Energieverbrauch in Deutschland
Energieverbrauch in Deutschland
Energieverbrauch in Deutschland
Erfolgreiche ePaper selbst erstellen
Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.
<strong>Energieverbrauch</strong> <strong>in</strong> <strong>Deutschland</strong><br />
Daten für das 1. Halbjahr<br />
2011
Inhalt<br />
1.1. Primärenergieverbrauch (PEV)<br />
1.2. Brutto<strong>in</strong>landsprodukt und Produktions<strong>in</strong>dizes<br />
1.3. Temperaturverlauf<br />
1.4. Gradtage<br />
1.5. W<strong>in</strong>dstärke<br />
16 1.6. Ni Niederschlag d hl<br />
1.7. Sonnensche<strong>in</strong><br />
1.8. Bautätigkeit Baugenehmigungen<br />
1.9. Beheizungssysteme <strong>in</strong> neuen Wohnungen<br />
1.10. Beheizungsstruktur des Wohnungsbestandes<br />
1.11. Verkehr – Zulassungen<br />
1.12. Verkehr – PKW-Bestand<br />
21 2.1. M<strong>in</strong>eralöl – Aufkommen<br />
2.2. M<strong>in</strong>eralöl – Absatz<br />
3.1. Erdgas – Aufkommen und Verbrauch<br />
4.1. Ste<strong>in</strong>kohle – Aufkommen und Verbrauch<br />
5.1. Braunkohle – Förderung und E<strong>in</strong>satz <strong>in</strong> Kraftwerken<br />
6.1. Kernenergie – Erzeugung<br />
7.1. Strom – Verbrauch<br />
7.2. Strom – Austausch mit dem Ausland<br />
8.1. Erneuerbare Energien – Erzeugung<br />
91 9.1. Preise – Ausgewählte Importenergieträger<br />
9.2. Preise – Grenzübergangspreis für Erdgas<br />
9.3. Preise – Entwicklung für Haushalte<br />
9.4. Preise – Öl für Haushalte und Industrie<br />
Ansprechpartner<br />
Stand: Die Schätzung des Primärenergieverbrauchs basiert auf der Datenlage bis zum<br />
01. August 2011
Überblick<br />
Januar - Juni 2011<br />
Der <strong>Energieverbrauch</strong> <strong>in</strong> <strong>Deutschland</strong> wurde <strong>in</strong> den ersten sechs Monaten des laufenden Jahres<br />
durch die warme Witterung, das Kernenergie-Moratorium sowie den Anstieg der Ölpreise<br />
geprägt. Der Gesamtverbrauch verm<strong>in</strong>derte sich gegenüber dem Vorjahreszeitraum um rund 3<br />
Prozent. Der Beitrag der Kernenergie zur Deckung des <strong>Energieverbrauch</strong>s sackte unter die<br />
MMarke k von 10 PProzent. t DDer St Stromaustauschsaldo t h ld weist i t seit it MMai i e<strong>in</strong>en i ddeutlichen tli h<br />
E<strong>in</strong>fuhrüberschuss aus. Ohne den Witterungseffekt wäre der <strong>Energieverbrauch</strong> schätzungsweise<br />
um e<strong>in</strong> Prozent gestiegen.<br />
Nach vorläufigen Berechnungen der Arbeitsgeme<strong>in</strong>schaft Energiebilanzen (AGEB) erreichte der<br />
Verbrauch an Primärenergieträgern bis Ende Juni <strong>in</strong>sgesamt 6.869 Petajoule (PJ) oder 234,4<br />
Millionen Tonnen Ste<strong>in</strong>kohlene<strong>in</strong>heiten (Mio. t SKE). Massiv bee<strong>in</strong>flusst wurde der<br />
<strong>Energieverbrauch</strong> durch die im Vergleich zum Vorjahr deutlich höheren Temperaturen Temperaturen. Der<br />
Witterungse<strong>in</strong>fluss überdeckte damit Verbrauchszuwächse <strong>in</strong>folge der weiterh<strong>in</strong> positiven<br />
Konjunkturentwicklung.<br />
Der M<strong>in</strong>eralölverbrauch verm<strong>in</strong>derte sich <strong>in</strong>sgesamt um knapp 1 Prozent. Hohe Preise und der<br />
milde Witterungsverlauf ließen den Bedarf an leichtem Heizöl um knapp e<strong>in</strong> Viertel e<strong>in</strong>brechen.<br />
Dem stagnierenden Absatz an Otto- und Flugkraftstoffen stand e<strong>in</strong> moderater Anstieg beim<br />
Diesel gegenüber. Der gute Konjunkturverlauf, darunter <strong>in</strong> der Petrochemie, ließ die Nachfrage<br />
nach anderen ÖÖlprodukten,<br />
vor allem Rohbenz<strong>in</strong>, deutlich ansteigen.<br />
