Bedarf C396<br />

±, toxische Bereiche C396<br />

±, Transport C179<br />

Nährstoffmangel C394±396<br />

Nährstoffresorption C388<br />

Nährstoffzufuhr, Empfehlungen C396<br />

±, Referenzwerte C393<br />

Nahrung D 79<br />

Nahrungsaufnahme B142f, B303, C116,<br />

C118, C 227, C327, C346, C403, C405f<br />

±, Einflussgröûen C403<br />

±, exzessive B143<br />

±, hypothalamische Regulation B143<br />

±, Magensaftsekretion C346<br />

±, reflektorische Steuerung C118<br />

±, Regulation C403<br />

±, Speichelfluss C327<br />

±, Stammhirnregulation B143<br />

±, Stimulation C406<br />

Nahrungsbestandteile, Resorption C349<br />

Nahrungseiweiûe, Aufschluss A 131<br />

Nahrungsfette, Speicherung C401<br />

Nahrungsglycoside C408<br />

Nahrungskarenz, respiratorischer<br />

Quotient C 405<br />

Nahrungsmittelvergiftungen A 541<br />

Nahrungstransport C335<br />

Nahrungszufuhr, Erhöhung C222<br />

Nahtknochen B490<br />

Nalidixinsäure A 320<br />

Naloxon D130<br />

Narben C157<br />

±, bindegewebige C169<br />

Narbenbildung B 352, B356<br />

±, überschieûende B393<br />

Narbenhernie B421<br />

Naris B301, C235, C239<br />

Narkolepsie, HLA-Antigene B122<br />

Narkose B193<br />

Narkosegase C213<br />

Narkotika C448<br />

NARP (neurogene Muskelschwäche, Ataxie<br />

und Retinitis pigmentosa) A 344<br />

Nasallaute B250<br />

nasaltrigeminales System B307<br />

Nase C235, C237f<br />

±, Aufgaben C 235<br />

±, äuûere C235<br />

±, Besiedlung durch Mikroorganismen<br />

A516<br />

±, Gefäûe C237f<br />

±, Innervation C237<br />

±, Lymphabfluss C238<br />

±, verstopfte C237<br />

Nasenatmung C241<br />

Nasenbein B488f, B497<br />

Nasenbluten C237<br />

Nasenflügel B489, C235<br />

Nasengänge B301, C236<br />

Nasenhöhle B253f, B301f, C235±238,<br />

C241<br />

Nasenhöhlendach B497<br />

Nasenknorpel B84<br />

Nasenlöcher C235<br />

Nasenmuschel, untere B488, B496<br />

Nasenmuscheln B301, C236f<br />

Nasennebenhöhlen B253, B488, B490,<br />

B496f, C238, C241<br />

±, Entwicklung C238<br />

±, Entzündungen B497<br />

±, Funktion B497<br />

±, Lymphbahnen C241<br />

±, Topographie B496<br />

Nasen-Rachen-Raum A 23<br />

±, Erkrankungen B250<br />

±, Fehlbildungen B250<br />

Nasenrücken C235<br />

Nasenscheidewand B496, C235<br />

±, knöcherne B497<br />

Nasenschleimhaut B84, B323, C237, C286<br />

±, Innervation C237<br />

Nasenseptum B301, B489, C236<br />

Nasenspray B309<br />

Nasenvorhof C235<br />

Nasenwand B84, B301<br />

Nasenwulst B489<br />

Nasenwurzel C235<br />

335


336<br />

Naserümpfen B502<br />

Nasopharynx B227, C236, C321<br />

±, Wandaufbau C236<br />

Nationaler Gesundheits-Survey C398<br />

Natrium A37, A 437, C4, C399, C465f,<br />

C492<br />

±, Ausscheidung C99, C173, C465<br />

± ±, Erhöhung C99<br />

± ±, Stimulation C173<br />

±, glomeruläre Filtration C465<br />

±, Plasmakonzentration C492<br />

±, transmembranäre Konzentrationsgradienten<br />

C466<br />

±, tubuläre Resorption C465<br />

±, tubuläre Sekretion C 465<br />

NatriumamytalB160<br />

Natriumaurothiomalat A56<br />

Natriumausscheidung, renale C494f<br />

Natriumbestand C494f<br />

±, Kontrolle C495<br />

±, Normalisierung C 495<br />

Natriumcarbonat A44<br />

Natriumchlorid A 37, A 49, A 64<br />

Natriumdodecylsulfat (SDS) A114, A 116<br />

Natriumeinstrom C147f<br />

Natriumgleichgewichtspotential C148<br />

Natriumgradient A 250, A 443<br />

Natriumhaushalt, Extrazellulärvolumen<br />

C494<br />

Natriumhydrogencarbonat, Geschmack<br />

B314<br />

Natrium-Ionen B36, B45, B 137<br />

±, Gleichgewichtspotential B36<br />

Natriumkanal, TTX-intensiver spannungsgesteuerter<br />

B198<br />

Natriumkanalblockierung B20<br />

Natriumkanäle A 240, A243, B17±19, B22,<br />

B273, C149, C387, C474, C477, C484<br />

±, Aktivierungs- und Inaktivierungsverhalten<br />

B17<br />

±, amiloridhemmbare A241, A 243, C382<br />

± ±, Natriumrückresorption A 243<br />

± ±, Niere A243<br />

±, cGMP-abhängige B273<br />

±, Einzelkanalstrom B17<br />

±, genetische Defekte B22<br />

±, glutamataktivierte A 243<br />

± ±, Selektivität A 243<br />

±, Hemmung C477<br />

±, molekulare Struktur B17<br />

±, schnelle B172<br />

± ±, Blockade B172<br />

±, Selektivitätsfilter B18f<br />

±, spannungsabhängige B48, B172, B378,<br />

C147<br />

± ±, Schlieûung B48<br />

±, spannungsgesteuerte B16±20, B22f,<br />

B25<br />

± ±, absolute Segregation B23<br />

± ±, Aktivierung B19<br />

± ±, Blocker B20<br />

± ±, differentielle Expression B18<br />

± ±, Funktion im ZNS B19<br />

± ±, Gating-Mechanismen B19<br />

± ±, geschlossen-aktivierbarer Zustand<br />

B19<br />

± ±, geschlossen-inaktivierter Zustand<br />

B19<br />

± ±, offener Zustand B19<br />

± ±, Struktur B18<br />

± ±, Untereinheiten B17<br />

Natriumkanäle im Nervensystem B19<br />

Natriumkanal-Gene, Mutationen B22<br />

Natriumkanalopathien B22<br />

Natriumkonzentration, extrazelluläre<br />

C493<br />

±, intrazelluläre C492<br />

Natriumkupfer(I)-tetracyanid A 55<br />

Natriumleitfähigkeit C148<br />

NatriummangelC495f<br />

±, Wasserentzug C496<br />

Natriumpermeabilität C492<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, im Nervensystem C411<br />

Natriumplasmakonzentration, ¾nderungen<br />

C494<br />

Natriumpumpen C148<br />

Natriumresorption C386f, C466f, C470,<br />

C472, C474, C479, C481f<br />

±, Darm C496<br />

±, Dünndarm C387<br />

±, Kolon C387<br />

±, renale C494<br />

±, tubuläre C478, C495<br />

Natriumrückresorption A 243, A251,<br />

A 259, C91, C98, C224<br />

±, Erhöhung C91<br />

Natriumthiosulfat A 208<br />

Natriumtransport, aktiver C384, C386<br />

±, Energiebedarf C478<br />

Natriumüberschuss C495<br />

Natriumverluste, Schweiû C495<br />

Natriurese A 440, C224, C477, C482<br />

natriuretische Peptide A440<br />

Natronlauge A 49<br />

Nature-Nurture-Interaktion D75<br />

Naturheilung D 179<br />

Naturkautschuk A220<br />

natürliche Beobachtung D 26<br />

natürliche Killerzellen C34, D 163<br />

±, s. auch NK-Zellen<br />

N=C-Doppelbindung A66<br />

NCoR (nuclear receptor corepressor)<br />

A 370<br />

Neandertaler A579<br />

Nebengelenk, subakromiales B462<br />

Nebenhoden C121f, C505, C509, C519f,<br />

C522, C525<br />

±, Caput C520<br />

±, Cauda C520<br />

±, Corpus C520<br />

±, Histologie C520<br />

±, Innervation C522<br />

±, pH-Wert der Lumenflüssigkeit C520<br />

±, sympathische Innervation C122<br />

Nebenhodengang A 468, C519f<br />

Nebenhodenkopf C520<br />

Nebenmilzen C41<br />

Nebennieren A436, A 498, B57, B145,<br />

C83, C90, C92, C110, C113, C132, C294,<br />

C300, C302, C305, C308±310, C411,<br />

C454<br />

±, Adenome A 436<br />

±, autonome Innervation C110, C113<br />

±, Blutversorgung C90<br />

±, Gefäûversorgung C308<br />

±, Gestalt C310<br />

±, Lage C90, C308<br />

±, Lagebeziehungen C310<br />

±, Lymphgefäûe C90<br />

±, Unterbrechung des Blutabflusses C90<br />

±, Zona fasciculata A 268<br />

Nebennierenmark A179, A 190, A437,<br />

B55f, B62, B 80, C90, C92±95, C104f,<br />

C109, C119, C149, C171, C175, C219,<br />

C233, C439<br />

±, Catecholaminsynthese C93<br />

±, chromaffine Zellen C 105<br />

±, neuroendokrine chromaffine Zellen<br />

C104<br />

±, Tumoren C233<br />

Nebennierenrinde A 265, A 268, C20,<br />

C85f, C90f, C93f, C98, C224, C479,<br />

C496, D 140<br />

±, LDL-Rezeptorendichte A 265<br />

±, Schichten C91<br />

±, Steroidhormone C91<br />

±, Tumoren C93<br />

Nebennierenrinde-Hypophysen-Regelkreis<br />

A498<br />

NebenquantenzahlA 34f<br />

Nebenschilddrüsen B369, B509, C83, C90,<br />

C96f, C483<br />

±, Aufbau C90<br />

±, Entfernung C90<br />

±, Hauptzellen C96<br />

±, Lage C90<br />

Nebenvalenzen A 37, A 39f<br />

Nebenzellen C342±345<br />

±, Schleimsekretion C345<br />

Nebulin B374f<br />

neck dissection B459<br />

negative Affektivität D 177<br />

negative Anreize D 69<br />

negative Chronotropie C153<br />

negative Dromotropie C154<br />

negative Emotionen D 11, D 14, D 23, D65,<br />

D194<br />

negative Inotropie C173<br />

negative Korrektheit D 187<br />

negative Rückkopplungsschleife C21<br />

negative Sanktionen D117<br />

negative Triade D157f<br />

negative Valenz D 14<br />

negative Verstärker D 56<br />

negative Verstärkung, Schmerzverhalten<br />

D130<br />

negativer Feedback-Mechanismus,<br />

Barosensorenreflex C220<br />

negativer Rückkopplungsmechanismus<br />

C82, C89, C91, C99, C434<br />

±, Cortisolkonzentration C91<br />

±, Fieberentstehung C434<br />

±, hypothalamisch-hypophysäres System<br />

C82<br />

±, Schilddrüsenhormonproduktion C89<br />

±, Somatotropin (SHT) C99<br />

negativer Venendruck C192<br />

Negativlisten D 182<br />

Neglect B126f, B286, D51<br />

±, kontralateraler B192<br />

±, sensorischer B190<br />

Neher, E. B16<br />

Nein-Reaktion D 40<br />

Nein-Sager D40<br />

Neisseria gonorrhoeae A406, A 531<br />

Neisseria spp. A 516<br />

Nekrose A448, A 483f, A 488, A 528, B328,<br />

B434<br />

±, Definition A 483<br />

±, Femurkopf B434<br />

±, morphologische Veränderungen A 484<br />

±, Unterschied zur Apoptose A483<br />

Nematoden A574, C217<br />

NEMO-Gen (NF-kB essentialmodulator)<br />

A499<br />

Neoantigene, Spermien C515<br />

Neocerebellum B77, B88f, B526<br />

Neoepitope B343<br />

Neokortex B6, B38, B81, B97, B105,<br />

B108, B 131, B133, B139, B151, B154,<br />

B522, D 79<br />

±, Assoziationsareale B154<br />

±, Schichtenbau B97, B105, B108<br />

neokortikale Aktivitätsmuster B114<br />

neokortikale Areae, sechsschichtige<br />

Struktur B108<br />

neokortikale Schrittmacherzellen B112<br />

Neomycin, Wirkmechanismus A 395<br />

Neopallium B95, B97<br />

Neopalliumknospe B95<br />

neospinothalamische Bahn B188, B203<br />

Neostigmin B34f<br />

Nephelometrie C75<br />

Nephronanlagen, Differenzierung C459<br />

Nephrone C457, C459, C475<br />

±, distale C459<br />

±, Gesamtlänge C458<br />

±, midkortikale C475<br />

±, oberflächliche C475<br />

±, proximale C 457, C471<br />

± ±, Salzresorptionskapazität C471<br />

±, ZahlC457<br />

Nephropathie A 192<br />

nephrotisches Syndrom C453, C495<br />

Nernst-Gleichung A 210, A235, A 246, B 14,<br />

B32, B35f, C147f


Nernst-Potential A 235<br />

Nernst-Verteilungssatz A 48<br />

Nervcalix B210<br />

Nerve-Growth-Factor-Rezeptor B5<br />

Nerven A 231<br />

±, motorische B533<br />

± ±, inkomplette Läsion B533<br />

±, parasympathische B38<br />

±, periphere A345, A 455, B10<br />

± ±, zelluläre Hüllen B10<br />

±, somatomotorische C431<br />

± ±, Temperaturregulation C431<br />

±, somatosensorische B517<br />

Nervenbahnen C487<br />

±, afferente B65<br />

±, efferente B65<br />

Nervenendigungen C357<br />

±, afferente B210<br />

±, freie B180, B195, B393f, C115, C323<br />

± ±, Haut B393<br />

±, Haarfollikel B393<br />

±, korpuskuläre C323<br />

±, nackte B182<br />

±, nicht-korpuskuläre B195<br />

±, sympathische C192<br />

± ±, Venenwand C192<br />

Nervenentzündung B167<br />

Nervenfaserklassifikation, nach Erlanger<br />

und Gasser B24<br />

±, nach Lloyd und Hunt B24<br />

Nervenfasern, afferente B169, B172,<br />

B187, B312<br />

± ±, Entladungsfrequenz B172<br />

± ±, Faserklassen B187<br />

± ±, rezeptive Felder B312<br />

±, dünne markhaltige B180<br />

±, markhaltige B184<br />

±, marklose B22, B180<br />

± ±, kontinuierliche Fortleitung B22<br />

±, motorische B513<br />

±, myelinisierte A20, B23<br />

±, propriozeptive D 131<br />

±, sympathische C181, C202, C206, C230,<br />

C463<br />

± ±, juxtaglomerulärer Apparat C463<br />

± ±, Venenwand C202<br />

±, thermorezeptive B203<br />

±, vegetative B385, C522<br />

Nervengewebe A 454<br />

Nervenkompression, periphere B478<br />

Nervennetze B61<br />

Nervenstimulation, transkutane elektrische<br />

(TENS) B205<br />

Nervensystem A212, A 364, A415, B3,<br />

B28, B41, B43, B57, B59, B65, C79, C83<br />

±, autonomes (ANS) B92, C103±106, C108,<br />

C115f, C174, D 104, D 139, D 143<br />

± ±, afferenter Anteil C115<br />

± ±, Bronchokonstriktion D 143<br />

± ±, efferenter Anteil C108<br />

± ±, Efferenzen C104<br />

± ±, enterischer Anteil C 103<br />

± ±, Entwicklung aus der Neuralleiste<br />

C104<br />

± ±, Entwicklungsstörungen C105<br />

± ±, Gliederung C103<br />

± ±, Immunsystem D 139<br />

± ±, Neuromodulatoren C105<br />

± ±, Neurotransmitter C105<br />

± ±, parasympathischer Anteil C103<br />

± ±, peripheres C103±105<br />

± ±, Ganglien C104<br />

± ±, sensible Neurone C105<br />

± ±, Rezeptoren C106<br />

± ±, Steuerung C116<br />

± ±, Stresssituationen C103<br />

± ±, sympathischer Anteil C103<br />

± ±, Synapsenmorphologie C105<br />

± ±, Transmitter C106<br />

± ±, zentraler Anteil C103, C116<br />

±, embryonales B54<br />

± ±, Wirkung von Opiaten B206<br />

±, enterisches (ENS) B206, C107, C109,<br />

C336f, C355, C382f<br />

± ±, extrinsische und intrinsische<br />

Innervation C107<br />

± ±, exzitatorisches Neurone C107<br />

± ±, Motoneurone C 109<br />

±, Gliederung B65<br />

±, Krankheiten B57<br />

±, Ontogenese B59<br />

±, parasympathisches C104<br />

± ±, cholinerge Neurone C104<br />

±, peripheres (PNS) B3, B11, B65, B178,<br />

B202, B532<br />

±, peripheres autonomes B54<br />

±, peripheres sympathisches B 55<br />

±, Phylogenese B59<br />

±, somatisches B65, C116<br />

± ±, Steuerung C116<br />

±, sympathisches C104, C119, C182, C218,<br />

C401, C403f, C406, C431<br />

± ±, catecholaminerge Zellen C104<br />

± ±, Durchblutungsregulation C218<br />

± ±, Stimulation C119<br />

± ±, Temperaturregulation C431<br />

±, synaptische Signalübertragung B28<br />

±, vegetatives B65, C103, C267, C348,<br />

C356, C382, D 15<br />

±, Verletzungen B41<br />

±, Zelltypen B3<br />

±, zentrales (ZNS) A 345, A 437, B3, B6,<br />

B11, B49, B51, B55, B65, B82, B167,<br />

B173, B178, B196, B204, B532, C103,<br />

C108, C115, C189, C494<br />

± ±, Förderung der Wahrnehmung B178<br />

± ±, Glutamat B51<br />

± ±, Läsionen B 204, B532<br />

± ±, lebensbedrohliche Volumenänderung<br />

C494<br />

± ±, radiale Glia B9<br />

± ±, Ranvier-Schnürringe B11<br />

± ±, Rezeptoren B49<br />

± ±, synaptische Übertragung B 49<br />

± ±, viszerale Afferenzen C115<br />

Nerventod, ontologischer B64<br />

± ±, Regulation B64<br />

Nervenwachstumsfaktoren (NGFs) A 424,<br />

A 447, B10, B64, B193, B196<br />

Nervenwurzeln, Erkrankungen peripherer<br />

Nerven B200<br />

±, Verletzungen B200<br />

Nervenzellaggregate, aktive B114<br />

± ±, Lokalisation B 114<br />

Nervenzellen A 105, A 198, A 249, A 345,<br />

A 377, A 445, A 464, A469, A 473, A488,<br />

A 535, A 538, B3, B15, B54, B173, B487,<br />

C441<br />

±, Apoptose A105<br />

±, axotomierte B10<br />

±, Calcitonin-CCRP-Gen A 377<br />

±, Glucoseaufnahme A 249<br />

±, Mangelversorgung A345<br />

±, Membranpotential A 198<br />

±, Membranpotentialänderungen B15<br />

±, synaptische Hemmung B54<br />

±, Untergang A 538<br />

±, Verschaltung B173<br />

±, Wachstumskolben A 464<br />

Nerv-Muskel-System B513<br />

Nerv-Muskel-Verknüpfung B422<br />

±, Aufrechterhaltung B422<br />

Nervonsäure A217, A 225<br />

Nervosität D 121<br />

Nervus B66<br />

N. abducens (VI) B77f, B83, B253±255,<br />

B267, B295, B494, B498<br />

±, Verlauf B83<br />

±, Versorgungsgebiet B83<br />

N. accessorius (XI) B71, B77f, B86, B88,<br />

B457f, B464, B494, B504, B 506<br />

±, Faserqualitäten B88<br />

±, Läsion B458<br />

±, Radix cranialis B86<br />

±, Radix spinalis B86<br />

±, Verlauf B86, B88<br />

±, Versorgungsgebiet B86<br />

N. acusticus B214<br />

N. alveolaris inferior B83f, B496, B498,<br />

B501, C 334<br />

±, Verlauf B83<br />

±, Versorgungsgebiet B83<br />

N. auricularis magnus B70f<br />

N. auricularis posterior B85, B495<br />

N. auriculotemporalis B83f, B228, B495f,<br />

B500, B 508, C324, C327<br />

N. axillaris B69, B72, B461f, B464<br />

N. buccalis B83f, B500<br />

N. canalis pterygoidei B496<br />

Nn. cardiaci C134, C223<br />

N. cardiacus inferior C174<br />

N. cardiacus medius C174<br />

N. cardiacus superior C174<br />

Nn. carotici C324<br />

N. carotis internus B506<br />

Nn. cervicales B411, C331, C 335f<br />

N. chorda tympani B85<br />

Nn. ciliares B258, B267<br />

Nn. ciliares breves B264, B267, B498,<br />

C114<br />

Nn. ciliares longi B84, B498<br />

Nn. clunium mediales B75<br />

Nn. clunium medii B69<br />

Nn. clunium superiores B69<br />

N. coccygeus B66f<br />

N. cochlearis B208, B230, B232<br />

N. cutaneus antebrachii lateralis B69,<br />

B73<br />

N. cutaneus antebrachii medialis B69,<br />

B71f<br />

N. cutaneus antebrachii posterior B69,<br />

B71<br />

N. cutaneus brachii lateralis B73<br />

N. cutaneus brachii lateralis inferior B69,<br />

B71<br />

N. cutaneus brachii lateralis superior B69<br />

N. cutaneus brachii medialis B69, B71f<br />

N. cutaneus brachii posterior B71<br />

N. cutaneus dorsalis intermedius B76<br />

N. cutaneus dorsalis medialis B76<br />

N. cutaneus femoris lateralis B69, B 74f,<br />

C309<br />

±, Verlauf B75<br />

±, Versorgungsgebiet B75<br />

N. cutaneus femoris posterior B69, B74f<br />

±, Verlauf B75<br />

±, Versorgungsgebiet B75<br />

N. cutaneus perforans B75<br />

±, Verlauf B75<br />

±, Versorgungsgebiet B75<br />

N. cutaneus surae lateralis B76<br />

±, Verlauf B76<br />

±, Versorgungsgebiet B76<br />

Nn. depressores sinister und dexter<br />

B179<br />

Nn. digitales palmares communes B69<br />

N. dorsalis clitoridis B75, C549<br />

N. dorsalis penis B75, C529<br />

N. dorsalis scapulae B71, B457f<br />

Nn. erigentes C529f, C554<br />

Nn. ethmoidales C237, C239<br />

N. ethmoidalis anterior B498<br />

N. ethmoidalis inferior B84<br />

N. ethmoidalis posterior B84, B498<br />

N. facialis (VII) B77f, B82f, B85, B228,<br />

B255, B 259f, B310f, B489, B494±496,<br />

B499±502, C104, C108f, C321, C324,<br />

C327, C 330f, C335<br />

±, Faserqualitäten B85<br />

±, Parese B259<br />

±, Verlauf B83, B85<br />

±, Versorgungsgebiet B83<br />

N. femoralis B69, B74f, B421, B431,<br />

B434, B 439, B441, C297, C314<br />

±, Verlauf B75<br />

±, Versorgungsgebiet B75<br />

337


338<br />

N. fibularis B443, B449<br />

N. fibularis communis B69, B74, B441,<br />

B453<br />

N. fibularis profundus B69, B74, B76,<br />

B449, B452f<br />

±, Verlauf B76<br />

±, Versorgungsgebiet B76<br />

N. fibularis superficialis B69, B 74, B76,<br />

B450, B453<br />

±, Verlauf B76<br />

±, Versorgungsgebiet B76<br />

N. frontalis B83f, B253, B255, B498<br />

±, Verlauf B83<br />

±, Versorgungsgebiet B83<br />

N. genitofemoralis B69, B74f, C309, C523<br />

±, Ramus femoralis B75<br />

±, Ramus genitalis B75<br />

N. glossopharyngeus (IX) B77f, B82,<br />

B85f, B179, B228, B310f, B489, B494,<br />

B506, C104, C108f, C115f, C119f, C219,<br />

C241f, C286, C 321, C323, C327, C335f<br />

±, Faserqualitäten B86<br />

±, Verlauf B85<br />

±, Versorgungsgebiet B85<br />

N. gluteus inferior B74f, B430f, B434<br />

±, Verlauf B75<br />

±, Versorgungsgebiet B75<br />

N. gluteus superior B74f, B429, B431,<br />

B434<br />

±, Verlauf B75<br />

±, Versorgungsgebiet B75<br />

N. hypogastricus C114, C121, C311f<br />

N. hypoglossus (XII) B70, B77f, B86, B88,<br />

B491, B494, B504, B506, C116, C323,<br />

C335f<br />

±, Verlauf B86, B88<br />

±, Versorgungsgebiet B86<br />

N. iliohypogastricus B69, B74f, C308f<br />

±, Verlauf B75<br />

±, Versorgungsgebiet B75<br />

N. ilioinguinalis B69, B74f, C308f<br />

±, Verlauf B75<br />

±, Versorgungsgebiet B75<br />

N. infraorbitalis B83f, B253f, B496f,<br />

B500, C333<br />

N. infratrochlearis B83f, B254, B500<br />

Nn. intercostales B73, B410, C128, C254<br />

±, Verlauf B73<br />

±, Versorgungsgebiet B73<br />

Nn. intercostales externi C285<br />

N. intercostobrachialis B69<br />

N. intermedius B77f, B83, B85, B255,<br />

B493, B495, C114, C321, C323<br />

N. interosseus antebrachii anterior B71<br />

N. interosseus palmaris B478<br />

N. interosseus posterior B73<br />

N. ischiadicus B74±76, B429±431, B433f,<br />

B440f, B453<br />

±, Fibularisanteil B 76<br />

±, Tibialisanteil B76<br />

±, Verlauf B75f<br />

±, Versorgungsgebiet B75f<br />

Nn. labiales C549<br />

N. lacrimalis B83f, B253, B255, B498<br />

±, Verlauf B83<br />

±, Versorgungsgebiet B83<br />

N. laryngeus inferior B87, B506, B509<br />

N. laryngeus recurrens B87, B248f, B504,<br />

B506, B509, C87, C134±136, C336, C338<br />

N. laryngeus recurrens dexter B86<br />

±, Verlauf B86<br />

±, Versorgungsgebiet B86<br />

N. laryngeus recurrens sinister B86<br />

±, Verlauf B86<br />

±, Versorgungsgebiet B86<br />

N. laryngeus superior B86f, B248f, B506,<br />

C240, C242f, C 336, C338<br />

±, Verlauf B86<br />

±, Versorgungsgebiet B86<br />

N. lingualis B83f, B310, B496, B501,<br />

C323, C327, C334<br />

±, Verlauf B83<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Versorgungsgebiet B83<br />

N. m. obturatorii interni, Verlauf B76<br />

±, Versorgungsgebiet B76<br />

N. mandibularis (V 3) B83f, B228, B489,<br />

B494f, B498f, C121, C327, C330, C334<br />

±, Verlauf B83f<br />

±, Versorgungsgebiet B83f<br />

N. massetericus B84, C330<br />

N. maxillaris (V2) B83f, B494, B498,<br />

C237f, C333<br />

±, Rami nasales C237<br />

±, Verlauf B83f<br />

±, Versorgungsgebiet B83f<br />

N. medianus B69, B71f, B478±480, B482,<br />

B484<br />

±, Lähmung B484<br />

±, Verlauf B71f<br />

±, Versorgungsgebiet B71f, B484<br />

N. mentalis B83f, B498, B500<br />

N. musculocutaneus B69, B72f, B458,<br />

B463, B468, B478<br />

N. mylohyoideus B83f, B496, B501, C330,<br />

C336<br />

Nn. nasales posteriores C239<br />

N. nasociliaris B82±84, B253, B255, B295,<br />

B498, C239<br />

±, Verlauf B83<br />

±, Versorgungsgebiet B83<br />

Nn. nasopalatini B496<br />

N. nasopalatinus B84, C333<br />

N. obturatorius B69, B74f, B431, B433f,<br />

C300, C311, C314<br />

±, Ramus anterior B75<br />

±, Ramus posterior B75<br />

±, Verlauf B75<br />

±, Versorgungsgebiet B75<br />

N. occipitalis major B69, B71<br />

N. occipitalis minor B69±71, B406<br />

N. oculomotorius (III) B77f, B82,<br />

B253±255, B 264, B295, B494, B498,<br />

C104,C108f<br />

±, Ausfall B 296<br />

±, Faserqualitäten B82<br />

±, Verlauf B82<br />

±, Versorgungsgebiet B82<br />

N. olfactorius (I) B78, B82, B301f, B304,<br />

C238<br />

N. ophthalmicus (V 1) B82±84, B254f,<br />

B260, B267, B491, B494, B498, C237,<br />

C239<br />

±, Verlauf B83f<br />

±, Versorgungsgebiet B83f<br />

N. opticus (II) A212, B77f, B82, B114,<br />

B253f, B256f, B264, B274, B276, B278f,<br />

B284, B287, B295f, B497<br />

±, afferente Axone B278<br />

±, Fasertypen B278<br />

±, Histologie B279<br />

±, Kreuzung der nasalen Fasern B278<br />

±, Läsion B284<br />

Nn. palatini B83f, C324<br />

Nn. palatini minores B84, B497<br />

N. palatinus major B84, B496, C238, C333<br />

Nn. pectorales B458, B463<br />

N. pectoralis lateralis B71f<br />

N. pectoralis medialis B71f<br />

Nn. pelvini C114<br />

Nn. perineales C549<br />

N. peroneus s. N. fibularis<br />

N. petrosus major B84f, B494, C324<br />

N. petrosus minor B86, B494, B496, C324<br />

N. petrosus profundus B85, C324<br />

Nn. phrenici accessorii B72<br />

N. phrenicus B70±72, B219, B421, B504,<br />

B506, B509, C119, C125f, C 128±130,<br />

C134±137, C 143, C254, C285, C364<br />

±, Ramus phrenicoabdominalis C129f<br />

±, Verlauf C137<br />

N. plantaris lateralis B69, B74, B76, B452,<br />

B454<br />

±, Verlauf B76<br />

±, Versorgungsgebiet B76<br />

N. plantaris medialis B69, B74, B76,<br />

B452f<br />

±, Verlauf B76<br />

±, Versorgungsgebiet B76<br />

Nn. pterygoidei laterales B84<br />

N. pterygoideus B228<br />

N. pterygoideus lateralis C330<br />

N. pterygoideus medialis C330<br />

N. pudendus B74f, B431, C121f, C300,<br />

C312, C 314, C487, C530, C549<br />

±, Ramus profundus B75<br />

±, Ramus superficialis B75<br />

±, Verlauf B75<br />

±, Versorgungsgebiet B75<br />

N. radialis B69, B71f, B468f, B478, B484<br />

±, Kompressionssyndrom B469<br />

±, Lähmung B484<br />

±, Verlauf B72<br />

±, Versorgungsgebiet B71f, B484<br />

Nn. rectales inferiores B75<br />

N. recurrens C128, C132, C174<br />

N. saphenus B69, B75<br />

±, Verlauf B75<br />

±, Versorgungsgebiet B75<br />

N. spinalis C104<br />

Nn. splanchnici C107, C115, C129f, C132,<br />

C135, C 137, C309, C364<br />

±, Verlauf C137<br />

Nn. splanchnici pelvini C114, C121f,<br />

C311, C 487, C549<br />

Nn. splanchnici sacrales C114, C121,<br />

C312<br />

N. splanchnicus major C109, C 128, C136<br />

N. splanchnicus minor C108f, C128, C455<br />

N. stapedius B85, B228<br />

N. statoacusticus B214<br />

N. subclavius B71f, B458<br />

N. subcostalis B 73±75, C308<br />

±, Verlauf B75<br />

±, Versorgungsgebiet B75<br />

N. suboccipitalis B71<br />

N. subscapularis B461<br />

Nn. supraclaviculares B69±71<br />

N. supraorbitalis B83f, B254, B500<br />

N. suprascapularis B 72, B455f, B461f<br />

±, Kompressionssystem B462<br />

N. supratrochlearis B83, B254, B500<br />

N. suralis B69, B76<br />

±, Verlauf B76<br />

±, Versorgungsgebiet B76<br />

N. sympathicus C174<br />

Nn. temporales profundi B84, C330<br />

N. terminalis B302<br />

N. thoracicus longus B71f, B457f<br />

±, Kompression B458<br />

N. thoracodorsalis B463<br />

N. tibialis B76, B441, B450, B453<br />

±, Verlauf B76<br />

±, Versorgungsgebiet B76<br />

N. transversus colli B69±71<br />

N. trigeminus (V) B77f, B82±84, B187f,<br />

B196, B 200f, B228, B255, B307, B310,<br />

B489, B 494f, C321, C323, C331, C335,<br />

C430<br />

±, Faserqualitäten B83<br />

±, Geruchswahrnehmung B307<br />

±, Hauptäste B84<br />

±, nozizeptive Afferenzen B201<br />

±, sensorischer Hautkern B188<br />

±, Trennung nach Modalität B187<br />

±, Verlauf B83f<br />

±, Versorgungsgebiet B83f<br />

N. trochlearis (IV) B77f, B82f, B253f,<br />

B494, B 498<br />

±, Verlauf B82f<br />

±, Versorgungsgebiet B83<br />

N. tympanicus B84, B86, B228, C327<br />

N. ulnaris B71±73, B466, B479f, B482,<br />

B484<br />

±, Lähmung B484<br />

±, Verlauf B72f<br />

±, Versorgungsgebiet B72f, B484


N. vagus (X) B5, B77f, B85±88, B179,<br />

B219, B228, B248, B310f, B489, B494f,<br />

B504, B506, B508f, C87, C 107±109,<br />

C114±116, C118f, C127±129, C132,<br />

C134±136, C153f, C174f, C219f, C223,<br />

C242, C281, C286, C306, C321, C323,<br />

C335f, C338, C 340, C344, C346, C354,<br />

C380<br />

±, Faserqualitäten B86f<br />

±, Rami bronchiales C132<br />

±, Rami cardiaci C174<br />

±, Verlauf B86f, C 136<br />

±, VersorgungsgebietB86<br />

N. vagus dexter B87<br />

N. vagus sinister B87<br />

N. vertebralis B506<br />

N. vestibularis B208, B214, B526<br />

N. vestibulocochlearis (VIII) B77f, B83,<br />

B85, B214, B227f, B232, B 494<br />

N. vomeronasalis B302<br />

N. zygomaticus B83f, B253, B496, B498<br />

NES (nuclear exportsignal) s. Kernexportsignal<br />

NET1 B56<br />

Netrine B63<br />

Nettofiltration C215, C 232<br />

Nettoresorption C215<br />

Netz, terminales A467f<br />

Netzhaut B4, B9, B156, B168, B255f,<br />

B258, B261, B265, B270±272, B274±276,<br />

B278f<br />

±, Aufbau B272<br />

±, Auflösung in der Peripherie B274<br />

±, Blutversorgung B278<br />

±, Gefäûmuster B275<br />

±, Gliazellen B 278<br />

±, inverse B 275<br />

±, makroskopischer Aufbau B271<br />

±, Neuronentypen B272<br />

±, Quotientenbildung B276<br />

±, Summenpotential-Ableitungen B 278<br />

±, ÜberlebenszeitB278<br />

±, Versorgung B258<br />

±, vorgeschobener Hirnteil B270<br />

Netzhautabbild, Gröûe D 43<br />

Netzhautablösungen B261, B278<br />

Netzhautareale, korrespondierende<br />

B292f<br />

Netzhautbild B262, B268, B297<br />

±, Erzeugung B 262<br />

±, Stabilisierung B296f<br />

Netzhautbildgröûe B263<br />

Netzhauteinrisse B261<br />

Netzhautgefäûe, Inspektion B270<br />

Netzhautgrube B275<br />

Netzwerk bildende Kollagene B334f<br />

Netzwerkarchitektur, synaptische B135<br />

Netzwerke, assoziative D 59f, D 63<br />

±, neuronale B51, B173, D 52<br />

±, soziale D 90<br />

Netzwerkkollagene B338<br />

Neubewertung D 72<br />

Neubildungen, bösartige D 100<br />

Neuerkrankungsrate D 185<br />

Neugeborenenerythroblastose C14<br />

Neugeborenenhypothyreose C89<br />

Neugeborenenikterus C567<br />

Neugeborenes A 199, C141, C431, C566f<br />

±, Ausgleich der Wärmebilanz C431<br />

±, Auskühlung C431<br />

±, autonome Temperaturregulation C431<br />

±, Herzfehler C141<br />

±, thermogeninvermittelte Wärmbildung<br />

A 199<br />

±, Umstellungsreaktionen C566f<br />

Neugierverhalten D 81<br />

NeuheitD 46<br />

Neukapillarisierung, Muskulatur C187<br />

Neukartierung D133<br />

Neuralgie D 127<br />

±, postherpetische B200<br />

Neuralgien B200<br />

Neuralinduktion C581<br />

Neuralleiste B10, B62, B487, C87, C90,<br />

C104f<br />

±, sakrale C104<br />

±, thorakolumbale C104<br />

Neuralleistenzellen B61±63, B65, C589<br />

±, Derivate C590<br />

±, kraniale B361<br />

±, molekulare Steuerung B62<br />

±, Wanderung C590<br />

Neuralplatte B59<br />

Neuralrinne B59f, B209, C126<br />

±, Verschluss B60<br />

Neuralrohr B7, B9, B59±61, B63, B227,<br />

B256, B344, B349f, B397f, C104, C126,<br />

C296<br />

±, dorsales B61<br />

±, Entwicklung B60<br />

±, rostrokaudale Gliederung B60<br />

±, ventrales B61<br />

±, ventrodorsale Organisation B61<br />

Neuralrohrdefekte C394<br />

Neuraminidasen A 276<br />

Neureguline B 64<br />

NeuritB3<br />

Neuritis C412<br />

±, allergische B167<br />

±, vestibuläre B222<br />

± ±, Drehschwindel B222<br />

Neuroadaptation B148f<br />

±, SuchtB149<br />

neuroaktive Gase, Diffusion B42<br />

neuroaktive Peptide B 39<br />

Neurobiologie, kognitive B153±155<br />

±, Methoden B154<br />

Neurocan B343<br />

Neurocranium B487f, B490<br />

Neurodegeneration B54<br />

neurodegenerative Erkrankungen A477,<br />

A 488, B10, B130, B309<br />

±, Hyposmie B309<br />

Neuroektoderm B60, B255, B349<br />

±, Induktion B60<br />

neuroendokrine chromaffine Zellen B62<br />

±, Nebennierenmark C104<br />

neuroendokrine Hormone, a-Amidierung<br />

C411<br />

neuroendokrine Reaktionen C431<br />

neuroendokrine Regelkreise, Appetit<br />

C403<br />

±, Stoffwechsel C403<br />

neuroendokrine Zellen B55, B62, B391,<br />

C81, C83, C95, C243, C526<br />

neuroendokrines System, diffuses (DNES)<br />

C95<br />

± ±, peripherer Anteil C95<br />

± ±, Zelltypen C95<br />

± ±, zentraler Anteil C 95<br />

neuroepitheliale Körperchen C244<br />

Neuroepithelzellen B3, B9, B62<br />

±, teilungsfähige B110<br />

Neurofibrillen A 488<br />

Neurofibromatose A337, B232<br />

Neurofilamente A474, B3, B5f<br />

Neurofilamentproteine A473f, B391<br />

neurogene Aktivität B 384<br />

neurogene Entzündungen B199f<br />

neurogene Muskeldystrophie B381<br />

neurogene Schmerzen B200<br />

neurogene Spontanaktivität C111<br />

neurogener Tonus B384<br />

Neurogenin B59<br />

Neurogeninfamilie B209<br />

Neurogenin-Gene C375<br />

neurogliäre Kommunikation B8<br />

neurohypophysäre Hormone B39<br />

Neurohypophyse B9, B39, C81, C83±85,<br />

C224, C474, C483<br />

Neuroimaging B154<br />

neuroinsulärer Komplex C 94<br />

Neurokine B64<br />

Neurokinin B199<br />

Neurokinin A B200f<br />

Neurokinin-1-(NK-1-)Rezeptor B199<br />

Neuroleptika B57, B92<br />

neurologische Bewegungsstörungen<br />

B511<br />

neurologische Diagnostik, Okulomotorik<br />

B78<br />

neurologische Erkrankungen B13, B46,<br />

B101, B 485<br />

±, Muskelausfälle B485<br />

±, Myelin B13<br />

±, Pathogenese B46<br />

neurologische Funktionsstörungen A276<br />

±, Lipidspeicherkrankheiten A 276<br />

neurologische Störungen C394, C416<br />

Neuromodulatoren B37±39, B42, B216,<br />

C105±107<br />

±, ANS C105<br />

±, Definition B38<br />

±, Rezeptoren B42<br />

±, vestibuläre Neurone B216<br />

±, Wirkungen C107<br />

neuromuskuläre Degeneration A 455<br />

neuromuskuläre Endplatte A243, B33,<br />

B44, B64<br />

±, Erregungsübertragung A 243<br />

neuromuskuläre ErregbarkeitC502<br />

neuromuskuläre Koordination, Verbesserung<br />

C446<br />

neuromuskuläre Synapsen B28, B30f,<br />

B33±35, B 38, B46, B49, B64, B347<br />

±, BesonderheitB 33<br />

±, Blockade B46<br />

±, Pathophysiologie B35<br />

±, Schema B30<br />

±, Struktur B31<br />

neuronale Antwortcharakteristiken,<br />

zentrales auditorisches System B 241<br />

neuronale Ceroidlipofuszinose A213<br />

±, autosomal-rezessive Vererbung A 213<br />

neuronale Ensembles B133<br />

neuronale Migration B110f<br />

neuronale Migrationsstörungen B111<br />

neuronale Muskelatrophie A 455<br />

neuronale Netzwerke B51, B173, D 52<br />

neuronale Plastizität D 132, D165<br />

±, Schmerzsystem D131<br />

neuronale Repräsentationen von<br />

Sinnesreizen D 46<br />

neuronale Verbindungen, Demaskierung<br />

B534<br />

neuronale Vorläuferzellen B59, B110<br />

neuronale Zellen A 469, A 483, A 562<br />

±, Apoptose A 483<br />

±, Untergang A469<br />

neuronaler Reifezustand D 80<br />

Neurone A426, A 474, A485, B3±10,<br />

B13±16, B 18, B22, B28, B39, B41, B49,<br />

B51, B54, B63±65, B111, B157, B282,<br />

B286, B 346, C411<br />

±, Aktionspotential B16<br />

±, aktive Zone B5<br />

±, antizipatorisches Verhalten B157<br />

±, auditorische B209<br />

±, aufmerksamkeitsgesteuerte B286<br />

±, binaurale B241f<br />

± ±, LSO B242<br />

± ±, SOC B241<br />

±, binokular erregbare B292<br />

±, bipolare B6<br />

±, cerebelläre B511<br />

± ±, Degeneration B511<br />

±, chemorezeptive C117<br />

±, cholinerge B 41, C103f<br />

± ±, parasympathisches Nervensystem<br />

C104<br />

±, disparitätsselektive B293<br />

±, dopaminerge B37, B54f, B61, B79<br />

± ±, Substantia nigra B55, B79<br />

± ±, VerlustB54<br />

±, dritte B187<br />

±, dynorphinerge B205<br />

339


340<br />

± ±, Substantia gelatinosa B205<br />

±, Eingänge B49<br />

±, Endorphin produzierende B205<br />

± ±, PAG B205<br />

±, Energiequellen B8<br />

±, Energieversorgung B7<br />

±, enkephalinerge B205<br />

± ±, Substantia gelatinosa B205<br />

±, enterische C107, C109<br />

±, erste B187<br />

±, exspiratorische C285f<br />

±, exzitatorische C107<br />

± ±, enterisches Nervensystem C107<br />

±, Fortsatzbaum B6<br />

±, Gesamtzahl B5<br />

±, glutamaterge B149<br />

±, Glycogen A 157<br />

±, Grundbauplan B3<br />

±, histaminerge B38<br />

±, Hormon bildende parvozelluläre C83<br />

±, hypothalamische thermoregulatorische<br />

C230<br />

± ±, Sympathikotonus C230<br />

±, inspiratorische C222, C285f<br />

±, kardiovaskuläre C117<br />

±, kortikale B281±283<br />

± ±, Längenspezifität B281<br />

± ±, Orientierungsspezifität B281<br />

± ±, Richtungsspezifität B281<br />

±, LDH-Isoenzyme A 171<br />

±, limbische B206<br />

± ±, Wirkung von Opiaten B206<br />

±, magnozelluläre C83, C85<br />

±, Migration B63<br />

±, monaurale B241<br />

± ±, VCN B241<br />

±, monoaminerge B 38, B54<br />

±, morphologische Grundtypen B4<br />

±, multimodale B199, B201<br />

±, multipolare B6<br />

±, noradrenerge B41, B56, B149<br />

±, nozizeptive B46, B203<br />

± ±, konvergente Verschaltung B203<br />

±, nozizeptiv-spezifische B201<br />

± ±, WDR-Neurone (wide dynamic range)<br />

B200f<br />

±, Organellen B3<br />

±, Orientierungsspezifität B282f<br />

±, parasympathische C105, C107, C118<br />

± ±, cholinerge C105<br />

±, parasympathische vasodilatatorische<br />

C106f<br />

±, parvozelluläre C118<br />

±, periglomeruläre B303<br />

±, periphere B62<br />

±, postganglionäre C103, C109<br />

± ±, sakraler Parasympathicus C109<br />

±, postganglionäre parasympathische<br />

C109, C111<br />

± ±, Erfolgsorgane C111<br />

± ±, Konvergenz C111<br />

± ±, Lokalisation C109<br />

±, postganglionäre sympathische C108,<br />

C111<br />

± ±, Erfolgsorgane C111<br />

±, postinspiratorische C285<br />

±, postmitotische B63<br />

±, postsynaptische B4<br />

±, präganglionäre C103, C108<br />

± ±, Parasympathikus C108<br />

± ±, Sympathikus C108<br />

± ±, Viszeromotorik C108<br />

±, präsynaptische B4<br />

±, präsynaptischer und postsynaptischer<br />

Abschnitt B5<br />

±, pseudounipolare C115<br />

±, relative Permeabilität B14<br />

±, respiratorische C284<br />

±, retinale B272<br />

± ±, Verschaltung B272<br />

±, retinotektale B64<br />

±, Ruhepotential B13<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Ruhezustand B 13<br />