Der Erdgasverbrauch sank um über 8 Prozent. Die witterungsbed<strong>in</strong>gten Verbrauchsrückgänge<br />
der Privathaushalte konnten durch den konjunkturbed<strong>in</strong>gt höheren Erdgase<strong>in</strong>satz <strong>in</strong> der Industrie<br />
nicht ausgeglichen werden. Der E<strong>in</strong>satz von Erdgas <strong>in</strong> den Kraftwerken lag unter dem des<br />
Vorjahreszeitraumes.<br />
Der Verbrauch von Ste<strong>in</strong>kohle verr<strong>in</strong>gerte sich um etwas mehr als e<strong>in</strong> Prozent Prozent. Während der<br />
E<strong>in</strong>satz <strong>in</strong> Kraftwerken um gut 3 Prozent abnahm, steigerte die Stahl<strong>in</strong>dustrie ihren Bedarf um<br />
rund 2 Prozent. Der Verbrauch an Braunkohle lag um 1,1 Prozent über dem Vorjahrszeitraum.<br />
Zuwächse gab es sowohl <strong>in</strong> der Stromerzeugung wie auch bei den Veredlungsprodukten.<br />
Die Kernenergie verm<strong>in</strong>derte ihren Beitrag zur Energiebilanz der ersten sechs Monate um 15<br />
Prozent. Nach Inkraftsetzung des Moratoriums Mitte März verr<strong>in</strong>gerte sich die Stromerzeugung<br />
aus Kernenergie g um 36 Prozent. Der Anteil der Kernenergie g am Primärenergieverbrauch g<br />
sank<br />
auf 9,3 Prozent und damit erstmals seit 25 Jahren <strong>in</strong> den e<strong>in</strong>stelligen Bereich.<br />
Die erneuerbaren Energien legten im ersten Halbjahr <strong>in</strong>sgesamt um 1,6 Prozent zu. Während die<br />
W<strong>in</strong>dkraft ihren Beitrag um rund 13 Prozent steigerte, sank der Beitrag des Wassers (ohne<br />
Pumpspeicher) um knapp 10 Prozent. Die Fotovoltaik verzeichnete weiterh<strong>in</strong> kräftige<br />
Zuwachsraten im hohen zweistelligen Bereich. Der Anteil aller erneuerbarer Energien am<br />
gesamten <strong>Energieverbrauch</strong> stieg leicht an und betrug zur Jahresmitte 10,2 Prozent.
Primärenergieverbrauch<br />
Januar - Juni 2011 - Veränderungen <strong>in</strong> %<br />
Veränderungen <strong>in</strong> %<br />
4,0<br />
20 2,0<br />
0,0<br />
-2,0<br />
-4,0<br />
-6,0<br />
-8,0<br />
-10,0<br />
-12,0<br />
-14,0<br />
-16,0<br />
-0,5<br />
-8,6<br />
-1,3<br />
1,1<br />
-14,9 ,<br />
M<strong>in</strong>eralöl Erdgas Ste<strong>in</strong>kohle Braunkohle Kernenergie Erneuerbare Gesamt<br />
Energieträger 1. Halbj. 2010 1. Halbj. 2011 Veränderung<br />
Petajoule Mio. t SKE Petajoule Mio. t SKE <strong>in</strong> %<br />
M<strong>in</strong>eralöl 2.230 76,1 2.219 75,7 -0,5<br />
Erdgas g 1.695 57,8 , 1.550 52,9 , -8,6 ,<br />
Ste<strong>in</strong>kohle 873 29,8 862 29,4 -1,3<br />
Braunkohle 760 25,9 769 26,2 1,1<br />
Kernenergie 750 25,6 638 21,8 -14,9<br />
Erneuerbare 689 23,5 700 23,9 1,6<br />
Sonstige1 97 3,4 132 4,5<br />
Gesamt 7.095 242,1 6.869 234,4 -3,2<br />
1) E<strong>in</strong>schließlich Stromaustauschsaldo<br />
1.1<br />
1,6<br />
-3,2<br />
Quelle: AGEB, Stand: 01.08.2011
Brutto<strong>in</strong>landsprodukt und Produktions<strong>in</strong>dizes<br />
PPreisbere<strong>in</strong>igt, i b i i t verkettet k tt t - AAngaben b i <strong>in</strong> % %, St Stand: d vorläufig lä fi<br />
6,0<br />
4,0<br />
2,0<br />
0,0<br />
-2,0<br />
-4,0<br />
-6,0<br />
-8,0<br />
-10,0<br />
%<br />
2007: +3,4% 2008: +0,8% 2009: -5,1% 2010: 3,6% 2011*: 2,8<br />
43 4,3<br />
3,4 3,3<br />
2,2 2,1<br />
3,1<br />
2,6<br />
44 4,4<br />
4,0 3,8<br />
5,0<br />
2,8<br />
1,1<br />
-1,9<br />
-6,5<br />
-7,4<br />
-5,0<br />
-1,6<br />
Veränderung gegenüber<br />
Vorjahreszeitraum <strong>in</strong> %<br />
Veränderung gegenüber<br />
Vorquartal <strong>in</strong> %<br />
1Q 1.Q 2Q 2.Q 3Q 3.Q 4Q 4.Q 1Q 1.Q 2Q 2.Q 3Q 3.Q 4Q 4.Q 1Q 1.Q 2Q 2.Q 3Q 3.Q 4Q 4.Q 1Q 1.Q 2Q 2.Q 3Q 3.Q 4Q 4.Q 1Q 1.Q 2Q 2.Q 3Q 3.Q<br />
2007 2008 2009 2010<br />
2011<br />
2010 2011<br />
Indizes der Produktion ausgewählter Branchen (2005=100) 1.Q 2.Q 3.Q 4.Q 1.Q 2.Q 3.Q 4.Q %**<br />
Verarbeitendes Gewerbe <strong>in</strong>sgesamt 95,8 104,2 105,9 112,1 109,1 114,2 9,7%<br />
Herstellung von Papier, Pappe und Waren daraus<br />
108,1 109,5 112,1 109,3 111,4 109,9 0,4%<br />
Herstellung von Holz- und Zellstoff, Papier, Karton und Pappe<br />
99,7 103,0 105,2 101,7 104,3 101,3 -1,7%<br />
Herstellung von chemischen Erzeugnissen 101,0 104,0 103,7 100,8 108,9 107,5 3,4%<br />
Herstellung von chemischen Grundstoffen<br />
99,8 105,0 104,4 100,2 107,4 107,5 2,3%<br />
Herstellung von Gummi- und Kunststoffwaren 101,5 109,3 111,0 107,8 114,5 116,1 6,2%<br />
Glasgew<strong>in</strong>nung, Herst. v. Keramik, Verarb. v. Ste<strong>in</strong>en und Erden<br />
76,2 106,4 111,1 99,1 90,4 111,9 5,2%<br />
Metallerzeugung und -bearbeitung<br />
95,7 99,8 97,5 97,1 110,0 109,6 9,9%<br />
Erzeugung von Roheisen, Stahl und Ferrolegierungen<br />
98,9 102,8 95,2 96,8 115,8 114,0 10,9%<br />
Herstellung von Metallerzeugnissen 94,3 105,3 108,9 110,9 112,2 117,1 11,3%<br />
Masch<strong>in</strong>enbau<br />
* Frühjahrsgutachten der Wirtschaftsforschungs<strong>in</strong>stitute<br />
** Veränderungen jüngstes Quartal gegenüber Vorjahreszeitraum<br />
1.2<br />
87,6 98,4 102,6 120,6 105,0 113,5 15,3%<br />
Quelle: Statistisches Bundesamt / BDEW
Temperaturverlauf<br />
Durchhschnittliche<br />
Temperatuur<br />
<strong>in</strong> °C<br />
DDurchschnittliche h h ittli h TTemperatur t i <strong>in</strong> °C<br />
25<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
0<br />
-5<br />
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez Ø<br />
Durchschnitt 2001 - 2010 2010 2011<br />
Als Verbrauchs<strong>in</strong>dikator gewichtet mit der E<strong>in</strong>wohnerzahl pro Bundesland zum 31.12.2008<br />
Auswertung von 41 Wetterstationen des Deutschen Wetterdienstes (DWD)<br />
1.3<br />
Quelle: DWD / BDEW
Gradtage<br />
Gradtagzahl*<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
Januar – Juli kumuliert:<br />
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez<br />
Langjähriges Mittel 1961-1990: 2.311<br />
2010: 2.309<br />
2011: 1884 1.884<br />
langjähriges Mittel 1961 - 1990 2010 2011<br />
Durchschnitt der Messwerte der Stationen: Berl<strong>in</strong>-Tempelhof, Hamburg-Fuhlsbüttel, Essen,<br />
Franfurt/Ma<strong>in</strong> (Flughafen), München-Stadt<br />
* Nach VDI-Richtl<strong>in</strong>ie 2067<br />
1.4<br />
Quelle: DWD / BDEW
W<strong>in</strong>dstärke<br />
DDurchschnittliche h h ittli h W<strong>in</strong>dstärke Wi d tä k <strong>in</strong> i Beaufort B f t (bft)<br />
bft<br />
3,2<br />
3,0<br />
2,8<br />
2,6<br />
2,4<br />
2,2<br />
2,0<br />
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez Ø<br />
DDurchschnitt h h itt 2001 2001-2010 2010 2010 2011<br />
Auswertung aus 41 Wetterstationen des Deutschen Wetterdienstes (DWD)<br />
Als Erzeugungs<strong>in</strong>dikator gewichtet mit der geografischen Verteilung der <strong>in</strong>stallierten Leistung<br />
der W<strong>in</strong>denergieanlagen <strong>in</strong> <strong>Deutschland</strong> zum 31.12.2010<br />
1.5<br />
Quelle: DWD / BDEW
Niederschlag<br />
MMonatliche tli h Ni Niederschlagsmenge d hl <strong>in</strong> i Millimeter Milli t ( (mm) )<br />
mm<br />
180<br />
160<br />
140<br />
120<br />
100<br />
80<br />
60<br />
40<br />
20<br />
0<br />
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez Ø<br />
DDurchschnitt h h itt 2001-2010 2001 2010 2010 2011<br />
Auswertung aus 41 Wetterstationen des Deutschen Wetterdienstes (DWD)<br />