±, sensible C 105<br />

± ±, peripheres ANS C105<br />

±, sensorische B173<br />

± ±, Reizung B173<br />

±, serotonerge B61, C118<br />

±, Signalübertragung B4<br />

±, Silberfärbung B3<br />

±, somatosensorische B169<br />

± ±, Ganglion trigeminale B169<br />

± ±, Spinalganglien B169<br />

± ±, Zellkörper B169<br />

±, spinale B518<br />

±, sympathische C105, C107<br />

± ±, cholinerge C105<br />

± ±, noradrenerge C105<br />

± ±, Schweiûdrüsen C107<br />

±, Synapsen B5<br />

±, temperaturempfindliche B183<br />

±, Überlebensfaktor B8<br />

±, Ultrastruktur B3<br />

±, unipolare B6<br />

± ±, Photorezeptoren B6<br />

± ±, Riechsinneszellen B6<br />

±, unreife B110<br />

±, vegetative C439<br />

± ±, zentrale Mitinnervation C439<br />

±, vestibuläre B209, B211, B216<br />

± ±, Neuromodulatoren B216<br />

± ±, Ruheaktivität B211<br />

± ±, Transmitter B216<br />

±, viszeromotorische C103<br />

±, viszerosensible C103, C111, C115<br />

± ±, Lokalisation C 115<br />

±, Vorläuferzellen B9, B63<br />

±, Zellkörper B10, B65<br />

±, Zelltod B54<br />

±, Zellzyklus B63<br />

±, zentrale B49, B169<br />

± ±, Innervation B49<br />

± ±, rezeptive Felder B169<br />

±, Zielfindung B64<br />

±, zweite B187<br />

Neuronenpopulationen B 188<br />

Neuronensäulen, modalitätsspezifische<br />

B190<br />

Neuronentypen B6<br />

Neuronenverbände, Divergenz D 49<br />

±, funktionelle Merkmale B154<br />

±, Konvergenz D 49<br />

neuronsensorische Schäden B246<br />

Neuropathie, diabetische B201<br />

±, funikuläre C394<br />

Neuropathien C96, C395, C412, D 144<br />

±, heriditäre sensorische B193<br />

±, periphere A 135, A192, C394<br />

neuropathische Schmerzen B201, D 127<br />

neuropathische Störungen C414<br />

Neuropeptid U (NPY) B40, B142f, C106f,<br />

C174, C218, C357, C403f<br />

±, Freisetzungsreiz C357<br />

±, Funktion C404<br />

±, Syntheseort C357<br />

±, Wirkungen C107, C174<br />

Neuropeptide A417, A 444, B38±41, B134,<br />

B188, B197, B199±201, B205, C93, C103,<br />

C107±109, C 357, C401, C403, D 123<br />

±, Abbau B41<br />

±, Abgabe B 39<br />

±, Abkürzungen B40<br />

±, anti-inflammatorische B199<br />

±, Gastrointestinaltrakt C357<br />

±, Hormonwirkung B39<br />

±, pro-inflammatorische B199<br />

±, Speicherung B39<br />

±, Synthese B39<br />

±, Transport B39<br />

±, vasoaktive B180<br />

Neuropeptidfamilien B40<br />

Neuropeptidrezeptoren B47<br />

Neuropeptidvorläufer B39f<br />

±, Prozessierung B39<br />

Neuropharmaka, ionotrope GABA A-Rezeptoren<br />

B45<br />

Neurophile C10<br />

Neurophysin C85<br />

Neuropilknäuel B 302<br />

Neuropoiese B62<br />

Neuroporus B60<br />

Neuropsychologie D 10<br />

neuropsychologische Rehabilitation D 148<br />

neuropsychologische Tests D 29, D 121,<br />

D149<br />

Neurosekretgranula B39<br />

Neurosekretion B324<br />

neurosekretorische Kerne B93<br />

neurosekretorische Vesikel C85<br />

neurosekretorische Zellen, mechanosensitive<br />

Kationenkanäle C493<br />

Neurotensin C347, C354, C357, C364,<br />

C403<br />

±, Freisetzungsreiz C357<br />

±, Hauptwirkung C357<br />

±, Syntheseort C357<br />

Neurotensine B40<br />

neurotische Angst D16<br />

neurotische Symptome D17<br />

neurotischer Konflikt D 69<br />

Neurotizismus D76f, D 177<br />

±, Erblichkeit D 76<br />

±, Messung D 77<br />

Neurotoxine A 528, B32<br />

neurotoxische Stimuli A 364<br />

Neurotransmission, cholinerge B 34<br />

Neurotransmitter A231, A 250, A289,<br />

A294, A 299, A398, A 417, A426, B8,<br />

B31, B37, B41f, B55, B372, B386, C83,<br />

C104±106, C354, C552, D 12, D 123,<br />

D139<br />

±, ANS C105<br />

±, ausgeschüttete Menge B37<br />

±, Definition B37<br />

±, niedermolekulare B38f<br />

± ±, Strukturformeln B38<br />

±, Rezeptoren B42<br />

±, Transportproteine B41<br />

Neurotransmitterfreisetzung B385<br />

Neurotransmitterkonzentrationen C447<br />

Neurotransmittermetaboliten D 122<br />

Neurotransmitterrezeptoren B35, B48<br />

±, Ankerproteine B48<br />

Neurotransmittertransport A470<br />

neurotrophe Faktoren B64<br />

Neurotrophine B43, B63±65, B196<br />

neurovegetative Störungen C 119<br />

neutrale Faser A9<br />

Neutralfette A 232<br />

Neutralisationsreaktion A49<br />

Neutralität, affektive D110<br />

Neutral-Null-Methode B405<br />

Neutral-Null-Stellung B405, B460, B465,<br />

B471<br />

Neutronen A 11, A 32<br />

Neutronenaktivierung C399<br />

Neutropenie A 147, C395<br />

Neutrophile C9, C73<br />

±, segmentkernige C8, C18<br />

neutrophile Granulocyten C10, C18f,<br />

C31, C33, C35, C67, C267<br />

±, anaerobe Glycolyse C18<br />

±, Kernfasern C18<br />

±, Lebenszyklus C18<br />

±, Phagocytose C18f<br />

±, Struktur C18<br />

±, Wasserstoffperoxid A 212<br />

neutrophile Leukocyten C572<br />

Neutrophilenpopulation, Linksverschiebung<br />

C18f<br />

Newton, I. A3, A6<br />

Newton sche Axiome A 6<br />

Nexine A 471<br />

Nexus A 453, B12, B317, B371, C105,<br />

C146f, C368, C376, C466<br />

NF1-Gen A337


±, SINE-Insertionen A337<br />

NFAT (nuclear factor of activated T cells)<br />

A 365, A 443<br />

NF-kBA 366f, A370, A 523<br />

±, HIV-Provirus A 367<br />

±, Untereinheiten A367<br />

NF-kB-Deregulation A367<br />

NF-kB-Transkriptionsfaktor A 367<br />

N-gebundene Kohlenhydratseitenketten<br />

A 409, A 411<br />

±, Biogenese A 411<br />

±, Struktur A 411<br />

N-gebundene Oligosaccharide A414f<br />

±, Modifikation A 414<br />

N-gekoppelte Zuckereste A110<br />

NGF (nerve growth factor) A 424, A485,<br />

B64, B193, B196, B391, C329<br />

N-glycosidische Bindung A 155f, A299,<br />

A 302, A 304, A 314<br />

±, in Nucleotiden A 155<br />

b-N-glycosidische Bindungen A 295<br />

NHE (Na + ,H + exchanger) s. Na + -H + -<br />

Austauscher<br />

Niacin A 137, C394, C397, C413f<br />

±, Bedarf C413<br />

±, biologische Aufgaben C413<br />

±, Chemie C413<br />

±, empfohlene Zufuhr C394<br />

±, Funktion C394<br />

±, Mangelsymptome C394<br />

±, Resorption C 413<br />

±, toxischer Bereich C394<br />

±, Überdosierung C414<br />

±, Vorkommen C394, C413<br />

Niacinmangel C412f<br />

±, Symptome C413f<br />

Ni-Affinitätssäule A 113<br />

Nichtbenutzen, erlerntes D136, D 148<br />

Nicht-Eisen-Hämprotein C361<br />

Nicht-Häm-Eisenproteine A176<br />

Nicht-Hydrogencarbonatpuffer C278,<br />

C500f<br />

nicht-kovalente Wechselwirkungen A38,<br />

A 47, A 421, C48<br />

Nichtmetalle A 36<br />

Nicht-Muskelmyosine A 466<br />

nicht-myelinisiert s. marklos<br />

nicht-peptiderge Neuromodulatoren B38,<br />

B41<br />

Nicht-Pyramidenzellen, primärer visueller<br />

Kortex B280<br />

Nichtraucher A 505<br />

±, Lungencarcinome A505<br />

Nichtraucherprogramm D 186<br />

±, Effekte D 186<br />

3©-nicht-translatierte Regionen s. 3©-UTR<br />

5©-nicht-translatierte Regionen s. 5©-UTR<br />

Nickbewegung B405<br />

Nickel C 73<br />

Nicotin A 49, A 243, B33, B44, B148,<br />

B312f, C105, C 401, D 74<br />

±, neuropharmakologische Wirkung D87<br />

Nicotinamidadenindinucleotid s. NAD +<br />

nicotinische Acetylcholinrezeptoren C106<br />

±, Effekt C106<br />

±, Lokalisation C106<br />

±, Mechanismus C106<br />

nicotinische Rezeptoren C105<br />

nicotinischer Acetylcholinrezeptor A241,<br />

A 243, B33, B35f, B43f, B46, B48, B378<br />

±, Agonisten B44<br />

±, Ankerprotein B48<br />

±, Antagonisten B44<br />

±, Bindungsstellen B44<br />

±, Untereinheiten B44<br />

±, Varianten B44<br />

Nicotinsäure A 137, A 288, C394, C413<br />

Nicotinsäureamid A137, C413<br />

Nidation C544, C560<br />

NIDDM (non-insulin-dependent diabetes<br />

mellitus) A192, A 332, C96<br />

±, ¾tiologie A 332<br />

Nidogen B345±347<br />

Niederdruckrezeptoren C493f<br />

Niederdrucksystem C161, C223, C280,<br />

C494f<br />

±, Füllungszustand C223, C494<br />

±, Reflux von Blut C161<br />

Niederlassungsfreiheit D181<br />

Niere A 163, A 243, A 251, A 287, A 298,<br />

A 345, A 425, A 437, B338, C45, C72, C83,<br />

C85, C91, C97f, C110, C 113, C116,<br />

C132, C173, C190, C209, C217f, C224,<br />

C232, C289, C291, C300, C302, C305,<br />

C308±310, C 400, C411, C449, C453±455,<br />

C457±459, C 463, C465, C477±479, C482,<br />

C484, C492, C496, C498, C500<br />

±, amiloridhemmbare Natriumkanäle<br />

A 243<br />

±, arterieller Blutdruck C224<br />

±, Ausscheidung von Säureäquivalenten<br />

C500<br />

±, autonome Innervation C110, C113<br />

±, Autoregulationsgrenze C232<br />

±, AVDO2 C289<br />

±, Bindegewebe C458<br />

±, Durchblutung C209, C218, C289<br />

±, endokrine Einzelzellen C83<br />

±, endokrine Funktionen C479<br />

±, Energiestoffwechsel C478<br />

±, Energieverbrauch C400<br />

±, Entwicklung C458<br />

±, Erythropoietinproduktion C449<br />

±, extrazellulärer Hydrogencarbonatbestand<br />

C500<br />

±, Fasziensack C308, C454<br />

±, Fehlentwicklungen C 459<br />

±, Filtrationskoeffizient C463<br />

±, Filtratmenge C453<br />

±, Form C453<br />

±, Funktionen C453<br />

±, Gefäûarchitektur C455<br />

±, Gefäûversorgung C308<br />

±, Gestalt C308<br />

±, Gewicht C400<br />

±, GLUT2 A163<br />

±, Head-Zonen C116<br />

±, HGPRT-Aktivität A 298<br />

±, Hormonbildung C453<br />

±, Hydrogencarbonatausscheidung C449<br />

±, Innervation C455<br />

±, Konzentrierfähigkeit C477<br />

±, Lagebeziehungen C308f<br />

±, Lebendspende C484<br />

±, Lymphgefäûe C457<br />

±, mikroskopische Anatomie C455<br />

±, Minderdurchblutung C478<br />

±, operativer Zugang C310<br />

±, Phosphatausscheidung C97<br />

±, präferentielle Durchblutung C232<br />

±, Protonensekretion C500<br />

±, PTH C97<br />

±, Pufferbereitstellung C500<br />

±, Reninsekretion C98<br />

±, Rückresorption C97<br />

±, Sauerstoffutilisation C289<br />

±, Sauerstoffverbrauch C218, C289, C478<br />

±, Sauerstoffversorgung C478<br />

±, spezifische Durchblutung C217, C459<br />

±, Topographie C309<br />

±, Überlebenszeit C291<br />

±, Verschieblichkeit C454<br />

±, Wasserausscheidung C492<br />

±, Darm, Vergleich C387<br />

Nierenaplasie C459<br />

Nierenarterie C454<br />

Nierenarterienstenose C480<br />

Nierenbecken C308, C453±455, C457f,<br />

C473, C485, C489<br />

±, Form C485<br />

±, Volumen C485<br />

Nierenbläschen C458f<br />

Nierendurchblutung C 455, C459f, C478<br />

±, bestimmende Gefäûwiderstände C459<br />

±, Drosselung C478<br />

±, hormonelle Regelfaktoren C460<br />

±, Regulation C459<br />

Nierenerkrankungen C13, C468, C490<br />

±, chronische degenerative C481<br />

±, Erythropoietinsynthese C13<br />

±, Progredienz C490<br />

Nierenersatztherapie C484<br />

Nierenfettgewebe C454<br />

Nierenfunktion C477, C481, C485<br />

±, medikamentöse Beeinflussung C477,<br />

C485<br />

±, Regulation C481<br />

Nierenfunktionsstörungen, angeborene<br />

C484<br />

±, erworbene C484<br />

Nierenglomerulus, Basalmembran B346<br />

Nierenhilum C308f, C454, C456<br />

Niereninsuffizienz C13, C96, C285, C484,<br />

C494, D 144<br />

±, chronische C 399<br />

Niereninterstitium C467, C475f<br />

±, Gesamtosmolarität C475<br />

±, Osmolarität C476<br />

Nierenkapsel C453<br />

Nierenkelche C458f, C485<br />

Nierenkolik C485<br />

Nierenkörperchen C457<br />

Nierenlager C308<br />

Nierenlappen C454f<br />

Nierenmark C454±459, C461, C475f, C478<br />

±, Auûenzone C454f<br />

±, Blutversorgung C457<br />

±, Durchblutung C459<br />

±, Histologie C456<br />

±, Innenzone C 454f<br />

±, Osmolarität C475<br />

±, Prostaglandinproduktion C458<br />

±, Sauerstoffversorgung C478<br />

Nierennerven C460<br />

±, afferente C455<br />

Nierennervenfasern, sympathische C480<br />

Nierenpapillen C454±457, C469f,<br />

C474±478, C485<br />

±, Absterben C478<br />

±, Osmolarität C475<br />

Nierenparenchym C457<br />

Nierenparenchymzellen A 528<br />

Nierenpole C453<br />

Nierenprozesse, ausstrahlende Schmerzen<br />

C308<br />

Nierenpyramide C458<br />

Nierenrinde A181, C454±457, C460, C469,<br />

C474±478, C480<br />

±, Blutversorgung C456<br />

±, Druckprofil im Gefäûbett C460<br />

±, Histologie C456<br />

±, Osmolarität C475<br />

±, Sauerstoffversorgung C478<br />

Nierenschäden, tubulointerstitielle C7<br />

Nierenschwelle C468<br />

Nierensteine A 47, A 241, A 244, B180,<br />

C98, C485, C489<br />

±, Entfernung C489<br />

±, Entstehung C489<br />

Nierentransplantation C484, C 490<br />

Nierentubuli C7<br />

Nierentubulus B207, B320<br />

Nierentubuluszellen, proximale C 22<br />

Nierenvenenblut C478<br />

Nierenversagen C497<br />

±, akutes C479, C484<br />

± ±, ischämisches C478<br />

± ±, Ursachen C484<br />

Nierenzellcarcinom A 561<br />

Nierenzellen A 192<br />

±, Aldose-Reduktase A192<br />

±, proximale A 290<br />

Nierenzonen, Histologie C456<br />

Niesreflex C286<br />

Nigericin A 84<br />

nigrostriatale Bahnen B57, B531<br />

341


342<br />

±, Läsionen B531<br />

Ninhydrinreaktion A 88<br />

Nischenzellen C251<br />

Nissl-Färbung B 105, B108<br />

Nissl-Substanz B3<br />

Nitrat A 45, A198<br />

Nitrat atmende Bakterien A198<br />

Nitrile A60, A67, A 69<br />

Nitrit-Ion A 45<br />

Nitrofen A64<br />

Nitrogenase A291<br />

Nitroglycerin A440<br />

Nitroglycerinpräparate C323<br />

Nitrosamine A503f<br />

Nitrosoharnstoffderivate A503<br />

S-Nitrosylierung A169<br />

Nitroverbindungen A 59<br />

NK-1-Rezeptoren D132<br />

NKCA (natural killer cell activity) D 163f<br />

Nkx2.5 C140<br />

Nkx5-1 B230<br />

NK-Zellen C9, C33±35, C41, C66f, C69f,<br />

D 163<br />

±, Erkennung von Zielzellen C69<br />

±, Killerprogramm C69<br />

NK-Zellen s. auch natürliche Killerzellen<br />

N-Lost A 504<br />

NLS (nuclear localization signal) s. Kernlokalisationssignale<br />

NMDA A243, B45<br />

NMDA-Glutamatrezeptoren, Glycin als<br />

Coaktivator B46<br />

NMDA-Kanäle, synaptische Plastizität B53<br />

NMDA-Rezeptorblocker B52<br />

NMDA-Rezeptoren A 243, B 44f, B 52±54,<br />

B111, B115, B137, B201f<br />

±, Agonist B44<br />

±, anhaltende Stimulation B54<br />

±, Antagonist B44<br />

±, Besonderheiten B52<br />

±, Blockade B53<br />

±, Cotransmitter B52<br />

±, Hemmstoff B53<br />

±, Leitfähigkeit für Calcium-Ionen B52<br />

±, synaptische Potenzierung B137<br />

NMDA-Rezeptorfamilie B45<br />

NMDA-Rezeptorkanäle B52, B138<br />

±, Spannungsabhängigkeit B52<br />

N-Methyl-L-glucosamin A 155<br />

30-nm-Fiber A 340f<br />

11-nm-Filament A 340f<br />

NMR-Spektroskopie A117<br />

NMR-Strukturaufklärung A 117<br />

NO A 45, A169, A 176f, A234, A 289,<br />

A 440, A 524, B41f, B115, B137f, B198f,<br />

B202, B386, C17, C106±108, C114,<br />

C171f, C193, C 207, C209, C211, C219,<br />

C227, C232, C283, C342, C435, C471,<br />

C521, C529<br />

±, Aktionsradius B41<br />

±, gefäûrelaxierende Wirkung A289<br />

±, Halbwertszeit B41<br />

±, Wirkungen C107<br />

NO als Neuromodulator B41<br />

Nocardia otidis-caviarum A 543<br />

Nocebo D 33<br />

Nociceptin B205<br />

n-Octylglucosid A 114<br />

Nodal C587<br />

Nodi lymphoidei C354, C381<br />

Nodi lymphoidei aortici C359<br />

Nodi lymphoidei aortici laterales C364<br />

Nodi lymphoidei axillares C568<br />

Nodi lymphoidei brachiales C568<br />

Nodi lymphoidei cavales laterales C359<br />

Nodi lymphoidei cervicales C241±243,<br />

C338, C568<br />

Nodi lymphoidei coeliaci C 339f<br />

Nodi lymphoidei gastrici C339<br />

Nodi lymphoidei gastroomentales C339<br />

Nodi lymphoidei hepatici C340, C376<br />

Nodi lymphoidei iliaci C549<br />

Gesamtregister A±D<br />

Nodi lymphoidei infraclaviculares C568<br />

Nodi lymphoidei inguinales C522, C549<br />

Nodi lymphoidei interiliaci obturatorii<br />

C549<br />

Nodi lymphoidei interpectorales C568<br />

Nodi lymphoidei lumbales C359f, C522,<br />

C549<br />

Nodi lymphoidei mediastinales<br />

posteriores C338<br />

Nodi lymphoidei mesenterici C359f<br />

Nodi lymphoidei pancreatici C376<br />

Nodi lymphoidei pancreaticoduodenales<br />

C376<br />

Nodi lymphoidei paramammarii C568<br />

Nodi lymphoidei parasternales C364,<br />

C568<br />

Nodi lymphoidei paratracheales C281<br />

Nodi lymphoidei parotidei C324<br />

Nodi lymphoidei phrenici superiores<br />

C364<br />

Nodi lymphoidei postaortici C359<br />

Nodi lymphoidei postcavales C359<br />

Nodi lymphoidei praeaortici C359, C364<br />

Nodi lymphoidei praecavales C359<br />

Nodi lymphoidei pulmonales C281<br />

Nodi lymphoidei pylorici C 339<br />

Nodi lymphoidei retropharyngei C238,<br />

C241f<br />

Nodi lymphoidei sacrales C549<br />

Nodi lymphoidei splenici C339<br />

Nodi lymphoidei submandibulares C238,<br />

C241, C321, C324<br />

Nodi lymphoidei supraclaviculares C568<br />

Nodi lymphoidei tracheales C243<br />

Nodi lymphoidei tracheobronchiales C281<br />

Nodi lymphoidei viscerales C307<br />

Noduli lymphoidei C241<br />

Noduli lymphoidei aggregati C353, C382<br />

Nodulus B89, B215, B526, B529<br />

±, Augenbewegungen B526<br />

±, Schädigungen B529<br />

Nodulus-Uvula-Komplex B214<br />

Nodus atrioventricularis C152<br />

Nodus lymphoideus inguinalis profundus<br />

B421<br />

Nodus sinuatrialis C 152<br />

NO-Freisetzung C106, C172<br />

Noggin B59f, B350, C580f<br />

Nogo B13<br />

Nomenklatur, stereochemische A 84<br />

Nominalskalen D30<br />

Nomogramm C445<br />

Non-Compliance D 118, D 178<br />

±, intelligente D118<br />

Non-Comprehension D 118<br />

Nondisjunction, meiotische C514<br />

Non-Hodgkin-Lymphome A320<br />

Non-REM-Schlaf B119±121, B123<br />

±, Variabilität B123<br />

Nonresponder D 160<br />

nonsense-mediated decay A 386<br />

Nonsense-Mutationen A386, A 506<br />

±, verkürzte Proteine A386<br />

nonverbale Kommunikation D 111<br />

nonverbale Kontingenzen D 33<br />

Noradrenalin A289, A 294, A364, A 437,<br />

B8, B38, B41f, B47, B54±57, B64, B78,<br />

B81, B128, B134, B147, B199, B216,<br />

B386, B394, C23, C92±94, C103f, C106f,<br />

C109, C119, C149, C153, C165f, C171,<br />

C174f, C182, C192, C205f, C230, C327,<br />

C403, C411, C434, C439, C443, C460,<br />

C463, C479, C552, C565, D85, D 159<br />

±, AbbauB57<br />

±, G-Protein-gekoppelte Rezeptoren B57<br />

±, hochaffine Transporter B41<br />

±, metabotrope Rezeptoren B 42, B47<br />

±, NKCA D 163<br />

±, Notfallsituationen C94<br />

±, positiv chronotrope Wirkung C 119<br />

±, positiv dromotrope Wirkung C119<br />

±, positiv inotrope Wirkung C119<br />

±, Synthese B55f, B62<br />

±, Wirkung C 94<br />

Noradrenalintransporter (NET) A 250<br />

Noradrenalintransporter (NET1) B56<br />

noradrenerge Afferenzen B526<br />

noradrenerge Kerngebiete B204<br />

noradrenerge Neurone B41, B56,<br />

B149<br />

noradrenerge Systeme B143<br />

noradrenerge Zellen C93<br />

Nordkarelien-Studie D198<br />

Normalbedingungen A15<br />

Normaldruck A 15<br />

Normalflora A 516, A538<br />

±, Gastrointestinaltrakt A 516<br />

±, Mensch A 516<br />

±, mikrobielle A 515<br />

±, Pilze A538<br />

Normalgewicht C398<br />

Normalgewichtige, Energieaufnahme<br />

B144<br />

Normalität A45<br />

Normalkräfte B427<br />

Normalpotential A 54<br />

Normaltemperatur A 15<br />

Normaltyp C145, C159<br />

±, Koronarversorgung C145<br />

Normalwasserstoffelektrode A53f<br />

Normalwerte B100<br />

Normen D 115<br />

±, gesellschaftliche D 82<br />

±, soziale D 21, D 83f<br />

±, soziokulturelle D 145<br />

±, Verletzung D 154<br />

Normenstruktur D87<br />

Normierung D32<br />

Normoblasten, orthochromatische C8,<br />

C10<br />

Normocyten C12<br />

Normocytose C11<br />

Normotonie, 24-Stunden-Blutdruckmessungen<br />

C233<br />

Normoventilation C259<br />

Normovolämie C3<br />

Northern-Blot-Analyse A557<br />

NO-Synthase (NOS) A 145, A289, B199f,<br />

C107, C 212, C342, C471<br />

±, endotheliale (eNOS) C207<br />

±, induzierbare (iNOS) C232<br />

±, renale C460<br />

Notch B59<br />

Notch/Delta-Signalweg A445f<br />

Notch-1, asymmetrische Verteilung B62<br />

Notch-Signalweg C375<br />

Notfalleinsätze, medizinische D 138<br />

Notfallmedizin D 137<br />

Notfallsituationen, Adrenalin C94<br />

±, Noradrenalin C 94<br />

NotI A 543<br />

Novobiocin A 320<br />

Noxen, chemische C35<br />

±, endogene A 503<br />

±, exogene B390<br />

±, physikalische C35<br />

Nozisensoren B195<br />

Nozizeption B58, B68, B 193<br />

±, Definition B193<br />

nozizeptive Afferenzen, Entladungsverhalten<br />

B196<br />

±, Leitungsgeschwindigkeit B196<br />

nozizeptive Erregungsübertragung B199,<br />

B202<br />

nozizeptive Fasern B68<br />

±, marklose B24<br />

nozizeptive Neurone B46, B203<br />

±, konvergente Verschaltung B203<br />

±, sekundäre B201<br />

nozizeptive Reflexe B202<br />

±, motorische B203<br />

nozizeptive Spinalganglienzellen B196<br />

nozizeptive Systeme, Polymodalität B196<br />

nozizeptiv-spezifische Neurone B201


±, WDR-Neurone (wide dynamic range)<br />

B200f<br />

Nozizeptoren B169, B171f, B180, B182,<br />

B184, B186f, B 195±197, B387, C115,<br />

C222, C287, C356, D130<br />

±, adäquate Reize B169, B196<br />

±, Aktivierung C115<br />

±, Entzündungsvorgänge B197<br />

±, Erregung B195, B387<br />

±, Membranrezeptoren B197<br />

±, Polymodalität B182, B195f<br />

±, rezeptive Felder B195<br />

±, schlafende B196f, D 128<br />

±, Sensibilisierung B197<br />

±, Signaltransduktion B197<br />

±, Transformationsort B172<br />

±, viszerale C119<br />

± ±, Blutdruckerhöhung C119<br />

Nozizeptorschmerz D 128<br />

Nozizeptortypen B196<br />

NPC (nuclear pore complex) s. Kernporenkomplex<br />

NRDS (neonatal respiratory distress<br />

syndrome) C264<br />

NREM-Schlaf s. Non-REM-Schlaf<br />

NSAIDs (non-steroidal anti-inflammatory<br />

drugs) B200, B206<br />

±, Wirkungsmechanismen B200<br />

N-Sequenzen C49f, C55<br />

±, Einfügung C50<br />

NSF (N-ethylmaleimide-sensitive factor)<br />

A 416, B 32<br />

NSF-Komplex A 416<br />

N-terminale Präsequenzen A402f<br />

N-terminale Signalsequenz A 407f<br />

±, ER-Proteine A 407<br />

±, SRP A 408<br />

N-terminales Methionin A 109<br />

N-Terminus A 90<br />

NTF2 (nuclear transport factor 2) A 400<br />

nucleäre Gene A573<br />

±, Codon-Usage A573<br />

nucleäre Hormonrezeptoren A 263<br />

nucleäre Kompartimentierung A 360<br />

±, RNA-Polymerase A 360<br />

nucleäre Rezeptoren A 268, A 357f, A 365,<br />

A 424, C 80f, C89, C91<br />

±, Bindungsstellen A 358<br />

±, DNA-Bindungsdomäne A 358<br />

±, Ligandenbindung A358<br />

±, trans-Aktivierungsdomäne A 358<br />

±, Translokation in den Kern A424<br />

±, Typen A424<br />

nucleärer Korb A 399<br />

Nuclease-Aktivität A348<br />

±, DNA-Polymerasen A 348<br />

Nucleasen A129, A 296, A302, A 306,<br />

A 312, A 372, A 510, A 530, C378f<br />

Nuclease-Verdau A 511<br />

Nuclei, cerebelläre B527<br />

±, subsynaptische B30<br />

±, vestibuläre B524<br />

Nuclei anteriores B92<br />

Nuclei cochleares B78f<br />

Nuclei emboliformes B88<br />

Nuclei fastigii B89, B215<br />

Nuclei globosi B88f<br />

Nuclei intermediolaterales B81<br />

Nuclei intermediomediales B81<br />

Nuclei intralaminares B109<br />

Nuclei lemnisci lateralis B240<br />

Nuclei mediales B92<br />

Nuclei mediales thalami, Afferenzen B91<br />

±, Efferenzen B91<br />

±, Funktionen B91<br />

Nuclei pontis B88<br />

Nuclei reticulares B92<br />

Nuclei septales B95f<br />

Nuclei trigeminales B85±87<br />

Nuclei tuberis laterales B93<br />

Nuclei ventrolaterales B92<br />

Nuclei vestibulares B78±80<br />

Nucleinsäurebasen A570<br />

±, präbiotische Synthese A 570<br />

Nucleinsäuredoppelstränge A 315<br />

Nucleinsäuren A56f, A 81, A 295f,<br />

A 311±313, A 315, A571f<br />

±, Abbau A 313<br />

±, Bausteine A 296<br />

±, Bildung A 313<br />

±, Funktion A 311<br />

±, in-situ-Hybridisierung A81<br />

±, katalytisch aktive A571<br />

±, Klassen A 313<br />

±, komplementäre Doppelstränge A 571<br />

±, Nachweis A315<br />

±, Nucleotide A 295<br />

±, Polarität A 312<br />

±, selbstreplizierende A 571<br />

±, Spaltung A 312<br />

Nucleinsäuresonde A 557<br />

Nucleinsäurestoffwechsel C465<br />

Nucleinsäuresynthese A 312<br />

±, Folsäure C413<br />

Nucleocapsid A 534f<br />

±, Struktur A 534f<br />

±, Zusammenbau A 534<br />

Nucleoid A 520, A 530<br />

Nucleoli C10<br />

Nucleolus A80, A360, A 382, A479,<br />

A490<br />

Nucleolus organisierende Regionen<br />

(NORs) A490<br />

nucleophile Addition A 71f<br />

nucleophile Reaktionen A 71<br />

nucleophile Substitution A 72f<br />

nucleophiler Angriff A123<br />

Nucleoplasmin A 398f<br />

±, Kernlokalisationssignale (NLS) A 399<br />

Nucleoporine A 399<br />

Nucleosid-5©-monophosphate A439<br />

Nucleosid-Desaminase A 306<br />

Nucleosiddiphosphat A 372<br />

Nucleosiddiphosphat-Zucker A183<br />

Nucleoside A 295, A 302, A 434<br />

±, Nomenklatur A295f<br />

±, Purinnucleosid-Phosphorylase A 302<br />

Nucleosid-Kinasen A 297<br />

Nucleosidmonophosphate A297<br />

Nucleosidmonophosphat-Kinasen A297<br />

Nucleosidphosphate A146<br />

Nucleosidtriphosphate A297, A 312,<br />

A 324, A 348<br />

Nucleosomen A321, A 339±342, A 370,<br />

A 398, A 485<br />

Nucleosomenkern A339<br />

Nucleotidase A 302<br />

Nucleotidasen A297<br />

Nucleotidaustauschfaktor A 393, A 434<br />

±, GPCR A 434<br />

Nucleotidbindungsdomäne A 407<br />

Nucleotidcofaktoren A572<br />

Nucleotide A 113, A 141, A 155, A 180,<br />

A 295f, A302, A 312, A434, A 519<br />

±, aus der Nahrung A296<br />

±, Chemie A 295<br />

±, Coenzyme A295<br />

±, de-novo-Biosynthese A 295<br />

±, Energieübertragung A 141<br />

±, freie A 530<br />

±, Gruppenübertragung A 141<br />

±, Komponenten A 295<br />

±, N-glycosidische Bindung A 155<br />

±, Nomenklatur A295f<br />

±, Nucleinsäuren A 295<br />

±, Phosphatgruppe A 295<br />

±, Polymerisierung A312<br />

±, Second Messenger A 295<br />

±, Signaltransduktionswege A 295<br />

±, Widerverwertungsreaktionen A 295<br />

Nucleotid-Exzisionsreparatur (NER) A 354,<br />

A 501, A 507f<br />

±, TFIIH-Komplex A354<br />

±, Transkription A 507<br />

Nucleotidsequenzen A 316, A 385, A 491,<br />

A548<br />

±, komplementäre A377<br />

±, Primärstruktur A316<br />

Nucleotidstränge, komplementäre A 314<br />

Nucleotidsynthese A 179f<br />

±, Vorstufen A 179<br />

Nucleotidvorstufen A 294<br />

Nucleus B66<br />

±, sexuell-dimorpher (SDN) B146<br />

Nucleus accessorius B68<br />

Nucleus accumbens B39, B81, B95±97,<br />

B147±149, B530<br />

±, Aktivierung B149<br />

±, Motorik B95<br />

Nucleus ambiguus B78±80, B86±88, C116,<br />

C118, C 121, C219f, C285, C338<br />

Nucleus anterior B91, B93, C117<br />

±, Afferenzen B91<br />

±, Efferenzen B91<br />

±, Funktionen B91<br />

Nucleus anterior thalami B93<br />

Nucleus arcuatus B80f, C403f<br />

Nucleus basalis Meynert B133<br />

Nucleus caudalis trigemini B188<br />

Nucleus caudatus B91, B93f, B96, B98,<br />

B102, B 530<br />

Nucleus centralis C117<br />

Nucleus centralis lateralis B216<br />

Nucleus centromedianus B91f<br />

±, Afferenzen B91<br />

±, Efferenzen B91<br />

±, Funktionen B91<br />

Nucleus cochlearis B232, B237, B239±241<br />

Nucleus cochlearis dorsalis (DCN)<br />

B239±241<br />

Nucleus cochlearis ventralis (VCN) B239f,<br />

B242<br />

Nucleus coeruleus B126, B128, B149<br />

Nucleus cuneatus B76, B80, B175, B187<br />

±, Aufmerksamkeitsfunktionen B126<br />

Nucleus Deiters B214f, B519<br />

±, Disinhibition B519<br />

Nucleus dentatus B88f, B526f<br />

±, Afferenzen B88<br />

±, Efferenzen B88<br />

Nucleus dentatus cerebelli B91<br />

Nucleus dorsalis B68, B81, C108<br />

Nucleus dorsalis corporis trapezoidei B80<br />

Nucleus dorsalis n. vagi B78±80, B87,<br />

C113, C 116, C121, C174, C338<br />

Nucleus dorsalis tegmenti B92<br />

Nucleus dorsomedialis B68, B93, C117<br />

Nucleus emboliformis B89, B91, B527<br />

Nucleus fastigii B88, B527<br />

±, Afferenzen B88<br />

±, Efferenzen B88<br />

Nucleus globosus B527<br />

Nucleus gracilis B76, B175, B187<br />

Nucleus habenularis B96<br />

Nucleus intercalatus B80<br />

Nucleus intermediolateralis B68, C108,<br />

C119<br />

Nucleus intermediomedialis B68<br />

Nucleus interpeduncularis B92<br />

Nucleus interpositus B88, B527<br />

±, Afferenzen B88<br />

±, Efferenzen B88<br />

Nucleus interstitialis Cajal B214f<br />

Nucleus lateralis anterior, Afferenzen B91<br />

±, Efferenzen B91<br />

±, Funktionen B91<br />

Nucleus lateralis posterior, Afferenzen<br />

B91<br />

±, Efferenzen B91<br />

±, Funktionen B91<br />

Nucleus medialis B 303<br />

Nucleus medialis dorsalis B175<br />

Nucleus mesencephalicus B84, C331<br />

Nucleus mesencephalicus n. trigemini<br />

B78±80<br />

Nucleus motorius n. trigemini B78±80<br />

343


344<br />

Nucleus n. abducentis B78±80<br />

Nucleus n. accessorii B78<br />

Nucleus n. facialis B78±80, B85<br />

Nucleus n. hypoglossi B78±80<br />

Nucleus n. oculomotorii B78f, B82,<br />

B266f, B298<br />

Nucleus n. trochlearis B78f<br />

Nucleus oculomotorius B80, B264, C114<br />

Nucleus oculomotorius accessorius<br />

B78±80, B82, C108, C112<br />

Nucleus olfactorius anterior B303f<br />

Nucleus parabrachialis C117±119<br />

Nucleus paraventricularis B93, B124,<br />

C82±85, C117f, C403f, C493<br />

±, Herz-Kreislauf-Regulation C118<br />

Nucleus phrenicus B68<br />

Nucleus pontinus B84<br />

Nucleus pontinus n. trigemini B78±80<br />

Nucleus pontis B81, B527<br />

Nucleus posterior B93, C117<br />

Nucleus posterior lateralis B216<br />

Nucleus praeopticus B93, B141, C117<br />

Nucleus proprius B68, B81<br />

Nucleus pulposus B399, B401, B413<br />

Nucleus raphØ magnus B204<br />

Nucleus reticularis B92, B175<br />

±, GABAerge Projektionen B175<br />

±, Somatotopie B175<br />

Nucleus reticularis lateralis B80<br />

Nucleus reticularis pontis C119<br />

Nucleus reticularis thalami B125f, B 128<br />

±, selektive Aufmerksamkeit B126<br />

Nucleus reticulospinalis lateralis B519<br />

Nucleus reticulospinalis pontis caudalis<br />

B519<br />

Nucleus reticulospinalis pontis oralis B519<br />

Nucleus retrodorsolateralis B68<br />

Nucleus Roller B80<br />

Nucleus ruber B68, B79f, B88, B524,<br />

B530<br />

Nucleus salivatorius inferior B78f, B86,<br />

C108, C112, C324, C327<br />

Nucleus salivatorius superior B78±80, B85,<br />

C108, C112, C324, C327<br />

Nucleus solitarius B78<br />

Nucleus spinalis B84<br />

Nucleus spinalis n. accessorii B79<br />

Nucleus spinalis n. trigemini B78±81<br />

Nucleus submedius B203<br />

Nucleus subthalamicus B59, B92,<br />

B530±532<br />

±, Hemiballismus B92<br />

±, Läsion B92<br />

Nucleus suprachiasmaticus B93, B123f<br />

Nucleus supraopticus B93, C83f, C117,<br />

C493<br />

Nucleus tegmentalis centralis B80<br />

Nucleus tractus optici B279<br />

Nucleus tractus solitarii B79f, B85±87,<br />

B142f, B179, B 219, B311, B316,<br />

C116±120, C219f, C222f, C284, C286,<br />

C341, C434<br />

±, Afferenzen C220<br />

Nucleus tractus spinalis n. trigemini B188<br />

Nucleus tuberomamillarius B79, B81<br />

Nucleus ventralis anterior, Afferenzen<br />

B91<br />

±, Efferenzen B91<br />

±, Funktionen B91<br />

Nucleus ventralis corporis trapezoidei B80<br />

Nucleus ventralis inferior lateralis D136<br />

Nucleus ventralis lateralis, Afferenzen B91<br />

±, Efferenzen B91<br />

±, Funktionen B91<br />

Nucleus ventralis medialis (VPM) B175<br />

Nucleus ventralis posterior (VPL) B91,<br />

B175, B189<br />

±, Afferenzen B91<br />

±, Efferenzen B91<br />

±, Funktionen B91<br />

Nucleus ventralis posteromedialis B311<br />

Nucleus ventrolateralis B68, B523<br />

Gesamtregister A±D<br />

Nucleus ventromedialis B 93, C117<br />

Nucleus vestibularis inferior C116<br />

Nucleus vestibularis lateralis B519<br />

Nuklearmedizin A 11<br />

Nukleonen A11<br />

Nukleusprolaps B413<br />

Nuklide A11, A33<br />

±, instabile A 11<br />

±, radioaktive A 29<br />

±, stabile A 11<br />

Nuklidgeneratoren A 29<br />

Nulldisparitätszelle B293<br />

Nulllinie C157, C160<br />

Nulllinien-EEG C 291<br />

Nullpunkt, absoluter A 12<br />

Null-Zellen C21<br />

numb, asymmetrische Verteilung B62<br />

Nussgelenk, Hüftgelenk B426<br />

nutritional support C410<br />

Nutzenmaximierung D 34<br />

Nutzenverteilung D 35<br />

Nützlichkeitsmodelle, subjektive D71<br />

nutzlose Zyklen A 182<br />

Nutztiere, landwirtschaftliche A563<br />

nystagmische Augenbewegungen B218<br />

Nystagmographie B218<br />

Nystagmus B78, B217f, B296f<br />

±, Amplitude B217<br />

±, angeborener B298<br />

± ±, Sehschärfe B298<br />

±, Frequenz B217<br />

±, kalorischer B218f<br />

± ±, Konvektionstheorie B219<br />

± ±, Schwerelosigkeit B219<br />

±, optokinetischer B219f, B297<br />

±, Phasen B218<br />

±, postrotatorischer B217f<br />

±, Richtung B218<br />

Nystagmusprüfung, kalorische B219<br />

N-Zellen C354<br />

O2A-Progenitor B8<br />

O<br />

O2A-Progenitorzellen B65<br />

100-%-O2-Test C284<br />

O-Antigene A523<br />

±, Pathogenität A 523<br />

OAT (organic anion transporter) C369<br />

OAT1 A 250, C468f<br />

±, proximaler Nierentubulus A 250<br />

OAT2 A 250<br />

±, Leberzellen A 250<br />

OATP-Familie A 248<br />

O-Beine B443, B454<br />

Oberarm B467±469<br />

±, Extensoren B467f<br />

±, Flexion B467f<br />

±, Gefäûe B469<br />

±, Nerven B469<br />

Oberarmfaszie B467<br />

Oberbauch C 295, C297f, C302, C305<br />

±, Gefäû- und Nervenbahnen C305<br />

±, Organe C297<br />

±, Peritonealverhältnisse C295<br />

Oberbauchorgane, Lagebeziehungen<br />

C302<br />

Oberbauchquerschnitt C310<br />

Oberbegriff-Unterbegriff-Relation B 162<br />

obere Extremität B70, B72, B484, C111f<br />

±, autonome Innervation C112<br />

±, Funktionswandel B 484<br />

±, Innervation B70, B72<br />

obere Hohlvene C134, C188, C193<br />

obere Thoraxapertur C127, C131<br />

±, Faszienverhältnisse C127<br />

oberer Kleinhirnstiel B88, B215<br />

oberes Kopfgelenk B 404f<br />

±, Eigelenk B404<br />

oberes Sprunggelenk B443±447, B520<br />

±, Aufbau B444f<br />

±, Bewegungen B445<br />

±, Kapselbandapparat B445<br />

±, Kollateralbänder B445<br />

±, vordere Schublade B446<br />

Oberflächenantigene A 523<br />

±, Bakterien A523<br />

Oberflächendextrane, bakterielle A 157<br />

Oberflächeneigenschaften B191<br />

±, Wahrnehmung B191<br />

Oberflächenektoderm B255f<br />

Oberflächenepithel C318, C342f, C345<br />

±, Hydrogencarbonatsekretion C345f<br />

±, Schutz vor Salzsäure C343<br />

Oberflächenepithelien B318f<br />

±, Funktionen B319<br />

±, Vorkommen B319<br />

Oberflächenepithelzellen, Schleimsekretion<br />

C 345<br />

Oberflächenrezeptoren A 451, B332, C94<br />

Oberflächenschmerz, Subqualitäten B194<br />

Oberflächensensibilität B91<br />

Oberflächenspannung A 10, A 41f, C251,<br />

C259, C 263<br />

±, Alveolen C259, C262f<br />

oberflächliche Atmung C285<br />

oberflächliche Venen C194<br />

±, Handrücken C194<br />

±, Unterarm C194<br />

±, untere Extremität C194<br />

oberflächlicher Hohlhandbogen C183<br />

Oberkiefer B488f, B497<br />

Oberkieferbein B496<br />

Oberkieferspalte C319<br />

Oberkieferwulst B489<br />

Oberlappen C132f<br />

Oberlippe B 489<br />

Oberschenkel B189, B439±441<br />

±, Adduktoren B439<br />

±, Extensoren B439<br />

±, Flexoren B439f<br />

±, Gefäûe B441<br />

±, Nerven B441<br />

±, simultane Raumschwelle B189<br />

Oberschenkelhals B427<br />

Oberschenkelknochen, proximaler C36<br />

Obertöne A23, B224, B249f<br />

Obesitas B143f<br />

±, genetische Faktoren B144<br />

Obex B77<br />

Objekt D 80<br />

Objekteigenschaften D80<br />

Objekterkennung B294<br />

Objektive, lichtschwache B268<br />

±, lichtstarke B268<br />

Objektivität D31, D 33f<br />

±, von Diagnosen D31<br />

Objektivitätskoeffizienten D 31<br />

Objektlokalisation B243<br />

Objektpermanenz D 81<br />

Objektwahrnehmung, Störungen<br />

B286<br />

Obstipation B206, C383, C397<br />

Obstruktion, Lungenfunktionsparameter<br />

C280<br />

obstruktive Lungenerkrankungen,<br />

chronische C447<br />

±, Rehabilitation C447<br />

Occludine A452±454<br />

Ochratoxine A 541<br />

OCT (organic cation transporter) C369<br />

OCT2 C469<br />

Oct-4C591<br />

Oct6 B65<br />

1-Octadecyl-2-acetylphosphatidylcholin<br />

A272<br />

OCT-Familie A 249f<br />

OCTN2 A 231, A 250<br />

OCT-Transporter A 247<br />

Odanestron B58<br />

Oddi-Sphinkter C372f<br />

odds ratio D92<br />

Ödem B199<br />

Ödembildung A 279, C28, C217


±, Ursachen C217<br />

Ödeme C216f, C226, C399, C408, C480,<br />

C495<br />

±, cerebrale C434<br />

±, entzündliche C215<br />

±, lokale C495<br />

± ±, Bauchraum C495<br />

±, Therapie C495<br />

ODF (Osteoblastendifferenzierungsfaktor)<br />

C96<br />

ödipaler Typ D 18<br />

Ödipuskomplex D18f<br />

Odland-Körperchen B320<br />

Odontoblasten B350, C332f<br />

off-Antwort B241<br />

offene Systeme A 46<br />

offener Kreislauf, Milz C41<br />

offenes kanalikuläres System (OCS) C23<br />

Offenheit D76<br />

Offenwahrscheinlichkeit B17±19, B236<br />

±, Ionenkanäle B17<br />

±, spannungsunabhängige Kaliumkanäle<br />

B18<br />

off-Neurone B243<br />

Öffnung, sensorische B 157<br />

Öffnungsinsuffizienz C338<br />

O-gebundene Kohlenhydratseitenketten<br />

A 415<br />

O-gekoppelte Zucker A 108, A 110<br />

O-glycosidische Bindung A 156<br />

OH-Gruppe A 59<br />

Öhman, A. D 37, D 156<br />

Ohm scher Leiter A 18<br />

Ohm sches Gesetz A 10, A 18f, B14f, C170,<br />

C172, C195, C197, C217, C256, C264<br />

±, Blutkreislauf A 19<br />

±, für Flüssigkeiten A10<br />

Ohnmacht B406, C226, C450, C502<br />

Ohnmachtsanfall C225<br />

Ohr B 65, B209, B 228<br />

±, äuûeres B226<br />

± ±, Entwicklung B226<br />

±, Gefäûversorgung B228<br />

±, Innervation B228<br />

±, Morphogenese B209<br />

Ohrbläschen B227, B230<br />

Ohrenentzündungen, Geschmacksstörungen<br />

B 310<br />

Ohrenschmalz B226<br />

Ohrenschmalzdrüsen B226<br />

Ohrhöcker B226<br />

Ohrläppchen B226<br />

Ohrmuschel B87, B226, B242, B360<br />

Ohrmuschel als Frequenzfilter B242<br />

Ohrplakode B208f, B227, B230, B487<br />

Ohrspeicheldrüse B498, C323<br />

Ohrtrompete B227f, B245, B492<br />

±, Belüftungsstörung B245<br />

±, Funktion B228<br />

Okazaki-Fragmente A 325±328<br />

Okklusion C331<br />

ökologische Probleme D 100<br />

ökonomische Unabhängigkeit D 88<br />

ökonomische Ungleichheit D 102<br />

ökonomisches Tauschverhältnis D102<br />

Oktave B224, B226<br />

okulare Dominanzsäulen B109, B283<br />

okulare Dominanzstreifen B282<br />

Okulomotorik, neurologische Diagnostik<br />

B78<br />

Okulomotoriuskerne B218<br />

okzipitaler Kortex B156, B266, B286<br />

±, Läsionen B286<br />

Okzipitallappen B93, B113, B161, B282,<br />

B286, B495<br />

±, Läsionen B286<br />

Okzipitalpol B158, B161, B280<br />

±, Repräsentation der Fovea B280<br />

Öle, Funktion A 216<br />

Oleate A69<br />

Olecranon B465±468, B470, B477<br />

±, Abrissfraktur B466<br />

Olfaktometer B308<br />

olfaktorische Projektionsfelder B303<br />

olfaktorische Zentren B301<br />

olfaktorischer Kortex B96<br />

±, primärer B304<br />

olfaktorisches Epithel B301<br />

olfaktorisches G-Protein B305<br />

olfaktorisches Sinnesepithel, Aufbau<br />

B302<br />

olfaktorisches System A 440<br />

Oligo-Astheno-Teratozoospermie C518<br />

Oligodendrocyten A474, B3, B6, B8,<br />

B11±13, B65, B279<br />

Oligodendroglia B65<br />

Oligodendrogliavorläuferzellen B65<br />

Oligodesoxynucleotide, synthetische<br />

A 549<br />

Oligo(dT)-Sequenzen A 547f<br />

Oligohistidin-Tag A 114<br />

Oligoklonalität, postthymische Entwicklung<br />

C61<br />

Oligomycin A 209<br />

Oligonucleotide A321f, A 326<br />

±, radioaktiv markierte A 548<br />

Oligoozoospermie C518<br />

Oligopeptidasen C389<br />

Oligopeptidcarrier C 389<br />

Oligopeptide A90, A 110, C317, C379,<br />

C465, C468<br />

±, Synthese A 110<br />

±, tubuläre Resorption C468<br />

Oligosaccharide A 110, A151, A 156, A411,<br />

A 571, C379<br />

Oligosaccharidsynthese A146<br />

±, Dolicholphosphat A 146<br />

Oligosaccharyltransferase (OST) A409,<br />

A 411<br />

±, Erkennungsstelle A 411<br />

Oligosialie C329<br />

Oligurie C479<br />

Oliva inferior B68, B77, B79f, B85f, B96,<br />

C116<br />

Oliva superior B240<br />

Olive, laterale superiore (LSO) B241<br />

±, mediale superiore (MSO) B241f<br />

±, untere B88, B526f<br />

± ±, Afferenzen B527<br />

Olivenkernkomplex, superiorer (SOC)<br />

B240f<br />

± ±, binaurale Neurone B241<br />

olivocochleäres Bündel B236, B240<br />

Ölsäure A 69, A216±218, C397<br />

Omarthrose B469<br />

Omentum majus C296f, C300±302, C 305,<br />

C339<br />

Omentum minus C 294f, C298f,<br />

C301±303, C 305<br />

Omeprazol A 248, C345<br />

Omnipotenz C557<br />

OMP (outer membrane protein) A 305,<br />

A 524<br />

OmpA (outer membrane protein A) A 523<br />

on-Antwort B241<br />

Onco-Maus A554f<br />

Ondine-Hirschsprung-Syndrom C286<br />

Onkogene A 501, A 508, A 537, A 566,<br />

C592f<br />

±, Antisense-RNA A566<br />

±, Mutationen A 501<br />

Onkologie A 566<br />

on-Neurone B243<br />

Onsäuren A 155<br />

Ontogenese D 79f<br />

Onuf-Kern C122<br />

Oocyten A 341, A344, A 373, C535<br />

±, Mitochondrienzahl A 344<br />

±, primäre C506, C511f<br />

±, sekundäre C512f, C536<br />

Oocytenreifung A 345<br />

Oogenese, Ruhephase C512<br />

Oogonien C506, C512<br />

±, Zahl C506<br />

Oparin, A. A 570<br />

operante Konditionierung D55f, D 59,<br />

D129, D 139, D155<br />

±, Essverhalten D 145<br />

±, Schmerzstereotypien D129<br />

operante Lernprogramme bei Schizophrenie<br />

D 161<br />

operante Lernprozesse D 139, D 144<br />

±, bei Asthma D 139, D144<br />

operante Methoden der Verhaltenstherapie<br />

D 8<br />

operante psychologische Therapie D 127<br />

operante Schmerztherapie D 135<br />

operante Verstärkung D 130<br />

±, chronische Schmerzen D 130<br />

operantes Lernen D56<br />

operantes Training D135<br />

Operationalisierungsregeln D 7<br />

Operationsstress D 163<br />

Operatoren A 350f, A530<br />

Opercula C 117<br />

Operculum frontoparietale B94<br />

Operculum temporale B 94<br />

Operkulum B189<br />

Operon A331, A 350, A530<br />

Operonmodell A 350<br />

Operons, polycistronische A331<br />

Ophthalmophlegie, internucleäre B218<br />

Opiate B143, B147f, B 206<br />

±, endogene B202, B204f, D130, D 139<br />

± ±, Hypophyse D 130<br />

± ±, Lernprozesse D 130<br />

± ±, Vorläuferproteine B205<br />

±, Nebenwirkungen B 206<br />

Opiateinahme, Effekte B149<br />

Opiatrezeptoren B205<br />

Opiatsystem, endogenes B205<br />

Opioide B39, B146, B205f, C354, C357<br />

±, anti-inflammatorische Effekte B205<br />

±, Freisetzungsreiz C357<br />

±, Hauptwirkung C357<br />

±, periphere analgetische Effekte B205<br />

±, Suchtpotenz B206<br />

±, Wirkung B 39<br />

m-Opioidrezeptor B149<br />

Opioidpeptide B134<br />

Opisthotonus B27<br />

opportunistische Erreger A 540<br />

opportunistische Infektionen C74<br />

Opsin A 66<br />

±, Konformationsänderung B 271<br />

Opsonisierung C67f, C70<br />

±, Steigerung C 67<br />

Optik A 24<br />

±, adaptive B270, B288<br />

±, geometrische B262f<br />

Optikusatrophien B277<br />

Optikusfasern B278<br />

Optikusneuritis B114<br />

Optimismus D 7<br />

±, defensiver D 176<br />

±, dispositionaler D189<br />

optimistischer Attributionsstil D72<br />

Optionalschlaf B123<br />

optische Zentren A 84<br />

Optokinetik B219f<br />

optokinetische Augenbewegungen B213<br />

optokinetischer Nystagmus B219f, B297<br />

optokinetischer Reflex B296f<br />

±, Auslösung B297<br />

Ora serrata B257, B261, B270<br />

oral B66<br />

orale Entwicklungsphase D18f<br />

oraler Typ D18<br />

Orang-Utans A577<br />

Orbiculus ciliaris B257, B261<br />

Orbita B253, B490, B492, B496f, C238<br />

±, Anatomie B253<br />

±, Form B497<br />

±, Fraktur B497<br />

±, Periost B497<br />

Orbitainhalt B 498<br />

345


346<br />

p-Orbital A 34, A58<br />

Orbitale A 34f<br />

orbitaler Frontalkortex B154<br />

orbitofrontaler Kortex B150f, B168,<br />

B303f<br />

±, affektive Verarbeitung B168<br />

Orbiviren A 536<br />

Orchitiden C518<br />

Ordinalskalen D 30<br />

Ordnungszahl A 11, A 32<br />

Orexin A C403<br />

Orexin B C403<br />

Organa genitalia femina externa<br />

C546<br />

Organdurchblutung C204, C208, C210,<br />

C217f<br />

±, Autoregulation C208<br />

±, Messung C204<br />

±, metabolische Regulation C210f<br />

±, Perfusionsdruck C208<br />

±, systematische Kontrolle C217<br />

Organe C200, C291, C299<br />

±, endokrine C83<br />

±, Gefäûwiderstand C200<br />

±, innere B65, B179, C110, C399f<br />

± ±, BCM C399<br />

± ±, efferente autonome Innervation<br />

C110<br />

± ±, Energieverbrauch C400<br />

± ±, Sensorik B179<br />

±, intraperitoneale C295<br />

±, lymphatische B 324, B354, C17, C39,<br />

C44f<br />

± ±, Grundgerüst B354<br />

± ±, histologische Differentialdiagnose<br />

C39<br />

± ±, retikuläres Bindegewebe B354<br />

±, lymphoepitheliale C37, C42<br />

± ±, Thymus C37<br />

± ±, Tonsillen C37, C42<br />

±, lymphoretikuläre C40f<br />

± ±, Lymphknoten C40<br />

± ±, Milz C41<br />

±, primär retroperitoneale C295<br />

±, primäre lymphatische C36f, C70<br />

± ±, Aufgabe C36f<br />

± ±, Lage C 36<br />

±, Sauerstoffverbrauch C218<br />

±, sekundär retroperitoneale C295<br />

±, sekundäre lymphatische C36±38, C53,<br />

C66<br />

± ±, Aufgabe C36f<br />

± ±, Keimzentren C66<br />

± ±, Lage C 36<br />

±, Überlebenszeit C291<br />

±, Verschieblichkeit C299<br />

±, Wiederbelebungszeit C291<br />

±, zirkumventrikuläre B7, B9<br />

Organellen A 78, A 483<br />

±, Verlust A 483<br />

Organentnahme D171<br />

Organersatz, autologer A 564<br />

Organfunktionen C79, C119<br />

±, hormonelle Regulation C79<br />

±, Umstellung von Ruhe auf Leistung<br />

C119<br />

Organhomöostase, Hypothalamus C118<br />

Organisationen, gesellschaftliche D116<br />

±, professionelle D116<br />

Organisationsentwicklung D118, D 199<br />

±, betriebliche Gesundheitsförderung<br />

D 199<br />

Organisationsformen, supramolekulare<br />

A 465<br />

organische Chemie A57<br />

organische Chlorverbindungen A 64<br />

organische Demenz D 165<br />

organische Kationen, tubuläre Sekretion<br />

C469<br />

organische Peroxide A 290<br />

organische Phosphate C492<br />

organische Säuren A 49, C4<br />

Gesamtregister A±D<br />

organische Verbindungen A 73f<br />

±, Dehydrierung A74<br />

±, Oxidationszahlen A73<br />

Organismen A 333, A 575<br />

±, Komplexität A 333<br />

±, membranumhüllte A 572<br />

±, multizelluläre A330, A 333<br />

± ±, Gendichte A 333<br />

±, transgene A553<br />

±, Verwandtschaftsbeziehungen A575<br />

±, vielzellige C79<br />

± ±, Arbeitsteilung C79<br />

± ±, Informationsübertragung C79<br />

organismusinterne Verhaltensvariablen<br />

D 119<br />

Organkapseln B353<br />

Organkreisläufe C200, C226<br />

±, Anteil am Herzminutenvolumen C200<br />

±, Widerstandsänderungen C226<br />

Organmassen, Frauen C400<br />

±, Männer C 400<br />

Organstoffwechsel C400, C402<br />

Organum subfornicale C434<br />

Organum vasculosum laminae terminalis<br />

C434<br />

Organversagen, allgemeines C232<br />

Orgasmus C122, C554<br />

Orgasmusphase C529, C554<br />

orgastische Manschette, Kontraktionen<br />

C554<br />

Ori (origin of replication) A324f, A 328<br />

±, menschliches A 325, A 328<br />

±, Tierviren A328<br />

Orientierung D 65<br />

±, sexuelle B145<br />

± ±, Androgene B145<br />

Orientierungsbewegung D 70<br />

Orientierungsdiskrimination B285<br />

Orientierungskolumnen, monokulare<br />

B283<br />

Orientierungslosigkeit C434<br />

Orientierungsreaktion D 12, D 160<br />

±, Kriterien D 15<br />

Orientierungssäulen B109<br />

Origo B411<br />

Oritidylat-Decarboxylase A 305<br />

Orlistat B144<br />

Ornish, D. D198<br />

Ornithin A 89, A 285, C468<br />

Oropharynx C239, C244, C321<br />

Orotacidurie A306<br />

±, erbliche A 305<br />

Orotat A 304±306<br />

Orotat-Phosphoribosyltransferase A 305<br />

±, Mangel A 305<br />

Orotidin-5©-monophosphat (OMP) A 304f<br />

Orotidylat A305<br />

Orotidyl-Decarboxylase, Mangel A 305<br />

Orphanin FQ B205<br />

Orphan-Rezeptoren A335<br />

orthodrome Leitung B24<br />

Orthognathie A 580<br />

orthologe Gene A 548, A575f<br />

±, ¾hnlichkeit der DNA-Sequenzen A 548<br />

±, Entstehung A 575<br />

ortho-Phthalaldehyd A 89<br />

Orthostase C225<br />

Orthostasereaktion C225<br />

orthostatische Dysregulation C226<br />

orthostatischer Kollaps C120, C231, C432<br />

±, Blutdruckabfall C231<br />

Ortsanalyse, schnelle B285<br />

±, Tonhöhenbestimmung B237f<br />

Ortskrankenkassen D 180<br />

Ortsprinzip B233f, B237<br />

Os basioccioitale B487<br />

Os breve B410<br />

Os capitatum B471f, B482<br />

Os centrale carpi B472<br />

Os coccygis B415, C 313<br />

Os coxae B414, B426<br />

Os cuboideum B443f, B448<br />

Os cuneiforme intermedium B447<br />

Os ethmoidale B253, B488, B492, B497,<br />

C239<br />

Os frontale B253, B488, B490±492, C238<br />

Os hamatum B 471f<br />

Os hyoideum B247, B488f, B496, B505,<br />

C240, C 319, C322, C330, C334<br />

Os ilium B414f, C300<br />

Os incisivum B496<br />

Os ischii B414f, C314<br />

Os lacrimale B253, B488, B490f, B497<br />

Os longum B410<br />

Os lunatum B471f<br />

±, aseptische Nekrose B472<br />

Os maxillare B496<br />

Os metacarpale B471, B473±476, B479<br />

±, Kondylen B475<br />

Os metatarsi B443, B447<br />

Os nasale B488, B490f, B497, C235<br />

Os naviculare B443f, B446f<br />

Os occipitale B488, B491f, C242, C334<br />

Os palatinum B 253, B488, B492, B496<br />

Os parietale B488, B490±492<br />

Os pisiforme B471±473, B477, B479, B482<br />

Os planum B410<br />

Os pubis B414f, C486, C522<br />

Os sacrum B414f, B431<br />

Os scaphoideum B471f, B 482<br />

Os sphenoidale B253, B488, B491f, C84,<br />

C239<br />

Os styloides B472<br />

Os temporale B207, B226f, B229, B488,<br />

B490±492, B499<br />

±, Pars petrosa B492<br />

±, Pars tympanica B226<br />

Os trapezium B471f, B474, B476, B482<br />

Os trapezoideum B471f<br />

Os triquetrum B471±473, B479<br />

Os zygomaticum B 253, B488, B490±492,<br />

B495<br />

Osmiumtetroxid A 78<br />

Osmolalität C4, C492f<br />

±, Normalisierung C493<br />

±, Plasma C4<br />

Osmolarität C98, C179, C211, C491±494<br />

±, Abfall C494<br />

±, ADH C98, C493<br />

±, Anstieg C211<br />

±, Elektrolyte C492<br />

±, Extrazellulärraum C492<br />

±, Glucose C 492<br />

±, Körperflüssigkeiten C492<br />

±, Normalisierung C98<br />

±, Steigerung C 493<br />

±, Vasodilatation C211<br />

±, Verringerung C491<br />

Osmolaritätsgradient C469, C 475±477,<br />

C479<br />

±, Abbau C477<br />

±, Ausbildung C475±477<br />

±, Störungen C477<br />

Osmolyte C477, C494<br />

±, Bildung C494<br />

Osmoregulation A 186, C492<br />

±, Glycogenspeicher A 186<br />

Osmorezeption, mechanosensitive<br />

Kationenkanäle C493<br />

Osmorezeptoren C85, C492f<br />

±, Hypothalamus C85<br />

Osmose A16, A 48<br />

Osmosensoren B141, B169<br />

Osmotaxis A526<br />

osmotische Diurese C 496<br />

osmotischer Druck C4, C215, C492<br />

±, Plasma C4, C215<br />

osmotisches Gleichgewicht zwischen IZR<br />

und EZR C492<br />

osmotisches Ungleichgewicht A192<br />

Ösophagotrachealfistel C246<br />

Ösophagotrachealrinne C246<br />

Ösophagus A 516, B87, B 180, B247, B318,<br />

B325, B 504±506, C125, C 127±130, C132,


C134±136, C143, C239±243, C246, C293,<br />

C300, C303, C318±321, C336±338, C343,<br />

C359<br />

±, Abschnitte C336<br />

±, angiomuskulärer Dehnverschluss C338<br />

±, Cytokeratinmuster B325<br />

±, Flüssigkeitstransport C337<br />

±, Leitungsbahnen C337f<br />

±, Pars abdominalis C136<br />

±, Pars cervicalis C136<br />

±, Pars thoracica C136<br />

±, Peristaltik C243, C337<br />

±, Sphinkter C337<br />

±, Transport fester Bissen C337<br />

±, Verlauf C136<br />

±, Wandschichten C337<br />

±, Wringverschluss C338<br />

Ösophagusdruck, Messung C260<br />

Ösophagusengen C336f<br />

Ösophagusersatzstimme B250<br />

Ösophagusmund C337<br />

Ösophagusmuskulatur C337<br />

±, quergestreifte B87<br />

Ösophagussphinkter, unterer C338<br />

Ösophagusvarizen C193, C337, C359<br />

Ossa coxae B415<br />

Ossa cranii B490<br />

Ossa cuneiformia B443f, B448<br />

Ossa metacarpalia B474, B482<br />

Ossa metatarsi B448<br />

Ossa pneumatica B410<br />

Ossa sesamoidea B471<br />

Ossicula auditus B227, B229, B495<br />

±, Hebelwirkung B229<br />

Ossifikation, chondrale B366<br />

±, desmale B368, B487<br />

±, enchondrale B362, B364, B367<br />

± ±, Genexpression B362<br />

Ossifikationszentren, enchondrale B487<br />

Ossifikationszentrum, primäres B367<br />

±, sekundäres B368<br />

Osteoadherin B344<br />

Osteoarthritis B361<br />

Osteoarthropathie Kaschin-Beck A148<br />

Osteoarthrose B343, B361<br />

Osteoblasten B350, B365, B367±369,<br />

C36<br />

Osteoblastendifferenzierung, Regulation<br />

B365<br />

Osteoblastentätigkeit, Vitamin A B370<br />

Osteocalcin B345, B362, B364f, C416<br />

Osteocyten B350, B363, B365f<br />

osteofibröse Logen B449<br />

osteogene Zellen B370<br />

Osteogenese B369<br />

±, desmale B363, B367, B456<br />

± ±, Störungen B456<br />

±, enchondrale B363, B367<br />

± ±, Ablauf B367<br />

±, perichondrale B367<br />

±, Regulation B369<br />

Osteoid B364, B367<br />

±, Abbau C 97<br />

Osteoklasten A246, B364, B367, C96±98<br />

±, Aktivierung C96f<br />

±, Ascorbat A141<br />

±, Hemmung C98<br />

±, PTH C96<br />

Osteomalazie C394, C416<br />

Osteon B365<br />

Osteonectin B345f<br />

Osteopenie A 147, C409<br />

Osteopetrose A 445<br />

Osteophytenwachstum B406, B456,<br />

B469<br />

Osteopontin B342, B345, B362, B364f<br />

Osteoporose A492, B369, B429, B485,<br />

C93, C98, C101, C393, C395, C573, D165<br />

±, senile B 423<br />

Osteoprogenitorzellen B364f<br />

Osteosarkome A368<br />

Osterix B369<br />

Ostium abdominale tubae C536f<br />

Ostium cardiacum C338<br />

Ostium ileale C348f<br />

Ostium ileocaecale C306<br />

Ostium pharyngeum tubae auditivae<br />

C237, C239±241, C334<br />

Ostium primum C140<br />

Ostium pyloricum C338f<br />

Ostium secundum C140<br />

Ostium ureteris C311<br />

Ostium urethrae C533<br />

Ostium urethrae externum C315, C488,<br />

C508, C522, C528, C533, C547<br />

Ostium urethrae internum C315, C486<br />

Ostium uteri C 315, C533, C540<br />

Ostium uterinum tubae C538<br />

Ostium vaginae C545<br />

Östrogenspiegel, Operationsstress D163<br />

Oszillationen D 47<br />

Oszillatoren A 22<br />

±, endogene circadiane B123<br />

Oszillometrie C203<br />

Otitis media B245f<br />

otoakustische Emissionen (OAEs) B246<br />

Otokonien B212<br />

±, abgelöste B222<br />

Otolithen B207±209, B212, B214, B219,<br />

B222, B297<br />

±, Raumorientierung B212<br />

±, Sinneszelllager B212<br />

Otolithenmembran B212<br />

Otolithenrezeptoren, Innervation B214<br />

Otosklerose B228, B244±246<br />

Otozyste B208f<br />

Otx1 B209<br />

Otx2 B487<br />

Ovalbumin, Oligosaccharidanteil A 159<br />

ovales Fenster B208, B227±230, B233<br />

±, Fläche B229<br />

Ovar A 436, A 455, C83, C85, C87, C299,<br />

C311, C314f, C503, C505f, C511,<br />

C532±535, C 538, C540, C549, C553,<br />

C556<br />

±, Adenome A 436<br />

±, Anatomie C532<br />

±, endokrine Zellgruppen C83<br />

±, Entzündungen C534<br />

±, Histologie C532<br />

±, Kortex C506, C532<br />

±, Medulla C506, C532<br />

±, Meso C299<br />

±, Peritonealverhältnisse C314<br />

±, Tuba uterina C314<br />

±, Zeitgeber für den Zyklus C553<br />

Ovarentwicklung C505<br />

Overshoot B14±16, C148<br />

±, Membranpotential B14<br />

Ovidukt C537<br />

Ovotestis C507<br />

Ovula Nabothi C543<br />

Ovulation C86, C532, C536, C543, C552<br />

±, Unterdrückung C 552<br />

Ovulationsblutung C544<br />

Ovulationshemmer C559<br />

Ovulationsschmerz C536<br />

Oxalacetat A 129, A164, A 174, A176,<br />

A 253f, A283, A 285±287<br />

±, aus Asparagin A 287<br />

±, aus Aspartat A 287<br />

±, Reduktion zu Malat A205<br />

±, Transaminierungsreaktion A285<br />

Oxalat A69, A 164<br />

±, tubuläre Sekretion C469<br />

Oxalatsteine A 48, C411<br />

Oxalessigsäure A 164, A 174<br />

Oxalsäure A 48, A69, A164, C465<br />

Oxidantien D 162f<br />

Oxidasen A 129, A 198, A 211, A 406<br />

±, mikrosomale A 172<br />

Oxidation A 52, A73, A 503<br />

±, Aldehyde A 67<br />

±, Alkohole A68<br />

±, DNA-Schädung A 503<br />

±, organischer Verbindungen A 211<br />

b-Oxidation A 218f, A250, A 259±261,<br />

A263, A 406, C167, C 369, C438<br />

±, Energieausbeute A 261<br />

±, mitochondriale A 262<br />

±, peroxisomale A211<br />

±, Reduktionsäquivalente A 261<br />

±, ungesättigte Fettsäuren A261<br />

Oxidationsmittel A 52<br />

±, Sauerstoff A 202<br />

Oxidationsstufen A73<br />

Oxidationszahlen A 52, A 73<br />

±, Kohlenstoff A 73<br />

oxidative Decarboxylierung A139<br />

oxidative Desaminierung A 282±286, A 504<br />

±, Adenin A504<br />

±, Aminosäuren A282f<br />

±, Cytosin A504<br />

oxidative Phosphorylierung A 107, A177f,<br />

A187, A 342, B387, C 12, C167, C 443,<br />

C478<br />

±, Prinzip A 198<br />

oxidativer Fettsäureabbau,<br />

Mitochondrium A260<br />

oxidativer Stoffwechsel A 174<br />

±, Wasserbildung C491<br />

oxidativer Stress A 140, A179, A 366,<br />

A503, D 162f<br />

Oxidoreduktasen A 128f, A 386, C412f<br />

OXPHOS-System, Krankheiten A 213<br />

Oxygenasen A288<br />

Oxygenierung, Hämoglobin C269<br />

±, Myoglobin C269<br />

Oxygenierungsgrad C 278<br />

Oxyhämoglobin B117, C270f, C288<br />

±, Absorptionsspektrum C270<br />

Oxysterole A 264<br />

Oxytocin B9, B146, C81, C83, C85, C552,<br />

C555, C 564f<br />

±, Funktion C85<br />

Oxytocinreflex C 570f<br />

Oxytocinrezeptoren C565<br />

Ozeane A 569f<br />

Ozon A25<br />

Ozonschicht A33<br />

P1-Promotor A 322<br />

P<br />

P1-Rezeptoren C210<br />

P2X-Rezeptoren B47<br />

p15INK4b-Protein A 487<br />

p16INK4a-Gen, Mutationen<br />

p16INK4a-Protein A 487<br />

A 487<br />

p19ARF, Mutationen A 487<br />

p21 A 482<br />

p21-Cdk-Inhibitor A482<br />

p50 A 367<br />

p52 A 367<br />

p53AIP1-Gen A 487<br />

p53-Chip A 558<br />

p53-Gen A 482, A 487, A 505, A 558<br />

±, Keimbahnmutationen A 512<br />

±, Mutationen A 482, A 487, A 558<br />

±, Tumorsuppressor-Gen A 505<br />

p53-Protein A 308, A 363, A 379, A 480,<br />

A482, A 487, A558<br />

±, Abbau A 487<br />

±, Apoptose A 487<br />

±, Fehlfunktionen A558<br />

±, Funktion A363, A 487<br />

±, Halbwertszeit A 363<br />

±, Stabilisierung A 487<br />

±, Tumorsuppressor-Gen A 487<br />

±, Tumorsuppressorprotein A363<br />

±, Zellzyklusarrest<br />

p62<br />

A 487<br />

TCF A 363<br />

p70S6-Kinase A433<br />

p75 B196<br />

p75-Rezeptor B64<br />

p300 A 369<br />

347


348<br />

Paarbeziehung D90f<br />

Paarbildung A 30<br />

Paarforschung, psychologische D 91<br />

Paargemeinschaft D 99<br />

Paartherapie D 118<br />

Paarungsverhalten A 574<br />

Pacchioni-Granulationen B 101<br />

Pachymeninx B98<br />

Pachytän C511, C513<br />

Pacini-Körperchen B185, B195, B393<br />

±, Bau B393<br />

±, Vorkommen B185<br />

Pacini-Rezeptoren B189<br />

Pacini-Sensor B170, B172<br />

±, Transduktion B170<br />

PACs (P1 Phage Artificial Chromosomes)<br />

A 546<br />

PAF (platelet activating factor) A 145,<br />

A 272f, A 524, C21<br />

PAG s. periaquäduktales Grau<br />

PAG-Neurone B204<br />

PAI-1 C32<br />

PAI-2 C32<br />

PAL (physical activity level) C396<br />

Palaeocerebellum B89, B526<br />

±, Afferenzen B88<br />

Paläokortex B94f, B97, B105, B303<br />

Paläontologie A576<br />

Paläopallium B94f, B97<br />

±, Kommissur B97<br />

Paläoruber B88<br />

paläospinothalamische Bahn B203<br />

paläospinothalamischer Trakt B188<br />

Palatoschisis C319<br />

Palatum durum B84, B496, C238, C321f<br />

Palatum molle B84, B497, C240, C321f,<br />

C334<br />

Palindrome A 357f, A 544<br />

Palinopsie B294<br />

palliative Therapien D 146, D171<br />

Pallidum B127, B530f<br />

Palliothalamus B91f<br />

±, Efferenzen B92<br />

Pallium B91, B109<br />

Palma B469<br />

Palma manus B474, B477<br />

Palmaraponeurose B479, B481, B483<br />

±, Schrumpfung B483<br />

Palmitinsäure A 69, A 106, A109, A 217f,<br />

A 254, A 414, A 416, C 167, C397<br />

Palmitinsäureanker A 410<br />

Palmitoleinsäure A 217<br />

Palmitoyl-CoA A 274f<br />

Palmitoylgruppen A109<br />

Palmoplantarkeratodermie, epidermolytische<br />

(EPPK) B328<br />

Palpebra inferior B253f<br />

Palpebra superior B253f<br />

PALS s. periarterioläre lymphatische<br />

Scheide<br />

Pamaquin A 181<br />

pancreatic polypeptide C357<br />

±, Freisetzungsreiz C357<br />

±, Hauptwirkung C357<br />

±, Syntheseort C357<br />

Pancytopenie C 13<br />

Paneth-Körnerzellen C350±352<br />

Panikstörung B150, D 154<br />

Pankreas A 244, A432, B324, C82, C95,<br />

C110, C113, C115, C248, C294,<br />

C296±298, C300, C303±305, C318,<br />

C320, C345, C356f, C374±376, C385,<br />

C403<br />

±, Ausführungsgangsystem C376<br />

±, autonome Innervation C110, C113<br />

±, Caput C304f<br />

±, Cauda C304f<br />

±, chronische Entzündungen A244<br />

±, Corpus C304f<br />

±, endokrines A 345, C94, C377<br />

± ±, Unterscheidung der Zelltypen C94<br />

±, Entwicklung C374<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, exokrines B323, C94, C328, C374, C377,<br />

C380, C392<br />

± ±, Histologie C377<br />

± ±, Insuffizienz C392<br />

± ±, sekretorische Aktivität C380<br />

± ±, Ultrastruktur C377<br />

±, Gefäûe C376<br />

±, Gestalt C304<br />

±, Gliederung C375<br />

±, GLUT2 A163<br />

±, Head-Zonen C115<br />

±, Hydrogencarbonatsekretion C376<br />

±, Innervation C376<br />

±, Lagebeziehungen C304f<br />

±, Lymphgefäûe C305<br />

±, regionäre Lymphknoten C376<br />

±, Tumoren C345<br />

Pankreas-Amylase C388<br />

Pankreasanlage C295f<br />

Pankreasausführungsgänge, klinische<br />

Bedeutung C 376<br />

Pankreascarcinom C305<br />

Pankreasentwicklung, molekulare<br />

Aspekte C375<br />

Pankreasenzyme A 282, C379f<br />

±, Sekretion C380<br />

Pankreaserkrankungen, Head-Zonen<br />

C376<br />

±, Tiefenschmerz C376<br />

Pankreasgang C304<br />

Pankreasgänge, Verstopfung A 244<br />

Pankreasinsuffizienz C378<br />

Pankreasknospe C374f<br />

±, dorsale C374<br />

±, ventrale C374<br />

Pankreaskopf C304f, C375<br />

Pankreaskopfcarcinom C305<br />

Pankreas-Lipase A 268, C329, C390<br />

Pankreas-Proteasen C389<br />

Pankreasprozesse, Ausbreitungs- und<br />

Perforationswege C295<br />

Pankreassaft C376, C378<br />

±, Bildung C378<br />

±, Chloridkonzentration C378<br />

±, Flussrate C378<br />

±, Hydrogencarbonatkonzentration C378<br />

±, pH-Wert A 50, C378<br />

±, Rückstau C376<br />

±, Sekretmenge C378<br />

±, Zusammensetzung C378<br />

Pankreasschwanz C296, C309f, C376<br />

Pankreassekret C385<br />

Pankreassekretion C346, C377, C380<br />

±, digestive Phase C377, C380<br />

±, exokrine C94<br />

±, gastrale Phase C380<br />

±, interdigestive Phase C377, C380<br />

±, intestinale Phase C346, C380<br />

±, kephale Phase C346, C380<br />

Pankreassteinprotein (PSP) C378<br />

pankreatische Azinusproteine C378<br />

pankreatische Azinuszellen A442<br />

pankreatisches Polypeptid (PP) C94<br />

±, Funktion C94<br />

Pankreatitis C376, C378<br />

±, akute A 272, C378<br />

±, chronische C378<br />

±, postprandiale C378<br />

Pantethein A 254<br />

Pantherpilz A 541<br />

Pantoinsäure A 142, C414<br />

Pantothenat-Kinase, Regulation A 143<br />

Pantothensäure A142, C395, C397, C414<br />

±, Bedarf C414<br />

±, biologische Aufgaben C414<br />

±, Chemie C414<br />

±, empfohlene Zufuhr C395<br />

±, Funktion C395<br />

±, Mangelerscheinungen C 414<br />

±, Mangelsymptome C395<br />

±, Resorption C414<br />

±, toxischer Bereich C395<br />

±, Vorkommen C395, C414<br />

PAP (prostatic acid phosphatase) C526f<br />

Papain C47f<br />

Papanicolaou-Färbung C 543<br />

Papez-Kreis B91, B132<br />

Papilla duodeni major C371f, C374f<br />

Papilla duodeni minor C374±376<br />

Papilla lacrimalis B 254f<br />

Papilla mammaria C567f<br />

Papilla renalis C454f<br />

Papilla Vateri C305, C372<br />

Papillae, Funktion C323<br />

±, Innervation C323<br />

±, Lage C323<br />

Papillae filiformes B310, C322f<br />

±, Funktion C323<br />

±, Innervation C323<br />

±, Lage C323<br />

Papillae foliatae B310, C322<br />

Papillae fungiformes B310, C322f<br />

±, Funktion C323<br />

±, Innervation C323<br />

±, Lage C323<br />

Papillae linguales C323<br />

Papillae vallatae B310, C322f, C334<br />

±, Funktion C323<br />

±, Innervation C323<br />

±, Lage C323<br />

Papillarmuskeln C141, C144, C152, C161<br />

Papille B271, B276, B278<br />

±, Exkavation B278<br />

±, Lage B278<br />

Papillen, dermale B322, B389<br />

Papillengänge C455<br />

Papilleninterstitium C477<br />

Papillenödem, Hirntumoren B279<br />

±, intrakranielle Drucksteigerung B279<br />

Papillomaviren, humane A 536<br />

PAPS (Phosphoadenosinphosphosulfat)<br />

A414<br />

Parabasalzellen C546<br />

Paracetamol C361<br />

Paracolpium C545<br />

Paracortex C45<br />

Paracystium C312<br />

Paradigmen D 19<br />

Paradigmenkrise D 19<br />

Paradontitis C333<br />

Paradox der Prävention D187<br />

Paraffine A 63<br />

Paraffinöl A63<br />

Paraflocculus, ventraler B 215<br />

Paraganglien B55, C104, C109<br />

Paraganglion aorticum abdominale C109<br />

Paraganglion supracardiale C222<br />

Paragrammatismus B165<br />

Parahämophilie C26<br />

Parakeratinisierung C546<br />

Parakolpium C312<br />

Parakortex C40<br />

parakrin A 421<br />

parakrine Sekretion C81, C95<br />

parallaktische Verschiebung D 42<br />

Parallelfasern B49, B90, B526, B528<br />

Parallelinformation B176<br />

Parallelisierung D29<br />

Parallelkreisläufe C217<br />

Parallelschaltung A11, A 19<br />

Paralleltest-Reliabilität D 31<br />

paraloge Gene A 548, A 575, C585<br />

±, ¾hnlichkeit der DNA-Sequenzen A 548<br />

±, Entstehung A 575<br />

Paralyse, periodische A 241<br />

Paramagnetismus A20<br />

Parametrium C312, C540, C542<br />

Paraphasien B165<br />

Paraplegie B69<br />

Paraproktium C312<br />

Pararektalschnitt C310<br />

Parasiten C20f, C33, C35, C69, C72<br />

±, Abwehr C21<br />

±, Zerstörung C69


Parasiten des Genoms A 337<br />

Parasomnien B122f<br />

Parasternallinie C131<br />

Parasubikulum B105<br />

Parasympathikotonus C257, C327<br />

±, Exspiration C257<br />

Parasympathikus B38, B47, C103±105,<br />

C107f, C112f, C121, C173, C175, C219,<br />

C267, C340, C356, D15<br />

±, kaudaler C114<br />

±, kranialer C114<br />

±, negativ chronotrope Wirkung C175<br />

±, negativ dromotrope Wirkung C175<br />

±, präganglionäre Neurone C108<br />

±, rest and digest C103<br />

±, sakraler C109<br />

± ±, postganglionäre Neurone C109<br />

±, Schwellkörpergefäûe C219<br />

±, Transmitter C105<br />

±, Zielorgane C112<br />

±, zweites Neuron C104<br />

Parasympathikusaktivierung, Drüsensekretion<br />

C115<br />

parasympathische Afferenzen C115f<br />

parasympathische Erregung D 12, D 15<br />

parasympathische Fasern B296<br />

parasympathische Ganglien C104<br />

parasympathische Hirnnervenkerne C108<br />

parasympathische Innervation, Entwicklung<br />

C104<br />

parasympathische Nerven B38<br />

parasympathische Neurone C105, C107,<br />

C118<br />

±, cholinerge C105<br />

±, postganglionäre C109, C111<br />

± ±, Erfolgsorgane C111<br />

± ±, Konvergenz C111<br />

± ±, Lokalisation C109<br />

parasympathische Reflexbögen C116<br />

parasympathische vasodilatatorische<br />

Neurone C106f<br />

parasympathisches Nervensystem C104<br />

±, cholinerge Neurone C104<br />

parasympathisches System C403<br />

Parasympatholytika B265<br />

Parasympatholytikum C105<br />

Parasympathomimetika C105, C351<br />

Parathormon A 435<br />

±, Knochenabbau B369<br />

Parathormon (PTH) C83, C90, C96±98,<br />

C387, C481, C483<br />

±, Darm C97<br />

±, Funktion C90<br />

±, Knochen C97<br />

±, Niere C97<br />

±, Osteoklasten C96<br />

±, Sekretion C90<br />

Parathyreoidismus, Dysregulation C98<br />

Paratransferrin C388<br />

Paraumbilikalvenen C359<br />

paravaginale Muskeln D 124<br />

paravertebrale Ganglien C104<br />

Paravertebrallinie C131<br />

Parentalgeneration A494<br />

parenterale Ernährung C417<br />

Paresen B32, B46, B115<br />

±, kortikale Läsionen B115<br />

Paries membranaceus C245f<br />

parietaler Assoziationskortex B190, B192<br />

±, Läsion B190<br />

parietaler Kortex B125, B127f, B132,<br />

B157, B523<br />

±, posteriorer B154, B294, B524<br />

parietales Rindenfeld, posteriores (PPC)<br />

B522<br />

parietales Wo-System B127<br />

Parietalkortex B216<br />

±, posteriorer D47<br />

±, somatosensorischer D 14<br />

Parietallappen B91, B93, B165, B282,<br />

B285<br />

±, dorsaler Verarbeitungsstrom B285<br />

parietal-temporal-okzipitaler Assoziationskortex<br />

B106, B154<br />

Parietalzellen C342±345, C412f<br />

±, Ausfall C 345<br />

±, HCl-Sekretion C343<br />

±, Schema C344<br />

±, Stimulation C343f<br />

parietoinsulärer vestibulärer Kortex (PIVC)<br />

B215f<br />

Pariser Nomenklatur A491<br />

Parkinson-ähnliche Bewegungsstörungen<br />

B55<br />

Parkinson-Patienten B309, B315, B532<br />

±, dopaminerge Medikation B532<br />

±, Hypogeusien B 315<br />

±, Hyposmie B309<br />

p-Arm, Chromosomen A 489<br />

Parodontium C333<br />

Parodontose C333<br />

Paromomycin A 395<br />

Paroophoron C505, C537<br />

Parotis C240, C324<br />

Parotisloge C324<br />

paroxysmale Hypererregungen D 152<br />

PARP (Poly(ADP-Ribose)-Polymerase)<br />

A 483<br />

Pars abdominalis aortae C184<br />

Pars affixa C527<br />

Pars ascendens aortae C184<br />

Pars ascendens duodeni C303f<br />

Pars basilaris ossis occipitalis C237, C240<br />

Pars cardiaca C 338, C342<br />

Pars cavernosa urethrae C311<br />

Pars cervicalis tracheae C244, C246<br />

Pars convoluta C457, C466, C471f<br />

Pars costalis diaphragmatis B 422<br />

Pars cricopharyngea C240<br />

Pars descendens duodeni C298, C303f<br />

Pars diaphragmatica pericardii C143<br />

Pars fetalis C561<br />

Pars flaccida B227<br />

Pars flocculonodularis B88<br />

Pars horizontalis duodeni C303f<br />

Pars inferior duodeni C298, C301<br />

Pars intramuralis tubae C538<br />

Pars laryngea pharyngis C239f<br />

Pars lumbalis diaphragmatis, Crus dextrum<br />

B422<br />

±, Crus sinistrum B422<br />

Pars materna C561<br />

Pars membranacea urethrae C311, C487<br />

Pars nasalis ossis frontalis C235<br />

Pars nasalis pharyngis C239±241<br />

Pars oralis pharyngis C239±241, C322<br />

Pars pelvina recti C313<br />

Pars pendulans C527<br />

Pars prostatica urethrae C311, C487,<br />

C526, C528<br />

Pars pylorica C 338f, C342<br />

Pars recta C457, C466, C469, C476<br />

Pars retropericardiaca C136<br />

Pars spongiosa urethrae C311, C487,<br />

C528<br />

Pars squamosa B492<br />

Pars sternalis diaphragmatis B422<br />

Pars superior duodeni C298, C303f<br />

Pars tensa B227<br />

Pars thoracica aortae C184<br />

Pars thoracica tracheae C244<br />

Pars thyropharyngea C240<br />

Pars uterina tubae C538<br />

Parsons, T. D 109f<br />

Partialdruck A16, A 48<br />

±, in Flüssigkeiten A 15<br />

Partialdruckangleichung C280<br />

Partialdrücke, alveoläre C259<br />

Partialinsuffizienz C279, C283<br />

Partialladung A67, A70<br />

Partialprolaps C540<br />

partielle Thromboplastinzeit (PTT) C30<br />

a-Partikel A 157<br />

b-Partikel A157<br />

Partikeltrennung A 111<br />

Partizipationsmuster D 113<br />

Partnerbeziehungen D 100, D194<br />

Partnerreaktion D123<br />

Partnerrolle D 117<br />

Partnerschaft D 90<br />

Partnerschaftskonflikte D 91<br />

Partnerschaftsrolle D 89<br />

Partnerwahl B308<br />

±, weibliche B145<br />

± ±, Defeminisierung B145<br />

± ±, Maskulinisierung B 145<br />

Parvoviren A 536<br />

parvozelluläre Ganglienzellen B278<br />

parvozelluläre Kerne B93<br />

parvozelluläre Neurone C118<br />

±, Hormon bildende C83<br />

parvozelluläres System B282<br />

PAS-Färbung B354, C22, C86, C351<br />

±, ALL C22<br />

±, AML C22<br />

Passavant-Wulst C242, C321, C335<br />

Passivität D 159<br />

Pätau-Syndrom A 492<br />

Patch-Clamp-Pipette B13, B306<br />

Patch-Clamp-Technik A 240, B16f, B196,<br />

B305<br />

Patella B432, B435±440, B449<br />

Patellarsehne B438<br />

Patellarsehnenreflex B516f<br />

pathobiologische Mechanismen D 185<br />

pathogene Eindringlinge, Zerstörung C33<br />

pathogene Kolibakterien C350<br />

Pathogenese D 3<br />

Pathogenität A 522f<br />

±, O-Antigene A 523<br />

Pathogenitätsfaktoren A 517f<br />

pathologische Angst D 155<br />

pathologische Aufwachprozesse B122<br />

pathologische Erregungsniveaus D128<br />

pathologische Hämoglobine C12, C274<br />

pathologische Immunreaktionen C71<br />

pathologische Kyphose B423<br />

pathologische Lagetypen C159<br />

pathologische Reflexe B109<br />

pathologische Skoliose B415<br />

pathologischer Shunt C281, C284<br />

pathophysiologische Hirnrhythmen B113<br />

Patienten, bettlägerige C203, C494<br />

±, bewusstseinsgetrübte C494<br />

±, schwierige D 118<br />

±, sterbende D 168±170<br />

±, Training C447<br />

Patientenfehler D 34<br />

Patienteninitiative, Nichtbeachten D115<br />

Patientenkarrieren D 179<br />

Patientenrechte D 35<br />

Patientenrolle D107<br />

±, Reglementierung D 113<br />

Patientenserum C76<br />

patientenzentrierte ärztliche Kommunikation<br />

D 116<br />

patientenzentriertes Handeln D 109<br />

Patulin A 541<br />

Paukenhöhle B208, B227f, B492f, B495,<br />

C319, C 334<br />

±, Ausdifferenzierung B228<br />

±, Pneumatisation B228<br />

±, Wände B495<br />

Pauli-Prinzip A35<br />

Pavor nocturnus B122<br />

Pawlow, I. D 6, D 54, D 119, D 139<br />

Pawlow sche Konditionierung D54<br />

Pawlow scher Hund B131<br />

Pax-1-Gen B397<br />

Pax-2, Fehlen B209<br />

Pax-2-Gen B230<br />

Pax-3 C582<br />

Pax-3-Gen B350<br />

Pax-4 C375<br />

Pax-6 C375<br />

Pax-6-Gen B256<br />

349


350<br />

Pax-9-Gen B397<br />

Pax-Gene B209<br />

Paxillin A 447, A453, A 459<br />

Pax-Proteine C375<br />

P-Bindungsstelle (Peptidyl-tRNA-Bindungsstelle)<br />

A389, A 391f<br />

pBP-Substrat-Komplex A521<br />

P-Cadherin A 455<br />

PCAF/GCN5-Komplex A 369<br />

PCNA (proliferating cell nuclear antigen)<br />

A 328, A 507, C352<br />

±, Gleitring beim Menschen A 328<br />

pCO 2 C120, C502<br />

±, Anstieg C120, C500<br />

±, Messung C502<br />

pCO2-Erhöhung B180<br />

PCR (polymerase chain reaction)<br />

A 549±551, A553, A 559<br />

±, forensische Medizin A 551<br />

±, Gendiagnostik A 551<br />

PC-Rezeptoren B185f, B191<br />

±, Empfindlichkeit B186<br />

PCR-Maschinen A 551<br />

PCR-Primer A 560<br />

PCR-Zyklus A 549f<br />

PD-Detektor B185<br />

PDE (Phosphodiesterase) A 425<br />

PDE5 A 439, C 530<br />

PDE6 A 439f<br />

PDGF (platelet-derived growth factor)<br />

A 424, A 427f, A480f, B43, B65, B352,<br />

B356f, C31, C186<br />

±, Dimerisierung A 427f<br />

±, Funktion B356<br />

PDGF/PDGFR-System A427<br />

PDGFR (platelet drived growth factor<br />

receptor) A426±428, A 449<br />

±, Dimerisierung A 427f<br />

PDH s. Pyruvat-Dehydrogenase<br />

PDH-Kinase A 175<br />

PDH-Phosphatase A175<br />

PDK-1 (Phosphoinositide-dependent<br />

kinase 1) A 433<br />

PD-Rezeptoren B182<br />

PDS-95 B48<br />

PDZ-Domänen A423, A 425<br />

peak power C445<br />

Peak-Flow C235<br />

Pearson-Syndrom A 344<br />

Pecten ossis pubis B415, B433, C297,<br />

C300<br />

Pediculus arcus vertebrae B399<br />

Pedunculus cerebellaris inferior B77, B80,<br />

B87, B89, B215<br />

Pedunculus cerebellaris medius B77, B83,<br />

B87, B89<br />

Pedunculus cerebellaris superior B77,<br />

B87, B89, B96, B215<br />

Pedunculus cerebri B77, B 80, B99<br />

Peer-Group D 87f<br />

±, Rituale D 87<br />

PEF (peak expiratory flow) C266<br />

Pegeldifferenzen, interaurale (ILD) B 241f<br />

Peking-Mensch A 579<br />

Pektin C397<br />

Pelizaeus-Merzbacher-Krankheit B13<br />

Pellagra A 137, C394, C412±414<br />

Pelvis C310<br />

Pelvis major C310<br />

Pelvis minor C310<br />

Pelvis renalis C 308, C453, C485<br />

Pemphigus foliaceus B328<br />

Pemphigus vulgaris A 451, A457, B328<br />

Penaz-Methode C204<br />

±, Blutdruckmessung C204<br />

Pendel A 22<br />

±, umgekehrtes B520<br />

Pendelbewegungen C347f<br />

Penicillamin C412<br />

Penicillin A 126, A 522, A 539, A 560, C6,<br />

C232, C468<br />

±, Bindung an Albumin C6<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Inhibition der Glycopeptid-Transpeptidase<br />

A158<br />

±, spontane Geschmackssensationen B315<br />

Penicillin-Bindungsproteine (PBP) A 522<br />

Penis C121, C219, C507±509, C527f<br />

±, Abschnitte C527<br />

±, Innervation C529<br />

±, Lymphbahnen C529<br />

±, Schwellkörper C528<br />

±, Venen C528<br />

Penisschaft C527<br />

Peniswurzel C312<br />

Pentadecan A 61<br />

15-Pentadecanolid B307<br />

Pentan A 61<br />

n-Pentan A59<br />

1-Penten A 59<br />

1-Pentin A59<br />

Pentosen A 312<br />

±, Umwandlung in Hexosen A 180<br />

Pentosephosphatweg A 179f, A188,<br />

A 190f, A292, A 299, A302f, C12<br />

±, Aminosäurebiosynthese A292<br />

±, biosynthetische Aufgaben A 180<br />

±, nicht-oxidativer Zweig A179f<br />

±, oxidativer Zweig A 179f<br />

±, Redoxhomöostase A 180<br />

Pepsin A 282, C47, C342, C345, C389<br />

Pepsinogen A 282, C343, C345<br />

±, Aktivierung C345<br />

Pepsinogenfreisetzung C346f, C358<br />

±, Stimulierung C358<br />

Peptdiyl-Prolyl-cis-trans-Isomerase (PPIase)<br />

B336<br />

PEPT-Familie A 248<br />

Peptid, atriales natriuretisches (ANP) B142<br />

Peptid Y C347<br />

Peptidasen C466, C468<br />

Peptidbibliotheken A 111<br />

Peptidbindung A90±92, A 410<br />

±, cis-trans-Isomerierung A 92<br />

±, Halbwertszeit A91<br />

±, Hydrolyse A 90<br />

±, partieller Doppelbindungscharakter<br />

A91<br />

±, Stabilität A 91<br />

±, Struktur A 91<br />

Peptidbindungen C389<br />

±, enzymatische Spaltung C389<br />

Peptidbindungsspaltung C57<br />

Peptide A 92, A94, A110, A 422, A434,<br />

A 571f, B216, C79, C346, C356, C380,<br />

C464<br />

±, basische A 572<br />

±, biologisch wirksame A 90<br />

±, neuroaktive B39<br />

±, Struktur A 92<br />

±, strukturstabilisierende Wechselwirkungen<br />

A94<br />

±, Synthese A 110<br />

±, synthetische A 110<br />

±, vasoaktive C69<br />

Peptidgruppe, Geometrie A91<br />

Peptidhormone A 424, A 428, A 435, B9,<br />

B369, C79f, C85, C173, C448<br />

Peptidoglycan A 158, A522, A 525, C46<br />

Peptidoglycanschicht A 519<br />

Peptidresorption A 248<br />

Peptidselektivität C57<br />

Peptidsequenzierungen, massenspektrometrische<br />

A115<br />

Peptidsynthese nach Merrifield A 110<br />

Peptidverankerung C57<br />

Peptidverknüpfung A 391f<br />

±, Mechanismen A392<br />

Peptidyl-Prolyl-cis-trans-Isomerasen<br />

(PPIasen) A 92, A105, A 410<br />

Peptidyltransferase A395<br />

±, Hemmstoffe A 395<br />

Peptidyltransferase-Zentrum A388f,<br />

A 392f<br />

±, Bindungsstellen A 392<br />

Peptidyl-tRNA A 389, A391, A 393<br />

±, Hydrolyse A 393<br />

Per B123<br />

Perforine C69<br />

Perfusion C3, C171<br />

±, Konstanz C171<br />

±, Plazenta C3<br />

±, tubuläre C477<br />

± ±, Zunahme C477<br />

±, Uterus C3<br />

Perfusionsdruck C171, C208<br />

±, Freisetzung vasoaktiver Substanz C171<br />

±, groûe Arterien C208<br />

±, Organdurchblutung C208<br />

periamygdalärer Kortex B95, B303<br />

periaquäduktales Grau (PAG) B204f,<br />

D136<br />

±, Endorphin produzierende Neurone<br />

B205<br />

±, Verbindungen C118<br />

Periarchikortex B105<br />

periarterioläre lymphatische Scheide<br />

(PALS) C41f<br />

Pericardium C128f, C132<br />

Perichondrium B361<br />

Pericranium B490<br />

Pericyten C186, C189f<br />

Perikard B350, C 127, C130, C134, C137,<br />

C139, C 143, C162<br />

±, Umschlagfalten C143<br />

Perikardentzündungen C142<br />

Perikardhöhle C125f, C139<br />

Perikardioperitonealkanäle C125f<br />

Perikaryen B3, B5, B65, B108<br />

Perikaryon A 470<br />

Perilymphe B207, B210, B229±233, B 235f<br />

±, Kaliumkonzentration B207<br />

±, Natriumkonzrntration B207<br />

±, Volumenverschiebungen B233<br />

Perimeter B287<br />

Perimeterprüfung B284<br />

Perimetrie B108, B287<br />

Perimetrium C314, C542, C548<br />

Perineum A516, C312, C507f, C546<br />

±, Besiedlung durch Mikroorganismen<br />

A516<br />

Perineuralzellen B185<br />

Perineurium B10f<br />

±, Verletzung B10<br />

perinucleärer Raum A398<br />

Periodendauer A 22<br />

Periodensystem der Elemente (PSE) A 35f<br />

Periodentafel D 98<br />

Periodik, circadiane D 68<br />

Periodizitätsanalyse, Tonhöhenbestimmung<br />

B 237f<br />

Periodontium C333<br />

Periodsäure-Schiff-Färbung B354<br />

Periodsäure-Schiff-Reaktion C22, C341<br />

periorale Region, Temperaturwahrnehmung<br />

B 182<br />

Periorbita B497f<br />

Periorchium C506<br />

Periost B69, B98, B350, B361, B370,<br />

B410, B 490, C105, C192<br />

±, mesenchymale Stammzellen B370<br />

±, Schichten B410<br />

Periostschmerz B410<br />

periphere arterielle Vasodilatation<br />

C173<br />

periphere Blasennerven C122<br />

periphere Blutbahn, unreife Vorläuferzellen<br />

C10<br />

±, Zahl der Reticulocyten C10<br />

periphere Chemorezeptoren, Erregung<br />

C448<br />

periphere Ganglien C104<br />

periphere Hormonresistenz, Schilddrüsenhormone<br />

C89<br />

periphere Nerven A345, A 455<br />

±, zelluläre Hüllen B10<br />

periphere Nervenkompression B478


periphere Neurone B 62<br />

periphere Neuropathien A 135, A 192,<br />

C394<br />

periphere Reorganisation, motorisches<br />

System B533<br />

periphere Rezeptoren B105<br />

periphere Sensibilisierung B199<br />

periphere Synapsen B38<br />

periphere Vasodilatation C430, C432<br />

±, unkontrollierte C232<br />

periphere Vasokonstriktion C430<br />

periphere Widerstandserhöhung C221<br />

periphere Widerstandsgefäûe, Kontraktion<br />

C118<br />

peripherer Gefäûwiderstand C188f<br />

peripherer Kreislaufwiderstand C197,<br />

C200, C209, C220<br />

peripherer Venendruck, Verminderung<br />

C172<br />

peripherer Widerstand C168, C197f,<br />

C200f, C226, C 440<br />

±, arterieller Blutdruck C198<br />

±, Erhöhung C168, C198<br />

±, Herzzeitvolumen C198<br />

±, Senkung C226<br />

periphererer Blutstrom, Ventrikeldiastole<br />

C199<br />

peripheres autonomes Nervensystem<br />

(ANS) B54, C104f<br />

±, Ganglien C104<br />

±, sensible Neurone C105<br />

peripheres Myelinprotein 22 (PMP22)<br />

B12f<br />

±, Mutationen B13<br />

peripheres Nervensystem (PNS) B3, B11,<br />

B65, B178, B202, B532<br />

±, Läsionen B532<br />

±, Schädigungen B178<br />

±, segmentale Organisation B 202<br />

peripheres (primäres) rezeptives Feld,<br />

Durchmesser B184<br />

±, Mechanoafferenz B184<br />

peripheres sympathisches Nervensystem,<br />

Monoamine B 55<br />

Periplasma A 521, A523<br />

periplasmatische Bindungsproteine (pBP)<br />

A 521<br />

Peristaltik B57, B180, C316, C347f, C485<br />

±, myogener Rhythmus C347<br />

±, Serotonin B57<br />

±, Störungen C316<br />

peristaltische Wellen C347f<br />

±, Frequenzgradient C348<br />

peristaltischer Reflex C347, C356<br />

Peritendineum B353<br />

Peritonealblätter C297<br />

Peritonealdialyse C479, C484<br />

Peritonealduplikaturen C302<br />

Peritonealhöhle C297, C299<br />

±, inneres Relief C299<br />

±, Mesos C299<br />

±, Punktionen C299<br />

Peritonealräume C295<br />

Peritoneum B350, B421, C313, C454,<br />

C533, C538<br />

±, parietales C126<br />

±, viszerales C126<br />

Peritoneum parietale B420, C294f,<br />

C299f, C303f, C308f, C312, C314, C486<br />

Peritoneum viscerale C294, C299<br />

Peritubulärzellen C509, C515<br />

periventrikuläres Grau B148<br />

Perkussion C137<br />

Perlecan B345±347<br />

±, Funktionen B347<br />

Permeabilität B14f<br />

±, mikrovaskuläre C434<br />

± ±, Veränderungen C434<br />

±, passive A 234<br />

± ±, Plasmamembran A 234<br />

±, relative B14<br />

± ±, Astrocyten B14<br />

± ±, Neurone B14<br />

±, unspezifische C562<br />

Permeabilitätsbarriere A520<br />

Permeabilitätskoeffizient A16, A 234, B14<br />

±, Plasmamembran A234<br />

Permeasen A 532<br />

Peroneusgruppe, Funktion B450<br />

Peroneusloge B450<br />

Peroxidase C20f<br />

Peroxidase-Antiperoxidase-System A 81<br />

Peroxidasen A139, A 146, A211<br />

Peroxide A 72, A 504<br />

±, organische A 290<br />

Peroxine A 406<br />

peroxisomale Acyl-CoA-Dehydrogenase<br />

A 261<br />

peroxisomale b-Oxidation A 211<br />

peroxisomale Matrixproteine A 406<br />

peroxisomale Membranen A406f<br />

peroxisomale Membranproteine A 406<br />

±, Biogenese A 406<br />

peroxisomale Proteine A 406<br />

±, SKL-Sequenz A 406<br />

peroxisomale Rezeptorproteine A 407<br />

peroxisomaler Fettsäureabbau A261<br />

Peroxisomen A 80f, A 211, A261, A 406f,<br />

B3, C368, C466<br />

±, Biogenese A 406f<br />

±, Entgiftung A 211<br />

±, Katalase A 211<br />

±, Wasserstoffperoxid A 211<br />

Peroxisomen-Proliferator aktivierende<br />

Rezeptoren s. PPARs<br />

persistent vegetative state B125<br />

persistierendes apallisches Syndrom B109<br />

Personalfluktuationen D 117<br />

Personendosimetrie A31<br />

Persönlichkeit D75f<br />

Persönlichkeitsänderungen B132<br />

Persönlichkeitsbeurteilung D 76<br />

Persönlichkeitseigenschaften D 7, D75<br />

Persönlichkeitsfaktoren D 76<br />

Persönlichkeitsmerkmale D 137, D189<br />

Persönlichkeitsskalen D 76<br />

Persönlichkeitsstörung, antisoziale D 65<br />

Persönlichkeitsstörungen B81<br />

Persönlichkeitstests D 121<br />

Persönlichkeitstheorie D 76<br />

Persönlichkeits-Umwelt-Interaktionen<br />

D75f<br />

Persönlichkeitsvariablen D 77<br />

Perspektive, lineare D 42<br />

Perspektivenübernahme D82<br />

Pertussistoxin A529<br />

Perzentilen C398, D32<br />

Perzept D 44<br />

Perzeption von Eigenbewegungen B215<br />

perzeptiver Bindungsprozess D 47<br />

Pes anserinus B449, C324<br />

Pes anserinus superficialis B432f, B439<br />

pessimistischer Attributionsstil D 72<br />

Pest, Blutgruppe 0 C15<br />

±, tödliche Verlaufsformen C15<br />

Pestizide C571<br />

PET B114, B192<br />

±, räumliche und zeitliche Auflösung<br />

B114<br />

±, s. Positronenemissionstomographie<br />

Petit-mal-Absence-Anfall D 151<br />

±, EEG D 151<br />

PEVK-Region B375<br />

±, Titin B375<br />

PEX-Gene A 406<br />

Peyer-Plaques A 419, C36f, C39, C 43±45,<br />

C320, C351, C353<br />

±, Antigenaufnahme C43<br />

±, Aufgabe C37, C43<br />

±, Lage C43<br />

±, M-Zellen A 419<br />

Pfad, dorsaler B 285<br />

Pfannenband B445f<br />

Pfannenlippe B 459<br />

Pfannenstielstrukturen A 316<br />

Pfeffer-Zelle A 16f<br />

Pfeiffer-Syndrom C586<br />

Pfeilnaht B488<br />

Pflanzen A574<br />

Pflanzeninhaltsstoffe, sekundäre C397<br />

Pflanzenlinien, dihybride A495<br />

Pflanzenpollen C72<br />

pflanzliche Fette A 215, A 217<br />

pflanzliche Speicherproteine A292<br />

pflanzliche Toxine A469<br />

pflanzliche Zellwände A158<br />

Pflege von Schwerkranken D 137<br />

Pflegedienste D 197<br />

Pflegende, physische Störungen D 137<br />

±, psychische Störungen D 137<br />

pflegende Angehörige D 197<br />

±, Immunkompetenz D 197<br />

Pflegestufen D 197<br />

Pflegeversicherung D 197<br />

Pflichten D 35<br />

Pflichtversicherung D 180<br />

Pflugscharbein B488, B497<br />

Pfortader C359<br />

Pfortaderkreislauf C337, C345<br />

P-Ganglienzellen B276, B287<br />

PGC C590<br />

PGE2 s. Prostaglandin E 2<br />

PGF2a s. Prostaglandin F2a<br />

PGG 2 C25, C29<br />

PGH2 C25<br />

pH-Abhängigkeit von Arzneimittelwirkungen<br />

A66<br />

Phage l A 544, A 546<br />

Phagen-DNA A 546<br />

Phagengenom A 546<br />

±, integriertes A 532<br />

Phagensequenzen A 546<br />

Phagocyten A 218, C35<br />

Phagocytose A 418f, A 470, A 522, A 527,<br />

A540, B10, B258, B320, C12, C18f,<br />

C34f, C367<br />

±, neutrophile Granulocyten C18f<br />

Phagocytose von Zelltrümmern B10<br />

Phagocytoseaktivität C10, C21, C67<br />

±, Makrophagen C 67<br />

±, Monocyten C21<br />

Phagocytoseschutz A539<br />

Phagocytosesystem, mononucleäres B9,<br />

B355, B 367, C21, C368<br />

Phagocytosevakuole C20<br />

Phagolysosomen C70, C89<br />

Phagosomen A419, C18±20, C70<br />

±, Mycobakterien A419<br />

Phagosomenmembran A 212<br />

Phalangen B443<br />

Phalanges C586<br />

Phalanx B443<br />

Phalanx distalis B443, B471, B475<br />

Phalanx media B 443, B471, B475<br />

Phalanx proximalis B471, B475<br />

phallische Entwicklungsphase D18f<br />

phallischer Typ D 18<br />

Phalloidin A 541<br />

Phallus C508<br />

Phänotyp A 494f<br />

±, serologisch ermittelter C16<br />

Phantomempfindungen B108, B204<br />

Phantomschmerzen B204, D 132, D 136<br />

±, Amputation D 132<br />

±, kortikale Reorganisation D 133<br />

±, Magnetresonanztomographie D 133<br />

Phäochromocytom C233<br />

Phäochromocytome, Vanillinmandelsäure<br />

B57<br />

Phäomelanin B391<br />

Pharaonenmumien C233<br />

Pharmaka A 113, C361, C367<br />

±, glutathionkonjugierte A 249<br />

±, metabolische Aktivierung C361<br />

pharmakomechanische Kopplung B385,<br />

C205f<br />

351


352<br />

±, glatte Gefäûmuskulatur C205<br />

±, Signaltransduktionswege B385f<br />

Pharmakotherapie D 107, D182<br />

±, Epilepsien D151<br />

±, Herz-Kreislauf-Störungen C106<br />

pharmazeutische Biotechnologie A 538<br />

pharmazeutische Industrie D 182<br />

Pharming A 563<br />

Pharyngealbögen B 489, C319<br />

Pharyngitis A528f<br />

Pharynx A 580, B86, B505, B508, C110,<br />

C235, C240±242, C318f, C321, C335<br />

±, arterielle Versorgung C335<br />

±, autonome Innervation C110<br />

±, Gefäûversorgung C242<br />

±, Innervation C242, C335<br />

±, Kreuzung von Luft- und Speiseweg<br />

C241<br />

±, Muskulatur C240<br />

±, regionale Lymphknoten C242<br />

Pharynxmuskulatur, quergestreifte C242<br />

Pharynxschlauch, fibröse Grundlage C335<br />

Pharynxschleimhaut, Epithel C335<br />

Phase, hypnagoge B119<br />

±, stationäre A88, A533<br />

Phasengrenzen A 42, A 47f<br />

Phasenkontrastmikroskope A 28<br />

Phasenübergänge A 13<br />

Phasenumwandlungstemperatur A 232<br />

±, Plasmamembran A 232<br />

Phasenverschiebung A 21<br />

PH-Domänen (Pleckstrin-Homologie-<br />

Domänen) A 423, A425, A 432f, A 441,<br />

A 445<br />

Phenacetin C274<br />

Phenolate A65<br />

Phenole A64f<br />

Phenylalanin A 85f, A 286, A 288, A 292f,<br />

A 311, B 20, B55, C397<br />

±, Abbauwege A 293<br />

±, Absorptionsspektrum A86<br />

±, Hydroxylierung A 288<br />

±, Transaminierung A 293<br />

Phenylalanin-Hydroxylase A292±294,<br />

A 376, B 55, B57<br />

±, genetischer Defekt A292f<br />

±, Spleiûmutationen A 376<br />

Phenylbutazon B315<br />

Phenylephrin B386<br />

Phenylethanolamin-N-Methyltransferase<br />

(PNMT) B56, C93<br />

Phenylisothiocyanat A 89<br />

Phenylketon A 293f<br />

Phenylketonurie A 293f, A376<br />

±, Hirnschäden A294<br />

Phenylpyruvat A293<br />

Phenytoin B92<br />

Pheromone B308, B392<br />

Phialokonidien A 539f<br />

Philadelphia-Chromosom C22<br />

Philosophie D 34<br />

Phi-Phänomen D43<br />

pH-Konstanz C500<br />

phlegmatischer Typus D 76<br />

Phlegmone B483<br />

pH-Messung A 50<br />

Phobien B150, D 155f<br />

±, Definition D155<br />

±, Entstehung D155<br />

±, Konfrontationstherapie D 156<br />

±, Modelllernen D 156<br />

±, Schlangen D 64<br />

±, soziale B151<br />

±, Spinnen D64<br />

±, systematische Desensibilisierung D156<br />

Phobiker, soziale B152<br />

± ±, Furchtkonditionierung B152<br />

Phon A 24<br />

Phonation B247, B249, B509<br />

Phon-Messgeräte B225<br />

Phonokardiographie C162<br />

phonologisches Lexikon B165<br />

Gesamtregister A±D<br />

Phon-Skala B225<br />

pH-Optimum A 124<br />

±, Enzyme A124<br />

Phosphat A312, C468, C483<br />

±, anorganisches C4, C171<br />

± ±, Vasodilatation C171<br />

±, anorganisches (Pi) A347, A 442<br />

Phosphatase, alkalische A 156, A237,<br />

A 297, B365, C75, C466<br />

±, saure C18, C329, C525f<br />

Phosphatase C C206<br />

Phosphatasen A129, A 246, A296, A 422f,<br />

A 449<br />

Phosphatausscheidung C97, C483<br />

±, Niere C97<br />

±, Regulation C483<br />

±, Schwelle C483<br />

Phosphatbindung, energiereiche C168<br />

Phosphate, organische C492<br />

Phosphatester A109<br />

Phosphatgruppen A 321<br />

±, energiereiche A 142<br />

Phosphatidabbau, Defekte A 276<br />

Phosphatide A 216<br />

±, Funktion A 216<br />

Phosphatidsäure A 257, A 272<br />

Phosphatidylcholin A 216, A224f, A 232f,<br />

A 249, A 272, A 274<br />

±, Biosynthese A 272<br />

Phosphatidylethanolamin A 225, A 232f,<br />

A 272, A 274<br />

±, Biosynthese A 272<br />

Phosphatidylglycerine A272<br />

Phosphatidylinositol (PI) A 224f, A232,<br />

A 272, A 423, A 425, A441<br />

±, Biosynthese A 272<br />

±, Struktur A 441<br />

±, Umbau A 441<br />

Phosphatidylinositolbisphosphat (PIP 2)<br />

A 441<br />

Phosphatidylinositol-3,4-bisphosphat<br />

(PI-3,4-P 2) A 441<br />

Phosphatidylinositol-4,5-bisphosphat<br />

(PIP 2) A 274, A433, A 439, A441f, B139,<br />

B198, B202, B313, B386, C81, C205f<br />

±, Struktur A 275<br />

Phosphatidylinositol-3-Kinase<br />

(PI-3-Kinase) A 425, A 436, A 441<br />

Phosphatidylinositol-5-Kinase A 441<br />

Phosphatidylinositol-Kinasen A 441<br />

Phosphatidylinositol-3-phosphat (PI-3-P)<br />

A 432f, A441<br />

Phosphatidylinositol-4-phosphat (PI-4-P)<br />

A 441<br />

Phosphatidylinositolphosphate (PIP)<br />

A 435, A 441f, A 449<br />

±, Dephosphorylierung A 449<br />

±, Second Messenger A 442<br />

Phosphatidylinositolsystem B306<br />

Phosphatidylsäure A 441<br />

Phosphatidylserin A225, A 232, A274<br />

Phosphatpuffer C498, C500<br />

Phosphatresorption A248, C387, C483<br />

±, Regulation C483<br />

Phosphat-Translokator, Antrieb A200<br />

Phosphaturie C483<br />

Phosphodiesterase A 242, A 437, A 507<br />

±, cAMP-spezifische A 439<br />

Phosphodiesterasen (PDEs) A 439f<br />

±, Inhibitoren A439<br />

Phosphodiesterbindungen A312f, A 319,<br />

A 348, A 438, A 544<br />

±, Hydrolyse A 313<br />

±, Spaltung A 544<br />

Phosphoenolpyruvat A 164f, A 167, A 181,<br />

A 286, A 521<br />

±, ATP-Synthese A 165<br />

±, Hydrolyse A 165, A170<br />

Phosphofructokinase A 165f, A 168f,<br />

A 187, A 189, C13, C 166f<br />

±, Aktivatoren A 169<br />

±, Enzymdefekte A187<br />

±, Inhibitoren A 169<br />

±, Regulation A 168f<br />

±, Schlüsselenzym der Glycolyse A 165<br />

Phosphofructokinase-2/Fructose-2,6-Bisphosphatase-2<br />

(PFK2/FBPase2) A100<br />

Phosphoglucomutase A 172, A 184f<br />

6-Phosphogluconat A 124, A 179<br />

6-Phosphogluconat-Dehydrogenase<br />

A179f<br />

6-Phosphogluconolacton A 179f<br />

6-Phosphogluconolactonase A 179<br />

2-Phosphoglycerat A 164f, A167, A 170<br />

3-Phosphoglycerat A 164f, A169, A 292<br />

±, Phosphorylierung A 170<br />

Phosphoglycerat-Kinase A 165, A167,<br />

A170<br />

±, Substratkettenphosphorylierung<br />

A170<br />

Phosphoglycerat-Mutase A 165, A167,<br />

A170<br />

Phosphoglyceride A441<br />

Phosphohydrolase A274<br />

Phospholamban C150<br />

Phospholipase B57, B198, B313, C80<br />

±, a1-Rezeptoren B57<br />

Phospholipase A C25<br />

Phospholipase A1 A273f<br />

Phospholipase A 2 A274, A 278, A441, B42,<br />

B198, B 200, C207, C351, C379, C390f<br />

±, Hemmung A 273<br />

±, Reaktionsprodukt C379<br />

±, Spezifität C379<br />

Phospholipase C A238, A 273f, A 437,<br />

A441, B42, B48, B 139, B202, B386, C81,<br />

C106, C 205<br />

±, Aktivierung C81<br />

±, a 1-Rezeptoren C106<br />

±, Stimulation A 437<br />

Phospholipase Cb A 274, A 442<br />

Phospholipase Cg A 274, A 425, A 428f,<br />

A442<br />

±, Aktivierung A429, A 442<br />

Phospholipase D A 273f<br />

Phospholipasen A 272f, A425, A 435,<br />

A438, C391<br />

±, Hemmung A 280<br />

Phospholipiddoppelmembran A 231f,<br />

A520<br />

Phospholipide A 224, A 232f, A270, A 441,<br />

B12, B390, C46, C262, C379, C391<br />

±, amphiphile A 231<br />

±, Second-Messenger-Moleküle A 441<br />

Phospholipidstrukturen in Wasser A231<br />

Phospholipidsynthese A 257<br />

Phosphoprotein-Phosphatase A186<br />

Phosphor C395, C399<br />

±, empfohlene Zufuhr C395<br />

±, Funktion C395<br />

±, Mangelsymptome C395<br />

±, toxischer Bereich C395<br />

±, Vorkommen C395<br />

Phosphoreszenz A25<br />

Phosphoribosylamin A299±301<br />

Phosphoribosylpyrophosphat (PRPP)<br />

A297, A 299, A304f<br />

±, Bildung A 300<br />

Phosphorsäure A 49, A 67<br />

Phosphorylase A 442<br />

±, Enzymdefekte A 187<br />

Phosphorylase-Kinase A129, A 131, A186,<br />

A433<br />

±, Enzymdefekte A 187<br />

±, Glycogen-Phosphorylase A131<br />

Phosphorylcholin A 274<br />

Phosphorylgruppenübertragungspotential<br />

A142<br />

Phosphorylierung A141, A 186, A198,<br />

A422, A 444, A454, A 563, B314<br />

±, Enzyme A 186<br />

±, glucagonabhängige A 189<br />

±, hormonabhängige A 189<br />

± ±, Kohlenhydratstoffwechsel A 189


±, oxidative A107, A 177f, A 187, A 342,<br />

B387, C12, C167, C443, C478<br />

± ±, Prinzip A198<br />

±, reversible A 365<br />

± ±, Transkriptionsfaktoren A365<br />

Phosphorylierungsmuster A 402<br />

Phosphoserin A 108f<br />

Phosphotyrosin A 108<br />

Phosphotyrosin bindende (PTB-)Domäne<br />

A 422, A 425, A 428, A 433<br />

Phosphotyrosin-Phosphatase (PTP) A 425,<br />

A 444<br />

Phosphotyrosinreste A 365<br />

Photoakivierung A 242<br />

photochemische Reaktion A 72<br />

Photoeffekt A 30<br />

Photolyase A507<br />

Photometer A 26<br />

Photomultiplier A 31<br />

Photonen A25<br />

Photonenabsorption B272<br />

Photopigmente, Absorption von Lichtquanten<br />

B271<br />

photopisches Sehen B287, B291<br />

±, Empfindlichkeitsmaximum B287<br />

Photoplethysmographie D 122<br />

Photorezeption A 220<br />

Photorezeptor-Bipolarzellen-Eingang<br />

B275<br />

Photorezeptordichte B273<br />

Photorezeptoren B6, B172, B256, B258,<br />

B268, B270f, B 273f<br />

±, Auûenglieder B271<br />

±, Flächendichte B268<br />

±, graduierte Rezeptorpotentiale B 273<br />

±, Hyperpolarisation B271, B273f<br />

±, Innenglieder B 273<br />

±, primäre Sinneszellen B273<br />

±, unipolare Neurone B6<br />

Photorezeptorenmosaik B288<br />

Photorezeptorzellen A415, A 440<br />

±, transmembranäre Guanylatcyclasen<br />

A 440<br />

Photosensoren B168<br />

Photosynthesemechanismen A573<br />

photosynthetische Bakterien A 532<br />

photosynthetische Reaktionskette A 107<br />

Phototransduktion B272f<br />

±, intrazelluläre Verstärkungskaskade<br />

B273<br />

±, Verstärkungsfaktor B273<br />

pH-Regulation, Kalium C496<br />

pH-sensitive Kaliumkanäle C482<br />

pH-Skala A 50<br />

pH-Wert A 49±51, A415, A 454, C498,<br />

C500, C502<br />

±, extrazellulärer C498<br />

±, intrazellulärer C498<br />

±, Konstanthaltung C498<br />

±, Messung C502<br />

Phyllochinon C416<br />

Phylogenese D 79<br />

Physik, theoretische D 19<br />

physikalische Einheiten A3<br />

physikalische Formeln A 4<br />

physikalische Gröûen A 3f<br />

physikalische Halbwertszeit A 29<br />

physikalische Mutagene A 504<br />

physikalische Systeme A 13<br />

±, abgeschlossene A 13<br />

±, offene A13<br />

Physiognomie, abnorme A 161<br />

Physiologie A 579<br />

Physiologie bei Überdruck C450<br />

Physiologie bei Unterdruck C448<br />

physiologische Adaptationen C432<br />

physiologische BE-Werte C 499<br />

Physiologische Chemie A311<br />

physiologische Gelbsucht C567<br />

physiologische Kochsalzlösung A 42<br />

Physiologische Psychologie D 10, D 139<br />

physiologische Puffer C498<br />

physiologische Reaktionsebene D11<br />

physiologische Stressreaktionen D 138<br />

physiologische Strömungsgeräusche C227<br />

±, Schwangere C227<br />

physiologische Verhaltensebene D119,<br />

D 122<br />

physiologische Verteilungsstörung C282<br />

physiologischer Nabelbruch C293<br />

physiologischer Rechts-Links-Shunt C281<br />

physiologischer Shunt C281, C283<br />

physiologisches Arousal D 66<br />

physiologisch-humorale Reaktionen D65<br />

physiologisch-humorale Reaktionsebene<br />

D64<br />

±, Schmerzen D 127<br />

physiologisch-medizinische Schmerzen<br />

D 127<br />

Physostigmin B34, C105<br />

Phytoplankton A 256<br />

Pi B375<br />

PI s. Phosphatidylinositol<br />

PI-3,4,5-P 3 A 429<br />

Pia mater B7, B99<br />

Pia mater spinalis B69<br />

Piaget, J. D 80, D 84<br />

Pickwick-Syndrom C286<br />

Picornaviren A 391<br />

Picrotoxin B45f<br />

±, GABAerge Übertragung B46<br />

Pigmentepithel B257f, B271f<br />

±, Funktion B258<br />

Pigmentzellen B391, C589<br />

Pili A526<br />

±, somatische A526<br />

Pilin A 526<br />

Pillendrehen D150<br />

Piloarrektion C112<br />

Pilzdiagnostik A 539<br />

Pilze A 376, A515, A 517, A 538±541, A 574,<br />

C33, C46<br />

±, Allergien A 538<br />

±, einzellige A 539<br />

±, Gewebeinvasion A 540<br />

±, Normalflora A 538<br />

±, Sekundärmetaboliten A 541<br />

±, Vergiftungen A 538<br />

Pilzinfektionen A538±540<br />

±, Behandlung A540<br />

±, Diagnostik A 539<br />

±, oberflächliche A538<br />

±, subkutane A 538<br />

±, systemische A538<br />

pilzliche Sterinsynthese A 538<br />

±, Hemmung A 538<br />

Pilzpapillen B310, C323<br />

Pilzsporen, pathogene A 540<br />

± ±, Inhalation A540<br />

±, Typen A 540<br />

Pilzvergiftungen A 538<br />

Pilzzelle, Aufbau A 539<br />

Pinocytose A 418, B320, C6, C88, C189,<br />

C251, C468<br />

Pinselarteriolen C41<br />

Pinselzellen B302f<br />

Pinzettengriff A577<br />

PIP 2 s. Phosphatidylinositol-4,5-bisphosphat<br />

Pituicyten C84<br />

Pitx2 C588<br />

Pityrosporum A516<br />

Pit-Zellen C368<br />

pKa-Wert A50, C499f<br />

±, von organischen Säuren A69<br />

PKCb A 446<br />

±, Typ-II-Diabetes A 446<br />

±, Überexpression A 446f<br />

PKCi A433<br />

PKCz A433, A 447<br />

PKCs A 425, A 432, A 446, A 449, B48, B 55,<br />

B139, B198, B202, B313, B385f<br />

±, physiologische Bedeutung A 446<br />

±, Regulation A446<br />

±, Struktur A446<br />

Placebo D 33<br />

Placeboeffekt B205<br />

Placeboeffekte D 33, D122, D 136<br />

Placenta praevia C558<br />

Plagiat D 35<br />

Plakoglobin A 453, A 455f, B328<br />

Plakophilin A453, A 456<br />

Plakophiline B327<br />

Planck-Konstante A25<br />

Planck-Wirkungsquantum A 34, A 121<br />

Planetesimalen A 569<br />

Planta pedis B444, B450<br />

Plantaraponeurose B451<br />

Planum temporale B107, B160f<br />

Planum transpyloricum C 297f<br />

Planung, neurale Korrelate B154<br />

Plaquebildung B10<br />

Plaqueregionen A 455±458<br />

Plaques A 173, A488, B321<br />

Plaque-Test A 535<br />

Plasma A 12, C4f, C201, C215<br />

±, Bestandteile C4<br />

±, kolloidosmotischer Druck C215<br />

±, menschliches C4<br />

± ±, Elektrolyte C4<br />

± ±, Nichtelektrolyte C4<br />

±, Osmolalität C4<br />

±, osmotischer Druck C4, C215<br />

±, Viskositätssteigerung C201<br />

±, Zunahme des Proteingehalts C201<br />

Plasmacotininspiegel D 22<br />

Plasmaelektrolyte, Messung C502<br />

Plasmaexpander C225, C232<br />

Plasmaextravasation B198f<br />

Plasmafluss, renaler C460f, C463, C465<br />

Plasmakallikreine C328<br />

Plasmalemm C148<br />

Plasmalogene A 224, A272<br />

Plasmamembran A 16, A 20, A 78, A 80f,<br />

A112, A 183, A231±238, A 245f, A413,<br />

A415, A 418, A443, A 456f, A 466, A 470,<br />

C514<br />

±, Auûenseite A 238<br />

±, basale A 458f<br />

±, basolaterale A 454<br />

±, elektrische Eigenschaften A234f<br />

±, elektronenmikroskopische Darstellung<br />

A237<br />

±, Erythrocyten A 238<br />

±, Fluidität A 232<br />

±, Grundstruktur A 231<br />

±, Innenseite A 238<br />

±, Lipidzusammensetzung A 232f<br />

±, luminale A 472<br />

±, mechanische Stabilität A 238<br />

±, Permeabilität A16, A 234, A 245<br />

±, Phasenumwandlungstemperatur A 232<br />

±, Verformung A 466<br />

Plasmamembranbildung A233<br />

Plasmamembranlamellen A 454<br />

Plasmamembranproteine A 236<br />

Plasmamembrantransporter A 231, A 246f<br />

±, mutationsbedingte Krankheiten A247<br />

±, proteolytischer Abbau A 246<br />

Plasmaosmolarität C224, C492<br />

±, Konstanz C492<br />

Plasmaproteine C5±7, C201, C370, C464<br />

±, Abwehrfunktion C6<br />

±, Aminosäurepool C6<br />

±, Blutgerinnung C6<br />

±, elektrophoretische Trennung C6<br />

±, Entzündungsreaktionen C7<br />

±, irreguläre C7<br />

±, kolloidosmotischer Druck C5<br />

±, Lösungsvermittler C5<br />

±, negative Ladung C464<br />

±, Pufferfunktion C6<br />

±, Transportfunktion C5<br />

Plasmaproteinkonzentration C496<br />

±, Erhöhung C496<br />

Plasma-Skimming C202<br />

353


354<br />

Plasmathromboplastin antecedent (PTA)<br />

C26<br />

±, biologische Halbwertszeit C26<br />

±, Funktion C26<br />

±, Mangel C 26<br />

Plasmaultrafiltrat C463<br />

Plasmaviskosität C201<br />

Plasmavolumen C3, C404, C446, C491,<br />

C495<br />

±, Reduktion C495<br />

±, Veränderungen bei Gewichtsverlust<br />

C404<br />

±, Zunahme C446<br />

Plasmazellen B352, C9, C36, C41, C47,<br />

C52, C65, C70, C73, C216, C353<br />

±, Immunglobulinproduktion C52<br />

plasmidcodierte Gene A545<br />

Plasmid-DNA A527<br />

Plasmide A 519f, A530, A 545f<br />

±, Aufreinigung A 546<br />

±, bakterielle A 520<br />

±, Isolierung A 546<br />

±, konjugative A 531f<br />

±, rekombinante A 546f<br />

±, Vektoren A 545<br />

Plasmidklonierung A 546<br />

Plasmidvektor A 553<br />

Plasmin B357, C31<br />

Plasminogen A100f<br />

±, Aktivierung C31<br />

±, modularer Aufbau A 100<br />

Plasmodien C72<br />

±, GPI-Anker A156<br />

Plasmodium falciparum A106<br />

Plastizität B174, B294<br />

±, adaptive B222<br />

±, kognitive D96<br />

±, kortikale B534<br />

± ±, Mechanismen B534<br />

±, läsionsinduzierte B115<br />

±, neuronale D 132, D 165<br />

± ±, Schmerzsystem D 131<br />

±, synaptische B43, B53, B133±135, B139,<br />

B202<br />

± ±, Gedächtnis B134f<br />

± ±, Langzeitpotenzierung B135<br />

± ±, Lernen B134f<br />

± ±, NMDA-Kanäle B53<br />

± ±, Verhaltensplastizität B 139<br />

±, visueller Kortex B 294<br />

Plastizität des Nervensystems B174<br />

Plateauphase C148, C154, C529, C554<br />

±, Membranpotential C148<br />

Plättchenfaktor C25±27<br />

Platte, kortikale B63, B110<br />

platte Knochen B366, B368<br />

±, Verknöcherung B368<br />

platte Schädelknochen C36<br />

±, Sandwichstruktur B490<br />

±, Schichten B490<br />

Plattenepithel C243f, C529<br />

±, einschichtiges B318f, C320<br />

±, mehrschichtiges unverhorntes B319,<br />

C320, C337<br />

±, mehrschichtiges verhornendes B 318f,<br />

B389<br />

±, unverhorntes mehrschichtiges C241<br />

± ±, Hypopharynx C241<br />

± ±, Mesopharynx C241<br />

±, verhornendes mehrschichtiges B 320<br />

Plattenepithelcarcinome, mehrschichtige<br />

B329<br />

Plattenepithelmetaplasie B329<br />

Plattenkondensator A 18±20<br />

Plattfuûbildung B446<br />

Platysma B500, B502, B504f, B508, C319<br />

Plausibilitätsprüfung B176<br />

Plazenta A 268, A419, A 455, C3, C83,<br />

C86, C189, C227, C275f, C 365, C536,<br />

C557, C559, C561f<br />

±, Abschnitte C561<br />

±, Aufbau C561<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Durchblutung C561<br />