Als Erzeugungs<strong>in</strong>dikator gewichtet mit der geografischen Verteilung der <strong>in</strong>stallierten Leistung<br />
der Wasserkraftanlagen <strong>in</strong> <strong>Deutschland</strong> 2008<br />
1.6<br />
Quelle: DWD / BDEW
Sonnensche<strong>in</strong><br />
MMonatliche tli h SSonnensche<strong>in</strong>dauer h i d i<strong>in</strong> St Stunden d (h)<br />
h<br />
300<br />
250<br />
200<br />
150<br />
100<br />
50<br />
0<br />
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez Ø<br />
DDurchschnitt h h itt 2001 - 2010 2010 2011<br />
Quelle: DWD / BDEW<br />
Auswertung aus 41 Wetterstationen des Deutschen Wetterdienstes (DWD)<br />
Als Erzeugungs<strong>in</strong>dikator gewichtet mit der geografischen Verteilung der <strong>in</strong>stallierten Leistung von PV-<br />
Anlagen <strong>in</strong> <strong>Deutschland</strong> zum 31.12.2010<br />
1.7
Bautätigkeit – Baugenehmigungen<br />
JJanuar - JJuni i 2010/2011<br />
Genehmigte Wohnungen<br />
100000<br />
90000<br />
80000<br />
70000<br />
60000<br />
50000<br />
40000<br />
30000<br />
20000<br />
10000<br />
0<br />
35.951<br />
7.578<br />
28.996<br />
46.878<br />
8.832<br />
37.754<br />
2010 2011<br />
Wohngebäude mit 1 Wohnung<br />
Wohngebäude mit 2 Wohnungen<br />
Wohngebäude mit 3 und mehr<br />
Wohnungen<br />
<strong>Deutschland</strong> gesamt Alte Bundesländer Neue Bundesländer<br />
<strong>in</strong> %* Anteil <strong>in</strong> % <strong>in</strong> %* Anteil <strong>in</strong> % <strong>in</strong> %* Anteil <strong>in</strong> %<br />
Wohngebäude mit 1 Wohnung 30,4 50,2 30,5 49,2 30,1 55,3<br />
Wohngebäude mit 2 Wohnungen 16,6 9,4 17,1 10,1 11,4 5,8<br />
Wohngebäude mit 3 und mehr Wohnungen 30,2 40,4 27,6 40,7 48,1 38,9<br />
Wohnungen gesamt 28,9 100,0 27,8 100,0 35,2 100,0<br />
* Veränderung gegenüber Vorjahreszeitraum<br />
1.8<br />
Quelle: Statistisches Bundesamt / BDEW
Beheizungssysteme <strong>in</strong> neuen Wohnungen<br />
2000 bi bis JJuni i 2011 – AAnteile t il <strong>in</strong> i %<br />
Ø 2011*<br />
Jun 11<br />
Mai 11<br />
Apr 11<br />
Mrz 11<br />
Feb 11<br />
Jan 11<br />
2010<br />
2009<br />
2008<br />
2007<br />
2006<br />
2005<br />
2000<br />
50<br />
49,5<br />
51,1<br />
48,3<br />
48,3<br />
52,8<br />
49,8<br />
50,4<br />
50,8<br />
58,4<br />
65,6<br />
66,9<br />
74<br />
76,7<br />
22,7<br />
24<br />
24,4<br />
24,5<br />
23,4<br />
22,9<br />
23,1<br />
23,9<br />
26<br />
14,5<br />
14,5<br />
13,1<br />
17,2<br />
14,6<br />
17,5<br />
14,6<br />
13,1<br />
0,8 7,0<br />
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%<br />
Gas Wärmepumpen Fernwärme Heizöl Strom** Sonstige***<br />
* Stand: vorläufig ** ohne Wärmepumpen *** e<strong>in</strong>schließlich Kohle<br />
1.9<br />
19,9<br />
14,3<br />
11,2<br />
5,4<br />
10,6<br />
11,9<br />
8,9<br />
10,2<br />
8,6<br />
1,7<br />
2,1<br />
1,7<br />
1,8<br />
1,4<br />
1,5<br />
1,8<br />
2<br />
4,3<br />
1,8<br />
2,3<br />
3,2<br />
6,4<br />
13,4<br />
8,9<br />
8,5<br />
9,8<br />
8,1<br />
9,4<br />
10,2<br />
7,2<br />
9,1<br />
9,4<br />
6,5<br />
5,4<br />
7,7<br />
4,4<br />
0,8<br />
Quelle: Statistische Landesämter / BDEW
Beheizungsstruktur des Wohnungsbestandes<br />
1975 bi bis 2010 – AAnteile t il <strong>in</strong> i %<br />
%<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
1975 1980 1985 1990 1995<br />
1996 2002 2008<br />
Gas Heizöl Fernwärme Strom Weitere Brennstoffe<br />
Beheizungsstruktur <strong>in</strong> % 1996 2000 2005 2009 2010*<br />
Gas 39,7 44,5 47,6 48,9 49,0<br />
Heizöl 33,6 32,6 31,0 29,8 29,6<br />
Fernwärme 12,1 12,3 12,5 12,5 12,6<br />
Strom 6,3 5,9 5,8 6,0 6,1<br />
Weitere Brennstoffe 8,3 4,7 3,1 3,0 2,7<br />
Summe 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0<br />