±, endokrine Einzelzellen C83<br />

±, Gasaustausch C275<br />

±, IgG C189<br />

±, kritischer Versorgungsdruck C562<br />

±, Perfusion C3<br />

±, reife C561<br />

±, Sauerstofftransfer C276<br />

±, Stofftransport C562<br />

Plazentadurchblutung, Blutdruckabfälle<br />

der Mutter C227<br />

±, Regulation C227<br />

Plazentagefäûe, Strömungswiderstand<br />

C228<br />

Plazentalactogen, humanes s. hPL<br />

Plazentapassage, Anti-D-Antikörper C16<br />

plazentare Uhr C565<br />

Plazentarsepten C561<br />

Plazentaschranke C560<br />

Plazentatransfer, Anti-D-Antikörper C16<br />

±, Ausschluss von IgM-Antikörpern C67<br />

±, IgG-Antikörper C67f<br />

Pleckstrin A 432<br />

Pleckstrin-Homologie-Domänen<br />

s. PH-Domänen<br />

Plectin A 453, A 458f<br />

Pleiotropismus C63<br />

Pleura C253<br />

±, mediastinale C133<br />

±, parietale C126f<br />

±, viszerale C126<br />

Pleura costalis C130f, C135, C137, C253<br />

Pleura diaphragmatica C130f, C253<br />

Pleura mediastinalis C129, C131, C135,<br />

C137, C253<br />

Pleura parietalis C 131, C143, C246,<br />

C253f<br />

±, Innervation C253f<br />

±, Schmerzempfindungen C253<br />

Pleura pulmonalis C131<br />

Pleura sternalis C130<br />

Pleura visceralis C131, C246, C253f, C281<br />

Pleurablätter, Umschlagstelle C131<br />

Pleuraerguss C254, C 453<br />

Pleurafalte C132<br />

Pleuraflüssigkeit C254<br />

Pleuragrenzen, Projektion auf die Thoraxwand<br />

C131<br />

Pleurahöhle C125f, C130f<br />

±, Gestalt C130<br />

±, Topographie C131<br />

Pleurakuppel C127, C131, C135, C137<br />

Pleuramesothel C254<br />

Pleuraspalt C131, C254, C260<br />

±, Druckverhältnisse C254<br />

±, Eröffnung C260<br />

±, Flüssigkeitsfilm C254<br />

±, Funktion C254<br />

±, Reserveräume C131<br />

Pleuritis C254<br />

Pleuroperikardialfalten C125f<br />

Pleuroperikardialmembran C125<br />

Pleuroperitonealfalten C125f<br />

plexiforme Schicht, äuûere B272, B274,<br />

B302<br />

Plexus B66<br />

Plexus aorticus B87<br />

Plexus aorticus abdominalis C312<br />

Plexus basilaris B 102, B494<br />

Plexus brachialis B66, B70±72, B407,<br />

B411f, B464, B506f, C128<br />

±, Fasciculus lateralis B71<br />

±, Fasciculus medialis B71<br />

±, Fasciculus posterior B71<br />

±, Pars infraclavicularis B71<br />

±, Pars supraclavicularis B 71<br />

±, Versorgungsgebiet B71<br />

Plexus cardiacus B86f, C104, C111f,<br />

C114, C127, C129, C143, C175<br />

±, Innervationsgebiet C111<br />

±, Lage C111<br />

Plexus cardiacus profundus C174<br />

Plexus cardiacus superficialis C128,<br />

C174<br />

Plexus caroticus externus C324<br />

Plexus caroticus internus B255<br />

Plexus cavernosus concharum C237<br />

Plexus cervicalis B 66, B70f, B457f, B501,<br />

B504f<br />

±, ¾ste B70<br />

±, Versorgungsgebiet B71<br />

Plexus choroidei C190<br />

Plexus choroideus B7, B95, B99f, B207,<br />

B318<br />

Plexus coeliacus B87, C109, C307, C340,<br />

C376, C 455, C522<br />

Plexus coronarius C174<br />

Plexus dentalis inferior B84<br />

Plexus dentalis superior B84, C238<br />

Plexus entericus B87<br />

Plexus gastricus anterior B87<br />

Plexus hepaticus B87, C113, C373<br />

Plexus hypogastricus C109, C487, C530<br />

Plexus hypogastricus inferior C109,<br />

C113f, C121, C307, C520, C522, C549<br />

Plexus hypogastricus superior C113f,<br />

C121, C 489, C520, C522, C549<br />

Plexus iliaci C307<br />

Plexus intermesentericus C522<br />

Plexus internus C324<br />

Plexus lumbalis B73f, B431, C297, C359<br />

±, Versorgungsgebiet B73<br />

Plexus lumbosacralis B66, B73, B434<br />

Plexus lymphaticus areolaris C568<br />

Plexus lymphaticus cervicis uteri C549<br />

Plexus lymphaticus corporis uteri C549<br />

Plexus mesentericus inferior C307<br />

Plexus mucosus C353<br />

Plexus myentericus C105, C107, C109,<br />

C320, C 338, C340, C347f, C354±356<br />

±, efferente Neurone C354<br />

±, Funktion C320<br />

±, inhibitorische Motoneurone C356<br />

Plexus oesophageus C305, C336<br />

Plexus oesophageus n. vagi C128, C132<br />

Plexus ovaricus C307, C549<br />

Plexus pampiniformis C300, C311,<br />

C521±523<br />

Plexus pancreaticus C376<br />

Plexus parotideus B85, C324<br />

Plexus pelvinus C114, C520<br />

Plexus pharyngeus C242, C335<br />

Plexus prostaticus C109, C114, C523<br />

Plexus pterygoideus B255, B508, C 333<br />

Plexus pulmonalis B87, C112, C114, C128,<br />

C132, C 281<br />

Plexus renalis B87, C307<br />

Plexus sacralis B74f, B431, C310f, C314<br />

±, Verlauf B75<br />

±, Versorgungsgebiet B75<br />

Plexus solaris C114<br />

Plexus subareolaris C568<br />

Plexus subcutaneus C313<br />

Plexus submammarius C568<br />

Plexus submucosus C105, C107, C109,<br />

C320, C 340, C353±356<br />

±, exzitatorische Neurone C354<br />

±, Funktion C320<br />

Plexus suprarenalis C307<br />

Plexus sympathicus C174<br />

Plexus testicularis C307<br />

Plexus thyroideus impar C243<br />

Plexus tympanicus B86, B228<br />

Plexus uretericus C307<br />

Plexus uterinus C549<br />

Plexus uterovaginalis C109, C114, C542,<br />

C549<br />

Plexus venosi vertebrales B 102, B402<br />

Plexus venosus juguli B509<br />

Plexus venosus ovaricus C549<br />

Plexus venosus rectalis C193, C313<br />

Plexus venosus uterinus C549<br />

Plexus venosus vaginalis C549<br />

Plexus venosus vesicalis C300


Plexus venosus vesicoprostaticus C529<br />

Plexus vesicalis C109, C114, C 487<br />

±, parasympathische Zuflüsse C487<br />

±, sympathischer Zufluss C487<br />

Plica angularis C339<br />

Plica aryepiglottica C239f, C334f<br />

Plica circularis C349<br />

Plica duodenalis inferior C301<br />

Plica duodenojejunalis inferior C298<br />

Plica duodenojejunalis superior C301<br />

Plica gastropancreatica C298, C300, C339<br />

Plica glossoepiglottica lateralis C322<br />

Plica glossoepiglottica mediana C322<br />

Plica interureterica C486<br />

Plica longitudinalis duodeni C375<br />

Plica n. laryngei C240, C334<br />

Plica pharyngoepiglottica C240, C334f<br />

Plica rectouterina C540<br />

Plica salpingopalatina C334<br />

Plica salpingopharyngea C239±242, C334<br />

Plica semilunaris conjunctivae B254<br />

Plica spiralis C371f<br />

Plica sublingualis C324<br />

Plica synovialis infrapatellaris B435<br />

Plica transversalis recti C311, C313<br />

Plica umbilicalis lateralis C299f<br />

Plica umbilicalis medialis C299f, C315<br />

Plica umbilicalis mediana C299f, C314f<br />

Plica vesicalis transversa C 313<br />

Plicae aryepiglotticae C242<br />

Plicae circulares C306, C347, C 349, C353f,<br />

C371<br />

Plicae duodenales C299<br />

Plicae gastricae C339, C341<br />

Plicae glossoepiglotticae C241, C321,<br />

C335<br />

Plicae mucosae C371<br />

Plicae palmatae C540<br />

Plicae semilunares C 349<br />

Plicae semilunares coli C381<br />

Plicae vocales B247f, C243<br />

plötzlicher Kindstod A 260<br />

Plosivlaute B250<br />

Pluralisierung von Wertvorstellungen D 35<br />

pluripotente Stammzellen C9f<br />

Pluripotenz B350, C352, C557<br />

Plus-DNA A 536<br />

Plus-Ende A 464±468<br />

±, Actinfilamente A 464, A466<br />

±, Mikrotubuli (MT) A 468, A 472<br />

Plus-Enden-Cap A 467<br />

Plus-Linsen A 26<br />

Plusstrang, virale mRNA A 535<br />

Plusstrang-RNA A536f<br />

±, Klasse-IV-Viren A 536<br />

±, Klasse-VI-Viren A537<br />

PMC (prämotorischer Kortex) B522, B524<br />

±, absteigende Projektionen B524<br />

PMP22 B11f<br />

PNA (peptide nucleic acid) A 572<br />

P Na/P K-Permeabilitätsverhältnis B16<br />

Pneumatisation, Paukenhöhle B228<br />

Pneumocystis carinii A 516<br />

Pneumocyten C249<br />

Pneumokokken A515<br />

Pneumokokkenschutzimpfung A 527<br />

Pneumonie D86<br />

Pneumonien A 540<br />

Pneumotachograph C256, C262, C265f<br />

Pneumothorax C125, C254, C260<br />

PNMT C92, C94<br />

PNS B6, B11<br />

±, Ranvier-Schnürringe B11<br />

Po B11f<br />

pO 2, Messung C502<br />

pO2-Abnahme B180<br />

P/O-Quotient A 199<br />

Pockenschutzimpfung C78<br />

Pockenviren A 535f<br />

Podocyten B346, C461f, C464<br />

Podocytenfortsätze C464<br />

Podometrie B454<br />

Podophyllotoxin A 320<br />

pOH-Wert A 49<br />

polare Begeiûelung A 526<br />

polare Kopfgruppen A215<br />

polare Mikrotubuli A 478f<br />

polare Verbindungen A 47<br />

±, Löslichkeit A 47<br />

Polarisationsmikroskope A 28<br />

Polarisierbarkeit von Kohlenstoff-Halogen-<br />

Bindungen A70<br />

polarisierte Zellen A 77, A 415, A468,<br />

A 472<br />

Polarität A 39, A 70<br />

±, von Kohlenstoff-Halogen-Bindungen<br />

A70<br />

Polio A 391, B5<br />

Poliovirus A372, A 535f<br />

politische Macht D 102<br />

Polkissen C462<br />

Polkissenzellen C461<br />

Polkörperchen C511±513, C536<br />

Pollex B 476<br />

Pollisation B477<br />

Polocyt C536<br />

Polus temporalis B494<br />

Poly(A)bindendes Protein (PABP) A 373<br />

Poly(A)bindendes Protein II A 373<br />

Polyacrylamid A 115<br />

Polyacrylamidgelelektrophorese A 159<br />

Polyadenylierung C51<br />

Polyadenylierung von mRNAs A 373<br />

Polyadenylierungssequenzen A377<br />

Polyadenylierungssignale A 330, A 373<br />

Poly(A)-Polymerase (PAP) A 373<br />

Poly(A)-Schwanz A 344, A 362, A 373,<br />

A 380, A 547f<br />

±, Länge A 373<br />

Poly(A)-Sequenz A 373, A 390<br />

polycistronische mRNAs A331, A 351<br />

±, mitochondriale DNA A331<br />

polycistronische Operons A331<br />

polycistronische RNAs A 343<br />

Polycythämie, Strömungswiderstand C201<br />

±, Viskosität C201<br />

Polydaktylie A 492, B426<br />

Polygenie C58f<br />

±, HLA-Komplex C58f<br />

Polyglobulie C13<br />

Polyglutaminabschnitte A 503, A555<br />

Poly-Ig-Rezeptoren C47, C352<br />

Polymerase Slippage A502, A 508<br />

Polymerasekettenreaktion s. PCR<br />

Polymerasen A129<br />

Polymere A 106<br />

Polymerisation, spontane A 571<br />

Polymerisationsreaktionen A 64<br />

Polymodalität, Nozizeptoren B182, B196<br />

Polymorphismus C58f<br />

±, HLA-Komplex C58f<br />

polymorphkernige Leukocyten A 279<br />

Polyneuropathie B 122, B521<br />

Polynucleosomen A 340<br />

Polyole A 155<br />

Polyolweg A140, A 155, A192<br />

Polyomyelitis A 535<br />

Polyopie B294<br />

Polypen C241, C384<br />

±, adenomatöse C384<br />

Polypeptid, pankreatisches (PP) C94<br />

± ±, Funktion C94<br />

Polypeptide A90f, A 93, A 100, A104,<br />

A 116, C379, C468<br />

±, Faltungseinheit A100<br />

±, Konformationsraum A 91<br />

±, Molekülmassenbestimmung A116<br />

±, Raumstruktur A 93<br />

±, tubuläre Resorption C468<br />

±, Zufallsknäuelstruktur A 104<br />

Polypeptidhormone C95<br />

Polypeptidkette, wachsende A 408f<br />

Polyphenole C397<br />

polyploide Zellen C11<br />

Polyploidie A 492<br />

Polyposis coli, adenomatöse A337<br />

Polysaccharide A 56f, A 151, A156, A 158,<br />

A238, A 519, A538<br />

±, Hydratisierung A56<br />

Polysaccharidseitenkette, O-spezifische<br />

A523<br />

Polysomen A 80, A390<br />

Polyspermie, Verhinderung C556<br />

polysynaptische Reflexe B517f<br />

±, Afferenzen B517<br />

Polyurie C 479<br />

POMC s. Proopiomelanocortin<br />

Pompe-Krankheit A 161<br />

Pons B77, B79, B96, B103, B196, B201,<br />

B494, C 117, C119<br />

Pontocerebellum B88f, B526<br />

Ponzo-Täuschung D44<br />

Population D 188<br />

Populationsvektor B524<br />

PorB A 406<br />

Poren A 234, A239, A 454, B 320<br />

Porenkomplexe A 454<br />

±, Gap Junctions A454<br />

±, Öffnungszustand A454<br />

Porin A 80, A107, A 168, A195, A 403,<br />

A523f<br />

Porphobilinogen A 290, A 294<br />

Porphyrie, akute intermittierende A294<br />

± ±, Symptome A294<br />

±, erythropoietische A294<br />

Porphyrine C361<br />

Porphyrin-Eisen(II)-Komplex A 55<br />

Porphyringerüst, Abbau C13<br />

Porphyrinringsystem A 140, A290<br />

±, Abbau A 140<br />

±, Synthese A 178, A 290<br />

Porta hepatis C361±363<br />

Portalblut A 282<br />

±, Zusammensetzung C363<br />

Portalgefäûsystem C85<br />

Portalkanal C366<br />

Portalkreislauf B9, C320<br />

Portalläppchen C365f<br />

Portalsegmente C362f<br />

Portalsystem, Entwicklung C364<br />

Portalvenendruck, Erhöhung C495<br />

Portio supravaginalis C539f<br />

Portio vaginalis C538f, C 542, C545<br />

±, Schleimhaut C542<br />

Portioepithel, Färbung C542<br />

Portioning-Mixing-Strategie A 111<br />

Porus B309<br />

Porus acusticus externus B495<br />

Porus acusticus internus B85, B493<br />

Positionierungshelix A356<br />

Positionsdrehschwindel, gutartiger<br />

paroxysmaler B207, B222<br />

Positionsinformation C583<br />

Positionsinvarianz B294<br />

Positionsnystagmus, alkoholinduzierter<br />

B222<br />

Positionssinn B181f<br />

±, Muskelrezeptoren B181<br />

±, Sehnenrezeptoren B181<br />

Positionsvarianz B294<br />

positive Anreize D 69<br />

positive Chronotropie C153, C439<br />

positive Dromotropie C154<br />

positive Emotionen D11, D14, D 65, D 189<br />

positive Inotropie C151, C165, C173,<br />

C439<br />

±, Schlagvolumen C165<br />

positive Korrektheit D 187<br />

positive Lusitropie C151<br />

positive Motivation, Suchtverhalten B148<br />

positive Selbstregulation D 189<br />

positive Verstärker B147, D 56<br />

positive Verstärkung D 8, D 56, D 84, D139<br />

±, Dopaminagonisten B147<br />

±, Funktion B147<br />

±, neuronale Grundlagen B147<br />

355


356<br />

±, Schmerzverhalten D 130<br />

positiver Rückkopplungsprozess B16<br />

positives Verstärkersystem, Hauptbestandteile<br />

B147<br />

Positronenemission A 21<br />

Positronenemissionstomographie (PET)<br />

A 29, A 249, B115, B154, B203, C204,<br />

C229, D 123<br />

±, Druckblutungsmessung C204<br />

±, Schmerzverarbeitung B203<br />

postganglionäre Axone, Varikositäten<br />

C105<br />

postganglionäre Neurone C103, C109<br />

±, sakraler Parasympathicus C109<br />

postganglionäre parasympathische<br />

Neurone C109, C111<br />

±, Erfolgsorgane C111<br />

±, Konvergenz C111<br />

±, Lokalisation C109<br />

postganglionäre Sympathikusfasern,<br />

Cotransmitter C218<br />

±, Noradrenalin C218<br />

postganglionäre sympathische Neurone<br />

C108, C111<br />

±, Erfolgsorgane C111<br />

Postikus B247f, C240<br />

Postikuslähmung B248<br />

postindustrielle Gesellschaften D104<br />

postinspiratorische Neurone C285<br />

postkapilläre Venolen C180, C182, C191,<br />

C202, C213<br />

±, Blutdruck C202<br />

±, Durchmesser C191<br />

±, Stoffaustausch C213<br />

postkapillärer Widerstand C215<br />

Postkoitalpillen C560<br />

Postmenopause C573<br />

postnatale Atemstörungen C566<br />

postnatale Hypothyreose C89<br />

postnatale Säuglingssterblichkeit D 86<br />

postoperative Komplikationsrate D 113<br />

postprandiale Nährstoffbilanz C402<br />

postsynaptische Blockade B44<br />

postsynaptische Depolarisation B51, B53,<br />

B138<br />

postsynaptische Dichte B29<br />

postsynaptische Endigung B29<br />

postsynaptische Hörnervenfasern B237<br />

postsynaptische Membran B29, B31, B33<br />

postsynaptische Neurone B4<br />

postsynaptische Potentialänderung B34<br />

postsynaptische Potentiale, Generierung<br />

B48<br />

postsynaptische Rezeptoren B29±31<br />

postsynaptische Rezeptorkanäle, Öffnungsdauer<br />

B33<br />

postsynaptische Ströme B34, B36, B 47f<br />

±, Generierung B48<br />

±, Zeitverlauf B36<br />

postsynaptische Zellen B5, B29±31, B45,<br />

B48, B50<br />

±, Depolarisation B45<br />

±, Erregung B30<br />

±, Genexpression B48<br />

±, Hemmung B30<br />

±, Hyperpolarisation B50<br />

±, Membranpotential B50<br />

postsynaptischer Dendrit B4<br />

postsynaptischer Spine B145<br />

postsynaptischer Strom, erregender<br />

s. EPSC<br />

postsynaptisches Aktionspotential B30<br />

postsynaptisches Neuron B4<br />

postsynaptisches Potential, Amplitude<br />

B37<br />

posttetanische Potenzierung (PTP) B37,<br />

D 132<br />

Posttransformationsphase D99<br />

posttranskriptionelle RNA-Modifikationen<br />

A372<br />

posttranslationale Modifikationen A97,<br />

A 109, A 111, A 118, A 561, A 563<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Lipide A109<br />

±, Proteine A109, A 422<br />

±, säugerzelltypische A 563<br />

±, wirtszelltypische A 563<br />

posttranslationaler Import A 404<br />

posttraumatische Belastungsstörung<br />

(PTSD) B150, D29<br />

posturale Kontrolle B519<br />

posturale Reflexe, Bestimmung B520<br />

Posturographie, dynamische B 520<br />

Potential, elektrisches A18<br />

±, elektrochemisches A 53, A235<br />

±, endolymphatisches B210<br />

Potentialänderung, postsynaptische B34<br />

Potentialänderungen C181<br />

Potentialdifferenz A 54, A235, C156<br />

±, elektrische A198<br />

± ±, Atmungskette A198<br />

±, elektrotonische A 20<br />

Potentiale, akustisch evozierte (AEPs)<br />

B114, B245<br />

± ±, Aufzeichnung B245<br />

±, elektrotonische B306<br />

±, erregende postsynaptische (EPSPs) B 37<br />

± ±, Amplitude B37<br />

±, inhibitorische postsynaptische (IPSPs)<br />

B48, B51<br />

± ±, Generierung B48<br />

± ±, Summation B51<br />

±, langsame kortikale (SCP) D 122<br />

±, somatosensorisch evozierte (SEPs) B114<br />

±, synaptische B25, B50<br />

± ±, Summation B50<br />

±, visuell evozierte (VEPs) B113f<br />

Potentialschwankungen, sinusförmige<br />

B235<br />

Potentialveränderungen, Zeitverlauf B36<br />

Potentialverhältnisse B231<br />

potentielle Energie A22, C164, C198<br />

±, Blut C198<br />

Potenzierung, posttetanische B37<br />

POU-Gene B209<br />

Poxviridae A 536<br />

PPAR (Peroxisomen-Proliferator<br />

aktivierende Rezeptoren) A 263, A335<br />

PPAR-a A263<br />

PPAR-g A 263<br />

P-Pfad B284<br />

PP-Zellen C94<br />

PQ-Intervall C158, C160<br />

±, Veränderung C160<br />

PQ-Strecke C157f<br />

Präalbumin C5±7<br />

±, Funktion C5<br />

±, Molekülmasse C5<br />

präbiotische Bausteine A571f<br />

präbiotische Synthese A570, A 574<br />

Prä-Bötzinger-Komplex C285<br />

Prä-B-Zelle C9, C73<br />

Prä-B-Zell-Rezeptor, Überlebenssignal C60<br />

Prächondrocyten B361<br />

Prädentin C332<br />

Prader-Willi-Syndrom A 512, C407<br />

Prädisposition A 502, D 55<br />

±, genetische C593, D 83<br />

präemptive Analgesie D163<br />

Praeputium clitoridis C547<br />

Präferenzen D 55<br />

präfrontale Kortexareale B147, B530<br />

präfrontaler Assoziationskortex B106<br />

präfrontaler Kortex B81, B125±128,<br />

B132f, B151, B154, B159, B 523, C116<br />

±, medialer C117<br />

± ±, Afferenzen C117<br />

± ±, Stimulation C117<br />

± ±, vegetative Reaktionen C117<br />

±, Störung B154<br />

±, ventromedialer B132f<br />

± ±, Läsionen B 132<br />

präfrontales Aufmerksamkeitssystem<br />

B128<br />

Präfrontalkortex D 48, D 53<br />

±, inferiorer D 47<br />

präganglionäre Neurone C103, C108<br />

±, Parasympathikus C108<br />

±, Sympathikus C108<br />

±, Viszeromotorik C108<br />

präganglionärer Sympathikus C118<br />

Prägnanz D 41<br />

Prägung D 55, D70<br />

Präimplantationsdiagnostik A551, C574,<br />

D6<br />

Präinitiationskomplex (PIC) A 353±355,<br />

A359, A 361, A369, A 393<br />

±, Bildung A 354<br />

±, schematische Darstellung A 354<br />

Präkallikrein (PK) C26±28<br />

±, biologische Halbwertszeit C26<br />

±, Funktion C26<br />

präkapilläre Metarteriolen C188<br />

±, Durchmesser C188<br />

±, Wanddicke C188<br />

präkapillärer Widerstand C215, C218<br />

Prämelanosomen B391<br />

Prämolaren B498, C 333<br />

prämotorische Areale B294<br />

prämotorische Endhirnrinde B 91<br />

prämotorische Kortexareale B164, B526f<br />

prämotorische Rinde B 165<br />

prämotorischer Kortex D53<br />

prämotorischer Kortex (PMC) B108, B154,<br />

B522, B 524f<br />

±, Bewegungsplanung B525<br />

±, Lage B522<br />

±, Schädigung B525<br />

prämotorisches Rindenfeld, cerebelläre<br />

Projektionen B523<br />

Prä-mRNA A 374<br />

Präosteoblasten B365, B410<br />

Präpeptide A562<br />

präpiriformer Kortex B94f, B303<br />

Präproalbumin A 409<br />

Präprocholecystokinin B39<br />

Präpro-CRF B40<br />

Präpro-Gn-RH C552<br />

Präproinsulin A 409<br />

Präprosomatostatin B40<br />

Präprotachykinin A B40<br />

Präprotachykinin B B40<br />

Präputium C528<br />

Präreplikationskomplex A 329f<br />

prä-Ribosomen A 382<br />

Prä-RNA-Welt A572<br />

prä-rRNA A381<br />

±, Prozessierung A381<br />

45S-prä-rRNA A 381f<br />

±, Prozessierung A382<br />

Präsenilin A446<br />

Präsentation, indirekte C67<br />

± ±, dendritische Zellen C67<br />

Präsentationsmoleküle C57<br />

Präsequenzen A 404<br />

±, N-terminale A402f<br />

Präsubikulum B105<br />

Präsynapse B5, B35<br />

präsynaptische Autorezeptoren,<br />

dopaminerge Synapse B 57<br />

präsynaptische Axonendigungen B4, B30<br />

präsynaptische Endigungen B3, B10, B29,<br />

B31, B37f, B145<br />

präsynaptische Endknöpfchen B30<br />

präsynaptische Glutamatfreisetzung B53<br />

präsynaptische Hemmung B44, B51<br />

präsynaptische Membran A407, A 417,<br />

B32<br />

±, aktive Zone A417<br />

±, Endocytose A 417<br />

präsynaptische Neurone B4<br />

präsynaptische Transmitterfreisetzung<br />

B32<br />

±, Hemmung B32<br />

präsynaptische Vesikel B41, B55<br />

präsynaptische Zellen B29<br />

präsynaptischer Endkolben B32


präsynaptisches Aktionspotential B30±33<br />

Prä-Ta-Kette C61<br />

Prä-TCR C61<br />

Prätektum B264±267, B279, B527<br />

±, Pupillensteuerung B 279<br />

prä-tRNAs A 381f<br />

±, Prozessierung A 381<br />

Prä-T-Zellen C73<br />

Prävention D20, D 101, D 185f, D 199<br />

±, chronische Krankheiten C396<br />

±, serologische D 107<br />

±, strukturelle D 198<br />

±, verhaltensbezogene D 96, D186<br />

Präventionsexperten D 108<br />

Präventionsprogramme D 192<br />

±, kommunale D 198f<br />

Präzession A 20<br />

Pragmatik, kognitive D95f<br />

Praxisschock D 109<br />

Prazosin, a1-Rezeptoren C106<br />

Pregnenolon A 90, A 222, A224, A 268f,<br />

C92, C516, C550<br />

Prenylpyrophosphat A220, A 265<br />

Preparedness D 55, D 64, D 155f<br />

Preparedness-Hypothese D 156<br />

prepared-Reize D 37, D 156<br />

Presbyakusis B225f, B244<br />

Presbyopie B265<br />

Presslufttauchen, Gefahren C451<br />

Pressorareal, medulläres C119<br />

Pressorezeptoren B181<br />

Pressosensoren B169, B 171<br />

Presswehen C564<br />

Prestigeskalen D102<br />

Prestin B237<br />

Primacy-Effekt D 33<br />

Primaquin A 181<br />

primär retroperitoneale Organe C295<br />

Primärarzt D 183<br />

primärärztliche Versorgung D 183<br />

primäre Bewertung D 72<br />

primäre Emotionen D 64±66<br />

primäre Endothelröhren C186<br />

primäre Granula C18<br />

primäre Hämostase C24f<br />

±, Störungen C25<br />

±, zelluläre Komponente C24<br />

primäre Keimstränge C504<br />

primäre lymphatische Organe C36f, C70<br />

±, Aufgabe C36f<br />

±, Lage C 36<br />

primäre Motivationen D 79<br />

primäre Oocyten C 506, C511f<br />

primäre soziale Abweichung D 197<br />

primäre Sozialisation D 79, D 83f, D 109<br />

primäre Spermatocyten C509±512<br />

primäre Verstärker D56<br />

primäre Wasserdiurese C223<br />

primärer Hyperaldosteronismus,<br />

Aldosteronproduktion C91<br />

primärer Kolonbogen C294<br />

primärer Krankheitsgewinn D 17<br />

primärer Schrittmacher C154<br />

primärer Wirtschaftssektor D104<br />

Primärfiltrat C468<br />

Primärfollikel C40, C42, C534f<br />

Primärgalle C370, C 372<br />

Primärharn C457, C461, C463f, C466<br />

±, Menge C463<br />

±, Zusammensetzung C466<br />

primär-motorische Kortexareale B527,<br />

B530<br />

primär-motorische Repräsentationsgebiete,<br />

Exzitabilitätssteigerung B534<br />

±, Kartierung B534<br />

primär-motorischer Kortex (MI) B105,<br />

B107f, B154, B 164, B513, B522, B524,<br />

B533f<br />

±, absteigende Projektionen B524<br />

±, Aufgabenspezifität der Neurone B524<br />

±, cerebelläre Projektionen B523<br />

±, funktionelle Reorganisation B533f<br />

±, Histologie B522<br />

±, Läsionen B 524<br />

±, Lage B522<br />

±, Somatotopie B522f<br />

Primärplexus C85<br />

Primärprävention D185f<br />

Primärprozesse D 16<br />

Primärsakkaden B298<br />

Primärspeichel C325f<br />

±, Zusammensetzung C326<br />

Primärstruktur A92f, A 236, A 316<br />

±, Nucleotidsequenz A 316<br />

±, RNA A 316<br />

Primärtranskript A 331, A 344, A 348,<br />

A 360, A 372±374, A378, A 380, C51<br />

±, alternatives Spleiûen B 39<br />

±, cis-regulatorische Elemente A378<br />

Primärtumor A 505<br />

Primärtumorzelle A563<br />

Primärzotten C560<br />

primary-like B241<br />

Primase A326±328<br />

Primase-Aktivität A 343<br />

Primaten A 333, A577, D 79<br />

±, Bewusstsein B156<br />

±, Fossilien A577<br />

±, nicht-humane B 156<br />

±, Stammbaum A 577<br />

Primer A 326, A328, A 343, A537,<br />

A 548±551, A 553<br />

±, Anlagerung A 550<br />

±, Fluoreszenzmarkierung A 553<br />

±, radioaktive Markierung A 553<br />

Priming A166, A 417, B32, D 45<br />

Primitivkanal C576<br />

Primitivknoten C576f<br />

Primitivkulturen D64<br />

Primitivrinne C576f<br />

Primitivstreifen C576f<br />

primordial germ cells C590<br />

primordiale Keimzellen C503, C506, C512<br />

Primordialfollikel C506, C534f<br />

Prinzip der ¾hnlichkeit D 41f<br />

Prinzip der Geschlossenheit D 41<br />

Prinzip der Konturergänzung D 41f<br />

Prinzip der Nähe D 41f<br />

Prinzip des kleinsten Zwangs A45<br />

Prinzipien, ethische D 34f<br />

Prionen A105, A 515, A537f<br />

±, Struktur A 105f<br />

±, Wirkmechanismus A538<br />

Prionenerkrankungen A105<br />

Prionprotein s. PrP<br />

Prioritätsregeln A 84<br />

PRL-Rezeptoren C551<br />

Proalbumin A 409<br />

Proaminopeptidase C379<br />

Pro-ANP C173<br />

pro-apoptotische Signale A 484<br />

Problemlösung D 80<br />

±, Altersabfälle D 165<br />

±, Informationsverarbeitung D 61f<br />

±, Phasen D61<br />

±, Probleme D 62<br />

Problemlösungsstrategien D 62<br />

Procain B20<br />

Procainamid C469<br />

Procalcitonin B 40<br />

Procarboxypeptidase A C379<br />

Procarboxypeptidase B C379<br />

Procaspase 9 A 486<br />

Procaspasen A 131<br />

Pro-CCK B40<br />

Processus accessorius B412<br />

Processus alveolaris B 491<br />

Processus alveolaris maxillae B496, C238<br />

Processus caudatus C363<br />

Processus ciliaris B257<br />

Processus coracoideus B455f, B460, B462,<br />

B467f<br />

Processus coronoideus B465, B499<br />

Processus coronoideus ulnae B465f<br />

Processus costarius B412<br />

Processus frontalis B496<br />

Processus mastoideus B245, B458, B491f,<br />

B495, B 499, B504<br />

Processus orbitalis B497<br />

Processus palatinus B496<br />

Processus pterygoideus B491f, B497<br />

Processus spinosus B399, B406<br />

Processus styloideus B469f, B489, B491f,<br />

B499, C 240<br />

Processus transversus B398f, B406<br />

Processus transversus atlantis B88<br />

Processus uncinatus C237, C304, C374f<br />

Processus vaginalis C506<br />

Processus vaginalis peritonei B420<br />

Processus vocalis B248<br />

Processus xiphoideus B409, C129<br />

Processus zygomaticus B492, B496,<br />

C330<br />

Pro-CGRP B40<br />

Proconvertin, biologische Halbwertszeit<br />

C26<br />

±, Funktion C26<br />

Procyten A573<br />

Produktionsmittel D 101<br />

Prodynorphin B39f, B205<br />

Proelastase C379<br />

Proenkephalin B39, B205<br />

Proenkephalin B B39f<br />

Proenzyme A 282, A 415, C378<br />

Proerythroblasten C9<br />

±, basophile C 10<br />

Profession D107<br />

Professionalisierung, Arztberuf D 107<br />

±, und Geschlechtsrollen D 109<br />

Professionalismus D 109<br />

Profilin A 467<br />

Progenie C331<br />

Progenitorzellen, sympathoadrenale B62<br />

Progenote A573f<br />

Progeria adultorum C575<br />

Progesteron A 183, A224, A 268f, A 335,<br />

A357, A 424, A485, B146, C83, C92,<br />

C287, C 431, C516, C532, C534, C536,<br />

C543, C 550, C552, C563, C569<br />

±, Temperaturerhöhung C431<br />

Progesteronrezeptor A 335<br />

Prognathie A 580, C331<br />

progressive Demenz A 555<br />

progressive Duchenne-Muskeldystrophie<br />

A468<br />

progressive familiäre intrahepatische<br />

Cholestase A 249<br />

progressive Muskeldystrophie A 466<br />

±, Typ Becker A 466<br />

±, Typ Duchenne A466<br />

Prohormon C79<br />

Prohormon-Konvertierungsenzym 2 C86<br />

pro-inflammatorische Cytokine A366f,<br />

A523, C18, C21, C 23<br />

pro-inflammatorische Gene A524<br />

pro-inflammatorische Neuropeptide B199<br />

pro-inflammatorische Proteine C69<br />

Proinsulin A 94, A 409, A 414<br />

±, C-Peptid A 414<br />

Projektion D 17, D 33<br />

±, verzerrte B189<br />

Projektionen, anabole B142<br />

±, divergente B240<br />

± ±, DCN-Neurone B240<br />

± ±, VCN-Neurone B240<br />

±, ipsilaterale B534<br />

± ±, aktive Inhibition B534<br />

± ±, Hemisphärenläsionen B534<br />

±, katabole B142<br />

±, konvergente B240<br />

±, kortikospinale B524<br />

±, monosynaptische B513<br />

±, thalamokortikale B532<br />

± ±, Hemmung B532<br />

Projektionsfasern B97<br />

Projektionsfeld, motorisches (MI) B192<br />

357


358<br />

±, primäres kortikales (SI) B189f, B192,<br />

B203<br />

± ±, Läsionen B190, B192<br />

±, sensorisches B192<br />

±, somatosensorisches kortikales (SI) B187,<br />

B192, B203<br />

± ±, Läsionen B192<br />

±, somatosensorisches (SII) B188f, B192,<br />

B203<br />

Projektionsfelder, kortikale B189<br />

± ±, somatotope Organisation B189<br />

±, olfaktorische B303<br />

Projektionskerne, somatosensorische<br />

B189<br />

Projektionsneurone B6, B280<br />

±, thalamische B176<br />

Projektionssystem, lemniskales B187,<br />

B191<br />

Projektoren A 27<br />

Prokaryonten A 105, A 333, A 349f, A388,<br />

A 390f, A 518, A573<br />

±, Bakterien A 518<br />

±, Elongationsfaktoren A 391<br />

±, Transkription A 388<br />

±, Transkriptionskontrolle A 349<br />

±, Translation A 388<br />

±, Translationsinitiation A 390<br />

prokaryontische Genexpressionskontrolle<br />

A 350<br />

prokaryontische Genorganisation A351<br />

prokaryontische Translation A 395<br />

±, Antibiotika A 395<br />

prokaryontische Zellen A78, A519<br />

±, chemische Zusammensetzung A 519<br />

Prokollagenbiosynthese B336<br />

Prokollagen-C-Protease B337<br />

Prokollagene B336<br />

Prokollagen-a-Ketten B337<br />

Prokollagen-N-Protease B337<br />

Pro-Kopf-Haushaltseinkommen D 94<br />

Proktodeum C318<br />

Prolactin B57, B146, C83, C85f, C551,<br />

C570<br />

Prolactinreflex C551, C570f<br />

Prolactin-Release-Inhibiting-Hormon C83,<br />

C85<br />

Prolactostatin C85<br />

Prolaps B400<br />

Proliferation A367, A 432, A446f, A 477,<br />

A 486, B 342, B346, B350, B352<br />

±, Aktivierung A 432<br />

Proliferationsarrest A 482<br />

Proliferationskontrolle A 368<br />

±, Deregulation C591<br />

Proliferationsphase C542±544<br />

Prolin A 85f, A 91, A 96f, A 287, A 292,<br />

B333, B335, B337, C397<br />

±, Biosynthese A 292<br />

±, Helixbildung A 96<br />

±, Helixbrecher A 96<br />

±, Hydroxylierung B337<br />

±, trans:cis-Verhältnis A91<br />

Prolylhydroxylase A 109, A 140f, C411<br />

±, Cofaktoren B336<br />

Pro-MCH B40<br />

Prometaphase A478f<br />

Prometaphasechromosomen A 491<br />

Prominentia frontalis B489<br />

Prominentia laryngea B247<br />

Promontorium B413f, B416, C310f, C315<br />

Promotorbereiche A530<br />

Promotor-Elemente, genspezifische A355<br />

Promotoren A 330, A341, A 347, A349,<br />

A 351f, A 355, A369, A 377, A445, A 561f,<br />

D86<br />

±, bakterielle A 561<br />

±, basale A352±354<br />

±, genspezifische A 352<br />

±, Konsensussequenzen A349<br />

±, Zelltypspezifität A 562<br />

Promotor-Enhancer-Wechselwirkungen<br />

A 353<br />

Gesamtregister A±D<br />

Promotorerkennung A 349<br />

±, E.-coli-RNA-Polymerase A349<br />

Promyelocyten C8, C10<br />

Pronation, Messung B471<br />

Pronephros C458<br />

Proneurotensin B40<br />

Pro-NPY B40<br />

Proof Reading A 348, A393<br />

±, DNA-Polymerasen A 348<br />

Proopiomelanocortin (POMC) B39f, B142,<br />

B205, C86f, C552<br />

±, Endopeptidase-Erkennungssequenzen<br />

B39<br />

±, Prozessierung C86<br />

Proopiomelanocortin-Neurone B143<br />

Propan A 61, A 73<br />

Propanolamin A 289<br />

Propeptide A 562, B335<br />

Prophage A 532<br />

Prophase A 474, A 478f, C511±513<br />

±, meiotische A 341<br />

Prophasechromosomen A 491<br />

Propionat C397<br />

Propionsäure A172f<br />

Propionyl-CoA A 254f, A261f, A 287<br />

±, Umwandlung A 262<br />

Propionyl-CoA-Carboxylase A 261<br />

Propiozeption B68, B167<br />

±, Ausfall B 167<br />

Proportion D 97<br />

Proportionaldetektoren B185<br />

Proportional-Differential-Fühler C120<br />

Proportional-Differential-(PD-)Sensoren<br />

B179, B184f<br />

Propositionen D 59<br />

±, motorische D 60<br />

±, motorisch-physiologische D59f<br />

±, sensorische D59<br />

±, Sprachverständnis D 63<br />

Propria C320<br />

Proprionsäure B309<br />

Propriorezeptoren B181<br />

propriospinale Bahnen B518<br />

Propriozeption C222<br />

propriozeptive Fasern B68<br />

propriozeptive Nervenfasern D 131<br />

Propriozeptoren B169, B191<br />

Proproteine A 414<br />

±, Prozessierung A 414<br />

Prorenin C479<br />

Prosencephalon B60f, C589<br />

Prosimiae A577<br />

Prosodie, Störung B165<br />

prosodische Verständnisstörungen, rechtshemisphärische<br />

Läsionen B165<br />

Prosogagnosie B286<br />

Prosomere B60f<br />

Prosopagnosie B286, B294<br />

Prospektivstudien, analytisch-epidemiologische<br />

D188<br />

Prostacyclin PGI 2 A219, A 277, C25, C29,<br />

C171, C211, C368, C460<br />

±, Struktur A 219<br />

Prostacyclin PGI 3 A279<br />

Prostacycline A 219f, A277, A 279<br />

±, biologische Effekte A279<br />

Prostaglandin D2, biologische Effekte<br />

A 279<br />

Prostaglandin E2 (PGE2) A 277, A 279,<br />

A 523, B197, C354, C 434, C460, C481,<br />

C550<br />

±, biologische Effekte A279<br />

±, Struktur A 219<br />

Prostaglandin-E2-Präparate C345<br />

Prostaglandin F 2a (PGF 2a) A279, C227,<br />

C338, C550<br />

Prostaglandin PGA 1 C80<br />

Prostaglandine A 126, A 216, A 219, A 277,<br />

A 279f, A434, B41, B198, C17, C20, C 29,<br />

C63, C328, C434, C474, C481, C550,<br />

C555, C563, C565<br />

±, biologische Effekte A279<br />

±, Funktionen A219<br />

±, Schmerz C20<br />

±, Vasodilatation C20<br />

Prostaglandinrezeptor B198<br />

Prostaglandinsynthese A273f, A 277,<br />

B200, B 202<br />

±, endoplasmatisches Reticulum<br />

A 277<br />

±, Induktion B202<br />

Prostata C32, C113, C121f, C300, C311f,<br />

C315, C 383, C486f, C490, C505, C507,<br />

C509, C 522, C524±528, C 530<br />

±, Auûenzone C526<br />

±, autonome Innervation C113<br />

±, Drüsenschläuche C505<br />

±, Entwicklung C507<br />

±, Epithel C526<br />

±, fibromuskuläres Stroma C526<br />

±, Funktion C526<br />

±, Histologie C526<br />

±, Innenzone C 526<br />

±, Klinik C527<br />

±, Lagebeziehungen C315<br />

±, parasympathische Innervation<br />

C122<br />

±, periurethrale Zone C 526<br />

±, sympathische Innervation C122<br />

±, Zelltypen C526<br />

Prostataadenom C490<br />

Prostataanlage C505<br />

Prostatacarcinom C490, C526f, D 163<br />

±, rektale Untersuchung C527<br />

Prostatacarcinomzellen A 448<br />

Prostatadrüsen C487<br />

Prostatahyperplasie, benigne C527<br />

Prostatahypertrophie C490<br />

Prostatasteine C526<br />

Prostatazellen A 485<br />

prosthetische Gruppen A 135f, C269<br />

±, Funktionen A135<br />

Protamine A 339, C 514<br />

Protanomale B291<br />

Protanomalien, Geschlechtsdimorphismus<br />

B290<br />

Protanopie B290<br />

Proteasen A101, A 118, A129, A 131,<br />

A282, A 482, B333, C 34, C69, C328,<br />

C351, C 379, C459<br />

±, bakterielle A 173<br />

±, Kontrollmechanismen A 282<br />

±, lysosomale A131f<br />

±, Proteinabbau A 131<br />

±, zinkabhängige A 448<br />

Protease-Superfamilie A 123<br />

Protease-System A213<br />

Proteasom A132, A 282, A339, A 363,<br />

A412, A 449<br />

Proteasomen C57<br />

Protein, Androgen bindendes (ABP)<br />

C517<br />

±, C-reaktives A523<br />

±, eosinophiles kationisches (ECP) C20<br />

± ±, Cytotoxizität C20<br />

± ±, Neurotoxizität C20<br />

±, Retinol bindendes A 220, C 5<br />

±, vasoaktives intestinales s. VIP<br />

14-3-3-Protein A 486<br />

Protein 4.1 A 238<br />

Protein C C 29f<br />

±, aktives (APC) C29<br />

±, Vitamin-K-abhängige Bildung C30<br />

Protein-C-Mangel C29<br />

Protein-C-System C29f<br />

±, Gerinnungshemmung C29<br />

Protein codierende DNA A 334<br />

Protein S C29f<br />

±, Vitamin-K-abhängige Bildung C30<br />

Protein Z A139<br />

Proteinabbau A 131, A 281f, C6, C96<br />

±, Hemmung C96<br />

±, Protease A131<br />

±, regulierter A 132


Proteinabbauprodukte C357<br />

Proteinantigene, Rhesus-System C16<br />

proteinarme Diät A292<br />

Proteinase-Inhibitoren C6, C370<br />

Proteinasen C20<br />

Proteinatpuffer C499f<br />

Proteinaustausch C190<br />

Proteinbausteine A 281<br />

Proteinbildung A 572<br />

Proteinbiosynthese A295, A 298<br />

Protein-Design A 114, A 560<br />

Protein-Disulfid-Isomerase (PDI) A105,<br />

A 410, B 336<br />

Protein-DNA-Wechselwirkungen A320<br />

Proteindomänen A100, A 332<br />

±, Aminosäuresequenzen A 332<br />

Proteine A56f, A 83, A 86, A 90, A 92,<br />

A 100, A 104, A 108±111, A114±117,<br />

A 281f, A 290, A311, A 321, A332, A 349,<br />

A 397f, A 400, A402, A 409f, A422, A 519,<br />

A 538, A 571±573, A 576, B62, C4, C 190,<br />

C262, C389f, C 394, C468, C492, C499<br />

±, Absorptionsspektren A86, A114, A 116<br />

±, anti-apoptotische A 486<br />

±, antibakterielle C69<br />

±, Antigenität A 110<br />

±, asymmetrische Verteilung B62<br />

±, Auf- und Abbau A 281<br />

±, Aufgaben A 83<br />

±, desmosomale B327f<br />

± ±, Mutationen B328<br />

±, Durchtritt durch die Gefäûwand C190<br />

±, Einzelstrang bindende A 328<br />

±, empfohlene Zufuhr C394<br />

±, Entfaltung A104<br />

±, Filament bindende A465f<br />

±, Filamente bündelnde A 465<br />

±, Filamentenden bindende A 466<br />

±, fragmentierende A 465, A 467<br />

±, Funktion C394<br />

±, Gel bildende A 465<br />

±, GTP bindende A 413<br />

±, Halbwertszeiten A282<br />

±, Hydratisierung A 56<br />

±, inhibitorische A 366<br />

± ±, Transkriptionsfaktoren A366<br />

±, intravasale C5<br />

±, Isolierung A 111<br />

±, kerncodierte A343, A 397<br />

±, Kernplasma A398<br />

±, lysosomale A 413<br />

±, makrophageninflammatorische (MIP)<br />

C434<br />

±, Mangelsymptome C394<br />

±, Mannose bindende C69<br />

±, membranassoziierte A238<br />

±, Membranverankerung A 410, A 467<br />

±, mikrotubuliassoziierte B5<br />

±, mikrotubuliassoziierte (MAPs) A469,<br />

A 479<br />

±, missgefaltete A 411, A562<br />

±, mitochondrial codierte A 196, A 343,<br />

A 397<br />

±, mitochondriale A196, A 342, A400,<br />

A 402, A 405<br />

± ±, Apoptose A 405<br />

± ±, Zielerkennungssequenzen A402<br />

±, Mitochondrienmatrix A 402<br />

±, Modifikationen A 108±110, A 192<br />

±, Monomer stabilisierende A 467<br />

±, oligomere A 102<br />

±, peroxisomale A 406<br />

± ±, SKL-Sequenz A 406<br />

±, pro-inflammatorische C69<br />

±, puffernde Gruppen C499<br />

±, qualitative Identifikation A114<br />

±, Reifung A410<br />

±, Reinheitsabschätzung A 115<br />

±, rekombinante A 543, A 562f<br />

± ±, aus Milch A 563<br />

± ±, Immunogenität A562<br />

±, Resorption C 390<br />

±, sekretierte A562<br />

±, sekretorische A 408, A 413<br />

± ±, Zielerkennung A408<br />

±, sequestrierende A 465<br />

±, Struktur A 90, A 92, A 100, A104, A 116f,<br />

A290<br />

±, trans wirkende A352<br />

±, transloconassoziierte A 409<br />

±, Transport A 397f, A 400, A407<br />

±, Verdauung C389f<br />

±, verkürzte A 386<br />

± ±, Nonsense-Mutationen A 386<br />

±, Vitamin-K-abhängige A 139<br />

±, Vorkommen C394<br />

±, zellwandassoziierte A 522<br />

±, Zielsteuerung A 397<br />

Proteinfaltung A 104f, A405, A 411f,<br />

A 562<br />

±, cotranslationale A105<br />

±, cotranslokationale A105<br />

±, energetische Aspekte A 104<br />

±, molekulare Aspekte A 104<br />

±, mtHsp70 A405<br />

±, Qualitätskontrolle A 411f<br />

Proteinfaltungsmaschinerie A412<br />

±, Induktion bei Stress A 412<br />

Proteinfamilien B44<br />

±, Rezeptorkanäle B44<br />

Proteinfiltration C464<br />

Proteinimport A 403<br />

±, in die Mitochondrien A 403±405<br />

± ±, Energiequellen A 404<br />

± ±, molekulare Maschinen A 405<br />

± ±, Pulling A 405<br />

± ±, Trapping A 405<br />

Proteinimportpore A408f<br />

Proteinisoformen, subzelluläre<br />

Lokalisation A 378<br />

Proteinkatabolismus, Bildung fixierter<br />

Säuren C500<br />

Protein-Kinase, cAMP-abhängige A 394<br />

±, DNA-abhängige A511<br />

±, tyrosinspezifische A 426<br />

±, zellzyklusabhängige A 330<br />

Protein-Kinase A C80f, C106, C149±151,<br />

C248<br />

±, Aktivierung C149<br />

Protein-Kinase A (PKA) A364, A 433,<br />

A 436, A 438, B48, B 55, B149, B 198, B313<br />

±, cAMP A 438<br />

±, cAMP-abhängige (PKA) A 186, A433,<br />

A 435<br />

Protein-Kinase B (PKB) A 190, A432f,<br />

B198<br />

Protein-Kinase C C80<br />

Protein-Kinase C s. PKCs<br />

Protein-Kinase R A 394<br />

Protein-Kinase-Aktivität A 425<br />

Protein-Kinasen A 131, A258, A 274, A354,<br />

A 362, A 393, A 422f, A429, A 440, A443,<br />

B171<br />

±, Aktivierung A 429<br />

±, TFIIH A 354<br />

Protein-Kinasen C, atypische A 433, A447<br />

Proteinkomplexe der Atmungskette<br />

A201<br />

Proteinkristalle A116f<br />

Proteinmangel C409<br />

Proteinmangelernährung, Definition<br />

C408<br />

±, Schwerkranke C408<br />

Protein-Membran-Komplexe A 422<br />

Proteinmodifikationen, kovalente A 414<br />

±, reversible kovalente A 423<br />

Proteinmuster, Krankheitszustand A 118<br />

proteinogene Aminosäuren A 83f, A148,<br />

A 291, A 385<br />

±, Dreibuchstaben-Code A 84<br />

±, Klassen A 84<br />

±, Selenoproteine A 148<br />

±, Trivialnamen A84<br />

Proteinoxidation C405<br />

Protein-Phosphatasen A 131, A365, A 422,<br />

A425<br />

Proteinphosphorylierung A363<br />

Protein-Protein-Interaktionen A 353<br />

Protein-Protein-Interaktionsdomäne<br />

A368<br />

Protein-Protein-Komplexe A 422<br />

Protein-Protein-Wechselwirkungen A 237,<br />

A369, A 444<br />

±, induzierte A422<br />

Proteinreinigung A 111<br />

Proteinsekretionssystem von E. coli A 562<br />

Proteinsequenz A 548<br />

Proteinstörungen C395<br />

Proteinstoffwechsel C367<br />

Proteinsuperfamilien A 240<br />

Proteinsynthese A 282, A 331, A 392f,<br />

A395, A 433, A520, C93, C96, C 370<br />

±, Hemmstoffe A 395<br />

±, ribosomale A388f<br />

± ±, Phasen A 389<br />

±, Stimulation C96<br />

±, Störungen C394<br />

±, Termination A 393<br />

Proteinsynthesemaschinerie von<br />

Bakterien A 518<br />

Proteintranslokation A388, A 405<br />

Proteintransport A 402f<br />

±, gerichteter A 398<br />

±, intrazellulärer A 397<br />

±, mitochondriale Auûenmembran A 402<br />

±, mitochondriale Innenmembran A403<br />

±, mitochondrialer A 402, A 406<br />

± ±, Apoptose A 406<br />

±, Tom-Proteine A 402<br />

Proteinurie C468<br />

Proteinverlust C495<br />

Proteinzufuhr, Richtwert C397<br />

Protektivfaktoren D 186<br />

Proteoglycane A 157, A 451f, B331,<br />

B341±343, B352, B359, B 392, C216,<br />

C366f<br />

±, Funktionen B342<br />

±, kleine leucinreiche (SLRPs) B343f,<br />

B360<br />

± ±, Eigenschaften B344<br />

± ±, Vorkommen B344<br />

±, membranständige B343<br />

±, saure B359<br />

Proteoglycan-Hyaluronsäure-Komplexe<br />

B359<br />

Proteolipid (PLP) B12<br />

Proteolipidprotein (PLP) B11±13<br />

±, Überexpression B13<br />

Proteoliposomen A232<br />

Proteolyse C93<br />

Proteom A118<br />

Proteomanalyse A 118<br />

Prothrombin C4f, C25±27<br />

±, biologische Halbwertszeit C26<br />

±, Funktion C5, C26<br />

±, Molekülmasse C5<br />

Prothrombinaktivator C26<br />

Prothrombinase C27, C30<br />

Prothrombinzeit (PT) C30<br />

Prothymocyten C9<br />

Protofilamente A 97, A 468, A 470<br />

Protolyse A 48<br />

Protolysegleichgewicht A49, A 87f<br />

±, Alanin A 88<br />

±, Aminosäuren A87<br />

±, Lysin A88<br />

Protonen A 11f, A20, A32, A 42, A 49,<br />

B198, C 166, C206, C210, C500<br />

±, obligate Nettoausscheidung C500<br />

±, Spin A 20<br />

Protonenakzeptoren A 48<br />

Protonenausscheidung C483f<br />

Protonendonoren A 48<br />

Protonenelimination, hepatische C484<br />

±, renale C484<br />

Protonengradient, mitochondrialer A 200<br />

359


360<br />

Protonengradienten A 197f, A200, A 205,<br />

A 208, A 403<br />

Protonenkanal, Cytochrom-Oxidase A 207<br />

Protonenkonzentration A 197<br />

±, Cytosol A 197<br />

±, Intermembranraum A 197<br />

±, pathologische Zunahme C498<br />

protonenmotorische Kraft (PMK) A 200,<br />

A 210<br />

±, mitochondriales Membranpotential<br />

A 210<br />

Protonenpuffer C483<br />

Protonenpumpe, ATP-abhängige B55<br />

±, elektrisch betriebene A 197<br />

± ±, Atmungskette A 197<br />

Protonenpumpen C 475, C483<br />

Protonenpumpenblocker C 345<br />

Protonensekretion A251, C475, C500<br />

±, Niere C500<br />

Protonentransferreaktionen A 49<br />

Protonentransport, Cytochrom-bc 1-<br />

KomplexA206<br />

±, Ubichinon A 206<br />

Protoonkogene A 363, C459, C592f<br />

protoplasmatische Astrocyten B7<br />

Protoplasten A 522<br />

Prototypen D 44, D 61<br />

Protozoen A470, A 515, A517<br />

Protrusion B400<br />

Protuberantia mentalis B491, B498<br />

Protuberantia occipitalis externa B491,<br />

B493<br />

Protuberantia occipitalis interna B98<br />

Pro-uPA C31<br />

Providencia stuarti A543<br />

Pro-VIP B40<br />

Provirus, Aktivierung A 535<br />

Provitamin D C415<br />

Provitamine C410<br />

proximale Gefäûabschnitte C211<br />

proximale Nierentubuluszellen C22<br />

proximale Tubuluszellen C468<br />

proximaler Femur, Spongiosaelemente<br />

B429<br />

proximaler Magen C340<br />

proximaler Oberschenkelknochen C36<br />

proximaler Reiz D 37, D43<br />

proximaler Tubulus C457, C459, C 462,<br />

C466f, C469, C 474, C477f, C482, C500<br />

±, Bürstensaum C466<br />

±, Cytokeratinmuster B325<br />

±, Feinstruktur C466<br />

±, Harnstoffpermeabilität C474<br />

±, Hydrogencarbonatrückresorption C500<br />

±, Lokalisation C466<br />

±, NH4 + -Produktion C500<br />

±, Salzresorption C466<br />

±, Sauerstoffmangel C478<br />

±, Wasserresorption C467<br />

±, Zuckerresorption C467<br />

proximales Centriol C555<br />

proximales Handgelenk, radiales und<br />

ulnares Kompartiment B472<br />

proximales Interphalangealgelenk (PIP),<br />

Flexion B475<br />

proximales Kolon, autonome Innervation<br />

C113<br />

proximales Kompressionssyndrom des<br />

N. ulnaris B478<br />

proximales Konvolut C476<br />

proximales Nephron C457, C471<br />

±, Salzresorptionskapazität C471<br />

proximales Radioulnargelenk, Pronation<br />

B466<br />

±, Supination B466<br />

proximales Sequenzelement (PSE) A361<br />

Proximalis B443<br />

Prozac A 108<br />

prozedurale Informationen D 137<br />

prozedurales Gedächtnis B130f, B133,<br />

D53f,D58<br />

prozedurales Habitgedächtnis D53<br />

Gesamtregister A±D<br />

prozedurales Wissen D58, D 95<br />

Prozent des Medians C398<br />

Prozess, demographischer D 99<br />

Prozesse, entzündliche C91<br />

± ±, Therapie C91<br />

±, gruppendynamische D 86, D 190<br />

±, hedonische D 73<br />

±, verdeckte D30<br />

Prozessierung A372<br />

±, enzymatische C79<br />

Prozessierungspeptidase A 404<br />

PrP C A105, A 538<br />

PRPP A 298f, A301, A 306<br />

PRPP-Spiegel A 303<br />

PRPP-Synthetase-Aktivität A 303<br />

PRPs (basische prolinreiche Proteine)<br />

C328f<br />

PrP Sc A 105, A538<br />

PSA (prostataspezifisches Antigen) C526,<br />

C555<br />

±, Funktion C527<br />

P-Schleife B18f<br />

P-Selectine A 238<br />

±, Kapillarendothelien A238<br />

P-Sensoren B182, B185<br />

P-Sequenzen C49f, C55<br />

Pseudarthrose B370<br />

Pseudodemenz D 168<br />

±, depressive D 166<br />

Pseudodeziduazellen C541, C544<br />

Pseudodominanz A 498<br />

Pseudogene A 333f<br />

Pseudohermaphroditismus C507<br />

Pseudohypoaldosteronismus C91<br />

Pseudohypoparathyroidismus Ia A 436<br />

Pseudoinsomnie B122<br />

Pseudomembranen A528<br />

Pseudomonas A 516<br />

Pseudomonas aeruginosa A 397, A 516,<br />

A 526, A 529, A 532<br />

±, Übertragung von Resistenzen A532<br />

Pseudomyzel A539<br />

Pseudopodien C18f, C22, C24<br />

Pseudostratifizierung B319<br />

pseudounipolare Neurone B6, C115<br />

pseudounipolare Zellen B4<br />

Pseudouridin A 295, A 382f<br />

Psoasabszess C293<br />

Psoasarkade C129<br />

Psoasfaszie C293, C297, C308<br />

Psoasschmerz C306<br />

Psoriasis vulgaris D147<br />

PstI A 543<br />

Psychiatrie D154<br />

±, Geschichte D 5<br />

psychiatrische Erkrankungen, Insomnien<br />

B122<br />

±, Pathogenese B46<br />

psychische Belastungserfahrungen D 192<br />

psychische Erkrankungen C285, D85<br />

psychische Konflikte D 177<br />

psychische Reaktionsbildung D197<br />

psychische Schutzfaktoren D 85<br />

psychische Störungen, bei Pflegenden<br />

D 137<br />

±, Disposition D 86<br />

±, im Kindes- und Jugendalter D 86<br />

psychischer Kollaps C220<br />

Psychoanalyse B122, D16, D18f, D 136<br />

psychoanalytische Therapie D 18f<br />

Psychobiologie D10<br />

Psychodermatologie D 147<br />

psychogene Schmerzen D 127, D130<br />

Psychologie, Allgemeine D 139<br />

±, Biologische D10, D 19, D 52<br />

±, Definition D 6<br />

±, empirische D 9f<br />

±, forensische D110<br />

±, humanistische D 71<br />

±, Klinische D 19, D139<br />

±, kognitive B156<br />

±, Kognitive D 47, D 59<br />

±, Medizinische D 20, D 105, D112<br />

±, Physiologische D 10, D 139<br />

±, Teildisziplinen D 19<br />

psychologische Belastung, Tumorwachstum<br />

D 140<br />

psychologische Paarforschung D 91<br />

psychologische Tests D119<br />

psychologisches Konstrukt D 30<br />

psychometrische Erhebungsinstrumente<br />

D65<br />

psychometrische Tests D 121, D 166<br />

psychomotorische Reaktionen B194<br />

Psychoonkologie D 146<br />

Psychopathen D13<br />

±, antisoziale B152<br />

Psychopathie D65<br />

Psychopathologie D8, D86, D154<br />

±, Definition D 154<br />

±, Familiendynamik D 86<br />

±, SchreckreflexD 65<br />

psychopathologische Erkrankungen<br />

D154<br />

Psychopharmaka B42, D 6, D 168, D 172<br />

Psychophysik B194, B244, D 6, D 38<br />

±, Schmerzerleben D 133<br />

Psychophysiologie D 10, D16<br />

±, Emotionen D 11<br />

psychophysiologische Behandlung<br />

D122<br />

±, Schmerzkrankheit D 135<br />

psychophysiologische Erkrankungen<br />

D138<br />

psychophysiologische Messmethoden<br />

D122<br />

psychophysiologische Messung<br />

D119<br />

psychophysiologische Therapie, chronische<br />

Schmerzen D 134<br />

psychophysiologisches Training<br />

D124<br />

psychophysische Skalen D 38<br />

psychophysischer Zusammenbruch D 85<br />

Psychosen, schizophrene B81<br />

Psychosomatik D 9, D 11<br />

psychosomatische Erkrankungen D138<br />

Psychotherapeuten, nicht-ärztliche D 108<br />

Psychotherapie, tiefenpsychologische<br />

D120<br />

psychovegetative Syndrome, Pathogenese<br />

C118<br />

P-System B286, B291<br />

PTB-Domäne s. Phodphotyrosin bindende<br />

Domäne<br />

PTC (Phenylthiocarbamid) B315<br />

PTCA (perkutane transluminale koronare<br />

Angioplastie) C169<br />

PTC-Geschmacksblindheit B315<br />

PTEN A442<br />

Pteridin C413<br />

Pteridine A 144<br />

Pterin A 144<br />

PTH s. Parathormon<br />

PTH/PTHrP-Rezeptor B364<br />

PTH-Ausschüttung C96<br />

PTH-Freisetzung, Regulation C483<br />

PTHrP (parathormone-related peptide)<br />

B356, B 364<br />

±, Funktion B356<br />

Ptosis B267, B296, C114<br />

PTP s. Phosphotyrosin-Kinase<br />

PTS (permanent threshold shift) B246<br />

PTS (peroxisomal targeting signal) A406<br />

PTSD s. posttraumatische Belastungsstörung<br />

Ptyalin A 161, C328f<br />

P-Typ-ATPasen A 245f<br />

PT-Zellen C466f<br />

±, Energiegewinnung C467<br />

±, Mitochondrienreichtum C466<br />

Pubarche C572<br />

Pubertät C91, C404, C531, C567, C572,<br />

D18, D 87


±, Auslöser C531<br />

±, verfrühte C91<br />

Pubes C546<br />

Public Health D198<br />

Pudendumfeminum C546<br />

Pudendusblock C550<br />

Puffer A 51, C498<br />

±, physiologische C498<br />

Puffer-Acetonitril-Gradient A 89<br />

Pufferbase C498<br />

Pufferbereitstellung, Niere C500<br />

Puffereigenschaften, Aminosäuren A 87<br />

Pufferkapazität C499<br />

puffernde Imidazolgruppen, Hämoglobin<br />

C499<br />

Puffersäure C498<br />

Puffersystem, Wirkungsweise A 51<br />

Pufferung C179<br />

±, geschlossenes SystemC498<br />

±, offenes SystemC499<br />

Pufferwirkung, Cystein A88<br />

±, Histidin A 88<br />

±, Proteine A 88<br />

Pulling A405<br />

Pulmonalarterien C144, C180, C187f,<br />

C223<br />

Pulmonalarterienstenose C141<br />

pulmonale Ausflussbahn C139<br />

pulmonale Hypertension C282<br />

pulmonale Hypertonie C282<br />

pulmonale Vasokonstriktion C282<br />

pulmonale Widerstandserhöhung C175<br />

pulmonaler Gasaustausch C 278, C282,<br />

C284<br />

±, Effizienz C282<br />

±, Lungenfunktionsstörungen C284<br />

Pulmonalklappe C144, C161<br />

Pulmonalstrombahn C140, C163,<br />

C225<br />

Pulmonalvenen C142<br />

Pulpa C332<br />

±, rote C41f, C44<br />

±, weiûe C41f, C44<br />

Pulpa dentis, Aufbau C333<br />

Pulpaarterie C333<br />

Pulpahöhle C331±333<br />

Pulpavenen C41<br />

Pulsationsdivertikel C336<br />

Pulsoxymetrie C270<br />

Pulswellen, Ausbreitung imArteriensystemC198<br />

±, Überlagerung C198<br />

Pulswellengeschwindigkeit C 198f<br />

±, atherosklerotische Gefäûveränderungen<br />

C 198<br />

Pulvinar B77, B92, B96, B175, B279<br />

Pumpen B320<br />

Pumpversagen C169, C231<br />

Punctumadhaerens A 453, A 455<br />

Punctumlacrimale B254<br />

Punktmutationen A 386, A 427, A 493,<br />

A 501, A 504±506, A 513, A551, A 558<br />

±, methylierte CpG-Dinucleotide A513<br />

Pupille B254, B260, B 264±266<br />

±, Aufgaben B265<br />

±, Innervation B264<br />

Pupillendurchmesser B266, B268<br />

Pupillenerweiterung B265, B267, B296,<br />

C118<br />

±, lichtunabhängige B267<br />

± ±, Sympathikusaktivität B267<br />

Pupillenmotorik, Efferenz B267<br />

±, Störung B267<br />

Pupillenreaktion D 122<br />

±, fehlende B 267<br />

Pupillenregelkreis B267<br />

Pupillensteuerung B265, B267, B275<br />

±, lichtunabhängige B267<br />

±, visueller Kortex B 267<br />

Pupillenverengung A 541, B264f, B296<br />

Pupillenweite C111, D 12<br />

±, Auflösungsvermögen B268<br />

±, Parameter B267<br />

±, Steuerung B267<br />

±, Werte B265<br />

Pupillenweitung, Atropin B47<br />

Purinabbau A 211, A302<br />

±, Sauerstoffradikale A 211<br />

Purinbasen A 295f, A 314<br />

±, DNA A 295<br />

±, freie A 297<br />

±, RNA A 295<br />

±, Wiederverwertung A296±298<br />

Purinbiosynthese A 299±301<br />

±, Geschwindigkeit A 301<br />

±, Regulation A301<br />

±, Schrittmacher A 299<br />

±, Unterdrückung A 303<br />

Purine A 295, A297, A 503, B41f, B46,<br />

C361<br />

±, Ionenkanalrezeptor B42<br />

±, ligandenaktivierte Ionenkanäle B46<br />

±, metabotroper Rezeptor B42<br />

purinerge Rezeptoren B47<br />

Purinnucleoside, Abbau zu Harnsäure<br />

A 302<br />

Purinnucleosid-Phosphorylase (PNP)<br />

A 296f, A302f<br />

±, Defekte A 303<br />

±, Substrate A 302f<br />

Purinnucleosid-Phosphorylase-Mangel<br />

(PNP-Mangel) A 303<br />

±, Immunschwäche A 303<br />

±, T-Zellfunktion A 303<br />

Purinnucleotide A 296, A302<br />

Purinring A 296<br />

±, Herkunft der Atome A 299<br />

Purinspiegel, intrazellulärer A 297<br />

Purinstoffwechsel, Störungen A303<br />

Purinsynthese C413<br />

Purkinje-Fasern C152, C154, C157<br />

±, Aktionspotentiale C154<br />

Purkinje-Kortex B529<br />

Purkinje-Neurone B52<br />

Purkinje-ParallelfasersystemB528<br />

Purkinje-Verschiebung B289<br />

Purkinje-Zellafferenzen B527<br />

Purkinje-Zellaktivität B529<br />

Purkinje-Zellaxone, Kollateralen B527<br />

Purkinje-Zelldendriten B90<br />

Purkinje-Zelle A 77<br />

Purkinje-Zellefferenzen, somatotope<br />

Projektion B527<br />

Purkinje-Zellen B4, B6, B30, B49f, B89f,<br />

B215, B526, B528<br />

±, Anzahl B526<br />

±, DendritenbaumB90, B526<br />

Purkinje-Zellschicht B527<br />

Purpur B288<br />

Putamen B81, B91±93, B95±97, B530<br />

PVC A 64<br />

P-Welle C157±160, C162<br />

±, Veränderungen C160<br />

pyelonephritisassoziierte Pili (PAP) A 527<br />

Pylorus C121, C293, C302, C338<br />

±, Verschluss C121<br />

Pylorusdrüsen, Schleimproduktion C343<br />

±, Zelltypen C343<br />

Pylorustonus, Regulation C341<br />

Pyramide, Altersaufbau D 98<br />

Pyramidenbahn B65, B97, B188, B249,<br />

B512f, B518, B524f, C116<br />

±, Kreuzung B 524<br />

±, Läsionen B 518<br />

±, langsamleitende Fasern B524<br />

±, Myelinisierung B65<br />

±, rasch leitende Fasern B524<br />

±, Steuerung von Willkürbewegungen<br />

B524<br />

Pyramidenzellen B4, B6, B49, B108,<br />

B111, B113f, B135f, B280, B522<br />

±, Dipolcharakter B111<br />

±, glutamaterge B18<br />

±, monosynaptische Projektion B522<br />

±, primärer visueller Kortex B280<br />

Pyramidenzellschicht, äuûere B108<br />

±, innere B108<br />

Pyramides renales C454<br />

Pyramis B76f, B80, B96<br />

Pyranosen A153<br />

Pyranosyl-RNA (p-RNA) A 572<br />

Pyridoxal C394, C412<br />

Pyridoxalphosphat A 136, A143, A 185,<br />

A283f<br />

±, Abbau A 143<br />

±, Aminosäurestoffwechsel A 143<br />

±, Gruppenübertragungen A143<br />

Pyridoxamin A143, C394, C412<br />

Pyridoxaminphosphat A 143, A283<br />

4-Pyridoxat A 143<br />

Pyridoxin A143, C394, C412<br />

Pyridoxine C412<br />

Pyridoxinphosphat A 143<br />

Pyridoxinsäure C412<br />

Pyrimidin-(6-4)-Pyrimidon-Dimere A504<br />

Pyrimidinbasen A 295, A 314<br />

±, DNA A 295<br />

±, RNA A295<br />

Pyrimidinbiosynthese A306<br />

±, allosterische Regulation A304<br />

Pyrimidindimere A 354, A 504, A 507<br />

±, UV-Strahlung A 354<br />

Pyrimidine A295, C361<br />

Pyrimidinnucleotide A 296, A 306<br />

±, Stoffwechsel A304<br />

Pyrimidinring A296, A 304±306<br />

±, Abbau A 306<br />

±, Biosynthese A305<br />

Pyrimidinsynthese A 304, A306<br />

±, geschwindigkeitsbestimmender Schritt<br />

A304<br />

Pyrogene C430f, C434<br />

±, endogene A 523, C434<br />

±, exogene C434<br />

Pyrogenfreiheit A 524<br />

Pyrolobus fumarii A 124<br />

Pyrophosphat (PPi) A141, A 183, A299,<br />

A312, A 324, A348, A 387, A438<br />

±, Hydrolyse A 299<br />

Pyrophosphatase A 141, A312, A 324,<br />

A387, A 438<br />

1-Pyrrolin B307<br />

Pyrrolring, Spaltung A 288<br />

Pyruvat A 127, A 129, A 135, A 163±165,<br />

A170, A 172, A174, A 178, A181, A 188,<br />

A253f, A 283, A 286f, B8, C166f, C369,<br />

C438, C 446, C467<br />

±, aus Alanin A 287<br />

±, aus Cystein A287<br />

±, aus Serin A 287<br />

±, Glycolyse A 188<br />

±, oxidative Decarboxylierung A 174<br />

±, Phosphorylierung A 181<br />

±, Reduktion A 170<br />

±, reduktive Carboxylierung A178<br />

Pyruvat-Carboxylase A 147, A 178, A 181,<br />

A254, C414<br />

±, imGehirn A 178<br />

±, Reaktion A 129<br />

Pyruvat-Decarboxylase (E1) A 172, A 174f<br />

Pyruvat-Dehydrogenase (PDH) A 131,<br />

A143, A 188f, A 258<br />

±, Hemmung C167<br />

±, Liponsäure A 140<br />

Pyruvat-Dehydrogenase-Komplex A103,<br />

A175<br />

±, Abbau A 175<br />

±, Gröûe A 103<br />

±, Molekülmasse A 103<br />

±, Reaktionen A 175<br />

±, Regulation A 175<br />

±, Zusammensetzung A 175<br />

Pyruvat-Kinase A100±102, A 165, A 167,<br />

A169f, A 189<br />

±, Domänenstruktur A 101<br />

±, Iosenzyme A 170<br />

361


362<br />

±, katalytisches Zentrum A 100<br />

±, Regulation A 169<br />

±, Substratkettenphosphorylierung A170<br />

±, tetramere Struktur A 102<br />

P-Zellen B276, B290<br />

±, Farbantagonismus B290<br />

Q10-Regel A 46<br />

Q<br />

q-Arm von Chromosomen A489<br />

QRS-Komplexe C158±169<br />

±, Veränderungen C160<br />

±, zeitliche Abfolge C159<br />

Q-SNAREs A416<br />

Q-Sort D 76<br />

QT-Intervall C158, C160<br />

±, Veränderung C160<br />

Quaddelbildung A 279<br />

Quadratusarkade C129<br />

Quadriplegie A 187<br />

Quadrizepssehne B435, B440<br />

Qualifikationsgrad, schulischer D 104<br />

Qualitätskontrolle, Proteinfaltung A411f<br />

Qualitätsmanagement D117, D 183<br />

Qualitätssicherung D41, D183<br />

±, im Gesundheitssystem D 41<br />

Quantenmechanik A11<br />

Quantentheorie A 11<br />

Quantenzahlen A 34f<br />

quantitativ-psychologische Erhebungsverfahren<br />

D120<br />

Quantum, Transmitterfreisetzung B37<br />

Quartärstruktur A 92f, A 102<br />

Quecksilber A 56, A 169<br />

±, Bindung an Albumin C6<br />

Querbrücken B375<br />

Querbrückenkinetik B387<br />

Querbrückenzyklus B375±378, B382f,<br />

B386f, C147, C 150<br />

±, Ablauf B375f<br />

±, Calciumschalter B377<br />

±, Regulation durch Ca 2+ B377f<br />

±, Wirkungsgrad B387<br />

Querdisparation D 42<br />

Querfortsätze B401<br />

quergestreifte Kollagenfibrillen<br />

B392<br />

B332,<br />

quergestreifte Muskelzellen A 474<br />

quergestreifte Muskulatur<br />

B371, C437f<br />

A 466, B120,<br />

±, Inaktivierung im REM-Schlaf B120<br />

quergestreifte Ösophagusmuskulatur B87<br />

quergestreifte Pharynxmuskulatur C242<br />

quergestreifter Muskel C204<br />

±, Myosin-ATPase C204<br />

Quergurtung B419<br />

Querschnittsgelähmte B13, B463<br />

±, Blutdruckschwankungen C221<br />

±, Emotionen D 66<br />

±, M. latissimus dorsi B463<br />

Querschnittslähmung<br />

C522, D 133<br />

B69, B81, C490,<br />

±, Infertilität C522<br />

±, partielle D 166<br />

Querschnittsläsionen, komplette B521<br />

Querschnittspuls C198, C270<br />

Quervernetzung B337<br />

Quervernetzung von DNA-Strängen A506<br />

Quick-Wert C30<br />

±, Hämophile A C30<br />

±, Hämophile B C30<br />

Quintilsanteile D94<br />

Quote D97<br />

Quotient, respiratorischer<br />

C442, C444<br />

C401f, C405,<br />

± ±, Gesamtkörper C402<br />

± ±, Leber C402<br />

±, respiratorischer bei Nahrungskarenz<br />

C405<br />

Q-Zacke C157<br />

Q-Zyklus A205f<br />

Gesamtregister A±D<br />

R A84<br />

R<br />

r A 296<br />

RAAS s. Renin-Angiotensin-Aldosteron-<br />

System<br />

Rabenschnabelfortsatz B456<br />

Racemat A 84<br />

Rachen B87, C241, C334<br />

±, Besiedlung durch Mikroorganismen<br />

A 516<br />

±, Topographie C334<br />

Rachenkrebs B249<br />

Rachenmandeln C42f, C335<br />

±, vergröûerte B228<br />

Rachenraum B310<br />

Rachenring, lymphatischer C241, C335<br />

Rachitis B370, C98, C394, C416<br />

RAD51-Protein A 509, C512<br />

Radfahren C444<br />

Radgelenk, distales Radioulnargelenk<br />

B469<br />

Radialabduktion B477<br />

Radialgliazellen B7±9, B110<br />

Radialispuls B484<br />

Radialisschädigung, Humerusschaftfraktur<br />

B469<br />

Radial-Loop-Modell A 340<br />

Radiatio auditiva B240<br />

Radiatio optica B276, B279, B284<br />

±, Läsion B284<br />

Radices craniales B 88<br />

Radices spinales B88<br />

Radikale A 70, A504<br />

±, freie A 510, C594, D 162<br />

± ±, Altern C594<br />

Radikalfänger A 140, A 221f<br />

±, Vitamin C A140<br />

±, Vitamin E A 221<br />

radikalische Addition A 71f<br />

radikalische Rekombination A73<br />

radikalische Substitution A72f<br />

radioaktiv markierte Oligonucleotide<br />

A 548<br />

radioaktiv markierte Sonden A548, A 557<br />

radioaktive Elemente A 11<br />

radioaktive Isotope in der Medizin A 33<br />

radioaktive Markierung A548, A 553<br />

±, Desoxyribonucleosidtriphosphate A 553<br />

±, Primer A553<br />

radioaktive Nuklide A 29<br />

radioaktive Strahlung A29, A31, B324<br />

radioaktiver Zerfall A20, A29<br />

Radioaktivität A 29, C100<br />

Radioimmunoassay (RIA) A 115, C75, C100<br />

±, kompetitiver C75<br />

± ±, Prinzip C75<br />

±, Prinzip C100<br />

Radioiodmarkierung A 64<br />

Radioisotopendarstellung B115<br />

Radiologie D 122<br />

Radionuklide, Positronen emittierende<br />

B115<br />

Radiotherapie D146f<br />

Radioulnargelenk, distales B469, B474<br />

± ±, Radgelenk B469<br />

±, proximales B466<br />

± ±, Pronation B466<br />

± ±, Supination B466<br />

Radioulnargelenke B470, B478<br />

±, Pronation B470<br />

±, Supination B470<br />

Radiowellen A 24<br />

Radius B465, B469±471, B477, C586<br />

±, distale Fraktur B470<br />

Radiuskopf B465f, B469<br />

±, Zirkumferenz B466<br />

Radix anterior B69f<br />

Radix dentis C332<br />

Radix dorsalis C104<br />

Radix lateralis B72<br />

Radix linguae B506, C240, C321f, C334<br />

Radix longa ganglii ciliaris B498<br />

Radix medialis B72<br />

Radix mesenterii C295, C298f, C301,<br />

C306<br />

Radix mesocoli transversi C298, C301<br />

Radix motoria n. trigemini B77, B84<br />

Radix oculomotoria ganglii ciliaris B498<br />

Radix posterior B70<br />

Radix pulmonis C246<br />

Radix spinalis n. accessorii B494<br />

Räume, virtuelle B191<br />

Raf, Isoformen A 431<br />

Raffinose A 155<br />

Rafts A 233<br />

RAG (recombination activating genes)<br />

C49<br />

RAG-1 C49, C60<br />

RAG-2 C49, C60<br />

RAG-Proteine, Ausfall C73<br />

Rami acromiales C184<br />

Rami alveolares inferiores B 84<br />

Rami alveolares superiores B83f, B496<br />

Rami buccales B85<br />

Rami calcanei B453<br />

Rami cardiaci cervicales und inferiores<br />

B87<br />

Rami cardiaci thoracici B87<br />

Rami caroticotympanici B228<br />

Rami cutanei mediales B69<br />

Rami dorsales nn. cervicales B69<br />

Rami helicini C548<br />

Rami hepatici C339<br />

Rami intercostales anteriores B422<br />

Rami linguales B86<br />

Rami malleolares laterales B453<br />

Rami malleolares mediales B453<br />

Rami mammarii B422<br />

Rami mammarii laterales C568<br />

Rami nasales posteriores superiores B84<br />

Rami oesophagei C302<br />

Rami palpebrales B254<br />

Rami pectorales C184<br />

Rami perforantes B422, B453, C185<br />

Rami pharyngeales B86f<br />

Rami sternales B422<br />

Rami temporales B85, B101<br />

Rami v. pulmonalis dextrae C129<br />

Rami v. pulmonalis superioris dextrae<br />

C129<br />

Rami zygomatici B85<br />

Ramulus dorsalis externus B402<br />

Ramulus dorsalis internus B402<br />

Ramulus ventralis internus B402<br />

Ramus acetabularis B 434, C184<br />

Ramus auricularis B86f<br />

Ramus auricularis internus B228<br />

Ramus calcarinus B101<br />

Ramus cardiacus cervicalis superior B86<br />

Ramus cardiacus thoracicus B86<br />

Ramus carpalis dorsalis C185<br />

Ramus carpalis palmaris C185<br />

Ramus cingularis B101<br />

Ramus circumflexus C143, C145<br />

Ramus circumflexus fibularis B453<br />

Ramus coeliacus C339<br />

Ramus colli n. facialis B500<br />

Ramus colli platysma B85<br />

Ramus communicans B 70, B84, B453,<br />

C128, C 314<br />

Ramus communicans albus B66, B202,<br />

C104, C 109, C115<br />

Ramus communicans griseus B66, B202,<br />

C104, C 111<br />

Ramus cricothyroideus C243<br />

Ramus cutaneus lateralis B73<br />

Ramus deltoideus C184f<br />

Ramus dorsalis n. ulnaris B69, B73<br />

Ramus inferior n. oculomotorii B498<br />

Ramus inferior ossis ischii C300<br />

Ramus inferior ossis pubis B415<br />

Ramus interventricularis anterior C143,<br />

C145<br />

Ramus interventricularis posterior C145<br />

Ramus mandibulae B498, C321f, C330


Ramus marginalis mandibulae n. facialis<br />

B85, B500<br />

Ramus meningeus B70, B83f, B86f<br />

Ramus ossis ischii B415<br />

Ramus ovaricus C548<br />

Ramus palmaris n. mediani B71<br />

Ramus palmaris profundus C185<br />

Ramus palmaris superficialis C185<br />

Ramus parietooccipitalis B101<br />

Ramus pharyngeus B84, B86f<br />

Ramus plantaris profundus B453, C185<br />

Ramus saphenus C184<br />

Ramus sinus carotici B86<br />

Ramus spinalis B402<br />

Ramus superficialis n. radialis B69<br />

Ramus superior ansae cervicalis B501<br />

Ramus superior n. oculomotorii B498<br />

Ramus superior ossis pubis B415<br />

Ramus tentorii B255<br />

Ramus thoracicus B86<br />

Ramus tonsillaris B507<br />

Ramus tubarius C548<br />

Ramus zygomaticofacialis B83f<br />

Ramus zygomaticotemporalis B83f<br />

Ran A 400<br />

Randleiste, apikale ektodermale (AER)<br />

B362, B425<br />

random coils A315<br />

Randomisierung D 28f<br />

Randsinus C40<br />

±, venöse C561<br />

RanGAP (GTPase aktivierendes Protein)<br />

A 400<br />

RanGDP A 399f<br />

RanGDP/RanGTP-GradientA 400<br />

RanGEF (Ran guanine nucleotide exchange<br />

factor) A399f<br />

Rang-Perzentile D32<br />

Rangskalen D 30<br />

RanGTP A380, A 399±401<br />

±, Importin-b-Komplexe A 400<br />

Ranitidin C345<br />

RANK (receptor activator of NF-kB) C97<br />

RANKL (RANK ligand) C96<br />

RANTES C17f<br />

Ranvier-Schnürringe B4, B8, B11f, B17,<br />

B23±25, B170, B172<br />

±, Internodium B12<br />

±, Nodium B12<br />

Rap1 A 439<br />

Raphe penis etscroti C508<br />

Raphe pharyngis C240, C 242, C335<br />

Raphe pterygomandibularis B501<br />

Raphe scroti C523<br />

RaphØ-Kerne B57, B79±81, B126, B524<br />

±, Aufmerksamkeitsfunktionen B126<br />

±, kaudale C 119<br />

RaphØ-System B61<br />

Rapsyn B 31, B48<br />

RA-Rezeptoren B184±186, B190f<br />

±, EmpfindlichkeitB186<br />

Ras-Familien A 442<br />

Ras-GDP A429<br />

Ras-Gen, Mutationen A487<br />

Ras-GTP A 429±431<br />

Ras-Kaskade A 298<br />

Ras-Protein (rat sarcoma) A 429±431, A 481<br />

±, Abschaltung A 430<br />

±, Isoformen A 431<br />

±, Zustandsformen A 430<br />

Rassen A574<br />

H-Rast/p21 A109<br />

Rasterelektronenmikroskope A 28<br />

Rasterkraftmikroskope A 28<br />

Rastertunnelkraftmikroskope A 28<br />

Raten D 97<br />

±, spezifische D97<br />

±, standardisierte D97<br />

Rathke-Tasche C84, C 319<br />

Rating-Skalen D 65, D121f<br />

Rationalisierung D 17<br />

Rationalskalen D 30<br />

Rauchen D 148<br />

Raucher, Lungencarcinome A505<br />

±, Schleimtransport C244<br />

Raucherentwöhnung D 10, D 186<br />

RauigkeitB191<br />

Raum, interstitieller C491<br />

±, intervillöser C558, C561<br />

Raumerfassung B162<br />

RaumfahrtC226<br />

Raumkoordinaten B286<br />

RaumkrankheitC226<br />

Raumorientierung B154, B216, B219<br />

Raumschwelle, simultane B189f<br />

± ±, Bestimmung B190<br />

± ±, Fingerspitzen B190<br />

± ±, Handfläche B190<br />

± ±, Lippen B190<br />

± ±, Rücken B190<br />

± ±, Zungenspitze B190<br />

Raumschwellenbestimmung, simultane<br />

D38<br />

Raumstruktur A 93f, A99<br />

±, Polypeptidketten A 93<br />

±, Stabilisierung A 94<br />

±, Triosephosphat-Isomerase A99<br />

Raumwahrnehmung B524<br />

Rauschen D40f<br />

±, weiûes B 224<br />

Rauschtrinken D88<br />

Rautengrube B77, B80, C331<br />

Rautengrubenboden B99<br />

Rautenhirn B60f, B227<br />

Raven-Farbmatrizentest D 165<br />

RB-1-Gen A477<br />

RB-Allele A 367<br />

RB-Gene A 368<br />

RBP-Mutationen C415<br />

RB-Protein A 367<br />

rDNA A360<br />

Reabsorption C 216<br />

Reafferenzprinzip C287<br />

Reagenzien, elektrophile A71<br />

Reaktion, chromatolytische B10<br />

±, konditionierte (CR) B151, D 54, D 139<br />

±, konditionierte emotionale (CER) B150<br />

± ±, Amygdala B150<br />

±, unkonditionierte (UR) D54, D139<br />

Reaktionen D 119<br />

±, allergische C20, C211, C217, C232<br />

± ±, anaphylaktischer Schock C232<br />

± ±, eosinophile Granulocyten C20<br />

±, chemische A 46<br />

±, elektrophile A71<br />

±, emotionale B194<br />

±, endergone A 46f, A135<br />

±, endotherme A 13, A 46<br />

±, exotherme A 13, A46<br />

±, freiwillig ablaufende A46<br />

±, irreversible A 43f<br />

±, katabole A 532<br />

±, katalysierte A 47<br />

±, motorische B 194<br />

±, neuroendokrine C 431<br />

±, nucleophile A 71<br />

±, organisch-chemische A70<br />

±, physiologisch-humorale D65<br />

±, psychomotorische B194<br />

±, reversible A 43<br />

±, unfreiwillig ablaufende A46<br />

Reaktionsaudiometrie, elektrische (ERA)<br />

B245f<br />

Reaktionsbildung D 17<br />

±, psychische D 197<br />

Reaktionsebene, motorische D 11<br />

±, motorisch-verhaltensmäûige D 64f<br />

±, physiologische D11<br />

±, physiologisch-humorale D64<br />

±, subjektiv-psychologische D 11, D64f<br />

Reaktionsebenen, Angst B150<br />

±, FurchtB150<br />

±, Interaktion D29<br />

±, Korrelation D 29<br />

±, Objektivierung D 30<br />

±, Schmerzen D127<br />

±, Zusammenhänge D 11<br />

Reaktionsenthalpie A46<br />

Reaktionsentropie A46<br />

Reaktionsfraktionierung D 12<br />

Reaktionsgeschwindigkeit A 46f, A 120f<br />

±, Aktivierungsbarriere A121<br />

±, Altersabfälle D165<br />

±, Triosephosphat-Isomerase A 169<br />

Reaktionskette, sexuelle B145<br />

± ±, Mann B145<br />

Reaktionskinetik A120<br />

Reaktionskoordinate A119<br />

Reaktionskriterium D 40<br />

Reaktionsmechanismus A120<br />

Reaktionsmuster D 11<br />

±, angeborene D 64<br />

Reaktionspropositionen D 59<br />

Reaktionsspezifität A 124<br />

Reaktionsstereotypien D 11, D 128f<br />

±, bei Schmerzpatienten D 128<br />

±, klassische Konditionierung D129<br />

Reaktionszeit, Verkürzung B178<br />

Reaktivität D34<br />

±, chemische A42, A 49<br />

Realitätsprinzip D16<br />

RecA A530<br />

recA-Protein A509<br />

RecA-Protein C512<br />

Recency-EffektB122, D 33<br />

Receptaculum seminis C554f<br />

Recessus axillaris B460<br />

Recessus costodiaphragmaticus C130±132,<br />

C253, C 298, C303, C309<br />

Recessus costomediastinalis C130f, C135<br />

Recessus duodenales C299<br />

Recessus duodenojejunalis C301<br />

Recessus epitympanicus B495<br />

Recessus hepatoentericus C296<br />

Recessus ileocaecales C299<br />

Recessus inferior omentalis C300<br />

Recessus infundibularis B93, B99f<br />

Recessus interphragmaticus C300<br />

Recessus intersigmoideus C299, C314<br />

Recessus lienalis bursae omentalis<br />

C298<br />

Recessus opticus B93, B99<br />

Recessus pancreaticoentericus C 296<br />

Recessus pharyngeus C240f, C334<br />

Recessus phrenicomediastinalis C131f<br />

Recessus pinealis B99f<br />

Recessus piriformis C240, C242, C334<br />

Recessus pleurales C131<br />

Recessus retrocaecalis C299<br />

Recessus retrooesophageus C136<br />

Recessus sacciformis B465f<br />

Recessus sigmoideus C301<br />

Recessus sinus maxillaris C238<br />

Recessus sphenoidalis C239<br />

Recessus splenicus C300<br />

Recessus subphrenici C299<br />

Recessus subpopliteus B441<br />

Recessus subtendineus m. subscapularis<br />

B460<br />

Recessus superior omentalis C 298, C300<br />

Recessus suprapatellaris B438, B440<br />

Recessus suprapinealis B99f<br />

Recessus tubotympanicus B227f<br />

rechte Hemisphäre B98, B161f<br />

±, globale Reizmerkmale B162<br />

±, Informationsverarbeitung B162<br />

±, parallel-holistische Arbeitsweise B161<br />

±, Suchtstrategie B161<br />

Rechtschreibstörungen D 86<br />

Rechtshänder B160<br />

Rechtsherzhypertrophie C159, C282f<br />

Rechtsherzinsuffizienz C216f, C282f,<br />

C286<br />

Rechtsherzkatheterisierungen C169<br />

Rechts-Links-Shunt C 284<br />

±, physiologischer C281<br />

363


364<br />

Rechts-Links-Verbindung, nachgeburtlicher<br />

Kreislauf C141<br />

Rechtstyp C145, C159<br />

±, Koronarversorgung C 145<br />

±, überdrehter C159<br />

Recoverin A440<br />

Rectusdiastase B419, B421<br />

recurrent-feedback networks D 46<br />

Redoxcoenzyme A141<br />

Redoxgleichungen A 52<br />

Redoxhomöostase, Pentosephosphatweg<br />

A 180<br />

Redoxpaare A 53<br />

±, korrespondierende A 52<br />

Redoxpotential A 53, A 202<br />

±, zelluläres A 290<br />

Redoxreaktionen A 52, A 73, A 119, C416<br />

±, Triebkraft A52<br />

Redoxstress A 432<br />

Redoxsysteme A 52, A 66<br />

±, antioxidative C 416<br />

±, biologische A 65<br />

±, Vitamin E A221<br />

Redoxzustand, Aufrechterhaltung A 140<br />

17-Reduktase C92<br />

Reduktasen A129<br />

Reduktion A 52<br />

Reduktionsäquivalente A 136, A174,<br />

A 178, A 181, A 187<br />

±, Entgiftungsreaktionen A181<br />

Reduktionsdiäten D 146<br />

Reduktionsmittel A 52<br />

Reelin B111<br />

Re-entry D46<br />

Reepithelialisierung B393<br />

Referenzebene C203<br />

Referenzelektrode, extrazelluläre C155<br />

Referenzwerte C393, C396<br />

±, Nährstoffzufuhr C393<br />

reflektorische Bewegungen, Modulation<br />

B511<br />

reflektorische Erektion C530<br />

reflektorische Miktion C490<br />

reflektorische Sympathikusaktivierung<br />

C166<br />

reflektorische Verspannungen D 130<br />

reflektorischer Lidschluss B260<br />

Reflex, enterogastrischer C341<br />

±, monosynaptischer B516f<br />

± ±, Schaltkreis B516<br />

±, optokinetischer B296f<br />

± ±, Auslösung B297<br />

±, peristaltischer C347, C356<br />

±, rotatorischer B297<br />

± ±, Kopfdrehung B297<br />

±, translatorischer B297<br />

± ±, Kopfneigung B297<br />

±, vagovagaler C340<br />

±, vestibulookulärer B214, B217f,<br />

B296±298<br />

± ±, Habituation B297<br />

± ±, Kopfbewegungen B297<br />

± ±, Latenzzeit B217<br />

± ±, Reflexbogen B218<br />

± ±, Typen B297<br />

± ±, Unterdrückung B298<br />

Reflexbahnen B215<br />

±, vestibuläre B221<br />

Reflexbewegung B68<br />

Reflexbogen B68, B218<br />

±, spinaler B516<br />

±, vestibulookulärer Reflex B218<br />

Reflexbögen, autonome C120<br />

±, parasympathische C116<br />

Reflexe B3, B68, B511, B516, B520, B524,<br />

C435, D 12, D143<br />

±, Barorezeptorenaktivität D143<br />

±, bedingte C327<br />

±, Erlöschen C435<br />

±, gustofaziale B315<br />

±, kardiale B180<br />

±, kardiovaskuläre B180<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, kutiviszerale C450<br />