Wohnungsbestand (<strong>in</strong> Mio.) 35,7 36,9 37,8 38,1 38,2<br />
*Stand: vorläufig<br />
Bis 1995 nur Westdeutschland<br />
1.10<br />
Quelle: BDEW
Verkehr – Zulassungen<br />
PKW PKW-Zulassungen Z l 2006 bi bis JJuli li 2011 – AAngabe b i<strong>in</strong> TTausend d<br />
Tsd.<br />
450<br />
425<br />
400<br />
375<br />
350<br />
325<br />
300<br />
275<br />
250<br />
225<br />
200<br />
175<br />
Jan Feb März Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez<br />
PKW-Zulassungen 2011<br />
IIn TTausendd 2007 2008 2009 2010 2011<br />
Jan Feb Mar Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez gesamt<br />
gesamt 211 224 328 266 305 288 261 1.883<br />
Diesel 101 104 142 124 144 133 127 875<br />
Anteil Diesel<br />
<strong>in</strong> %<br />
1.11<br />
48,0 46,3 43,6 46,7 47,2 46,0 48,6 46,5<br />
Quelle: KBA / MWV
Verkehr – PKW-Bestand<br />
AAnteile t il Ott Otto- und dDi Diesel-PKW lPKW am Bestand B t d <strong>in</strong> i %<br />
<strong>in</strong> %<br />
100<br />
90<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011<br />
PKW-Gesamtbestand zum 01.01.2011: 42,302 Millionen<br />
1.12<br />
Otto - PKW Diesel- PKW Sonstige<br />
Quelle: KBA / MWV
M<strong>in</strong>eralöl – Aufkommen<br />
JJanuar - JJuni i 2011 – i<strong>in</strong> Milli Millionen T Tonnen (Mi (Mio. t)<br />
Aufkommen <strong>in</strong> Mio. t Jan – Jun 2010 Jan – Jun 2011 Veränderung 10/11<br />
Raff<strong>in</strong>erieerzeugung<br />
davon aus :<br />
50,4 49,6 -1,6%<br />
- Rohölverarbeitung 45,7 44,8 -2,0%<br />
- Produktenverarbeitung 4,7 4,8 2,1%<br />
Raff<strong>in</strong>erie-Kapazität 58,3 51,6<br />
Raff<strong>in</strong>erie-Auslastung 78,4% 86,8%<br />
Außenhandel (Saldo) 7,6 8,6<br />
- Importe 16,6 17,3 4,2%<br />
- Exporte 9,0 8,7 -3,3%<br />
Ausgleich (Saldo) -5,8 -6,3<br />
Summe ( Mio. t OE) ) 52,2 , 51,9 , -0,5% ,<br />
2.1<br />
Quelle: MWV, Stand: 28.07.2011
M<strong>in</strong>eralöl – Absatz<br />
JJanuar - JJuni i 2011 – i<strong>in</strong> Milli Millionen T Tonnen (Mi (Mio. t)<br />
Mio. t<br />
18<br />
16<br />
14<br />
12<br />
10<br />
8<br />
6<br />
4<br />
2<br />
0<br />
Dieselkraftstoff Ottokraftstoff Flugkraftstoff Heizöl leicht Heizöl schwer Sonstige<br />
Jan ‐ Jun 2010 Jan ‐ Jun 2011<br />
Absatz Jan - Jun 2010 Jan - Jun 2011<br />
Veränderung<br />
10/11<br />
Ottokraftstoff 9,6 9,6 0,6%<br />
Dieselkraftstoff 15,2 15,7 3,3%<br />
Flugkraftstoff 4,1 4,1 0,3%<br />
Leichtes Heizöl 9,6 7,4 -23,0%<br />
Schweres Heizöl 2,4 2,6 7,4%<br />
Rohbenz<strong>in</strong> 8,2 9,5 15,9%<br />
Flüssiggas 1,7 1,5 -7,2%<br />
SSchmierstoffe h i t ff 05 0,5 05 0,5 54% 5,4%<br />
Sonstige Produkte 2,3 2,8 21,7%<br />
Recycl<strong>in</strong>g (abzüglich) -3,1 -3,2 2,8%<br />
Bio-Kraftst. (abzüglich) -1,7 -1,7 0,2%<br />
Summe Produkte 48,8 48,8 -0,0%<br />
Eigenverbrauch/Verluste<br />
Summe<br />
3,3 3,0 -7,9%<br />
Mio. Tonnen OE 52,2 51,9 -0,5%<br />
Mio. Tonnen SKE 76,1 75,7 -0,5%<br />
Quelle: MWV, Stand: 28.07.2011<br />
2.2
Erdgas – Aufkommen und Verbrauch<br />
JJanuar - JJuni i 2011 – i<strong>in</strong> Milli Milliarden d Kil Kilowattstunden tt t d (Mrd. (M d kWh) kWh), St Stand: d vorläufig lä fi<br />
Mrd. kWh<br />
140<br />
120<br />
100<br />
80<br />
60<br />
40<br />
20<br />
0<br />
131,0<br />
112,3<br />
110,3<br />
100 100,0 0<br />
94,4<br />
94,2<br />
71,9<br />
64,9<br />
58,7 58,0<br />
49,4<br />
45,0<br />
Jan Feb Mär Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez<br />
39,6<br />
41,9<br />
49,4<br />
2010 2011<br />
69,9<br />
91,3<br />
132,9<br />
Förder Förderung ng Förder Förderung ng Veränder Veränderung ng<br />
Inland Importe Exporte Speicher* Verbrauch Inland Importe Exporte Speicher* Verbrauch <strong>in</strong> %<br />