±, langer Latenz B520<br />

±, lokale C354±356<br />

± ±, Gastrointestinaltrakt C356<br />

±, motorische nozizeptive B203<br />

±, nozizeptive B202<br />

±, pathologische B109<br />

±, polysynaptische B517f<br />

± ±, Afferenzen B517<br />

±, posturale B520<br />

± ±, Bestimmung B520<br />

±, pulmonale B 180<br />

±, respiratorische C286<br />

±, segmentale B518<br />

± ±, vollständiger Ausfall B518<br />

±, somatische B150<br />

± ±, Bahnung B150<br />

±, spinal-autonome C120<br />

±, spinale B203, B512, B518f, C490<br />

± ±, autonome B146<br />

± ±, Einfluss deszendierender Bahnen<br />

B518<br />

± ±, Enthemmung B518<br />

±, spinale segmentale B516, B519, B524<br />

± ±, Schaltkreis B516<br />

±, vagale C120<br />

±, vegetative B203<br />

±, vegetative nozizeptive B203<br />

±, vestibuläre B216<br />

± ±, sensomotorische Transformationen<br />

B216<br />

Reflexepilepsie D 150<br />

Reflexgruppen, automatisierte Aktivierung<br />

B512<br />

Reflexion A14, A 26<br />

Reflexionskoeffizient A 16<br />

Reflexionswinkel A 26<br />

Reflexkomponenten, phasische B517<br />

± ±, Funktion B517<br />

±, tonische B517<br />

± ±, Funktion B517<br />

Reflexkreise B131<br />

Reflexstörungen C412<br />

Reflexwege, intramurale C346<br />

Reflexzentrum, visuelles B79<br />

± ±, Colliculi superiores B79<br />

Reflexzonenmassage D 179<br />

Reflux, diastolischer C161<br />

Refluxhemmung C 338<br />

Refluxösophagitis C338<br />

Refolding-Modell nach Prusiner A 106<br />

Refraktärität B16, C149, C154<br />

Refraktärperiode C554<br />

Refraktärphase A241<br />

±, absolute B16, C149<br />

±, Arbeitsmyokardzelle C149<br />

±, relative B16, C149<br />

Refraktärzeit B19<br />

Refraktionsanomalien B268<br />

Refraktionsfehler B270<br />

4711-Regel C41, C530, C552<br />

Regelbiss C 331<br />

Regelkreise, endokrine C405<br />

± ±, Adipositas C405<br />

±, hormonelle C82, C406<br />

± ±, Störungen C406<br />

±, neuroendokrine C 403<br />

± ±, Appetit C403<br />

± ±, Stoffwechsel C403<br />

Regelkreismodelle, kybernetische D71<br />

Regeneration A 564<br />

Regenerationsprozesse, Bedeutung der<br />

Baselmembran B346<br />

Regio analis C312<br />

Regio cervicalis anterior C127<br />

Regio cervicalis lateralis C127<br />

Regio cervicalis posterior C127<br />

Regio cubiti, Oberflächenanatomie B466f<br />

±, Palpation B467<br />

Regio cutanea C236<br />

Regio deltoidea C127<br />

Regio epigastrica C127, C297, C302f<br />

Regio glutea B429f, B434<br />

Regio hypochondriaca C127, C297, C302f<br />

Regio infraclavicularis C127<br />

Regio infrascapularis C 127<br />

Regio inguinalis C127, C297<br />

Regio lateralis C127<br />

Regio lumbalis C127<br />

Regio nuchalis C127<br />

Regio occipitalis C127<br />

Regio olfactoria, Lage C237<br />

Regio parietalis C127<br />

Regio periamygdalaris B78, B304<br />

Regio perinealis C310<br />

Regio praeoptica B93<br />

Regio praepiriformis B78, B304<br />

Regio pubica C127, C297<br />

Regio respiratoria, Lage C237<br />

Regio sacralis C 127<br />

Regio scapularis C127<br />

Regio sternalis C127<br />

Regio sternocleidomastoidea C127<br />

Regio suprascapularis C127<br />

Regio temporalis C127<br />

Regio umbilicalis C127, C297<br />

Regio urogenitalis C312<br />

Regio vertebralis C127<br />

Region, periorale B182<br />

± ±, Temperaturwahrnehmung B182<br />

Regler C82<br />

Regression D 18<br />

Regulation, allosterische A129f, A 189<br />

± ±, Asparat-Transcarbamoylase A130<br />

± ±, Kohlenhydratstoffwechsel A 189<br />

±, hormonelle C95<br />

± ±, Blutzuckerspiegel C95<br />

±, kombinatorische A359<br />

± ±, Transkriptionsfaktoren A 359<br />

±, kompetitive A 189<br />

± ±, Kohlenhydratstoffwechsel A 189<br />

Regulation der Replikation A 344<br />

Regulation der Transkription A 433<br />

Regulationselemente, genspezifische<br />

A352<br />

Regulationsmechanismen, Angst D 157<br />

±, homöostatische D157<br />

Regulatorproteine A 351, A 401, A 521,<br />

B374, B 377<br />

±, funktionelle Domäne A 521<br />

±, Kernimport A401<br />

±, Konformationsänderungen B377<br />

±, trans-Wirkung A 351<br />

Rehabilitation D 5, D180, D 194±197<br />

±, ärztliche Aufgaben D 197<br />

±, ambulante D195f<br />

±, Arten D195<br />

±, berufliche D 195<br />

±, Erwartungsperspektiven D 195<br />

±, geriatrische D 197<br />

±, Herzinfarkt D 194<br />

±, Hirnschäden D 149<br />

±, kardiologische D 195, D 198<br />

±, Kosten-Nutzen-Relation D195<br />

±, medizinische D 195<br />

±, stationäre D 195f<br />

±, Träger D195<br />

Rehabilitationskliniken D 181, D197<br />

Rehabilitationsüberwachung C451<br />

Rehydratation C408<br />

Reibelaute B250<br />

Reibung A 7<br />

Reibungskräfte C195, C197<br />

Reichert-Knorpel B492<br />

Reifeteilungen C511±513<br />

Reifezustand, neuronaler D 80<br />

Reifung D 79<br />

Reihenfolgeeffekte D 33<br />

Reihenschaltung A 11, A 19<br />

Reinelemente A 33<br />

Reinstoffe A 32<br />

Reissner-Membran B230f, B233<br />

±, Schwingungen B233<br />

Reithosenschenkel A 258


Reiz, distaler D 37<br />

±, konditionierter (CS) B130f, B139, B150,<br />

B152, D 54, D139<br />

±, proximaler D 37, D 43<br />

±, unkonditionierter (US) B130f,<br />

B150±152, D 54, D 139<br />

Reizamplitude, Aktionspotentialrate<br />

B238<br />

Reize B148<br />

±, adäquate B168±170, B209<br />

± ±, Nozizeptoren B169<br />

± ±, Sensoren B168<br />

± ±, Sinnesorgane B168<br />

±, amplitudenmodulierte B243<br />

±, diskriminative B150<br />

±, frequenzmodulierte B243<br />

±, mechanische B171<br />

± ±, Transduktion B171<br />

±, phasische B186<br />

±, relevante B294<br />

±, sensorische B 176, B190<br />

± ±, Auflösung B190<br />

± ±, Integration B176<br />

Reizeigenschaften B151<br />

Reizintensität D 39<br />

Reizkontrolle D 9<br />

Reizkonzentration, Aktionspotentialfrequenz<br />

B312<br />

Reizleitung B233<br />

Reizleitungsgewebe, kardiales C119<br />

Reizlokalisation B172<br />

Reizpropositionen D 59<br />

Reiz-Reaktions-Abfolge D 51<br />

Reiz-Reaktions-Beziehungen D119<br />

Reiz-Reaktions-Muster D 49<br />

Reiz-Reaktions-Stereotypie D12<br />

Reizschwellen B16, B177<br />

±, Empfindungsschwellen B177<br />

±, Messung B177<br />

±, primäre Afferenzen B177<br />

Reizstärke, Aktionspotentialfrequenz<br />

B172<br />

±, Codierung B172<br />

±, Entladungsfrequenz B172<br />

Reizstrom B15<br />

Reiztransduktion B195<br />

Reiztransformation, Signalübertragung<br />

B209<br />

±, vestibuläres System B209<br />

Reizüberflutung D 8, D157<br />

Rekanalisierung, Blutgefäûe C31<br />

Reklination B405<br />

Rekollektion B159<br />

rekombinante DNA-Moleküle A545<br />

±, Herstellung A 545<br />

rekombinante DNA-Technologie A 543,<br />

A 560<br />

rekombinante Medikamente A 554, A560<br />

rekombinante Plasmide A 546f<br />

rekombinante Proteine A 543, A562f<br />

±, aus Milch A 563<br />

±, Immunogenität A562<br />

rekombinanter Faktor VIII C28<br />

rekombinantes Insulin A543<br />

rekombinantes Thrombopoietin C22<br />

Rekombinase-KomplexA 510<br />

Rekombinasen A 509<br />

Rekombination A 72, A 318, A496, A 501f<br />

±, homologe A 510f, A555f<br />

± ±, DNA-Doppelstrangbrüche A510<br />

±, illegitime A334f, A 511, B 290<br />

±, radikalische A 73<br />

±, sequenzspezifische A 509f<br />

±, ungleiche A336<br />

Rekombinationsreparatur A 507, A 510,<br />

A 512<br />

Rekrutierung, motorische Einheiten C445<br />

Rekrutierung motorischer Einheiten<br />

B380f<br />

Rekrutierungsprinzip B513<br />

Rektangularisierung der Überlebenskurven<br />

D98<br />

Rektoskop C383<br />

Rektum B180, C105, C110, C114, C121,<br />

C310±315, C 318f, C381±383, C385,<br />

C392, C487, C522, C540<br />

±, Abgrenzung C313<br />

±, autonome Innervation C110<br />

±, Eintritt von Kot C383<br />

±, funktionelle Stenose C383<br />

±, Gefäûe C383<br />

±, Gefäûversorgung C313<br />

±, Peritonealverhältnisse C313<br />

±, Topographie C314<br />

±, Untersuchung C383, C392<br />

Rektumpfeiler C540<br />

Rektusscheide B418f, C297, C300<br />

±, Aufbau B419<br />

Rekurrensparese B248<br />

rekurrente Hemmung B303<br />

rekurrente Inhibition B517<br />

RelA A 367<br />

Relation, semantische D81<br />

Relativität, kulturelle D 36<br />

Relaxation A 20, B33, B377f<br />

Relaxin B416, C551<br />

RelB A 367<br />

Releasing-Hormone B9, B93, C82f<br />

Reliabilität D 31, D 33f, D 121, D 154<br />

±, DSM-IV-Diagnosen D 154<br />

Religation A 560<br />

Religionszugehörigkeit, soziale Differenzierung<br />

D 101<br />

Religiosität D169<br />

±, Todesangst D 169<br />

REM (rapid eye movements) B119<br />

Remak-Bündel B187<br />

Remapping D 133<br />

Remnant-Rezeptoren A 270<br />

Remodeling, Ventrikelgeometrie C176<br />

REM-Phase A 190<br />

REM-Phasen B120<br />

REM-Schlaf B58, B119±121, B123,<br />

D 168<br />

±, EEG-Aktivität B120<br />

REM-Schlaf-Atonie B119<br />

REM-Schlaf-Verhaltensstörung B119f<br />

Remyelinisierung B65<br />

Ren C298, C309<br />

Renascin B340<br />

Renaturierung der DNA A 315<br />

Renculi C454<br />

Renin A 438, B142, C83, C98, C 224,<br />

C461f, C464, C471, C479, C 484<br />

Renin-Angiotensin-Aldosteron-System<br />

(RAAS) C98, C224, C232f, C479, C481f,<br />

C494f<br />

±, Aktivierung C495<br />

±, Aktivität C482<br />

±, Antagonisten C495<br />

±, physiologische Funktion C479<br />

±, Stimulation C494<br />

Renin-Angiotensin-System C 479f, C493<br />

±, Aktivierung C480<br />

±, Überaktivität C480<br />

Renin-Angiotensin-Systeme, lokale C 224<br />

Reninproduktion A 440<br />

Reninsekretion C98, C455, C463, C471,<br />

C480, C482, C495<br />

±, Hemmung C471<br />

±, Niere C98<br />

±, Stimulation C480<br />

±, verstärkte C91<br />

± ±, sekundärer Hyperaldosteronismus<br />

C91<br />

Reninsynthese C463<br />

Renshaw-Hemmung B516f<br />

Renshaw-Zellen B46, B517<br />

Rentenversicherung D195<br />

Reorganisation, funktionelle B532±534<br />

± ±, Amputation B534<br />

± ±, primär-motorischer KortexB533f<br />

± ±, sensomotorisches System B532<br />

±, kortikale, erlernte D132<br />

± ±, Phantomschmerzen D 133<br />

±, periphere B533<br />

± ±, motorisches System B533<br />

±, somatosensorischer KortexB190<br />

±, somatotope B190<br />

±, spinale B533, D 136<br />

±, subkortikale D136<br />

±, zentrale D133<br />

Reorganisationsprozesse, kompensatorische<br />

D 148<br />

Reoviren A 536<br />

Reparaturmechanismen, molekulare B324<br />

Reparatursysteme A 343<br />

repeat slippage A337<br />

Repeat-Expansionen A 502<br />

Repeat-Polymorphismen A 502<br />

Repeats A 502<br />

±, direkte A 559<br />

±, Gene A 502<br />

±, indirekte A 559<br />

Repertoire, immunologisches C 34, C60<br />

± ±, Reifung C60<br />

Repetition Maximum C446<br />

repetitive DNA-Sequenzen A 336, A478,<br />

A490<br />

±, Centromere A490<br />

±, im menschlichen Genom A 336<br />

repetitive Sonden A 492<br />

repetitive Trinucleotidsequenz A503<br />

repetitive Zuckerdeterminanten C66<br />

±, bakterielle Zellwand C66<br />

Replikation A 305, A317±319, A323,<br />

A325f, A 328, A 341, A 343f, A 482, A503,<br />

A506, A 571<br />

±, Abbruch A 503<br />

±, Arrest A482<br />

±, autonome A 545<br />

±, Blockierung A 506<br />

±, Entwindung der elterlichen<br />

DNA-Stränge A325<br />

±, Fehlerhäufigkeit A326<br />

±, menschliches Genom A 328<br />

±, mitochondriale DNA A 343<br />

±, semikonservative A 311, A 323, A 370<br />

Replikationsfaktor C A328<br />

Replikationsfaktoren A 480<br />

Replikationsfehler A 501f, A504, A 508<br />

±, Häufigkeit A502<br />

±, Mutationen A 502<br />

±, Reparatur A 508<br />

Replikationsgabel A 325±327<br />

Replikationsmaschine A 325f, A 329<br />

±, Andockstelle A 329<br />

Replikationsstopp A 537<br />

Replikationsursprung (Ori) A 324±327,<br />

A330, A 343f, A 545f<br />

±, hefespezifischer A546<br />

±, Initiationsproteine A324<br />

replizierende Systeme, anorganische<br />

A572<br />

Repolarisation A 235, A242, B15f<br />

Reportermolekül, Luciferase A129<br />

Repräsentation, gekreuzte B98<br />

±, kortikale B108, B115, B522±525, B 533<br />

± ±, Bewegungsrichtung B524<br />

± ±, Daumen D 133<br />

± ±, distale Extremitätenmuskulatur<br />

B525<br />

± ±, Fovea centralis B108<br />

± ±, Gesicht B522<br />

± ±, Hand B108, B522<br />

± ±, Kiefer B108<br />

± ±, Lippen B108, D133<br />

± ±, multiple B523<br />

± ±, M. abductor pollicis brevis B533<br />

± ±, M. deltoideus B533<br />

± ±, Muskelgruppen B523<br />

± ±, Rumpf B108<br />

± ±, Rumpfmuskulatur B522<br />

± ±, überlappende B523<br />

± ±, Zunge B108<br />

±, kortikale sensomotorische B533<br />

365


366<br />

±, topographische B107<br />

±, zentrale B173f, B178<br />

± ±, Gröûe B174<br />

± ±, Lokalisation B174<br />

Repräsentationen, analoge D59<br />

±, mentale D59, D63, D80<br />

±, Netzwerkmodell D59<br />

±, neuronale, von Sinnesreizen D46<br />

±, symbolische D59<br />

Repräsentationsgebiete, primärmotorische<br />

B534<br />

± ±, Exzitabilitätssteigerung B534<br />

± ±, Kartierung B534<br />

Repräsentationsneukartierungen B108<br />

Repression A 351, A370<br />

Repressordomänen A 359<br />

±, Transkriptionsfaktoren A359<br />

Repressoren A351, A 530<br />

±, transkriptionelle A 481<br />

Repressors D73, D137<br />

Reproduktionsfunktionen B144<br />

Reproduktionsprozesse C551<br />

Reproduktionstrakt A244<br />

Reproduktionsverhalten C118<br />

Reserpin, Blutdrucksenkung B55<br />

±, Depressionen B55<br />

Reserve, stille D92<br />

Reservemembran C485<br />

Reserven, autonome C447<br />

Reservestreckapparat B438<br />

Reservevolumen, exspiratorisches<br />

C254f, C257<br />

± ±, Definition C255<br />

±, inspiratorisches C 254f<br />

± ±, Definition C255<br />

Residualkapazität, funktionelle<br />

C254±256, C261, C265, C443<br />

± ±, Altersabhängigkeit C255<br />

± ±, Bestimmung C256<br />

± ±, Definition C255<br />

Residualkörper C514<br />

Residualvolumen C254f, C257, C261,<br />

C265, C267f, C 280<br />

±, Definition C255<br />

±, Vergröûerung C267f<br />

Resilienz D85<br />

Resin A 224<br />

Resistance C259, C264±268<br />

±, Lungenvolumen C264<br />

±, Messung C265<br />

±, Wert C265<br />

Resistenz gegen Denaturierung A 546<br />

Resistenzen, Übertragung A 532<br />

Resistenz-Gen C54<br />

Resistenz-Gene A 532<br />

Resistenzplasmide A530<br />

Resonanz A22f<br />

Resonanzstrukturen A 63<br />

Resorption C215, C464<br />

±, passive C 467<br />

± ±, Chlorid C467<br />

± ±, Kationen C467<br />

±, tubuläre C468<br />

± ±, Glucose C468<br />

± ±, harnpflichtige Substanzen C469<br />

± ±, Harnsäure C469<br />

± ±, Harnstoff C469<br />

± ±, Säureanionen C468<br />

Respirasom, Zusammensetzung A 208<br />

Respiration A532<br />

±, Energieausbeute A532<br />

Respirationstrakt A 470, A 515f, A536,<br />

B323, C43, C83, C318<br />

±, endokrine Einzelzellen C83<br />

±, Infektionen A536<br />

±, lymphatische Gewebe C 43<br />

respiratorische Acidose C501f<br />

±, Blutparameter C501<br />

±, renale Kompensation C501<br />

±, Ursachen C501<br />

respiratorische Alkalose C13, C449f,<br />

C501f<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Blutparameter C501<br />

±, Kompensation C449<br />

± ±, renale C501<br />

respiratorische Gruppe, dorsale (DRG)<br />

C284f<br />

±, pontine (PRG) C285<br />

±, ventrale (VRG) C284f<br />

respiratorische Neurone C284<br />

respiratorische Reflexe C286<br />

respiratorische Sinusarrhythmie C119<br />

respiratorischer Quotient C401f, C405,<br />

C442, C444<br />

±, Gesamtkörper C402<br />

±, Leber C402<br />

respiratorischer Quotient bei Nahrungskarenz<br />

C405<br />

respiratorisches Epithel C236f, C241,<br />

C244f<br />

±, Epipharynx C241<br />

±, Zelltypen C244<br />

respiratorisches Flimmerepithel C335<br />

Respiratory Burst C 20, C23, C70<br />

Ressource D47<br />

Ressourcenkonkurrenz D47<br />

Ressourcenzuordnung D50f<br />

rest and digest, Parasympathikus C103<br />

Restfüllung, endsystolische C176<br />

± ±, Erhöhung C176<br />

Restharnmenge C122<br />

Restless-Legs-Syndrom B122<br />

Restriktion A 545<br />

±, Lungenfunktionsparameter C280<br />

Restriktionsenden, Ligation A 545<br />

Restriktionsenzyme A 543f, A 556f<br />

±, Endonucleasen A 543<br />

±, Erkennungssequenzen A543<br />

±, Namen A 544<br />

±, Spaltsequenzen A 543<br />

Restriktionsfragmente A 544, A556<br />

Restriktionspunkt A 480f<br />

±, D-Cycline A481<br />

±, Kontrolle A 481<br />

Restriktionsschnittstellen A544, A 546,<br />

A 548, A 558<br />

±, EcoRI A 544<br />

±, HindIII A 544<br />

±, Mutationen A 558<br />

Restriktionsverdau A 544±546, A560<br />

restriktive Lungenfunktionsstörungen<br />

C255, C263, C267, C279<br />

restriktive Ventilationsstörungen C284<br />

RET (rearranged during transfection)<br />

A 427<br />

Retardierung, geistige A 293, A492<br />

Rete acromiale C184<br />

Rete articulare cubiti C185<br />

Rete articulare genus B441, B451, B453,<br />

C186<br />

Rete calcaneum B 453, C186<br />

Rete malleolare B453<br />

Rete malleolare laterale C 185<br />

Rete malleolare mediale C185<br />

Rete ovarii C532<br />

Rete patellae B441<br />

Rete testis C505±507, C509, C519f<br />

Rete venosum B481<br />

Rete venosum dorsale manus C194<br />

Rete venosum dorsale pedis C194<br />

Retentionszeit A 89<br />

Rete-testis-Blastem C505<br />

Rete-testis-Fluid C519<br />

RET-Gen A 427<br />

Reticulinfasern B354f, C8, C251<br />

±, Herkunft B355<br />

Reticulocyten C9f, C12f<br />

±, zirkulierende C10<br />

Reticulumzellen A 456, B324, B350, B354,<br />

C8, C37,C41<br />

±, dendritische B355<br />

±, epitheliale B354, C38<br />

±, fibroblastische B354<br />

±, interdigitierende B355<br />

±, kortikale B324<br />

± ±, Thymus B324<br />

±, mesenchymale B354<br />

retikuloendotheliales System B355, C21<br />

retikulospinale Bahnen B513, B520, C121<br />

retikulospinaler Trakt B519<br />

±, medialer (mRST) B518f<br />

± ±, Läsionen B518<br />

retikulospinales System B518<br />

Retina A440, B64, B172, B257, B270,<br />

B274, B 344<br />

±, Blutversorgung B270<br />

±, Pars caeca B270<br />

±, Pars optica B270<br />

±, Transformation B172<br />

±, zyklopische B292<br />

Retinaablösung B341<br />

Retinablutung D115<br />

Retinacula B449<br />

Retinacula patellae longitudinalia B438<br />

Retinacula patellae transversalia B438<br />

Retinaculum extensorum B473f, B477,<br />

B479f, B483<br />

±, Sehnenfächer B483<br />

Retinaculum flexorum B450, B473f,<br />

B477, B 482<br />

Retinaculum longitudinale laterale B440<br />

Retinaculum longitudinale mediale B440<br />

Retinaculum mm. extensorum B479<br />

Retinaculum mm. extensorum inferius<br />

B449<br />

Retinaculum mm. extensorum superius<br />

B449<br />

Retinaculum mm. flexorum B449<br />

Retinaculum mm. peroneorum B450<br />

Retinaculum mm. peroneorum inferius<br />

B445, B 449<br />

Retinaculum mm. peroneorum superius<br />

B449<br />

Retinaculum patellae laterale B435<br />

Retinaculum patellae mediale B435, B449<br />

Retinal A 64, A 66, A107f, A 246, B272,<br />

C415<br />

11-cis-Retinal A 220f, A 437, B271f<br />

±, Bildung A 221<br />

±, Photoisomerisation B271<br />

all-trans-Retinal A 220, A 437, B271f<br />

retinale Bildverschiebung B220<br />

retinale Disparität D42f<br />

retinale Erkrankungen B290<br />

±, Farbensehen B290<br />

retinale Ganglienzellen B168, B272, B278<br />

±, neuronales Antwortverhalten B168<br />

retinale Koordinaten B285<br />

retinale Neurone B272<br />

±, Verschaltung B272<br />

Retinitis pigmentosa A 241, A 415<br />

Retinoblastom A 367, A 477, A 481<br />

Retinoblastomprotein (RB-Protein)<br />

A367f, A 370, A 481, A 487<br />

±, Phosphorylierung A 481<br />

±, Verlust A487<br />

retinohypothalamischer Trakt (RHT) B123<br />

Retinoide A 218, A357, C367, C415<br />

Retinoid-X-Rezeptor C416<br />

Retinol (Vitamin A) A220f, C394, C415<br />

±, Bildung A 221<br />

all-trans-Retinol A 220<br />

Retinol bindendes Protein A 220, C 5<br />

retinotektale Neurone B64<br />

Retinotopie, visueller Kortex B108<br />

Retinsäure A 334, A357, A 366, A424, B60<br />

cis-Retinsäure A335<br />

trans-Retinsäure A335<br />

all-trans-Retinsäure A 347, A 366<br />

Retinsäuren, nucleäre Rezeptoren C415<br />

±, teratogene Wirkung C415<br />

cis-Retinsäurerezeptor A 335<br />

trans-Retinsäurerezeptor A 263, A 335<br />

Retinsäurerezeptoren A 357, A 365, A 370<br />

±, nucleäre A347<br />

Retinsäurerezeptor-a-Gen A 366


Retinsäure-X-Rezeptor A 366, A 370<br />

retograder Transport B5<br />

Retraktion, elastische C 267<br />

Retraktionskraft, elastische Fasern C252<br />

retrograde Amnesie B130<br />

retrograde Botenstoffe B41, B137<br />

±, NO B41<br />

retrograde Transmitter B202<br />

retrograder axonaler Transport A 470<br />

±, Dynein A 470<br />

retrograder Transport A 414<br />

±, schneller B6<br />

± ±, Motormoleküle B6<br />

retroperitoneale Organe C295<br />

Retroperitonealraum C299, C 308<br />

±, Gestalt C308<br />

±, Grenzen C308<br />

Retroperitoneum C297, C454<br />

Retropharyngealraum B505<br />

Retroposons A 334, A337<br />

retrotransposable Elemente A337<br />

Retrotransposition A 337<br />

Retrotransposons A 334, A 337, A 509<br />

±, nicht-virale A 336<br />

Retroviren A 337, A444, A 509, A537,<br />

A 565f<br />

±, Integrasen A 509<br />

±, tierische A 534<br />

±, transformierende A 427<br />

±, Zyklus A 534<br />

RET-RTK, konstitutive Dimerisierung A 427<br />

Retzius-Streifen C333<br />

Rev (regulator of virion protein<br />

expression) A 401<br />

Revaskularisationen, Koronarverschluss<br />

C169<br />

reverse targeting D 199<br />

Reverse Transkriptase A 323, A 328f, A337,<br />

A 401, A 534, A 537, A 548, A 550, A 573<br />

±, RNA-Matrize A 328<br />

±, virale A 537<br />

± ±, Affinität zu antiviralen Agenzien<br />

A 537<br />

Reverse Transkription A 534<br />

Reversed Phase A 88f, A 113<br />

reversible Aktivierung A 423<br />

±, Schaltermoleküle A 423<br />

reversible Hemmung A 126<br />

reversible kovalente Modifikation A 186<br />

reversible kovalente Proteinmodifikation<br />

A423<br />

reversible Phosphorylierung A365<br />

±, Transkriptionsfaktoren A365<br />

reversible Reaktionen A 43<br />

Rev-Protein A 380, A 399, A 401<br />

±, Kernexportsequenz A 401<br />

±, Kernlokalisationssequenz A 401<br />

±, Spezifität A401<br />

Rev-Response-Element (RRE) A 380<br />

Reynolds-Zahl C195<br />

rezeptive Felder B109f, B195, B274f,<br />

B279±281, B288, B294, B312, D49, D 132<br />

±, Adaptation B274<br />

±, afferente Nervenfasern B312<br />

±, Aktivierung durch Gesichter B294<br />

±, Antagonismus B275<br />

±, An-Zentrumsneurone B274<br />

±, Aus-Zentrumsneurone B274<br />

±, CGL-Neurone B279<br />

±, Depolarisation B275<br />

±, Eigenschaften B109f<br />

±, Ganglienzellen B 275<br />

±, komplexe B285f<br />

± ±, inferotemporaler Kortex B286<br />

±, komplexe Zellen B281<br />

±, Kortexneurone B280<br />

±, Nozizeptoren B195<br />

±, primäre B169, B173, B184, B190<br />

± ±, Ausdehnung B 190<br />

± ±, Durchmesser B184<br />

± ±, Mechanoafferenz B184<br />

± ±, Mechanosensoren B190<br />

±, sekundäre B190<br />

± ±, Ausdehnung B190<br />

± ±, Mechanosensoren B190<br />

±, Simplezellen B281<br />

±, zentrale B173<br />

± ±, Ausweitung B 173<br />

± ±, Gröûe B173<br />

±, Zentrum-Umfeld-Organisation B275<br />

b-Rezeptoragonisten C235<br />

Rezeptoraktivierung A 427<br />

Rezeptorbindung B44<br />

Rezeptor-Editing C61<br />

Rezeptoren A131, A 231, A246, A 421,<br />

A 425f, A429, A 443, A445, B8, B42,<br />

B48f, B168, B232, B513, B520, C12,<br />

C34, C79, C82, C106<br />

±, adrenerge B57<br />

±, ANS C106<br />

±, assoziierte Enzyme A425<br />

±, Astrogliazellen B8<br />

±, b-adrenerge C81, C150<br />

±, Catecholamine C106<br />

±, cholinerge B394<br />

±, Desensitivierung B48<br />

±, Down-Regulation durch Endocytose<br />

B49<br />

±, für bakterielle Exotoxine A 529<br />

±, für O 2 C120<br />

±, gekoppelte G-Proteine A 425<br />

±, G-Protein-gekoppelte B43, B47, B57,<br />

B305, B386<br />

± ±, Adrenalin B57<br />

± ±, Noradrenalin B57<br />

±, Halsmuskulatur B520<br />

±, immunologische C34<br />

± ±, Spezifität C34<br />

±, Internalisierung A 429<br />

±, Ionenkanäle A 426<br />

±, ionotrope B42f, B48<br />

±, kovalente Modifikation A 131<br />

±, membranständige A 357, A 365<br />

±, metabotrope B42f, B47f<br />

± ±, Aufbau B47<br />

± ±, Bindungsstellen B 47<br />

± ±, Funktionsweise B47<br />

±, muscarinische C105, C153<br />

± ±, Sinusknotenzellen C153<br />

±, Muskulatur B513<br />

±, Neuromodulatoren B42<br />

±, Neurotransmitter B42<br />

±, nicotinische C105<br />

±, nucleäre A 268, A 357f, A 365, A424,<br />

C80f, C89, C 91<br />

± ±, Bindungsstellen A 358<br />

± ±, DNA-Bindungsdomäne A358<br />

± ±, Ligandenbindung A 358<br />

± ±, trans-Aktivierungsdomäne A 358<br />

± ±, Translokation in den Kern A 424<br />

± ±, Typen A 424<br />

±, ohne Enzymaktivität A 425, A 443, A 445<br />

±, periphere B105<br />

±, polymodale B180<br />

±, postsynaptische B29±31<br />

±, purinerge B47<br />

±, Tumorantigen erkennende A566<br />

±, viszerale C115<br />

±, Zentralnervensystem B49<br />

a-Rezeptoren B385f, C94, C171, C229,<br />

C431, C489<br />

±, Vasokonstriktion C171<br />

a1-Rezeptoren C106, C112, C121, C219<br />

±, Effekt C106<br />

±, Lokalisation C 106<br />

±, Mechanismus C106<br />

±, Phospholipase B57<br />

±, Phospholipase C C106<br />

±, Prazosin C106<br />

a2-Rezeptoren B57, B394, C106, C112,<br />

C121, C230, C439f<br />

±, Adenylatcyclase B57<br />

±, Effekt C106<br />

±, Lokalisation C 106<br />

±, Mechanismus C106<br />

b-Rezeptoren B57, B385f, C151, C171,<br />

C327, C 463, C489, C496<br />

±, Adenylatcyclase B57<br />

±, adrenerge C119<br />

± ±, Fettgewebe C119<br />

±, Herzmuskelzellen C171<br />

±, kardiale C166<br />

± ±, Stimulation C166<br />

±, Vasodilatation C171<br />

b1-Rezeptoren C94, C106, C112, C119<br />

±, Adenylatcyclase C106<br />

±, Effekt C106<br />

±, Lokalisation C106<br />

±, Mechanismus C106<br />

b2-Rezeptoren C94, C106, C112, C119,<br />

C121, C 267, C281<br />

±, Effekt C106<br />

±, Lokalisation C106<br />

±, Mechanismus C106<br />

b 3-Rezeptoren, adrenerge C407<br />

d-Rezeptoren B205<br />

k-Rezeptoren B205<br />

m-Rezeptoren B205<br />

Rezeptorenauûensegmente, Dystrophie<br />

B272<br />

Rezeptorendocytose A 449, D 132<br />

rezeptorgesteuerte Calciumkanäle<br />

C205f<br />

rezeptorgesteuerte Kaliumkanäle C153<br />

Rezeptor-Guanylatcyclasen A425, A 440,<br />

C224<br />

Rezeptorinaktivierung B49<br />

Rezeptor-Ionenkanal-Komplexe, ligandengesteuerte<br />

B171<br />

Rezeptorkanäle A422, A 426<br />

±, Konformationsänderungen A426<br />

±, postsynaptische B33<br />

± ±, Öffnungsdauer B33<br />

±, Proteinfamilien B44<br />

Rezeptor-Liganden-Komplex A 422<br />

±, Dissoziationskonstante A 422<br />

Rezeptormembran B258<br />

Rezeptormoleküle B196<br />

Rezeptorpathologie, neuromuskuläres<br />

System B46<br />

Rezeptor-Phosphatasen A 425<br />

Rezeptorpotentiale B210, B213, B304,<br />

B306<br />

±, graduierte B273<br />

± ±, Photorezeptoren B273<br />

Rezeptorproteine A103, A 418, B313f<br />

±, peroxisomale A407<br />

±, Süûgeschmack B314<br />

Rezeptor-Serin-Threonin-Kinasen A 425<br />

Rezeptorsignal, Weiterleitung A 435<br />

Rezeptor-Smads (R-Smad) A 365<br />

Rezeptorspezifitäten, B-Lymphocyten C36<br />

Rezeptortypen B42<br />

Rezeptor-Tyrosin-Kinasen (RTKs)<br />

A424±429, A 431f, A442, B31, B43, B64,<br />

C80, C105<br />

±, Autophosphorylierung C80<br />

±, Dimerisierung A425<br />

±, Erkrankungen A 427<br />

±, extrazelluläre Domänen A 426<br />

±, Kinase-Domäne A 427f<br />

±, Ligandenbindung A 425f<br />

±, Phosphorylierung A 428<br />

±, Signalübertragung A429<br />

±, Struktur A426<br />

±, Substratbindung A 428<br />

±, trans-Phosphorylierung A425<br />

Rezeptorumverteilung B44<br />

rezeptorvermittelte Effekte B42<br />

rezeptorvermittelte Endocytose<br />

A418±420, C189, C367, C562<br />

rezeptorvermittelte Transcytose C328<br />

rezeptorvermittelter Transport B8<br />

Rezeptorzellen B230<br />

±, sekundäre B232<br />

± ±, Haarzellen B232<br />

367


368<br />

Rezidivprophylaxe D 191<br />

reziproke Hemmung B517<br />

reziproke Inhibition B516f<br />

Reziprozität, soziale D 93<br />

Rezirkulation von Lymphocyten C44<br />

RF (release factor) A 393<br />

RGD-Zellbindungsepitop B341<br />

Rhamnose A523<br />

Rheodynamik C11<br />

Rhesus-Anti-D-Prophylaxe C16<br />

Rhesus-Antigen C/c C16<br />

Rhesus-Antigen D, Sensibilisierung C16<br />

Rhesus-Antigen E/e C16<br />

Rhesus-D-Gen, Deletion C16<br />

Rhesusinkompatibilität C562<br />

Rhesuslocus, Chromosom 1 C16<br />

Rhesusmerkmale, Antikörperbildung C16<br />

Rhesus-System C14, C16, C72<br />

±, Blutgruppenantigene C72<br />

±, Proteinantigene C16<br />

Rhesusunverträglichkeit C16<br />

Rheuma B315, B406, C396<br />

Rheumabehandlung A 56<br />

rheumatoide Arthritis A 280, A367, A 561,<br />

B315<br />

±, Behandlung C78<br />

Rhinencephalon B105<br />

Rhinitiden B309<br />

Rhinitis A 541<br />

Rhinoviren, ICAM-1 A 535<br />

Rhizarthrose B476<br />

Rhizobien A 573<br />

Rhizobium A 291<br />

Rh-Merkmale C16<br />

Rho A 435<br />

Rho/Rho-Kinase-Signalweg C205f<br />

Rhodanese A 208<br />

Rhodanid A 208<br />

Rhodopsin A 66, A107f, A 114, A 116,<br />

A 220, A 242, A 415, A 435, A 437, A 439f,<br />

B271, B273, B287<br />

±, Aktivierung B273<br />

±, Biogenese A 415<br />

±, Hydropathiediagramm A 107<br />

±, Isoformen A 437<br />

±, Struktur A 107<br />

Rhodopsin-Kinase A 440<br />

Rho-Familie A 442<br />

Rho-Kinase C 206<br />

Rhombencephalon B60f, B310<br />

Rhombomere B60f<br />

Rhythmen, kardiovaskuläre C119<br />

Rhythmik, circadiane C20, C91<br />

± ±, Cortisolkonzentration C91<br />

± ±, Eosinophilenzahl C20<br />

± ±, Glucocorticoidsekretion C20<br />

a-Rhythmus B112f, B120<br />

b-Rhythmus B112<br />

Rhythmus, circadianer D 164, D167<br />

Rhythmusstörungen A263, C159, C169,<br />

C231<br />

±, kardiale C118<br />

±, tachykarde C154<br />

± ±, Einteilung C154<br />

± ±, Ursachen C154<br />

RIA s. Radioimmunoassay<br />

Ribitolphosphat A522<br />

Riboflavin A137f, C394, C397, C412<br />

±, Ausscheidung C412<br />

±, Bedarf C412<br />

±, biologische Aufgaben C412<br />

±, Chemie C412<br />

±, empfohlene Zufuhr C394<br />

±, Funktion C394<br />

±, Mangelsymptome C394, C412<br />

±, Resorption C 412<br />

±, toxischer Bereich C394<br />

±, Vorkommen C394, C412<br />

Riboflavin-Kinase C412<br />

b-D-Ribofuranose A 153<br />

Ribonuclease A 344<br />

Ribonuclease P (RNaseP) A 381<br />

Gesamtregister A±D<br />

Ribonucleasen, Reaktionsprodukt C379<br />

±, Spezifität C379<br />

Ribonucleinsäuren A 316<br />

±, doppelsträngige Strukturen A316<br />

±, Einzelstrang A 316<br />

Ribonucleoproteine A 313, A 407, A 572<br />

Ribonucleoproteinkomplexe A 341, A376,<br />

A 381<br />

Ribonucleoprotein-(RNP-)Welt A572<br />

Ribonucleosiddiphosphate A 307<br />

Ribonucleosidtriphosphate A 347f<br />

Ribonucleotide A295, A 305, A307, C379<br />

±, Reduktion A 307<br />

Ribonucleotid-Reduktase A 307f, A573<br />

±, aktives Zentrum A 307<br />

±, allosterische Bindungsstellen A 307<br />

±, Gesamtaktivität A 308<br />

±, Isoenzyme A 308<br />

±, Regeneration A307<br />

±, Regulation A308<br />

±, Spezifitätszentrum A 308<br />

±, Struktur A 307<br />

±, Substrate A 307<br />

±, Substratspezifität A307f<br />

±, Untereinheiten A 307<br />

Ribose A 152, A295f, A 313, A 570<br />

±, biologische Bedeutung A 152<br />

±, Uracil A313<br />

±, Vorkommen A152<br />

D-Ribose A 152f, A 571<br />

L-Ribose A571<br />

Ribose-1-phosphat A 296, A 302<br />

Ribose-5-phosphat A 179, A 299f, A302f,<br />

A 306<br />

L-Ribose-5-phosphat A180<br />

70S-Ribosom A 388, A 520<br />

ribosomale Proteinsynthese A388f<br />

±, Phasen A389<br />

ribosomale RNA s. rRNA<br />

ribosomaler Initiator (rInr) A 360<br />

ribosome reclycling factor (RRF) A 393<br />

Ribosomen A 80, A 112, A116, A 282,<br />

A 331, A 335, A 360, A380±382,<br />

A 386±389, A 392f, A 395, A 397, A 401,<br />

A 407f, A413, A 572f, B3, C10<br />

±, 30S-Untereinheit A 389f, A520<br />

±, 40S-Untereinheit A 390<br />

±, 50S-Untereinheit A 389, A 392, A 520<br />

±, aktive Zentren A 388<br />

±, Aufbau A 388<br />

±, bakterielle A331, A 520<br />

±, Bindungsstellen A 331<br />

±, Konformationsänderung A 392<br />

±, mitochondriale A 344<br />

±, mRNA A 386<br />

±, Struktur A 389<br />

±, Synthese A 382<br />

±, Untereinheiten A 381, A408<br />

±, Zahl A 392<br />

Ribosomenbindungsstelle, interne A 391<br />

Ribothymidin A382f<br />

Ribozyme A 314, A376f<br />

±, gentherapeutische Ansätze A 377<br />

±, synthetische A 377<br />

Ribulose A 152<br />

±, biologische Bedeutung A 152<br />

±, Vorkommen A152<br />

Ribulose-5-phosphat A 179<br />

L-Ribulose-5-phosphat A180<br />

Ribulose-5-phosphat-Epimerase A 179f<br />

Ribulose-5-phosphat-Isomerase A 179f<br />

5©®3©-Richtung A325, A 348<br />

Richtungsbezeichnungen, anatomische<br />

Begriffe B66<br />

Richtungshören B226<br />

Richtwerte C396<br />

Ricin A 395<br />

Rickettsien A 515, A 573<br />

Riechbahnen B 303f<br />

±, Verlauf B303<br />

Riechen B 169<br />

Riechepithel B301f, B309, C236<br />

±, Aufbau B302<br />

Riechgruben B489<br />

Riechhirn B105, B303<br />

Riechkegel B301<br />

Riechköpfchen B302<br />

Riechnervenfasern B302<br />

Riechplakode B487, B489<br />

Riechregion B 301<br />

Riechrezeptorproteine B305<br />

±, Genfamilie B305<br />

±, Strukturmodell B305<br />

±, symmetrisches Versteilungsmuster B305<br />

Riechrinde B94<br />

Riechschleimhaut B 171, B301, B309<br />

±, Atrophie B309<br />

Riechschwellen B 309<br />

Riechsinneszellen B 6, B94, B301f,<br />

B304±306, B309<br />

±, cAMP-Konzentration B305<br />

±, Depolarisation B305<br />

±, elektrische Reaktion B306<br />

±, Lebensdauer B301<br />

±, Nervenfasern B302<br />

±, primäre Sinneszellen B 301<br />

±, unipolare Neurone B6<br />

±, verringerte Regenerationsfähigkeit<br />

B309<br />

±, Verschaltung B302<br />

Riechstörungen, Ursachen B309<br />

Riechsystem B301, B304<br />

±, Morphologie B301<br />

±, zentrale Verschaltungen B304<br />

Riechvermögen B 307<br />

Riechzone, Lage C237<br />

±, Schleimhaut C237<br />

Riesenaxon des Tintenfischs B16, B23<br />

Rieske-Eisen-Schwefelprotein A 206<br />

Rifamycin A 355<br />

Rifley-Day-Syndrom B315<br />

Rigor B57, B59, D 150<br />

Rigor mortis B375<br />

Rigorkomplex B375f<br />

Rima oris C 239, C321<br />

Rima pudendi C546<br />

Rinde, entorhinale B303f<br />

±, motorische, transkranielle Magnetstimulation<br />

D 133<br />

±, präamygdaläre B94<br />

±, prämotorische B165<br />

Rindenarchitektur B97<br />

Rindenfeld, posteriores parietales (PPC)<br />

B522<br />

±, prämotorisches B523<br />

± ±, cerebelläre Projektionen B523<br />

Rindenfelder, assoziative B154<br />

±, motorische B154<br />

±, primäre sensorische B105<br />

±, sensorische B154<br />

Rindenlabyrinth C 455, C457<br />

Rinden-Mark-Grenze C456<br />

Rindenstränge C504f<br />

Rinderfett, Fettsäurekomponenten A218<br />

Rinder-Leukämievirus (BLV) A 537<br />

Ring, kontraktiler A 478f<br />

±, terminaler A398<br />

Ringband B 470<br />

Ringchromosom A 492<br />

Ringfinger B474f, B480, B483<br />

±, Abduktion B474<br />

±, Extension B480<br />

±, Karpometakarpalgelenk B474<br />

±, Länge B475<br />

Ringknorpel B247, B249, C241±244,<br />

C335f<br />

Ringmuskelschicht C 347<br />

Ringmuskelschlauch C249<br />

Rinne-Versuch B245<br />

Rippen B362, B397, B409f, B422, C8,<br />

C36, C127<br />

±, Gefäûversorgung B422<br />

±, Längenwachstum B362<br />

Rippenbewegungen B 410


Rippenbogen B409, C129<br />

Rippenbogenrandschnitt C310<br />

Rippenfell C253<br />

Rippenhebung C252<br />

Rippenknorpel B409, B411<br />

±, Biegung und Torsion C252<br />

±, degenerative Veränderungen B409<br />

Rippenkopf B409<br />

Rippenkörper B409<br />

Rippenpaare B408, B411, C252<br />

±, Zahl B411<br />

Rippenquerfortsatzgelenk B409<br />

Rippenrudimente B406<br />

RIPs (ribosome-inactivating proteins)<br />

A 395<br />

Risiko, attributables D 188<br />

±, genetisches, Bluthochdruck D143<br />

±, relatives D 188<br />

± ±, Bronchialcarcinom D 188<br />

Risikofaktoren D 185f<br />

±, Abbau D 185<br />

±, chronisch-degenerative Erkrankungen<br />

D96<br />

±, Herz-Kreislauf-Erkrankungen D141<br />

±, positive Beeinflussung D 198<br />

±, Verteilungskurve D187<br />

Risikostrukturausgleich D 180<br />

Risikoverhalten D 190<br />

Rituale A 579, D 87<br />

±, Peer-Group D87<br />

Riva Rocci, Blutdruckmessung C203<br />

R-Konformation C271<br />

R-Membran A408<br />

RNA A79, A 295f, A311, A 313, A316,<br />

A 326, A 330, A 347, A 377, A 519, A 534f,<br />

A 571, B 17<br />

±, doppelsträngige (dsRNA) A394, A 536<br />

± ±, Klasse-III-Viren A 536<br />

±, einzelsträngige Strukturen A313<br />

±, heterogene nucleäre (hnRNA) A374<br />

±, infektiöse A 536<br />

±, partiell doppelsträngige A 316<br />

±, polycistronische A 343<br />

±, präbiotische Bildung A 571<br />

±, Purinbasen A 295<br />

±, Pyrimidinbasen A 295<br />

±, Ribose A 313<br />

±, Sekundärstruktur A 377<br />

±, selbstreplizierende A 571<br />

±, Uracil A 313<br />

±, virale A 331, A 380, A 401, A 534<br />

± ±, Export A380<br />

RNA, ribosomale s. rRNA<br />

RNA-abhängige DNA-Polymerasen A 323,<br />

A 337<br />

RNA-Editierung A 378f<br />

±, Apolipoprotein B A 378<br />

±, Darmzellen A 379<br />

±, Gehirn A 378<br />

±, Glutamatrezeptor A 378f<br />

±, Säuger A 378<br />

±, Trypanosomen A378<br />

RNA-Enzyme A 571±573<br />

±, multifunktionelle A571<br />

RNA-Gene, ribosomale A 360<br />

RNA-Genome, doppelsträngige A 572<br />

±, virale A 537<br />

RNA-Haarnadel A 316<br />

RNA-Leben, selbstreplizierendes A571<br />

RNA-Matrize A 328<br />

±, Reverse Transkriptase A 328<br />

±, Telomerase A 328<br />

RNA-Modifikationen, posttranskriptionelle<br />

A372<br />

RNA-Moleküle, katalytisch aktive A571<br />

RNA-Organismen A572<br />

RNA-Polymerase I A 335, A348f, A 352,<br />

A 360f<br />

±, in-vivo-Reaktionsgeschwindigkeit A335<br />

±, Terminationsfaktor A 361<br />

±, transkribierte Gene A 349<br />

±, Transkription A 360<br />

RNA-Polymerase II A 90, A 335, A 337,<br />

A 348f, A352±355, A 362, A 373, A 541<br />

±, cis-regulatorische Elemente A352<br />

±, C-terminale Domäne (CTD) A 349<br />

±, Hemmung A 541<br />

±, Termination A 362<br />

±, transkribierte Gene A349<br />

RNA-Polymerase III A348f, A 352, A 360f,<br />

A 381<br />

±, Promotortypen A 361<br />

±, Termination A 361<br />

±, transkribierte Gene A349<br />

±, Transkription A 360<br />

RNA-Polymerase-Core-Enzym A350<br />

RNA-Polymerase-Holoenzym A349<br />

RNA-Polymerase-II-Holoenzym A354f<br />

RNA-Polymerasen A 103, A129, A 312,<br />

A 326, A 334f, A 341±343, A 347±349,<br />

A 351f, A354, A 360f, A 369, A 507, A 536,<br />

A 573<br />

±, eukaryontische A348f<br />

± ±, Untereinheiten A 349<br />

±, Geschwindigkeit A 335<br />

±, mitochondriale A 196<br />

±, nucleäre Kompartimentierung A 360<br />

±, prokaryontische A348<br />

±, Promotoren A 361<br />

±, Prozessivität A 354<br />

±, Rekrutierung A 352<br />

±, Startstellen A361<br />

RNA-Primer A326f<br />

RNA-Prozessierung, differentielle C52<br />

RNA-Replikasen A 571f<br />

RNaseD A 382<br />

RNaseH A 548<br />

RNA-Spleiûen A 374<br />

RNA-Synthese A 297, A348, A 354<br />

±, Bausteine A 347<br />

RNA-Transkript A 354<br />

RNA-Viren A 391, A 536<br />

RNA-Welt A 571f, A 574<br />

±, Relikte A 572<br />

RNP-Welt A572<br />

Robben C221, C290<br />

Röhrenknochen A 9, B362, B365, B410<br />

±, Längenwachstum B 362<br />

±, lange B 367, B425, C8<br />

± ±, Entwicklung B367<br />

± ±, Verknöcherung B425<br />

Röhrensystem, transversales B378<br />

Röntgenstrukturanalysen B17<br />

Rohrschach-Test D 121<br />

Rohrzucker, Hydrolyse A156<br />

Rokitansky-Aschoff-Krypten C372<br />

Rollen, formalisierte D 89<br />

±, informelle D89<br />

±, periphere D 89<br />

±, soziale D 89, D 189<br />

±, zentrale D 89<br />

Rollenbeziehungen D 115<br />

Rollendistanz D 89, D 117<br />

Rollenerwartungen, veränderte D 88<br />

Rollenhandeln, ärztliches D118<br />

Rollenhaushalt D 117<br />

Rollenidentifikation D 89<br />

Rollenkonflikte D89, D115f<br />

±, ärztliche D 183<br />

Rollennormen D 117<br />

±, Arzt D109<br />

Rollenstruktur, gesellschaftliche D 89<br />

Rollenüberlastung D 89<br />

Rollenverpflichtungen, familiäre D 92<br />

Rollreibung A7<br />

Romberg-Test B521<br />

Röntgen D 107<br />

Röntgenbild A 30<br />

Röntgenbilder, Befundung D 40<br />

Röntgen-Computertomographie B116<br />

Röntgendiffraktometer A 117<br />

Röntgenkontrastmittel A 64<br />

Röntgenkristallographie A 117<br />

Röntgenmikroskope A 28<br />

Röntgenröhre A30<br />

Röntgenstrahlung A 24f, A 29f, A37,<br />

A504<br />

Röntgenstrukturanalyse A 316<br />

ROS (reactive oxygen species) A210, D 162<br />

Rosenthal-Effekt D25, D33<br />

rostral B66<br />

Rostrum corporis callosi B77<br />

Rotation, mentale D30<br />

Rotationstasche B460<br />

Rotatorenmanschette B460, B462<br />

±, Definition B462<br />

±, Funktion B462<br />

Rotatorenmanschettenruptur B462<br />

Rotaviren A536<br />

Rotenon A202±204<br />

Rot-Grün-Achse B290<br />

Rothaarige A 498<br />

Rotor der ATP-Synthase, Abbau A213<br />

Rotpigment, Nucleotidsequenzen B290<br />

±, Polymorphismus B290<br />

Rotrezeptoren B288, B290<br />

Rotzapfen B288<br />

Rous-Sarkom-Virus (RSV) A 444f, A 537<br />

Routine-Scannings A 508<br />

RPA (replication protein A) A 507<br />

rRNA (ribosomale RNA) A 313, A330,<br />

A335, A 344, A349, A 360, A387, A 392,<br />

A395, A 401, A491, A 547, A576<br />

±, Genkopien A 335<br />

±, Vergleich A 576<br />

5S-rRNA A 349, A 360f, A 381f, A 388<br />

5S-rRNA-Gene A 360<br />

5,8S-rRNA A349, A 360, A381f, A 388<br />

16S-rRNA A 388, A 390, A 395, A 573<br />

±, Aminoglycoside A 395<br />

18S-rRNA A 360, A 381f, A388<br />

23S-rRNA A 388<br />

28S-rRNA A 349, A 360, A 381f, A 388<br />

45S-rRNA A 360<br />

rRNA-Gene A 334±336, A 360, A381<br />

±, Amplifikation A 381<br />

±, Transkription A335<br />

rRNA-Genlocus A 360<br />

rRNA-Gensequenzen A 518<br />

rRNA-Protein-Komplex A 490<br />

rRNA-Prozessierung A 381<br />

±, Schnittstellen A381<br />

RTKs s. Rezeptor-Tyrosinkinasen A425<br />

RTK-Signal A 429<br />

±, Abschaltung A 429<br />

rTMP A 296<br />

RT-PCR A 550f, A558<br />

±, Cytokeratin-mRNAs B329<br />

RU C486, C560<br />

Rubor B199<br />

rubrospinale Bahnen B520f<br />

Rückbildungsphase C554<br />

Rücken, simultane Raumschwelle B189f<br />

Rückenmark A 278, B4, B9, B38, B46, B60,<br />

B65±70, B 79, B81, B124, B169, B174,<br />

B183, B 204, B495, B516, B518, B521f,<br />

B524, B 526, B530, C104, C108f, C115,<br />

C118f, C121, C132, C174, C411, C430,<br />

C489<br />

±, Ascensus B66<br />

±, Bahnen B67<br />

±, Blutdruckabfall C119<br />

±, Blutungen B204<br />

±, Blutversorgung B70<br />

±, COX-2 A278<br />

±, Eigenapparat B67<br />

±, funktionelle Segmentierung B68<br />

±, Gliederung B65<br />

±, graue Substanz B66, B70<br />

±, hemmende Transmitter B46<br />

±, Infarkte B204<br />

±, kaudales C307<br />

± ±, arterielle Versorgung C307<br />

±, lumbosakrales A 213<br />

±, Meningen B70<br />

±, motorische Komponente B516<br />

369


370<br />

±, oszillatorische Aktivität B521<br />

±, sakrales C103<br />

±, Signalübertragung B174<br />

±, thorakolumbales C103<br />

±, weiûe Substanz B66, B 70<br />

±, zervikales B86, B493<br />

Rückenmarkshaut B69<br />

Rückenmarksläsionen B68, B518, C121f<br />

±, Höhendiagnostik B68<br />

Rückenmarksmotoneurone B214<br />

Rückenmarksmotorik B79<br />

Rückenmarksquerschnitt B66<br />

Rückenmarksschädigung, halbseitige<br />

B203<br />

Rückenmarkssyndrome B69<br />

Rückenmuskulatur D 135<br />

±, autochthone B397, B402f, B407,<br />

B413f, B419<br />

± ±, Anordnung B403<br />

± ±, Funktion B403<br />

± ±, Gefäûversorgung B403<br />

± ±, lateraler und medialer Trakt B402f<br />

± ±, Nackenmuskeln B407<br />

Rückenschmerzen B485, C293, D28,<br />

D 125, D 127, D 137<br />

±, chronische D 122, D 135<br />

Rückenschmerzpatienten, Elektromyogramm<br />

(EMK) D 128<br />

Rückenverspannung D 135<br />

Rückfall D 74<br />

Rückfallrate, Senkung D191<br />

Rückfallrisiko D 21<br />

Rückfaltung A 105<br />

Rückfaltungsexperimente A 104<br />

Rückfuû B443<br />

Rückhalt, sozialer D 90, D193<br />

± ±, Familie D 193f<br />

± ±, Herzinfarkt D193<br />

± ±, Kernfamilie D 90<br />

± ±, Partnerschaft D 90<br />

± ±, protektive Wirkungen D193<br />

± ±, Sterblichkeit D 90, D194<br />

±, sozioemotionaler D189<br />

Rückkopplungshemmung B184<br />

Rückkopplungsmechanismus, negativer<br />

B63, C82, C89, C91, C99, C434<br />

± ±, Cortisolkonzentration C91<br />

± ±, Fieberentstehung C434<br />

± ±, hypothalamisch-hypophysäres System<br />

C82<br />

± ±, Schilddrüsenhormonproduktion C89<br />

± ±, Somatotropin (SHT) C99<br />

±, negativer autoregulatorischer A363<br />

Rückkopplungsprozess, positiver B16<br />

Rückkopplungsschleife, negative C21<br />

Rückkopplungsschleifen B133, C29<br />

Rückmeldung, biologische D135<br />

Rückstellphase B297<br />

Rückstrom, venöser C172f, C192f, C202f,<br />

C225<br />

± ±, Pumpfunktion des Herzens C172<br />

± ±, reflektorische Kontrolle C173<br />

± ±, Steigerung C203<br />

± ±, zentraler Venendruck C172f<br />

Rückwärtskonditionierung D 54<br />

Rückzugssymptome D 80<br />

Ruffini-Kolben B182, B185<br />

±, Vorkommen B185<br />

Ruffini-Korpuskel B195, B394<br />

Rugae vaginales C545<br />

Ruheaktivität, sympathische C111<br />

± ±, Ausfall C111<br />

Ruheatmung C285<br />

Ruhedehnungskurve C162±164, C168<br />

±, Skelettmuskeln B382<br />

±, Ventrikel C162<br />

Ruheenergieumsatz D 146<br />

Ruheenergieverbrauch C396, C400f,<br />

C405, C407<br />

±, Determinanten C400<br />

±, Drosselung C405<br />

±, FFM C400<br />

Gesamtregister A±D<br />

Ruhelosigkeit D76<br />

Ruhemembranpotential A 235, B 13f,<br />

B232, B306, B378, C147, C154<br />

±, äuûere Haarzellen B232<br />

±, Arbeitsmyokardzellen C147<br />

±, innere Haarzellen B232<br />

±, Skelettmuskelzellen B378<br />

±, Werte B13<br />

Ruhepotential B 15<br />

Ruheschmerzen B202, B204<br />

Ruhespannungskurve, Skelettmuskel<br />

B383<br />

Ruhespeichel C327<br />

Ruhestand D 95<br />

Ruhetonus C208, C218<br />

±, Gefäûe C218<br />

±, glatte Gefäûmuskelzellen C208<br />

±, Widerstandsgefäûe C208<br />

Ruhezustand B14<br />

Ruhigstellung D 176<br />

Ruhr, bakterielle A419<br />

Rumpf B189, B412<br />

±, Beugung B412<br />

±, Drehung B 412<br />

±, Seitwärtsneigung B 412<br />

±, simultane Raumschwelle B189<br />

±, Streckung B412<br />

Rumpf-Arm-Muskeln B463<br />

Rumpfbewegungen B419, B518<br />

±, Koordination B518<br />

Rumpfdarm C319<br />

±, Wandbau C319f<br />

Rumpfdrehung B 419<br />

Rumpfmuskulatur B520, B522<br />

±, kortikale Repräsentation B522<br />

±, tonische Aktivität B 520<br />

runde Spermatiden C509f, C512<br />

rundes Fenster B208, B227, B230, B233,<br />

B239<br />

Rundrücken B 400<br />

Rush-Reaktion B149<br />

RXR s. Retinsäure-X-Rezeptor<br />

Ryanodinrezeptoren B379, B385, C149f,<br />

C434<br />

±, Mutation C434<br />

±, Phosphorylierung C150<br />

Ryanodinrezeptoren (RYR) A443<br />

R-Zacke C157<br />

S A84<br />

S<br />

S4-Transmembransegment B19f<br />

Saccharase A 162<br />

Saccharid A151<br />

Saccharin B312<br />

Saccharomyces cerevisiae A172, A 200<br />

Saccharose A 156f, A 161f, B 312<br />

Saccharosesynthse A 183<br />

Sacculi alveolares C246, C249f<br />

Sacculus B207f, B212, B227, B230<br />

Saccus endolymphaticus B207f<br />

Saccus lacrimalis B255, B497<br />

Sachleistungsprinzip D 181<br />

Sachvermögen D 94<br />

Sacks, O. B167<br />

SADS (schedule for affective disorders and<br />

schizophernia) D121<br />

Safer-Sex-Kampagne D186<br />

Sagittalschnitt B400<br />

SA-I-Merkel-Zellen B185<br />

Saiteninstrumente A23<br />

Sakkaden B279, B296, B298, B513<br />

±, Latenzzeit B298<br />

±, Maximalgeschwindigkeit B298<br />

Sakkadendysmetrie B529<br />

Sakkadierung der Blickfolge B529<br />

sakkadische Augenbewegungen, Lesen<br />

B298<br />

Sakmann, B. B16<br />

Sakralkanal B415<br />

Sakralmark C108, C122, C487f<br />

Sakralwirbelsäule, Kyphose B400<br />

Sakrokardinalvenen C187f<br />

Salicylsäure A69<br />

Saliurese C477<br />

Salmonella A 523<br />

Salmonella enterica A518<br />

±, Serotypen A518<br />

Salmonella typhimurium C351<br />

Salmonellen A 526<br />

Salmonellendiagnostik A 526<br />

Salpetersäure A45, A 49<br />

salpetrige Säure A45, A503f<br />

Salpingitis C537, C539<br />

Salpinx C537<br />

saltatorisch fortgeleitete Aktionspotentiale<br />

B23<br />

saltatorische Erregungsleitung B24, B236<br />

Salutogenese D 3<br />

Salvage Pathway der Purine A295, A 297f,<br />

A304<br />

Salzappetit C479<br />

Salzausscheidungsmechanismen C482<br />

Salzbeladung C472<br />

Salzbrücken A 94<br />

Salze A 37, A 42, C465<br />

Salzgeschmack B313±315<br />

±, Signaltransduktion B313f<br />

Salzigkeit, Anionen B314<br />

±, Kationen B314<br />

Salzmangel C472<br />

Salzresorption A 248, C224, C382, C455,<br />

C459, C 466, C475f<br />

±, proximaler Tubulus C466<br />

Salzretention C480<br />

Salzsäure A49, A 64, A 69, B312, C341,<br />

C343, C 500<br />

Salzsäureproduktion, Hemmung C354<br />

Salzsäuresekretion C343±347, C358<br />

±, Hemmung C347<br />

±, kephale Phase C346<br />

±, Kontrolle C343<br />

±, Reduktion C345<br />

±, Regulation C344, C346, C358<br />

Salzsparsystem C482<br />

Salz-Wasser-Haushalt C3, C91, C98<br />

±, Regulation C91<br />

± ±, hormonelle C98<br />

SAM s. S-Adenosylmethionin<br />

Samen, Gelbildung C555<br />

Samenableitung C487<br />

Samenbläschen C113, C121f, C315<br />

±, autonome Innervation C113<br />

±, parasympathische Innervation C122<br />

±, sympathische Innervation C122<br />

Samenleiter C315, C458, C507, C519,<br />

C523f<br />

±, Funktion C524<br />

±, Histologie C523<br />

±, Verlauf C523<br />

±, Wandbau C523<br />

Samenleitermuskeln B384<br />

Samenstrang C107, C522f<br />

±, Hüllschichten B420f<br />

Sammelgefäûe C39<br />

Sammelkanal B257<br />

Sammellinse A 26, B261f<br />

±, Prinzip B261<br />

Sammellymphknoten C39<br />

Sammelrohre C98, C455f, C459,<br />

C473±475, C477, C482, C 496f, C500<br />

±, Funktionsschema C473<br />

±, Harnstoffpermeabilität C474<br />

±, Hauptzellen C473<br />

±, Lokalisation C473<br />

±, Schaltzellen C 473<br />

Sammelrohrhauptzellen A245<br />

Sammelrohrsystem C457f, C472f<br />

±, Entwicklung C458<br />

±, Funktion C473<br />

±, Struktur C473<br />

Sammelrohrzellen, Wasserdurchlässigkeit<br />

C474


Sammelvene, äuûere B402<br />

Sammelvenolen, Durchmesser C191<br />

Sammler A 579<br />

Sandwich-Experimente C579<br />

Sanger, F. A 551<br />

sanguinischer Typus D 76<br />

Sanktionen, negative D117<br />

Santorini-Knorpel B247<br />

Sar1 A414<br />

a-Sarcin A 395<br />

SA-Rezeptoren B190<br />

SA-I-Rezeptoren B184, B189, B191<br />

SA-II-Rezeptoren B185, B189, B 191<br />

Sarin B34<br />

Sarkolemm A474, B371, B378, B387,<br />

C146f, C150f<br />

±, Leitfähigkeit C147<br />

±, Membranpotential C147<br />

±, Mikrotraumen B387<br />

Sarkomer B371±374, B383, C146<br />

±, Bauplan B373<br />

±, Dehnung B374<br />

±, Verkürzung B374<br />

Sarkomere A 466<br />

Sarkomerlänge B382f, C164<br />

±, Muskelkraft B383<br />

Sarkomerproteine B377<br />

Sarkopenie C408f<br />

±, Definition C409<br />

Sarkoplasma B30<br />

sarkoplasmatische Calciumkonzentration<br />

B378<br />

±, Anstieg B378f<br />

sarkoplasmatisches Reticulum B372,<br />

B379f, B385±387, C146f, C149±151,<br />

C166, C205, C434<br />

±, Calciumfreisetzung B379, B386, C147,<br />

C149f, C205<br />

± ±, exzessive C434<br />

±, Calciumreservoir B379<br />

±, Calciumrückspeicherung C 151<br />

±, Calciumrückstrom B379<br />

±, terminale Zisternen C149<br />

SAT/GRED32<br />

Satelliten A336<br />

Satelliten-DNA A 334, A 336f<br />

±, Centromer A 336<br />

±, Chromosomenenden A 336<br />

a-Satelliten-DNA A 336, A490<br />

Satellitenzellen C588<br />

Sattelgelenke B446, B 476, B481<br />

Sättigung A240, B142f<br />

Sättigungsfeuchte A15<br />

Sättigungsmechanismus, antizipatorischer<br />

B142<br />

± ±, Durstsysteme B142<br />

± ±, homöostatische Triebe B142<br />

Sättigungsprozesse, homöostatische<br />

B143<br />

Sättigungssignale B 142<br />

Sättigungstrukturen B142<br />

Saubohne (Vicia faba) A 181<br />

Sauergeschmack B313±315<br />

±, Signaltransduktion B313f<br />

Sauerstoff A 48, A 198, A 206, A 234, B7,<br />

C12, C179f, C193, C202, C 212f, C268,<br />

C272, C279, C288, C361, C399<br />

±, chemisch gebundene Form C268<br />

±, Diffusion C202, C268, C272<br />

±, Diffusionskapazität der Lunge C279<br />

±, Diffusionsstrecken C212<br />

±, eingeatmeter A 198<br />

±, Extraktionsrate C170<br />

±, konvektiver Transport C180<br />

±, Kurzschlussdiffusion C193<br />

±, Löslichkeitskoeffizient C268<br />

±, molekularer B55<br />

±, physikalisch gelöste Form C268<br />

±, Transport C179<br />

Sauerstoffaffinität C272, C412<br />

±, Hämoglobin C272<br />

±, Regulation C272<br />

Sauerstoffangebot C170, C288, C290,<br />

C440<br />

±, Verminderung C290<br />

Sauerstoffatom, Partialladung A67<br />

Sauerstoffaufnahme C180, C213, C290,<br />

C442f<br />

±, Lunge C213<br />

±, Lungenkapillaren C180<br />

±, Plateauwert C442<br />

±, Skelettmuskel C213<br />

±, Steady State C443<br />

±, Steigerung C290<br />

Sauerstoffbindung A56, A130, C271<br />

±, Alles-oder-Nichts-Modell A 130<br />

±, Eisen A 56<br />

±, Kooperativität C271<br />

±, sequentielles Modell A 130<br />

Sauerstoffbindungskurve C270±273<br />

±, Effekt der Temperatur C273<br />

±, Effekt des pH-Werts C273<br />

±, Effekt von 2,3-Bisphosphoglycerat C273<br />

±, Hämoglobin C270, C273<br />

±, Linksverschiebung C273<br />

±, Myoglobin C270<br />

±, Rechtsverschiebung C273<br />

±, sigmoidaler Verlauf C271f<br />

±, Wirkung von CO2 C273<br />

Sauerstoffbindungsstelle A207<br />

Sauerstoffdefizit C211, C442f<br />

Sauerstoffdiffusion, Zeitbedarf C179<br />

Sauerstoffgesamtkonzentration, fetales<br />

Blut C275<br />

±, mütterliches Blut C275<br />

Sauerstoffkapazität, Blut C270<br />

Sauerstoffkonzentration, arterielle C170,<br />

C288, C442<br />

Sauerstoffkonzentrationsdifferenz, arteriovenöse<br />

(AVDO2) C168, C 204, C288,<br />

C443<br />

Sauerstoffmangel A164, C119, C166,<br />

C180, C186, C210, C232, C439<br />

±, endotheliale Wachstumsfaktoren C186<br />

±, Herzinfarkt C180<br />

±, Herzstoffwechsel C166<br />

Sauerstoffpartialdruck C120, C272<br />

±, arterieller C448<br />

±, Kapillaren C272<br />

±, venöser C193<br />

±, Veränderungen C120<br />

Sauerstoffpartialdruckdifferenz,<br />

alveoloarterielle C283<br />

Sauerstoffpartialdruckgradient C288<br />

Sauerstoffradikale A 140, A 164,<br />

A 210±212, A 291, A449, B10, C70, D 162<br />

±, Apoptose A212<br />

±, Purinabbau A211<br />

Sauerstoffsättigung C448, C478<br />

±, arterielle C288<br />

Sauerstoffschuld C442f<br />

Sauerstoffspeicher C269, C291<br />

Sauerstoffspezies, reaktive (ROS) A 140,<br />

A 146, C20, C411<br />

Sauerstoff-Steady-State C443<br />

Sauerstofftransfer, maternofetaler C276<br />

Sauerstofftransport A 56, C13, C180,<br />

C235, C274, C449, C478<br />

±, Blockade C274<br />

±, Diffusion C180<br />

±, Hämoglobin C13<br />

±, Konvektion C180<br />

±, Kurzschluss C478<br />

±, Teilschritte C235<br />

±, Verbesserung C449<br />

Sauerstofftransportkapazität C442<br />

Sauerstoffutilisation C289f<br />

±, Definition C289<br />

±, Steigerung C290<br />

Sauerstoffverbrauch A 201, C204, C256,<br />

C288f, C405, C441f<br />

±, Maximalwert C442<br />

±, nicht-mitochondrialer C20<br />

±, regionale Unterschiede C289<br />

±, Steady State C441<br />

Sauerstoffverbrauch bei Gewichtsabnahme<br />

C405<br />

Sauerstoffverbrauch in Ruhe C442<br />

Sauerstoffversorgung C13, C216, C288,<br />

C290<br />

±, Herz C170<br />

± ±, Steigerungen C170<br />

Saugelektroden-Messtechnik A240<br />

Säugerzellkulturen A 563<br />

Säugetiere A 563<br />

±, Klone A 563<br />

±, männliche B146<br />

± ±, mediale präoptische Region (MPOA)<br />

B146<br />

Säugetierzellen A 235<br />

±, Membranpotential A235<br />

Säuglinge C321, C491, C494<br />

±, Akkommodationsbreite B265<br />

±, Deckung des Flüssigkeitsbedarfs C494<br />

±, Wassergehalt C491<br />

Säuglingssterbeziffer D 97<br />

Säuglingssterblichkeit D 99<br />

±, postnatale D86<br />

Saugnapfeffekt B468<br />

Saugreflex C570<br />

Säulen, kortikale B109, B243<br />

± ±, primärer auditorischer Kortex (AI)<br />

B243<br />

Säulenchromatographie A 88, A 112<br />

Säulenepithel B318<br />

±, einschichtiges B 319<br />

Säulenknorpel B362f, B368<br />

Saunabesuch C434<br />

Saunders, C. D 170<br />

Säure, Definition nach Brönsted A 48<br />

Säureamide A66, A69, A 90<br />

Säureanhydridbindung, gemischte A 165<br />

± ±, Hydrolyse A 165<br />

Säureanhydride A 69<br />

Säureanionen, tubuläre Resorption C468<br />

±, tubuläre Sekretion C468<br />

Säureaniontransporter, Na + -gekoppelte<br />

C466<br />

Säureausscheidung C469, C483<br />

Säure-Basen-Analytik C502<br />

Säure-Basen-Gleichgewicht A 49<br />

Säure-Basen-Haushalt A 251, C483, C498,<br />

C500f<br />

±, Kontrolle C500<br />

±, pathologische Veränderungen C498<br />

±, Störungen C501<br />

Säure-Basen-Paar, konjugiertes A 49f<br />

Säure-Basen-Status C435, C502<br />

±, Analyse C502<br />

±, Herzrhythmusstörungen C435<br />

Säure-Basen-Störungen, klinische<br />

Beispiele C502<br />

Säurebelastungen C500<br />

Säurechloride A 67<br />

Säuredissoziationskonstante A 50f<br />

Säurehalogenide A 69<br />

saure Hydrolasen B369<br />

Säurekonstante A 50<br />

saure Maltase A 161<br />

±, lysosomale A187<br />

± ±, Enzymdefekte A 187<br />

Säuremantel B390±392<br />

saure Proteoglycane B359<br />

Säuren A 37, A 42, A 49±51, C 498<br />

±, biologische Wirkung A51<br />

±, Eigenschaften A49<br />

±, fixierte C484, C498, C500f<br />

± ±, Abpufferung C500<br />

± ±, Ausscheidung C 500<br />

±, flüchtige C498, C500<br />

±, nicht titrierbare C484<br />

±, organische A 49, C4<br />

±, schwache A50<br />

± ±, pH-Werte A 50<br />

±, Stärke A49f<br />

±, titrierbare C484<br />

371


372<br />

saures fibrilläres Gliaprotein (GFAP)<br />

A 473f<br />

Saxitoxin B20<br />

Scala media B230f,B233<br />

Scala tympani B207,B229f,B233<br />

Scala vestibuli B229±231,B233<br />

Scanning A 331,A390f<br />

Scapula B455±459,B463,B484<br />

Scapula alata B458<br />

Scatter-Diagramme D 31<br />

Scavenger-Rezeptoren A266<br />

sCD14 (lösliches CD14) A 524<br />

SCF (stem cell factor) C9,C22<br />

Schachtelton C302<br />

Schädel A 579,B487f,B490<br />

±,Aufbau B488,B490<br />

±,Eigenelastizität B490<br />

±,Erwachsener B488<br />

±,Kleinkind B 488<br />

±,Missbildungen B488<br />

±,Neugeborenes B488<br />

Schädelbasis B492f,C241<br />

±,äuûere B 493<br />

±,Frakturen B493<br />

±,innere B493f<br />

±,Schwachstellen B493<br />

Schädeldach B367<br />

Schädelelemente,desmale B488<br />

±,enchondrale B488<br />

±,gemischte B488<br />

Schädelfrakturen B493<br />

Schädelgrube,hintere B492<br />

±,mittlere B253,B491<br />

Schädelgruben B493<br />

Schädel-Hirn-Trauma B105,B109,B153,<br />

B309<br />

Schädelhöhle B495<br />

Schädelhöhlen,Druckausgleich C450<br />

Schädelkalotte B99,B487,C 8<br />

Schädelknochen,Elastizität B490<br />

±,platte C36<br />

±,Synchondrosen B490<br />

±,Syndesmosen B490<br />

±,Synostosen B490<br />

Schädelnähte B 487f,B490<br />

Schädeltraumen B103<br />

Schädel-Wirbelsäulen-Übergang B404<br />

Schäden,neuronsensorische B246<br />

Schädigungen,ischämische C169<br />

± ±,Risiko C169<br />

Schadstoffe C571<br />

Schafe A 563<br />

Schaf-Erythrocyten,antikörperbeladene<br />

C76<br />

Schaffer-Kollateralen B135f<br />

Schafwolle A 563<br />

Schall A 23,B223±225<br />

±,gehörschädigender B225<br />

±,Physik B224<br />

±,schmerzhafter B225<br />

Schallanalyse B242<br />

Schalldämpfung C302<br />

Schalldruck A 24,B223f<br />

Schalldruck-Frequenz-Diagramm B225<br />

Schalldruckpegel (SPL) A 24,B223f,B236<br />

Schalldrucktransformation B229<br />

Schallempfindung A 24<br />

Schallempfindungsstörungen B229,<br />

B244f<br />

±,Ursachen B245<br />

Schallereignisse,hörbare B224<br />

Schallgeschwindigkeit A 23,B223f,B229<br />

Schallimpedanz A24<br />

Schallintensität B223<br />

Schallleistungsdichte B223<br />

Schallleitungsstörungen B229,B244f<br />

±,Ursachen B245<br />

Schalllokalisation B 241f<br />

±,Prinzipien B242<br />

Schallquellen B224<br />

Schallstärke A 24,B223<br />

Schallübertragung B228<br />

Gesamtregister A±D<br />

Schallwellen A 23<br />

Schallwellenwiderstand A 24,B228<br />

Schaltkreis,trisynaptischer B135<br />

Schaltkreise,spinale B533<br />

± ±,plastische Adaptation B533<br />

Schaltlamellen B366<br />

Schaltstücke B323,C324f,C376f<br />

Schaltzellen A246,C473,C475,C483,<br />

C500<br />

±,Typ A C475,C483<br />

±,Typ B C475,C483<br />

Scham D 82<br />

Schambein B415,C486<br />

Schambeinfuge B415f<br />

Schamgefühle D193<br />

Schamhaare C546<br />

Schamlippen C219,C546,C554<br />

Schärfentiefe B265f<br />

Scharlach A532,C322<br />

Scharlachtoxin A529<br />

±,erythrogenes A532<br />

Scharnierbewegungen C331<br />

Scharniergelenk,diskomandibulares C329<br />

Scharniergelenke B407,B466,B475f<br />

±,Daumenendgelenk B476<br />

±,Ellenbogengelenk B 466<br />

±,Interphalangealgelenke B475<br />

Schattierung D 42<br />

Schaufensterkrankheit C233<br />

Schaukelnystagmus B296<br />

Schaumzellen A 266f<br />

Z-Scheiben A 466,A 474<br />

Scheide C315,C545f<br />

±,Epithelzellen C 546<br />

±,Lubrikation C546<br />

±,periarterioläre lymphatische (PALS)<br />

C41f<br />

±,Wandbau C546<br />

Scheidensekret C546<br />

Scheidung D 85,D 90<br />

Scheinbewegung D 43<br />

Scheitelbein B488,B490f<br />

Schemata D60<br />

±,motorische D 80<br />

Schenkelhals,Biegungsbelastung B428<br />

Schenkelhalsbruch B 429<br />

Schenkelhalswinkel B428<br />

Schenkelhernie B421,B434<br />

Scherbewegung B234<br />

Scherenbiss C331<br />

Scherfaktur A 9<br />

Schergrad C196f<br />

Scherkräfte A474<br />

Scherkraft B212<br />

Scherung A 8<br />

Schicht,innere plexiforme B272<br />

±,soziale D 102f<br />

± ±,durchschnittliche Lebenserwartung<br />

D 103<br />

Schicht der polymorphen Zellen B108<br />

Schicht I B108,B110<br />

Schicht II B108,B 110<br />

Schicht III B108,B110<br />

Schicht IV B108,B110<br />

Schicht V B108,B110<br />

Schicht VI B108,B110<br />

Schichtarbeit B124<br />

Schichten,monomolekulare A216<br />

Schichtindikator D 95<br />

Schichtindizes D 102<br />

Schichtmodelle D 102<br />

schichtspezifische Arbeitsbedingungen<br />

D 102<br />

schichtspezifische Lebensbedingungen<br />

D 102<br />

schichtspezifische Morbidität D 102<br />

schichtspezifische Mortalität D 102<br />

schichtspezifische Sozialisation D190<br />

Schichtung,gesellschaftlicher Statusaufbau<br />

D 101<br />

±,soziale D 102<br />

Schiebebewegungen C331<br />

Schiebegelenk,diskotemporales C329<br />

Schielen A 477,B296<br />

Schielstellung B292<br />

Schienbein B442<br />

Schiff-Base A66,A143,A 155,A283f,<br />

A437<br />

Schilddrüse A 436±438,B323,B509,C82f,<br />

C85,C87,C89f,C95,C318f<br />

±,Bau C87<br />

±,Blutversorgung C87<br />

±,Cholera A 436<br />

±,Fehlfunktionen A438<br />

±,follikulärer Aufbau B323<br />

±,Hyperplasie C89<br />

±,Innervation C87<br />

±,lymphocytäre Infiltration C89<br />

±,Überfunktion C90<br />

±,Unterfunktion C89<br />

Schilddrüsenadenome A 438<br />

Schilddrüsencarcinome,medulläre A427<br />

Schilddrüsendiagnostik A 64<br />

Schilddrüsenerkrankungen C89<br />

±,Funktionsstörungen C89<br />

±,Gröûenveränderungen C 89<br />

Schilddrüsenfollikel A398<br />

Schilddrüsenhormone A148,A 289,A357,<br />

A366,A 437,C81,C87±89,C395,C 401,<br />

C406,C 431<br />

±,biologische Aktivität C89<br />

±,Freisetzung C88<br />

±,geistige Entwicklung C89<br />

±,periphere Hormonresistenz C89<br />

±,Schwangerschaft C89<br />

±,Sekretion A 437<br />

±,Synthese C87<br />

±,Transportproteine C89<br />

±,Überproduktion C79<br />

±,Wirkungsspektrum C89<br />

Schilddrüsenhormonmangel,Minderwuchs<br />

C99<br />

Schilddrüsenhormonproduktion C89<br />

±,negativer Rückkopplungsmechanismus<br />

C89<br />

Schilddrüsenhormonrezeptoren A 365,<br />

A370,A 436,C80,C89,C415<br />

Schilddrüsenhormonsynthese A 148,<br />

A437<br />

±,Iod A 148<br />

Schilddrüsenhyperplasie A438<br />

Schilddrüsenlappen B508<br />

Schilddrüsenparenchym C87<br />

Schildknorpel B247±249,B503,C243,<br />

C319<br />

Schimmelpilze A515,A 539±541<br />

Schimmelpilzsporen,Einatmen C72<br />

Schimpansen A 577f,D80<br />

±,kognitive Fähigkeiten B156<br />

schizophrene Psychosen B81<br />

Schizophrenie B57,B532,D 32,D 155,<br />

D160f<br />

±,Adoptionsstudien D 160<br />

±,Aufmerksamkeitsprozesse D 160<br />

±,Drift-Hypothese D160<br />

±,Entstehung D 160f<br />

±,familiäre Umgebung D 161<br />

±,Familientherapie D 161<br />

±,genetische Diathese D 160f<br />

±,Katatonie B532<br />

±,operante Lernprogramme D 161<br />

±,schichtspezifische Verteilung D 104<br />

±,soziogene Hypothese D 160<br />

±,Stress D 160<br />

±,Symptome D160<br />

±,Therapie B57,D27,D 161<br />

±,Umweltstress D 161<br />

±,Zwillingsstudien D 160<br />

Schlaf B112,B120,B 126,B141,C285,<br />

D68,D 79,D 164<br />

±,Alter B120, D 167<br />

±,EEG-basierte Klassifikation B120<br />

±,Hirndurchblutung C229<br />

±,imperativer B123


±, Koma B126<br />

Schlafanalysen B123<br />

Schlafanfall B130<br />

Schlafapnoe C285f<br />

±, Ursachen C286<br />

Schlafapnoesyndrom B 122<br />

Schlafarchitektur B120f<br />

Schlafattacken B122<br />

Schlafbedarf B123<br />

Schlafdauer B120<br />

Schläfenbein B245, B488, B492<br />

Schläfenlappen B 493<br />

Schlafentzug, totaler B 123<br />

Schlafkonsolidierung D164<br />

Schlafkrankheit A378<br />

Schlaflabor B 123<br />

Schlaflähmung B122<br />

Schlafmittel C286<br />

±, benzodiazepinhaltige D 3<br />

Schlafmittelmissbrauch im Alter D 168<br />

Schlafpolygraphie B119<br />

Schlafspindeln B119<br />

Schlafstadien B119f, D 167<br />

±, leichtere B121<br />

Schlafstörungen B81, B122, C413, D3<br />

±, Behandlung D 3, D168<br />

±, iatrogene D3, D 168<br />

±, im Alter D 166f<br />

±, Umweltfaktoren D 3<br />

Schlaftrunkenheit B122<br />

Schlaf-Wach-Rhythmus B109, B119,<br />

B123±126, D 11<br />

±, apallisches Syndrom B125<br />

±, Periodenlänge B123<br />

Schlaf-Wach-Rhythmus unter Freilaufbedingungen<br />

B123<br />

Schlaf-Wach-Verhalten B 58, B123<br />

Schlaf-Wach-Zyklus A 23<br />

Schlafwandeln B122<br />

Schlafzyklus B119f<br />

Schlaganfall A 145, A 259, A 263f, A271,<br />

A 488, B 41, B101, B 131, B226, B525,<br />

C32, D 96, D 133, D 148, D 168, D 186<br />

±, hämorrhagischer A279<br />

±, Inzidenz D 162<br />

±, Lähmungen B525<br />

±, neuropsychologische Rehabilitation<br />

D 148<br />

±, Pathophysiologie D 148<br />

±, psychologisch-soziale Faktoren D 148<br />

±, subkortikaler D 171<br />

±, Ursachen D 148<br />

Schlaganfallrisiko D 177<br />

Schlagarbeit, äuûere C164<br />

Schlagvolumen C161, C164±166, C168,<br />

C172, C176, C197, C225f, C231f, C439f,<br />

C442, C446<br />

±, Abfall C232<br />

±, Druckbelastung C164<br />

±, Erhöhung C439<br />

±, Nachlast C172<br />

±, positive Inotropie C165<br />

±, Variation der Vordehnung C165<br />

±, Volumenbelastung C164<br />

±, Zunahme C440<br />

Schlagvolumenstrecke C198<br />

Schlangen B169, D37<br />

±, Phobie D64<br />

Schlangenphobiker D 60<br />

Schlangentoxine B20<br />

Schlankheitshormon C404<br />

Schleifendiuretika, Hörstörungen B231<br />

±, Wirkort C477<br />

±, Wirkungsmechanismus C477<br />

Schleimbeutel B438, B461<br />

Schleimbeutelentzündung B441<br />

Schleimbildung A 527<br />

±, Bakterien A 527<br />

Schleimdrüsenzellen B323<br />

Schleimgranula C 341<br />

Schleimhäute A 515, C7, C 47, C237<br />

±, Riechzone C237<br />

Schleimhautentzündungen C412<br />

Schleimhautimmunität C68<br />

Schleimhautschäden C395<br />

Schleimhautschutzantikörper C5<br />

Schleimproduktion, Becherzellen C244<br />

Schleimschicht A 527<br />

Schleimsekretion C326<br />

Schleimtransport, Raucher C244<br />

Schleimzellen C343<br />

Schlemm-Kanal B257, B260<br />

Schleuderbewegungen B92<br />

Schleudertrauma B406f<br />

±, Verletzungsmuster B406<br />

Schlieûmuskel C383<br />

Schlieûmuskeln B502<br />

Schluckakt B311, B503, B509, C117, C242,<br />

C321<br />

±, Ablauf C242f<br />

Schluckreflex C335f, C570<br />

Schluckstörungen C338<br />

Schluckvorgang C117, C335f<br />

±, autonome Kontrolle C117<br />

±, Phasen C336<br />

Schluckzentrum C242, C335<br />

Schlüsse, willkürliche D 158<br />

Schlüsselbein B455f, B458<br />

±, Bewegungen B455<br />

±, Fraktur B455<br />

±, Funktion B456<br />

±, sternales B456<br />

± ±, Luxation B456<br />

±, Verkehrsraum B456<br />

Schlüsselbeingelenke B456, B458<br />

Schlüsselenzyme A131<br />

±, Interkonversion A 131<br />

Schlüsselreize D 69f<br />

Schlüssel-Schloss-Prinzip A 122, A 421f,<br />

A 516, C48<br />

±, Substratbindung A122<br />

Schlund B508, C241<br />

Schlundbögen B60, B77, B82, B226,<br />

B228, B249, B489, C319, C322f<br />

Schlundbogengefäûe B228<br />

Schlundbogennerven B228, B489<br />

Schlunddarm B226, B489, C 318<br />

Schlundfurchen B489<br />

±, Überreste C319<br />

Schlundheber C242, C335<br />

±, Funktion C242<br />

Schlundmuskeln B 489<br />

Schlundschnürer C242, C335, C337<br />

±, Funktion C242<br />

Schlundtaschen B228, B489, C318f<br />

Schlussbiss C331<br />

Schlussleistenkomplex C350, C368<br />

Schlussleistennetz A 457, C350<br />

Schmecken B169<br />

Schmelz C332<br />

Schmelzen A 14<br />

Schmelzoberhäutchen C333<br />

Schmelzprismen C332f<br />

Schmelzpulpa C332<br />

Schmelzpunkt A 41, A 548<br />

Schmelzwärme A 14<br />

Schmerzäuûerung, verbale D 127<br />

Schmerzausschaltung B172<br />

±, anästhesiologische D127<br />

Schmerzbahnen, Kreuzung B203<br />

Schmerzbewältigung D 131, D 170<br />

Schmerzcocktail D 135<br />

Schmerzempfindung B 193f, B197, D 29<br />

±, Bewusstsein B193<br />

±, Gedächtnisvorgänge D 128<br />

±, Lernvorgänge D 128<br />

±, Stärke B197<br />

Schmerzempfindungen C175, C253<br />

±, Herz C175<br />

±, Pleura parietalis C253<br />

Schmerzen B41, B177, B180, B193f,<br />

B203, B206, B511, C20, C222, C346,<br />

C414, C502, D 146<br />

±, affektive Komponente B203<br />

±, akute B194<br />

±, ausstrahlende C308<br />

± ±, Nierenprozesse C308<br />

±, chronifizierte D130<br />

±, chronische B 194, D 127±131, D 134±136,<br />

D138, D 173<br />

± ±, Biofeedback D 9<br />

± ±, Depression D 167<br />

± ±, operante Verstärkung D130<br />

±, Definition B193<br />

±, Drei-Ebenen-Konzept D 127<br />

±, erste B194, B197<br />

±, Gesichtsausdruck D123<br />

±, Hyperventilation C502<br />

±, iatrogene D 130<br />

±, kolikartige B180<br />

±, Kortikalisierung D136<br />

±, Lernprozesse D 134<br />

±, Muskelspannung D 128<br />

±, neurogene B 200<br />

±, neuropathische B201, D127<br />

±, Pharmakotherapie B206<br />

±, physiologisch-medizinische D127<br />

±, projizierte B200<br />

±, Prostaglandine C20<br />

±, psychogene D 127, D130<br />

±, psychophysiologische Therapie D 134<br />

±, Qualität B194<br />

±, sensorisch-diskriminative Komponente<br />

B203<br />

±, somatische B194, C222<br />

±, subjektiv erlebte D 133<br />

± ±, Anästhesie D 133<br />

± ±, Analgetika D 133<br />

±, Suizid D167<br />

±, übertragene B202f, C115<br />

± ±, Appendizitis B203<br />

± ±, Entstehung B202<br />

± ±, Herzinfarkt B203<br />

±, Ursachen D134f<br />

±, viszerale B194, C222<br />

±, zentrale B204<br />

Schmerzentwicklung D131<br />

Schmerzerleben, Psychophysik D 133<br />

schmerzevozierte Hirnpotentiale<br />

D131, D 133<br />

±, Schmerzpatienten D 129<br />

Schmerzfasern B68, C455<br />

Schmerzformen B194<br />

Schmerzfragebogen, multidimensionaler<br />

D123<br />

Schmerzfragebögen B194<br />

Schmerzgedächtnis B202, D 127, D129f,<br />

D132, D 136<br />

schmerzhafter Bogen B463<br />

Schmerzhemmung, stimulationsinduzierte<br />

B205<br />

Schmerzintensität B194<br />

±, Hirnpotentialamplitude D 133<br />

±, willentliche Veränderung D134<br />

Schmerzkomponenten, affektive B193f<br />

±, kognitive B193<br />

±, psychomotorische B193<br />

±, sensorisch-diskriminative B193f<br />

±, Verarbeitungswege B193<br />

±, zentrale Bahnen B193<br />

schmerzkontingente Medikamenteneinnahme<br />

D 136<br />

Schmerzkontrolle D 170<br />

Schmerzkontrollsysteme, endogene<br />

B204<br />

Schmerzkrankheiten, chronische D 3<br />

±, psychophysiologische Behandlungsmethoden<br />

D 135<br />

±, psychophysiologische Diagnostik D 134<br />

Schmerzlokalisation C115<br />

Schmerzmessung B194<br />

Schmerzmittel, leichte B206<br />

±, schwere B206<br />

Schmerzmittelmissbrauch, chronischer<br />

C478<br />

Schmerzmittelverbrauch D 113<br />

373


374<br />

Schmerzpatienten D128<br />

±, Bewältigung D 128<br />

±, chronische D 122<br />

±, Erregbarkeit des Gehirns D 132<br />

±, Hypogeusien B315<br />

±, klassische Konditionierung D 129<br />

±, Muskelanspannung D 131<br />

±, Reaktionsstereotypien D128<br />

±, schmerzevoziertes Hirnpotential D 129<br />

Schmerzpotential D134<br />

Schmerzqualitäten B197<br />

Schmerzreaktionen D 123, D 127<br />

±, Hitzewallung B194<br />

±, limbische Strukturen B194<br />

±, thalamokortikale Strukturen B194<br />

Schmerzreduktion D134<br />

Schmerzreize D 131f<br />

±, Abwehrreaktion D 131<br />

±, Dehnungssensoren B180<br />

±, neurophysiologische Veränderungen<br />

D131<br />

±, Stevens-Potenzfunktion D 39<br />

Schmerzrezeptoren B516, C115, C175<br />

±, Herz C175<br />

Schmerzschwellen B194, B197, D 123,<br />

D 142<br />

±, Blutdruck D 142<br />

Schmerzschwellenkurve B225<br />

Schmerzsensoren B394<br />

Schmerzskalen B194<br />

Schmerzstereotypien D129<br />

±, operante Konditionierung D129<br />

Schmerzsyndrome C111<br />

±, zentrale B204<br />

Schmerzsystem, neuronale Plastizität<br />

D131<br />

Schmerztagebuch D30<br />

Schmerztherapie B206<br />

±, operante D 135<br />

Schmerzunterdrückung, Gegenirritation<br />

B205<br />

±, postoperative B205<br />

Schmerzverarbeitung B203, B205<br />

±, cerebrale B203<br />

± ±, laterales System B203<br />

± ±, mediales System B203<br />

±, fMRI B203<br />

±, PET B203<br />

Schmerzverhalten D123<br />

±, Verstärkung D 130<br />

Schmerzvermeidung D 79<br />

Schmerzwahrnehmung D 143<br />

±, Barorezeptorenaktivität D143<br />

±, zentrales Höhlengrau B79<br />

Schmidt-Lantermann-Einkerbungen<br />

B12f<br />

±, Defekt B13<br />

Schmiermechanismus B331<br />

Schnappatmung C 285<br />

Schnarchen B249f, C285f<br />

±, Schalldrücke B250<br />

±, Ursachen C286<br />

Schnecke B208, B229<br />

Schneckenspindel B229<br />

Schneidezähne C331, C333<br />

Schnellkraft C445±447<br />

±, Definition C445<br />

±, Messung C445<br />

Schnellkrafttraining C446<br />

Schnittebenen B 80<br />

Schnittverletzung B 194<br />

Schnorcheltauchen, Gefahren C450<br />

Schnüffeln C286<br />

Schnürringmembran, überschwellige<br />

Depolarisation B172<br />

Schnupfen C237<br />

Schock, anaphylaktischer C69, C72, C231f<br />

± ±, allergische Reaktionen C232<br />

±, hämorrhagischer C232<br />

±, hypovolämischer C3, C231f<br />

± ±, Behandlung C232<br />

±, kardiogener C231<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, septischer C231f<br />

± ±, Entzündungsmediatoren C232<br />

±, spinaler B 518, C111<br />

Schockformen C231<br />

Schocklunge C284<br />

Schonhaltung B203<br />

Schonhaltungen D 130, D136<br />

Schräggurtungen B419<br />

Schraubendreher B478<br />

Schraubengelenk B407<br />

Schreckreaktion bei Soziopathen D66<br />

Schreckreflex D 12±14, D65<br />

Schreckreflexe B46<br />

Schreiben B512<br />

Schrittmacher C154, C159, C175, C340<br />

±, Eigenfrequenz C154<br />

±, elektrische C155<br />

±, Hierarchie C154<br />

±, irreguläre C155<br />

±, primärer C154<br />

±, sekundärer C154<br />

±, spontane C151<br />

±, Störungen C159<br />

±, tertiärer C154, C160<br />

Schrittmacheraktivität, Modulation<br />

C153<br />

Schrittmacherfrequenz, Sympathikusstimulation<br />

C153<br />

±, Vagusstimulation C153<br />

Schrittmacherneurone, Atemrhythmus<br />

C285<br />

Schrittmacherstrom C153<br />

±, diastolischer C154<br />

Schrittmacherzellen A 242, C 106, C152f,<br />

C155, C340, C347, C485<br />

±, Aktionspotential C153<br />

±, Aktionspotentialfrequenz C153<br />

±, AV-Knoten C153<br />

±, elektrische Automatizität C152<br />

±, glattmuskuläre C208<br />

± ±, Gefäûwand C208<br />

±, Magen C340<br />

±, Membranpotential B384<br />

±, neokortikale B112<br />

±, Repolarisation C153<br />

±, Sinusknoten C152f<br />

±, Spontandepolarisation C152f<br />

±, thalamische B112<br />

Schubfaktur A 9<br />

Schublade, hintere B438<br />

±, vordere B438<br />

Schubladenphänomen B440<br />

Schubspannung A8, C172, C181, C196f,<br />

C201, C203<br />

±, Venenendothel C203<br />

Schuldfähigkeit, verminderte D110<br />

Schuldgefühle D 66, D193<br />

Schulleistungsstörungen D 86<br />

Schulmedizin D108<br />

Schulpsychologie D20<br />

Schulter C175<br />

Schulterbereich, Blutversorgung C183<br />

Schulterblatt, Bewegungen B455<br />

±, Gleitgewebe B456<br />

±, Seitenvergleiche B456<br />

Schultereckgelenk B456<br />

Schultereckgelenkssprengung B456<br />

Schultergelenk B455, B459±462, B464,<br />

B468f, B471, B484<br />

±, Adduktion B 469<br />

±, Arthrose B469<br />

±, Arthroskopie B460<br />

±, Bänder B460<br />

±, Gelenkpfanne B455, B459<br />

±, Hauptbewegungsachsen B459<br />

±, Horizontalschnitt B461<br />

±, Instabilität B462<br />

±, Kapsel B460<br />

±, Längsrotation B471<br />

±, Luxation B459<br />

±, Muskeln B461, B463<br />

±, Retroversion B469<br />

±, Schleimbeutel B462<br />

Schultergelenke A577<br />

Schultergürtel B454±457, B484<br />

±, Muskelschlingen B455, B457<br />

Schultergürtelmuskeln, Definition B457<br />

±, dorsale B457f, B460<br />

±, ventrale B457f<br />

Schultergürtelregion, Gefäûe B463f<br />

±, Nerven B463f<br />

Schultermuskeln, Definition B460<br />

±, ventrale B460<br />

Schulterregion, Gefäûe B463f<br />

±, Nerven B463f<br />

Schulterschmerzen B463<br />

Schuppenflechte B391<br />

Schürzengriff B463<br />

Schüttelfrost A523<br />

Schütz-Bündel B79, C117f<br />

Schutzfaktoren D 4, D 85<br />

Schutzmechanismen A212<br />

±, genetische A 487<br />

Schutzreflexe C286<br />

Schwäche C447<br />

Schwangere C16, C227, C253, C468<br />

±, Blutdrucksteigerung C227<br />

±, Glucosurie C468<br />

±, physiologische Strömungsgeräusche<br />

C227<br />

Schwangerenbetreuung D 186<br />

Schwangerschaft A149, C3, C16, C86,<br />

C89, C159, C227, C396, C560, C569<br />

±, Blutvolumen C3, C227<br />

±, Hyposmie B309<br />

±, Kreislauferkrankungen C227<br />

±, Nachweis C86<br />

±, Schilddrüsenhormon C89<br />

Schwangerschaftsdauer C563<br />

Schwangerschaftshormon C551<br />

Schwangerschaftstest C558<br />

Schwangerschaftsunterbrechung D 118<br />

Schwann-Zellen A20, A 77, B3, B6, B30,<br />

B65, B185, B187, B195, B232, B347, C94<br />

±, myelinisierende B10±12<br />

±, nicht-myelinisierende B10<br />

±, reaktive B10<br />

Schwann-Zellphänotyp, myelinisierender<br />

B65<br />

Schwann-Zellphänotypen B10<br />

Schwann-Zellvorläufer B65<br />

schwarze Filme A 232<br />

Schwarzwerden vor den Augen C225<br />

Schwebedichte A111<br />

Schwefel C399<br />

Schwefelsäure A 49, A67<br />

Schwefelwasserstoff B307<br />

Schweigen D 111<br />

Schweineinsulin A 561<br />

±, Immunreaktion A 561<br />

Schweiû C432, C441, C495f<br />

±, apokriner B392<br />

±, ekkriner B392<br />

± ±, Zusammensetzung B392<br />

±, Elektrolytgehalt C432<br />

±, kochsalzreicher A 244<br />

±, Natriumverluste C495<br />

Schweiûausbrüche A 541, C434, D 64<br />

Schweiûbildung C118<br />

Schweiûdrüsen A244, B64, B203, B324,<br />

B353, B 389±391, C91, C105, C107, C 114,<br />

C211, C 248, C320, C431f<br />

±, Aktivierung B203<br />

±, apokrine B389±392<br />

± ±, Funktion B392<br />

± ±, Lokalisation B391<br />

± ±, noradrenerge Innervation B391<br />

±, ekkrine B389, B392<br />

± ±, cholinerge Innervation B392<br />

± ±, Funktion B392<br />

±, Mehrdurchblutung C211<br />

±, sympathische Neurone B64, C107<br />

Schweiûdrüsenaktivität C119<br />

Schweiûdrüsensystem A 580


Schweiûproduktion C432, C492<br />

Schweiûsekretion C112<br />

Schweiûsekretionsrate, Hitzeadaptation<br />

C432<br />

Schweiûverlust C494<br />

Schwelle C483<br />

±, anaerobe C439f, C442±444<br />

± ±, Spitzenathleten C444<br />

±, thermische B177<br />

± ±, Messung B177<br />

Schwellenaudiometrie B177<br />

Schwellenleistung, anaerobe C440f,<br />

C444, C446<br />

± ±, Erhöhung C446<br />

Schwellenmessung D40<br />

Schwellenpotential B15<br />

Schwellenstrom B15<br />

Schwellensubstanzen C483<br />

Schwellenwert A 212<br />

±, absoluter B237<br />

±, mitochondriale DNA-Mutationen A212<br />

Schwellkörper C121f, C237, C507, C527,<br />

C529f, C546f, C554<br />

±, autonome Innervation C529<br />

±, Füllung C554<br />

±, hämodynamische Veränderungen C530<br />

±, parasympathische Innervation C122<br />

±, sympathische Innervation C122<br />

Schwellkörpergefäûe, Parasympathikus<br />

C219<br />

±, Vasodilatation C219<br />

Schwellung A 483<br />

Schwere B191<br />

schwere kombinierte Immundefekte<br />

(SCIDs) C73<br />

Schweredruck A 9<br />

Schwerefeld der Erde A 6<br />

Schwerelosigkeit B212, B220<br />

Schwerhörigkeit B226, B228, B232<br />

±, kongenitale B246<br />

±, zentrale B246<br />

Schwerkraft B212, C209, C225<br />

±, Kreislaufsystem C225<br />

Schwerkranke C402, C408, C410<br />

±, Abnahme des Körpergewichts C402<br />

±, Fehlernährung C408<br />

Schwermetalle A54<br />

±, als nicht-kompetitive Hemmstoffe A126<br />

Schwermetall-Ionen als Cofaktoren A 146<br />

Schwermetallvergiftungen, Antidota A 56<br />

Schwerpunkt A 7<br />

Schwertfortsatz B410<br />

Schwesterchromatiden A478, A 511<br />

Schwindel B232, B406<br />

Schwindelanfälle C450<br />

Schwingkreis, elektromagnetischer A 22f<br />

Schwingungen A 22<br />

±, mechanische A 23<br />

±, ungedämpfte A22<br />

Schwitzen B394, C231, C430, C433,<br />

C440f, D147<br />

Schwurhand B484<br />

SCID (severe combined immunodeficiency)<br />

A337, A 543, C73<br />

SCIP B65<br />

SCNA1 B22<br />

SCN-Familie A241<br />

11 C-Scopolamin B 116<br />

Scores D32<br />

Scrapie A83, A105, A 537<br />

Screening, genetisches D 6<br />

Screening-Tests D 187<br />

±, Validität D 187<br />

SDS (sodium dodecylsulfate) s. Natriumdodecylsulfat<br />

SDS-Elektrophorese A 116<br />

SDS-PAGE C76<br />

SDS-Polyacrylamidgelektrophorese C76<br />

SDT s. Signalentdeckungstheorie<br />

SDT-Untersuchung D40<br />

Sec61-Komplex A 408f<br />

±, Untereinheiten A409<br />

Sec61-TRAM-Kanal A 409<br />

Sec61-TRAM-Komplex A408<br />

Sec61-TRAM-Pore A 412<br />

Sec63p A 409<br />

Sechskanal-EKG-Geräte C159<br />

SECIS (selenocysteine insertion sequence)<br />

A 386<br />

SECIS-Elemente A 108<br />

Second Messenger A224, A 258, A295,<br />

A 424±426, A 428f, A 435, A 440±443, B41,<br />

B47, B52, B171, B198, B273, B306,<br />

B386, C327, C344, C395<br />

±, Ca 2+ A 442<br />

±, Diacylglycerin (DAG) A442<br />

±, Inositol-1,4,5-trisphosphat A224<br />

±, Nucleotide A 295<br />

±, Phosphatidylinositolphosphate A442<br />

±, Phospholipide A 441<br />

Second-Messenger-Kaskade B305<br />

Second-Messenger-Mechanismus C81<br />

Sectio C 562<br />

Sec-tRNA A 386<br />

SecYEG-Translokase A 409<br />

Sedativa C502<br />

Sedimentation A 7<br />

Sedimentationsgeschwindigkeit A 111<br />

Sedimentationskoeffizienten A 111f<br />

Sedoheptulose A 152<br />

Sedoheptulose-7-phosphat A 179f<br />

Seeding-Modell nach Gajdusek und<br />

Lansbury A 106<br />

Seekrankheit B220<br />

See-Saw-Nystagmus B296<br />

Segelklappen C141, C144, C 152<br />

±, Verschluss C152<br />

Segment, internodales B23f<br />

± ±, absolute Segregation B23<br />

± ±, Axon B23<br />

± ±, elektrische Kenndaten B24<br />

±, nodales B23f<br />

± ±, Axon B23<br />

± ±, elektrische Kenndaten B24<br />

Segmenta bronchopulmonalia C247<br />

segmentale Bahnverbindungen B518<br />

segmentale Hemmung B197, B202, B205<br />

segmentale Reflexe, spinale B 516, B519,<br />

B524<br />

± ±, Schaltkreis B516<br />

±, vollständiger Ausfall B518<br />

segmentale sensible Innervation B68<br />

Segmentarterie C281<br />

Segmentation, rhythmische C347f<br />

Segmentbronchien C133, C246, C268,<br />

C281<br />

Segmente, bronchoarterielle C 247<br />

±, bronchopulmonale C281<br />

± ±, Gefäûanordnung C281<br />

Segmentierung, Fliege C582<br />

Segmentpolaritäts-Gene C584<br />

Segregation A 496<br />

±, absolute B23<br />

± ±, spannungsgesteuerte Natriumkanäle<br />

B23<br />

±, relative B23<br />

± ±, spannungsgesteuerte Kaliumkanäle<br />

B23<br />

±, unabhängige A 495<br />

Sehbahn, zentrale, Kreuzung der nasalen<br />

Fasern B276<br />

Sehen B169, B273<br />

±, photopisches B273, B287, B291<br />

± ±, Empfindlichkeitsmaximum B287<br />

±, skotopisches B273, B287, B291<br />

± ±, Empfindlichkeitsmaximum B287<br />

±, verschwommenes B259<br />

Sehen bei Bewegungen B217<br />

Sehne des langen Bizepskopfs B460f<br />

Sehnen B181, B332, B353<br />

±, ECM B332<br />

±, Zugfestigkeit B353<br />

Sehnenafferenzen B182<br />

Sehnenansätze B382<br />

Sehnenbögen B419<br />

Sehnendehnung, Sensorsysteme B169<br />

Sehnenfächer B480f<br />

Sehnenfibroblasten B353<br />

Sehnengewebe, Bradytrophie B353<br />

±, Umbau B353<br />

Sehnenkraft B433<br />

Sehnenorganafferenzen B187<br />

Sehnenreflex B512<br />

Sehnenrezeptoren B181f<br />

±, Kinästhesie B181<br />

±, Kraftsinn B181<br />

±, Positionssinn B 181<br />

Sehnenriss B353<br />

Sehnenscheiden, dorsale B483<br />

±, Infektion B481<br />

±, palmare B483<br />

Sehnenscheidenentzündung B481<br />

Sehnenscheidenphlegmone B481<br />

Sehnenscheidensack B483<br />

Sehnerv B257, B272, B278, B284<br />

±, Myelinisierung B 257<br />

SehnervenkopfB260, B271, B276<br />

Sehpigmente B271<br />

Sehprozess, cGMP A 440<br />

Sehrinde, primäre B 108, B276, B280<br />

Sehschärfe B173, B263, B268, B273,<br />

B287, B 292, B298<br />

±, angeborener Nystagmus B298<br />

±, Normalwert B268<br />

±, Prüfung B268, B287<br />

Sehschärfe unter Wasser B263<br />

Sehstörungen B3, B294<br />

±, akute B260<br />

±, Hirninfarkte B294<br />

±, zentrale B286<br />

Sehstrahlung B97, B279<br />

Sehsystem B110<br />

Sehtests B287<br />

Sehvermögen B173<br />

Sehvorgang C415<br />

Seidenfibroin A97, A 563<br />

±, mechanische Stabilität A 97<br />

±, Struktur A97<br />

Seitbiss C331<br />

Seitenbandkomplex, lateraler B445f<br />

±, medialer B446<br />

Seitenhorn B67f<br />

Seitenlinienorgan B88<br />

Seitenplattenmesoderm B398, B487,<br />

C126, C 577<br />

Seitenrumpfmuskulatur, ventrale B458<br />

Seitenstoû C252<br />

Seitenstrang B67, B215, C241, C489<br />

Seitenventrikel B91, B93f, B96, B99f<br />

±, Hinterhorn B99<br />

±, Pars centralis B99<br />

±, Unterhorn B93, B99<br />

±, Vorderhorn B99<br />

Sekretbeschaffenheit B324<br />

Sekrete, lipidreiche B320<br />

Sekretgranula A472, C93±95, C352, C356,<br />

C380<br />

Sekretin C83, C227, C341, C347, C354,<br />

C357f, C372, C379f<br />

±, Freisetzungsreiz C357<br />

±, Hauptwirkung C357<br />

±, Syntheseort C357<br />

Sekretion A413, A 562, C464<br />

±, apokrine B324<br />

±, autokrine C81<br />

±, ekkrine B323f<br />

±, endokrine C81<br />

±, Nervenendigungen C 81<br />

± ±, hypothalamisch-hypophysäres System<br />

C81<br />

±, parakrine C81, C95<br />

±, seröse C112<br />

±, tubuläre C468f<br />

± ±, harnpflichtige Substanzen C469<br />

± ±, Harnsäure C469<br />

± ±, Medikamente C469<br />

375


376<br />

± ±, organische Kationen C469<br />

± ±, Oxalat C469<br />

± ±, Säureanionen C468<br />

Sekretionsphase C542±544, C553<br />

Sekretionsstarre A332<br />

Sekretionsstück C47<br />

sekretorische Alveolen C569<br />

sekretorische Endstücke C324<br />

sekretorische Granula (large dense core<br />

vesicles) A 417<br />

sekretorische Proteine A 408, A413<br />

±, Zielerkennung A 408<br />

sekretorische Vesikel A 80f, A418, A 443,<br />

A 470, A 472, B5, B 39, B337, C86, C95<br />

sekretorisches IgA, Transcytose C352<br />

Sekretrohre C325f<br />

±, Elektrolyttransport C326<br />

sekundär aktive Glucosetransporter A249<br />

sekundär aktive Transporter A 246, A 250<br />

±, elektrochemisches Potential A 246<br />

sekundär aktiver Transport, Glucose A 162<br />

Sekundärantikörper C75<br />

±, fluoreszenzmarkierte C76<br />

Sekundärfollikel C40, C42f, C534f<br />

Sekundärgalle C370<br />

Sekundärmetaboliten von Pilzen, Vergiftungen<br />

A541<br />

sekundär-motorische Kortexareale B530<br />

sekundär-motorischer Kortex B522<br />

±, Lage B 522<br />

Sekundärplexus C 84f<br />

Sekundärprävention D 185±187<br />

Sekundärprozesse D 16<br />

Sekundärspeichel C325f<br />

±, Zusammensetzung C326<br />

Sekundärstruktur A 92, A 95, A 99, A 316,<br />

A 377<br />

±, RNA A 316, A377<br />

±, Vorhersagemethoden A 99<br />

Sekundärstrukturelemente A 96, A98,<br />

A 104f, A 316<br />

Sekundärzotten C560<br />

sekundäre Bewertung D 72<br />

sekundäre Botenstoffe C80<br />

sekundäre Devianz D89<br />

sekundäre lymphatische Organe C36±38,<br />

C53, C66<br />

±, Aufgabe C36f<br />

±, Keimzentren C66<br />

±, Lage C 36<br />

sekundäre Pflanzeninhaltsstoffe C397<br />

sekundäre soziale Abweichung D 196f<br />

sekundäre Sozialisation D83, D 87<br />

±, Adoleszenz D87<br />

sekundäre Verstärker D56<br />

sekundärer Krankheitsgewinn D 17, D 110,<br />

D 120<br />

sekundärer Wirtschaftssektor D 104<br />

Selbst C33<br />

Selbstbehandlung D 175f<br />

Selbstbeobachtung D 9, D 122, D191<br />

Selbstbestimmung D 197<br />

Selbstbestimmungsrecht D35<br />

Selbstbeurteilung D 122<br />

Selbstbeurteilungsbögen D 76<br />

Selbstbewusstsein D48<br />

Selbstbild D 197<br />

Selbstdarstellung D 87<br />

Selbsteinschätzung D 26<br />

±, Depressivität D 26<br />

Selbsteinstufung D 121<br />

Selbsterfahrung D 82<br />

Selbst-Fremd-Erkennung B308<br />

Selbst-Fremd-Unterscheidung C34<br />

±, Zeitfenster C60<br />

Selbsthilfegruppen D 197<br />

Selbstinduktion A21<br />

Selbstinstruktion D10, D191<br />

Selbstkontrolle B144<br />

±, Verhaltenstherapie D9<br />

Selbstkontrollfertigkeiten D 120<br />

Selbstkontrollstrategien D 147<br />

Gesamtregister A±D<br />

Selbstkontrollübungen D151<br />

Selbstkonzept D 192<br />

±, Krise D 88<br />

Selbstmedikation A 578, D 176<br />

Selbstmordneigung D 197<br />

Selbstregulation D 81<br />

±, positive D 189<br />

Selbstreizung, intrakranielle (ICSS) B147,<br />

D69<br />

Selbstreplikation A 574<br />

selbstreplizierende Nucleinsäuren A571<br />

selbstreplizierende RNA-Moleküle A 571<br />

selbstreplizierendes RNA-Leben A571<br />

Selbstspleiûen, molekulare Mechanismen<br />

A 376f<br />

Selbstständigkeit D84<br />

Selbst-Toleranz C73<br />

Selbstunsicherheit D9<br />

±, Modelllernen D9<br />

Selbstverstärkung D 9<br />

Selbstverstümmelung A 297f<br />

Selbstverwirklichung D 70<br />

Selbstwert D 70, D 75<br />

Selbstwertgefühl D81<br />

±, Krisen D96<br />

Selbstwirksamkeitseffekte D 191<br />

Selbstwirksamkeitserwartung D189, D 192<br />

Selectine A 451f<br />

±, Lektinkomponente C17<br />

Selektion A574<br />

±, aufmerksamkeitsgesteuerte B127<br />

±, visuelle B156<br />

± ±, Elektrophysiologie B156<br />

Selektionsdruck A333, A 576<br />

Selektionsfilter A 239, A 241<br />

±, Ionenkanäle A 241<br />

Selektions-Gene A545<br />

Selektionskriterien, Aufmerksamkeit B127<br />

Selektionssystem D 47<br />

Selektionssysteme A 546, A 555<br />

±, hefespezifische A 546<br />

Selektionsvorteil A 545<br />

Selektivitätsfilter B18±20<br />

±, Kaliumkanäle B18f<br />

±, Natriumkanäle B18f<br />

Selen A 147<br />

±, Bedarf A 147<br />

±, empfohlene Zufuhr C396<br />

±, Funktion C396<br />

±, Funktionen A 147<br />

±, Mangelerscheinungen A 147<br />

±, Mangelsymptome C396<br />

±, toxischer Bereich C396<br />

±, Vorkommen C396<br />

Selenocystein A84, A385<br />

±, proteinogene Aminosäure A 148<br />

Selenocystein-Lyase A148<br />

Selenocysteyl-tRNA A 108<br />

Selenoproteine A 148, C416<br />

Selfish DNA A 337<br />

Seligman, M. D 158<br />

Sella turcica B491, B493, C84<br />

Seltenheit, statistische D 154<br />

Semantik D 63<br />

semantische Bahnung D45<br />

semantische Konditionierung D 143, D155<br />

semantische Relation D 81<br />

semantischer Gedächtnismodus B159f<br />

±, kortikale Korrelate B159<br />

semantisches Gedächtnis B130f,<br />

B157±159, D 54, D 63<br />

±, anatomische Organisation B157<br />

semantisches Wissen B133<br />

Semaphorine B63<br />

Semenogelin C525f<br />

Semichinon A205<br />

semikonservative Replikation A311,<br />

A 323, A 370<br />

Semilunarklappen C141, C144, C216<br />

±, Stenosen C141<br />

Seminalvesikel A192<br />

Semipermeabilität, Plasmamembran A 16<br />

Seneszenz A487<br />

Senioren, Training C447<br />

Senium C573<br />

Senkungsabszesse B432, B 505<br />

Senkwehen C563<br />

Sensationshunger D 77<br />

Sense-Strang A 347<br />

Sensibilisierer D 73<br />

Sensibilisierung B197<br />

±, Nozizeptoren B197<br />

±, periphere B199<br />

±, Rhesus-Antigen D C16<br />

±, zentrale B196, B200, B202<br />

Sensibilisierung durch Hitze B197f<br />

Sensibilisierung durch Protonen B197±199<br />

Sensibilisierungsphase C72<br />

Sensibilität, somatoviszerale B178, B187<br />

± ±, Bahnen B187<br />

Sensibilitätsstörungen B3, D 148<br />

sensible Ganglien B65<br />

sensible Hautinnervation B69<br />

sensible Kerne B68<br />

sensible Kerngruppen B67<br />

±, Hinterhorn B67f<br />

sensible Neurone C105<br />

±, peripheres ANS C105<br />

sensible Spinalganglienneurone B68<br />

sensible Trigeminuskerne C331<br />

Sensitisierung B130f, B135<br />

±, nicht-assoziatives Lernen B135<br />

±, präsynaptische Mechanismen B135<br />

Sensitivität D40f, D 187<br />

Sensitizers D 73, D 137<br />

sensomotorische Defizite nach kardiovaskulären<br />

Insulten D 148<br />

sensomotorische Phase D 80<br />

sensomotorische Transformation B217<br />

sensomotorischer Kortex B523, C117f,<br />

C229<br />

±, Mehrdurchblutung C229<br />

sensomotorisches System B532<br />

±, funktionelle Reorganisation B532<br />

Sensoren B65, B168f, B171, B179, C 82<br />

±, adäquate Reize B168<br />

±, Adaptation B171<br />

±, Arbeitsbereich B169<br />

±, Definition B168<br />

±, inadäquate Reize B168<br />

±, Ionenkanäle A 241<br />

±, kardiovaskuläres System B179<br />

±, Membranproteine B168<br />

±, monomodale B169<br />

±, polymodale B169<br />

±, primäre B172<br />

±, sekundäre B172<br />

±, unspezifische Irritation B168<br />

Sensorik B179, B181, B512<br />

±, Bewegungsapparat B179, B181<br />

±, innere Organe B179<br />

±, Körperoberfläche B179<br />

sensorische Aktivierung D50<br />

sensorische Aphasie B165<br />

sensorische Areale, sekundäre D 53<br />

sensorische Eingangssignale B61<br />

sensorische Ganglien B10<br />

sensorische Information, Verarbeitung<br />

B176<br />

sensorische Informationen D 137<br />

sensorische Integration B291<br />

sensorische Interneutrone B61<br />

sensorische Kortexareale B129, B177,<br />

B527<br />

±, Reorganisation D 132<br />

sensorische Neurone, Reizung B173<br />

sensorische Öffnung B157<br />

sensorische Propositionen D59f<br />

sensorische Reize B176, B190<br />

±, Auflösung B190<br />

±, Integration B176<br />

sensorische Reorganisation nach<br />

Amputation D132<br />

sensorische Rindenfelder, primäre B105


sensorische Signale B511<br />

sensorische Thalamuskerne, Somatotopie<br />

B175<br />

sensorischer Kortex D 156<br />

±, primärer B522<br />

sensorischer Neglect B190<br />

sensorischer Thalamus, Funktion B175<br />

sensorischer Trigeminuskern C118<br />

sensorisches Gedächtnis B129f, B157,<br />

D 49, D 57<br />

±, Speicherkapazität B129f<br />

sensorisches Projektionsfeld B 192<br />

sensorisches Sprachzentrum, linke<br />

Hemisphäre B98<br />

Sensorpotential B170f, B195, B233±236,<br />

B306<br />

±, Adaptation B170<br />

±, biphasisches B235<br />

±, elektrotonische Ausbreitung B171<br />

±, Entstehung B170<br />

±, Transformation in Aktionspotentiale<br />

B171<br />

Sensorproteine A 521<br />

Sensorsysteme, Gelenkstellung B169<br />

±, Muskellänge B169<br />

±, Sehnendehnung B169<br />

Sensortypen B180, B186<br />

±, Hautnerven B186<br />

Sepsis A 523<br />

Septa interalveolaria B496, C251<br />

Septa interlobularia C247<br />

Septa intermuscularia B467<br />

Septa intermuscularia femoris B439f<br />

Septen A539<br />

Septulum testis C505, C509<br />

Septum B94f, B97, B304, C118<br />

±, Afferenzen B97<br />

±, Efferenzen B97<br />

±, interatriales C144<br />

±, interventrikuläres C144<br />

±, Lage B 95<br />

Septum femorale B431, C297<br />

Septum interalveolare C249<br />

Septum interatriale C152<br />

Septum intermusculare cruris B450<br />

Septum intermusculare femoris laterale<br />

B430<br />

Septum intermusculare laterale B469<br />

Septum interventriculare C140f, C143<br />

±, Entwicklungsstörung C141<br />

±, Pars membranacea C140<br />

Septum nasi B84, B496, C235, C238, C240<br />

Septum nasi osseum B497<br />

Septum oesophagotracheale C246<br />

Septum orbitale B253f<br />

Septum pectiniforme C311, C528<br />

Septum pellucidum B77, B96f<br />

Septum primum C140f<br />

±, Entwicklungsstörung C141<br />

Septum rectovaginale C311, C533, C545<br />

Septum scroti C 311<br />

Septum secundum, Entwicklungsstörung<br />

C141<br />

Septum transversum C125f, C360, C 374<br />

Septum urorectale C488, C507<br />

Septum vesicovaginale C533, C545<br />

Septumkern, lateraler B95<br />

±, medialer B95<br />

Septumkerne B92<br />

Septumkernkomplex B95<br />

Sequenatoren A115<br />

Sequenzabschnitte, komplementäre A316<br />

Sequenzähnlichkeit A 117<br />

Sequenzanalyse A518<br />

Sequenzdeterminanten C46<br />

Sequenzelemente, AU-reiche (ARE) A 381,<br />

A394<br />

±, distale (DSE) A 361<br />

Sequenzen, intergenische (IGS) A360<br />

±, komplementäre A 313<br />

Sequenzhomologie A 93, A509<br />

Sequenzidentität A 117<br />

Sequenzierungsautomaten A 552<br />

Sequenzierungsgel A 552<br />

Sequenzmodul A 352f<br />

Sequenzpräparate C560<br />

sequenzspezifische Bindungen A 321<br />

±, Transkriptionsfaktoren A 321<br />

sequenzspezifische Rekombination A509<br />

sequenzspezifische Transkriptionsfaktoren<br />

A370<br />

Sequenzumgebung, Mutationsfähigkeit<br />

A 505<br />

Sequenzvergleich A 99<br />

Sequenzwiederholungen A 337<br />

±, direkte A 360<br />

Sequesterbildung B 413<br />

SE-Reaktion A 72<br />

Serin A 85f, A 109, A122, A 274f, A 283f,<br />

A 287, A 289, A 292, A299, A 308, A411,<br />

A 415, A 422, A 435, B8, B46, C 397<br />

±, Abbau zu Pyruvat A 287<br />

±, Biosynthese A 292<br />

Serin-Aldolase A 308<br />

Serin-Dehydratase A 284, A 287<br />

Serin-Hydroxymethyltransferase A308<br />

Serin-Kinase-Kaskade A442<br />

Serin-Kinasen A 306, A432f, A 441, A 446<br />

±, dualspezifische A 431<br />

Serinphosphorylierung A 425<br />

Serin-Protease-Hemmer C32<br />

Serin-Protease-Inhibitoren C31<br />

Serin-Proteasen A100, A 122, B34, B333,<br />

B357, C6, C25±27, C31<br />

±, aktives Zentrum A 122<br />

±, extrazelluläre A 448<br />

±, Gerinnungsfaktoren C25<br />

Serin-/Threonin-Kinasen A 431, A 446<br />

Serin-/Threonin-Phosphatasen A 449<br />

serös B323<br />

serologische Klassifizierung A 518<br />

seromukös B323<br />

Serosa C125, C293<br />

Serosaepithel C299<br />

serotonerge Afferenzen B526<br />

serotonerge Kerne B204<br />

serotonerge Neurone B61, C118<br />

serotonerge Systeme B143<br />

Serotonin (5-Hydroxytryptamin) A 274,<br />

A 289, A 294, A 436, B38, B42, B46, B54±<br />

58, B 78, B81, B115, B171, B 198, B216,<br />

B385, C23±25, C95, C206f, C354, C356f,<br />

C403, C411, C447, C460, C526, C552,<br />

D 122, D 150<br />

±, als parakriner Mediator B57<br />

±, EC-Zellen C95<br />

±, enzymatischer Abbau B58<br />

±, Hauptwirkung C357<br />

±, ligandenaktivierte Ionenkanäle B46<br />

±, Peristaltik B57<br />

±, Rezeptorwirkung B58<br />

±, Synthese B57<br />

±, Syntheseort C357<br />

±, Überproduktion C 95<br />

Serotoninagonisten B200<br />

Serotoninausschüttung D 159<br />

Serotoninrezeptoren B42, B143<br />

±, metabotrope B58<br />

Serotonintransporter (SET) A108, A 250<br />

±, Defektmutationen A 250<br />

±, Hemmstoffe A 108<br />

Serotypen, Salmonella enterica A 518<br />

Serotypisierung A 518, A 526<br />

Serpine B357, C29, C31<br />

SERT (Serotonintransporter) B56, B58<br />

Sertoli-Cell-Only-Syndrom C503, C518f<br />

Sertoli-Zellen C503, C506, C509f, C515,<br />

C517<br />

±, Aufgaben C515<br />

Serum C4<br />

serum response factor A 362<br />

Serumalbumin C571<br />

Serum-IgA-Antikörper C47<br />

Seruminsulinspiegel, Absinken C402<br />

Serumnatriumkonzentration,<br />

Verringerung C491<br />

Serumproteine, Elektrophorese C6<br />

Serumstimulation A362<br />

Servomechanismus B514, B517<br />

±, Sensitivität B514<br />

Seryl-tRNA A 108<br />

Sesambein B438, B448, B472, B476, B482<br />

Sesselkonformation A153<br />

Seuchenbekämpfung D183<br />

Sex-Pili A 526, A531<br />

Sexualbehaarung B321<br />

Sexualfunktionen A 216, B144<br />

Sexualhormone B145f, C91<br />

±, soziale Bindung B146<br />

±, Synthesewege A 268f<br />

±, weibliche B146, C550<br />

Sexualhormonmangel C99<br />

Sexualität B141, D 68<br />

±, im Alter D 165<br />

Sexualorgane, Differenzierung B144<br />

Sexualreaktion C529, C554<br />

±, Phasen C529, C554<br />

±, physiologische Veränderungen C554<br />

Sexualsteroide, Synthese A 268<br />

Sexualtrieb D16<br />

Sexualverhalten B144, B146, B154, C85<br />

±, Ablauf B 144<br />

±, neuronale und hormonelle Mechanismen<br />

B146<br />

±, Steuerung B146<br />

sexuell-dimorpher Nucleus (SDN) B146<br />

sexuelle Differenzierung B145<br />

sexuelle Erregung B 392, C529<br />

sexuelle Funktionsstörungen D 146<br />

sexuelle Orientierung, Androgene B145<br />

sexuelle Reaktionskette beim Mann B145<br />

SGK A433<br />

SGLT (Sodium-dependent glucose<br />

transporter) A 162, A 247<br />

±, Substrate A 162<br />

SGLT1 A 162, A 250, C387, C389, C467f<br />

±, Dünndarmepithelzellen A 250<br />

±, genetische Defekte A250<br />

±, proximaler Nierentubulus A 250<br />

SGLT2 A 250, C467, C496<br />

SH2-Domänen A 422, A 425, A 428f, A 433,<br />

A444<br />

SH3-Domänen A 423, A 425, A 430, A 444,<br />

A448<br />

Shaping D 8, D 148f<br />

Sherrington, C. B5<br />

shh-Gen, Mutationen B61<br />

Shiga-Toxin A 529<br />

Shigella dysenteriae A 529<br />

Shigellen A 419<br />

Shine-Dalgarno-Sequenz A390<br />

short latency reflex B520<br />

Shunt, funktioneller C284<br />

±, pathologischer C281, C284<br />

±, physiologischer C281, C283<br />

shunt conductance C384<br />

shunting inhibition B50, B54<br />

Shunt-Verteilungsstörung, Differentialdiagnose<br />

C 284<br />

Shuttle-Apparat B5<br />

shuttle-box D 158<br />

SI s. kortikales Profektionsfeld, primäres<br />

Sialinsäuren A 155, A 159<br />

Sibutramin B144<br />

Sichelzellanämie A105, A 498, A558,<br />

A566, C12, C274<br />

±, Southern-Blot-Diagnose A 558<br />

Sichelzellbildung C276<br />

Sichelzellen A 558<br />

Sichelzellerythrocyten C 275<br />

Sichelzellhämoglobin, (HbS) A106<br />

±, Aggregation C274<br />

Sichelzellpatienten, Malariaresistenz<br />

C274<br />

Sicherheit D70<br />

Sicherheitsappetenz D81f<br />

377


378<br />

Sicherheitsgurte D 186<br />

Siebbein B488, B497<br />

Siebbeinplatte B301f, B497<br />

Siebbeinzellen B253, B497, C236, C239<br />

±, arterielle Versorgung C239<br />

Siebplatte C473<br />

Siedepunkt von Wasser A41<br />

SIF (small intensely fluorescent) C105<br />

SIF-Zellen C105, C109<br />

Sigma-Faktor A 196, A 348±350<br />

Sigmoid C105, C121, C318<br />

Sigmoidoskop C 383<br />

Signal D 41<br />

±, vasokonstriktorisches C472<br />

Signalamplifikation A 438<br />

Signalaufnahme, zelluläre A421<br />

Signale, biomagnetische B114<br />

±, elektrische B21f<br />

±±, Reichweite B21f<br />

±, pro-apoptotische A 484<br />

±, sensorische B 511<br />

±, thermoafferente C430<br />

±±, zentrale Verarbeitung C430<br />

±, verhaltensrelevante B243<br />

Signalentdeckungstheorie (SDT) D 40<br />

Signalerkennungspartikel (SRP) A 313,<br />

A 337, A 388<br />

Signalfluss, Mechanismen B20<br />

Signalgeber, externe B531<br />

±, interne B531<br />

Signalgebung, zelluläre A 421<br />

±±, Prinzipien A 421<br />

Signalgebung durch Cytokine A445<br />

Signalgebung durch die extrazelluläre<br />

Matrix A 447<br />

Signalgebung durch Interferone A445<br />

Signalkaskaden B386<br />

±, Apoptose A 405<br />

±, intrazelluläre B47f, B171<br />

Signalkomplexe A 422<br />

Signalmoleküle A 421, A 432, B62<br />

±, Appetitregulation C403<br />

±, Expressionsmuster A 432<br />

Signalnetzwerke A 432<br />

±, intrazelluläre A 424<br />

Signalpeptid C95<br />

Signalpeptidase A 409<br />

Signalpeptide, DNA-Sequenz A562<br />

±, eukaryontische A 562<br />

Signalpräsentation, extrazelluläre A421<br />

Signalproteine, intrazelluläre B29<br />

Signalprozesse A 233, A427, A 448<br />

±, Diversität A 427<br />

±, fehlgesteuerte A421<br />

±, Kompartimentierung A 233<br />

±, zelluläre A 421<br />

±±, Schritte A 421<br />

Signalsequenzen A 409, A562<br />

±, bakterielle A 562<br />

±, N-terminale A 407f<br />

±±, ER-Proteine A 407<br />

±±, SRP A 408<br />

Signaltransduktion A 109, A 224, A 422,<br />

A 430, A 460, A 481f, A 523, B197, B313f<br />

±, Bittergeschmack B313f<br />

±, hormonelle A 274<br />

±, integrinvermittelte B393<br />

±, Mechanismen A 422<br />

±, Nozizeptoren B197<br />

±, Süûgeschmack B313f<br />

±, TGF-b A482<br />

Signaltransduktionskaskaden A483,<br />

A 486, B 5, C81<br />

±, intrazelluläre A 424<br />

Signaltransduktionsketten A 100<br />

Signaltransduktionsproteine A444<br />

Signaltransduktionswege A 295, A446,<br />

A 524, B 385f, C79<br />

±, Integrationspunkte A 446<br />

±, Nucleotide A 295<br />

±, pharmakomechanische Kopplung B386<br />

Signaltransduktoren, intrazelluläre A 274<br />

Gesamtregister A±D<br />

Signalübertragung A 438, A 459, B4, B28f,<br />

B38, B46, B174, B209, B348<br />

±, Aggregation B348<br />

±, chemische B5<br />

±, elektrische B27<br />

±, fokale Kontakte A 459<br />

±, Modulation B174<br />

±, Reiztransformation B209<br />

±, Rückenmark B174<br />

±, Second-Messenger-Moleküle A438<br />

±, synaptische B28, B54<br />

±±, Monoamine B54<br />

±±, Nervensystem B28<br />

±, Verzögerung B29<br />

±, vestibuläres System B209<br />

Signalübertragung auf Drüsenzellen B28<br />

Signalübertragung auf Muskelzellen B28<br />

Signalübertragung im Gehirn B38<br />

Signalübertragung zwischen Neuronen<br />

B4<br />

Signalübertragungsmechanismen A 512<br />

Signalverarbeitung B13<br />

±, dendritische B22<br />

Signalverlängerung B47<br />

Signalverstärkung B47, B305f<br />

Signalverstärkungskaskaden, intrazelluläre<br />

B273, B313f<br />

±±, Bittergeschmack B313f<br />

±±, Phototransduktion B273<br />

±±, Süûgeschmack B313f<br />

Signalweitergabe, intrazelluläre A421<br />

Signalweiterleitung, elektrotonische C212<br />

±±, Arteriolen C212<br />

Signaturmutationen A 505<br />

Signifikanzgrenze D 32<br />

Signifikanzprüfung D 28<br />

SII s. somatosensorisches Projektionsfeld<br />

Silberfärbung, Neurone B3<br />

Sildenafil A 439, C530<br />

Silencer A330, A 352f, A 372<br />

Silikose C264<br />

Simiae A577<br />

simple sequence DNA A336<br />

Simplezellen B281, B288<br />

±, rezeptive Felder B281<br />

Simulation D 34, D 177<br />

simultane Raumschwelle B189f<br />

±, Bestimmung B190<br />

±, Fingerspitzen B190<br />

±, Handfläche B190<br />

±, Lippen B190<br />

±, Rücken B190<br />

±, Zungenspitze B190<br />

simultane Raumschwellenbestimmung<br />

D38<br />

Simultankontrast B287<br />

SINE-Insertionen A337<br />

SINEs (Short Interspersed Elements) A 334,<br />

A 336f<br />

SI-Neurone B176<br />

Singen B249<br />

single file flow, Kapillaren C202<br />

Single-Copy-Sonden A492<br />

Single-Photonen-Emissionscomputertomographie<br />

s. SPECT<br />

Single-Unit-Muskeln, myogener Tonus<br />

B384<br />

±, Reaktion auf Dehnung B384<br />

±, Spontanaktivität B384<br />

Sinnescilien B301<br />

Sinneseindrücke, Förderung der Wahrnehmung<br />

B178<br />

±, Relevanz B178<br />

Sinnesempfindung D41<br />

Sinnesepithel, olfaktorisches B302<br />

±±, Aufbau B302<br />

Sinnesepithelien B324<br />

Sinnesereignisse, neuronale<br />

Repräsentationen B133<br />

Sinneshaare A468<br />

Sinneskanäle B176, B178<br />

±, Integrationsprozesse B176, B178<br />

±, Mehrdeutigkeit B176<br />

±, Vergleich B176<br />

Sinnesleistungen, haptische B192<br />

±±, kortikale Organisation B192<br />

±±, Ontogenese B192<br />

Sinnesleistungen der Hand B191<br />

Sinnesmodalitäten B168f, B181<br />

Sinnesorgane B168, B191, D37, D80<br />

±, adäquate Reize B168<br />

±, Erregung B168<br />

±, Selektivität B168<br />

Sinnesphysiologie, objektive B167f<br />

Sinnesqualitäten B169<br />

Sinnesreize, neuronale Repräsentationen<br />

D46<br />

Sinnesrezeptoren B65, B168<br />

Sinnessensoren B168<br />

Sinnessystem, haptisches B191<br />

Sinneszellen B 208, C243f<br />

±, Depolarisation A 468<br />

±, geruchsspezifische B303<br />

±, primäre B273<br />

±±, Photorezeptoren B273<br />

±, respiratorisches Epithel C244<br />

±, sekundäre B180, B309f<br />

±±, Geschmackssinneszellen B309f<br />

Sinneszelllager B207<br />

Sinus anales C311, C383<br />

Sinus anorectalis C 488<br />

Sinus caroticus B86, B507, C494<br />

Sinus cavernosus B102, B255, B267, B494,<br />

B498, B 508, C238<br />

Sinus cervicalis C319<br />

Sinus coronarius C140, C143, C145<br />

Sinus durae matris B98, B101±103, B495,<br />

B508, C 192<br />

±, verletzungsbedingte Blutungen B98<br />

Sinus ethmoidales B84<br />

Sinus frontalis B492, B496f, C237±239<br />

Sinus intercavernosus B494<br />

Sinus lactiferus C567, C569<br />

Sinus maxillaris B84, B496f, C237f<br />

±, Öffnung C237<br />

Sinus obliquus pericardii C143<br />

Sinus occipitalis B102<br />

Sinus paranasales B497<br />

Sinus petrosus B103<br />

Sinus petrosus inferior B494<br />

Sinus petrosus superior B102, B494<br />

Sinus piriformis C335<br />

Sinus pleurales C131<br />

Sinus rectus B100, B102, B494f<br />

Sinus renalis C453±455, C485<br />

Sinus sagittalis inferior B102, B495<br />

Sinus sagittalis superior B99f, B102f,<br />

B491, B 494f, C238<br />

Sinus semilunaris C237<br />

Sinus sigmoideus B99, B102, B494f,<br />

B506<br />

Sinus sphenoidalis B491, B496f, B509,<br />

C237, C 239<br />

Sinus sphenoparietalis B102, B494<br />

Sinus transversus B99, B102f, B491,<br />

B494f<br />

Sinus transversus pericardii C143<br />

Sinus urogenitalis C487f, C505±507<br />

Sinus venosus C139f, C187, C365<br />

Sinus venosus sclerae B260<br />

Sinusarrhythmie, respiratorische C119<br />

Sinusendothel C 367<br />

Sinusendothelzellen C41, C366, C368<br />

±, Funktion C368<br />

±, Rezeptoren C368<br />

±, transzelluläre Poren C368<br />

Sinusitis B497<br />

Sinusknoten A 23, C111, C119, C145,<br />

C152±154, C174f<br />

±, Blutversorgung C145<br />

±, Eigenfrequenz C154<br />

±, Innervation C153<br />

±, Schrittmacherzellen C152f<br />

±, Taktgeber C154


Sinusknotenzellen, b-Adrenorezeptoren<br />

C153<br />

±, muscarinische Rezeptoren C153<br />

Sinusoide C36, C93, C362, C364<br />

Sinusrhythmus C159f<br />

Sinusschwingungen A22<br />

Sinustachykardie C118<br />

Situationsanforderungen D11<br />

Situationsstereotypie D11<br />

Situs cavi cranii B494<br />

Situs inversus A 463, C587<br />

Situs solitus C587<br />

Sitzbein B 415<br />

Sitzen, langes C203<br />

Sjögren-Syndrom I C329<br />

Skalare A4<br />

Skalen D 30<br />

±, psychophysische D38<br />

Skalentransformation D30, D33<br />

Skalentypen D 30<br />

Skalenuslücke B411f, B464, B507<br />

±, hintere C135<br />

±, Vereinigung B412<br />

Skalenussyndrom B412<br />

Skandieren B165<br />

Skaphoidsäule B 472<br />

Skaphozephalie B488<br />

Skapularlinie C131<br />

Skatol B308f, C384<br />

Skelett, Reifegrad B472<br />

Skelettblasteme B425<br />

Skelettdysplasien C586<br />

Skelettmuskel A 171, A186, A 191, A287,<br />

A 432, A 463, B16, B24, B65, B215, B371,<br />

B373f, B378, B 380, B382f, C111, C189,<br />

C191, C211±213, C218, C288f, C291,<br />

C497<br />

±, Aktionspotential B16<br />

±, Arbeitsdiagramm B382f<br />

±, AVDO2 C289<br />

±, degenerative Veränderungen C497<br />

±, Dehnung B374<br />

±, Denervierung B382<br />

±, Diffusionsabstände C191<br />

±, dünne Filamente A463<br />

±, Durchblutung C218, C289<br />

±, Feinbau B373<br />

±, funktionelle Kapillardichte C212<br />

±, Glycogen A 157, A 186<br />

±, Kapillarabstand C288<br />

±, Kohlenhydratstoffwechsel A191<br />

±, Kontraktionsaktivierung B378<br />

±, Kontraktionskontrolle B380<br />

±, Kraft-Längen-Diagramm B382<br />

±, LDH-Isoenzyme A 170f<br />

±, Mechanik B383<br />

±, Mehrdurchblutung C211<br />

±, Motoneurone B215<br />

±, Proteine B374<br />

±, Relaxation B380<br />

±, Remodeling B382<br />

±, Ruhedehnungskurve B382<br />

±, Ruhespannungskurve B 383<br />

±, Sauerstoffaufnahme C213<br />

±, Sauerstoffutilisation C289<br />

±, Sauerstoffverbrauch C218, C289<br />

±, Verkürzung B374f<br />

±, Verkürzungsgeschwindigkeit B383<br />

±, vollständige Atrophie B382<br />

±, Vordehnung B382<br />

±, Wiederbelebungszeit C291<br />

Skelettmuskelentwicklung B347<br />

Skelettmuskelfasern B31, B33, B64,<br />

B387<br />

±, Eigenschaften B387<br />

±, Einteilung B387<br />

±, Kontraktion B 33<br />

±, Myosin-ATPase-Aktivität B387<br />

Skelettmuskelfasertypen, ATP-Umsatz<br />

B387<br />

Skelettmuskelkontraktion B377f<br />

±, Regulation durch Ca 2+ B377<br />

Skelettmuskelkraft, zentralnervöse<br />

Kontrolle B381<br />

Skelettmuskel-LDH C167<br />

Skelettmuskelzellen A 249f, A 474, B13,<br />

B371f, C446<br />

±, GLUT4-Transporter A249<br />

±, Histologie B371f<br />

±, OCTN2 A 250<br />

±, Organisationsschema B371f<br />

±, Ruhepotential B13<br />

±, Vorläufer B372<br />

Skelettmuskulatur B35, B66, B68, B 372,<br />

B397, B402, B467, C117, C217, C219,<br />

C227, C236, C446<br />

±, Angiogenese C227<br />

±, autonome Kontrolle C117<br />

±, Durchblutungsreserve C217<br />

±, Hüllsystem B467<br />

±, Innervation B402<br />

±, Kapillarisierung C446<br />

±, Schwäche B 35<br />

±, Substratspezifität des Energiestoffwechsels<br />

C402<br />

Skene-Drüsen C315, C533, C547<br />

Skene-Gänge C547<br />

Skinner, B. D6, D 119<br />

Skinner-Box B141, D 55<br />

Sklera B84, B255, B257f, B261, B331,<br />

B353<br />

Sklerodermie B358<br />

Sklerosierung, subchondrale B456<br />

Sklerotome B350, B397, B487, C582<br />

±, Differenzierung B350<br />

Sklerotom-Kompartimentierung B397f<br />

Sklerotomsegment B398<br />

Sklerotomzellen, Differenzierung B362<br />

SKL-Sequenz, peroxisomale Proteine<br />

A 406<br />

Skoliose B397, B454, B459<br />

±, pathologische B415<br />

43S-Komplex A390<br />

Skorbut A 109, A141, C395<br />

±, Symptome B337<br />

Skorpiontoxine B 20<br />

Skotome B253, B267, B287<br />

skotopisches Sehen B287, B291<br />

±, Empfindlichkeitsmaximum B287<br />

Skrotalhaut, Temperatur C521<br />

Skrotalhernie B421<br />

Skrotalwulst C508<br />

Skrotum C295, C506f, C509, C522f<br />

SL1 (Selektivitätsfaktor) A 361<br />

slow waves C347, C382<br />

Slow-Wave-Aktivität B121<br />

Slow-Wave-Sleep (SWS) B 119f<br />

SLPI (secretoryleucocyte proteinase<br />

inhibitor) C524<br />

SLRPs (small leucine rich proteoglycans)<br />

B343, B360<br />

SMA s. supplementär-motorische Area<br />

Smad-Proteine (Sma- and Mad-homologues)<br />

A 365, A 425<br />

SNAP (soluble NSF-attachment protein)<br />

B32<br />

a-SNAP (soluble NSF-attachment protein)<br />

A 416<br />

SNAP-25 A416f, B32<br />

±, Struktur A 416<br />

SNARE (soluble NSF-attachment protein<br />

receptor) B32<br />

SNARE-Komplex, Auflösung A416<br />

SNARE-Motiv A416<br />

SNARE-Proteine A415±417<br />

R-SNAREs A 416<br />

snoRNAs (small nucleolar RNAs) A 381<br />

snoRNPs (small nucleolar Ribonucleoprotein-Komplexe)<br />

A 381<br />

SN-Reaktion A72<br />

snRNAs (small nuclear RNAs) A313, A 349,<br />

A 374, A 381<br />

snRNPs (small nuclear ribonucleoproteins)<br />

A 374, A 376, A 381<br />

SOC s. Olivenkernkomplex, superiorer<br />

Sofortreaktion, allergische Erkrankungen<br />

C21<br />

Soft-Gel-Kultur C10<br />

Sog C162<br />

Solenoid A 339<br />

Solidarprinzip D 179<br />

Soll-Normen D83<br />

Sollwert C82, C430f<br />

±, Thermoregulationssystem C431<br />

Sollwertverstellung C430±433<br />

±, nicht-thermische Faktoren C 431<br />

Solubilisierung A114, A 155<br />

Solvatation A 41<br />

Solvent Drag C467<br />

Soma B3, C590<br />

somatische Erkrankungen D85<br />

somatisches Nervensystem, Steuerung<br />

C116<br />

somatisch-muskuläre Erregung D 12<br />

Somatisierung D 177<br />

somatoforme Störungen D 177<br />

Somatoliberin C85, C99<br />

Somatomedin C s. IGF-1<br />

Somatomedine C86, C99<br />

somatomotorische Fasern B77, B82<br />

somatomotorische Hirnnerven B82<br />

somatomotorische Kerne B68<br />

somatomotorische Nerven, Temperaturregulation<br />

C431<br />

somatomotorische Verbindungen B65<br />

somatosensible Afferenzen C115, C 122<br />

±, Genitalregion C122<br />

somatosensible Fasern B77, B82<br />

somatosensible Hirnnerven B82<br />

Somatosensorik, Sinnessysteme B179<br />

somatosensorisch evozierte Potentiale<br />

(SEP) B114<br />

somatosensorische Afferenzen B65, B520,<br />

B523<br />

somatosensorische Codierung, Gyrus postcentralis<br />

(SI) B168<br />

somatosensorische Nerven B517<br />

somatosensorische Neurone, Ganglion<br />

trigeminale B169<br />

±, Spinalganglien B169<br />

±, Zellkörper B169<br />

somatosensorische Projektionskerne<br />

B189<br />

somatosensorische Thalamuskerne D 136<br />

somatosensorischer Homunculus B107,<br />

B189<br />

somatosensorischer Kortex B107, B109,<br />

B190, B 204, B523, D 125<br />

±, plastische Umorganisation B204<br />

±, primärer B106f, B154, B175f, B203<br />

±, Reorganisation B 190<br />

±, sekundärer B203<br />

somatosensorischer Parietalkortex D 14<br />

somatosensorisches Erkennen B162<br />

somatosensorisches kortikales Projektionsfeld<br />

(SI) B187, B192, B203<br />

±, Läsionen B192<br />

somatosensorisches Projektionsfeld (SII)<br />

B188f, B192, B203<br />

Somatostatin B38, B40, B200, C94f, C99,<br />

C338, C 343, C346, C354, C357, C403,<br />

C563<br />

±, D-Zellen C94f<br />

±, Freisetzungsreiz C357<br />

±, Hauptwirkung C357<br />

±, Syntheseort C357<br />

Somatotopie B189f, B522f<br />

±, motorische Kortexareale B522<br />

±, Organisation B190<br />

±, primär-motorischer Kortex B522f<br />

somatotrope Zellen C86<br />

Somatotropin (STH) C83, C85f, C96, C99<br />

±, direkte Effekte C99<br />

±, Herstellungsverfahren A560<br />

±, insulinantagonistische Wirkung C99<br />

±, Knochenwachstum B369<br />

379


380<br />

±, negativer Rückkopplungsmechanismus<br />

C99<br />

Somatotropinfreisetzung C99<br />

±, Hemmung C99<br />

±, Stimuli C99<br />

Somatotropin-Release-Inhibiting-Hormon<br />

C83<br />

Somatotropin-Releasing-Hormon (GH-RH)<br />

C83, C85, C99<br />

Somatotropinsekretion, Regulation C99<br />

Somatotropin-Somatomedin-Achse C99<br />

somatoviszerale Sensibilität B178, B187<br />

±, Bahnen B 187<br />

Somazellen A 483, A565<br />

±, Gentransfer A 565<br />

Somiten B349, B397f, B487<br />

±, Aufbau C582<br />

±, Entwicklung C582<br />

Somitozöl B398<br />

Somnambulismus B122<br />

Sonden A556<br />

±, molekulare A548<br />

±, radioaktiv markierte A548, A 557<br />

±, repetitive A 492<br />

Sondenmoleküle, Proteomanalytik A 118<br />

Sonderkrankenhäuser D 181<br />

Sonic hedgehog (shh) B61, B350, B362,<br />

B397, C375<br />

Sonnenbrand B199, B391<br />

±, Hyperalgesie B199<br />

Sonnenlicht A25<br />

Sonographie A 23, B229<br />

Sopran B 249<br />

D-Sorbit A 65<br />

s-Orbital A34, A 58<br />

Sorbitol A 155<br />

Sorbitol-Dehydrogenase A192<br />

Sorbitolweg A 192<br />

Sorge, distanzierte D 168<br />

S-O-R-K-KV-Schema D119, D 121<br />

Sos (son of sevenless) A 429f<br />

SOS-Reparaturantwort, DNA-Schädigung<br />

A 509<br />

Southern-Blot-Analyse A556f<br />

Southern-Blot-Diagnose, Sichelzellanämie<br />

A 558<br />

Sox-9 B362, B364<br />

±, Aktivierung B362<br />

SOX10 B65<br />

Soziabilität D 76, D 90<br />

Sozialarbeit D199<br />

soziale Abstiegsprozesse D103<br />

±, Drift-Hypothese D 104<br />

soziale Abweichung D 6<br />

soziale Angst B151<br />

soziale Aufstiegsmobilität D 104<br />

±, Erkrankungsrisiko D 104<br />

soziale Aufstiegsprozesse D 103f<br />

soziale Belastungserfahrungen D 194<br />

±, chronische Krankheiten D 194<br />

soziale Beziehungen D 120<br />

±, im Alter D 164<br />

soziale Bindung, Sexualhormone B146<br />

soziale Devianz D89<br />

soziale Differenzierung D 101f<br />

soziale Differenzierungskriterien<br />

D 103<br />

soziale Distanz D 113<br />

soziale Erwünschtheit D 34<br />

soziale Herkunft D104<br />

soziale Identität D89<br />

soziale Interaktion D80<br />

soziale Isolation D93, D96<br />

soziale Klasse D101<br />

soziale Klassenbildung D101<br />

soziale Körperpflege B186<br />

soziale Kognitionen D 80, D 82<br />

soziale Konformität D 21<br />

soziale Kontakte D141<br />

soziale Kontrolle D 5, D 109<br />

±, ansteckender Krankheiten D5<br />

±, innere D 84<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Verinnerlichung D 5<br />