Jan - Mar 34,3 287,9 57,1 70,6 335,7 31,2 303,5 79,7 51,5 306,5 -8,7%<br />
Jan - Jun 65,5 523,8 92,5 25,0 521,9 60,0 540,8 124,9 -7,8 468,2 -10,3%<br />
Jan - Sep 92,1 704,2 122,1 -21,3 652,8<br />
Jan - Dez 123,6 960,2 183,4 46,5 946,9<br />
*+ = Ausspeicherung<br />
- = E<strong>in</strong>speicherung<br />
3.1<br />
2010<br />
2011<br />
Quelle: BDEW, Stand: 26.08.2011
Ste<strong>in</strong>kohle – Aufkommen und Verbrauch<br />
JJanuar - JJuni i 2011 – i<strong>in</strong> Milli Millionen TTonnen St Ste<strong>in</strong>kohlene<strong>in</strong>heiten i k hl i h it (Mi (Mio. t SKE)<br />
Aufkommen<br />
Mio Mio. t SKE<br />
25<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
0<br />
6,4<br />
6,1<br />
21,1<br />
21,3<br />
0,1<br />
Inland Importe Exporte<br />
Jan ‐ Jun 2010 Jan ‐ Jun 2011<br />
Verbrauch Mio. t SKE Jan - Jun 2010 Jan - Jun 2011 Veränderung <strong>in</strong> %<br />
4.1<br />
Kraftwirtschaft 20,3 19,6 -3,4<br />
Stahl<strong>in</strong>dustrie 8,8 9,0 2,3<br />
Wärmemarkt 0,7 0,8 14,3<br />
Gesamt 29,8 29,4 -1,3<br />
0,1<br />
Quelle: GVSt / VDKI
Braunkohle – Förderung und E<strong>in</strong>satz<br />
<strong>in</strong> Kraftwerken<br />
Januar - Juli 2011 – <strong>in</strong> Millionen Tonnen (Mio. t)<br />
Mio. t<br />
16 Braunkohlenförderung<br />
2010<br />
14<br />
12<br />
10<br />
8<br />
6<br />
4<br />
2<br />
0<br />
Jan Febr Mär Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez<br />
Braunkohlenförderung<br />
2011<br />
Lieferung an<br />
Kraftwerke der<br />
allgem.<br />
Versorgung 2010<br />
Lieferung an<br />
Kraftwerke der<br />
allgem.<br />
Versorgung 2011<br />
Jan Feb Mär Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez<br />
Förderung 2010 15,5 14,5 14,3 13,5 13,8 13,8 13,9 12,8 12,7 14,4 14,8 15,2<br />
Förderung 2011 15,8 14,0 15,5 14,6 13,7 13,4 14,0<br />
Lieferung an Kraftwerke<br />
der allgeme<strong>in</strong>en<br />
Versorgung 2010 14,4 13,1 12,8 12,1 12,5 12,2 12,6 11,6 11,1 12,8 13,1 13,6<br />
Lieferung an Kraftwerke<br />
der allgeme<strong>in</strong>en<br />
Versorgung 2011 14,5 12,5 14,0 13,1 11,9 12,0 12,7<br />
5.1<br />
Quelle: DEBRIV
Kernenergie – Erzeugung<br />
JJanuar - JJuni i 2011 – i<strong>in</strong> Milli Millionen Kilowattstunden Kil tt t d (Mio. (Mi kWh)<br />
Veränderungen <strong>in</strong> % gegenüber Vorjahresmonat<br />
Mio Mio. kWh<br />
16.000<br />
14.000<br />
12.000<br />
10 10.000 000<br />
8.000<br />
6.000<br />
4.000<br />
2.000<br />
0<br />
+7,9% +8,7% -7,8% -24,5% -51,9% -30,0%<br />
Jan Feb Mar Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez<br />
Jan Feb Mar Apr p Mai Jun Jul Augg Sepp Okt Nov Dez Gesamt<br />
2007 13.915 12.799 13.605 11.802 11.847 11.112 9.839 9.908 10.165 11.133 11.541 12.866 140.533<br />
2008 12.976 13.004 13.899 12.275 11.967 10.729 10.908 12.763 12.059 12.018 12.628 13.494 148.720<br />
2009 13.304 11.686 11.703 11.069 10.669 10.030 9.431 10.977 10.369 10.642 12.036 13.017 134.932<br />
2010 13.232 11.627 12.318 10.688 11.252 9.625 11.424 12.138 12.016 10.320 12.200 13.714 140.556<br />
2011 14.276 12.633 11.353 8.068 5.408 6.718<br />
6.1<br />
2010<br />
2011<br />
Quelle: VGB
Strom – Verbrauch<br />
JJanuar - JJuni i 2011 – i<strong>in</strong> Milli Millionen Kil Kilowattstunden tt t d (Mi (Mio. kWh)*<br />
Veränderungen gegenüber Vorjahresmonat <strong>in</strong> %, Stand: vorläufig<br />
Mio. kWh<br />
60.000<br />
50.000<br />
40.000<br />
20.000<br />
10.000<br />
+0,9 % +1,5 % -1,2 %<br />
+3,4 % +0,0 % -3,9 %<br />
30.000 2010<br />
0<br />
Jan Feb Mar Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez<br />
Jan Feb Mar Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez<br />