soziale Lage D 103<br />

soziale Macht D117<br />

soziale Mobilität D 103f<br />

soziale Normen D 21, D 83f<br />

soziale Phobien B151<br />

soziale Phobiker, Furchtkonditionierung<br />

B152<br />

soziale Produktivität im Alter D 95f<br />

soziale Reziprozität D 93<br />

soziale Rollen D 89, D 189<br />

soziale Schicht D 102f<br />

±, durchschnittliche Lebenserwartung<br />

D 103<br />

soziale Schichtung D 102<br />

soziale Schutzfaktoren D 85<br />

soziale Situation D 21, D23<br />

soziale Statusbedrohung D 195<br />

soziale Stigmatisierung D 196f<br />

soziale Systeme D 115<br />

soziale Umwelteinflüsse D 83<br />

soziale Unterschiede D92<br />

±, Beruf D92<br />

±, gesundheitsschädigendes Verhalten<br />

D87<br />

soziale Unterstützung D 138, D 140<br />

±, im Alter D 164<br />

soziale Vergleichsprozesse D 102, D190<br />

soziale Verstärkung D190<br />

soziale Verursachungshypothese D104<br />

soziale Werte D 83<br />

soziale Zeit D 87<br />

sozialer Abstieg D 102<br />

±, Stressreaktionen D104<br />

sozialer Aufstieg D 102<br />

sozialer Ausschluss D 89, D 197<br />

sozialer Austausch D 81, D90<br />

sozialer Differenzierungsprozess D103<br />

sozialer Kontext D 23<br />

sozialer Rückhalt D90, D 193<br />

±, Familie D193f<br />

±, Herzinfarkt D 193<br />

±, Kernfamilie D90<br />

±, Partnerschaft D90<br />

±, protektive Wirkungen D 193<br />

±, Sterblichkeit D 90, D 194<br />

sozialer Stand D 101<br />

sozialer Status D 101, D194<br />

±, Körpergewicht C407<br />

±, körperliche Aktivität C407<br />

±, von Krankenhauspatienten D 114<br />

sozialer Wandel D 22<br />

soziales Lächeln D 80<br />

soziales Milieu D 103<br />

soziales Netzwerk D 90<br />

soziales Zusammenleben D 79<br />

Sozialhilfe D195<br />

Sozialisation D 82<br />

±, antizipatorische D 109<br />

±, berufliche D 109<br />

±, Definition D 82<br />

±, defizitäre D 86<br />

±, inadäquate D 86<br />

±, primäre D 79, D 83f, D 109<br />

±, schichtspezifische D 190<br />

±, sekundäre D 83, D 87<br />

± ±, Adoleszenz D 87<br />

Sozialisationsstörungen D 86<br />

Sozialprestige D107<br />

Sozialpsychologie D19f, D 79<br />

Sozialschichten D 103<br />

Sozialstaat D 100<br />

Sozialstaatsentwicklung D 102<br />

Sozialstationen D 197<br />

Sozialverhalten B154, B308<br />

soziodemographischer Entwicklungsprozess<br />

D99<br />

sozioemotionaler Rückhalt D 189<br />

soziogene Hypothese der Schizophrenie<br />

D 160<br />

soziokulturelle Benachteiligung D88,<br />

D 190<br />

soziokulturelle Faktoren für Adipositas<br />

D144<br />

soziokulturelle Normen, Essverhalten<br />

D145<br />

soziokulturelle Sprachcodes D113<br />

Soziologie D 21, D 79<br />

±, Medizinische D 22, D 105, D112<br />

sozioökonomische Bedingungen D 86<br />

sozioökonomische Benachteiligung D88<br />

sozioökonomische Determinanten D101<br />

sozioökonomische Entwicklungsprozesse<br />

D104<br />

sozioökonomische Ungleichheit D 94<br />

Soziopathen, Furchtkonditionierung<br />

B152<br />

±, kriminelle B151<br />

±, Schreckreaktion D 66<br />

Soziopathie B151, D65, D 77<br />

SP1-Protein A 352, A 356<br />

Spacer A 335, A 361, A 559<br />

Spalt, interkapillärer C190<br />

±, synaptischer A 417, B4f, B29f, B33,<br />

B37,B41<br />

± ±, Transmitterkonzentration B37<br />

Spaltbildungen C319<br />

Spaltungsgesetz A 495<br />

Spannung A 18, B14, C156f<br />

±, elektrische A 17<br />

spannungsabhängige Natriumkanäle<br />

C147<br />

Spannungsänderungen, unterschwellige<br />

B28<br />

± ±, Übertragung B28<br />

±, Zeitverlauf B21<br />

spannungsgesteuerte Calciumkanäle<br />

A240±243, A 417, C205<br />

±, a-Untereinheiten A 242<br />

±, Muskelkontraktion A 241<br />

±, Struktur A241<br />

±, Transmitterfreisetzung A 241<br />

spannungsgesteuerte Chloridkanäle<br />

A241, A 244<br />

spannungsgesteuerte Kaliumkanäle<br />

A240±242<br />

±, a-Untereinheiten A 242<br />

±, Erregungsübertragung A 242<br />

±, Sekretion von Drüsenzellen A 242<br />

±, Struktur A241<br />

spannungsgesteuerte Kanäle A239f<br />

spannungsgesteuerte Kationenkanäle<br />

A240, A 242<br />

spannungsgesteuerte Natriumkanäle<br />

A240±242<br />

±, Aktionspotentiale A241<br />

±, a-Untereinheiten A 242<br />

±, Konformationsänderungen A241<br />

±, Struktur A241<br />

Spannungsklemme B16, B36<br />

Spannungskopfschmerzen D135<br />

Spannungsreihe A 54<br />

Spannungsrezeptoren, Golgi-Sehnenorgane<br />

B514<br />

Spannungssensoren B19f<br />

spannungsunabhängige Kaliumkanäle<br />

B19, B24<br />

±, Aktivierung B19<br />

±, Funktion im ZNS B19<br />

spannungsunabhängiger Leckkanal B18<br />

Spannungsunabhängigkeit, K + -Permeabilität<br />

B19<br />

±, Na + -Permeabilität B19<br />

Spastik B518, D149<br />

±, EMG-Biofeedback D 149<br />

Spätantikörper C5<br />

spatial buffering B8<br />

Spatium paravesicale C312<br />

Spatium perinei superficialis C312<br />

Spatium peripharyngeum B505<br />

Spatium perisinusoideum C366<br />

Spatium popliteum B437<br />

Spatium praeperitoneale C300<br />

Spatium praeviscerale C239


Spatium retrooesophagicum C 136<br />

Spatium retroperitoneale C293<br />

Spatium retropharyngeum B505, C239<br />

Spatium retropubicum C313<br />

Spatium subperitoneale C312<br />

Spatium suprasternale B505f<br />

Spätphase der Bevölkerungsentwicklung<br />

D99<br />

Spätschäden, diabetische C411<br />

SPECT B114, B116<br />

±, räumliche und zeitliche Auflösung<br />

B114<br />

Spectrin A238, A 466±468, B232, B236,<br />

C12<br />

±, Mutationen A 468<br />

a-Spectrin A 238, A 466<br />

b-Spectrin A 238, A466<br />

Spectrinfasernetz A 238<br />

Spectrintetramere A 466<br />

Speiche B465<br />

Speichel A522, C7, C47, C326±329, C385<br />

±, Flieûrate C327<br />

±, Funktionen C329<br />

±, Zusammensetzung C326±328<br />

Speichelcortisol D 122<br />

Speicheldrüsen C91, C111, C211, C248,<br />

C317, C321, C323f, C385, C388<br />

±, Bauplan C324<br />

±, Gefäûe C324<br />

±, Innervation C324, C327<br />

±, Lymphabfluss C324<br />

±, Mehrdurchblutung C211<br />

Speicheldrüsenentzündung C329<br />

Speicheldrüsensekretion, Regulation<br />

C114<br />

Speichelfluss C121, C325, C327, C331,<br />

D 139<br />

±, Aktivierung B311<br />

±, Nahrungsaufnahme C327<br />

Speichelkomponenten C328<br />

Speichelproteine, Exocytose C327<br />

±, Syntheseort C328<br />

Speichelsekretion A541, B315<br />

±, Reduktion C329<br />

±, Regulation C327<br />

Speichenkomplex A 398<br />

Speicherfett, Abbau A 255<br />

Speicherkapazität, Kurzzeitgedächtnis<br />

B129<br />

±, Langzeitgedächtnis B129<br />

±, sensorisches Gedächtnis B129<br />

Speicherkrankheit, lysosomale A 415<br />

Speicherkrankheiten A 151<br />

Speicherpolysaccharide A 157<br />

Speicherproteine, pflanzliche A292<br />

Speicherung B130<br />

Speisebrei C340, C342, C348<br />

±, Durchmischung C340, C348<br />

±, Homogenisierung C340<br />

Speiseröhre C137, C318, C335, C337<br />

±, Übersicht C335<br />

Speiseweg C241, C321<br />

±, Verlauf C241<br />

Spektralphotometer A 127<br />

Spektrum, elektromagnetisches A24f<br />

±, kontinuierliches A 23<br />

Spemann-Organisator C576, C580<br />

Spendererythrocyten C16<br />

Spenderorgane, tierische A 563<br />

Spermadhäsin C521<br />

Spermaproben A 551<br />

Spermatiden C511, C514f<br />

±, Elongation C514f<br />

±, elongierte C509f, C512<br />

±, haploide C509<br />

Spermatocyten A 470, C510, C515<br />

±, Antigenexpression C 515<br />

±, primäre C509±512<br />

±, sekundäre C512f<br />

±, unbewegliche A 463<br />

Spermatogenese A491, C415, C510,<br />

C517f<br />

±, Gesamtdauer C518<br />

±, Schritte C510<br />

Spermatogenese-Loci C519<br />

Spermatogenesestörungen, Formen C518<br />

±, Ursachen C518<br />

Spermatogonien C509f, C512<br />

±, Proliferation C510<br />

±, Subklassifizierung C510<br />

Spermatozoen C15, C509f, C 512, C514,<br />

C520, C525, C555<br />

±, Geschwindigkeit C555<br />

±, schnelle Migration C555<br />

Spermatozoenbildung C510<br />

Spermiation C514<br />

Spermidin C 527<br />

Spermien A 196, A249, A 339, A344, C510,<br />

C513, C515±520, C524, C538, C555<br />

±, Befruchtungsfähigkeit C555<br />

±, Beweglichkeit C524<br />

±, Coating C521<br />

±, Cytoskelett C515<br />

±, DNA-Verpackung A 339<br />

±, GLUT5-Transporter A249<br />

±, Hypermotilität C555<br />

±, Immotilität C520<br />

±, Mitochondrienzahl A 196, A 344<br />

±, Neoantigene C515<br />

±, positivrheotaktischer Reiz C538<br />

±, Reifung C521<br />

±, Schwanz C514f<br />

±, Speicherung C521<br />

±, Transport C520<br />

Spermien als schwimmende Riechzellen<br />

B308<br />

Spermienaktivierung C555<br />

Spermienfortbewegung A 471<br />

Spermieninjektion, intracytoplasmatische<br />

(ICSI) C557<br />

± ±, Erfolgsrate C557<br />

Spermienmigration C555<br />

Spermientransport C122<br />

Spermin C527<br />

Spermiogenese C510, C512, C514<br />

±, Ablauf C514<br />

Spermium-Eizell-Interaktion C555<br />

Sperrtonus B388<br />

Spezialisierung D 107<br />

Spezies A 518<br />

Spezifität D 187<br />

±, funktionale D 110<br />

Spezifitätskonstante A126<br />

Spezifitätszentrum, Ribonucleotid-<br />

Reduktase A308<br />

Sphärocyten A 466<br />

±, Lebensdauer C12<br />

Sphärocytose, hereditäre A 468, C12<br />

S-Phase A 308, A329f, A 367, A 477, A 480,<br />

C511<br />

±, Cyclin A/Cdk2 A 480<br />

±, Cyclin E/Cdk2 A480<br />

Sphincter urethrae B181<br />

Sphinganin A 275<br />

Sphingolipidbiosynthese A274<br />

Sphingolipide A216, A 224±226, A 272,<br />

A 274<br />

±, Funktion A 216<br />

Sphingomyelinase A 274, A276<br />

Sphingomyeline A 216, A225f, A 232f,<br />

A 274<br />

Sphingosin A225f, A 274f<br />

±, Struktur A 226, A 275<br />

±, Synthese A 275<br />

Sphinkter C109, C228, C337<br />

±, Ductus venosus C228<br />

±, Harnröhre C488<br />

± ±, tonische Eigenaktivität C488<br />

±, Ösophagus C337<br />

Sphinkteren, glattmuskuläre C237<br />

±, Venenplexus C237<br />

Sphinkterkontraktion C112<br />

±, Biofeedback D 165f<br />

Sphinktermuskeln B502<br />

Sphinkterrelaxation C112f<br />

sp-Hybridorbitale A 58<br />

sp 2 -Hybridorbitale A 58<br />

sp 3 -Hybridorbitale A 41, A 58<br />

Spiegelbewegungen, kongenitale B534<br />

Spiegelzeichnen B130<br />

Spielbeinseite B428<br />

Spike-Aktivitäten C340<br />

Spikeentladungen B181, B184<br />

±, Barorezeptorafferenz B181<br />

Spike-Wave-Muster D 151<br />

Spin A 7, A20<br />

±, Proton A 20<br />

Spina bifida B60, D 166<br />

Spina iliaca anterior inferior B414±416<br />

Spina iliaca anterior superior B414±416,<br />

B429, B 432, B437, C297f<br />

Spina iliaca posterior superior B437<br />

Spina ischiadica B414±416<br />

Spina mentalis B499<br />

Spina nasalis anterior B490f<br />

Spina nasalis posterior B497<br />

Spina scapulae B455<br />

spinal-autonome Reflexe C120<br />

spinale Afferenzen, Trennung nach<br />

Modalität B187<br />

spinale Ataxie B520<br />

spinale Automatismen B517f<br />

spinale Kinderlähmung, epidemische<br />

A535<br />

spinale Lokomotionsgeneratoren B521<br />

spinale Motoneurone B216<br />

spinale Neurone B518<br />

spinale Reflexe B203, B512, B518f, C490<br />

±, autonome B146<br />

±, Einfluss deszendierender Bahnen B518<br />

±, Enthemmung B518<br />

±, segmentale B524<br />

spinale Reorganisation B533, D136<br />

spinale Schaltkreise, plastische Adaptation<br />

B 533<br />

spinale segmentale Reflexe B516, B519<br />

±, Schaltkreis B516<br />

spinale Zentren B519, B521<br />

±, rhythmische Aktivierungsmuster B521<br />

±, tonische Aktivierung B519<br />

spinaler Blasenentleerungsreflex C489<br />

spinaler Blasenreflex C122<br />

spinaler Reflexbogen B516<br />

spinaler Schock B518<br />

spinaler Trigeminuskern B79, B200f, B204<br />

Spinalganglien B54, B65f, B70, B169,<br />

B196, B 201, C104, C111<br />

±, somatosensorische Neurone B169<br />

Spinalganglienneurone B6<br />

±, sensible B68<br />

Spinalganglienzellen B4<br />

±, nozizeptive B196<br />

SpinalnervC111<br />

Spinalnerven B66f, B70, B73, B77, B406,<br />

B417, B 512<br />

±, ¾ste B70<br />

±, mechanische Reizung B406<br />

±, thorakale B73<br />

±, Versorgung der Brust- und Bauchwand<br />

B73<br />

Spinalnervenast, dorsaler B402<br />

± ±, Verzweigung B402<br />

Spindelafferenzen B514<br />

Spindelapparat A 573<br />

Spindelgifte A 482<br />

Spindelpole A 478f<br />

Spindle-Assembly-Checkpoint A 482<br />

Spines B29f, B52, B280<br />

±, dendritische B49, B51<br />

±, postsynaptische B145<br />

Spinnen D 37<br />

Spinnenphobie D 64, D157<br />

±, Biofeedback D 157<br />

±, systematische Desensibilisierung D 157<br />

Spinnenphobiker D 65<br />

Spinnwebenhaut B98<br />

381


382<br />

spinocerebelläre Ataxie, autosomal-dominante<br />

Vererbung B511<br />

spinocerebelläre Bahnen A213, B521<br />

Spinocerebellum B81, B88f, B526<br />

spinothalamische Bahnen B182, B188<br />

±, Projektionen B188<br />

±, Verschaltungen B188<br />

spinothalamischer Trakt B180<br />

spinothalamokortikales System B204<br />

Spinquantenzahl A 34f<br />

Spiralarterien C544, C561<br />

Spiralmitochondrien C515, C556<br />

Spirochäten A 518f<br />

Spirometer C256, C262, C266<br />

Spitzenathleten, anaerobe Schwelle C444<br />

±, Herzfrequenz C444<br />

±, Leistungsfähigkeit C444<br />

Spitzenstromstärke C199<br />

Spitzen-Wellen-Muster D 151<br />

SPL (sound pressure level) B223<br />

Splanchnikusgebiet C218, C227, C232<br />

±, Durchblutung C218<br />

±, Gefäûwiderstand C227<br />

±, Sauerstoffverbrauch C218<br />

Splanchnopleura C246<br />

Spleiûakzeptoren A379<br />

Spleiûakzeptorstelle A 374f, A377<br />

Spleiûdonorstelle A 374f, A 377<br />

Spleiûen A 331, A374, A 377<br />

±, alternatives A118, A 377f, B39, B45,<br />

B341, C16, C51f<br />

± ±, Calcitonin-CCRP-Gen A377<br />

± ±, Fibronectin B341<br />

± ±, H-Ketten-Primärtranskript C51f<br />

± ±, Immunglobine A 378<br />

± ±, Mechanismen A 377<br />

± ±, Primärtranskript B39<br />

±, Evolution A377<br />

±, fehlerhaftes A331f<br />

± ±, Diabetes A 332<br />

±, Varianten A 377<br />

Spleiûkonsensussequenz A 332<br />

Spleiûmutationen, Phenylalamin-<br />

Hydroxylase-Gen A 376<br />

Spleiûosom A374, A 376f<br />

±, Aufbau A376<br />

3©-Spleiûstelle A 374, A 377<br />

5©-Spleiûstelle A 374, A 377<br />

Spleiûstellen, Generierung A 506<br />

±, Inaktivierung A506<br />

Spleiûvorgang A 374±376<br />

±, lassoähnliche Struktur A 374<br />

±, Teilreaktionen A375<br />

±, Umesterungen A 374f<br />

Splen C41, C303<br />

Splenium corporis callosi B77, B96f<br />

split brain B98<br />

Split-Brain-Patienten B107, B161±163,<br />

B165<br />

±, Denken B162<br />

±, visuelle Verarbeitung B161<br />

Spoke Complex A 399<br />

Spondylitis, ankylierende (Morbus<br />

Bechterew) C59<br />

± ±, HLA-Assoziation C59<br />

Spongiosa B410, C8<br />

Spongiosabälkchen B428f, C 36<br />

±, Ausrichtung B428<br />

Spontanaktivität D 40<br />

±, neurogene C111<br />

Spontanatmung B109<br />

Spontandepolarisation C 152±155<br />

±, Geschwindigkeit C153<br />

±, Schrittmacherzellen C152f<br />

Spontan-Elektroenzephalogramm (EEG)<br />

D 122<br />

Spontanpneumothorax C125<br />

Spontanschmerz B202<br />

Sporen A 525, A 539<br />

±, Widerstandsfähigkeit A525<br />

Sporenbildung A 525<br />

Sporenhüllen A525<br />

Gesamtregister A±D<br />

Sportverletzungen B485<br />

Sprachartikulation D 81<br />

Sprachbarrieren D 34, D 113<br />

Sprachbildung B247, B250<br />

Sprachcode D 113<br />

±, elaborierter D 113<br />

±, restringierter D 113, D190<br />

±, soziokultureller D 113<br />

Sprachdominanz B160<br />

±, linkshemisphärische B162, B165<br />

Sprache B154, B160, B162, B164, B224,<br />

D 62, D 80, D 149<br />

±, neurale Korrelate B154<br />

±, Voraussetzungen B 164<br />

Sprachentwicklung D 82<br />

Spracherkennung B247<br />

Spracherwerb D80, D82<br />

Sprachintention, Hyperkinesien B532<br />

Sprachkompetenz D113<br />

±, linke Hemisphäre B163<br />

Sprachlateralisation B165<br />

sprachliche Kommunikation D111<br />

Sprachproduktion B107, B164f, B247<br />

±, Kurzzeitgedächtnis D 58<br />

±, Störung B164f<br />

Sprachprogramm D 172<br />

Sprachstörungen B250, D82<br />

±, erworbene B164<br />

±, Ursachen B250<br />

Sprachverarbeitung B247<br />

Sprachverarmung D 160<br />

Sprachvermittlung D 81<br />

Sprachvermögen, linke Hemisphäre B98<br />

Sprachverständnis B107, B160, B164f,<br />

B243, D 63<br />

±, Kurzzeitgedächtnis D 58<br />

±, Propositionen D 63<br />

Sprachverständnisstörung B165<br />

Sprachzentrum, motorisches B164<br />

±, sensorisches B98<br />

± ±, linke Hemisphäre B98<br />

Sprechapparat D82<br />

Sprechen D 149<br />

±, neuronale Voraussetzungen B164<br />

Sprechmotorik, Störung B529<br />

Sprechmuskulatur, Verspannungen B250<br />

Sprechstörungen B250, D82<br />

Sprechvorgang B247, B249<br />

Sprechwerkzeuge B250<br />

Spritzkanälchen C507, C523, C525<br />

Spritzschluck C337<br />

Sprossung A 539<br />

Sprouting B534, D148<br />

Sprungbein B443f<br />

±, Torsion B443<br />

Sprunggelenkbänder, Rupturen B446<br />

Sprungtemperatur A 18<br />

Spule (Solenoid) A20, A 23<br />

Spurenelemente A 36, A 146, A148, A 532,<br />

C393, C397<br />

±, Bakterienzelle A 532<br />

±, essentielle A 135, A147<br />

± ±, Bedarf A 147<br />

± ±, Funktionen A 147<br />

± ±, Mangelerscheinungen A 147<br />

Squalen A 264±266, B391<br />

Squama frontalis B490<br />

Squama occipitalis B491<br />

Squamae B490<br />

Squamosa ossis temporalis B208<br />

src A447<br />

src-ähnliche Kinasen A 445<br />

src-Familie A 444f<br />

src-Kinase A 444f, B347<br />

SRE (serum response element) A 362<br />

SREBP (steroid regulatory element binding<br />

protein) A 264<br />

SRF-Dimer A 362<br />

S-R-K-Verbindung B148<br />

SRP (signal recognition particle) A 313,<br />

A 407f<br />

±, N-terminale Signalsequenz A408<br />

SRP-Rezeptor A 408<br />

SRP-Zyklus A408<br />

SR-Reaktion A 73<br />

SRY (sex determining region Y) C 503<br />

SRY-Gen A491, C503, C507<br />

SRY-Region, geschlechtsbestimmende<br />

A499<br />

SSRIs (selective serotonin reuptake inhibitors)<br />

A108<br />

Staatsexamen D 107<br />

Stäbchen A242, A 439f, B271±273,<br />

B288±290<br />

±, Absorptionsmaximum B272<br />

±, Dämmerungssehen B271<br />

±, Dichte B273<br />

±, Dystrophie A440<br />

±, elektrische Antwort B272<br />

±, Flickerfrequenz B273<br />

Stäbchenadaptation B291<br />

Stäbchenbakterien A 518f<br />

±, gramnegative A 516<br />

Stäbchenpigmente, erforderliche Quantenzahlen<br />

B291<br />

Stäbchensehen B287<br />

Stabdosimeter A 31<br />

stabile Persönlichkeitseigenschaften<br />

D75<br />

Stabilisierung, mechanische A 474<br />

Stabilität, emotionale D 76<br />

Stabilitätskonstante A 55<br />

Stabkernige C18<br />

Stabmagnet A 20<br />

Stachelsaumvesikel B49<br />

Stachelzellschicht B 390<br />

Stadtteilarbeit D 199<br />

Stammbäume, evolutionäre A 576<br />

stammesgeschichtliche Verwandtschaft<br />

A575<br />

Stammfettsucht C93<br />

Stammmuskeln, ventrale B418<br />

± ±, Innervation B418<br />

Stammzellen A 564, B99, B321f, C8,<br />

C351±353, C372, C565<br />

±, adulte B350<br />

± ±, Mesenchymzellen B350<br />

±, Blut A564<br />

±, epidermale B390<br />

±, Haarfollikel B321<br />

±, hämatopoietische A 566, B350, B368,<br />

C8, C34f, C73<br />

± ±, Differenzierung C8<br />

± ±, Modifikation A566<br />

± ±, Schädigung A 566<br />

± ±, Selbsterneuerung C8<br />

± ±, Transdifferenzierungspotential B 350<br />

±, Haut A 564<br />

±, menschliche A563<br />

±, mesenchymale B356, B361, B365, B370<br />

± ±, Differenzierung B356<br />

± ±, Periost B370<br />

±, multipotente C8<br />

±, Nabelschnurblut C565<br />

±, periostale B362<br />

±, pluripotente C9f<br />

±, proliferierende C350<br />

Stammzellfaktor (SCF), Wirkungsspektrum<br />

C10<br />

Stammzellpool C510<br />

Stammzellpopulation B62<br />

Stand, gesellschaftlicher Statusaufbau<br />

D101<br />

±, sozialer D101<br />

Standardabweichung A 5, D28, D 32<br />

Standardaminosäuren A 83<br />

Standardbedingungen A 202<br />

±, biochemische A 120<br />

Standardbevölkerung D 97<br />

Standard-EKG-Ableitungen C158<br />

Standardelektrode A53<br />

Standardhydrogencarbonat C499,<br />

C501f<br />

Standardisierung D32


Standardmessfehler D32<br />

Standardnormalverteilung A5, D 32<br />

Standardredoxpotential A94<br />

±, Cystein A 94<br />

Standardscores D 32<br />

Standardwerte D 32<br />

Standataxie B529<br />

Standbeinseite B428<br />

Standesbewusstsein D 101<br />

Standespolitik D 108<br />

ständische Gesellschaft D101<br />

ständische Interessen D 101<br />

Standsicherheit, Steuerung B524<br />

Standunsicherheit B521<br />

Stanine D 32<br />

Stapes B227, B230, B233, B488, C319<br />

Stapesplatte B233<br />

Staphylococcus aureus A 516, A 518, A 522,<br />

A 529<br />

Staphylococcus epidermidis A 516<br />

Staphylokokken A 518f, A 527f, A 532<br />

±, Übertragung von Resistenzen A 532<br />

Staphylokokken-Clumping-Factor A 528<br />

Star, grauer B270<br />

±, grüner B260<br />

Starbrille B270<br />

g-Starre B519<br />

Stärke A157, A 161f<br />

±, Abbau A 161<br />

±, resistente C397<br />

Stärkenachweis A 157<br />

Startcodons A331, A 390<br />

Startle-Reaktionen B46<br />

Startle-Reflex D12, D 15<br />

Startle-Syndrom A 241, A 244, B46<br />

Startreaktion A 72<br />

STAT (signal transducers and activators of<br />

transcription) A 364, A 445<br />

State D 121<br />

State- und Trait-Angstfragebögen D121<br />

State-Emotionen D 65<br />

Statements D 122<br />

STAT-Familie A364<br />

stationäre Krankenpflege D 197<br />

stationäre Krankenversorgung D 109<br />

stationäre Rehabilitation D 195f<br />

stationärer Sektor D 181<br />

Stator der ATP-Synthase A 208f<br />

STAT-Proteine A365, A 445<br />

STAT-Transkriptionsfaktoren A 445<br />

Status, sozialer C 407, D 101, D194<br />

± ±, Körpergewicht C407<br />

± ±, körperliche Aktivität C407<br />

± ±, von Krankenhauspatienten D 114<br />

± ±, zugeschriebener D101<br />

Status epilepticus B105, D 150<br />

Statusaufbau D 101, D 103<br />

Statusbedrohung, soziale D 195<br />

Statuserwerb durch Bildung D 101<br />

Statusinkonsistenz D 102<br />

Statuskriterien D 102<br />

Statusmerkmale D101f<br />

Statussymbole D 101<br />

Staubzellen C251<br />

Stauchung A 9<br />

Stauungsikterus C305<br />

Stauungslunge C286<br />

Steady State C441, C446<br />

Steady-State-Herzfrequenz C444<br />

Stearate A69<br />

Stearinsäure A 69, A 74, A 217f<br />

Steatorrhö C392, C417<br />

Stefan-Boltzmann-Konstante A 14<br />

Stehen, Kreislaufbelastung C225<br />

±, langes C216, C225<br />

±, stabiles B519f<br />

Steigbügel B208, B227f, B488f<br />

Steigbügelplatte B 228f<br />

Steilhüfte, physiologische B428<br />

Steiltyp C159<br />

Steinbildung, Verhinderung C470<br />

Steiûbein B415f<br />

Steiûbeinwirbel B399<br />

Stellatumblockade C111<br />

Stellatumzellen B527<br />

Stellglied C82<br />

Stellknorpel B247f, C243<br />

Stellreflexe B217, B519f<br />

±, vestibuläre B221<br />

Stellungssinn B181<br />

Stenoon-Gang C323<br />

Stenosen C200, C204, D 148<br />

±, Druckabfall C200<br />

Sterbegeld D 180<br />

Sterbehilfe D 118, D170f<br />

Sterben D 168f<br />

±, als Prozess D 171<br />

sterbende Patienten D 168±170<br />

±, Depressivität D170<br />

±, Hauptbedürfnisse D 169<br />

±, Informationswunsch D 170<br />

Sterbephasen D170<br />

Sterberisiko, Arbeitslosenrate D92<br />

Sterbetafel D 98<br />

Sterbeziffer D97<br />

±, altersspezifische D97<br />

Sterblichkeit D99, D102<br />

±, Einkommensdisparität D 94<br />

±, sozialer Rückhalt D 90f, D194<br />

Sterblichkeitsrisiko, relatives D92<br />

Stereochemie A83f<br />

±, Aminosäuren A 83, A 86<br />

±, Nomenklatur A84<br />

Stereocilien A464, A 467f, B209f, B230,<br />

B232, B317<br />

±, Auslenkung B209<br />

±, Erregungsrichtung B210<br />

±, Hemmrichtung B210<br />

±, Verbiegung B209f<br />

Stereognosie B192<br />

Stereoisomerie A61<br />

Stereospezifität A 124<br />

Stereotypen, geschlechtsspezifische D 88<br />

Stereovilli B232, B234, B237<br />

±, Abknickstelle B234<br />

±, Auslenkung B234<br />

Sterilisation C539<br />

Sternallinie C131<br />

Sternalpunktion B410<br />

Sternoklavikulargelenk B484, C135<br />

Sternum B408f, B504, C8, C252<br />

±, Synchondrosen B409<br />

Sternzellen B90, B108, B526<br />

Steroidbindungsstelle A 247<br />

Steroidbiosynthese, Ovar C550<br />

Steroide A216, A 221, A424, B45f, C91,<br />

C370, C550<br />

±, herzaktive A 248<br />

C 18-Steroide A 224<br />

C19-Steroide A 224<br />

C 24-Steroide A 224<br />

Steroidgenese A 219<br />

Steroidhormon produzierende Zellen<br />

A 196, C91<br />

Steroidhormone A 80, A 216, A221f,<br />

A 224, A 234, A 268, A334, A 357, A422,<br />

C79f, C91, C 361, C367, C516<br />

±, Hauptgruppen C516<br />

±, Nebennierenrinde C91<br />

±, Struktur C516<br />

±, Synthese C516<br />

Steroidhormonrezeptoren A 357, A 365,<br />

A 401, A 575, C412<br />

±, C4-Zinkfinger A 357<br />

±, Kernlokalisationssignal A 401<br />

steroidogene Enzyme, selektive<br />

Expression C93<br />

Steroidrezeptoren C415<br />

Steroidsynthese A 179<br />

±, hereditäre Defekte A 268<br />

Sterole A 525<br />

Stethoskop C162, D 107<br />

Steuerhormone C86<br />

Steuerung vitaler Funktionen C116<br />

Steuerungsmacht D112<br />

Stevens-Potenzfunktion B315, D 39<br />

±, Helligkeit D 39<br />

±, Schmerzreize D 39<br />

Stichproben D 26<br />

±, repräsentative D 26<br />

Stickoxid s. NO<br />

Stickoxid-Synthase (NOS) B41<br />

Stickstoff A 45, A 569f, C399, C451<br />

±, toxische Wirkung C451<br />

Stickstoffauswaschmethode C257<br />

Stickstoffdonor A 304<br />

Stickstofffixierung A291<br />

Stickstoffmonoxid s. NO<br />

Sticky Ends A544<br />

Stierhornmagen C302, C339<br />

Stiff Baby Syndrome B46<br />

Stiftchenzellen C538<br />

Stigma C536, C552<br />

Stigmatisierung D 89, D 196f<br />

stille Reserve D92<br />

Stillen C85, C552, D 81<br />

±, empfängnisverhütender Effekt C552<br />

Stimmbänder A23, B 247f<br />

Stimmbandstellung B248<br />

Stimmbildung B247<br />

Stimmenhören D 154<br />

Stimmfalten C244<br />

Stimmgabel B245<br />

Stimmgewalt B249<br />

Stimmhöhe B249<br />

Stimmlippen B87, B247±249<br />

±, Länge B249<br />

Stimmlippenschwingungen, Grundfrequenz<br />

B249<br />

Stimmlippenuntersuchung B249<br />

Stimmmuskeln B248<br />

Stimmritze B247, B249<br />

Stimmumfang B249<br />

Stimmungen D 65<br />

Stimmwechsel B249<br />

Stimulantien C448<br />

Stimulation, hormonelle A 455<br />

±, inotrope C 171<br />

±, synaptische B37<br />

± ±, Dauer B37<br />

±, tetanische B37<br />

Stimuli, emotionale B532<br />

± ±, Hyperkinesien B532<br />

±, Evaluation B512<br />

Stimulusattribute B127<br />

Stimuluskontrolle D 191<br />

Stimulus-Sekretions-Kopplung C380<br />

Stirnbein B 488, B490, B497<br />

Stirnbeinhöhle B491, B497<br />

Stirnfortsatz B489<br />

Stirnhöhle C236, C238f<br />

±, arterielle Versorgung C239<br />

±, Innervation C239<br />

Stöchiometrie A 44, A198<br />

±, mitochondriale ATP-Synthese A 198<br />

stöchiometrische Gesetze A44<br />

Stoff A32<br />

Stoffaustausch C181, C207, C213<br />

±, Diffusion C213<br />

±, diffusionslimitierter C213f<br />

±, durchblutungslimitierter C213f<br />

±, Filtration C213<br />

±, kontinuierliche Kapillaren C213<br />

±, Mikrozirkulation C213<br />

±, postkapilläre Venolen C213<br />

Stoffgemische A 15<br />

Stoffklassen A 62<br />

Stoffwechsel C400, C403, C407<br />

±, bakterieller A 532f<br />

± ±, Regulation A 533<br />

±, BCM C400<br />

±, FFM C400<br />

±, interindividuelle Varianz C407<br />

±, neuroendokrine Regelkreise C403<br />

±, oxidativer A 174, C491<br />

± ±, Wasserbildung C491<br />

383


384<br />

Stoffwechselendprodukte C179<br />

±, Transport C179<br />

±, wasserlösliche C453, C465<br />

± ±, EntfernungC453<br />

Stoffwechselerkrankungen A421, C397<br />

±, ernährungsabhängige C407<br />

Stoffwechselhomöostase C393, C410<br />

Stoffwechselkrankheiten D 79, D 100<br />

Stoffwechsellage C402<br />

±, anabole C410<br />

Stoffwechselmediatoren C210<br />

Stoffwechselstörungen A 566<br />

±, angeborene A 293<br />

±, biotinassoziierte C414<br />

±, mitochondriale A345<br />

±, Schwerkranke C402<br />

Stoffwechselvorgänge, hormonelle Regulation<br />

C79<br />

Stoffwechselwege, katabole A135<br />

Stokes-Molekülradius, Albumin C214<br />

±, Glucose C214<br />

Stolz D 82<br />

Stomatitis C394, C412<br />

Stomatodeum B489, C318<br />

Stoppcodon A331, A 385, A393, A 506,<br />

C49<br />

Stoppsignal A316<br />

±, Transkription A 316<br />

Störimpulse, Ausgleich B519<br />

Störreize B177<br />

Störungen, depressive D 85<br />

±, kognitive B81, D 148<br />

±, neurologische C394, C416<br />

±, neuropathische C414<br />

±, neurovegetative C119<br />

±, physische D86, D137<br />

±, topische B259<br />

±, ZNS C 494<br />

Störvariable D 28f<br />

Stottern B250, D82<br />

b-Stränge, parallele A 96, A98<br />

± ±, Symbol A 96<br />

straffe Gelenke B407, B416, B448<br />

straffes Bindegewebe B331, B337,<br />

B351±353<br />

±, ECM-ZusammensetzungB352<br />

±, Kollagenfibrillen B352<br />

±, Sonderformen B 353<br />

Strafreize B147<br />

StrahlenbelastungB111<br />

Strahlengang A 26±28<br />

±, Auge A 26<br />

±, bikonkave Linse A27<br />

±, bikonvexe Linse A 26<br />

±, Mikroskop A 28<br />

Strahlenschutz A 30<br />

Strahlensensibilität A512<br />

Strahlentherapie A 11, A 33<br />

Strahlung, ionisierende A 29f, A 504,<br />

A 510, D 162<br />

± ±, DNA-Schädigung A 504<br />

± ±, WirkungA 30<br />

± ±, Zellschäden A30<br />

±, radioaktive A29, A31, B324<br />

a-StrahlungA29, A504<br />

b-StrahlungA 29, A504<br />

g-StrahlungA 29, A 504<br />

Strang, codierender A 347<br />

±, komplementärer A 323<br />

± ±, Synthese A323<br />

±, nephrogener C 458<br />

Strangbrüche A 507<br />

Strangdiskriminierung A 508<br />

H-Strang-Promotor A 343f<br />

L-Strang-Promotor A343f<br />

Strangtrennung A550<br />

Stratum basale B318, B320, B389, C541f<br />

Stratum circulare C107, C320, C337,<br />

C340, C347, C353, C381<br />

Stratum compactum C541f, C544<br />

Stratum corneum B318, B321, B390, C320<br />

Stratum cutaneum B226<br />

Gesamtregister A±D<br />

Stratum fibrosum B226, B483<br />

Stratum functionale C541<br />

Stratum ganglionare B89f<br />

Stratum granulare B89f<br />

Stratum granulosum B318, B320, B390,<br />

C534±536<br />

Stratum intermedium C332<br />

Stratum lacunosum B135<br />

Stratum longitudinale C107, C320, C337,<br />

C340, C347<br />

Stratum lucidum B318, B389f<br />

Stratum meningeale B98<br />

Stratum moleculare B89f, B135<br />

Stratum mucosum B227<br />

Stratum oriens B135<br />

Stratum osteogenicum B350, B370<br />

Stratum papillare B392f<br />

Stratum periostale B98<br />

Stratum reticulare B390, B392, B394<br />

Stratum spinosum B 318, B320, B390<br />

Stratum spongiosum C541f, C544<br />

Stratum submucosum C542<br />

Stratum suprabasale B318<br />

Stratum supravasculare C542<br />

Stratum synoviale, Pars parietalis B483<br />

±, Pars visceralis B483<br />

Stratum vasculosum C542<br />

Streckerloge B449<br />

Streckmuskulatur der Gegenseite B518<br />

±, reflektorische AktivierungB518<br />

±, tonische Aktivität B 519<br />

Streckreflex, gekreuzter B203<br />

Streeter-Säulen C542<br />

Streifenstücke B320, B323, C324±328<br />

±, Elektrolyttransport C326<br />

±, Speicheldrüsen B320<br />

Streifentrommel B213, B220<br />

Strep-TagA114<br />

Streptavidin A 143<br />

Streptococcus faecalis A516<br />

Streptococcus mitis A 516<br />

Streptococcus mutans A157, A 173, A516<br />

Streptococcus pneumoniae A515f, A527,<br />

A 531<br />

Streptococcus pyogenes A 516, A 522<br />

±, M-Protein A 522<br />

Streptococcus viridans A516<br />

Streptokinase, Antigenität C32<br />

Streptokokken A 157, A 516, A 518f, A532,<br />

C32<br />

Streptomyces mediterraneus A355<br />

Streptomycin A155, A 395, A573, B237<br />

Stress A 258, A366, C96, C346, C480,<br />

D 140f<br />

±, chronischer A 259, D 138<br />

±, Immunkompetenz D140<br />

±, immunsuppressive WirkungD 140,<br />

D 164<br />

±, Immunsystem D 138<br />

±, Infertilität D10<br />

±, MetastasierungD163<br />

±, oxidativer A 140, A179, A 366, A503,<br />

D 162f<br />

±, Schizophrenie D 160<br />

±, Tumorwachstum D140, D 163<br />

±, zellulärer A412, A 480<br />

Stressanalgesie D 130<br />

±, endogene Opiatsysteme D 130<br />

±, konditionierte D 130, D139<br />

±, unkonditionierte D 130<br />

Stressantwort, metabolische C409<br />

StressbelastungB226, D 199<br />

Stressbewältigung D 137, D141, D 147<br />

±, Modelllernen D137<br />

Stressfasern A81, A 459, A 464, B348,<br />

C214<br />

Stresshormone A 258, C91<br />

±, endogene Gedächtnismodulatoren<br />

B134<br />

stressinduzierte Hypalgesie D 130<br />

Stressoren D 92, D140<br />

Stressreaktion A 289, C91<br />

Stressreaktionen D 23, D 89, D 92±95,<br />

D113, D 195<br />

±, dissonante Vergleiche D 95<br />

±, Herz-Kreislauf-Erkrankungsrisiko D 94<br />

±, Immunkompetenz D 94<br />

±, Informationsdefizite D113<br />

±, physiologische D 138<br />

±, sozialer AbstiegD104<br />

±, Statusinkonsistenz D 102<br />

±, subjektive Gesundheit D 94<br />

Stressreduktion D9<br />

Stressrelaxation, glatte Muskelzellen<br />

B384<br />

Stresssituationen, autonomes Nervensystem<br />

C103<br />

Streudiagramme D 31<br />

Streuung, hämatogene C188<br />

± ±, Tumorzellen C188<br />

Stria medullaris B77, B92, B303f<br />

Stria medullaris thalami B97<br />

Stria olfactoria lateralis B94f<br />

Stria olfactoria medialis B94f<br />

Stria terminalis B77, B303f, B311, C117f<br />

Stria terminalis thalami B93<br />

Stria vascularis B207<br />

Striae olfactoriae B303f<br />

Striatum B57, B79, B94f, B125, B131,<br />

B133, B 147, B530±532, D 53, D 149f<br />

±, Afferenzen B95<br />

±, dopaminerge Innervation B57<br />

±, Efferenzen B95<br />

Striola B212<br />

Strom, elektrischer A 17, A 21<br />

± ±, chemische WirkungA 17<br />

± ±, Gefährlichkeit A 21<br />

± ±, Schutzmaûnahmen A21<br />

±, erregender postsynaptischer<br />

s. EPSC<br />

Stroma B259, C9, C36<br />

±, Knochenmark C36<br />

Stromastammzelle B365<br />

Stromazellen C9, C61f<br />

Stromdichte A17<br />

Ströme, intrazelluläre B114<br />

±, postsynaptische B34, B36, B47f<br />

± ±, GenerierungB48<br />

± ±, Zeitverlauf B36<br />

±, synaptische B36<br />

± ±, Umkehrpotential B36<br />

Stromelysin B361<br />

Stromfluss, elektrotonischer B22<br />

Stromkreis, elektrischer A19<br />

Stromlinien A10, C195<br />

Strompuls C198, C204<br />

±, MessungC204<br />

Strompulsformen, Arteriensystem C199<br />

Strompulswellen, Amplitude C199<br />

±, Überlagerung C199<br />

Stromschleifen B23<br />

Strom-Spannungs-Kennlinien A18<br />

Stromstärke B14, C172, C195, C199<br />

±, elektrische A 17<br />

StrömungC199<br />

±, Aorta C196<br />

±, laminare A 10, C195f<br />

±, turbulente A 10, C195f, C199, C201,<br />

C203f<br />

Strömungsbedingungen, pulsatile C196<br />

Strömungsfeld A10<br />

Strömungsgeräusche C196, C201, C204<br />

±, physiologische C227<br />

± ±, Schwangere C227<br />

Strömungsgeschwindigkeit C 195±197,<br />

C199, C 202, C204<br />

±, Gefäûquerschritt C196<br />

±, MessungC204<br />

Strömungsschubspannung C172<br />

Strömungswiderstand A 10, C195f, C198,<br />

C200f<br />

±, AnstiegC201<br />

±, arterielle Widerstandsgefäûe C198<br />

±, Kreislauf C200


±, venöser C202<br />

± ±, lokaler Anstieg C202f<br />

(9´2+2)-Struktur A 470<br />

(9´3)-Struktur A 470<br />

Strukturalismus D 6<br />

Strukturbildung A 397<br />

strukturelle Arbeitslosigkeit D 92<br />

strukturelle Prävention D 198<br />

Strukturformel A 43f<br />

Struktur-Funktions-Beziehungen B111<br />

Struktur-Gensequenzen A518<br />

Strukturhierarchien von Proteinen A92<br />

Strukturiertes Klinisches Interview für<br />

DSM-IV (SKID) D154<br />

Strukturisometrie A61<br />

Strukturproteine A 97, A 100, A282, B374,<br />

B390<br />

Strukturvorhersage A 107<br />

±, Hydrophobieanalyse A 107<br />

Struma C89f, C393<br />

±, euthyreote C89<br />

Strychnin B44, B46, B313<br />

±, Glycinrezeptor A244<br />

Strychninvergiftung B32, B46<br />

±, Behandlung B46<br />

±, letale B27<br />

±, Symptome B46<br />

ST-Strecke C157f, C160<br />

±, Anhebung C160<br />

Stuart-Power-Faktor, biologische Halbwertszeit<br />

C26<br />

±, Funktion C26<br />

Stuart-Power-Faktor-Mangel C26<br />

Studie, prospektive D 188<br />

Stufentest C440±442, C444<br />

±, Durchführung C441<br />

Stuhl C385, C392<br />

±, Inspektion C392<br />

±, Wasserausscheidung C385<br />

Stuhlausscheidung C317<br />

Stuhldrang B180, C121, C383<br />

±, Unterdrückung C383<br />

Stuhlinkontinenz, Biofeedback D 9<br />

Stuhlmenge C383<br />

24-Stunden-Blutdruckmessungen, Hypertonie<br />

C233<br />

±, Normotonie C 233<br />

24-Stunden-Energieverbrauch C396,<br />

C400f<br />

Sturzunfälle D 96, D 165<br />

Stützgewebe, biomechanische Eigenschaften<br />

B331<br />

±, Entwicklung B349<br />

Stützzellen B207f, B210, B230, B301f,<br />

B310, B314, B324<br />

SubarachnoidalraumB69f, B98±101,<br />

B208, B279<br />

±, des Rückenmarks B101<br />

Sub-Banden, Nummerierung A 491<br />

Subcutis B389f, B393<br />

±, Aufbau B393<br />

±, Funktion B393<br />

Subcutis-Dermis-Grenze B390<br />

Subduralhämatom B98, B103<br />

Subduralspalt B99<br />

SubendothelialraumA267<br />

Subfornikalorgan B9<br />

SubikulumB151, D 59<br />

Subinvolutio uteri C571<br />

subjektiv erlebter Schmerz D133<br />

±, Anästhesie D133<br />

±, Analgetika D 133<br />

subjektive Einschätzungskriterien D 102<br />

subjektive Gesundheit D 94<br />

±, Stressreaktionen D 94<br />

subjektive Lebensqualität D 186<br />

subjektive Nützlichkeit D71<br />

subjektive Nützlichkeitsmodelle D 71<br />

subjektiver Gesundheitszustand D 178<br />

subjektives Wohlempfinden C116<br />

subjektiv-psychologische Reaktionsebene<br />

D 11, D 64<br />

±, Erfassung D 65<br />

±, Schmerzen D 127<br />

subjektiv-psychologische Verhaltensebene<br />

D 119<br />

Subkardinalvene C187f<br />

Subkommissuralorgan B9<br />

subkortikale Hirnläsionen D152<br />

subkortikale Reorganisation D136<br />

subkortikale Transmittersysteme D 150<br />

subkortikaler Schlaganfall D 171<br />

Sublimieren A14<br />

Sublimierung D 17<br />

subliminale Informationsverarbeitung<br />

D47<br />

subliminale Lernprogramme D 45<br />

subliminale Wahrnehmung D 33, D 44<br />

subliminale Werbung D45<br />

Sublingualdrüsen C327<br />

Submandibulardrüsen C327<br />

Subphase, alveoläre C 262<br />

Subplatte B110f<br />

Subpopulationen A 574<br />

Subsidiarität D183<br />

Substantia alba B67<br />

Substantia compacta B366<br />

Substantia gelatinosa B58, B68, B201,<br />

B205<br />

±, dynorphinerge Neurone B205<br />

±, enkephalinerge Neurone B 205<br />

Substantia grisea B 67<br />

Substantia intermedia centralis B 67<br />

Substantia nigra B54f, B57, B59, B61,<br />

B78±81, B92, B95f, B127, B530±532<br />

±, dopaminerge Neurone B55, B79<br />

±, Pars compacta B79±81, B530±532<br />

±, Pars reticularis B80, B127, B530±532<br />

Substantia nigra pars compacta D 149<br />

Substantia perforata anterior B78, B95,<br />

B303f<br />

Substantia reticulofilamentosa C10<br />

Substantia spongiosa B366<br />

Substanz, graue B66±68, B70, C229<br />

± ±, Durchblutung C229<br />

± ±, Kerngruppen B68<br />

± ±, Rückenmark B66, B68, B70<br />

±, weiûe B67, B70, B93, B105, B110, C229<br />

± ±, Bahnen B68<br />

± ±, Durchblutung C229<br />

± ±, Endhirn B93<br />

± ±, Rückenmark B66, B68, B70<br />

Substanz P B58, B134, B188, B199±201,<br />

B216, B394, B530, C95, C106f, C174,<br />

C230, C244, C338, C357, C364, D131f<br />

±, Freisetzungsreiz C357<br />

±, Hauptwirkung C357<br />

Substanz-P-Rezeptoren B531<br />

Substanzen, grenzflächenaktive A 42<br />

±, harnpflichtige C469<br />

± ±, tubuläre Resorption C469<br />

± ±, tubuläre Sekretion C469<br />

±, oberflächenaktive A42<br />

Substitution, elektrophile A72<br />

± ±, Aromaten A 72<br />

±, nucleophile A 72f<br />

±, radikalische A 72f<br />

Substitutionsreaktion A 72<br />

Substratanaloga A 126<br />

Substratbindung A 122<br />

±, Aminosäurereste A 122<br />

±, Cofaktoren A 122<br />

±, Schlüssel-Schloss-Prinzip A 122<br />

Substratbindungsstelle A 122<br />

±, Bewegung A 240<br />

Substratgeschwindigkeitsdiagramme,<br />

hyperbolische A130<br />

±, sigmoidale A 130<br />

Substratinduktion A 188<br />

±, Kohlenhydratstoffwechsel A 188<br />

Substratkettenphosphorylierung A165,<br />

A 170, A 177, A 187, A344<br />

Substratkonzentrationen A 246<br />

Substratmyzel A 539<br />

Substratphosphorylierung A 428, A432,<br />

A444<br />

Substratpräferenzen C402<br />

Substratsättigung A 125, A 240<br />

Substratspezifität A 124, A 183<br />

Substratstoffwechsel, Umstellung C405<br />

Substratverfügbarkeit C439<br />

Subthalamus B91f, B215<br />

±, Motorik B92<br />

Subventrikulärzone B63, B110<br />

Succinat A 164, A201, A 203<br />

Succinat-Dehydrogenase A 176, A 204<br />

±, Aktivatoren A176<br />

±, Atmungskette A 204<br />

±, Inhibition A176<br />

±, Malonat A 204<br />

Succinat-Ubichinon-Oxidoreduktase A 204<br />

Succinylcholin, Muskelrelaxation B44<br />

Succinyl-CoA A 145, A174, A 176f, A 261f,<br />

A286f, A 290<br />

Succinyl-CoA-Synthetase A 177<br />

Succinyl-Dehydrogenase A 177<br />

Succinyl-Thiokinase A 177<br />

Suche, kontrollierte D 50<br />

Suchreflex C570<br />

Suchstrategien, zufallsorientierte D62<br />

Sucht B147±149, D 68, D 73, D 168, D 191<br />

±, Definition D 73<br />

±, erlernte Motivation D 73<br />

±, Extinktion B148<br />

±, Kontingenzabhängigkeit B148<br />

±, molekulare Mechanismen B149<br />

±, Motivationen B148<br />

±, Neuroadaptation B149<br />

Suchtentstehung B148<br />

Suchterkrankungen, bei ¾rzten D118<br />

±, soziale Verursachungshypothese D 104<br />

Süchtige D34<br />

Suchtkarriere D 89<br />

Suchtpotential, Heroin B39<br />

Suchtstoffe B148<br />

Suchtverhalten, appetitives B141<br />

±, Aversionssymptome B148<br />

±, positive Motivation B148<br />

±, Toleranzentwicklung B148<br />

Suchverhalten D 70<br />

Sudden-Infant-Death-SyndromC286<br />

Suggestion D 33<br />

suicide bag C20<br />

Suizid D 166f<br />

Suizidgedanken D157<br />

Suizid-Gene A 566<br />

Suizidhemmung A 303, A 309<br />

±, Xanthin-Oxidase A 303<br />

Suizidrisiko D 118<br />

Sulci B 93<br />

Sulcus a. occipitalis B492<br />

Sulcus a. subclaviae C247<br />

Sulcus aortae descendentis C247<br />

Sulcus atrioventricularis C144<br />

Sulcus bulboventricularis C139<br />

Sulcus calcarinus B94, B282<br />

Sulcus capitulotrochlearis B466<br />

Sulcus caroticus B492<br />

Sulcus centralis B93f, B106, B216, B523<br />

Sulcus centralis insulae B94<br />

Sulcus cinguli B94<br />

Sulcus circularis insulae B94<br />

Sulcus coronarius C133<br />

Sulcus hypothalamicus B93<br />

Sulcus infraorbitalis B496<br />

Sulcus intertubercularis B459f, B467,<br />

B469<br />

Sulcus interventricularis C133, C139f<br />

Sulcus interventricularis anterior C129<br />

Sulcus intraparietalis B216<br />

Sulcus lateralis B94, B106, C117<br />

Sulcus medianus B77<br />

Sulcus medianus posterior B66<br />

Sulcus n. radialis B469<br />

Sulcus n. ulnaris B466f<br />

Sulcus ossis trapezii B479<br />

385


386<br />

Sulcus palpebralis inferior B254<br />

Sulcus palpebralis superior B254<br />

Sulcus parietooccipitalis B93f<br />

Sulcus pontomedullaris B76f<br />

Sulcus sinus petrosi superioris B493<br />

Sulcus sinus sigmoidei B492<br />

Sulcus sinus transversi B492<br />

Sulcus terminalis C322<br />

Sulfamethoxazol A309<br />

Sulfat C4, C468, C500<br />

Sulfatausscheidung, Schwelle C483<br />

Sulfatidasen A276<br />

Sulfatide A226, A275, B12<br />

±, Strukturen A226<br />

±, Vorkommen A226<br />

Sulfatierung A109, A414, A422<br />

±, Tyrosin A109<br />

Sulfatresorption A248, C483<br />

Sulfid-Ionen A56<br />

Sulfit-Oxidase A145<br />

Sulfobetain A114<br />

Sulfonamide C6, C12<br />

±, bakterielle Folsäuresynthese A308<br />

±, Bindung an Albumin C6<br />

Sulfonsäuren C361<br />

Sulfonylharnstoffe A242<br />

Sulfotransferasen B343<br />

Sumatriptan B58<br />

Summation, räumliche B22, B172<br />

±, zeitliche B22<br />

Summationsebene, elektrische C158<br />

Summationsvektor, elektrischer C156f,<br />

C159<br />

± ±, dreidimensionales Bild C159<br />

± ±, Projektionen C157, C159<br />

± ±, Vorhöfe C157<br />

Summenaktionspotential, Hörnervenfasern<br />

B239<br />

Summenformel A43f<br />

±, allgemeine A151<br />

Summenpotential-Ableitungen, Netzhaut<br />

B278<br />

Summenpotentiale, Polarität B111<br />

Summenstrom B17<br />

Supercilium B254<br />

Superfizialzellen C546<br />

superhelicale DNAA317<br />

±, Gummimodell A317<br />

superhelicale Windungszahl A318<br />

Superhelices A317f, A520<br />

±, negative A319<br />

±, positive A319<br />

Superhelicität A316f, A319<br />

±, DNAA319<br />

Superhelix, linksgängige A98<br />

Superoxid-Anion A 210, A 303, C12, C20,<br />

C283<br />

Superoxid-Dismutase A146, A210f, C12,<br />

C595<br />

Superoxidradikale A210±212, A218, D162<br />

±, Disproportionierung A211<br />

±, Komplex III A210<br />

Supersekundärstruktur A92<br />

a-b-Supersekundärstruktur A99<br />

Supersekundärstrukturelemente A98f<br />

Superzeichen D 57<br />

Supination, Mesung B471<br />

Supinatorkanal B478<br />

Supinatorkompressionssyndrom B478<br />

supplementär-motorische Area (SMA)<br />

B522±525, B531<br />

±, absteigende Projektionen B524<br />

±, Bewegungsplanung B525<br />

±, Lage B 522<br />

±, selbstinitiierte Willkürbewegungen<br />

B525<br />

Supplemente C408<br />

Supplementierung A149<br />

Supportzellen C8<br />

Suppression C70<br />

Suppressionsmechanismen B216<br />

Suppressorzellen C71<br />

Gesamtregister A±D<br />

Suprakardinalvene C187<br />

Supraleitung A19<br />

supraspinale Hemmung B202, B204<br />

Supraspinatus-Outlet B461<br />

Supraspinatussehne B462<br />

Supraspinatussyndrom B462f<br />

supraventrikuläre Arrhythmien C160<br />

supraventrikuläre Extrasystolen C118<br />

Surfactant A10, C 249, C251, C259, C262f,<br />

C566<br />

±, Alveolengröûe C262<br />

±, Biosynthese C262<br />

±, Halbwertszeit C262<br />

Surfactant-Mangel, Erwachsene C264<br />

±, Frühgeborene C264<br />

survival of the fittest A574<br />

Süûempfindung, Ausfall B315<br />

Süûgeschmack, Rezeptorproteine B314<br />

±, Signaltransduktion B313f<br />

Suspensionen A15<br />

Süûrezeptor B313<br />

Süûstoffe B313<br />

Sustentaculum tali B444<br />

Sutton-Boveri-Theorie der Vererbung<br />

A489<br />

Sutura coronalis B488, B490f<br />

±, vorzeitiger Verschluss B488<br />

Sutura frontalis B490<br />

Sutura frontonasalis B490<br />

Sutura incisiva B492<br />

Sutura intermaxillaris B490<br />

Sutura internasalis B490f<br />

Sutura lambdoidea B488, B491<br />

Sutura nasalis B497<br />

Sutura occipitomastoidea B491<br />

Sutura palatina mediana B492<br />

Sutura palatina transversa B492<br />

Sutura plana B490<br />

Sutura sagittalis B488, B490f<br />

±, vorzeitiger Verschluss B488<br />

Sutura serrata B490<br />

Sutura sphenofrontalis B490<br />

Sutura squamosa B 490f<br />

Sutura temporoparietalis B491<br />

Suturae palatinae B496f<br />

Suturen B487f, B490<br />

±, Verschluss B488<br />

Suturen bei der Geburt B488<br />

SV40-Virus A328, A400, A536<br />

±, T-Antigen A368, A400<br />

SVCT s. Vitamin-C-Transporter<br />

SVCT1 C410<br />

SVCT2 C411<br />

Swinging-Flashlight-Test B267<br />

Switch C53<br />

Switch-Operation C 141<br />

Switch-Rekombination C 53<br />

Switch-Sequenzen C53<br />

Sympathikotonus C115, C218, C230,<br />

C257, C439<br />

±, Hautdurchblutung B394<br />

±, hypothalamische thermoregulatorische<br />

Neurone C230<br />

±, Inspiration C 257<br />

Sympathikus B267, C103±105, C107f,<br />

C112f, C121, C149, C153f, C165, C173,<br />

C267, C327, C340, C354, C356, C494f,<br />

D15<br />

±, Aktivierung C494<br />

±, fight or flight C103<br />

±, präganglionäre Neurone C108<br />

±, präganglionärer C118<br />

±, Transmitter C105<br />

±, Zielorgane C112<br />

±, zweites Neuron C104<br />

Sympathikusaktivierung C115, C225,<br />

C229, C460, C478<br />

±, Drüsensekretion C115<br />

±, Gefäûwiderstand C229<br />

±, reflektorische C166<br />

Sympathikusaktivität C219±221, C223,<br />

C226, C439<br />

±, Blutdruckänderungen C220<br />

±, Erhöhung C226<br />

±, lichtunabhängige Pupillenerweiterungen<br />

B267<br />

±, Regulation C219<br />

Sympathikusausschaltung, Blutdrucksenkung<br />

C218<br />

±, Vasodilatation C218<br />

Sympathikusbahn, zentrale C116<br />

Sympathikusfasern, postganglionäre<br />

C218<br />

± ±, Cotransmitter C218<br />

± ±, Transmitter Noradrenalin C218<br />

Sympathikushemmung C220, C223<br />

±, Barosensorenaktivität C220<br />

Sympathikusstimulation C165, C173,<br />

C175, C 220, C222, C230, C448<br />

±, positiv chronotrope Wirkung C175<br />

±, positiv dromotrope Wirkung C175<br />

±, positiv inotrope Wirkung C175<br />

±, positiv lusitrope Wirkung C175<br />

±, vasodilatatorische Wirkung C175<br />

sympathische Afferenzen C115<br />

sympathische Erregung D 12, D 15<br />

sympathische Ganglien B 38, B62, B66,<br />

C104<br />

±, prävertebrale C109<br />

sympathische Ganglienzellen C93<br />

sympathische Herznerven C174f<br />

sympathische Nervenendigungen,<br />

Venenwand C192<br />

sympathische Nervenfasern B394, C181,<br />

C202, C 206, C230, C463<br />

±, juxtaglomerulärer Apparat C463<br />

±, Venenwand C202<br />

sympathische Neurone B62, B64, C105,<br />

C107<br />

±, cholinerge C 105<br />

±, noradrenerge C105<br />

±, postganglionäre C108, C111<br />

± ±, Erfolgsorgane C111<br />

±, Schweiûdrüsen B64, C107<br />

sympathische Nierennervenfasern C480<br />

sympathische Pupillenkontrolle B267<br />

sympathische Reaktionen, autonome<br />

B194<br />

sympathische Reflexdystrophie B 201<br />

sympathische Ruheaktivität, Ausfall C111<br />

sympathische Vasokonstriktion C218,<br />

C232<br />

±, Effekte C218<br />

±, Haut C232<br />

±, Muskulatur C232<br />

sympathische Vasokonstriktorefferenz<br />

B181<br />

sympathische Vasokonstriktorneurone<br />

C106<br />

sympathischer Grenzstrang C87, C455<br />

sympathisches Nervensystem A259, A437,<br />

B142, B 203, C104, C119, C182, C218,<br />

C401, C 403f, C406, C431<br />

±, Aktivierung B203<br />

±, catecholaminerge Zellen C104<br />

±, Durchblutungsregulation C218<br />

±, peripheres B55<br />

± ±, Monoamine B55<br />

±, Stimulation C119<br />

±, Temperaturregulation C431<br />

Sympatholytika C106<br />

Sympathomimetika C107<br />

Symphyse C310, C486f<br />

Symphysen B360, B365, B401<br />

Symphysis mentalis B498<br />

Symphysis pubica B414±416, C297, C311,<br />

C313<br />

Symporter A246<br />

Symptome, cerebelläre B53<br />

±, neurotische D 17<br />

Symptomerkennung D 177<br />

Symptominterpretation D 176<br />

Symptomwahrnehmung D 175f<br />

Symptomwahrnehmungshypothese D177


Synapsen A 212, A 398, A 417f, A469, B4f,<br />

B27, B29f, B44, B46, B 137f, B303<br />

±, aminerge B55<br />

±, axoaxonische B51<br />

±, axodendritische B51<br />

±, axosomatische B51<br />

±, cerebrale A 243<br />

± ±, Erregungsübertragung A243<br />

±, chemische B5, B27±29, B31, B37<br />

± ±, aktive Zone B29<br />

± ±, physiologische Eigenschaften B29<br />

± ±, Signalübertragung B28f<br />

± ±, Struktur B29<br />

±, cholinerge B31, B37, B44<br />

±, dendrodendritische B51, B303<br />

±, dopaminerge B57<br />

± ±, präsynaptische Autorezeptoren B57<br />

±, elektrische B5, B27f<br />

± ±, Aktionspotentiale B28<br />

± ±, bidirektionaler Stromfluss B28<br />

± ±, Funktion B28<br />

± ±, Modulation der Leitfähgikeit B28<br />

± ±, molekulare Anatomie B27<br />

± ±, physiologische Eigenschaften<br />

B28<br />

± ±, Struktur B28<br />

±, erregende B29, B49, B51<br />

± ±, Motoneurone B51<br />

±, exzitatorische B90<br />

± ±, cholinerge B46<br />

±, Funktionsweise B 27<br />

±, GABAerge inhibitorische B175<br />

±, glutamaterge B37, B49, B53, B109,<br />

B175, B526<br />

± ±, Glutamatrezeptoren B53<br />

±, glutaminerge A 243<br />

±, glycinerge B44, B46, B54<br />

± ±, Aufbau B54<br />

±, hemmende B29, B49f, B202<br />

± ±, axodendritische B202<br />

± ±, axosomatische B202<br />

±, inhibitorische B29, B51, B90, B280<br />

±, kollaterales Aussprossen D 132<br />

±, Mobilisierung B137f<br />

±, Neubildung B137f<br />

±, neuromuskuläre B28, B30f, B33±35,<br />

B38, B44, B46, B49, B64, B347<br />

± ±, BesonderheitB33<br />

± ±, Blockade B46<br />

± ±, Pathophysiologie B35<br />

± ±, Schema B30<br />

± ±, Struktur B31<br />

±, periphere B29, B38<br />

±, Struktur B30<br />

±, Toxine B46<br />

±, Toxinwirkungen B44<br />

±, zentrale B29<br />

Synapsen vom Renshaw-Typ B303<br />

Synapsenmorphologie, ANS C105<br />

Synapsin B32<br />

Synapsis C511<br />

synaptic delay B29<br />

synaptic stripping B10<br />

synaptische Boutons B176<br />

synaptische Calciumkonzentrationen B37<br />

synaptische Ganglien B55<br />

synaptische Hemmung B54, B236<br />

±, Nervenzellen B54<br />

synaptische Inhibition B51<br />

synaptische Netzwerkarchitektur B135<br />

synaptische Plastizität B43, B53,<br />

B133±135, B139, B202<br />

±, Gedächtnis B134f<br />

±, Langzeitpotenzierung B135<br />

±, Lernen B134f<br />

±, NMDA-Kanäle B53<br />

±, Verhaltensplastizität B 139<br />

synaptische Potentiale B 25, B50<br />

±, Summation B50<br />

synaptische Signalübertragung, Monoamine<br />

B54<br />

±, Nervensystem B28<br />

synaptische Stimulation, Dauer B37<br />

synaptische Ströme, Umkehrpotential B36<br />

synaptische Triaden, Funktionsweise B176<br />

±, Thalamus B176<br />

synaptische Übertragung B31, B41, B49,<br />

B56, B138, B236<br />

±, Beendigung B41<br />

±, Schema B31<br />

±, Verstärkung B138<br />

±, Zentralnervensystem B49<br />

synaptische Übertragungseigenschaften,<br />

Veränderungen B48<br />

synaptische Verbindungen, Stabilisierung<br />

B134<br />

synaptische Verstärkung, Aufrechterhaltung<br />

B137<br />

±, Mechanismen B137<br />

synaptische Vesikel A 417f, B5, B29±33,<br />

B38, B41, B135<br />

±, Membranfusion B32<br />

±, Proteine A417<br />

synaptischer Kernkomplex A416<br />

synaptischer Spalt A 417, B4f, B29f, B33,<br />

B37, B41<br />

±, Transmitterkonzentration B37<br />

synaptisches Endknöpfchen B31<br />

Synaptobrevin A 407, A 417, B32<br />

Synaptogenese, reaktive B115<br />

synaptonemaler Komplex C511<br />

Synaptotagmin A 417f, B32f<br />

±, Calciumbindungsstellen A417<br />

Synchondrosen B401, B490<br />

±, Schädelknochen B490<br />

Synchondrosis sphenooccipitalis B490<br />

Syncytien B372<br />

Syncytiotrophoblast A 249f, C86,<br />

C557±559, C 561, C563<br />

±, GLUT3-Transporter A249<br />

±, OCT3 A 250<br />

Syncytium C 557, C561<br />

±, funktionelles B28, B384, C147<br />

± ±, Herzmuskelzellen C147<br />

Syndaktylie B 426, D 133<br />

Syndaktylie Typ I A496f<br />

±, autosomal-dominante Vererbung A 496<br />

±, Stammbaum A 497<br />

Syndecane A 447, B343, B348, B358<br />

Syndesmosen B401, B490<br />

±, Schädelknochen B490<br />

Syndesmosensprengung B443, B446<br />

Syndesmosis tibiofibularis B442<br />

Syndrom, adrenogenitales (AGS) C93<br />

± ±, Ursachen C93<br />

±, apallisches B109, B125<br />

± ±, Hirnfunktionen B125<br />

± ±, Schlaf-Wach-Rhythmus B125<br />

± ±, Ursachen B109<br />

±, hyperkinetisches B127, D 86<br />

±, metabolisches A 258±260, A 268, C393<br />

± ±, ätiologische Basis A 259<br />

± ±, X-ceptoren A 268<br />

±, nephrotisches C453, C495<br />

±, persistierendes apallisches B109<br />

Syndrome, Definition D3<br />

±, myasthenische B35<br />

±, psychovegetative C118<br />

± ±, Pathogenese C118<br />

Synenkephalin B39<br />

a-g-Synergie B514f<br />

Synergisten B411<br />

synergistische Muskelgruppen, Aktivierung<br />

B517<br />

Syngamie C556<br />

Synkope, vasovagale C450<br />

Synostosen, Schädelknochen B490<br />

Synovia B483, C44, C190<br />

SynovialflüssigkeitB360<br />

Syntax D63<br />

Syntaxin A417, B32<br />

Synthasen A 129<br />

Synthese, präbiotische A 570, A574<br />

synthetische Aminosäuren A89<br />

synthetische Oligodesoxynucleotide<br />

A549<br />

synthetische Peptide A 110<br />

synthetische Ribozyme A 377<br />

Syphilis A 517<br />

Syringomyelie B69<br />

System, adrenogenitales C91<br />

±, anterolaterales B203<br />

±, arterielles C494<br />

± ±, Füllungszustand C494<br />

±, auditorisches B243<br />

± ±, kognitive Leistungen B243<br />

±, darmassoziiertes lymphatisches C353<br />

±, dichtes tubuläres C23f<br />

± ±, Calciumfreisetzung C24<br />

± ±, Calciumspeicher C 24<br />

±, diffuses neuroendokrines (DNES) C95<br />

± ±, peripherer Anteil C95<br />

± ±, Zelltypen C95<br />

± ±, zentraler Anteil C95<br />

±, endokrines C79, C83, D 104, D139<br />

±, extrapyramidalmotorisches B92, B530<br />

± ±, Überaktivität B92<br />

±, fibrinolytisches C6<br />

±, hämatopoietisches A 365, C34<br />

±, hypothalamisch-hypophysäres C81±85<br />

± ±, Anatomie C84<br />

± ±, Funktion C84<br />

± ±, Hormone C85<br />

± ±, negativer Rückkopplungsmechanismus<br />

C82<br />

± ±, Sekretion aus Nervenendigungen<br />

C81<br />

±, limbisches B39, B79, B91f, B127, B132,<br />

B146, B 203, B303f, B311, B512, B530,<br />

B532, C 116±119, C219<br />

± ±, affektives Verhalten C 117<br />

± ±, vegetative Reaktionen C117<br />

± ±, zentrales Höhlengrau B79<br />

±, lymphatisches C352<br />

±, magnozelluläres B282<br />

±, merkmalserfassendes B155<br />

±, mesokortikales B57, B147<br />

±, mesolimbisches B57, B126, B147<br />

± ±, Aufmerksamkeitsfunktionen<br />

B126<br />

±, motorisches B511f, B532f<br />

± ±, Flexibilität B512<br />

± ±, Hierarchie B511<br />

± ±, Komponenten B512<br />

± ±, modularer Aufbau B511<br />

± ±, periphere Reorganisation B533<br />

± ±, Plastizität B532<br />

±, nasaltrigeminales B307<br />

±, offenes kanalikuläres (OCS) C23<br />

±, olfaktorisches A440<br />

±, oraltrigeminales B307<br />

±, parasympathisches C403<br />

±, parvozelluläres B282<br />

±, professionelles D176<br />

±, retikuloendotheliales B355, C21<br />

±, retikulospinales B518<br />

±, sensomotorisches B532<br />

± ±, funktionelle Reorganisation B532<br />

±, septohippokampales B151<br />

±, spinothalamokortikales B204<br />

±, temporal-hippokampales D 165<br />

±, trigeminales B187<br />

± ±, Organisation B187<br />

±, tuberoinfundibuläres B57<br />

±, venöses C226, C230<br />

± ±, Rückstau C230<br />

± ±, Volumen-Compliance C226<br />

±, vestibuläres B209, B213, B221<br />

± ±, Anpassungen B221<br />

± ±, Reizantworten B213<br />

± ±, Reiztransformation B209<br />

± ±, Signalübertragung B209<br />

± ±, Veränderungen B221<br />

±, vestibulomotorisches B215<br />

± ±, Lernvorgänge B215<br />

±, visuelles B127, B176, B520<br />

387


388<br />

± ±, aufmerksamkeitsgesteuerte Verarbeitung<br />

B 127<br />

±, zentrales auditorisches B239±241<br />

± ±, Anatomie B240<br />

± ±, aufsteigenden Bahnen B240<br />

± ±, Funktionen B241<br />

± ±, neuronale Antwortcharakteristiken<br />

B241<br />

± ±, Organisation B239<br />

10-20-System B111f<br />

±, Elektroenzephalogramm (EEG) B111<br />

Systeme, chemische A 46<br />

±, deszendierende antinozizeptive B205<br />

±, dopaminerge B57, B143<br />

±, kolumnäre B109<br />

±, konjugierte A63<br />

±, noradrenerge B143<br />

±, nozizeptive B196<br />

± ±, Polymodalität B196<br />

±, physikalische A 13<br />

± ±, abgeschlossene A 13<br />

± ±, offene A13<br />

±, serotonerge B143<br />

±, soziale D 115<br />

systemischer Lupus erythematodes (SLE)<br />

C72<br />

Systole C152, C161f, C170, C198f, C288<br />

Systolendauer, Herzfrequenz C171<br />

systolische Amplitudenüberhöhung C199<br />

systolische Auswurfleistung, Einschränkung<br />

C176<br />

systolische Blutdrucksteigerung C198<br />

systolische Blutdruckwerte C 233<br />

systolische Druckentwicklung C164<br />

systolische Wandspannung, Erhöhung<br />

C176<br />

systolischer Blutdruck C197f, C233, D 196<br />

systolischer Blutdruckanstieg C226<br />

systolisches Herzversagen C176<br />

S-Zacke C157<br />

S-Zellen C354, C380<br />

Szenenanalyse, akustische B243<br />

Szintillationsdetektoren A31<br />

T3 s. Triiodthyronin<br />

T<br />

T4 s. Thyroxin<br />

Tabak C105<br />

Tabakkonsum D88<br />

±, geschlechtsspezifisches Gesundheitsverhalten<br />

D 88<br />

Tabakmosaikvirus A534<br />

Tabatiere B484<br />

Tachyarrhythmien C154f<br />

±, erhöhte Automatizität C155<br />

±, getriggerte Aktivität C155<br />

±, kreisende Erregung C155<br />

±, Ursachen C154<br />

tachykarde Rhythmusstörungen C154<br />

±, Einteilung C154<br />

±, Ursachen C154<br />

Tachykardie A 148, C 90, C101<br />

Tachykardien, ventrikuläre C154<br />

Tachykinine B40<br />

Tachypnoe C232, C286<br />

TACO (tryptophane aspartate-containing<br />

coat protein) A 419<br />

Taenia choroidea B 77, B100<br />

Taenia fornicis B100<br />

Taenia libera C301, C349, C381<br />

Taenia mesocolica C381<br />

Taenia omentalis C302, C381<br />

Taeniae coli C381<br />

Taenien B100, C306, C349, C354, C381f<br />

±, Kontraktion C 381<br />

TAF-Proteine A 355, A 369<br />

Tagesleistung, tubuläre C465<br />

Tagesmüdigkeit C286<br />

Tagesschlaf D 167<br />

Tagessehen B271<br />

Tag-Nacht-Rhythmus B123f<br />

Gesamtregister A±D<br />

Tags A 114<br />

TAK (TGF-b-aktivierte Kinase) A 431<br />

Talg B391<br />

Talgdrüsen B322±324, B353, B389±391,<br />

C236<br />

±, hormonelle Stimulation B391<br />

Talin A 447, A 453, A 459, A 467<br />

Talus B443f, B446f<br />

Tamm-Horsfall-Protein C470<br />

Tandem A 357<br />

tandemartig wiederholte DNA-Sequenzen<br />

A 336<br />

Tandemenzym, cAMP-abhängige<br />

hosphorylierung A189<br />

Tandem-Repeats A559<br />

Tandem-Zinkfingerdomänen A 357<br />

Tangels A469, A 488<br />

Tanninfixierung B354<br />

T-Antigen, Kernlokalisationssignal<br />

A400<br />

TAP (transporter associated with peptidepresentation)<br />

C57, C59<br />

Tapir C254<br />

TaqI A 543<br />

Taq-DNA-Polymerase, Temperaturoptimum<br />

A 550<br />

Target D 51<br />

Target-Suche A108<br />

T-Arm A 383<br />

Tarsus B255, B443<br />

Tarsus inferior B254<br />

Tarsus superior B254<br />

Taschenband C243<br />

Taschenklappen C141, C144, C161<br />

Tastempfindung B68<br />

Tasten B169<br />

Tastkörperchen B393<br />

Tastsinn B179, B191, B225<br />

±, Infraschall B225<br />

Tastwahrnehmung B192<br />

Tastzellen B393<br />

TATA-Box A 321, A 352±354, A 361<br />

TATA-Box-Bindungsprotein (TBP),<br />

DNA-gebundenes A 354<br />

Taubenzüchterkrankheit C72<br />

Taubheit A 434, A455, B226, B230f, B244<br />

±, Mutationen B230<br />

Taubheitsgefühle C414<br />

Tauchen C290, C450<br />

±, Atmungsanpassungen C290<br />

Taucherkrankheit A15<br />

Tauchphysiologie C450<br />

Tauchreflexe, Herzstillstände C221<br />

Tauchtauglichkeit C450<br />

tau-Protein B5<br />

tau-(t-)Proteine, Axone A 469<br />

±, Hyperphosphorylierung A 469, A488<br />

Taurin A 89, A 223, A 267f, B526f, C361,<br />

C370<br />

Taurochenodesoxycholsäure A222<br />

Taurocholsäure A 222f, A 267, C368<br />

Täuschungen, dreidimensionale B292<br />

±, optische B168<br />

Tauschverhältnis, ökonomisches D102<br />

Tautomerie A 61, A 502<br />

Tawara-Schenkel C152<br />

Taxis A 526<br />

Taxiskomponente D 70<br />

Taxol A469, A 482<br />

Taxonomie A518<br />

tBid A 486<br />

T-B-Kooperation C64, C66<br />

TBP (TATA bindendes Protein) A361<br />

TBP-assozierte Faktoren (TAFs) A 354<br />

TBP-TATA-BOX-Interaktion A355<br />

TCRa-Kette C61<br />

TCR-CD3-Komplex, Struktur C56<br />

TCR-Gene, Generierung C56<br />

±, Umlagerung C61<br />

TCRb-Gene C61<br />

TCRg-Gene C61<br />

TCRd-Gene C61<br />

TCR-Ketten, Primärtranskripte C55<br />

TCRs s. T-Zell-Rezeptoren<br />

TdT s. terminale Desoxynucleotidyltransferase<br />

Teamarbeit, ärztliche D 198<br />

Technetium A 33<br />

Technetiumkomplexe A 55<br />

Technikfolgenabschätzung D 35<br />

Tectorine B230<br />

Tectum mesencephali B77<br />

Tectum opticum B279<br />

Tee B 41<br />

Teerprodukte A 504<br />

Tegmen tympani B493<br />

Tegmentum B57, B77, B81, B 147, B204,<br />

B524<br />

±, ventrales B55<br />

Teichonsäuren A 158, A522<br />

±, Aktivierung des Komplementsystems<br />

A522<br />

Teilchenbeschleuniger A 29<br />

Teilchenzahldichte A16<br />

Teilungsspindel C513<br />

Tektorialmembran B 230±234<br />

±, Schwingungen B233<br />

Tektum B64<br />

Tela choroidea B100f<br />

Tela submucosa C320, C335, C353, C381f<br />

Tela subserosa C253, C 320, C539, C542<br />

Teleangiektasie, okulare A 512<br />

Telegrammstil B165<br />

Telencephalon B60±62, B240, B495<br />

Telomerase A313, A 328f, A 482<br />

±, Altern C595<br />

±, Chromosomenstabilität A 482<br />

±, humane Tumoren A482<br />

±, RNA-Matrize A328<br />

±, Tumorzellen A 329<br />

Telomere A328, A 341, A482, A 546, C511,<br />

D163<br />

±, Heterochromatin A 341<br />

±, Replikation A328, A 482<br />

Telomerenproblem A328<br />

Telomerlänge A 483<br />

Telomerverkürzung A 328, A487<br />

Telopeptide B335, B337<br />

Telophase A 474, A478f, C513<br />

Temparaturrezeptoren B516<br />

Temperamentsfaktoren, hippokratische<br />

D76<br />

Temperatur A 12<br />

Temperaturabhängigkeit chemischer Reaktionen<br />

A 121<br />

Temperaturänderungen B183f<br />

±, Unterschiedsschwelle B183<br />

Temperaturanstieg, muskulärer C447<br />

Temperaturbiofeedback D 135<br />

Temperaturempfindung B184, C430f<br />

Temperaturerhaltung B141, D 68<br />

Temperaturfasern B 68<br />

Temperaturmessung A 12, A 19<br />

Temperaturregulation C117, C432f,<br />

C567, D 79<br />

±, autonome C431<br />

± ±, Neugeborenes C431<br />

±, biologische C430<br />

± ±, efferente Nervenbahnen C431<br />

± ±, Festlegung des Sollwerts C430<br />

± ±, hypothalamischer Regler C430<br />

±, körperliche Arbeit C432<br />

±, Kreislauf C432<br />

±, Pathophysiologie C433<br />

±, Wasserhaushalt C432<br />

Temperaturreize, Wahrnehmungsschwellen<br />

B183<br />

Temperaturrezeptoren C115<br />

±, Verteilung B182<br />

Temperaturschwankungen, tageszeitliche<br />

B123<br />

Temperatursensoren B394<br />

Temperatursinn B169, B182f<br />

±, Reizauflösung B183


±, statische Temperaturen B183<br />

±, Temperaturänderungen B183<br />

Temperaturstrahlung A 14<br />

Temperaturwahrnehmung B182f<br />

±, Zunge B182<br />

Templates D 44<br />

Templers Todesangst-Fragebogen D169<br />

temporaler Kortex B132, B157, B523<br />

temporales Was-System B127<br />

temporal-hippokampales System D 165<br />

Temporalkortex B151<br />

±, anteriorer D47<br />

Temporallappen B93, B106, B130, B165,<br />

B282, B285f, B 495<br />

±, Funktionsstörungen B130<br />

±, Läsionen B285f<br />

±, linker B 162<br />

±, medialer B131, B133<br />

± ±, Läsionen B131<br />

±, rechter B162<br />

±, ventraler Verarbeitungsstrom B285<br />

Temporalpol B161<br />

temporookzipitaler Kortex B157<br />

Tenascin B341f, B344<br />

Tenascin C, Struktur B344<br />

±, Vorkommen B344<br />

Tenascin R, Vorkommen B344<br />

Tenascin X, Vorkommen B344<br />

Tenase, extrinsische C26f<br />

±, intrinsische C27, C30<br />

Tendenz D 70<br />

±, zentrale D 33<br />

Tendines m. extensoris digitorum longi<br />

B449<br />

Tendinocyten B350f, B353<br />

Tendo B433, B483<br />

Tendo calcaneus B449f<br />

Tendo cricooesophagea C240<br />

Tendo m. extensoris hallucis longi B449<br />

Tendo m. gracilis B449<br />

Tendo m. obliqui superioris B498<br />

Tendo m. quadricipitis femoris B437<br />

Tendo m. sartorii B449<br />

Tendo m. semitendinosi B449<br />

Tendo m. tibialis anterioris B449<br />

Tendo m. tibialis posterioris B449<br />

Tendovaginitis B481<br />

Tenor B249<br />

TENS s. transkranielle Elektronervenstimulation<br />

TENS s. transkutane elektrische Nervenstimulation<br />

Tensin A447<br />

Tentorium cerebelli B98f, B102, B494f<br />

TEOAEs (transiente evozierte OAEs) B246<br />

Teratozoospermie C518<br />

Terminal Web A 457, C350<br />

terminale Arteriolen C188<br />

terminale Desoxynucleotidyltransferase<br />

(TdT) A 485, C49f, C60<br />

terminale Gefäûabschnitte C211<br />

terminale Lymphgefäûe C207<br />

terminaler Abfall (terminal drop) D 165<br />

Terminalgespinst A 457<br />

Terminal-Haare B321<br />

Terminalzotten C560<br />

Termination A 347, A361, A 389, A393<br />

±, Proteinsynthese A393<br />

±, Transkription A 361<br />

Terminationscodon A 385, A389<br />

Terminationsfaktoren A 361, A 393<br />

±, RNA-Polymerase I A361<br />

Terminator, proximaler (PT) A 361<br />

Terminatoren A 350<br />

Terpene A 220<br />

tertiärer Wirtschaftssektor D 104<br />

Tertiärprävention D 185f<br />

Tertiärstruktur A 92, A 101, A104f, A 316<br />

±, Cysteinbrücken A 101<br />

±, Insulinmolekül A101<br />

±, nicht-kovalente Wechselwirkungen<br />

A 101<br />

±, RNA A 316<br />

Tertiärzotten C560<br />

Tertialisierung der Erwerbsbevölkerung<br />

D 104<br />

Testes B145, C503, C509<br />

Testeswachstum B144<br />

Testhalbierungs-Reliabilität D 31<br />

testikuläre Feminisierung A366, C519<br />

Testosteron A 224, A 268f, A 335, A424,<br />

A 485, B144f, B309, B321, C83, C91±93,<br />

C446, C510, C515±517, C531, C550<br />

±, Hirnentwicklung B144<br />

Testosteronmangel A492<br />

Testosteronniveau bei männlichen Homosexuellen<br />

B146<br />

Testosteronproduktion C437<br />

Testosteronrezeptoren B146<br />

Testosteronsekretion C 506<br />

Testosteronsyntheseweg, Enzymdefekt<br />

C507<br />

Tests, neuropsychologische D 29, D 121,<br />

D 149<br />

±, psychologische D 119<br />

±, psychometrische D 121, D166<br />

±, taktil-motorische D 149<br />

Tetanie B381, C90<br />

tetanische Dauerkontraktion B381<br />

tetanische Kontraktion C211, C226<br />

tetanische Krämpfe C118, C502<br />

tetanische Stimulation B37<br />

Tetanospasmin A 529<br />

Tetanus A 525, A529, B32, B381<br />

±, glatter B381<br />

±, Impfung A 529<br />

±, maximale Kraftentwicklung B381<br />

±, unvollständiger B381<br />

±, vollständiger B 381, B513<br />

Tetanustoxin B5<br />

Tetracain B20<br />

Tetrachlormethan A 39, A 64<br />

Tetracontan A61<br />

Tetracyclin,Wirkmechanismus A395<br />

Tetrade C511<br />

Tetrahydrobiopterin A 144f, A298, B55<br />

Tetrahydrofolat A 144, A 292, A 308<br />

±, Struktur A 144<br />

Tetrahydrofolate C413<br />

Tetrahydrofolatregeneration A 309<br />

±, Hemmung A 309<br />

Tetrahydrofolsäure A299, C411<br />

Tetrahymena A571<br />

Tetranucleotid-Repeats A 502<br />

Tetraplegie B69, C409<br />

Tetraploidie A 492<br />

Tetraterpene A220<br />

Tetrodotoxin B20, B172<br />

±, Blockade der schnellen Natriumkanäle<br />

B172<br />

Texturgradient D 42<br />

TF (tissue factor) s. Gewebethromboplastin<br />

TFIIA A 353f<br />

TFIIB A 353f, A 359, A369<br />

TFIIC, RNA-Polymerase II A353<br />

TFIID A 321, A 353, A 359, A 361, A 369<br />

TFIID-Komplex A 354<br />

TFIIE A 353f<br />

TFIIF A 353f, A359<br />

TFIIH A 353f, A507<br />

±, Helicace-Aktivität A 354<br />

±, Protein-Kinase A 354<br />

TFIIH-Komplex A 354<br />

±, DNA-Reparatur A 354<br />

±, Nucleotid-Exzisionsreparatur (NER)<br />

A 354<br />

TFIIIA A 356<br />

±, Zinkfinger A356<br />

TFIIIB A 361<br />

TFIIIC A 361<br />

TFPI (tissue factor pathway inhibitor) C27,<br />

C29<br />

TGF (transforming growth factor) A 425<br />

TGF-a A427, B390, C353, C551<br />

TGF-b A 425, A 481±483, B333, B343f,<br />

B352, B 356±358, B360, B 365, B390,<br />

C353<br />

±, Funktion B356<br />

±, Signaltransduktion A 482<br />

±, Wachstumshemmung A482<br />

TGF-b1 B10, C551<br />

TGF-b2 B8, C551<br />

TGF-b3 B8, C551<br />

TGF-b-abhängige Gene A365<br />

TGF-b-Familie B61, B342, B349, B369,<br />

B393, C 375, C551<br />

±, Regulation der Osteogenese B369<br />

TGF-b-Homologe C580<br />

TGF-b-Rezeptor A 425, A482<br />

TGF-b-Superfamilie A365<br />

TGF-Inhibitoren B350<br />

TGN s. trans-Golgi-Netzwerk<br />

Th2-Helferzellen C72<br />

Th1-Th2-Konzept C66<br />

TH2-Lymphocyten C20<br />

Th1-Zellen C62f, C66, C72<br />

±, Funktion C63<br />

Th2-Zellen C62±64, C66<br />

±, Funktion C63<br />

thalamische Eingangskanäle D 46<br />

thalamische Gehirnregionen D 66<br />

thalamische Mittellinienkerne C118<br />

thalamische Projektionsneurone B176<br />

thalamische Schrittmacherzellen B112<br />

thalamoamygdaloide Verbindungen<br />

B150f, D 156<br />

thalamokortikale Afferenzen B109, B111<br />

thalamokortikale Projektionen,<br />

Hemmung B532<br />

thalamokortikale Verbindungen B97<br />

Thalamus B81, B91, B99, B102f, B114,<br />

B125, B 131, B133, B151, B169, B175f,<br />

B179, B 182, B187, B189, B203, B214,<br />

B216, B 279, B526, B531f, D46, D66,<br />

D130, D 156<br />

±, Afferenzen B91<br />

±, Aktiviertheitszustand B125<br />

±, Anatomie B175<br />

±, arterielle Versorgung B103<br />

±, auditorischer B150<br />

±, dorsaler B304<br />

±, dorsomedialer B303<br />

±, dorsomedialer Nucleus D 53<br />

±, Efferenzen B91<br />

±, Filterfunktion B176<br />

±, Läsionen B131<br />

±, lateraler C118<br />

±, medialer D 14<br />

±, motorischer ventrolateraler Kern (VL)<br />

B182<br />

±, nicht-nozizeptive Kerne D136<br />

±, Organisation B175<br />

±, pathologisch verstärkte Inhibition B531<br />

±, sensorischer B175<br />

± ±, Funktion B175<br />

±, somatosensorische Kerne D136<br />

±, somatosensorischer Projektionskern<br />

B187<br />

±, synaptische Triaden B176<br />

±, Umschaltung somatosensorischer<br />

Afferenzen B189<br />

±, ventraler B175, B311<br />

±, ventrobasaler B175<br />

± ±, Afferenzen B175<br />

±, Ventrobasalkomplex (VB) B187, B203<br />

±, ventrolateraler B527<br />

±, ventroposterolateraler Kern (VPL)<br />

B179, B 187<br />

Thalamus dorsalis B51, B77, B81, B88,<br />

B91±93, B 95, B97f, B189, B 215, B523,<br />

B530, C 117<br />

±, Kerne B91f<br />

Thalamuskerne B96, B105, B109, B175<br />

±, mediale B188<br />

±, sensorische B175<br />

389


390<br />

± ±, Somatotopie B175<br />

Thalassaemia major C275<br />

Thalassämieerythrocyten C275<br />

Thalassämien A 371<br />

±, Formen C274<br />

a-Thalassämien C275<br />

b-Thalassämien A 371, A 376, A 566<br />

±, Symptomatik C276<br />

Thalidomid-Embryopathie B425<br />

Thanatos D16<br />

Thebesi-Venen C145<br />

Theca externa C534±536<br />

Theca folliculi C534, C536<br />

Theca interna C534f, C550<br />

Thekaluteinzellen C535f<br />

Thelarche C572<br />

T-Helfer C34<br />

T-Helferzelle A 401<br />

Themenwechsel D 115, D168<br />

Thenarmuskulatur B481<br />

Thenarwulst B481<br />

Theophyllin, anregende Wirkung B41<br />

Theorie D25<br />

Theorie der erlernten Hilflosigkeit D158<br />

Theorieentwicklung D 25<br />

Therapie, antikoagulatorische C203<br />

±, bakterizide A158<br />

Therapieerwartung D122<br />

Therapien, kognitive D 136<br />

±, kurative D 146<br />

±, medizinisch-psychologische D 151<br />

±, neurochirurgische D 151<br />

±, operante psychologische D127<br />

±, palliative D146<br />

±, psychoanalytische D 18f<br />

±, psychophysiologische D 134<br />

Thermodynamik A12, A 43, A 118<br />

±, Katalysatoren A 121<br />

Thermogenese C89, C404<br />

±, arbeitsinduzierte C400<br />

±, diätinduzierte C431<br />

±, nahrungsinduzierte C400f<br />

±, Regulation B144<br />

Thermogenin A 199f<br />

±, physiologischer Entkoppler A 199<br />

Thermographie A 13<br />

Thermometer A 12<br />

Thermometerskalen A 12<br />

thermophile Mikroorganismen A 124<br />

Thermoregulation A580, B57, B394, C63,<br />

C179, C226, C230, C440<br />

±, Hautdurchblutung B394, C230<br />

±, zentralnervöse Organisation B 183<br />

Thermoregulationssystem C430f<br />

±, Hypothalamus C 430<br />

±, Sollwert C431<br />

thermoregulatorische Aktivierung C431<br />

thermoregulatorische Effektoren C430<br />

thermoregulatorische Neurone, hypothalamische<br />

C230<br />

± ±, Sympathikotonus C230<br />

thermoregulatorische Wärmeabgabe<br />

C430<br />

±, Induktion C430<br />

thermoregulatorische Wärmebildung<br />

C430<br />

±, Induktion C430<br />

Thermorezeption C323<br />

±, Funktionen B183<br />

Thermorezeptoren B183f, B187, B192<br />

±, dynamische Antworten B184<br />

±, statische Kennlinien B184<br />

±, zentrale C430<br />

Thermorezeptoren in Körperhöhlen B183<br />

Thermosensoren B168<br />

Thermus aquaticus A 543, A550<br />

Thermus thermophilus A389<br />

Thiamin A143, C394, C397, C411<br />

±, Ausscheidung C411<br />

±, Bedarf C411<br />

±, biologische Aufgaben C411<br />

±, Chemie C411<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, empfohlene Zufuhr C394<br />

±, Funktion C394<br />

±, Mangelsymptome C394<br />

±, Resorption C411<br />

±, toxischer Bereich C394<br />

±, Vorkommen C394, C411<br />

Thiaminmangel A 144, A 181<br />

Thiaminpyrophosphat (TPP) A 135, A 143f,<br />

A 174, A 181, C411<br />

±, Aldehydgruppenübertragung A143<br />

±, Ketogruppenübertragung A143<br />

±, Transkotelase A181<br />

Thiamin-Pyrophosphatase B10<br />

Thiamintriphosphat (TTP) C 411<br />

Thiazide, Wirkort C477<br />

±, Wirkungsmechanismus C477<br />

Thiazolidindione A263<br />

Thioalkohole A 59<br />

Thiocarbonsäuren A 60<br />

Thiocyanat A208<br />

Thioessigsäure A60, A 73<br />

Thioester A 142, A 169<br />

±, reaktive A253<br />

Thioether A60, A 66<br />

Thiogalactosid-Transacetylase A 350f<br />

6-Thioguanin A 309<br />

Thiohalbacetal A 169<br />

Thiokinase A173<br />

Thiole A59, A 65<br />

Thiolgruppe, pK a-Wert A86<br />

Thiolpuffer A90<br />

Thioredoxin, Regeneration A 307<br />

Thioredoxin-Reduktase A138, A 307<br />

Thiostrepton, Wirkmechanismus A 395<br />

Thiouridin A 295<br />

Thorakalmark B267<br />

Thorax B87, B408±410, B422, C125, C251,<br />

C253f, C260f<br />

±, Compliance C 261f<br />

± ±, Verminderung C262<br />

±, Form B410<br />

±, Gefäûversorgung B422<br />

±, maximale Exspirationsstellung C253<br />

±, maximale Inspirationsstellung C253<br />

±, parasympathische Innervation B87<br />

±, Ruhedehnungskurve C261<br />

±, Ruhestellung C261<br />

Thoraxapertur, obere B409, C127, C131<br />

± ±, Faszienverhältnisse C127<br />

±, untere B408f, C129, C252<br />

± ±, Anteile C129<br />

± ±, Gestalt C129<br />

± ±, Grenzen C129<br />

Thoraxerweiterung C252, C265<br />

Thoraxverkleinerung C252<br />

Thorndike, E. D 119<br />

Thought-Translation-Device (TTD) D152,<br />

D 171f<br />

±, Prinzip D 172<br />

Threonin A 85f, A109, A 262, A284, A 287,<br />

A 289, A 292, A 411, A415, A 422, A435,<br />

C397<br />

±, Bildung von Pyruvat A287<br />

Threonin-Dehydratase A284<br />

Threonin-Kinase A 306<br />

Threoninphosphorylierung A 425<br />

Thrombasthenie C25<br />

Thromben C233<br />

Thrombin A 123, C6, C22, C25, C27±31<br />

±, elektrostatische Eigenschaften C28<br />

±, Fibrinogenerkennungsregion C28<br />

±, Hemmung C30<br />

±, Heparinbindungsstelle C28<br />

±, Inaktivierung durch Antithrombin III<br />

C29<br />

±, Inaktivierung durch Plasmin C31<br />

±, thrombomodulingebundenes C29<br />

Thrombin-Fibrin-Aktivierungskaskade<br />

B344<br />

Thrombocyten A 278f, B198, B332, B340,<br />

B344, B348, C3f, C9±11, C 13, C15, C19,<br />

C21±25, C29, C203<br />

±, aktivierte C22<br />

±, Aktivierung C23<br />

±, COX-1 A278<br />

±, Formveränderung C24<br />

±, Funktionen C23<br />

±, Interaktion mit dem Endothel C203<br />

±, Kontraktion des Cytoskeletts C29<br />

±, Organellensystem C23<br />

±, ruhende C23<br />

±, Struktur C22<br />

±, submembranäres Cytoskelett C22<br />

Thrombocytenadhäsion, Hemmstoffe<br />

C25<br />

Thrombocytenaggregation A220, A 278f,<br />

A448, A 460, A523f, C24f, C69<br />

±, Hemmung C25<br />

Thrombocytenaktivierung A273, C24,<br />

C29<br />

±, Hemmung durch Acetylsalicylsäure C29<br />

Thrombocytenaktivierungsfaktor (PAF)<br />

C21<br />

Thrombocytenbildung, Regulation C22<br />

Thrombocytendefekte, angeborene C25<br />

Thrombocytendegeneration A 523<br />

Thrombocytenfibrinpfropf, Bildung C28<br />

±, Kontraktion C28<br />

Thrombocytenkoagulation B344<br />

Thrombocytenmembran, Auflösung C25<br />

Thrombocytenoberfläche C24<br />

Thrombocytenpfropf, Fibrinvernetzung<br />

C25<br />

Thrombocyten-Wachstumsfaktor<br />

(PDGF-BB) A 561<br />

Thrombocytopenien A 145, C25<br />

Thromboembolien D 148<br />

Thrombomodulin A 524, B344, C29<br />

Thromboplastinzeit (TPZ) C30<br />

±, partielle (PTT) C30<br />

Thrombopoiese C10, C23<br />

Thrombopoietin A 445, C10f, C22, C481<br />

±, rekombinantes C22<br />

±, Wirkungsspektrum C10<br />

Thrombopoietinkonzentration C22<br />

Thrombose, arterielle A 561<br />

Thrombosen C192, C290<br />

±, venöse C217<br />

Thromboseneigung A 279<br />

±, Erhöhung C496<br />

Thromboseprophylaxe A 139, C30, C203<br />

Thromboserisiko C29, C203<br />

Thrombospondin B340, B342, C 25<br />

±, Bindungsstellen B340<br />

Thrombospondin-5 B345<br />

Thrombospondine, Funktionen B344<br />

Thromboxan A 2 (TxA 2) A 219, A 279, C 25,<br />

C29f<br />

±, biologische Effekte A 279<br />

±, Struktur A219<br />

Thromboxan A 3 (TxA 3) A 279<br />

Thromboxane A 277, B41, B200, C24,<br />

C206<br />

Thrombusbildung, normaler Gerinnungsstatus<br />

C203<br />

Thylakoide A 107<br />

Thymidin A306, A 371, A502<br />

±, Enolform A502<br />

±, Phosphorolyse A306<br />

±, radioaktives C77<br />

Thymidin-5©-monophosphat (TMP) A308<br />

±, Bildung A 308<br />

Thymidindimere, UV-Licht A 506<br />

Thymidin-Glycosylase, GT-spezifische<br />

A508<br />

Thymidin-Kinase A297, A 367, A537<br />

±, Affinität zu antiviralen Agenzien A 537<br />

Thymidylate A 296<br />

Thymidylat-Synthase A308f<br />

Thymidylatsynthese, bakterielle A 308<br />

±, Hemmung A 308<br />

Thymin (T) A 295f, A312f, A 348, A 503f,<br />

A513<br />

±, DNA A 313


Thymocyten A 164, A484<br />

Thymosin A465<br />

b-Thymosine A 467<br />

Thymus A454, B354, C17, C21, C36±39,<br />

C45, C57, C61, C70, C127, C134f, C319<br />

±, Aufbau C37f<br />

±, Aufgabe C37<br />

±, EntwicklungC38<br />

±, Lage C 37<br />

±, Lobuli C37<br />

±, Topographie C134<br />

Thymusdreieck C131<br />

Thymusfettkörper C239<br />

Thymusrestkörper C128<br />

Thyreocalcitonin A377<br />

Thyreocyten, cAMP A 437<br />

Thyreoglobulin A289, A 398, C87±89<br />

±, Antikörper C89<br />

Thyreoidektomien C90<br />

Thyreoiditis C89<br />

Thyreoliberin (TRH) C85<br />

Thyreoperoxidase A 148<br />

Thyreostatika B315<br />

Thyreotropin (TSH) A 437f, C85f, C89,<br />

C550<br />

±, WirkungC89<br />

Thyreotropin-Releasing-Hormon (TRH)<br />

C83, C89<br />

Thyroglossusfistel C319<br />

Thyroidea C319<br />

Thyroidhormon A357<br />

Thyroidhormonrezeptor A335, A 357<br />

Thyrooxidase A 148<br />

Thyroxin (T4) A 66, A 289, B364, C5, C79,<br />

C83, C85±90, C443<br />

±, DeiodierungC89<br />

±, MobilisierungC89<br />

Thyroxin bindendes Globulin C6, C89<br />

Thyroxin-Deiodase A 386<br />

Tibia B435, B440, B443±445, B447, B449f<br />

±, Achsenfehler B443<br />

Tibiafraktur B443<br />

Tibiakopf B435<br />

Tibia-Pilonfraktur B443<br />

Tibiaplateau B435, B437<br />

Tic douloureux B 200<br />

Tidemark B360<br />

Tie (Tyrosin-Kinase des Endothels) A 426<br />

Tie2 A 449<br />

Tiefeneindruck B293<br />

±, stereoskopischer B292<br />

Tiefeninformation, binokulare D 42<br />

±, monokulare D 42<br />

Tiefenrausch C451<br />

Tiefenschmerz B194<br />

Tiefensensibilität A 213<br />

±, Afferenzen B182<br />

TiefenwahrnehmungD42f<br />

Tiefschlaf B119f<br />

Tiefschlafphasen B121, B123<br />

Tiefschlafstadien B119f<br />

Tiere A 574<br />

Tierviren, KlassifizierungA535<br />

Tiffeneau-Test C266<br />

Tight Junctions A 453f, A 457, A 467,<br />

B7±10, B210, B233, B309, B314, C189f,<br />

C213, C326, C333, C342, C368, C384,<br />

C471, C485, C515<br />

±, elektrischer Widerstand B8<br />

±, Funktion A 453<br />

±, molekularer Aufbau A453f<br />

±, Morphologie A 453<br />

±, Porendurchmesser C384<br />

±, transportierende Epithelien A454<br />

Tim (timeless) B123<br />

Tim (translocase of the mitochondrial inner<br />

membrane) A 403<br />

Tim22-Pore A 403f<br />

Tim23 A405<br />

Tim23-Komplex A 403<br />

Tim23-Pore A 404<br />

Tim44 A405<br />

time out D56<br />

Time Trial C444<br />

Timing-Hypothese B528<br />

TIM-Komplexe A 403<br />

Tim-Proteine A 403<br />

±, mitochondriale Innenmembran A 402<br />

±, Proteintransport A 403<br />

TIMPs (tissue inhibitors of metalloproteases)<br />

A 448, B333, B357, B361<br />

±, Genexpression B357<br />

Tinea A 540<br />

Tinea pedis A 540<br />

Tinnitus auris B223, B226, B232, B246<br />

±, Ursachen B246<br />

Tip Links B209, B230, B232, B235<br />

±, Kationenkanäle B232<br />

Tissue-Factor-Pathway C25<br />

Titan A 571<br />

Titin A 100, B373±375<br />

±, A-Band-Bereich B375<br />

±, I-Band-Bereich B375<br />

±, Isoformen B374f<br />

±, PEVK-Region B 375<br />

Titinfilamente B373f, B382<br />

TK A425<br />

T-Killerzellen C572<br />

T-Konformation C271<br />

TLR4 (toll-like receptor 4) A523<br />

T-Lymphoblasten C9<br />

T-Lymphocyten A 365, A 443, A 454, A 485,<br />

A 540, C17, C21, C33f, C38, C40±42,<br />

C45f, C61, C 71, C73, C77, C351, C353<br />

±, Antigenerkennung C46<br />

±, autoreaktive C70<br />

±, B-Lymphocyten C46<br />

±, cytotoxische (CTLs) C34f, C40f, C69,<br />

D 163<br />

± ±, Killerprogramm C69<br />

±, negative Selektion C61<br />

±, positive Selektion C61<br />

±, Reifungim Thymus C61<br />

±, unreife C37<br />

±, Wanderwege C45<br />

T-Lymphocytenrepertoire, Herstellung<br />

C37<br />

7TM-Proteine, G-Protein-gekoppelte<br />

B313<br />

TnC B377±379<br />

TNF-a (Tumornekrosefaktor a) A277,<br />

A 367, A 448, A 483f, A523f, B352, B356,<br />

B369, C9, C17f, C21, C59, C62, C78,<br />

C353, C409, C434<br />

±, Funktion B356, C62<br />

±, Produzentenzellen C62<br />

±, Regulation der Osteogenese B369<br />

±, Zielzellen C62<br />

TNF-a-Rezeptor A483<br />

TNF-b C59, C62, C64f, C434<br />

±, Funktion C62<br />

±, Produzentenzellen C62<br />

±, Regulation der Osteogenese B369<br />

±, Zielzellen C62<br />

TNF-Rezeptor A483<br />

TnI B377<br />

Tochtercentrosomen A 478f<br />

TochterstrangA 502<br />

Tocochinon A 222<br />

Tocopherol C394<br />

a-Tocopherol A 222, C416<br />

Tocopherole A 139, A 220f<br />

a-Tocopherolhydrochinon A222<br />

Tocopherolsemichinon A221<br />

Tod C494, D 168<br />

±, als Prozess D 171<br />

±, Ausgrenzung D 169<br />

±, Definition D 171<br />

±, soziale Ungleichheit D199<br />

±, TechnisierungD 169<br />

±, VermeidungD169<br />

Todesangst D 169<br />

±, Religiosität D 169<br />

Todesgedanken D 157<br />

Todesrezeptoren A 483, A486, B64, C69,<br />

C71<br />

Todessignale B64<br />

Todestrieb D 16<br />

Todesumstände D 168<br />

Todesursachen C175, C233f, D 88<br />

±, Herzinsuffizienz C175<br />

Todeswunsch, aktiver D170<br />

Töne A23<br />

Togaviren A536<br />

Token Economy D 8<br />

Toleranz B148f, D 73f<br />

±, Drogen D 73<br />

±, immunologische C15, C70<br />

± ±, Induktion C70<br />

Toleranzadaptation C433<br />

Toleranzentwicklung, Suchtverhalten<br />

B148<br />

Toleranzgebot D36<br />

Toleranz-Reparatursysteme A 509<br />

Toleranzschwelle B194<br />

Toleranzsysteme A 507<br />

Tollkirsche B47, B 265, C105<br />

Toluidinblau A79<br />

Tom (translocase of the mitochondrial<br />

outer membrane) A 403<br />

Tom20 A 403<br />

Tom40 A 403<br />

Tom40-Kanal A 403<br />

Tom70 A 403<br />

Tomes-Fasern C332<br />

Tomes-Fortsätze C332<br />

Tomes-Körnerschicht C332<br />

TOM-Komplex A 403<br />

Tomographie A 19, A21<br />

Tom-Pore, Innendurchmesser A 404<br />

Tom-Proteine A402f<br />

±, mitochondriale Auûenmembran A 402<br />

±, Proteintransport A 402<br />

Ton, FrequenzzusammensetzungB224<br />

Tonaudiogramm B245<br />

Ton-Blitz-Reizsequenz B113<br />

Tonhöhenbestimmung, Ortsanalyse<br />

B237f<br />

±, Periodizitätsanalyse B237f<br />

TonhöhenempfindungB237<br />

tonische Aktivierung, Modulation B519<br />

±, spinale Zentren B519<br />

±, vestibulospinale Bahnen B519<br />

tonische Kontraktion C348<br />

tonische Labyrinthreflexe B520<br />

tonische Muskeln B384<br />

tonische Reflexkomponenten, Funktion<br />

B517<br />

tonischer Halsreflex B520<br />

Tonotopie B108, B233f, B237, B239<br />

±, auditorischer Kortex B108<br />

Tonschwellenaudiogramm B244<br />

Tonschwellenaudiometrie B244, B246<br />

Tonsilla adenoidea C240<br />

Tonsilla cerebelli B89<br />

Tonsilla lingualis C42, C241, C322, C335<br />

Tonsilla palatina B86, B506, C36, C39,<br />

C42, C239±241, C319, C321f, C334f<br />

±, Aufbau C42<br />

±, Schleimhautoberfläche C42<br />

Tonsilla pharyngea C36, C39, C42, C236,<br />

C239±241, C334f<br />

±, Blutversorgung C241<br />

±, Hyperplasie C241<br />

Tonsilla tubaria C42, C241, C335<br />

±, EntzündungC241<br />

Tonsillarbucht C241, C319<br />

Tonsillen A 528, B84, B324, C37, C42±45<br />

±, Aufbau C42<br />

±, Aufgabe C37<br />

±, EntwicklungC43<br />

±, Immunantworten gegen Umweltantigene<br />

C42<br />

±, Lage C43<br />

±, lymphoepitheliale Organe C42<br />

±, orale C42<br />

391


392<br />

Tonsillitis A528<br />

Tonus C111, C204f<br />

±, glatte Gefäûmuskulatur C205<br />

±, glatte Muskulatur C204<br />

±, myogener B384, C208<br />

± ±, Fluktuationen B 384<br />

± ±, Single-Unit-Muskeln B384<br />

±, neurogener B384<br />

Top-down-Prozesse D 43±45, D 63<br />

topische Störungen B259<br />

Topoisomerase I A319<br />

±, eukaryontische A 320<br />

± ±, Hemmung A320<br />

±, Wirkungsmechanismus A319<br />

Topoisomerase II A 319f<br />

±, Doppelstrangbrüche A 320<br />

±, eukaryontische A 320<br />

± ±, Hemmstoffe A320<br />

±, Wirkungsmechanismus A320<br />

Topoisomerase-Inhibitoren, antibakterielle<br />

Therapie A 320<br />

±, Chemotherapie A320<br />

Topoisomerasen A 317, A520<br />

Topoisomerasen der Klasse I, Einzelstrangbruch<br />

A 319<br />

Topoisomerasen der Klasse II, Doppelstrangbrüche<br />

A 319<br />

Torsion A9<br />

Torsionswinkel A 9, A 91<br />

Torticollis B459<br />

Torus levatorius C240f, C334<br />

Torus tubarius B227, C237, C240, C334<br />

total quality management D 118<br />

Totalkapazität C254f, C267, C280<br />

±, Altersabhängigkeit C255<br />

±, Definition C255<br />

±, Vergröûerung C267<br />

Totalprolaps C540<br />

Totalreflexion A 26<br />

TOTE-Modell D71<br />

Totenstarre, ATP-Mangel B375<br />

Totipotenz C575, C591<br />

Totraum C249, C257<br />

±, anatomischer C241, C257f, C440<br />

± ±, Definition C257<br />

± ±, Funktion C257<br />

±, funktioneller C 257, C259, C267, C284<br />

± ±, Definition C257<br />

± ±, Lungenerkrankungen C257<br />

±, Messung C257<br />

Totraumventilation C258<br />

Totraumvolumen C258<br />

Toxic Shock Syndrom Toxin 1 (TSST1) A 529<br />

Toxin bildende Bakterien A 528<br />

Toxine A139, A 233, A395, A 417, A420,<br />

A 434, A 523, A 528, B 5, B20, C120, C351,<br />

C408<br />

±, AB-Typ A 420<br />

±, bakterielle A 436, A528f, C67, C232,<br />

C328<br />

± ±, genetische Lokalisation A529<br />

± ±, orale Aufnahme A528<br />

±, Clostridium botulinum A 417<br />

±, Clostridium tetani A 417<br />

±, hydrophobe B9<br />

±, Immunogene A528<br />

±, Lipid A A 523<br />

±, pflanzliche A 469<br />

±, Wirkung auf Ionenkanäle B20<br />

±, zentrale Chemorezeptoren C120<br />

Toxinogen A 528<br />

Toxizität von Schwermetall-Ionen A 66<br />

Toxoide A 528f<br />

±, Impfstoffe A528<br />

TPO C9<br />

Trabeculae carneae C144<br />

Trabekel C40<br />

±, Arachnoidea B99<br />

±, Vermehrung B429<br />

Trabekelarterien C41<br />

Trabekelvenen C41<br />

Trabekelwerk B257, B260<br />

Gesamtregister A±D<br />

Traberkrankheit A 83<br />

Trachea B87, B 247, B318, B504f, C110,<br />

C127, C129, C134, C136, C236,<br />

C239±241, C 244±246, C248, C268, C286<br />

±, Aufbau C244f<br />

±, autonome Innervation C110<br />

±, Innendurchmesser C245<br />

±, Kompression C268<br />

±, Muskulatur C245<br />

±, Verzweigung C245<br />

±, Wandaufbau C236<br />

Trachealknorpel B487<br />

Trachealschleim C244<br />

Trachom B259<br />

Tractus B66, B79<br />

Tractus corticobulbaris B248<br />

Tractus corticonuclearis B77±81<br />

Tractus corticopontinus B77, B79, B81,<br />

B526<br />

Tractus corticospinalis B66, B77, B79±81,<br />

B105, B513<br />

Tractus corticospinalis anterior B67f<br />

Tractus corticospinalis lateralis B67f<br />

Tractus dorsolateralis B518<br />

Tractus frontopontinus B80<br />

Tractus hypothalamohypophysialis<br />

C83±85<br />

Tractus iliotibialis B429f, B432, B437,<br />

B439, B449<br />

Tractus intermedius B483<br />

Tractus lateralis B483<br />

Tractus mamillotegementalis B93<br />

Tractus mamillothalamicus B93<br />

Tractus olfactorius B94±96, B 303f, B494<br />

Tractus olivocochlearis B232<br />

Tractus olivospinalis B67f<br />

Tractus opticus B77, B91f, B96, B102,<br />

B264, B276, B279, B284, B498<br />

±, Läsion B284<br />

Tractus parependymalis B68<br />

Tractus parietotemporopontinus B80<br />

Tractus perforans B135<br />

Tractus pontocerebellaris B526<br />

Tractus reticulospinalis B215, B519, B526<br />

±, Haltungskontrolle B519<br />

±, Verlauf B215<br />

Tractus retinohypothalamicus B124<br />

Tractus rubroreticulospinalis B68<br />

Tractus rubrospinalis B67<br />

Tractus solitarius B80, B311, C116<br />

Tractus spinocerebellaris B81, B526, C116<br />

Tractus spinocerebellaris anterior B68<br />

Tractus spinocerebellaris posterior B67f<br />

Tractus spinoolivaris B67f<br />

Tractus spinotectalis B68<br />

Tractus spinothalamicus B67, B79±81,<br />

B202f, C115, C122, C175, C 430<br />

Tractus spinovestibularis B67f<br />

Tractus tectospinalis B68<br />

Tractus tegmentalis centralis B79±81<br />

Tractus tuberoinfundibularis C83±85, C89,<br />

C91<br />

±, neurohämale Region C85<br />

Tractus vestibuloreticulospinalis B68<br />

Tractus vestibulospinalis B67, B519, B526<br />

±, Haltungskontrolle B519<br />

Tractus vestibulospinalis lateralis B214f<br />

±, Verlauf B215<br />

Tractus vestibulospinalis medialis B214f<br />

±, Verlauf B215<br />

TRAF6 A 524<br />

Träger-Hapten-System C74<br />

Trägheitsgesetz A6<br />

Trägheitskräfte C195<br />

Tragus B226f<br />

Trainierbarkeit C447<br />

Training D 40<br />

±, Jugendliche C447<br />

±, operantes D135<br />

±, Patienten C447<br />

±, psychophysiologisches D124<br />

±, Senioren C 447<br />

Trainingsanpassungen C446<br />

Trainingseffekte, Gefäûsystem C227<br />

±, Herz C227<br />

Trait-Eigenschaften D 121<br />

Trait-Emotionen D 65<br />

Trait-Faktoren D 76<br />

Trait-Variablen D77<br />

Trajektorien B428f<br />

±, proximaler Femur B428<br />

Trakt, lateraler retikulospinaler (lRST)<br />

B518f<br />

± ±, Läsionen B518<br />

± ±, Verlauf B519<br />

±, medialer retikulospinaler (mRST) B518f<br />

± ±, Läsionen B518<br />

±, paläospinothalamischer B188<br />

±, retikulospinaler B519<br />

±, retinohypothalamischer (RHT) B123<br />

±, spinothalamischer B180<br />

±, vestibulospinaler B519<br />

TRAM (translocation-associated membrane<br />

protein) A 408f<br />

Tränen C47<br />

Tränenbein B488f, B497<br />

Tränendrüsen B255, B259, B491, B498<br />

±, Innervation B255<br />

Tränenfilm B253, B258f<br />

±, Funktionen B259<br />

±, Störungen B259<br />

Tränenflüssigkeit A 522<br />

±, Funktion B255<br />

Tränenfluss A 541, C121<br />

Tränennasengang B489, B496, C236<br />

Tränenpünktchen B255<br />

Tränensee B255<br />

Tränensekretion C327<br />

trans-Aktivierung, Mechanismen A369<br />

trans-Aktivierungsdomänen (TAD)<br />

A355±359, A 363, A 369<br />

±, Funktionen A359<br />

±, nucleäre Rezeptoren A 358<br />

±, Transkriptionsfaktoren A 359<br />

Transaldolase A179f<br />

Transamidase, Faktor XIIIa C28<br />

Transaminasen A283f<br />

Transaminierung A143, A 178, A283,<br />

A285±288, A 291<br />

±, a-Ketosäuren A291<br />

±, Oxalacetat A 285<br />

trans-Autophosphorylierung A 428, A444<br />

Transcobalamin C6, C345, C412<br />

Transcortin C6, C370<br />

Transcytose A 233, A 419, B8, C47, C189,<br />

C352<br />

±, Immunglobuline A 419<br />

±, rezeptorvermittelte C328<br />

±, sekretorisches IgA C352<br />

Transcytosekapazität B9<br />

Transdifferenzierung C590<br />

Transducin A 242, A 437, A 440, A 520,<br />

A532, B271, B273, B313<br />

±, Aktivierung B273<br />

Transduktion B170f, B304, D 37<br />

±, Duftreize B304<br />

±, mechanische Reize B171<br />

±, mechanoelektrische B210f, B231,<br />

B233f, B239<br />

± ±, Innenohr B233<br />

± ±, Latenzzeit B234<br />

± ±, Störungen B239<br />

±, Pacini-Sensor B170<br />

Transduktionsapparat, cochleärer B236<br />

± ±, Empfindlichkeit B236<br />

Transduktionskanäle, Durchmesser B211<br />

±, mechanisch gesteuerte B235<br />

± ±, Offenwahrscheinlichkeit B235<br />

±, Offenwahrscheinlichkeit B211<br />

Transduktionsprozesse B211<br />

transepitheliale Migration A 460<br />

±, Lymphocyten A 460<br />

transepitheliale Potentialdifferenz C384<br />

transepithelialer Widerstand A 453f


Transferasen A 128f<br />

Transfereinkommen D 94<br />

Transferpufferflüssigkeit A 557<br />

Transfer-Ribonucleinsäuren s.tRNAs<br />

Transferrin A 146, A394, B362, C5, C7,<br />

C189, C370, C525<br />

±, Fe 3+ C7<br />

±, Funktion C5<br />

±, Molekülmasse C5<br />

±, Translation A 394<br />

Transferrinrezeptor A 381, A 418<br />

Transferrinsättigung, Eisenstoffwechselstörungen<br />

C 7<br />

Transfer-RNA s.tRNAs<br />

Transformation A362, A 530, A545, A 547,<br />

B172, B195, D37<br />

±, demographische D99<br />

±, maligne A 475, A536<br />

±, sensomotorische B217<br />

±, Sensorpotential B172<br />

±, zelluläre A 487<br />

Transformatoren A 21<br />

transformierende Wachstumsfaktoren<br />

(TGFs) C63<br />

Transfusionen, intrauterine C16<br />

Transfusionsreaktionen C72<br />

Transfusionszwischenfall C14<br />

Transgen A 554f, A562f, A 565f<br />

±, dauernde Expression A 566<br />

±, Integration A 554, A565<br />

±, Promotor A562<br />

transgene Mäuse A 554f<br />

transgene Organismen A 553<br />

Transglycosidase A 185<br />

trans-Golgi A413f<br />

trans-Golgi-Netzwerk (TGN) A413, A 415,<br />

A 417±419, A472, B39, C 380<br />

Transhydrogenase A 211<br />

transition proteins C514<br />

Transitionen A 501, A503<br />

±, 5-Bromuracil A 503<br />

Transketolase A 143, A 179±181, C411<br />

±, Thiaminpyrophosphat A 181<br />

trans-Konformation A 91, A 410<br />

±, Peptidbindungen A410<br />

transkranielle Elektronervenstimulation<br />

(TENS) D 136<br />

transkranielle Magnetstimulation B523,<br />

B533, D 136<br />

±, der motorischen Rinde D 133<br />

Transkription A 246, A 315±319, A322,<br />

A 341, A 343f, A347, A 349f, A355,<br />

A 360f, A 385, A388, A 393, A504, A 506,<br />

A 520, C 80<br />

±, Blockierung A 506<br />

±, eukaryontische A 355<br />

± ±, Hemmstoffe A355<br />

±, Hemmung A322<br />

±, Inhibitoren A 355<br />

±, LSP-kontrollierte A 344<br />

±, mitochondriale Gene A343<br />

±, Prokaryonten A388<br />

±, Regulation A 360<br />

±, RNA-Polymerase I A360<br />

±, RNA-Polymerase III A 360<br />

±, Stadien A347<br />

±, Startstelle A 347, A 349<br />

±, Stoppsignal A 316<br />

±, Termination A316, A 350, A361<br />

±, Uhren-Gene B124<br />

transkriptionell aktives Chromatin A 341<br />

transkriptionelle Aktivatoren A 351<br />

transkriptionelle Coaktivatoren A 359<br />

transkriptioneller Repressor A481<br />

Transkriptionen, Mutationen A366<br />

Transkriptionsblase A 347<br />

Transkriptionseinheiten, eukaryontische<br />

A 331<br />

Transkriptionsfaktoraktivität A 365<br />

±, Ligandenbindung A365<br />

Transkriptionsfaktoren A 321f, A 330,<br />

A 334, A 342, A 352f, A 355f, A358f,<br />

A 362f, A365f, A 368±370, A378, A 380,<br />

A 398, A 401, A 424, A431, A 434f, A445f,<br />

A 449, A 481, B62, B 137, B321, B369,<br />

C76, C89, C91, C140, C459<br />

±, Acetylierung A 365<br />

±, Aktivierungsdomäne A334<br />

±, Aufgaben A 355<br />

±, Bindungsstellen A 353<br />

±, Deregulation A 362<br />

±, DNA-Bindung A 356<br />

±, DNA-Bindungsdomäne A334<br />

±, Domänenstruktur A355<br />

±, generelle (GTFs) A 353f, A 369<br />

±, Glycosylierung A 365<br />

±, Herzentwicklung C140<br />

±, Induktion B62<br />

±, inhibitorische Proteine A366<br />

±, Kernimport A 401<br />

±, kombinatorische Regulation A 359<br />

±, kovalente Modifikation A 363<br />

±, Leucin-Zipper A 358<br />

±, Ligandenbindungsdomäne A 334<br />

±, myogene A 368<br />

±, Phosphorylierung A365, A 431<br />

±, Regulation A362, A 449<br />

±, Repressordomäne A 359<br />

±, RTKs A 449<br />

±, sequenzspezifische A 370<br />

±, sequenzspezifische Bindungen<br />

A 321<br />

±, Signalmoleküle A 449<br />

±, trans aktivierende A355<br />

±, trans-Aktivierungsdomäne A 359<br />

±, Wechsel der Bindungspartner A 368<br />

±, zellspezifische Synthese A362<br />

Transkriptionsfaktorkomplex, b-Catenin<br />

A 460<br />

transkriptionsgekoppelte DNA-Reparatur<br />

A 507<br />

Transkriptionsinitiation A347, A 349,<br />

A 352, A 355, A 361<br />

Transkriptionskontrolle A 342, A349<br />

±, Prokaryonten A 349<br />

Transkriptionsregulation A445<br />

Transkriptionsstart A 354<br />

Transkriptionsstartpunkt A352<br />

transkutane elektrische Nervenstimulation<br />

(TENS) B205<br />

transkutane Elektromyographie B381<br />

Translation A 96, A 108, A 372, A 385,<br />

A 388, A 391, A 394, A520, A 572±574<br />

±, ancestrale A 572<br />

±, Ferritin-mRNA A 394<br />

±, Hemmung A 394<br />

±, Initiation A 372<br />

±, prokaryontische A388, A 395<br />

± ±, Antibiotika A395<br />

±, Transferrin A 394<br />

±, Uhren-Gene B124<br />

±, virale mRNAs A 391<br />

Translationsinitiation bei Eukaryonten<br />

A 390<br />

Translationsregulation A 393f<br />

Translationsrepressor A394<br />

translatorischer Reflex, Kopfneigung<br />

B297<br />

Translocon A 408f<br />

Translokation A 347, A391f, A 395, A 398,<br />

A 407, A 492, A 501, A562<br />

±, Hemmung A 395<br />

±, peroxisomale Membran A 407<br />

Translokationen A 551, A556<br />

±, chromosomale A 366<br />

±, unbalancierte A493<br />

± ±, Down-Syndrom A493<br />

Translokationschromosom A493<br />

Translokationstrisomie 14/21 A 493<br />

Translokatoren A200<br />

±, Aspartat A 200<br />

±, Citrat A 200<br />

±, Malat A 200<br />

Translokator-Gene A 200<br />

Translokatorproteine der inneren Mitochondrienmembran<br />

A575<br />

transmembranäre a-Helices A 236, A 238f<br />

transmembranäre Guanylatcyclasen,<br />

Photorezeptorzellen A 440<br />

transmembranäre Ionenpumpen A 103<br />

transmembranäre Konzentrationsgradienten<br />

A 246<br />

Transmembrankollagene B335<br />

Transmembranproteine A434, A 451<br />

Transmembranregionen A 107<br />

Transmembranrezeptoren A 424<br />

Transmembransegmente A 409, B17f<br />

Transmissionselektronenmikroskopie A 79,<br />

A237<br />

Transmissionsschäden B246<br />

Transmitter B5, B29±32, B34f, B37, B41,<br />

B49, B64, B78, B214±216, C105f, D 167<br />

±, ANS C106<br />

±, erregende B45, B54<br />

± ±, GABA B54<br />

± ±, Gehirn B 45<br />

±, exzitatorische B9<br />

± ±, Glutamat B9<br />

±, Inaktivierung B31, B34f, B41<br />

±, inhibitorische B9, B54<br />

± ±, GABA B54<br />

± ±, Glycin B9, B54<br />

±, Menge B37<br />

±, monoaminerge B216<br />

±, niedermolekulare B38f<br />

± ±, Strukturformeln B38<br />

±, Parasympathikus C105<br />

±, retrograde B202<br />

±, Sympathikus C105<br />

±, Transmitterdiffusion B 5<br />

±, Transmitterfreisetzung B5<br />

±, Verpackung B32<br />

±, vestibuläres System B214±216<br />

±, Wiederaufnahme B41<br />

±, Zentralnervensystem B49<br />

Transmitterfreisetzung A 241, B17, B29,<br />

B32f, B37, B44, B211, B235f, B313<br />

±, gesteigerte B138<br />

±, präsynaptische B32<br />

± ±, Hemmung B32<br />

±, Quantum B37<br />

Transmitterkonzentration, indirekte Bestimmung<br />

B37<br />

±, synaptischer Spalt B37<br />

Transmitter-Modulator-Kombination,<br />

Spezifität C107<br />

Transmitterphänotyp, Festlegung B64<br />

Transmitterplastizität C105<br />

Transmitterrezeptoren B5, B8, B29, B64<br />

Transmitterspeichervesikel B5<br />

Transmittersynthese B31, B41<br />

±, Beendigung B41<br />

Transmittersysteme, subkortikale D 150<br />

Transmitterungleichgewicht D 150<br />

Transparenz D 112<br />

Transparenzlisten D 182<br />

Transpeptidasen A 522<br />

trans-Phosphorylierung von Rezeptor-<br />

Tyrosin-Kinasen A 425<br />

Transplantatabstoûung, hyperakute C72<br />

Transplantatempfänger, T-Zell-vermittelte<br />

Reaktion C77<br />

Transplantation, freie B477<br />

±, HLA-Gene C59<br />

±, Zehe B477<br />

Transplantationsantigene, starke C46<br />

transponierende Elemente A 336<br />

Transport, aktiver A 532, B 7, B380, C562<br />

±, anterograder B5<br />

±, anterograder axonaler A470<br />

± ±, Kinesin A470<br />

±, axonaler B5, B39, B196, C85<br />

± ±, Geschwindigkeit B5f<br />

±, axoplasmatischer B5, C81<br />

±, elektrogener A 246<br />

393


394<br />

±, epithelialer C384<br />

±, erleichterter passiver C562<br />

±, gerichteter A398, A 453<br />

± ±, Membranvesikel A 398<br />

± ±, Proteine A 398<br />

±, intrazellulärer A 470<br />

±, kooperativer A 520<br />

±, langsamer axonaler B5<br />

± ±, Geschwindigkeit B5<br />

±, passiver A163<br />

±, retrograder A414, B5<br />

±, retrograder axonaler A 470<br />

± ±, Dynein A 470<br />

±, rezeptorvermittelter B8<br />

±, schneller axonaler B6<br />

± ±, Hemmung B6<br />

±, schneller retrograder B6<br />

± ±, Motormoleküle B6<br />

±, sekundär aktiver A162, B32<br />

± ±, Acetylcholin B32<br />

± ±, Glucose A 162<br />

±, vesikulärer A398, A 413, A454, A 470<br />

Transporter A 237, A239f, A 245f, A 249,<br />

A 399, B 8, B320<br />

±, aktive A 245<br />

±, Astrogliazellen B8<br />

±, asymmetrische A246<br />

±, Energiequellen A 246<br />

±, für organische Kationen (OCTs) A 249<br />

±, Funktionsschema A239<br />

±, Gegensatz zuKanälen A239<br />

±, Hepatocytenmembran C369<br />

±, passive A 245f<br />

± ±, für Aminosäuren A 248<br />

±, polyspezifische A 248<br />

±, primär aktive A 246<br />

± ±, Adenosintriphosphat (ATP) A 246<br />

±, primär aktive elektrogene A 247<br />

±, proximaler Tubulus A 249<br />

±, Regulation A 246<br />

±, sekundär aktive A 246, A 250<br />

± ±, elektrochemisches Potential A 246<br />

±, Spezifität A239<br />

±, Substratbindungsstelle A 239<br />

±, symmetrische A 246<br />

±, Transstimulation A 240<br />

±, Wechselzahl A239<br />

Transportermoleküle, Aktivität A 246<br />

Transporterproteine C96<br />

Transportersysteme, endotheliale B7f<br />

Transportfunktionen A520<br />

Transportgefäûe C39<br />

Transportgeschwindigkeit A240<br />

Transportmechanismen, aktive C498<br />

Transportmessungen A 240<br />

Transportproteine A 80, A188, A 232,<br />

A 234, A 399<br />

±, EinbauC96<br />

±, lipophile Hormone C81<br />

Transportproteine für Transmitter B42<br />

Transportprozesse, Blut-Hirn-Schranke<br />

B8<br />

±, kinetische Parameter A240<br />

Transportsysteme A 520<br />

±, membranständige A282, A 454<br />

± ±, Ungleichverteilung A 454<br />

±, Sekretion organischer Säuren und Basen<br />

C469<br />

Transportwege, hydrophile A239<br />

Transposition A 337<br />

±, Duchenne-Muskeldystrophie A 337<br />

±, Hämophilie A 337<br />

Transposition der groûen Arterien C141<br />

Transposons A 336, A520, A 529, A532<br />

±, bakterielles Chromosom A 532<br />

±, Konjugation A 532<br />

trans-Repressordomäne (TRD) A356<br />

Transstimulation von Transportern A 240<br />

Transsudation C546, C554<br />

Transthyretin C6, C 81, C89<br />

Transversalwellen A23<br />

Transversionen A 501<br />

Gesamtregister A±D<br />

Transversionsmutationen A 503<br />

Transversus B418<br />

Transversusaponeurose B419<br />

Trapezkörper B240<br />

Trapezkörperkern, medialer B242<br />

Trapping A 405<br />

Traube-Raum C297<br />

Trauer C346, D64f<br />

Traumanalyse B121, D 18f<br />

Traumdeutung B122, D 16<br />

Träume, Empfindung B122<br />

±, Realitätsbezug B121<br />

±, szenische B120<br />

Traumerinnerung B121<br />

Traumphasen B122<br />

Traumschlaf B121<br />

Traurigkeit D 159<br />

treadmilling A 464<br />

Treffer (hit) D40<br />

Trefferwahrscheinlichkeit B177<br />

Trehalose A156<br />

Treibhauseffekt D 100<br />

Treminationsfaktoren A 385<br />

Tremor B57, B59, D 150<br />

±, bewegungsinduzierter B 529<br />

±, niederfrequenter B529<br />

Trendelenburg-Zeichen, positives B431<br />

Trends, demographische D101<br />

Trennung C140, D85<br />

Trennungsangst D 81<br />

Trennungsprotest D 81<br />

Trennverfahren, chromatographische<br />

A 113<br />

Trepanation B493<br />

Treptomycin, Wirkmechanismus A 395<br />

Tretmühl-Mechanismus A 464<br />

TRH s. Thyreotropin-Releasing-Hormon<br />

Triacylglycerine A 182, A 257, C379, C391<br />

±, Resynthese C391<br />

Triacylglycerin-Lipase A 131, C 345<br />

±, Glycogen-Phosphorylase A 131<br />

Triade, katalytische A 123<br />

±, meritokratische D 103<br />

±, negative D157f<br />

Triaden, synaptische B176<br />

± ±, Funktionsweise B176<br />

± ±, Thalamus B176<br />

Trias C362<br />

Trias hepatica C365<br />

Trias v. portae C361<br />

Tricarbonsäuretransporter A 253<br />

Tricarbonsäurezyklus A 177<br />

Trichloressigsäure A 69<br />

Trichlormethan A 64<br />

Trichocyten B322, B327<br />

Trichomonas tenax A 516<br />

Trichothecene A 541<br />

Trichromaten B290<br />

Trichromfärbungen A 78<br />

Trichterdiagramm A 104<br />

Triebbefriedigung D 16<br />

±, spezifische B147<br />

Triebe D 16, D 63, D 68f<br />

±, Definition B141<br />

±, homöostatische B141f<br />

± ±, antizipatorischer Sättigungsmechanismus<br />

B142<br />

± ±, Durst B141<br />

± ±, Hunger B141<br />

± ±, Triebstärke B141<br />

±, nicht-homöostatische B141, B144<br />

± ±, Triebstärke B141<br />

Triebkonkurrenz D 50<br />

Triebkraft C466<br />

Triebreduktion D68f<br />

Triebsystem B147<br />

Trifluoracetate A 69<br />

Trifluoressigsäure A69<br />

trigeminale Afferenzen, Projektionen<br />

B188<br />

±, Verschaltungen B188<br />

trigeminale Kerngebiete B527<br />

trigeminales System, Organisation B 187<br />

Trigeminuskern B203<br />

±, sensibler C331<br />

±, sensorischer C118<br />

±, spinaler B79, B200f, B204<br />

Trigeminusneuralgie B200<br />

Triglyceridaufbau, Insulin A 258<br />

Triglyceride A215f, A 219, A 227f, A257f,<br />

A270, A 441, B391, C 390, C398, C438,<br />

C571<br />

±, Hydrolyse A 258, C390<br />

±, Speicherung A216<br />

±, Speicherung chemischer Energie A219<br />

±, Speicherung und Entspeicherung<br />

A257f<br />

±, Struktur A215<br />

±, Wasserlöslichkeit A 215<br />

Triglycerid-Lipase, hepatische A 271<br />

Triglyceridsynthese, Bausteine A 257<br />

Triglyceridtransport A 270<br />

Trigonum caroticum C 321, C323<br />

Trigonum femorale B433<br />

Trigonum lumbale B437<br />

Trigonum lumbale (Petiti) C309<br />

Trigonum lumbocostale C130, C309<br />

Trigonum n. hypoglossi B77<br />

Trigonum n. vagi B77<br />

Trigonum olfactorium B94f<br />

Trigonum pericardiacum C131<br />

Trigonum sternocostale B422, C130, C135<br />

Trigonum thymicum C 131<br />

Trigonum vesicae C486<br />

Triiodthyronin (T3) A 289, A 334f, B364,<br />

C85, C87±90, C405f<br />

±, Mobilisierung C89<br />

±, reverses (rT3) C89<br />

Triiodthyronin-Deiodase A 386<br />

Trikuspidalklappe C144, C162<br />

±, Auskultationspunkt C162<br />

Trimethoprim A 309<br />

Trimethylamin B307<br />

Trinken B141, C493<br />

±, Meerwasser C482, C494<br />

±, primäres B142<br />

±, sekundäres B142<br />

Trinkverhalten B141, C223, C492<br />

Trinkwasserfluoridierung D186<br />

Trinucleotid-Repeats A502<br />

Trinucleotidsequenz, repetitive A 503<br />

Triosephosphat-Isomerase A 99, A 129,<br />

A163, A 165f, A 171<br />

±, Raumstruktur A99<br />

±, Reaktion A 129<br />

±, Topologie A 99<br />

Tripelhelix B333, B337<br />

Tripelstrang-DNA A 321f<br />

±, Krebsbekämpfung A 322<br />

±, sequenzspezifische Bindung A 322<br />

Tripeptide C363, C389, C468<br />

±, protonengekoppelter Transport C468<br />

±, Resorption C389<br />

Triplettvermehrung A 503, A555<br />

±, Chorea Huntington A 503<br />

Triplex-DNA A 322<br />

Triploidie A 492<br />

Tripus Halleri C305<br />

Triquetrumsäule B472<br />

Triskelion, Clathrinmäntel A418<br />

Trisomie A 492f<br />

Trisomie 13 A492, C514<br />

Trisomie 18 A492, C514<br />

Trisomie 21 A492, A 501, C514<br />

±, freie A 489<br />

Trisomien C514<br />

Tristearat, Struktur A 215<br />

Tritanomalie B290<br />

Tritanopie B290<br />

Triterpene A 220<br />

Tritium A12<br />

Triton X-100 A114<br />

Trk (Tropomyosin-Rezeptor-Kinase) A 426<br />

trkA B64, B196


trkA-Rezeptor B193<br />

trkB B43, B64<br />

trkC B64<br />

tRNA-Gene A335, A 343, A361<br />

±, Promotoren A361<br />

tRNA Leu A 344<br />

±, Punktmutation A 344<br />

tRNA Lys A 212, A 385<br />

tRNA Met A 385<br />

tRNA-Nucleotidyltransferase A 382<br />

tRNA Phe A344, A 387<br />

±, Struktur A 387<br />

tRNA Val A344<br />

tRNAs (Transfer-RNAs) A 295f, A313,<br />

A 316, A 330, A 334f, A 343f, A349, A 360,<br />

A 381±383, A385±387, A389, A 400f,<br />

A 547, A 572<br />

±, Adapterfunktion A386<br />

±, Anticodons A385<br />

±, Basenmodifiktation A382f<br />

±, Genkopien A 335<br />

±, isoakzeptirende A387<br />

±, Kernexport A400f<br />

±, Kleeblattstruktur A316, A 383<br />

±, L-Form A 383<br />

±, Prozessierung A 381<br />

±, Punktmutationen A 344<br />

±, Sekundärstruktur A 386<br />

±, selektive Erkennung A387<br />

±, Spleiûen A 382<br />

±, Struktur A 382, A387<br />

±, Synthese A381<br />

±, Tertiärstruktur A 386<br />

±, Zahl A386<br />

Trochanter major B427, B430f, B434,<br />

B440<br />

Trochanter minor B427<br />

Trochlea B295, B447<br />

Trochlea humeri B465f<br />

Trochlea peronealis B450<br />

Trochlea tali B444f, B447<br />

Trochleariskerne B218<br />

Trockenheit B192<br />

Trommelfell A 24, B208, B227±229, B236,<br />

B495, C450<br />

±, Auslenkungsamplitude B236<br />

±, Fläche B229<br />

±, Schwingungsfähigkeit B228<br />

±, Spannung B228<br />

Trophoblast C557, C575f<br />

Tropicamid B265<br />

Tropoelastin B372<br />

Tropomyosin A 98, A 238, A465f, B373f,<br />

B377, C150f<br />

±, Phosphorylierung C151<br />

Troponin A 99, B374<br />

Troponin C A 443, C150f<br />

Troponin I, Phosphorylierung C150<br />

Troponin T C150, C169<br />

Troponinkomplex A 466, B 373, B377f<br />

±, Calciumschalter B377<br />

±, Untereinheiten B377<br />

Trotzreaktionen D82<br />

Troxler-Effekt B297<br />

TRP-Kanäle C205<br />

Trunci intestinales C38<br />

Trunci lumbales C136, C191, C359f<br />

Trunci lymphatici C191<br />

Trunci vagales C129<br />

Truncothalamus B91f<br />

Truncus arteriosus C139f, C187<br />

Truncus brachiocephalicus B464, B504,<br />

C127, C129, C134±136, C183f<br />

±, Ursprung C135<br />

±, Versorgungsgebiet C183<br />

Truncus bronchomediastinalis C39, C281<br />

Truncus cerebri B495<br />

Truncus coeliacus C183, C294, C300,<br />

C302, C305, C307f, C318, C339, C358f,<br />

C362f, C376<br />

±, Versorgungsgebiet C183<br />

Truncus costocervicalis B 464, B507, C183f<br />

Truncus fasciculi atrioventricularis C152<br />

Truncus inferior B71<br />

Truncus intestinalis C136, C191, C339,<br />

C359f, C364<br />

Truncus jugularis C39<br />

Truncus linguofacialis B507<br />

Truncus lumbalis C38, C339<br />

Truncus lumbosacralis B74, C314<br />

Truncus medius B71f<br />

Truncus pulmonalis C129, C133±135,<br />

C140, C142±144, C183, C188, C253,<br />

C280<br />

±, Ursprung C134<br />

±, Verlauf C135<br />

Truncus subclavius C39, C194<br />

Truncus superior B71f<br />

Truncus sympathicus B82, B504, B506,<br />

C108, C127±130, C132, C134, C137,<br />

C242, C311, C314<br />

±, Verlauf C137<br />

Truncus thyrocervicalis B464, B506f,<br />

C183f<br />

Truncus vagalis anterior B87, C136,<br />

C339f, C364<br />

Truncus vagalis posterior B87, C136,<br />

C339f<br />

Truncusseptum C140<br />

Trypanosomen, GPI-Anker A156<br />

Trypsin A 118, A 123, A 128, A 131, A 282,<br />

A 491, A 558, C6, C351, C378f, C389<br />

±, autokatalytische Wirkung C378<br />

±, Proenzym C379<br />

±, Reaktionsprodukt C379<br />

±, Spezifität C379<br />

Trypsin-Aktivator C354<br />

Trypsin-Inhibitor C378<br />

Trypsinogen A 131, A 282, C378f<br />

±, Spaltung C378<br />

Tryptamin A 289<br />

Tryptophan A 85f, A 286±289, A385, B57,<br />

C397, C411, C413f<br />

±, Abbau A 288<br />

±, Absorptionsmaximum A 86<br />

±, Bildung von Pyruvat A287<br />

±, Niacinäquivalent C413<br />

Tryptophan-Hydroxylase B57<br />

Tryptophanmangel A137, C413<br />

Tryptophan-Operon A 331<br />

T-Scores D 32<br />

TSE (transmissible spongiform encephalopathy)<br />

A 537<br />

TSH s. Thyreotropin<br />

TSH-Rezeptor A437f<br />

±, Antikörper C90<br />

TSH-Signalgebung, Störungen A438<br />

t-SNAREs A 416<br />

T-Stammzelle C9<br />

T-System B378<br />

TTD s. Thought-Translation-Device<br />

TT-Dimere A 504<br />

TTP A 303<br />

TT-Photoprodukt A 504<br />

TTS (temporary threshold shift) B246<br />

T-Tubulus B379, C146f, C149<br />

T-Tubulussystem B378<br />

T-Typ-Calciumstrom C 153<br />

Tuba auditiva B208, B227f, B360, B492,<br />

B508, C236, C240, C319, C334<br />

±, Funktion B228<br />

Tuba uterina C314f, C507, C533, C537f,<br />

C540<br />

±, Abschnitte C538<br />

±, Gliederung C537<br />

±, Histologie C538<br />

±, Lagebeziehungen C314<br />

±, Morphologie C537<br />

±, Ovar C314<br />

±, Peritonealverhältnisse C314<br />

Tubargravidität C539<br />

Tuben C299, C 314, C549<br />

±, Meso C299<br />

Tubenkatarrhe B228, B245<br />

Tubenknorpel C241<br />

Tubenligatur C539<br />

Tubenmandel C42, C 335<br />

Tubenöffnung, Verschluss C241<br />

Tubensterilität, Ursachen C539<br />

Tubenwinkel C314f<br />

Tubenwulst B227<br />

Tuber calcanei B449, B451<br />

Tuber cinereum B77, B93<br />

Tuber ischiadicum B 415f, C314<br />

Tuber maxillae B496<br />

Tuber omentale C300<br />

Tuberculum anterius B411<br />

Tuberculum anterius atlantis C237<br />

Tuberculum corniculatum C240<br />

Tuberculum costae B409<br />

Tuberculum cuneiforme C240<br />

Tuberculum gracile B77<br />

Tuberculum infraglenoidale B455, B468<br />

Tuberculum majus B459±462<br />

Tuberculum minus B459±462<br />

Tuberculum olfactorium B303f, B530<br />

Tuberculum pharyngeum B491, C240,<br />

C242<br />

Tuberculum posterius B404, B411<br />

Tuberculum pubicum B414f, B432f<br />

Tuberculum sellae B491<br />

Tuberculum supraglenoidale B 455, B467<br />

Tuberkulinreaktion C72f<br />

Tuberkulose A419, A 551, B315, C412,<br />

D101<br />

±, offene A 420<br />

Tuberkulosebakterien A 533<br />

Tuberositas cuboidea B450<br />

Tuberositas deltoidea B462<br />

Tuberositas glutealis B430<br />

Tuberositas iliaca B416<br />

Tuberositas ossis metatarsalis V B449f<br />

Tuberositas ossis navicularis B449<br />

Tuberositas radii B467f<br />

Tuberositas tibiae B432f, B437±439,<br />

B442, B 449, B453<br />

Tubuli seminiferi C505, C515, C522<br />

Tubuli seminiferi contorti C509, C519<br />

Tubuli seminiferi recti C509, C519<br />

Tubulin B5<br />

a-Tubulin A 468<br />

b-Tubulin A 468<br />

g-Tubulin A 472<br />

Tubuline A468f<br />

Tubulus, distaler C98, C455±457, C471f,<br />

C474, C 477<br />

± ±, Funktionsschema C472<br />

± ±, Harnstoffpermeabilität C474<br />

± ±, Konvolut C472<br />

± ±, Lokalisation C472<br />

±, intermediärer C457<br />

±, proximaler A245, A 248±250, B325,<br />

C455±457, C459, C462, C 466f, C469,<br />

C474, C 477f, C482, C500<br />

± ±, Bürstensaum C466<br />

± ±, Cytokeratinmuster B325<br />

± ±, Feinstruktur C466<br />

± ±, Harnstoffpermeabilität C474<br />

± ±, Hydrogencarbonatrückresorption<br />

C500<br />

± ±, Lokalisation C466<br />

± ±, NH4 + -Produktion C500<br />

± ±, Salzresorption C466<br />

± ±, Sauerstoffmangel C478<br />

± ±, Transporter A 249f<br />

± ±, Wasserresorption C467<br />

± ±, Zuckerresorption C467<br />

Tubulus reuniens C 457<br />

Tubulusepithel, Regeneration C479<br />

Tubulusflüssigkeit C467, C469±471,<br />

C476<br />

±, Konzentrierung C476f<br />

±, NaCl-Konzentration C471<br />

±, Negativierung C467<br />

±, Osmolarität C467, C476<br />

±, Wasserentzug C469<br />

395


396<br />

Tubuluslumen C474, C476<br />

Tubulusorgane B169<br />

Tubulusresorptionskapazität C471<br />

Tubulussystem C458, C463±466, C472<br />

±, Differenzierung C458<br />

±, Funktion C465<br />

±, Struktur C465<br />

±, transzelluläres C214<br />

Tubulus-Typ A 80<br />

Tubuluszellen C466, C479<br />

±, proximale C468<br />

Tumorangiogenese C188<br />

Tumorantigen erkennende Rezeptoren<br />

A 566<br />

Tumorantigene B391<br />

Tumorbekämpfung, künstliche<br />

Hyperthermie C435<br />

Tumorbildung A 363, A 506<br />

Tumorchemotherapie A 355<br />

Tumordiagnostik A29, A 474<br />

Tumoren A 320, A367, A 444, A480, A 482,<br />

A 513, A 558, A 566, B 131, B328, B459,<br />

C78, C86, C89, C93, C95, C193, C324,<br />

C392f, C413, C 591, D 163<br />

±, Bestimmung des Ausgangsgewebes<br />

B328f<br />

±, Chemotherapie A320, A 482, C413<br />

±, c-src-Kinase A 444<br />

±, enterochromaffine Zellen C95<br />

±, epithelzelltypische B324<br />

±, erbliche Prädisposition A 513<br />

±, Genexpressionsmuster A 558<br />

±, Gentherapie A 566<br />

±, Hormon produzierende C95<br />

±, Hypophyse C93<br />

±, Kopf-Hals-Bereich B459<br />

±, maligne B316, C188<br />

± ±, Geschmacksschwellen B316<br />

± ±, Vaskulogenese C188<br />

±, Nebennierenrinde C93<br />

±, NF-kB-Deregulation A 367<br />

Tumorentstehung A 362, A461, A 480,<br />

A 483, A 487, A 537<br />

±, Apoptose A 487<br />

±, Zellkontakte A461<br />

Tumorerkrankungen A 477<br />

Tumorevolution A 580<br />

Tumorfrüherkennung A556<br />

Tumorgenese A 377, C591<br />

Tumorgewebe A 13<br />

Tumorinduktion A 218<br />

Tumorkachexie C409<br />

Tumormarker, a 1-Fetoprotein C7<br />

Tumornekrosefaktor a s. TNF-a<br />

Tumornekrosefaktor b s. TNF-b<br />

Tumornekrosefaktoren (TNF) C63<br />

Tumorpatienten C402<br />

Tumorprädisposition A 512<br />

Tumorprogression B348<br />

Tumorrezidiv, Nachweis durch PCR A 551<br />

Tumorschmerzen B206<br />

Tumorsuppressor-Gene A 367, A 371,<br />

A 379, A 480f, A487, A 501, A505, A 508,<br />

A 566, C 592f<br />

±, Lymphome A480<br />

±, Melanome A480<br />

±, Mutationen A 501<br />

±, p53-Gen A 487, A505<br />

Tumorsuppressorproteine A 363, A482<br />

±, p53 A 363<br />

Tumortherapie C17<br />

Tumorwachstum D140, D 163<br />

±, EGFR A 427<br />

Tumorzellen A 164, A168, A 329, A337,<br />

A 430, A 475, A 483, A 551, A 566, B333,<br />

B357, C33, C39, C58, C63, C66, C69f,<br />

C188<br />

±, Bildung einer Bindegewebeskapel B357<br />

±, genetische Modifikation A566<br />

±, Glycolyse A164<br />

±, hämatogene Streuung C188<br />

±, Hexokinase A 168<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Immunantwort A566<br />