2010 46.552 43.279 45.073 39.890 40.723 41.227 41.104 40.962 40.455 43.714 44.716 45.645<br />
2011 46 46.969 969 43 43.943 943 44 44.515 515 41 41.235 235 40 40.725 725 39 39.637 637<br />
7.1<br />
* Teilerhebung, rund 95% der allgeme<strong>in</strong>en Versorgung<br />
2011<br />
Quelle: BDEW, Stand: 26.08.2011
Strom – Austausch mit dem Ausland<br />
JJanuar - JJuni i 2011 – i<strong>in</strong> Milli Millionen Kil Kilowattstunden tt t d (Mi (Mio. kWh)<br />
Veränderung <strong>in</strong> % gegenüber Vorjahreszeitraum, Stand: vorläufig<br />
Frankreich<br />
Tschechien<br />
Österreich<br />
Dänemark<br />
Schweiz<br />
Niederlande<br />
Luxemburg<br />
Polen<br />
Schweden<br />
Land<br />
aus dem Ausland<br />
Physikalische Stromflüsse<br />
0 2.500 5.000 7.500 10.000 12.500<br />
Physikalische<br />
Stromflüsse aus dem<br />
Ausland<br />
Veränderung [%]<br />
Physikalische<br />
Stromflüsse <strong>in</strong> das<br />
Ausland<br />
<strong>in</strong> das Ausland<br />
0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000<br />
Veränderung [%] Saldo<br />
Frankreich 10.409 + 51,0 78 - 79,8 10.331<br />
Tschechien 5.554 + 673,5 314 + 90,0 5.240<br />
Österreich 3.259 + 109,6 7.950 + 87,0 - 4.691<br />
Dänemark 11.574 574 - 47 47,4 4 22.550 550 - 68 68,6 6 -976 976<br />
Schweiz 1.309 + 9,3 7.360 - 0,7 - 6.051<br />
Niederlande 1.177 - 6,0 5.393 + 61,1 - 4.216<br />
Luxemburg 799 - 83,4 3.188 + 1.502,0 - 2.389<br />
Polen 382 - 21,1 1.595 + 36,0 - 1.213<br />
Schweden 362 + 558,2 567 - 80,2 - 205<br />
7.2<br />
Quelle: BDEW
Erneuerbare Energien – Erzeugung<br />
JJanuar - JJuni i 2011 – i<strong>in</strong> Milli Milliarden d Kil Kilowattstunden tt t d (Mrd. (M d kWh)<br />
Endenergie Endenergie Veränderung<br />
Jan - Jun 2010 Jan - Jun 2011 zum Vorjahr<br />
<strong>in</strong> Mrd. kWh <strong>in</strong> Mrd. kWh <strong>in</strong> %<br />
Stromerzeugung<br />
Wasserkraft 9,8 8,8 -9,9<br />
W<strong>in</strong>denergie 18,3 20,7 13,1<br />
Photovoltaik 5,5 9,8 78,2<br />
Biomasse1 Biomasse 16 8 17 6 49<br />
1 16,8 17,6 4,9<br />
Geothermie 0,014 0,007 -50,0<br />
Summe<br />
Wärmeerzeugung<br />
50,4 56,9 13,0<br />
Biomasse2 68,5 64,7 -5,5<br />
Solarthermie 2,6 2,8 6,2<br />
Geothermie 2,8 3,1 12,0<br />
Summe<br />
Kraftstoff<br />
73,9 70,6 -4,5<br />
Biodiesel 13,0 11,1 -14,7<br />
Pflanzenöl 0,3 0,1 -69,2<br />
Bioethanol 4,0 4,1 2,2<br />
Summe 17,4 15,3 -11,9<br />
8.1<br />
Stand: vorläufig<br />
Quelle: AGEB/ AGEE-Stat<br />
1) Biogene Festbrennstoffe, biogene Brennstoffe, Biogas, Deponiegas, Klärgas und biogener Anteil des<br />
Abf Abfalls ll (biogener (bi AAnteil t il mit it 50 % angesetzt) t t)<br />
2) Biogene gasförmige Brennstoffe, biogene flüssige Brennstoffe, biogene Festbrennstoffe (Haushalte,<br />
Industrie, Heizkraft- und Heizwerke) und biogener Anteil des Abfalls.
Preise – Ausgewählte Importenergieträger<br />
JJahresdurchschnitte h d h h itt i <strong>in</strong> €/ t SKE<br />
€/ €/t SKE S<br />
400<br />
350<br />
300<br />
250<br />
200<br />
150<br />
100<br />
50<br />
0<br />
1995<br />
1996<br />
1997<br />
1998<br />
1999<br />
2000<br />
2001<br />
2002<br />
* Angaben bis e<strong>in</strong>schl. Juni 2011, vorläufig<br />
9.1<br />
2003<br />
2004<br />
2005<br />
2006<br />
2007<br />
2008<br />
2009<br />
2010<br />
*2011<br />
Importrohöl<br />
IImporterdgas d<br />
Drittlandskohle<br />
Quelle: Statistik der Kohlenwirtschaft, BAFA, Statistisches Bundesamt
Preise – Grenzübergangspreis für Erdgas<br />
MMonatliche tli h Entwicklung E t i kl seit it 2004 – i<strong>in</strong> CCent/kWh t/kWh<br />
ct/kWh<br />
3,2<br />
3,0<br />
2,8<br />
2,6<br />
2,4<br />
2,2<br />
2,0<br />
1,8<br />
1,6<br />
1,4<br />
1,2<br />
1,0<br />
0,8 ,<br />
0,6<br />
0,4<br />
0,2<br />