±, Lymphkapillaren C188<br />

±, maligne B392<br />

±, metastasierende B346<br />

± ±, Transmigration B346<br />

±, Mobilität A475<br />

±, Motilität A 475<br />

±, Mutationen A 430<br />

±, primäre A 564<br />

±, Telomerase A329<br />

±, Zerstörung C33<br />

Tumorzelllinien, Cytostatikaresistenz<br />

A248<br />

TUNEL (TdT-mediated dUTP nick end<br />

labeling) A 485<br />

Tunica adventitia C181f, C192, C244f,<br />

C320, C336f, C485, C487, C 523f, C546<br />

±, Aufbau C181, C337<br />

Tunica albuginea C506, C509, C522,<br />

C527f, C532<br />

Tunica conjunctiva bulbi B254<br />

Tunica dartos C522f<br />

Tunica fibromusculocartilaginea C244<br />

Tunica fibrosa B257, B279<br />

Tunica interna bulbi B255, B258<br />

Tunica intima C181f, C192<br />

±, Aufbau C181<br />

Tunica media C181±183, C192<br />

±, Aufbau C181<br />

Tunica mucosa C244, C320, C337, C382,<br />

C485f, C523, C538, C540, C 546<br />

±, Aufbau C320, C337<br />

Tunica muscularis C200, C248, C313,<br />

C320, C337, C342, C347, C355, C382,<br />

C485f, C523f, C539, C546<br />

±, Aufbau C337<br />

±, Dehnungssensoren B180<br />

±, Magen C342<br />

±, Ösophagus C240<br />

±, Stratum circulare C355<br />

±, Stratum longitudinale C355<br />

±, sympathische Nervenfasern C523<br />

Tunica serosa C320, C342, C382, C539,<br />

C542<br />

Tunica submucosa, Aufbau C337<br />

Tunica vaginalis C 506, C522f<br />

Tunica vaginalis testis B420<br />

Tunica vasculosa bulbi B257<br />

Tuning D 49, D 51<br />

Tuning-Kurven B237<br />

Turgor B342, B353<br />

Turmschädel B488<br />

Turn A356<br />

T-Welle C157f, C162, C497<br />

Twist Number A317f<br />

TxA2 s. Thromboxan A2<br />

TxA 3 s. Thromboxan A 3<br />

Tympanum B226<br />

Tyndall-Effekt A116<br />

Typ-I-Alveolarepithelien C262<br />

Typ-II-Alveolarepithelien C262<br />

Typ-II-Alveolarzellen B323, C262<br />

Typ-I-Astrocyten B65<br />

Typ-II-Astrocyten B12, B65<br />

Typ-I-Cytokeratine B325<br />

Typ-II-Cytokeratine B325<br />

Typ-I-Diabetes A 191, A433, C96, D 144<br />

±, Folgeerkrankungen D 144<br />

Typ-II-Diabetes A 191, A 433, A 446, C96,<br />

D 144, D 177<br />

±, PKCb A 446<br />

Typ-I-Fasern C437f, C446<br />

±, aerobe Enzymaktivität C446<br />

±, Eigenschaften B387<br />

±, Energiegewinnung C 438<br />

±, statische Haltearbeit C438<br />

±, Trainierbarkeit C446<br />

Typ-II-Fasern C437, C444±446<br />

±, Eigenschaften B387<br />

±, Hypertrophie C 446<br />

±, Trainierbarkeit C446<br />

±, Umwandlung in Typ-I-Fasern C446<br />

Typ-IIa-Fasern, Energiegewinnung C 438<br />

Typ-IIb-Fasern C438, C 445<br />

±, Eigenschaften B387<br />

±, Energiegewinnung C438<br />

±, Maximalkraft C445<br />

Typ-I-Glomuszellen C286<br />

Typ-I-Haarkeratine B325<br />

Typ-II-Haarkeratine B325<br />

Typ-I-Haarzelle B210<br />

Typ-II-Haarzelle B210<br />

Typ-I-Kollagen B335, B337, B351±353,<br />

B360, B 364, B399, C183, C251, C367<br />

Typ-II-Kollagen B335, B353, B359, B399<br />

Typ-III-Kollagen B335, B337, B351, B353f,<br />

B360, C 183, C251, C367<br />

Typ-IV-Kollagen B9, B335, B338,<br />

B345±347, B354, C367, C 464<br />

Typ-V-Kollagen B 335, B337, B351, B353,<br />

B364<br />

Typ-VI-Kollagen B332, B335, B353, B359,<br />

C367<br />

Typ-VII-Kollagen B331, B335, B338, B353,<br />

B392<br />

Typ-VIII-Kollagen B335, B338<br />

Typ-IX-Kollagen B359<br />

Typ-X-Kollagen B335, B338, B362<br />

Typ-XI-Kollagen B335, B337, B359<br />

Typ-XII-Kollagen B335<br />

Typ-XIII-Kollagen B335<br />

Typ-XIV-Kollagen B335<br />

Typ-XVII-Kollagen B335, B392<br />

Typ-I-Kollagenfibrillen B332, B337<br />

±, Komponenten B337<br />

Typ-II-Kollagenfibrillen, Komponenten<br />

B337<br />

Typ-II-Pneumocyten C251, C262<br />

Typ-I-Reaktionen C72<br />

Typ-II-Reaktionen C72<br />

Typ-III-Reaktionen C72<br />

Typ-IV-Reaktionen C72f<br />

±, granulomatöse C72<br />

Typ-A-Verhalten D 85, D141<br />

Typ-B-Spermatogonien C510<br />

Tyramin A289<br />

Tyrosin A 85±87, A109, A 122, A281, A 286,<br />

A288f, A 292f, A 311, A422, A 449, B55,<br />

B391, C 79, C83, C92f, C105, C271, C 397<br />

±, Abbau A 288, A311<br />

±, Abbauwege A 293<br />

±, Absorptionsmaximum A 86<br />

±, Biosynthese A292<br />

±, Hydroxylierung A289<br />

±, Phosphorylierung A 109, A365, A 425<br />

±, Sulfatierung A 109<br />

Tyrosinämien A 293<br />

Tyrosin-Hydroxylase A 146, A 281, A 289,<br />

B55, B57, B391, C92f, C106<br />

±, Phosphorylierung B55<br />

Tyrosin-Kinase-Aktivität A 430<br />

Tyrosin-Kinase-Domäne A 426f<br />

±, katalytisches Zentrum A 426<br />

Tyrosin-Kinase-Inhibitoren C392<br />

Tyrosin-Kinasen A 129, A 427, A 435, A 447,<br />

A460, A 481, A575, B43<br />

±, cytoplasmatische A 425, A444f<br />

± ±, Domänenstruktur A 444<br />

± ±, Familien A 444<br />

± ±, Regulation A 444<br />

± ±, TKs A444<br />

Tyrosin-Phosphatasen A425, A 444, A449<br />

Tyrosinreste, phosphorylierte A 422<br />

tyrosinspezifische Protein-Kinase A 426<br />

Tyrosinsulfat B344<br />

Tyrosylradikal, stabiles A 307<br />

± ±, Lebensdauer A 307<br />

Tyrosylreste, Iodierung C88<br />

T-Zellaktivierung, Hemmung C71<br />

T-Zell-Antigenrezeptor A 484<br />

T-Zellen B10, C9, C21, C35, C55, C57,<br />

C61, C70<br />

±, aktivierte C71<br />

± ±, Tod C71


±, Anergie C 70<br />

±, Antigenerkennung C57<br />

±, autoreaktive A 484, C61<br />

± ±, Eliminierung A 484<br />

± ±, Zerstörung C61<br />

±, cytotoxische A 484, C351<br />

±, Erkennungsspezifitäten C55<br />

±, regulatorische C71<br />

±, reife C73<br />

±, Reifung im Thymus C61<br />

ab-T-Zellen C34, C57f, C61<br />

gd-T-Zellen C34, C61<br />

T-Zellepitope C46<br />

±, unkonventionelle C46<br />

T-Zellfunktion, ADA-Mangel A 303<br />

±, PNP-Mangel A303<br />

T-Zellhilfe C62, C66<br />

T-Zellimmunität C77<br />

T-Zell-Leukämievirus, humanes (HTLV)<br />

A 537<br />

T-Zellproliferation D 164<br />

T-Zellproliferationstest C77<br />

T-Zellrepertoire, Selektion C57<br />

T-Zell-Rezeptoren (TCRs) A 335f, C46,<br />

C64f<br />

±, Entstehung der Diversität C55<br />

±, Struktur C55<br />

T-Zell-Rezeptor-Gene A 335f, A509f<br />

±, Doppelstrangbrüche A 510<br />

±, Rekombination A 509<br />

T-Zelltoleranz C70<br />

T-Zell-unabhängige Antikörperproduktion<br />

C66<br />

T-Zell-vermittelte Immunantwort A92<br />

±, Hemmung A92<br />

U1-snRNP A 376<br />

U<br />

U6-snRNA-Gen A 361<br />

UAA-Stoppcodon A 378<br />

Übelkeit B221, B406, C115, C414, D 146<br />

±, antizipatorische D 147<br />

Überbehütung D 86<br />

Überdosierungen C417<br />

Überdruckkammer C451<br />

Überempfindlichkeitsreaktionen, Einteilung<br />

C72<br />

±, Soforttyp C72<br />

±, verzögerter Typ C72<br />

Überernährung C403f, C406f<br />

±, Leptin/BMI-Quotient C406<br />

Übererregbarkeit B22<br />

Überforderung D 84<br />

Übergangsepithel B207, B318f, B406,<br />

C473, C485±487, C529<br />

±, Dehnbarkeit C485<br />

±, Funktion C485<br />

Übergangskomplex, tetraedrischer A 122<br />

Übergangsregion, zervikookzipitale B404<br />

± ±, Entwicklung B404<br />

Übergangszustand, Aktivierungsenthalpie<br />

A 121<br />

Übergeneralisierungen D158<br />

Übergewicht<br />

D 148, D 186<br />

C222, C397f, C402, D 144,<br />

±, Hochdruckentstehung C222<br />

±, therapeutische Interventionen D 146<br />

±, Verhaltenstraining D 146<br />

Übergewichtige C403<br />

±, Energieaufnahme B144<br />

±, Essverhalten<br />

Über-IchD19<br />

D145<br />

±, Definition D16<br />

Überlappung D 42<br />

Überlastungsschäden, mechanische B428<br />

Überlaufblase C122<br />

Überlebensfaktoren A 486<br />

Überlebenskurven D 98<br />

±, Rektangularisierung D 98<br />

Überlebensrate, HIV und AIDS D 164<br />

±, kardiovaskuläre Erkrankungen D 164<br />

±, Variabilität D 164<br />

Überlebenssignal C60<br />

±, Prä-B-Zell-Rezeptor C60<br />

Überlebenssignale A 483, A486<br />

Überlebenstemperatur, maximale A91<br />

Überlebenszeit B115, C290f<br />

±, Organe C291<br />

Überleitungsstörungen, atrioventrikuläre<br />

C160<br />

Überleitungsstück C472<br />

Übermüdung B 168<br />

Überordnungsbeziehungen D 116<br />

Überproduktion C93<br />

Überraschung D64f<br />

Übersäuerung C439, C447<br />

Übersozialisation D86<br />

Überspiralisierung A 316<br />

Übersprungshandlungen D 70<br />

Überstrahlungseffekt D33<br />

Überstromsicherungen A 21<br />

Übertragung C563<br />

±, synaptische B31, B41, B49, B56, B138,<br />

B236<br />

± ±, Beendigung B41<br />

± ±, Schema B31<br />

± ±, Verstärkung B138<br />

± ±, Zentralnervensystem B49<br />

Übertragungseigenschaften, synaptische<br />

B48<br />

± ±, Veränderungen B48<br />

Übertraining, Definition C448<br />

Überzeugungen D 20<br />

±, persönliche D 84<br />

UBF (upstream binding factor) A 361<br />

Ubichinol A 205<br />

Ubichinolbindungstellen A 206<br />

Ubichinon A138, A 201, A206<br />

±, Cytochrom-bc1-Komplex A 206<br />

±, Elektronentransport A205<br />

±, Protonentransport A 205f<br />

±, Struktur A 205<br />

±, Synthese A 138<br />

Ubichinonbindungsstellen A204, A 206<br />

±, Komplex I A 204<br />

Ubichinon-Cytochrom-c-Oxidoreduktase<br />

A 205<br />

Ubiquitin A 132, A282, A 338f, A 412,<br />

A 449<br />

Ubiquitin-Ligasen A 246<br />

Ubiquitin-Proteasom-System A 402<br />

Ubiquitinylierung A132, A 363, A449<br />

Ubisemichinon A205<br />

UCE (upstream control element) A361<br />

UCP (uncoupling Protein) A 199, C407<br />

UDP A297, A 308<br />

UDP-N-Acetylgalactosamin A 415<br />

UDP-N-Acetylglucosamin A 415<br />

UDP-Galactose A171, A 183, A415<br />

UDP-Galactose-4-Epimerase A183f<br />

UDP-Glucose A 171, A 183f, A 411<br />

±, NAD + -abhängige Oxidation A 183<br />

UDP-Glucose:Glycoprotein-Glucosyltransferase<br />

(GT) A411<br />

UDP-Glucuronsäure A 183, C370<br />

UDP-4-Ketoglucose A 183<br />

UDP-Zucker A275, B342f<br />

U-Fasern B97, B523, B525<br />

Uferzellen C41<br />

Uhren-Gene B123<br />

Uhrglasverband B260<br />

U-Kurve C163<br />

Ulkusbildung C345<br />

Ulkustherapie C345<br />

Ullrich-Turner-Syndrom A 492, B315<br />

Ulna B465f, B469±471, C586<br />

±, anatomische Längsachsen B470<br />

Ulnakopf B469<br />

Ulnarabduktion B477<br />

Ulnazange B465f<br />

Ultimobranchialkörperchen C319<br />

Ultrafiltrat C466<br />

Ultrafiltration C215, C463<br />

Ultrakurzwellen A 24f<br />

Ultraschall A23, B225, D 122<br />

Ultraschalldiagnostik B229<br />

ultraviolette Strahlung A 24f<br />

Ultrazentrifugation A 82, A 112<br />

Umami-Geschmack B311<br />

Umbilicus B417, C297±299, C301<br />

Umesterung A376<br />

Umfeldhemmung B174<br />

Umgebungsanforderungen D 11<br />

Umkehrphasenchromatographie A113<br />

Umkehrpotential B35f, B45, B47, B210<br />

±, Chlorid B45<br />

±, Kalium-Ionen B47<br />

±, synaptische Ströme B36<br />

Umkehr-Versuchsplan D 26<br />

Umlagerung, abortive C 60<br />

UMP A 297, A304f, A 415<br />

UMP-Gruppe A 184<br />

UMP-Kinase A 297<br />

Umschlagfalte, amnioektodermale C577<br />

Umstrukturierung, kognitive D191<br />

Umwandlungswärme A 13f<br />

Umweltantigene C72<br />

umweltbedingte Erkrankungen D 100<br />

Umweltbedingungen D 83<br />

Umwelteinflüsse, Krebs auslösende<br />

B329<br />

±, soziale D 83<br />

Umwelterfahrungen D7<br />

Umweltfaktoren, Körpergewicht D146<br />

Umweltgifte A 249, D 162<br />

Umweltstress, Schizophrenie D 161<br />

Umwendachse B469f<br />

Umwendbewegungen B470, B478<br />

Unabhängigkeit, ökonomische D 88<br />

Unabhängigkeitsgesetz A 495<br />

Unbewusstes D 17, D 19<br />

uncoating ATPase A 419<br />

Uncus B94f<br />

unequal crossover A 336<br />

Unfälle, Prävention D 198<br />

Unfallschutz D199<br />

Unfallversicherung D195<br />

unfolded-protein response A412<br />

Unfruchtbarkeit A 221<br />

±, Ursachen C519<br />

Ungleichheit, ökonomische D 102<br />

±, soziale D 92<br />

±, sozioökonomische D 94<br />

Ungleichverteilung von Belohnungen<br />

D101<br />

Uniformitätsgesetz A495<br />

unipolare Neurone B6<br />

±, Photorezeptoren B6<br />

±, Riechsinneszellen B6<br />

unipolare Zellen B4<br />

Uniporter A 246, A 249<br />

Universalismus D 110<br />

unkonditionierte Reaktion (UR) D 54,<br />

D139<br />

unkonditionierte Stressanalgesie<br />

D130<br />

unkonditionierter Reiz (US) B130f,<br />

B150±152, D54, D139<br />

Unkontrollierbarkeit D158<br />

±, erlernte Hilflosigkeit D68, D159<br />

±, Ursachen D68<br />

Unkovertebralarthrose B406<br />

Unterarm B469, B 477, B484<br />

±, Gefäûe B484<br />

±, mechanische Festigkeit B 469<br />

±, Muskeln B477<br />

±, Nerven B484<br />

±, oberflächliche Venen C194<br />

±, Pronation B465<br />

±, Supination B465<br />

Unterarmfaszie B474<br />

Unterarmknochen, Fraktur B470<br />

Unterarten A 574<br />

UnterbauchC297f, C305, C307<br />

±, Gefäû- und Nervenbahnen C307<br />

397


398<br />

±, Organe C297<br />

Unterbauchorgane, Lagebeziehungen<br />

C305<br />

Unterernährung A149<br />

±, Definition C408<br />

unteres Kopfgelenk B404±406<br />

±, Articulatio atlantoaxialis B405<br />

±, Drehgelenk B405<br />

±, Extension B405<br />

±, Flexion B405<br />

±, Längsrotation B405<br />

unteres Sprunggelenk B446f<br />

±, Achse B447<br />

±, Bewegungen B446<br />

±, Gelenkkammern B446<br />

±, Kapselbandapparat B446<br />

Unterhautfettgewebe, a 2-Rezeptoren<br />

A 258<br />

Unterhorn, Seitenventrikel B99<br />

Unterkiefer B488±490, B498f, C331, C334<br />

±, Ruhestellung C331<br />

Unterkieferdrüse B498, C324<br />

Unterkieferwulst B489<br />

Unterlappen C133<br />

Unterlid B84<br />

Unterlidretraktoren B267<br />

Unterlippe B489<br />

Unterordnungsbeziehungen D 116<br />

Unterschenkel B449f<br />

±, Muskellogen B449<br />

±, tiefe Flexoren B450<br />

Unterschenkelknochen B442<br />

Unterschenkelmuskeln B449<br />

Unterschenkelregion, Gefäûe B451<br />

±, Nerven B451<br />

Unterschiedsschwelle B183, B308<br />

±, Temperaturänderungen B183<br />

Unterschiedsschwellen D 38<br />

Unterstützung, soziale D138, D 140<br />

± ±, im Alter D 164<br />

Unterstützungsmaxima C163<br />

Unterstützungszuckung B382, C163<br />

Unterzungendrüse B498, C324<br />

Untrainierte, Leistungsfähigkeit C444<br />

Ununquadium A 35<br />

Urachus C299, C314, C486, C488<br />

Uracil A 295f, A 313, A348, A 503f,<br />

A 570<br />

±, RNA A 313<br />

Uranylacetat A78<br />

Urate A302<br />

Uratkristalle, Ablagerung A303<br />

Uratmosphäre A569f<br />

Urbanisierung D 100<br />

Ureaplasmen A 525<br />

Urerde A 570f<br />

±, im Reagenzglas A 570<br />

±, klimatische Bedingungen A 571<br />

Ureter B180, B384, C300f, C309, C311,<br />

C314f, C453f, C485f<br />

±, Muskulatur B384<br />

±, Pars abdominalis C309<br />

±, Pars pelvina C309<br />

±, physiologische Engen C309<br />

±, Topographie C309<br />

±, Verlauf C309<br />

Ureterbaum, Entwicklung C459<br />

Ureterknospe C458f<br />

±, Degeneration C459<br />

Ureterleiste C486<br />

Uretermündung, Öffnung C486<br />

±, Verschluss C486<br />

Ureterscheide C486<br />

Urethra C310, C313, C315, C487, C505,<br />

C508f, C519, C 522f, C526, C528f<br />

±, Besiedlung durch Mikroorganismen<br />

A 516<br />

±, Funktion C529<br />

±, Histologie C529<br />

±, Pars membranacea C315<br />

±, Pars prostatica C315<br />

±, Pars spongiosa C315<br />

Gesamtregister A±D<br />

Urethra masculina C529<br />

Urethralfalte C508<br />

Urethralrinne C508<br />

Urgeschlechtszellen C504, C512<br />

Uridin A305f, A 382<br />

±, Phosphorolyse A 306<br />

Uridin-5©-monophosphat s. UMP<br />

Uridin-Kinase A297<br />

Uridin-Phosphorylase A 306<br />

Uridylate A 296<br />

Uridylylreste A 362<br />

Urikase A 303<br />

Urin B320, C453, C483, C529<br />

±, pH-Wert C483<br />

±, Schaumschicht C453<br />

±, Volumen C453, C461, C464, C474,<br />

C483<br />

urinale Inkontinenz D 165<br />

Urinschnelltest C453<br />

Urkaryonte A 573<br />

Urkeimzellen C590<br />

Urmisstrauen D18<br />

Urmutter Eva A579<br />

Urne, Altersaufbau D 98<br />

Urniere C187, C458, C504f<br />

Urnierengang C458, C488, C506<br />

Urnierenglomeruli, degenerierte C504<br />

Urnierenkanälchen C504<br />

Urnierentubuli C505<br />

Urobilinogen C567<br />

Urogenitalspalt C508<br />

Urogenitalsystem C458<br />

Urogenitaltrakt A516<br />

±, männlicher C121<br />

± ±, Innervation C121<br />

Uroguanylin A 440<br />

Urokinase (uPA) A 100f<br />

±, extravaskuläre Proteolyse C31<br />

±, modularer Aufbau A 100<br />

Urokinase-Rezeptor C31<br />

Uronsäuren A 155<br />

Uroplakine B321<br />

Uroporphyrinogen A290<br />

Uroporphyrinogen I A 294<br />

Uroporphyrinogen III A294<br />

Uroporphyrinogen-III-Cosynthase<br />

A 294<br />

Uroporphyrinogen-Synthase A 294<br />

Urothel B318f, B321, B329, C529<br />

±, Differenzierungen B321<br />

±, Oberflächenschutz B321<br />

±, Oberflächenverkleinerung B321<br />

±, Tumoren B329<br />

Ur-Ribosom A 572<br />

Ursachenattribution D 71f, D 159<br />

Ursache-Wirkungs-Beziehung D 188<br />

Ursprungsgewebe A 474<br />

Ursprungssehne B433<br />

Ursuppe A574<br />

Ursuppen-Hypothese A570<br />

Urteile, moralische D 84<br />

Urtikaria, chronische D 147<br />

Urvertrauen D 18, D 81<br />

Uterovaginalgang C505<br />

Uterovaginalkanal C507<br />

Uterus C3, C32, C113, C227, C 310±312,<br />

C314, C505, C507, C533, C538±540,<br />

C542, C545, C554<br />

±, Abgrenzung C314<br />

±, Abschnitte C538f<br />

±, autonome Innervation C113<br />

±, Descensus C540<br />

±, Elevation C540<br />

±, Fehlbildungen C507<br />

±, Flexio C540<br />

±, Form C539<br />

±, Gröûe C539<br />

±, Halteapparat C540<br />

±, Lagebeziehungen C314<br />

±, Perfusion C3<br />

±, Peritonealverhältnisse C314<br />

±, Positio C540<br />

±, Prolaps C540<br />

±, Versio C540<br />

±, Wand C540<br />

±, Wandbau C538<br />

Uterus duplex C507<br />

Uterushals C539<br />

Uteruskontraktion A 219<br />

Uteruslumen C559<br />

Uterusmuskulatur B384<br />

±, Austreibungsmotor C539<br />

Uterusschleimhaut A 277<br />

Utilitarismus, ethischer D 34f<br />

UTP A141, A 184, A304, A 348<br />

±, Aminierung A 304<br />

3©-UTR (3© untranslated region) A381,<br />

A386, A 390, A394<br />

±, myotone Dystrophie A 394<br />

5©-UTR (5© untranslated region) A390f,<br />

A394<br />

Utriculus B207f, B212, B227, B230<br />

Utriculus prostaticus C507<br />

UV-Bestrahlung A535<br />

UV-C A 504<br />

UV-Exposition C415<br />

UV-Licht B324, B391, C410<br />

±, Melanin B391<br />

±, Melanocytenproliferation B 391<br />

UV-Signaturmutationen A 504<br />

UV-Strahlung A222, A 354, A432, A 482,<br />

A504, D 162<br />

±, DNA-Schädigung A 504<br />

±, Pyrimidindimere A 354<br />

Uvula B89, B215, C236, C240, C311,<br />

C486f<br />

Uvula palatina C322, C334<br />

U-Welle C157f, C497<br />

V1-Rezeptoren C224<br />

V<br />

V2-Rezeptoren C224, C474, C483<br />

VacA A 406<br />

Vacciniavirus A 536<br />

Vagina B145, C122, C310±312, C315,<br />

C487, C 505, C507, C533, C539, C545<br />

±, Abgrenzung C315<br />

±, Besiedlung durch Mikroorganismen<br />

A516<br />

±, Fehlbildungen C507<br />

±, Form C545<br />

±, Lage C545<br />

±, Lagebeziehungen C315<br />

±, sympathische Innervation C122<br />

Vagina bulbi B498<br />

Vagina carotica B505f, B508f<br />

Vagina duplex C507<br />

Vagina externa n. optici B 279<br />

Vagina fibrosa B483<br />

Vagina m. recti abdominis B417, B419<br />

Vagina processus styloidei B492<br />

Vagina synovialis B460<br />

Vagina tendinis B483<br />

Vagina tendinis intertubercularis B461<br />

Vaginalepithel C122, C542<br />

±, Färbung C542<br />

±, Transsudation C122<br />

Vaginalkontraktion, orgasmische B146<br />

Vaginalmilieu, pH-Wert C546<br />

Vaginalöffnung C508<br />

Vaginalplatte C507<br />

Vagotomie C 341, C346<br />

±, selektive proximale C339<br />

± ±, Schnittführung C339<br />

Vagotonus C154<br />

Vagushemmung C220, C226<br />

Vaguskerne, retikuläre D143<br />

Vaguslähmung B493<br />

Vagusreizung B228<br />

Vagus-Solitarius-Komplex C116<br />

Vagusstimulation, Barosensorenaktivität<br />

C220<br />

Vakuolen, cholesterinesterhaltige A 266


±, kondensierende C380<br />

Valenz A 36, D 64<br />

±, Emotionen D 12<br />

±, negative D 14<br />

Valenzdimension D 66<br />

±, von Emotionen D 63<br />

Valenzelektronen A 36<br />

Validität D31, D33f, D 121, D154, D 187<br />

±, Filtertests D 187<br />

±, Screening-Tests D187<br />

Valin A 84, A 86, A262, A 287, A292f,<br />

A 558, C 397<br />

Valinomycin A 84, A 199f, A404<br />

±, Entkoppler A 199<br />

±, Membranpotential A 200<br />

Valium B46<br />

Valleculae epiglotticae B87, C 239, C241,<br />

C321f<br />

Valleculae glossoepiglotticae C335<br />

Valproinsäure A 260<br />

Valsalva-Manöver C 450<br />

Valva aortae C143, C145<br />

Valva atrioventricularis dextra C143<br />

Valva atrioventricularis sinistra C143<br />

Valva ileocaecalis C306<br />

Valva trunci pulmonalis C143<br />

Valvula ileocaecalis (Bauhin) C298<br />

Valvula semilunaris dextra C143<br />

Valvula semilunaris posterior C143<br />

Valvula semilunaris sinistra C143<br />

Valvulae anales C383<br />

van t-Hoff-Gesetz A16f<br />

van t-Hoff-Gleichung C492<br />

van-der-Waals-Kräfte A 47, A314, A 356,<br />

C48<br />

van-der-Waals-Radien A 93<br />

van-der-Waals-Wechselwirkungen<br />

A 38±40, A 94, A 96<br />

van-Gieson-Färbung A78<br />

Vanillin B309<br />

Vanillinmandelsäure, Phäochromocytome<br />

B57<br />

Vanilloidrezeptor-1 (VR-1) B183, B197<br />

Vanilloidrezeptoren B171<br />

Vanillosid A 155<br />

Variabilität, interindividuelle D 63<br />

±, intraindividuelle D63<br />

Variablen D 25<br />

±, abhängige D 27f<br />

±, externe D28<br />

±, konfundierende D 28<br />

±, unabhängige D 27f<br />

Varikositäten B29, B55, B195, B372,<br />

B385, C105, C174, C182, D 132<br />

±, postganglionäre Axone C105<br />

Varikozele C518<br />

Varizen, Vorkommen C192<br />

Vas afferens C39, C454, C456f, C460±462,<br />

C471f<br />

±, Druckabfall C460<br />

±, Durchblutungswiderstand C460<br />

Vas deferens B 384<br />

Vas efferens C39, C457, C460±462<br />

±, Druckabfall C460<br />

±, Durchblutungswiderstand C460<br />

Vas rectum C454<br />

VAS s. Analogskala, visuelle<br />

Vasa afferentia C456, C459, C461,<br />

C464<br />

±, myogene Reaktion C461<br />

±, Zahl C456<br />

Vasa efferentia C457, C459, C509<br />

±, Verlauf C457<br />

Vasa epigastrica inferiora C299, C315<br />

Vasa iliaca externa C301, C315<br />

Vasa infraorbitalia B496<br />

Vasa mesenterica superiora C304<br />

Vasa ovarica C309<br />

Vasa pericardiacophrenica C137<br />

Vasa privata C134, C280f<br />

±, Anastomose C281<br />

±, Lunge C280f<br />

Vasa publica C133, C280<br />

±, Anastomose C281<br />

±, Lunge C280<br />

Vasa pudenda interna C300, C312,<br />

C314<br />

Vasa recta C455, C457, C470, C475±478<br />

±, Gegenstromdiffusion C478<br />

±, Gegenstromsystem C475<br />

±, Wasserpermeabilität C477<br />

Vasa supratrochlearia B253<br />

Vasa testicularia C309, C315<br />

Vasa thoracica interna dextra C129<br />

Vasa vasorum C180±183<br />

Vasektomie C524<br />

vaskulärer endothelialer Wachstumsfaktorrezeptor<br />

(VEGFR) A 427<br />

Vaskularisierung A 449<br />

Vaskulitiden, immunkomplexvermittelte<br />

C72<br />

Vaskulogenese C186, C188<br />

±, maligne Tumoren C188<br />

±, Verlauf C186<br />

vasoaktives intestinales Polypeptid s. VIP<br />

Vasodilatation A 279, A377, A 440, B198f,<br />

C17, C20, C28, C106f, C 112f, C118,<br />

C120, C171, C207, C211, C216, C218,<br />

C227, C232, C434, C439f<br />

±, endothelabhängige C207<br />

±, Entzündungsmediatoren C232<br />

±, kaliumabhängige C211<br />

±, Muskulatur C439<br />

±, Osmolarität C211<br />

±, periphere C430, C432<br />

±, periphere arterielle C173<br />

±, Prostaglandine C20<br />

±, b-Rezeptoren C 171<br />

±, Sympathikusausschaltung C218<br />

±, unkontrollierte periphere C232<br />

Vasodilatation bei fallendem Druck<br />

C171<br />

Vasodilatatoren C206f, C460<br />

±, endotheliale C206, C233<br />

±, glatte Muskulatur C206<br />

vasodilatatorische Mechanismen C172<br />

vasodilatatorische Neurone, parasympathische<br />

C106f<br />

vasointestinales Protein (VIP) B38<br />

Vasokonstriktion A279, A 437, B198,<br />

B385, C24, C98, C106f, C109, C119,<br />

C122, C171, C200, C206±208, C220,<br />

C224f, C229, C288, C433, C 435, C437,<br />

C439f<br />

±, Haut C439<br />

±, Hirngefäûe C229<br />

±, hypoxische C230, C282f<br />

± ±, Lungenarteriolen C230<br />

±, Magen-Darm-Trakt C439<br />

±, myogene C206, C209<br />

±, periphere C430<br />

±, pulmonale C 282<br />

±, a-Rezeptoren C171<br />

±, sympathische C218, C232<br />

± ±, Effekte C218<br />

± ±, Haut C232<br />

± ±, Muskulatur C232<br />

Vasokonstriktion bei steigendem Druck<br />

C171<br />

Vasokonstriktoren B179, C206, C227,<br />

C460, C464<br />

±, Definition C206<br />

±, Endothel C206<br />

±, Thrombocyten C206<br />

Vasokonstriktorhormone C206<br />

vasokonstriktorisches Signal C472<br />

Vasokonstriktorneurone, sympathische<br />

C106<br />

Vasomotion C208, C212<br />

Vasopressin A 90, A 274, A442<br />

Vasopressin s. ADH<br />

Vasopressin-2-Rezeptoren C98<br />

Vasoregulation, endothelabhängige<br />

C171<br />

±, metabolische C171<br />

±, myogene C171<br />

Vaterschaftsprozesse A 559<br />

VCN, monaurale Neurone B241<br />

VCN-Neurone B240<br />

±, divergente Projektionen B240<br />

VDJ-Gene C53<br />

±, Punktmutationen C53<br />

VDJ-Verknüpfung C50<br />

VE-Cadherin B319<br />

Veganer C413<br />

Vegetarier A 149<br />

vegetative Bahnen B68<br />

vegetative Ganglienzellen C487<br />

vegetative Nervenfasern B385, C522<br />

vegetative Neurone, zentrale<br />

Mitinnervation C439<br />

vegetative nozizeptive Reflexe B203<br />

vegetative Reflexe B203<br />

vegetativer Zustand D 171<br />

vegetatives Nervensystem B65, C103,<br />

C267, C 348, C356, C382<br />

±, reziproke Balance D 15<br />

VEGF (vaskulärer endothelialer<br />

Wachstumsfaktor) A 427, B362, C31,<br />

C186, C 188<br />

±, Antikörper C188<br />

±, Wirkung C 186<br />

VEGF-C C188<br />

VEGF-Rezeptoren C188<br />

VEG-Protein C329<br />

Veitstanz A 503, A555<br />

Vektor-DNA A 565<br />

Vektoren A 4, A 536, A 545f, A 565<br />

±, Addition A 4<br />

±, adenovirale A566<br />

± ±, Immunogenität A 566<br />

±, chimäre A 546<br />

±, für kurze DNA-Fragmente A 545<br />

±, Gentherapie A 536<br />

±, Immunogenität A 565<br />

±, Infektiosität A565<br />

±, in-vivo-Gentransfer A565<br />

±, nicht-virale A565f<br />

±, Plasmide A 545<br />

±, retrovirale A566<br />

±, Subtraktion A4<br />

±, virale A 565<br />

Vektorfeld A 10<br />

Vektorkardiographie C159<br />

Vellus-Haare B321<br />

Velum medullare B99<br />

Velum medullare inferius B77<br />

Velum medullare posterius B88<br />

Velum medullare superius B77<br />

Velum palatinum C240, C334<br />

V. anastomotica inferior B102f<br />

V. anastomotica superior B102<br />

V. angularis B498, B500, B508<br />

V. arcuata C455, C457, C460<br />

V. auricularis posterior B508<br />

V. axillaris C194<br />

V. azygos B504, C128±130, C132, C134,<br />

C136, C 187f, C193f, C281, C307, C337f,<br />

C359<br />

±, Verlauf C136<br />

V. basalis B102f<br />

V. basilica C194<br />

Vv. basivertebrales B402<br />

Vv. brachialis C194<br />

Vv. brachiocephalicae B508, C127, C129,<br />

C132, C 134±136, C194, C 239<br />

±, Verlauf C135<br />

Vv. bronchiales C132, C249, C281<br />

V. cardiaca magna C145<br />

V. cardiaca media C143, C145<br />

V. cardiaca parva C145<br />

Vv. cardiacae anteriores C145<br />

Vv. cardiacae minimae C145<br />

Vv. cardinales C365<br />

V. cardinalis communis C188<br />

V. cava B180<br />

399


400<br />

V. cava inferior C128, C130, C133, C140,<br />

C142f, C187f, C193f, C227f, C298±300,<br />

C303±307, C310, C314, C359f,<br />

C362±365, C383, C521<br />

V. cava superior B504, B508, C127±129,<br />

C134±137, C140, C142f, C187, C193f,<br />

C204, C227f, C 321, C337, C359<br />

±, Verlauf C135<br />

V. centralis B103, C364±366<br />

V. centralis retinae B257, B278<br />

V. cephalica C194<br />

V. cerebelli superior B102<br />

V. cerebri anterior B102<br />

Vv. cerebri inferiores B103<br />

V. cerebri interna B102f<br />

V. cerebri magna B103, B495<br />

V. cerebri media profunda B102<br />

V. cerebri media superficialis B102f<br />

Vv. cerebri profundae B103<br />

Vv. cerebri superiores B102f<br />

±, Abriss B103<br />

V. choroidea B103<br />

V. choroidea inferior B102<br />

V. choroidea superior B102<br />

V. circumflexa ilium superficialis C194<br />

V. clitoridis profunda C312<br />

V. colica dextra C359<br />

V. colica media C298, C359<br />

V. colica sinistra C298, C359<br />

Vv. columnae vertebralis B402<br />

V. comitans C193<br />

Vv. cordis minimae C145<br />

V. coronaria ventriculi C337f<br />

V. cystica C359<br />

Vv. diploicae B490, B495<br />

V. dorsalis penis C311f<br />

V. dorsalis profunda penis C528<br />

V. dorsalis superficialis penis C528<br />

V. emissaria C8<br />

V. emissaria condylaris B491<br />

V. epigastrica inferior C300<br />

V. epigastrica superficialis C194<br />

Vv. ethmoidales C238<br />

V. facialis B500f, B508, C324<br />

V. femoralis B421, B433, B453<br />

Vv. gastricae C305, C359<br />

Vv. gastroomentales C298, C359<br />

V. hemiazygos C129, C132, C134f, C188,<br />

C194, C281, C307, C337f<br />

±, Verlauf C135<br />

V. hemiazygos accessoria C128, C136<br />

Vv. hepaticae C193f, C298, C359f,<br />

C362±366<br />

±, Entwicklung C364<br />

Vv. hypophysiales C84f<br />

V. ileocolica C359<br />

V. iliaca communis C194<br />

V. iliaca externa C194, C300, C311,<br />

C314<br />

V. iliaca interna C193f, C314, C383,<br />

C548<br />

V. infraorbitalis B253, B497<br />

Vv. intercostales B70<br />

V. intercostalis C128<br />

V. interlobaris C457<br />

V. interlobularis C362, C364±366, C455,<br />

C457<br />

Vv. intervertebrales B70, B402<br />

V. jugularis, Druckschwankungen C203<br />

V. jugularis anterior B505, B508<br />

V. jugularis externa B102, B501, B505f,<br />

B508, C192<br />

V. jugularis interna B103, B495, B500f,<br />

B504, B506, B508f, C39, C 128, C135,<br />

C191, C194<br />

V. laryngea inferior C243<br />

V. laryngea superior C243<br />

V. lienalis C305<br />

V. lingualis B501, C324<br />

V. lumbalis ascendens B402<br />

V. magna cerebri B99, B102f<br />

V. marginalis C313<br />

Gesamtregister A±D<br />

V. mediana antebrachii C194<br />

V. mediana cubiti C194<br />

V. mesenterica inferior C193, C305, C307,<br />

C359, C362, C365, C376, C383<br />

V. mesenterica superior C298, C300,<br />

C303±305, C 307, C359, C362, C365,<br />

C376<br />

V. nasofrontalis B498<br />

V. obliqua atrii sinistri C145<br />

V. occipitalis B508<br />

Vv. oesophageales C359<br />

V. ophthalmica B255, B257<br />

V. ophthalmica inferior B102f<br />

V. ophthalmica superior B102, B253f,<br />

B498, B508, C238<br />

V. ovarica C532, C548f<br />

V. pancreaticoduodenalis C359<br />

Vv. paraumbilicales C193, C359<br />

Vv. pericardiacophrenicae C134, C143<br />

V. phrenica sinistra C308<br />

V. poplitea B453, C194<br />

V. portae C193, C228, C298, C303±305,<br />

C339, C353, C359f, C362±366, C376,<br />

C383<br />

±, Bildung C359<br />

±, Binnendruck C363<br />

±, Flussbehinderung C193<br />

±, funktionelle Bedeutung C362f<br />

±, Umgehungskreisläufe C193<br />

±, Verlauf C362<br />

±, Wurzeln C362<br />

V. posterior C143<br />

V. posterior ventriculi sinistri C145<br />

V. pudenda clitoridis C548<br />

V. pudenda interna C548f<br />

Vv. pudendae externae C194<br />

V. pulmonalis C128, C132, C134, C140,<br />

C143, C227f, C247, C281<br />

V. pulmonalis inferior C128<br />

Vv. rectales C193, C313, C359, C383<br />

V. renalis C187, C194, C304, C308, C454,<br />

C457, C459f, C521<br />

V. retromandibularis B500, B 508, C324<br />

V. sacralis media C313<br />

V. saphena accessoria lateralis C194<br />

V. saphena accessoria medialis C194<br />

V. saphena magna C194<br />

V. saphena parva C194<br />

Vv. saphenae B453<br />

V. septi pellucidi B102f<br />

V. spinalis anterior B 70<br />

V. spinalis posterior B 70<br />

V. splenica C41, C359, C362, C365, C376<br />

V. stellata C455<br />

V. subclavia B507f, C39, C128f, C137,<br />

C191f, C194<br />

V. subcostalis B402<br />

V. sublingualis C324<br />

V. sublobularis C364, C366<br />

V. supraorbitalis B254<br />

V. suprarenalis C90, C308f<br />

V. supratrochlearis B500<br />

V. temporalis superficialis B508<br />

V. testicularis C309, C 521, C524<br />

V. thalamostriata B102f<br />

V. thoracica interna B508, C127f, C130,<br />

C133, C568<br />

V. thyroidea ima B509, C129<br />

V. thyroidea inferior B508, C127, C338<br />

V. thyroidea superior B508, C243<br />

Vv. umbilicales C227, C275, C360, C364f<br />

V. vertebralis B506, B508<br />

Vv. vitellinae C360, C364f<br />

V. vorticosa B256±258<br />

Venen C24, C173, C180±182, C187,<br />

C192f, C200, C202±204, C216, C225<br />

±, Abflusshindernisse C216<br />

±, Abnahme der Dehnbarkeit C204<br />

±, als Speichergefäûe C192<br />

±, Definition C181<br />

±, Dehnarbeit C225<br />

±, Dehnbarkeit C202f<br />

±, EphB-4-Rezeptoren C187<br />

±, Gesamtquerschnitt C203<br />

±, glattmuskuläre Kontraktion C204<br />

±, groûe C192, C194, C493f<br />

± ±, druckabhängige Querschnittsänderung<br />

C192<br />

±, Hämodynamik C202<br />

±, kleine C191<br />

± ±, Durchmesser C191<br />

±, Körperkreislauf C193<br />

±, Kollaps C192<br />

±, negativer Innendruck C192<br />

±, oberflächliche C194<br />

± ±, Handrücken C194<br />

± ±, Unterarm C194<br />

± ±, untere Extremität C194<br />

±, pulsatile Phänomene C203<br />

±, Strömungsgeschwindigkeit C203<br />

±, Strömungswiderstand C200<br />

±, Tonisierung durch Sympathikusaktivierung<br />

C173<br />

±, übermäûige Dehnung C192<br />

±, Versteifung der Wand C204<br />

±, Wandaufbau C181f<br />

Venenbucht C561<br />

Venendilatation C173<br />

Venendruck C202<br />

±, negativer C192<br />

±, peripherer C172<br />

± ±, Verminderung C172<br />

±, zentraler (ZVD) C172f, C202, C223,<br />

C232<br />

± ±, Abfall C232<br />

± ±, Herzzeitvolumen C173<br />

± ±, venöser Rückstrom C 172f<br />

± ±, Veränderungen C172<br />

Venenendothel, Schubspannungen C203<br />

Venenfüllung C192<br />

Venenkatheter, zentraler B459<br />

Venenklappen C192f, C203, C217<br />

±, Bau C192<br />

±, Insuffizienz C217<br />

±, Vorkommen C192<br />

Venenkonstriktion C173<br />

Venenkreuz C 134<br />

Venenplexus C193, C237<br />

±, glattmuskuläre Sphinkteren C237<br />

Venensystem C187, C197, C202<br />

±, Blutvolumen C202<br />

±, Compliance C202<br />

±, Eingangsdruck C202<br />

±, Entwicklung C187<br />

±, Strömungswiderstand C202<br />

±, Volumendehnbarkeit C 202<br />

±, Zustrom C202<br />

Venenverschlussplethysmographie C204<br />

Venenwand C182, C192, C202<br />

±, Dehnbarkeit C192<br />

±, sympathische Innervation C192,<br />

C202<br />

Venenwinkel C135f, C216<br />

venolärer Widerstand C215<br />

venoläres Endothel, Lücken C214<br />

Venolen C182, C189, C191, C200, C202,<br />

C207, C 211<br />

±, Blutvolumen C202<br />

±, postkapilläre C180, C182, C191, C202,<br />

C213<br />

± ±, Blutdruck C 202<br />

± ±, Durchmesser C191<br />

± ±, Stoffaustausch C213<br />

±, Strömungswiderstand C200<br />

venöse Randsinus C561<br />

venöse Thrombosen C217<br />

venöser Blutdruck C202<br />

venöser Rückstrom C172f, C192f, C202f,<br />

C225<br />

±, Pumpfunktion des Herzens C172<br />

±, reflektorische Kontrolle C173<br />

±, Steigerung C 203<br />

±, zentraler Venendruck C172f<br />

venöser Sauerstoffpartialdruck C193


venöser Strömungswiderstand C202<br />

±, lokaler Anstieg C202f<br />

venöses Blut, Sauerstoffkonzentration<br />

C288<br />

venöses Endothel, Adhäsionsmoleküle<br />

C203<br />

±, Anheftung von Leukocyten C203<br />

venöses System C 226, C230<br />

±, Rückstau C 230<br />

±, Volumen-Compliance C226<br />

venöses Wundernetz C359<br />

Venter B 433<br />

Venter anterior m. digastrici C330<br />

Venter posterior m. digastrici C330<br />

Ventilation C254, C282, C286f<br />

±, alveoläre C258f, C282f, C499f<br />

±, körperliche Arbeit C287<br />

±, Verteilung C282<br />

Ventilations-Perfusions-Verhältnis C282,<br />

C289<br />

±, Störungen C283, C501<br />

±, Ungleichverteilung C282<br />

Ventilationssteigerung C287, C449<br />

±, Ursachen C287<br />

±, zentrale Mitinnervation C287<br />

Ventilationsstörungen C287<br />

±, obstruktive C284<br />

±, restriktive C284<br />

Ventilebene C133, C142±144, C157, C162,<br />

C203<br />

±, Tiefertreten C203<br />

Ventilebenenmechanismus C142, C162<br />

ventral B66<br />

Ventralbeugung B419<br />

Ventralflexion B401, B404<br />

±, HWS B 404<br />

±, Kopf B404<br />

Ventriculus C298, C301f<br />

Ventriculus dexter C140, C143<br />

Ventriculus laryngis C239<br />

Ventriculus sinister C140, C143<br />

Ventrikel A 440, B95, B99, C139f, C142,<br />

C144, C149, C152, C157, C161±164,<br />

C170, C175f, C 223, C227f<br />

±, III. B91f, B96f, B99f, C84, C434<br />

± ±, Dach B97<br />

±, IV. B77, B87, B96, B99±101, C116,C120<br />

±, Arbeitsbereich C163<br />

±, Arbeitsphasen C161<br />

±, dilatierter C168f<br />

± ±, äuûere Arbeit C169<br />

± ±, Arbeitsbereich C168<br />

± ±, innere Arbeit C169<br />

± ±, Wirkungsgrad C169<br />

±, elektrischer Summationsvektor C157<br />

±, Entwicklung C140<br />

±, Formveränderung C176<br />

±, Füllungsvolumen C161<br />

±, linker C 133, C136, C140, C144, C156,<br />

C159, C161, C172, C180, C183, C198f,<br />

C227, C253<br />

± ±, Ausflussbahn C140<br />

± ±, Erregung C156<br />

± ±, hämodynamische Parameter C161<br />

± ±, Insuffizienz C136<br />

± ±, Muskulatur C144<br />

± ±, Sauerstoffversorgung C180<br />

± ±, Vorwärts- und Rückwärtskopplung<br />

C172<br />

±, makroskopische Geometrie C144<br />

±, Parallelschaltung C227<br />

±, Phasen des Herzzyklus C161<br />

±, Pumpfunktion C144, C149<br />

±, rechter C133, C140f, C144, C156, C159,<br />

C172, C180, C202, C227<br />

± ±, Ausflussbahn C140<br />

± ±, Erregung C156<br />

± ±, Hypertrophie C141<br />

± ±, Muskulatur C144<br />

± ±, Pumpfunktion C172<br />

± ±, trabekulärer Anteil C139<br />

±, rechter und linker C172<br />

± ±, funktionelle Kopplung C172<br />

±, Reflux von Blut C161<br />

±, Restvolumenfüllung C164<br />

±, Ruhedehnungskurve C162<br />

±, serielle Anordnung C228<br />

±, Trennung C140<br />

±, Verkleinerung durch positiv inotrope<br />

Stimulation C176<br />

±, Volumenbelastung C161<br />

±, Volumenüberlastung C176<br />

±, Vordehnung C164<br />

±, Wandspannung C170<br />

Ventrikeldehnung C223<br />

Ventrikeldiastole, periphererer Blutstrom<br />

C199<br />

Ventrikeldilatation C168, C176<br />

±, Begrenzung C176<br />

Ventrikelfüllung C161<br />

±, diastolische C162<br />

Ventrikelgeometrie C168, C176<br />

±, Energiebedarf C168<br />

±, Kraftentwicklung C168<br />

±, Remodeling C176<br />

Ventrikelmuskulatur C144, C152, C155,<br />

C157, C163, C175, C225<br />

±, Erregungsaufbau C157<br />

±, Erregungsausbreitung C152<br />

±, Hypertrophie C 175<br />

±, Kraftentwicklung C225<br />

±, kreisende Erregung C155<br />

±, Relaxation C163<br />

±, spiralige Bewegung C144<br />

Ventrikelmyokard C156f, C168<br />

±, Ausbreitung der Erregungsfront C156<br />

±, Erregungsfront C157<br />

Ventrikelseptum C152<br />

Ventrikelseptumdefekt C141, C281<br />

Ventrikelsystole C202<br />

Ventrikelvolumen C161<br />

Ventrikelwand, Verlaufsrichtungen der<br />

Muskelzüge C144<br />

ventrikuläre Arrhythmien C160<br />

ventrikuläre Extrasystolen C160<br />

ventrikuläre Herzmuskelzellen, Refraktärzeit<br />

C154<br />

ventrikuläre Tachykardien C154<br />

ventrikuläres Arbeitsmyokard, Connexin-<br />

Gene C152<br />

ventrikuläres Druck-Volumen-Diagramm<br />

C163<br />

ventrikuläres Erregungsleitungssystem<br />

C151, C154, C174<br />

±, Aktionspotentiale C154<br />

ventrikuläres Myokard, Aktionspotentialdauer<br />

C154<br />

Ventrikulärschicht B63<br />

Ventrikulärzone B62, B110<br />

Ventrobasalkern (VB) B175, B187<br />

Ventrobasalkomplex (VB) B176, B203<br />

ventroposterolateraler Kern (VPL) B179,<br />

B187<br />

±, Infarkt B179<br />

Venturi-Effekt A 10, B249<br />

Venulae rectae C457<br />

Venulae stellatae C454, C457<br />

Venulen, hochendotheliale (HEVs) C39f,<br />

C42±45<br />

Veränderungen, immunologische D141<br />

Verankerungsproteine A 467<br />

Verankerungsstrukturen, basale B 317<br />

Verantwortungsethik D 35<br />

Verarbeitung, automatische D49<br />

±, bewusste B155<br />

± ±, generelle Systeme B155<br />

± ±, merkmalserfassende Systeme B155<br />

±, datengeleitete D44<br />

±, elaborierte D 58<br />

±, kontrollierte D49<br />

±, konzeptgesteuerte D 44<br />

±, selektive B156<br />

± ±, parietale Aktivierung B156<br />

± ±, temporale Aktivierung B156<br />

± ±, visuelle Aufmerksamkeit B156<br />

±, überlernte D50<br />

Verarbeitung hierarchischer Strukturen<br />

B162<br />

Verarbeitungsdimensionen D50f<br />

Verarbeitungsmechanismen D 50<br />

±, Zahl D 47<br />

Verarbeitungsressourcen B127, D47<br />

Verarbeitungsstationen B240<br />

Verarbeitungsstrom, dorsaler B285<br />

± ±, Parietallappen B285<br />

±, ventraler B285<br />

± ±, Temporallappen B285<br />

Verarbeitungssysteme D 51<br />

±, limitierte D49<br />

verbale Kommunikation D 111<br />

verbale Schmerzäuûerung D127<br />

Verbalhandlungen D111<br />

±, asymmetrische D 114<br />

Verbindungen, intraspinale B518<br />

±, kortikoamydaloide B150, D 156<br />

±, kortikobasalganglionäre B530<br />

±, kortikokortikale B109<br />

±, neuronale B534<br />

± ±, Demaskierung B534<br />

±, organische A 73f<br />

± ±, Dehydrierung A 74<br />

± ±, Oxidationszahlen A 73<br />

±, polare A 47<br />

± ±, Löslichkeit A47<br />

±, somatomotorische B65<br />

±, somatosensible B65<br />

±, synaptische B134<br />

± ±, Stabilisierung B134<br />

±, thalamoamygdaloide B150f, D 156<br />

±, thalamokortikale B97<br />

±, unpolare A 47<br />

±, viszeromotorische B65<br />

±, viszerosensible B65<br />

Verbindungs-DNA A339<br />

Verbindungshiston A338<br />

Verbindungsklassen A59f, A 62<br />

±, typische Reaktionen A 59f<br />

Verbindungsprotein B343<br />

Verbindungstubulus C455, C457, C459,<br />

C472, C 496f, C500<br />

Verbluten C24<br />

Verbrauchermentalität D118<br />

Verbrennungen C119, C217, C232, C497<br />

±, Flüssigkeitsverluste C232<br />

±, Kaliumfreisetzung C497<br />

Verbrennungsprodukte A 504<br />

Verbrennungsvorgänge A 46<br />

Verbrennungswärme A 216<br />

±, Fett A 216<br />

±, Kohlenhydrate A 216<br />

Verdampfungswärme A 14<br />

Verdauung A187, C317, C346, C388,<br />

C567<br />

±, Endprodukte C317<br />

±, Phasen C346<br />

Verdauungsenzyme A 81, A468, C94,<br />

C323, C 377<br />

Verdauungsinsuffizienz C 378<br />

Verdauungskanal B66<br />

Verdauungssekrete C385<br />

Verdauungssystem C117<br />

Verdauungstrakt A 516, C83, C95<br />

±, endokrine Einzelzellen C83<br />

±, endokrine Zellgruppen C83<br />

Verdeckung B292<br />

Verdränger D 73<br />

Verdrängung B122, D 17f, D 33<br />

Verdrillung A9<br />

Verdünnungsspeichel, seröser C323<br />

Verdunstung A 14<br />

Vereinigungen, kassenärztliche D 180f<br />

± ±, Kontrollfunktionen D 181<br />

Vereinsamung D 96<br />

Vereinsrolle D 89<br />

Vererbung A323, A 494<br />

±, autosomal-dominante A496, B511<br />

401


402<br />

± ±, AB0-Blutgruppen A 496<br />

± ±, spinocerebelläre Ataxie B511<br />

± ±, Syndaktylie Typ I A 496<br />

±, autosomal-rezessive A 213, A 496<br />

± ±, neuronale Ceroidlipofuszinose A213<br />

±, dominante A 496<br />

±, maternale A 196, A 344<br />

± ±, mitochondriales Genom A 196, A344<br />

±, mitochondriale A345<br />

±, monogene A 496<br />

±, multifaktorielle A 499<br />

±, X-chromosomal-dominante A 496,<br />

A 499<br />

±, X-chromosomal-rezessive A 496, A 498<br />

±, Y-chromosomale A 499<br />

Vererbungsmuster A 496<br />

Verfahren, elektrophysiologische B154<br />

± ±, Auflösung B154<br />

Verfolgungswahn D 160<br />

Verformung fester Körper A 8<br />

Vergenzbewegungen B296, B298<br />

Vergiftungen C285, D 100<br />

±, Epilepsien D150<br />

Vergleiche, dissonante D95<br />

±, positive soziale D192<br />

Vergleichsprozesse, soziale D102, D 190<br />

Verhalten C116<br />

±, affektives C117<br />

± ±, limbisches System C117<br />

±, antisoziales D 83<br />

±, antriebsbedingtes B147<br />

±, deviantes D89<br />

±, dissoziales D 86<br />

±, Genetik D7<br />

±, geplantes D191<br />

±, gesundheitsrelevantes D189f<br />

±, gesundheitsschädigendes D 190f<br />

± ±, Bildungsniveau D 88<br />

± ±, Darstellung der Gefahren D 21<br />

± ±, soziale Unterschiede D87<br />

± ±, sozialer Kontext D 22<br />

±, intelligentes A578<br />

±, Modifikation B141<br />

±, motorisches B529<br />

± ±, Adaptation B529<br />

±, negativ sanktioniertes D 89<br />

±, riskantes D 88<br />

±, unerwartetes D 154<br />

±, Variabilität D63<br />

Verhaltensänderungen C433<br />

Verhaltensanalyse D 119f, D 135f, D148f<br />

Verhaltensanpassung, fehlende B132<br />

Verhaltensanweisungen D137<br />

Verhaltensbeobachtung D 26, D 65, D119<br />

Verhaltensdiagnose D 120<br />

Verhaltensdispositionen D 75<br />

Verhaltensebene, kognitive D 7<br />

±, motorische D 7, D 119, D122<br />

±, physiologische D 7, D 119, D 122<br />

±, subjektiv-psychologische D119<br />

Verhaltensebenen D14<br />

±, Zusammenhänge D 11<br />

Verhaltensformung D 148f<br />

Verhaltensforschung D 79<br />

Verhaltensgedächtnis D 52f, D 59<br />

Verhaltensgenetik D 75, D 77<br />

Verhaltenskontrolle D82<br />

Verhaltensmedizin D 6, D 9±11, D 138f<br />

Verhaltensmodelle D 6<br />

Verhaltensmuster C117<br />

±, gesundheitsrelevante D95<br />

±, komplexe C117<br />

± ±, Mandelkernkomplex C117<br />

±, motorische B531<br />

± ±, Inhibition B531<br />

± ±, Selektion B531<br />

Verhaltensneurologie D 148<br />

Verhaltensplastizität, synaptische Plastizität<br />

B139<br />

Verhaltensprävention D 198<br />

Verhaltensproben D 122f<br />

Verhaltensprogramme, angeborene D 70<br />

Gesamtregister A±D<br />

Verhaltensregulation C431<br />

verhaltensrelevante Gene D 122<br />

Verhaltenssteuerung D 80<br />

Verhaltensstile D 92<br />

Verhaltensstörungen, soziale Stigmatisierung<br />

D 197<br />

Verhaltenstests D 122<br />

verhaltenstheoretische Modelle D 7<br />

Verhaltenstherapie D3, D6, D 8, D 10,<br />

D 144, D 164<br />

±, Alkoholprobleme D 9<br />

±, Diabetes mellitus D 144<br />

±, Effektivität D 9<br />

±, Herz-Kreislauf-Erkrankungen D 142<br />

±, kognitive, bei Depression D159<br />

±, operante Methoden D 8<br />

±, Schizophrenie D 27<br />

±, Schlafstörungen D 3<br />

±, Selbstkontrolle D 9<br />

Verhaltenstraining bei Übergewicht D 146<br />

Verhaltensvariablen, organismusinterne<br />

D 119<br />

Verhaltensweisen, adaptive D 79<br />

±, angeborene D79<br />

±, gesundheitsschädigende D 185<br />

Verhältnisprävention D 198, D200<br />

Verhältnisskalen D 30<br />

Verhornungsprozess B320f<br />

Verifikation D 7<br />

Verinnerlichung D83<br />

Verkalkungszone B360<br />

Verkehrsunfälle, Mortalität D 88<br />

Verknöcherungszentrum B366<br />

a-1,6-Verknüpfung A 157<br />

Verknüpfungsstellen, Variabilität C49<br />

Verkürzungsgeschwindigkeit C445<br />

±, isotone B387<br />

±, maximale B383<br />

± ±, Skelettmuskel B383<br />

Verlangen B149<br />

Verlegenheit D 82<br />

Verletzung von Normen D154<br />

Verletzungen A483, A 516, A564<br />

±, arterielle C232<br />

Verleugnung D 17, D 73, D 176<br />

Verlustängste D147<br />

Vermännlichung A498<br />

±, Androgeninsensivität B145<br />

±, Gehirn B145<br />

± ±, genetische Frauen B145<br />

Vermehrung, klonale C53<br />

Vermeiden, aktives D 56<br />

±, passives B151, D 56<br />

± ±, neuronale Strukturen B151<br />

Vermeidung B150<br />

Vermeidungslernen D 158<br />

Vermeidungsreaktionen B151<br />

Vermeidungsstrategien D168<br />

Vermeidungstendenzen D69<br />

Vermeidungsverhalten D 63, D 155<br />

±, instrumentelles B150<br />

±, Mandelkernkomplex C 117<br />

Vermis B87±89, B97, B215, B526<br />

Vernetzungsreaktionen B321<br />

Verordnungsverhalten von ¾rzten D182<br />

Verotoxin A 529<br />

Verpackung A338<br />

Verschaltungen, disynaptische B217<br />

±, divergente B173<br />

±, konvergente B173<br />

±, vestibulorespiratorische B219<br />

Verschiebung, parallaktische D42<br />

Verschluss, A. cerebri D 149<br />

±, embolisch-thrombotischer D148<br />

Verschlusskrankheit, peripher arterielle<br />

D 186<br />

Verschlusslaute B250<br />

Verschlussstörungen B60<br />

Versican B342f, B353<br />

±, Funktionen B343<br />

Versichertenstatus D 178<br />

Versicherungsbeitrag D 180<br />

Version, neuronale Schaltkreise B266<br />

Versorgung, medizinische D177f<br />

± ±, ambulante D113<br />

±, primärärztliche D 183<br />

Versorgungsbereiche D 183<br />

±, Integration D 183<br />

±, Schnittstellen D183<br />

Versorgungssystem, medizinisches D 5<br />

± ±, mehrgleisige Nutzung D179<br />

Versorgungssysteme, marktorientierte<br />

D113<br />

Verspannungen, reflektorische D 130<br />

Versporung A525<br />

Verständnisstörungen, prosodische<br />

B165<br />

± ±, rechtshemisphärische Läsionen<br />

B165<br />

Verstärker D56<br />

±, negative B147<br />

±, positive B 147<br />

Verstärkermechanismus, aktiver<br />

B236f<br />

± ±, Basilarmembran B236<br />

Verstärkerstrukturen, dienzephale<br />

D53<br />

±, limbische D 53<br />

Verstärkersystem, direkte Stimulation<br />

B148<br />

±, dopaminerges B148<br />

± ±, Elemente B148<br />

±, mesolimbisches B148<br />

±, positives B147<br />

± ±, Hauptbestandteile B147<br />

Verstärkung, gegenseitige D 75<br />

±, intermittierende D 56<br />

±, negative, Schmerzverhalten<br />

D130<br />

±, operante D130<br />

± ±, chronische Schmerzen D 130<br />

±, positive B 147, D 8, D 56, D 84, D 139<br />

± ±, Dopaminagonisten B147<br />

± ±, Funktion B147<br />

± ±, neuronale Grundlagen B147<br />

± ±, Schmerzverhalten D130<br />

±, soziale D 190<br />

±, synaptische B137<br />

± ±, Aufrechterhaltung B137<br />

± ±, Mechanismen B137<br />

±, Triebe D 68<br />

Verstärkung der synaptischen Übertragung<br />

B135<br />

±, heterosynaptische B135<br />

Verstärkungspläne D 56<br />

Versteppung D 100<br />

Verstimmung, depressive D85, D 96,<br />

D159, D 177<br />

Versuchsleitereffekte D 25<br />

Versuchspersonenfehler D 34<br />

Versuchspläne D 26<br />

Vertebra lumbalis B418, B422<br />

Vertebra prominens B406<br />

Vertebrata B397<br />

Vertebratengehirn, phylogenetische<br />

Entwicklung B61<br />

Verteilingsgesetze A48<br />

Verteilung A 48<br />

Verteilungschromatographie A 88<br />

Verteilungskoeffizient A 48<br />

Verteilungsmaûe D94<br />

Verteilungsprozesse, gesellschaftliche<br />

D101<br />

Verteilungsstörungen C282±284<br />

±, physiologische C282f<br />

Vertigo B222<br />

Vertrauensintervall D 32<br />

Verursachungshypothese, soziale<br />

D104<br />

Verwachsungen, peritoneale C316<br />

Verwandtenehen A 498<br />

Verwandtschaft, stammesgeschichtliche<br />

A575<br />

Verwandtschaftsbeziehungen A 575


±, DNA-Sequenzen A 575<br />

±, evolutionäre A 93<br />

Verwindungszahl A 317<br />

Verwitwung D90<br />

Very-Low-Density-Lipoproteine s. VLDLs<br />

Verzweigtketten-Ketoacidurie A 293,<br />

C411<br />

Verzweigungsenzym A 184f<br />

Verzweigungsstelle A 374<br />

Vesica biliaris C362, C372<br />

Vesica fellea C301, C303f<br />

Vesica urinaria C300, C311, C313, C315,<br />

C486<br />

Vesicae opticae B256<br />

Vesicula seminalis C300, C315, C507,<br />

C509, C524f<br />

Vesikel A233, A 398, A413, A 415, A418,<br />

A 466, A 470, A 538, A 571, C105, C107,<br />

C189, C214<br />

±, apikale C87<br />

±, clathrinummantelte A 415, A 418f<br />

±, discoide B321<br />

±, elektronendichte B39<br />

±, endocytotische A 80, A 415, A 470<br />

±, endosomale A 429<br />

±, Endothelzellen C 189<br />

±, fusionsbereite B32f<br />

±, intrazellulärer Transport A 466<br />

±, Membranfusion A 415<br />

±, nackte A 419<br />

±, neurosekretorische A417, C85<br />

±, pinocytotische C466<br />

±, präsynaptische B41, B55<br />

±, sekretorische A80f, A 418, A443, A 470,<br />

A 472, C 86, C95<br />

±, synaptische A417f, B5, B29±33, B38,<br />

B41, B135<br />

± ±, Membranfusion B32<br />

± ±, Proteine A 417<br />

±, Zielmembran A 415<br />

Vesikelfluss B320<br />

Vesikelfusion B33<br />

Vesikelmembran, Recycling B33<br />

Vesikel-Priming B32<br />

Vesikel-Recycling B37<br />

Vesikeltransport, intrazellulärer A 441<br />

vesikuläre Einstülpungen C214<br />

vesikulärer Transport A398, A 413, A454,<br />

A 470<br />

vestibuläre Afferenzen B520, B 526<br />

±, Vestibulocerebellum B526<br />

vestibuläre Epilepsie, Drehschwindel<br />

B222<br />

vestibuläre Haltungskontrollreflexe<br />

B217<br />

vestibuläre Kerngebiete B527<br />

vestibuläre Kommissur, Transmitter<br />

B215<br />

vestibuläre Lernvorgänge B 216<br />

vestibuläre Neuritis, Drehschwindel<br />

B222<br />

vestibuläre Neurone B209, B211,<br />

B216<br />

±, Neuromodulatoren B216<br />

±, Ruheaktivität B211<br />

±, Transmitter B216<br />

vestibuläre Nuclei B 524<br />

vestibuläre Reflexbahnen B221<br />

vestibuläre Reflexe, sensomotorische Transformationen<br />

B216<br />

vestibuläre Stellreflexe B221<br />

vestibulärer Kortex B215<br />

vestibuläres Kerngebiet B 526<br />

vestibuläres System B209, B213, B221<br />

±, Anpassungen B221<br />

±, Reizantworten B213<br />

±, Reiztransformation B209<br />

±, Signalübertragung B209<br />

±, Veränderungen B221<br />

Vestibularapparat B209, B229<br />

Vestibulariskerne B68, B88, B211, B214f,<br />

B218, B220<br />

±, absteigende Bahnen B215<br />

±, aufsteigende Bahnen B215<br />

±, Bahnen zum Kleinhirn B215<br />

±, Verbindungen B220<br />

Vestibulariskernneurone B218, B221<br />

±, Aktivitätsasymmetrie B221<br />

±, exzitatorische B216, B218<br />

± ±, Transmitter B216<br />

±, inhibitorische B216, B218<br />

± ±, Transmitter B216<br />

±, Ruheaktivität B221<br />

Vestibularisnerv B218<br />

Vestibularorgan B85, B207, B526<br />

Vestibularsystem B520<br />

Vestibulocerebellum B88f, B215, B519,<br />

B526<br />

±, Schädigung B519<br />

±, vestibuläre Afferenzen B526<br />

vestibulomotorische Systeme, Lernvorgänge<br />

B215<br />

vestibulookulärer Reflex B214, B217f,<br />

B296±298<br />

±, Habituation B 297<br />

±, Kopfbewegungen B 297<br />

±, Latenzzeit B217<br />

±, Reflexbogen B218<br />

±, Typen B297<br />

±, Unterdrückung B 298<br />

vestibulorespiratorische Verschaltungen<br />

B219<br />

vestibulospinale Bahnen B513, B520<br />

vestibulospinaler Trakt B519<br />

Vestibulum cardiacum C337<br />

Vestibulum laryngis C239<br />

Vestibulum nasi C235f, C239<br />

Vestibulum oris C239, C321<br />

Vestibulum vaginae C487, C546f<br />

VH-Segmente, Anzahl C49<br />

Viagra A 439, C530, D 165<br />

Vibrationsempfinden A213<br />

Vibrationsreize B170, B182<br />

Vibrationssinn B186<br />

Vibratom A78<br />

Vibrio cholerae A436, A 526, A529, A 561,<br />

C350<br />

Vibrionen A 519<br />

Vibrissen C236<br />

Vicq-d Azyr-Streifen B280<br />

VIC-Superfamilie A240±242<br />

±, Grundbauplan A 240<br />

Vieleckbein, groûes B472<br />

±, kleines B 472<br />

Vielgliederkette B397, B399<br />

Vierhügelplatte B79, B 97, B99, B240,<br />

B279<br />

Vier-Jahreszeiten-Kur D 145<br />

Vierlinge, eineiige A 563<br />

Vier-Signal-Modell, Mesoderminduktion<br />

C581<br />

Vigilanz B125, D 45<br />

Villi C560<br />

Villi intestinales C 349, C353f<br />

Villikinin C 348<br />

Villin A 466±468<br />

Vimentin A 453, A 456, A 473f, B8, B65,<br />

B319, B324, B372<br />

Vinblastin A469, B6<br />

Vinca-Alkaloide B9<br />

Vinculin A447, A 453, A455f, A 459, A 467,<br />

C29<br />

VIP (vasointestinales Polypeptid) B40,<br />

B64, C106f, C114, C174, C219, C340,<br />

C357f, C364, C380, C529, C 552<br />

±, Hauptwirkung C357<br />

±, Syntheseort C357<br />

±, Wirkungen C107<br />

VIP-Genprodukte B40<br />

virale Antigene C76<br />

virale DNA A 534<br />

virale Enzephalitis A 536, B100<br />

virale Gene, Replikation A 367<br />

virale mRNAs, Translation A391<br />

virale Reverse Transkriptase, Affinität zu<br />

antiviralen Agenzien A 537<br />

virale RNAs A331, A 380, A401, A 534<br />

±, Export A 380<br />

virale Vektoren A565<br />

virales RNA-Genom A537<br />

Viren A330, A 367, A406, A 420, A509,<br />

A515, A 517, A527, A 532, A534±536,<br />

A546, A 551, B5, C33, C70, C328, C367<br />

±, adenoassoziierte A 565<br />

±, Aufbau A 534<br />

±, Ausknospung A 534<br />

±, genetisches Material A534f<br />

±, Genom A 534<br />

±, Hüllmembran A 534<br />

±, latente A 537<br />

±, mRNA-Synthese A 536<br />

±, Nachweis durch PCR A551<br />

±, replizierende A 394<br />

±, Vermehrung A367<br />

±, Vermeidung der Wirtszellerkennung<br />

C70<br />

±, Wirtsspektrum A 535<br />

Virilisierung A 268, A 498, B321, C91,<br />

C507<br />

±, Mädchen C91<br />

Virilismus C93<br />

Virionen A 534f, A537<br />

Viroide A515<br />

Virulenzfaktoren A532, A 539<br />

Virulenzplasmide A 530<br />

Virus-DNA A401<br />

Virusinfektionen A484, C17, C35<br />

±, Leukopenie C17<br />

Viruspartikel A 116<br />

±, infektiöse A534<br />

Viruspräparat C76<br />

Virusproteine C58<br />

±, Synthese A 534<br />

Virusrezeptoren A535<br />

Virustiter A 535<br />

Viscerocranium B487f<br />

Viscumin A395<br />

Visite D 114<br />

±, fragmentierte Kommunikation<br />

D114<br />

Visitenforschung D 114<br />

Viskosität C11, C195±197<br />

±, Blut C11<br />

±, dynamische A 7, A11<br />

visuell evozierte Potentiale (VEPs)<br />

B113f<br />

visuelle Analogskala (VAS) B194,<br />

D28<br />

visuelle Assoziationsareale B158<br />

visuelle Aufmerksamkeit B155f,<br />

B294<br />

±, selektive Verarbeitung B156<br />

visuelle Bewegungsanalyse B285<br />

visuelle Bewegungsinformation B219<br />

visuelle Felder B157f<br />

visuelle Folgeaufgaben D 49<br />

visuelle Information B284f, B524<br />

±, handlungsorientierte Verarbeitung<br />

B285<br />

±, kortikale Verarbeitung B284f<br />

visuelle räumliche Aufmerksamkeit,<br />

Topographie B158<br />

visuelle Selektion, Elektrophysiologie<br />

B156<br />

visuelle Wahrnehmung B273, B287<br />

visueller Kortex B108f, B190, B267,<br />

B281f, B288, B294<br />

±, Farbinformationen B288<br />

±, Plastizität B294<br />

±, primärer B106f, B154, B164, B276,<br />

B279f, B290, B294<br />

± ±, Nicht-Pyramidenzellen B280<br />

± ±, Projektion des Gesichtsfelds<br />

B276<br />

± ±, Pyramidenzellen B280<br />

± ±, Repräsentation der Fovea B279<br />

403


404<br />

± ±, Schichtenbau B280<br />

±, Pupillensteuerung B 267<br />

±, Retinotopie B 108<br />

±, sekundärer B154, B164<br />

±, topographische Ordnung B281,<br />

B283<br />

±, Verlauf der Informationsverarbeitung<br />

B282<br />

visuelles Erkennen B162<br />

visuelles Reflexzentrum, Colliculi<br />

superiores B79<br />

visuelles System B127, B176, B520<br />

±, aufmerksamkeitsgesteuerte Verarbeitung<br />

B 127<br />

visuell-vestibuläre Interaktion B 220<br />

Visus B268<br />

viszerale Afferenzen C115, C356<br />

±, Kontrolle des inneren Milieus<br />

B179<br />

±, ZNS C 115<br />

viszerale Fettzellen C407<br />

viszerale Kortexareale C115<br />

viszerale Mesothelschicht C125<br />

viszerale Nerven C312<br />

viszerale Nozizeptoren, Blutdruckerhöhung<br />

C 119<br />

viszerale Pleura C126<br />

viszerale Rezeptoren C115<br />

viszerale Schmerzen C222<br />

viszerale Sensibilität B179<br />

viszerale Sensoren, ausgelöste Empfindung<br />

B180<br />

±, Funktionen B180<br />

viszerales Fettgewebe, Bestimmung<br />

C399<br />

viszerales Peritoneum C126<br />

Viszeromotorik, präganglionäre Neurone<br />

C108<br />

viszeromotorische Fasern B77, B82<br />

viszeromotorische Kerne B 68<br />

viszeromotorische Neurone C103<br />

viszeromotorische Verbindungen<br />

B65<br />

viszerosensible Fasern B77, B82<br />

viszerosensible Neurone C103, C111,<br />

C115<br />

±, Lokalisation C115<br />

viszerosensible Verbindungen B65<br />

Vitalitätsfaktoren A485<br />

Vitalkapazität C254f, C264, C266, C268,<br />

C280<br />

±, Abnahme C264, C268<br />

±, Altersabhängigkeit C255<br />

±, Definition C255<br />

Vitamin A A64, A 220, C360, C394, C396,<br />

C415, D 162<br />

±, Bedarf C415<br />

±, biologische Aufgaben C415<br />

±, Chemie C415<br />

±, empfohlene Zufuhr C394<br />

±, Funktion C394<br />

±, Mangelerscheinungen C415<br />

±, Mangelsymptome C394<br />

±, Osteoblastentätigkeit B370<br />

±, Provitamin C415<br />

±, Resorption C 415<br />

±, toxischer Bereich C394<br />

±, Vorkommen C394, C415<br />

Vitamin-A-Derivate A357<br />

Vitamin-A-Mangel B272<br />

Vitamin A1 B272<br />

Vitamin B A 220<br />

Vitamin B 1 A 135, A143, C394, C411<br />

Vitamin-B1-Avitaminose C411<br />

Vitamin-B 1-Mangel A 144, A 181, C411<br />

Vitamin B1 s. auch Thiamin<br />

Vitamin B 2 A 138, C394, C412<br />

Vitamin-B2-Mangel A 138, C412<br />

Vitamin B 3 A 137, C413<br />

Vitamin B6 A 284, C394, C412<br />

±, Bedarf C412<br />

±, biologische Aufgaben C412<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Chemie C412<br />

±, empfohlene Zufuhr C394<br />

±, Funktion C394<br />

±, Mangelerscheinungen C 412<br />

±, Mangelsymptome C394<br />

±, Resorption C412<br />

±, Vergiftungserscheinungen C412<br />

±, Vorkommen C394, C412<br />

Vitamin-B6-Gruppe A 143<br />

Vitamin-B 6-Mangel C412<br />

Vitamin B12 A 145, A 287, A 294, A 524,<br />

C345, C360, C367, C384, C394, C412f<br />

±, Bedarf C412<br />

±, biologische Aufgaben C413<br />

±, Chemie C412<br />

±, empfohlene Zufuhr C394<br />

±, Funktion C394<br />

±, Mangelsymptome C394<br />

±, Methylmalonyl-CoA-Mutase A 287<br />

±, Resorption C345, C412<br />

±, Speicherung C413<br />

±, toxischer Bereich C394<br />

±, Transport C412<br />

±, Transportdefekt A 294<br />

±, Vorkommen C394, C412<br />

Vitamin B 12 bindendes Globulin C6<br />

Vitamin-B12-Mangel C13, C413<br />

±, hypochrome makrocytäre Anämie C13<br />

Vitamin C A 109, A140, A 155, A288, B55f,<br />

B336, B370, C395f, C410f, C415f, D 162<br />

±, Bedarf C410<br />

±, biologische Aufgaben C411<br />

±, Chemie C410<br />

±, empfohlene Zufuhr C395<br />

±, Funktion C395<br />

±, Mangelerscheinungen C 395<br />

±, Radikalfänger A 140<br />

±, renale Ausscheidung C411<br />

±, renale tubuläre Rückresorption<br />

C411<br />

±, Resorption C410<br />

±, toxischer Bereich C395<br />

±, Vorkommen C395, C410<br />

Vitamin-C-Mangel B337<br />

Vitamin-C-Transporter (SVCT), gewebespezifische<br />

Verteilung C410<br />

±, Isoformen C410<br />

Vitamin D A 216, A 357, A 424, C97, C394,<br />

C410, C415<br />

±, Bedarf C415<br />

±, biologische Aufgaben C416<br />

±, Chemie C415<br />

±, empfohlene Zufuhr C394<br />

±, Funktion C394<br />

±, Knochenmineralisierung B370<br />

±, Mangelerscheinungen C 394, C416<br />

±, Provitamin C415<br />

±, Resorption C415<br />

±, toxischer Bereich C394<br />

±, Überdosierung C410, C416<br />

±, Vorkommen C394, C415<br />

Vitamin-D-Mangel A223, B370, C415f<br />

Vitamin-D-Rezeptor A 357<br />

Vitamin-D-Rezeptoren A 357, A 365,<br />

B370<br />

Vitamin D 2 A 222, C410, C415<br />

Vitamin D3 A 222, A335, C387, C410,<br />

C415<br />

±, Funktion B356<br />

Vitamin-D 3-Hormon A 334<br />

Vitamin-D3-Rezeptor A 335, C416<br />

Vitamin E A 139f, A218, A 221, A267,<br />

C394, C396f, C416, D162f<br />

±, antioxidative Wirkung C416<br />

±, empfohlene Zufuhr C394<br />

±, Funktion C394<br />

±, Mangelerscheinungen C 394, C416<br />

±, Radikalfänger A 221<br />

±, Speicherung C416<br />

±, toxischer Bereich C394<br />

±, Vorkommen C394<br />

Vitamin-E-Mangel A 221<br />

Vitamin K A 139, C30, C384, C394, C397,<br />

C410, C 416<br />

±, Bedarf C416<br />

±, biologische Aufgaben C416<br />

±, empfohlene Zufuhr C394<br />

±, Funktion C394<br />

±, Mangelerscheinungen C394, C416<br />

±, Vorkommen C394<br />

Vitamin-K-abhängige Proteine A 139<br />

Vitamin-K-Antagonisten C30, C 416<br />

Vitamin K1 A 138f, C416<br />

±, Struktur A139<br />

Vitamin K 2, Struktur A 139<br />

Vitamin K3 C416<br />

±, Toxizität C416<br />

Vitamin PP C413<br />

Vitamine A135f, A 149, C5, C360, C393,<br />

C397, C 410, C571, D 186<br />

±, biochemische Funktion A 136<br />

±, Definition C410<br />

±, fettlösliche A228, C392, C397, C410,<br />

C415<br />

± ±, Resorption C392<br />

±, wasserlösliche C392, C397, C410<br />

± ±, Resorption C392<br />

Vitaminpräparate C410, C413<br />

Vitaminresorption A250<br />

Vitronectin B339<br />

VJ-Gene C53<br />

±, Punktmutationen C53<br />

VJ-Umlagerung C60<br />

VJ-Verknüpfung C50<br />

VLDL-Remnants A271<br />

VLDLs (Very-Low-Density-Lipoproteine)<br />

A227f, A 270, C7, C360, C368f<br />

±, Apolipoproteine A227<br />

±, Halbwertszeit A 271<br />

±, Zusammensetzung A 227<br />

VLDL-Synthese A 270<br />

VLM C222<br />

VMAT2 (vesicular membrane<br />

transporter 2) B55f, B58<br />

Vmax A 125f, A130<br />

Vogel-Leukosevirus (ALV) A537<br />

Vokale B 249f<br />

Vokalisationsapparat B164<br />

Vokaltrakt B249<br />

Volkmann-Kanäle B366<br />

Volkszählung D97<br />

Vollblut, Hydrogencarbonatkonzentration<br />

C499<br />

±, puffernde Basenanionen C499<br />

Vollblutviskosität, Hämatokrit C201<br />

Völlegefühl C115<br />

Völlegefühle B180<br />

Vollkost C409<br />

Voltage Clamp B16, B36<br />

Volumen A12, C11<br />

±, effektives zirkulierendes C494f<br />

Volumenänderungen C251<br />

Volumenaktivität A127<br />

Volumenbelastung, chronische C176<br />

±, Schlagvolumen C164<br />

Volumendehnbarkeit C202, C261<br />

±, Venensystem C202<br />

Volumenelastizitätsmodul A 9<br />

Volumenmangel C224, C232, C493,<br />

C496<br />

±, Blutdruckabfall C224<br />

±, Kompensationsmechanismen C232<br />

±, Steigerung der ADH-Produktion C493,<br />

C496<br />

Volumenrezeptoren C495<br />

Volumenschwankungen C491<br />

Volumensensoren C219, C223<br />

±, Funktion C223<br />

±, Lage C223<br />

Volumenstrom A 10<br />

Volumentransmission B55<br />

Vomer B488, B492, B497<br />

Vomeronasalorgan B302<br />

von-Bünger-Bänder B10


von Gierke, E. A 161<br />

von-Willebrand-Faktor (vWF) C22,<br />

C24f<br />

von-Willebrand-Faktor-Domäne B340<br />

Vordehnung C163, C165, C172<br />

±, Herzmuskel C163<br />

±, isometrische Kraftentwicklung C163<br />

Vorderdarm C126, C246, C293, C318,<br />

C504<br />

vordere Schädelgrube B84, B253, B491,<br />

B497<br />

Vorderhauptslage B488<br />

Vorderhirn B60f, B65, B147<br />

±, basales B125<br />

Vorderhirnbündel, mediales (MFB)<br />

B93, B141, B147, C117f<br />

± ±, dopaminerge Fasern B147<br />

Vorderhorn, motorische Kerne B67<br />

±, Seitenventrikel B97<br />

Vorderhornneurone B68<br />

Vorderhornzellen, motorische B81<br />

Vorderkammer B257<br />

Vorderlappen B526<br />

Vordersäule B518<br />

Vorderseitenstrang B182, B187f, B203,<br />

C122<br />

Vorderstrang B67<br />

Vorderwurzel B66f, B202, C108<br />

Vorfuû B443<br />

Vorgesetzte, soziales Handeln D 117<br />

Vorhaut C508, C522, C528<br />

Vorhautbändchen C528<br />

Vorhersagbarkeit D140<br />

Vorhof, linker C133, C136, C162, C180,<br />

C227f, C253<br />

±, rechter C133, C152, C173, C180, C193,<br />

C197, C202, C228, C253<br />

± ±, Blutdruck C202<br />

± ±, Volumenfüllung C173<br />

± ±, Wanddehnung C 173<br />

Vorhofdehnung C99, C223<br />

±, Kreislaufregulation C223<br />

Vorhöfe C139, C142, C144, C152, C157,<br />

C162, C173, C223, C493f<br />

±, elektrischer Summationsvektor C157<br />

±, Mechanosensoren C173<br />

±, Muskulatur C144<br />

±, Verschiebung C162<br />

Vorhoferweiterung C202f<br />

±, Sogwirkung C202f<br />

Vorhofkontraktion C162, C203<br />

Vorhofmuskulatur C111, C152, C175<br />

Vorhofmyokard C154, C160, C174<br />

±, Überleitungsstörungen C160<br />

Vorhofseptumdefekt (ASD) C141<br />

vorindustrielle Gesellschaften D 104<br />

vorindustrielle Phase D 99<br />

±, Bevölkerungsentwicklung D99<br />

Vorkern, männlicher C556<br />

±, väterlicher A 554<br />

±, weiblicher C556<br />

Vorläufer-B-Lymphocyten, Produktion<br />

C37<br />

Vorläufer-T-Lymphocyten, Produktion C37<br />

Vorläuferzellen C 8, C10, C13<br />

±, Astrogliazellen B9<br />

±, bipotente C 10<br />

±, chromophobe C86<br />

±, Einteilung C10<br />

±, hämatopoietische A485, C9, C35<br />

±, Kolonie bildende C10<br />

±, lymphatische C 21, C35, C61<br />

±, myeloische C10, C35<br />

±, neuronale B9, B59, B110<br />

±, Schädigung C13<br />

±, unreife C10<br />

± ±, periphere Blutbahn C10<br />

Vorlast C164, C218<br />

Vorniere C458<br />

Vorsorgeuntersuchungen D 192<br />

Vorspore A 525<br />

Vorsteherdrüse C315, C525<br />

Vorstellungen, mentale D 59<br />

Vorstellungstätigkeit D81<br />

Vorstoû C252<br />

Vorstufenproteine, mitochondriale A404<br />

± ±, Entfaltung A 404<br />

± ±, importkompetente Form A 404<br />

Vortexvenen B256, B278<br />

Vorwehen C563<br />

V-Phlegmone B483<br />

VPL (Nucleus ventralis posterior) B175f,<br />

B188<br />

VPM (Nucleus ventralis medialis) B175f<br />

VpräBC60<br />

VR-1-Kanal B183<br />

V-Schleife A 383<br />

V-Segmente A 509, C49, C60<br />

±, Umlagerung C60<br />

V-, D- und J-Segmente C49<br />

±, Anzahl C49<br />

±, Umlagerung C49<br />

v-SNAREs A 416<br />

v-src-Kinase A 444f<br />

VTC (vesicular tubular cluster) A413f<br />

V-Typ-ATPasen A245f, A 419<br />

±, Bindungsstellen A 419<br />

±, intrazelluläre A 246<br />

Vulnerabilität, genetisch bedingte D 83<br />

Vulva C546<br />

v-Welle C203<br />

vWF s. von-Willebrand-Faktor<br />

Wachanfall B122<br />

W<br />

Wachheit B125, B303, D 45<br />

Wachheitsgrad B57, B125<br />

Wach-Schlaf-Oszillator B124<br />

Wach-Schlaf-Verhalten B119<br />

Wachsein, entspanntes B121<br />

± ±, Bilderlebnisse B121<br />

Wachsester B391<br />

Wachstum A 445, B366, C83, C 99<br />

±, hormonelle Regulation C99<br />

Wachstumsbestimmung B368<br />

Wachstumsfaktoren A111, A 131, A332,<br />

A 364, A 380, A 424, A447f, A 480f, A 486,<br />

B7±9, B43, B342, B352, B356±358, B369,<br />

B393, C31, C71, C326, C353, C410,<br />

C434, C459, C551<br />

±, Aktivierung durch MMPs B357<br />

±, autokrine C63<br />

±, Bindegewebszellen B356<br />

±, endotheliale C186f<br />

± ±, Glucosemangel C 186<br />

± ±, Sauerstoffmangel C186<br />

±, extrazelluläre Matrix A 447<br />

±, hämatopoietische C9, C11<br />

± ±, Funktionen C9<br />

±, leberspezifische C360<br />

±, Regulation der Matrixsynthese B357<br />

±, Speicher B342<br />

±, transformierende (TGFs) C63<br />

Wachstumsfaktorrezeptor, vaskulärer<br />

endothelialer (VEGFR) A 427<br />

Wachstumsfaktorrezeptoren<br />

A 447, A 506, B5<br />

A 237, A 430,<br />

±, Affinität A 447<br />

±, Mutationen A 506<br />

±, permanente Aktivierung A506<br />

Wachstumsfuge B362, B364, B368<br />

±, Chondrocytendifferenzierung B364<br />

Wachstumshormon (GH) A 445, A560f,<br />

C86, C99, C405, C409f, C448, C551<br />

±, menschliches A 561f<br />

± ±, Produktion in E. coli A 561f<br />

Wachstumshormone, hämatopoietische<br />

C10<br />

Wachstumshormonmangel A 560<br />

Wachstumskolben von Nervenzellen A 464<br />

Wachstumskontrolle, Störungen C99<br />

Wachstumskurve von Bakterien A533<br />

Wachstumssignale, hormonelle A421<br />

Wachstumsstörungen A 147, C397, C415,<br />

D186<br />

Wachstumsstoppsignale B13<br />

Wachstumssuppressor A 366<br />

Wachstumsverzögerung C496<br />

Wachstumszone, fetale B359<br />

± ±, hypertropher Knorpel B359<br />

Wachzustand B112<br />

±, Hirndurchblutung C229<br />

Wada-Test B160<br />

Wade B439<br />

Wadenbein B435, B442<br />

Wadenbeinfraktur B443<br />

Wadenmuskeln B450<br />

Wärmstromdichte A14<br />

Wahrhaftigkeitspflicht D 35f<br />

Wahrnehmung B154, B168, B191, D 37,<br />

D41<br />

±, affektive Komponente B168<br />

±, bewusste B65, B154±156, D 46<br />

± ±, fMRI-Korrelate B154<br />

±, Kontexteinflüsse D 44<br />

±, neurale Korrelate B154<br />

±, nicht-bewusste D46<br />

±, sensorisch-diskriminative Komponente<br />

B168<br />

±, subliminale D33, D44<br />

±, visuelle B273, B287<br />

±, von Oberflächeneigenschaften B191<br />

Wahrnehmungskonstanz D 41, D 43<br />

Wahrnehmungslernen D37<br />

Wahrnehmungsorganisation D 41<br />

Wahrnehmungsprozesse D 45<br />

±, Wissen D43<br />

Wahrnehmungspsychologie B167f, D 37<br />

Wahrnehmungsschwellen, Messung B177<br />

Wahrnehmungsstörungen B108, B115,<br />

D160<br />

±, kortikale Läsionen B115<br />

Wahrnehmungstäuschungen B292, B294<br />

Wahrnehmungsvermögen, räumliches<br />

A577<br />

Wahrscheinlichkeit, subjektive D71<br />

Wahrscheinlichkeitslernen D 53<br />

waist to hip ratio C398f<br />

Waldeyer-Rachenring C241, C322<br />

Wale C290<br />

Waller-Degeneration B10<br />

Wallpapillen B310, C323<br />

Walzengelenk B407<br />

Wanddehnungen, unphysiologische C115<br />

Wanderwelle B233f, B236<br />

±, Basilarmembran B233<br />

±, Geschwindigkeit B233<br />

Wandschubspannung C 171, C197, C207,<br />

C209, C 227<br />

±, Endothel C197<br />

±, Veränderung C171<br />

Wandspannung, systolische C176<br />

± ±, Erhöhung C176<br />

Wange, obere B84<br />

Wangen C321<br />

Warfarin C416<br />

Wärme A 12<br />

Wärmeabgabe C430<br />

±, evaporative C430, C432<br />

±, thermoregulatorische C430<br />

± ±, Induktion C430<br />

Wärmeabgabemechanismen C433f<br />

±, Überforderung C434<br />

Wärmeabwehr C430<br />

Wärmeaustausch, Hautgefäûe C230<br />

Wärmebelastung C431<br />

Wärmebildung C435<br />

±, thermogeninvermittelte A 199<br />

±, thermoregulatorische C430<br />

± ±, Induktion C430<br />

±, zitterfreie A199, C430<br />

Wärmegefühl C433<br />

Wärmeisolierung B393<br />

Wärmekapazität A13<br />

±, spezifische A 13<br />

405


406<br />

±, Wasser A41<br />

Wärmekonservierung C430<br />

Wärmeleistung A 14<br />

Wärmeleitfähigkeit A 14<br />

±, Wasser C450<br />

Wärmeleitung A 14<br />

Wärmeleitungsgleichung A 14<br />

Wärmemenge A 13<br />

Wärmeproduktion C440<br />

Wärmeregulation B389<br />

Wärmestrahlung A 14<br />

Wärmeströmung A14<br />

Wärmestrom, innerer C432<br />

± ±, Regulation C432<br />

Wärmetransport A14<br />

Warmempfindung, dauernde B183<br />

Warmfasern B184, B186<br />

±, Entladungsrate B184<br />

±, statische Kennlinien B184<br />

Warmpunkte B182<br />

Warmrezeptoren B182f, B 394<br />

±, Entladungsraten B183<br />

±, Erregungsmechanismus B183<br />

±, molekulare Mechanismen B182<br />

±, zentrale C430f<br />

Warmschwelle B177<br />

Warmsinn B182f<br />

±, Reizauflösung B183<br />

Warmspülung B219<br />

Warnreiz B178<br />

Warnsignale D 51<br />

Warzen A 536<br />

Warzenfortsatz B245<br />

Warzenhof C568<br />

Was-Pfad B285f<br />

Wasser A 13, A 40±42, A 569f, C213, C215,<br />

C396f, C399, C 450, C465, C491<br />

±, Anteil am Körpergewicht C491<br />

±, Ausscheidung C465<br />

±, Austausch über die Kapillarwand C215<br />

±, Eigendissoziation A 42, A 49<br />

±, Eigenschaften A 41<br />

±, Gesamtzufuhr C397<br />

±, glomeruläre Filtration C465<br />

±, Ionenprodukt A 49<br />

±, Nettofluss C213<br />

±, Phasenübergänge A 41<br />

±, Struktur A 41<br />

±, tubuläre Resorption C465<br />

±, tubuläre Sekretion C 465<br />

±, Wärmeleitfähigkeit C450<br />

Wasserabsorption C382<br />

Wasseraufnahme, Veränderung C492<br />

Wasserausscheidung C173, C483, C492<br />

±, Regulation C483<br />

±, renale C492±494<br />

± ±, Störungen C493<br />

±, Veränderung C492<br />

±, verminderte C98<br />

Wasserausscheidung bei Cholera A436<br />

Wasserbedarf, täglicher C492<br />

± ±, Erhöhung C492<br />

Wasserbestand C491±493<br />

±, Konstanz C492<br />

±, Lebensalter C491<br />

Wasserbilanz C491<br />

±, ausgeglichene C491f<br />

Wasserbildung A 207<br />

±, oxidativer Stoffwechsel C491<br />

Wasserdampfpartialdruck C258<br />

Wasserdiffusion, transzelluläre C474<br />

Wasserdiurese, primäre C223<br />

Wasserdruck A 9<br />

Wasserentzug, Natriummangel C496<br />

Wasserfluss, parazellulärer C467<br />

±, transzellulärer C467<br />

Wassergehalt, Frauen C491<br />

±, Männer C491<br />

±, Säuglinge C491<br />

Wasserhaushalt C432, C493f, C567<br />

±, pathologische Veränderungen C494<br />

±, Regulation C493<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Temperaturregulation C432<br />

Wasserhomöostase C453<br />

Wasserkanäle A 245, C213, C467, C469,<br />

C485<br />

±, Mutationen C485<br />

Wasserknappheit D 100<br />

wasserlösliche Moleküle C 213<br />

±, Diffusionsfläche C213<br />

±, Diffusionswege C213<br />

wasserlösliche Stoffwechselendprodukte<br />

C453, C465<br />

±, Entfernung C453<br />

wasserlösliche Vitamine C392, C397, C410<br />

±, Resorption C392<br />

Wassermangel C98, C493<br />

Wassermolekül, Bildung A 198<br />

±, Dipolcharakter A41<br />

±, Struktur A 41<br />

Wasserräume, Bestimmung C491<br />

±, mittleres Volumen C492<br />

Wasserresorption A 245, C224, C384,<br />

C387, C459, C467, C474, C479, C481,<br />

C493<br />

±, proximaler Tubulus C467<br />

±, renale C495<br />

Wasserretention C480, C491, C493<br />

Wasserrückresorption C483<br />

±, Verminderung C86<br />

Wassersekretion A 245<br />

Wasserstoff A 11, A 569, C399<br />

±, Bohr-Atommodell A 11<br />

Wasserstoffabspaltung A 74<br />

Wasserstoffakzeptor A 321<br />

Wasserstoffatom A 12, A 33<br />

Wasserstoffbrücken A 38±41, A47, A 56,<br />

A 94f, A 97, A314f, A 320f, A 356, A 377,<br />

A 382, A 451, A 544, A546, A 550, C269<br />

±, b-Faltblätter A97<br />

±, Bindungslänge A 95<br />

±, Energie A 95<br />

±, komplementäre Basen A 314<br />

±, Watson-Crick-Typ A314<br />

Wasserstoffbrückenbindungen C48<br />

Wasserstoffelektrode A202<br />

Wasserstoff-Ionen C6<br />

Wasserstoffkation A 33<br />

Wasserstoffmolekül A 33<br />

Wasserstoffperoxid A 138, A 210f, A 218,<br />

A 261, A 290, C12, C 20, C70<br />

Wassertransfer, Mechanismen C385<br />

Wassertransport, transzellulärer A 245<br />

Wasserüberschuss, Regulation des Wasserhaushalts<br />

C493<br />

Wasserumsatz, täglicher C397<br />

Wasserverluste C432, C440f, C494<br />

±, evaporative C491<br />

±, obligate C491<br />

±, Vermeidung C432<br />

Wasserverluste durch erhöhte Atmung<br />

C441<br />

Was-System B155<br />

±, temporales B127<br />

Wasting C408f<br />

±, Definition C409<br />

Watson, J. D 119, A314<br />

Watson-Crick-Basenpaarung A 322, A 386<br />

WDR-Neurone (wide dynamic range)<br />

B201<br />

±, nozizeptiv-spezifische (NS-)Neurone<br />

B200f<br />

Weber, E. D 6, D 38<br />

Weber-Fechner-Gesetz B273, B287, B312,<br />

D39<br />

Weber-Regel D 38<br />

Weber-Versuch B245<br />

Wechselschnitt B421<br />

Wechselspannung A 21<br />

Wechselstrom A 17, A 21, A 24f<br />

Wechselwirkungen, elektrostatische C269<br />

±, heterophile A 451<br />

±, homophile A 451<br />

±, hydrophile A 451<br />

±, hydrophobe A 38±40, A 42, A94f, A 231,<br />

A314, A 320, A356, A 451, C48, C269<br />

± ±, Entropiezunahme A 95<br />

±, ionische A 94, A 356, C48<br />

±, kooperative A 102, A 130<br />

± ±, Asparat-Transcarbamoylase (ATC)<br />

A130<br />

±, nicht-kovalente C48<br />

±, schwache A37f, A 40, A 315, A356<br />

Wechselwirkungsenergie, elektrostatische<br />

B19<br />

Wechselzahl A 126, A 239<br />

±, Kanäle A239<br />

±, molekulare (kkat) A126<br />

±, Transporter A 239<br />

Wechsler-IQ D 32<br />

Wechsler-Skala D 32<br />

Weckfunktion B126<br />

Weckreaktion B125, C286<br />

Weckschwelle B120<br />

Weg-Zeit-Diagramm A 6<br />

Wegziehreflexe B203<br />

Wehen fördernde Mittel C566<br />

Wehenhemmung C566<br />

weibliche Brustdrüse, Rekonstruktion<br />

B464<br />

weibliche Genitalien C507, C549<br />

±, Entwicklung C507f<br />

±, Innervation C549<br />

±, Lymphgefäûe C549<br />

weibliche Genitalorgane C547f<br />

±, Blutgefäûe C548<br />

±, Blutversorgung C547<br />

±, Lymphabflüsse C548<br />

weibliche Geschlechtsorgane C533<br />

±, äuûere C546<br />

±, innere C507<br />

± ±, Entwicklung C507<br />

±, Lage C533<br />

weibliche Harnröhre C315, C546<br />

weibliche Partnerwahl, Defeminisierung<br />

B145<br />

±, Maskulinisierung B 145<br />

weibliche Sexualhormone B146, C550<br />

weiblicher Beckensitus C311, C315<br />

weiblicher Fetus, Androgenisierung B146<br />

weiblicher Körperbau B145<br />

weiblicher Vorkern C556<br />

Weichmacher C571<br />

Weichteilhemmung B465<br />

Weichteiltraumen, Kaliumfreisetzung<br />

C497<br />

Weight Watchers D21<br />

Wein A 560<br />

Weisheit D95<br />

weiûe Blutzellen C181<br />

weiûe Pulpa C41f, C44<br />

weiûe Substanz B 67, B70, B93, B105,<br />

B110<br />

±, Durchblutung C229<br />

±, Endhirn B93<br />

±, Rückenmark B66, B68, B70<br />

± ±, Bahnen B68<br />

weiûes Fettgewebe B355<br />

weiûes Rauschen B224<br />

Weitsichtigkeit A 27<br />

Weizenknorpel B247<br />

Wellen A 22<br />

±, elektromagnetische A 25<br />

±, peristaltische C347f<br />

± ±, Frequenzgradient C348<br />

a-Wellen B120<br />

b-Wellen B120<br />

d-Wellen B 112f, B119<br />

±, Schlaf B112<br />

J-Wellen B112f, B119<br />

±, Schlaf B112<br />

Wellenlänge A 25, B224<br />

Wellenüberlagerungen C198f<br />

Wellenwiderstand C199<br />

Welle-Teilchen-Dualismus A 25, A 34<br />

±, Licht A25


Weltraumkrankheit B 220<br />

Weltreligionen D 35<br />

Werbung, subliminale D 45<br />

Werkzeuggebrauch A 578<br />

Werner-Syndrom A 511, C575<br />

Wernicke-Aphasie B165, B243, D149<br />

±, Läsionsort B165<br />

±, Merkmale B165<br />

Wernicke-Areal B164f, B243<br />

±, Funktionen B165<br />

±, Verbindung mit dem Broca-Areal B165<br />

Wernicke-Enzephalopathie A 135<br />

Wernicke-Korsakoff-Syndrom C394, C411<br />

±, Symptomatik A 181<br />

Wernicke-Sprachzentrum B107<br />

Werte, soziale D83<br />

Wertigkeit A 36<br />

Wertschätzung D 112<br />

Wertsysteme, kulturelle D 35<br />

Wertvorstellungen D 35<br />

Westergren-Methode C7<br />

Western Blot A 115, C 76<br />

Wettkämpfe in der Höhe, Akklimatisation<br />

C449<br />

Wharton-Sulze B352, C562<br />

white coat hypertension D 34<br />

white sponge nevus (WSN) B 328<br />

Wiberg-Typen B438<br />

Widerstand B14f, B20±22<br />

±, arteriolärer C215<br />

±, elektrischer A 18, A 234, A236<br />

± ±, Messung A 236<br />

± ±, Plasmamembran A 234<br />

±, internodaler B24<br />

±, intrazellulärer B21f<br />

±, Ionenkanäle B15<br />

±, Leckkanäle B20f<br />

±, peripherer C168, C197f, C200f, C226,<br />

C440<br />

± ±, arterieller Blutdruck C198<br />

± ±, Erhöhung C168, C198<br />

± ±, Herzzeitvolumen C198<br />

± ±, Senkung C226<br />

±, postkapillärer C215<br />

±, präkapillärer C215, C218<br />

±, venolärer C215<br />

Widerstandserhöhung C176<br />

±, arterielle C166<br />

±, Ausflusstrakt C176<br />

±, periphere C221<br />

±, pulmonale C175<br />

±, systemische C175<br />

Widerstandsgefäûe C171, C200, C205,<br />

C207±210, C212, C225f, C231f<br />

±, arterielle C198, C204<br />

± ±, Strömungswiderstand C198<br />

±, Basaltonus C208<br />

±, Dilatation C212<br />

±, generelle Vasodilatation C231f<br />

±, glatte Gefäûmuskulatur C205<br />

±, Konstriktion C226<br />

±, lokale Regulationsmechanismen C211f<br />

±, periphere C118<br />

± ±, Kontraktion C 118<br />

±, Regulation C171<br />

±, Ruhetonus C208<br />

Widerverwertungsreaktionen A295<br />

±, Nucleotide A 295<br />

Wiederbelebungszeit B115, C290f<br />

±, Gesamtorganismus C291<br />

±, Organe C291<br />

Wiedererkennen D 58<br />

Wiedergabeprozesse D58<br />

Wiederholungstest-Reliabilität D 31<br />

Wiederverheiratung D 85, D 90<br />

Wildtypoligonucleotid A 558<br />

Wildtypsequenz A 558<br />

Wildtypversion krankheitsverursachender<br />

Gene A566<br />

Willensschwäche D 160<br />

Willküraktivierung B533<br />

Willküranspannung B381<br />

Willkürbewegungen B114, B511f, B515,<br />

B524, B526, B529, B531<br />

±, Ausführung B524<br />

±, Beschleunigungsphase B524<br />

±, Initiierung B531<br />

±, Kleinhirn B526<br />

±, Optimierung B526<br />

±, Planung B524<br />

±, rasche B525<br />

± ±, Muskelaktivierung B525<br />

± ±, triphasisches Muster B525<br />

±, selbstinitiierte B525<br />

± ±, supplementär-motorische Area B525<br />

±, Steuerung B524, B531<br />

±, visuell geführte B524<br />

± ±, Steuerung B524<br />

willkürliche Schlüsse D 158<br />

Willkürmotorik B65, B91<br />

±, Steuerung B65<br />

±, vollständige Lähmung D 171<br />

Wilson-Erkrankung A 146<br />

Wimpernhaare B253<br />

Windkessel, Arteriensystem C199<br />

Windpocken A 536<br />

Windungszahl A 317<br />

±, helicale A 317<br />

±, superhelicale A318<br />

Wingate-Test C445<br />

Winkel, ösophagogastrischer C337<br />

Winterschlaf A 199<br />

Wirbel, Bauplan B399<br />

±, Kaudalvariation B399<br />

±, Kranialvariation B399<br />

±, numerische Variation B399<br />

Wirbelbogen B397, B399, B 401<br />

±, Verknöcherung B399<br />

Wirbelbogengelenke B399, B401, B403,<br />

B406, B409, B413<br />

±, Artikulationsflächen B406, B413f<br />

±, Stabilisierung B403<br />

Wirbelkanal, Arterien B402<br />

±, Venen B402<br />

±, Verengung B406<br />

Wirbelkörper B397±400, B423, B429, C8,<br />

C36<br />

±, Kompressionsfraktur B423<br />

±, Verknöcherung B398<br />

±, Verknorpelung B398<br />

Wirbelsäule B397±403, B413f, B423,<br />

C133<br />

±, Arterien B402<br />

±, aufrechter Gang B400<br />

±, Bänder B401<br />

±, Bauelemente B399<br />

±, Belastung B413<br />

±, Beweglichkeit B401, B413<br />

±, Bewegungen B401, B403, B414<br />

±, Distanz zum Schwerelot B413<br />

±, Eigenform B401<br />

±, Entwicklung B397f<br />

±, Form A 579<br />

±, Grenzverschiebung B398<br />

±, mechanische Beanspruchung B414<br />

±, Muskulatur B402<br />

±, paarige Anlage B398<br />

±, Resegmentierung B397f<br />

±, Venen B402<br />

Wirbelsäule als Vielgliederkette B413<br />

Wirbelsäulenbeweglichkeit B412<br />

±, Normmaûe B412<br />

Wirbelsäulenkrümmungen B400f<br />

±, Entwicklung B400f<br />

Wirbelsäulen-Rippen-Gelenke B410<br />

Wirbeltiere B397<br />

Wirbeltiergehirn, Evolution B62<br />

±, Grundbauplan B61<br />

Wirbelvenen B256<br />

Wirkleistung von Wechselstrom A21<br />

Wirt-Parasit-Koevolution A 580<br />

Wirtschaftssektoren D 104<br />

Wirtsspektrum, Viren A535<br />

Wirtsspezifität A 516<br />

Wirtszellen A516, A 545, C67<br />

Wissen, deklaratives B130, D 58, D95<br />

±, episodisches B133<br />

±, explizites B157<br />

±, prozedurales D 58, D 95<br />

±, semantisches B133<br />

Wissenschaft, medizinische D 107<br />

wissenschaftliche Disziplinen D 19<br />

Wissenschaftsgeschichte D 19<br />

Wissensgedächtnis D52f, D 56, D 59<br />

±, allgemeines Modell D 56<br />

±, deklaratives D 53<br />

Wnt A 445, B60, B487, C580<br />

Wnt-1 B61<br />

Wnt-3 B350<br />

Wnt/b-Catenin-Signalweg A 445<br />

Wnt-Signalgebung A445<br />

Wnt-Signalweg A 460<br />

±, Inhibitoren B487<br />

Wobble-Codons A 506<br />

Wobble-Paare A386<br />

Wohlempfinden, subjektives C116<br />

Wohlergehen und Berufstätigkeit D92<br />

Wohngemeinschaften D 90<br />

Wolff scher Gang C458, C486, C504±506<br />

Wolfsrachen C319<br />

Wollhaare B321<br />

Wo-Pfad B285f<br />

Workaholic D 89<br />

Workspace des Bewusstseins D 48<br />

Wortfindungsstörungen B165<br />

Wortreproduktionstest, verzögerter<br />

D166<br />

Wortschatz, aktiver D 82<br />

Wortsprache B164<br />

Wo-System B155<br />

±, parietales B127<br />

Writhing Number A 318<br />

Würfelbein B444, B448<br />

Würgen B 311<br />

Würmer A 515, C20, C72<br />

Wundernetz, venöses C 359<br />

Wundheilung A448, A 561, B348, B356,<br />

B392f, C24, C 31, C404<br />

±, Stufen B393<br />

±, verlangsamte D138<br />

± ±, chronischer Stress D 138<br />

Wundinfektionen A 525<br />

Wundkontraktion B393<br />

Wundstarrkrampf A 417, B32, B381<br />

Wundt, W. D 6<br />

Wundverschluss A 480, B393<br />

Wundverschlusspfropf C25<br />

Wurmfortsatz C381f<br />

Wurzelhaut C333<br />

Wurzelkanal C331, C333<br />

Wurzelkompressionsschmerzen B200<br />

Wurzelscheide B322<br />

Wurzelzement C333<br />

Wut C346, D 64<br />

WW-Domänen A423<br />

Xanthin A 211, A302<br />

X<br />

Xanthin-Oxidase A211, A 297, A302f,<br />

A309<br />

±, Suizidhemmung A 303<br />

±, Urikosurika A303<br />

±, Wasserstoffperoxid A 211<br />

Xanthosin A302<br />

Xanthosin-5©-monophosphat (XMP) A 301<br />

X-Beine B443, B454<br />

X-ceptoren A 268<br />

±, metabolisches Syndrom A268<br />

X-Chromosom A 298, A489±491, C503<br />

±, HGPRT-Gen A 298<br />

±, inaktives A 341, A 370, A 490, C18<br />

± ±, DNA-Methylierung A370<br />

± ±, Heterochromatin A 341, A 490<br />

±, Inaktivierung A 491<br />

±, Mutation B290<br />

407


408<br />

X-chromosomal vererbte Immunschwäche<br />

A 337<br />

X-chromosomal vererbte Muskeldystrophie,<br />

Typ Becker B380<br />

±, Typ Duchenne B380<br />

X-chromosomal vererbte schwere kombinierte<br />

Immunschwäche (X-SCID) C73<br />

X-chromosomal-dominante Vererbung<br />

A 496, A 499<br />

X-chromosomale Erkrankungen A 499<br />

X-chromosomal-rezessive Erkrankungen<br />

A 499<br />

±, Konduktorinnen A 499<br />

±, männliche Träger A499<br />

X-chromosomal-rezessive Vererbung<br />

A 496<br />

Xenical B144<br />

Xenobiotika C361, C367f<br />

±, Ausscheidung A 155<br />

±, Glycoside A155<br />

±, metabolische Aktivierung C361<br />

Xenon, radioaktives C229<br />

Xeroderma pigmentosum (XP) A 354,<br />

A 501, A 507<br />

±, NER-Defekte A507<br />

Xerophthalmie C415<br />

Xerostomie C329<br />

X-gebundene dominante Vererbung<br />

A 499<br />

X-gebundene rezessive Vererbung A498<br />

X-gekoppelte Agammaglobulinämie C73<br />

X-gekoppelte Erbkrankheiten A 551<br />

X-gekoppeltes Hyper-IgM-Syndrom C 73<br />

X-Inaktivierung A491<br />

±, ungleichmäûige A 499<br />

X-Inaktivierungszentrum A 491<br />

XIST-Gen (X-inactivation specific<br />

transcript) A 491<br />

XPA (xeroderma pigmentosum complementation<br />

group A) A507<br />

XPB A354<br />

XPD A 354<br />

XRCC4-Protein A511<br />

XSCID-Gen, Transposition A 337<br />

XXY-Syndrom A499<br />

Xylose, biologische Bedeutung A 152<br />

±, Vorkommen A 152<br />

Xylulose, biologische Bedeutung A 152<br />

±, Vorkommen A 152<br />

Xylulose-5-phosphat A179f<br />

Y1-Rezeptoren C107<br />

Y<br />

Y2-Rezeptoren C107<br />

YACs (Yeast Artificial Chromosomes) A 546<br />

Y-Chromosom A 489±491, B144f, C503,<br />

C519<br />

±, Mikrodeletionen C519<br />

Y-chromosomale Gene A491<br />

Y-chromosomale Krankheiten A499<br />

Y-chromosomale Vererbung A499<br />

Y-Gruppe B214<br />

Yoga D 179<br />

Zähne C329, C331±334<br />

Z<br />

±, Besiedlung durch Mikroorganismen<br />

A 516<br />

±, Gefäûversorgung C333<br />

±, Hartsubstanz C332<br />

±, hintere B508<br />

±, Innervation C333f<br />

±, Mineralisierung C332<br />

±, untere B84<br />

±, vordere B508<br />

Zahnalveole C331<br />

Zahnalveolen B 496<br />

Zahnaufbau C331<br />

Zahnbein C331<br />

Zahnbildung C332<br />

Gesamtregister A±D<br />

Zahnbögen C331<br />

Zahnersatz D180<br />

Zahnfleisch B84, C331, C333f<br />

±, Gefäûversorgung C333<br />

±, Innervation C333<br />

Zahnfleischtasche C332<br />

Zahngruppen C331<br />

Zahnhals C331<br />

Zahnhalteapparat B353, C333<br />

Zahnkrone C331<br />

Zahnplaques A 157<br />

Zahnprophylaxe D 186<br />

Zahnpulpa B350, C333<br />

Zahnreihe, obere B496<br />

Zahnreihen C321<br />

Zahnschmelz C329, C331f<br />

±, Härte C332<br />

±, Tiefenentkalkung A173<br />

±, Zusammensetzung C332<br />

Zahnsubstanz A 57<br />

Zahnwurzel C331, C333<br />

Zäkum C110, C293f, C298f, C306, C348f,<br />

C382<br />

±, autonome Innervation C110<br />

±, Druckerhöhung C348<br />

±, Wandbau C382<br />

Zapfen A 242, A 440, B271±274, B 287,<br />

B289±291<br />

±, Dichte B273<br />

±, Dystrophie A 440<br />

±, elektrische Antwort B272<br />

±, Flickerfrequenzen B273<br />

±, Maximalempfindlichkeit B291<br />

±, spektrale Empfindlichkeit B289<br />

±, Verschaltung B274<br />

Zapfenadaptation B291<br />

Zapfenopsine B272<br />

Zapfenphotopigmente B271, B291<br />

±, erforderliche Quantenzahlen B291<br />

Zapfentypen B272, B288<br />

±, Absorptionsmaxima B272<br />

Z-DNA A 315f<br />

±, Kalottenmodell A 316<br />

±, Struktur A 315<br />

Zecken A 517, A 536<br />

Zehen B425<br />

Zehenendgelenke B448<br />

Zehengelenke, Beweglichkeit B448<br />

Zehenmittelgelenke B448<br />

Zehenstrahlen B425<br />

Zehnerpotenzfaktoren, Vorsätze A 4<br />

Zeigeataxie B529<br />

Zeigefinger B474f, B483<br />

±, Abduktion B 474<br />

±, Karpometakarpalgelenk B474<br />

±, Länge B475<br />

Zein A292<br />

Zeit, soziale D87<br />

Zeitbewusstsein D80<br />

Zeitdifferenzen, interaurale (ITD) B241f<br />

Zeiteffekte D 26<br />

Zeiterfassung B162<br />

Zeitgedächtnis B154<br />

Zelladhäsion A445, A 451f, B348, C18<br />

±, Prinzipien A451<br />

±, Schema A 452<br />

Zelladhäsionsmoleküle C91<br />

Zelladhäsionsmoleküle (CAMs) A 237,<br />

A 451f<br />

Zelladhäsionsstrukturen, Dynamik A460<br />

Zellaktivität, Erhöhung C211<br />

± ±, Durchblutung C211<br />

Zellaktivitäten, Synchronisierung A 454<br />

Zellapex A77<br />

Zellbasis A77<br />

Zellbewegungen A421, A 467, C575<br />

Zellbiologie C76<br />

±, Meilensteine A77<br />

Zelldebris A 528<br />

Zelldifferenzierung A460, A 482, B333,<br />

B347f, C415<br />

Zelle, elektrochemische A 53<br />

Zellemembranen A 216<br />

Zellen A 77, A 333, A 457, A 464, A 477,<br />

A506, A 572, C96, C152, C291, C 556<br />

±, acidophile C84<br />

±, ADH bildende C493<br />

±, adrenerge C93<br />

±, aktive Wanderung A 464<br />

±, amakrine B256, B272, B274<br />

±, Antigen präsentierende C21, C35, C62,<br />

C66, C71, C77<br />

± ±, dendritische B391<br />

±, apoptotische C352<br />

±, basal gekörnte C356<br />

±, basophile C 84<br />

±, bipolare B256<br />

±, catecholaminerge C104<br />

± ±, sympathisches Nervensystem C104<br />

±, chemorezeptive B301<br />

± ±, Regenerationsfähigkeit B301<br />

±, chromaffine B63, C93, C95, C105, C113<br />

± ±, Nebennierenmark C105<br />

±, chromophobe C84<br />

±, dauernde Stimulation A 506<br />

±, dendritische C34, C38, C46, C57, C61±<br />

67, C73<br />

± ±, Aktivierung durch CD4-T-Zellen C66<br />

± ±, Aktivierung von CD4-T-Zellen C63<br />

± ±, Costimulation C65<br />

± ±, Erkennung mikrobieller Erreger C46<br />

± ±, indirekte Präsentation C67<br />

±, DNA-Gehalt A 333<br />

±, dunkle (dark cells) B207<br />

±, elektrische Kopplung A 454, C152<br />

±, embryonale B346<br />

±, endokrine C82f, C85, C95, C244, C342,<br />

C350f, C354, C356<br />

± ±, Adenohypophyse C83<br />

± ±, Gastrointestinaltrakt C95<br />

± ±, respiratorisches Epithel C244<br />

± ±, Vorkommen und Organisation C83<br />

±, Energiereservoir C291<br />

±, enterochromaffine A436, A 440, C95,<br />

C343, C 350, C357<br />

± ±, Tumoren C95<br />

±, enteroendokrine C352, C356, C382<br />

± ±, Einteilung C356<br />

± ±, Typen C356<br />

± ±, Verteilung C356<br />

±, erregbare B15<br />

±, eukaryontische A 78, A 313, A 518, A 546<br />

± ±, Fremd-DNA A 546<br />

±, extraadrenale chromaffine C109<br />

±, follikuläre dendritische C36, C42<br />

±, Gammaglobulin produzierende C201<br />

±, gastrointestinale endokrine B39<br />

±, Glucoseaufnahme C96<br />

±, hämatopioetische B346<br />

±, hämatopoietische A 425, A445, C63<br />

±, Hormon produzierende C82, C84<br />

± ±, Adenohypophyse C84<br />

± ±, suprazelluläre Organisation C82<br />

±, humane A 482<br />

± ±, Lebenszeit A482<br />

±, immunkompetente C353<br />

±, interdigitierende dendritische C42<br />

±, intrinsische B272<br />

±, juxtaglomeruläre C224<br />

±, Kinocilien tragende C244<br />

± ±, respiratorisches Epithel C244<br />

±, komplexe B281, B288<br />

± ±, rezeptive Felder B281<br />

±, kontraktile C251<br />

±, lactotrope C86<br />

±, mechanische Kopplung A 457<br />

±, medullärepitheliale C38<br />

±, melanotrope C84<br />

±, mesenchymale A485<br />

±, mesodermale B372<br />

±, metabolische Kopplung A454<br />

±, multipolare B4<br />

±, myelinisierte A 235<br />

± ±, Membrankapazität A235


±, nekrotische A 483<br />

± ±, Morphologie A 483<br />

±, neuroendokrine C81, C83, C95, C243,<br />

C526<br />

± ±, chromaffine C104<br />

± ±, Nebennierenmark C104<br />

±, neuronale A 469, A 483, A 562<br />

± ±, Apoptose A 483<br />

± ±, Untergang A 469<br />

±, neurosekretorische C493<br />

± ±, mechanosensitive Kationenkanäle<br />

C493<br />

±, noradrenerge C93<br />

±, osteogene B370<br />

±, polyploide C11<br />

±, postmitotische A566, B110<br />

±, postsynaptische B5, B29±31, B45, B48,<br />

B50<br />

± ±, Depolarisation B45<br />

± ±, Erregung B30<br />

± ±, Genexpression B48<br />

± ±, Hemmung B30<br />

± ±, Hyperpolarisation B50<br />

± ±, Membranpotential B50<br />

±, präsynaptische B29<br />

±, professionelle Antigen präsentierende<br />

C63, C66, C73<br />

±, prokaryontische A 78, A 519<br />

± ±, chemische Zusammensetzung A 519<br />

±, reizaufnehmende B324<br />

±, reizleitende B324<br />

±, somatotrope C86<br />

±, sphärische B21<br />

± ±, passive Aufladecharakteristik B21<br />

± ±, nicht erregbare B 20<br />

±, Steroidhormon produzierende C91<br />

±, thyreotrope C86<br />

±, unerregbare B15<br />

±, unipolare B4<br />

±, Vermehrung A 477<br />

±, virusinfizierte A484, C69<br />

±, Wachstum A 477<br />

±, zentroazinäre C376f<br />

a-Zellen C 94<br />

b-Zellen C94<br />

b-Zellen des Pankreas A242, A 249, A432f<br />

±, GLUT2-Transporter A 163, A249<br />

d-Zellen C94<br />

Zellentartung B324<br />

Zellerkennung A452<br />

Zellform B348<br />

Zellfunktion, vollständige Lähmung C290<br />

Zellfusion, somatische C 54<br />

Zellgruppen, endokrine C83<br />

Zellidentität B61<br />

Zellinteraktionsmoleküle, costimulatorische<br />

C63<br />

±, Funktionen C62<br />

± ±, Immunsystem C62<br />

Zelljunktionen A 467<br />

Zellkern A 78±80, A 112, A 313, A398,<br />

A 400, A 402, A 472, A 477, A 564, A 573,<br />

B3f, C146, C514<br />

±, Auflösung A402<br />

±, Fibrocyten C146<br />

±, Hüllmembran A398<br />

±, Neubildung A 398<br />

±, Reprogrammierbarkeit A 564<br />

±, Teilung A 477<br />

Zellkern-DNA, Replikation A 327<br />

Zellkörper B3<br />

Zellkommunikation A 311<br />

Zellkontakte A 451, A 453, A 460f<br />

±, Endothelzellen C 181<br />

±, glatte Muskelzellen C181<br />

±, Metastasierung A 461<br />

±, molekularer Aufbau A453<br />

±, temporäre Entkopplungsreaktionen<br />

A 460<br />

±, Tumorentstehung A461<br />

Zellkontakthälften, Endocytose A460<br />

Zellkontaktstrukturen A 452<br />

Zellkooperation, Steuerung von Immunreaktionen<br />

C64<br />

Zellkortex A 81<br />

Zell-Matrix-Interaktionen A 421, A 447f,<br />

B332, B356<br />

±, Integrine A 447<br />

Zell-Matrix-Kontakte A 451, A 453, A 458f<br />

±, Actinfilamentsystem A 458<br />

±, Intermediärfilamentsystem A 458<br />

Zellmembran A 20, A 538, C492, C498<br />

±, Kaliumkanäle C492<br />

±, Kapazität A 20<br />

Zellmetabolismus A 421<br />

Zellmigration B324, B333, B342, B348<br />

Zellmorphologie A 421, A 426, A 463<br />

Zellnekrose C169<br />

Zelloberfläche, Vergröûerung A 468<br />

Zellorganellen A81, A573<br />

±, Anreicherung A 81<br />

±, Erwerb A 573<br />

±, Trennung A 81<br />

Zellphänotyp A 362<br />

±, endgültiger B62<br />

Zellpolarität B320<br />

Zellpole A478<br />

Zellproliferation A 432, A 477, A 483,<br />

A 487, A 558, C62, C 575<br />

±, Deregulation A 487<br />

±, Kontrolle A 483<br />

±, Stimulation B356<br />

±, unkontrollierte A 480, A 487<br />

Zellschäden durch ionisierende Strahlen<br />

A30<br />

Zellschädigungen C290f<br />

±, Zeitverlauf C290f<br />

Zellskelett A 77<br />

Zellsoma B51<br />

Zellstrukturen A 311<br />

Zellteilung A 428, A430f, A 469, A 501,<br />

A 512<br />

±, Regulation A431<br />

Zellteilungen B333<br />

±, asymmetrische B62<br />

Zelltod A30, A105, A 483, B10, B54, B145,<br />

B285, B346, C68, C290f, C587, D162<br />

±, Formen A 483<br />

±, Neurone B54<br />

±, programmierter A131, A 328, A405,<br />

A 477, C60<br />

± ±, Morbus Alzheimer A 477<br />

± ±, Morbus Parkinson A 477<br />

Zelltrümmer A112, C367<br />

Zelltypen A78<br />

zelluläre ATP-Konzentration A 197<br />

zelluläre Bestandteile, Auftrennung A 111<br />

zelluläre Botenstoffe A 83<br />

zelluläre Calciumkonzentration, Anstieg<br />

C166<br />

zelluläre DNA A 338<br />

zelluläre Homöostase A 477<br />

zelluläre Identität A 362<br />

zelluläre Immunantwort C21<br />

zelluläre Immunität C63<br />

zelluläre Ionenhomöostase, Aufrechterhaltung<br />

C167<br />

zelluläre Rezeptoren für bakterielle<br />

Exotoxine A 529<br />

zelluläre Signalaufnahme A 421<br />

zelluläre Signalgebung, Prinzipien A 421<br />

zelluläre Signalprozesse, Schritte A 421<br />

zelluläre Transformation A 487<br />

zellulärer Calciumstoffwechsel A 442<br />

zellulärer CoA-Spiegel, Regulation A143<br />

zellulärer Erhaltungsstoffwechsel C169<br />

zellulärer Informationsaustausch A421<br />

zellulärer Stress A 412, A480<br />

zelluläres Prion-Protein A 538<br />

Zelluntergang A306<br />

Zellverbände, mechanische Kopplung<br />

A 455<br />

Zellverfettung A231<br />

zellvermittelte Immunantwort A 535<br />

Zellvolumen, mittleres (MCV) C11<br />

± ±, Erythrocyten C11<br />

Zellwachstum A426<br />

Zellwände, pflanzliche A 158<br />

Zellwand A518f, A 522f, A 538f<br />

±, Auf- und Abbau A522<br />

±, bakterielle A 158, A 518, A 522, C66<br />

± ±, repetitive Zuckerdeterminanten C66<br />

±, gramnegative Bakterien A522f<br />

±, grampositive Bakterien A 522<br />

zellwandassoziierte Proteine A 522<br />

Zellwanderungsprozesse A 452<br />

Zellweger-Krankheit A 406<br />

Zell-Zell-Adhäsion B317<br />

Zell-Zell-Erkennung A160, A 238<br />

±, Membranglycolipide A 160<br />

±, Membranglycoproteine A 160<br />

Zell-Zell-Interaktionen A 421, A 446±448,<br />

B356, B 390<br />

±, Integrine A 447<br />

Zell-Zell-Kommunikation B317<br />

Zell-Zell-Kontakte A 237, A 451, A 453,<br />

A457, C9<br />

Zell-Zell-Kontaktstrukturen, Funktionstypen<br />

A453<br />

Zell-Zell-Verbindung, Herzmuskelzellen<br />

C147<br />

Zellzyklus A329, A 368, A477, A 479±481,<br />

A487, A 512<br />

±, Deregulation A 487<br />

±, Fortschreiten A512<br />

±, Kontrollmechanismen A 481<br />

±, Neurone B63<br />

±, Phasen A 479<br />

zellzyklusabhängige Gene A 367f<br />

±, Aktivierung A368<br />

zellzyklusabhängige Protein-Kinase A330<br />

Zellzyklusarrest A363, A 482f, A487<br />

Zellzyklusdauer, Dünndarmepithel A 480<br />

±, embryonale Zellen A 480<br />

±, Leberzellen A480<br />

Zellzyklusinhibitoren, Wirkmechanismus<br />

A480<br />

±, Zielmoleküle A 480<br />

Zellzykluskontrolle A367, A 477<br />

Zement C331, C333<br />

Zensus D 97<br />

Zentralarterien C41<br />

zentrale Chemorezeptoren C120<br />

±, Insulin C120<br />

±, pH-Wert C120<br />

±, Toxine C120<br />

zentrale Ermüdung C447<br />

±, Mechanismus C447<br />

zentrale Mitinnervation C226, C439<br />

±, Atemzentrum C440<br />

±, vegetative Neurone C439<br />

zentrale Sympathikusbahn C 116<br />

zentrale Thermorezeptoren C430<br />

zentrale Warmrezeptoren C430f<br />

zentraler Atemantrieb C502<br />

±, Störungen C502<br />

zentraler Venendruck (ZVD) C172f, C202,<br />

C223, C 232<br />

±, Abfall C232<br />

±, Herzzeitvolumen C173<br />

±, venöser Rückstrom C 172f<br />

±, Veränderungen C172<br />

zentrales Dogma der Molekularbiologie<br />

A311<br />

zentrales Höhlengrau, limbisches System<br />

B79<br />

±, Schmerzwahrnehmung B79<br />

zentrales Nervensystem (ZNS) A345,<br />

A437, B3, B6, B11, B49, B51, B55, B65,<br />

B82, B167, B173, B178, B196, B204,<br />

B532, C 103, C108, C115, C189, C494<br />

±, Förderung der Wahrnehmung B178<br />

±, Glutamat B51<br />

±, Läsionen B204, B532<br />

±, lebensbedrohliche Volumenänderung<br />

C494<br />

409


410<br />

±, radiale Glia B9<br />

±, Ranvier-Schnürringe B11<br />

±, Rezeptoren B49<br />

±, synaptische Übertragung B49<br />

±, viszerale Afferenzen C115<br />

Zentralkanal des Rückenmarks B67, B101<br />

±, Liquor B101<br />

Zentralnervensystem D 80<br />

zentralnervöse Detektoren D79<br />

Zentralstrahl B263<br />

Zentralteilchen A54<br />

Zentralteilchen-Ligand-Wechselwirkung<br />

A56<br />

Zentralvenen C364<br />

Zentralvenenläppchen C364±366<br />

Zentralzylinder A472<br />

Zentren, olfaktorische B301<br />

±, optische A84<br />

±, spinale B519, B521<br />

± ±, rhythmische Aktivierungsmuster<br />

B521<br />

± ±, tonische Aktivierung B519<br />

Zentrifugation A82, A111<br />

±, differentielle A82, A111f<br />

±, Prinzip A112<br />

Zentrum, chirales A84<br />

Zentrum-Umfeld-Struktur B279<br />

Zerfall, radioaktiver A20, A29<br />

Zerfallskonstante A29<br />

Zerfallsreihen, natürliche A29<br />

Zerstreuungslinse A27, B268<br />

Zervikalkanal, Epithel C542<br />

Zervikalschleim C555<br />

Zervikalschleimpfropf, Abgang C563<br />

Zervix B329, C122, C542<br />

±, Schleimpfropf C 542<br />

±, sympathische Innervation C122<br />

Zervixabstrich A77<br />

Zervixepithel C542<br />

Zervixkrebs A77<br />

Zervixschleim, Spinnbarkeit C542<br />

±, Viskosität C542<br />

Zeta-Potential C7<br />

Zeugungsfähigkeit C531<br />

Zick-Zack-Deformitäten B483<br />

Ziegelroter Risspilz (Inocybe patouillardi)<br />

A541<br />

Ziegen A563<br />

Zielerkennung, sekretorische Proteine<br />

A408<br />

Zielerkennungssequenzen, mitochondriale<br />

Proteine A402<br />

Zielerkennungssignale A397, A415<br />

Zielmuskulatur, Aktivierung B523<br />

Zielorgan, Vergröûerung B64<br />

Zielreiz (Target) D51<br />

Zielsteuerung A561<br />

Zielzellen, Erregungsausbreitung C105<br />

Ziffern D 97<br />

±, spezifische D97<br />

±, standardisierte D97<br />

Zigarettenkonsum B309, D 20, D 22, D 79,<br />

D 87, D 185f<br />

±, Adoleszenz D87<br />

±, Bronchialcarcinom D 188<br />

±, Einkommen D 95<br />

±, Lebensstil D95<br />

Zigarettenrauchen C267, C437<br />

Ziliararterien B278<br />

Ziliarfortsätze B260<br />

Ziliarkörper B255f, B260f, B264, B270,<br />

B278<br />

±, Akkommodation B264<br />

±, Blutversorgung B278<br />

Ziliarmuskel B257, B264<br />

Ziliarmuskulatur B384<br />

Zink A146f, A356, C395, C525<br />

±, Bedarf A147<br />

±, empfohlene Zufuhr C395<br />

±, Funktion C395<br />

±, Funktionen A147<br />

±, Mangelerscheinungen A147<br />

Gesamtregister A±D<br />

±, Mangelsymptome C395<br />

±, toxischer Bereich C395<br />

±, Vorkommen C395<br />

zinkabhängige Proteasen A448<br />

Zinkfinger A356<br />

C 2H 2-Zinkfinger A356f<br />

C4-Zinkfinger, Steroidhormonrezeptoren<br />

A357<br />

C4-Zinkfingerfamilie A365, A370<br />

Zinkfinger-DNA-Bindungsdomäne<br />

A357<br />

Zinkfingerelemente A99f<br />

±, Struktur A100<br />

Zinkfinger-Gene B209<br />

Zinkfingerproteine A114, A352<br />

Zink-Ionen A99, A207<br />

Zinkmangel A146<br />

Zirbeldrüse B92<br />

zirkuläre DNAA317<br />

zirkuläre Mikrotubuli C25<br />

Zirkularreaktionen D 80<br />

Zischlaute B250<br />

Zisternen A413, B99f<br />

zitterfreie Wärmebildung A199, C430<br />

Zivilisierung D 5<br />

Z-Linie C146<br />

ZNS s. zentrales Nervensystem<br />

ZNS-Schädigung, Astrocyten B9<br />

ZNS-Tumoren D 163<br />

ZNS-Wachstumsfaktor A139<br />

Zöliakie C392<br />

Zölom, extraembryonales C125<br />

±, intraembryonales C125f<br />

Zölomepithel C 504<br />

Zölomhöhle, Teilung C125<br />

Zölomkanal C577<br />

Zollinger-Ellison-Syndrom C345, C378<br />

Zona compacta B366<br />

Zona cutanea C313<br />

Zona fasciculata C91f<br />

Zona fasciculata der Nebenniere A268<br />

Zona glomerulosa C91f<br />

Zona haemorrhoidalis C313, C383<br />

Zona incerta B 92<br />

Zona intermedia B519, C108, C119, C121,<br />

C313<br />

±, Afferenzen C119<br />

Zona lateralis B93<br />

Zona limitans intrathalamica B60<br />

Zona orbicularis B427<br />

Zona pellucida A160, C521, C534f,<br />

C555<br />

Zona reticularis C91f<br />

Zonareaktion C556<br />

Zone, aktive B5, B31, B135<br />

± ±, Synapse B5<br />

Zone polarisierender Aktivität C 586<br />

Zonen, erogene C554<br />

Zonula adhaerens A452f, A455±457,<br />

A467f, B317, B327, C350f<br />

Zonula occludens A452f, B317, B320f,<br />

B327, C189f, C326, C350f, C368, C376,<br />

C466<br />

Zonulafasern B261, B264, B341<br />

Zonula-occludens-Proteine A453<br />

Zotten C350f, C353f, C560<br />

±, Blut- und Lymphgefäûe C353<br />

±, fetale C558<br />

Zottenbaum C561<br />

Zottenbewegungen C348, C353<br />

Zottenbildung C560<br />

Zottenepithel C351<br />

Zottenpumpe C353<br />

ZP2 C555<br />

ZP-3 A160<br />

ZP3 C555<br />

ZP3-Rezeptoren C555<br />

Z-Scheiben B371±374, B382<br />

Z-Score C398, D 32<br />

Zucker A151, A234, A519, A522, A532,<br />

A570, C453, C465<br />

±, O-gekoppelte A108, A110<br />

±, präbiotische Synthese A570<br />

Zuckeralkohole A155<br />

Zuckeraustauschstoffe A155<br />

Zuckerdeterminanten, repetitive C66<br />

± ±, bakterielle Zellwand C66<br />

Zucker-Phosphat-Rückgrat A312, A314,<br />

A356<br />

Zuckerresorption A250<br />

±, proximaler Tubulus C467<br />

Zuckerreste, sulfatierte C328<br />

Zuckersäuren A155<br />

Zuckertransferase A415<br />

Züchtungsexperimente A493<br />

Zufallsauswahl D 28<br />

zufallsorientierte Suchstrategien D 62<br />

Zufallsstichprobe D29<br />

Zufallszuteilung D 28<br />

Zufriedenheit D75<br />

Zugehörigkeit D 89<br />

Zuggurtung B403, B431<br />

Zugspannung A8<br />

Zugspannungen B429<br />

Zugtrabekel B428f<br />

Zukunftsethik D 35<br />

Zukunftsorientierung D 190<br />

Zunge B86, B108, B310, B324, C319,<br />

C321±323<br />

±, Bauelemente C322<br />

±, Entwicklung C322f<br />

±, Funktion C322<br />

±, Gliederung C321<br />

±, Innervation C323<br />

±, kortikale Repräsentation B108<br />

±, Schleimhaut C322f<br />

±, simultane Raumschwelle B189f<br />

±, Sinnesorgan C322<br />

±, Topographie C322<br />

Zungenbälge C 322<br />

Zungenbein B247, B488±490, B501, B503,<br />

B505, C 242, C330, C335<br />

Zungenbeinmuskeln C321, C330<br />

Zungenbeinmuskulatur, obere B501<br />

±, untere B503<br />

Zungengrund C241, C321f<br />

±, Schleimhaut C322<br />

Zungenmandel C42, C241, C335<br />

Zungenpapillen, Atrophie C394<br />

Zungenschleimhaut, Atrophie C322<br />

±, Veränderungen C322<br />

Zungenspitze, simultane Raumschwelle<br />

B190<br />

Zungenwülste C322<br />

Zurückweisung, korrekte (correct<br />

rejection) D 40<br />

Zusammenbruch, psychophysischer<br />

D85<br />

Zusammenleben, soziales D 79<br />

Zustand, emotionaler, amyotrophe<br />

Lateralsklerose D153<br />

±, lytischer A546<br />

±, offener B20<br />

±, vegetativer D 171<br />

zustandsabhängiges Lernen D58,<br />

D130<br />

Zustandsemotionen D 65<br />

Zustandsgleichung idealer Gase A17<br />

Zustandsgleichung idealer Gasgemische<br />

A15<br />

Zustandsgröûen A12<br />

Zuwachszähne C331<br />

Zuwendungsverhalten, mütterliches<br />

B146<br />

Zwangsstörung D11<br />

Zwei-Elektronen-Redoxreaktionen<br />

A136<br />

Zwei-Elektronen-Übertragung A138<br />

Zwei-Faktoren-Theorie D66, D155<br />

Zwei-Kinder-Familie D 99<br />

Zwei-Prozess-Theorie der Angstentstehung<br />

B150<br />

Zweipunktdiskriminationsschwelle,<br />

Bestimmung B190


Zweitantikörper A81<br />

±, enzymgekoppelte C76<br />

zweiter Schmerz B194, B197<br />

Zwerchfell B68, B408, B410, B419±422,<br />

C119, C121, C125f, C130, C133,<br />

C135±137, C252±254, C285, C293, C297,<br />

C300, C302±304, C309, C318, C336,<br />

C454<br />

±, Bauchatmung C253<br />

±, Deszensus C125<br />

±, Entwicklung C125f<br />

±, Erschlaffung C252<br />

±, Exspiration C130<br />

±, Gefäûversorgung B422<br />

±, Innervation B421<br />

±, Inspiration C130<br />

±, Pars costalis C130<br />

±, Pars sternalis C130<br />

±, Projektion aufdie Thoraxwand<br />

C130<br />

Zwerchfellanlage, Descensus B422<br />

Zwerchfellenge C337<br />

Zwerchfellkuppeln C128, C246, C 253<br />

±, Senkung C253<br />

Zwerchfelllücken C130<br />

Zwerchfelltiefstand C235<br />

Zwergwuchs C100<br />

±, hypophysärer A560f<br />

Zwillinge, eineiige A 563, C557<br />

±, Klone A563<br />

Zwillingsmuskel B431<br />

Zwillingsstudien, Körpergewicht<br />

D 146<br />

±, Schizophrenie D 160<br />

Zwischenblutungen, pathologische<br />

Ursachen C544<br />

Zwischenhirn B60f, B79±81, B91, B131,<br />

B493, C83f<br />

±, aminerge Kerngebiete B81<br />

±, Gliederung B91<br />

Zwischenkiefer B489<br />

Zwischenkieferknochen B496<br />

Zwischenknochenhaut B442<br />

zwischenmolekulare Kräfte A9<br />

Zwischenschwellenzone C430f<br />

Zwischenwirbelscheiben B398±400,<br />

B406, B409, B413<br />

±, Bau B399<br />

±, Degeneration B406<br />

±, Funktionsprinzip B400<br />

±, Gesamthöhe B399<br />

Zwitterion A87<br />

Zwölffingerdarm C347<br />

Zyankali A 49, A 69<br />

Zygotän C511, C513<br />

Zygote A 490, C511, C557<br />

±, Furchungsteilungen C557<br />

±, Wanderung C557<br />

Zygotenbildung C556<br />

Zyklen, hormonelle A23<br />

±, nutzlose A 182<br />

zyklisches AMP s. cAMP A 438<br />

Zyklopenauge, imaginäres B293<br />

Zyklus, uteriner C541, C543<br />

± ±, Histologie C541<br />

Zyklusstörungen, Ursachen C553<br />

1.Zyklustag C544<br />

Zylinderlinse A 27<br />

Zylinderlinsen B269<br />

Zymogene A282, A 448, C31, C378<br />

Zymogengranula C377f, C380<br />

Zymosterin A 264, A 266, A 538<br />

Zystenbildung, Kniekehle B441<br />

Zystennieren C459, C484<br />

Zystokonidien A539f<br />

411

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!