0,0<br />
Jan 04<br />
Apr 04<br />
Jul 04<br />
Okt 04<br />
Jan 05<br />
Angaben bis Juni 2011<br />
9.2<br />
Apr 05<br />
Jul 05<br />
Okt 05<br />
Jan 06<br />
Apr 06<br />
Jul 06<br />
Okt 06<br />
Jan 07<br />
Apr 07<br />
Jul 07<br />
Okt 07<br />
Jan 08<br />
Apr 08<br />
Jul 08<br />
Okt 08<br />
Jan 09<br />
Apr 09<br />
Jul 09<br />
Okt 09<br />
Jan 10<br />
Apr 10<br />
Jul 10<br />
Okt 10<br />
Jan 11<br />
Apr 11<br />
Quelle: BAFA / BDEW
Preise – Entwicklung für Haushalte<br />
IIndizierte di i t PPreisentwicklungen i t i kl von HHeizöl, i öl GGas, St Strom und d Fernwärme F ä seit it 2004<br />
Basisjahr 2005 = 100<br />
200<br />
180<br />
160<br />
140<br />
120<br />
100<br />
80<br />
60<br />
Jan 04<br />
Apr 04<br />
Jul 04<br />
Okt 04<br />
Jan 05<br />
Apr 05<br />
Jul 05<br />
Okt 05<br />
Jan 06<br />
Apr 06<br />
Jul 06<br />
Okt 06<br />
Jan 07<br />
Apr 07<br />
Jul 07<br />
Okt 07<br />
Jan 08<br />
Apr 08<br />
Jul 08<br />
Okt 08<br />
Jan 09<br />
Apr 09<br />
Jul 09<br />
Okt 09<br />
Jan 10<br />
Apr 10<br />
Jul 10<br />
Okt 10<br />
Jan 11<br />
Apr 11<br />
Angaben bis Juni 2011<br />
9.3<br />
Erdgas Haushalt<br />
Heizöl Haushalt<br />
Strom Haushalt<br />
Fernwärme Haushalt<br />
Quelle: Statistisches Bundesamt / BDEW
Preise – Öl für Haushalte und Industrie<br />
SSuperbenz<strong>in</strong>, b i Di Dieselkraftstoff lk ft t ffund dl leichtes i ht HHeizöl i öl (H (Haushalte) h lt ) / SSchweres h HHeizöl i öl (I (Industrie) d t i )<br />
ct/l €/t<br />
9.4<br />
180<br />
160<br />
140<br />
120<br />
100<br />
80<br />
60<br />
40<br />
20<br />
0<br />
Jan 08 0<br />
Feb 08 0<br />
Mrz 08 0<br />
Apr 08 0<br />
Mai 08 0<br />
Jun 08 0<br />
Jul 08 0<br />
Aug 08 0<br />
Sep 08 0<br />
Okt 08 0<br />
Nov 08 0<br />
Dez 08 0<br />
Jan 09 0<br />
Feb 09 0<br />
Mrz 09 0<br />
Apr 09 0<br />
Mai 09 0<br />
Jun 09 0<br />
Jul 09 0<br />
Aug 09 0<br />
Sep 09 0<br />
Okt 09 0<br />
Nov 09 0<br />
Dez 09 0<br />
Jan 10 1<br />
Feb 10 1<br />
Mrz 10 1<br />
Apr 10 1<br />
Mai 10 1<br />
Jun 10 1<br />
Jul 10 1<br />
Aug 10 1<br />
Sep 10 1<br />
Okt 10 1<br />
Nov 10 1<br />
Dez 10 1<br />
Jan 11 1<br />
Feb 11 1<br />
Mrz 11 1<br />
Apr 11 1<br />
Mai 11 1<br />
Jun 11 1<br />
Jul 11 1<br />
Private Haushalte Superbenz<strong>in</strong> Cent/Liter Private Haushalte Dieselkraftstoff Cent/Liter<br />
Private Haushalte Leichtes Heizöl Cent/Liter Industrie Schweres Heizöl €/t<br />
Quelle: Statistisches Bundesamt / MWV<br />
1800<br />
1600<br />
1400<br />
1200<br />
1000<br />
800<br />
600<br />
400<br />
200<br />
0
Kontakt und Ansprechpartner<br />
Arbeitsgeme<strong>in</strong>schaft Energiebilanzen e.V.<br />
Mohrenstraße 58<br />
10117 Berl<strong>in</strong><br />
Telefon: 030/89 78 9-666<br />
Telefax: 030/89 78 9-113<br />
E-Mail: hzies<strong>in</strong>g@ag-energiebilanzen.de<br />
g@ g g<br />
Max-Planck-Straße 37<br />
50858 Köln<br />
Telefon: 02234/18 64-34<br />
Telefax: 02234/18 64-18<br />
E-Mail: uwe.maassen@braunkohle.de<br />
@<br />
www.ag-energiebilanzen.de<br />
Ansprechpartner:<br />
Strom und Erdgas<br />
Dipl.-Wirtschaftsmath. (FH) Florent<strong>in</strong>e Kiesel<br />
Telefon: 030/30 01 99-1613<br />
E-Mail: florent<strong>in</strong>e.kiesel@bdew.de<br />
M<strong>in</strong>eralöl<br />
Roland Lorenz<br />
Telefon: 030/20 22 05-48<br />
E-Mail: lorenz@mwv.de<br />
Ste<strong>in</strong>kohle<br />
Dr. Kai van de Loo<br />
Telefon 02323/15 -4307<br />
E-Mail: kai.vandeloo@gvst.de<br />
Braunkohle<br />
Dipl.-Volkswirt Uwe Maaßen<br />
Telefon: 02234/18 64-34<br />
E-Mail: uwe.maassen@braunkohle.de<br />
Erneuerbare Energien<br />
Dipl. - Kauffr. Ingrid Wernicke<br />
Telefon: 030/89 78 9-666<br />
E-Mail: iwernicke@diw.de