download pdf - świat - podróże kultura

ISSN 1644-4183MARZEC / MÄRZ 2012Klejnoty IndiiPERLEN INDIENSZabytkowyZamośćHISTORISCHES ZAMOŚĆKrosnoMIASTO SZKŁA / STADT DES GLASESw w w . m a g a z y n s w i a t . p l

4 edytorialZmęczeni długą zimą tęsknimy za słońcem,plażą i ciepłą wodą. Wiosna to zatem doskonałyczas na dalekie egzotyczne wyprawy. Wmarcu zaczyna się sezon na Karaibach. Wyspykuszą cudownymi piaszczystymi plażami orazkrystaliczną wodą. To prawdziwy raj dla amatorównurkowania, żeglarzy, surferów i kajtowców.Kto natomiast szuka refleksji i duchowości,może odwiedzić Indie, na przykładKaszmir ze słynnymi buddyjskimi klasztorami.Tym, którzy przy okazji egzotycznego wypoczynkuchcieliby poddać się zdrowotnym i relaksującymzabiegom ajurwedy, warto polecićpachnącą wanilią i cynamonem Keralę, ze złotymiplażami i luksusowymi ośrodkami spa.Aby podreperować zdrowie, można też wybraćsię znacznie bliżej, jak choćby do Buska--Zdroju, słynnego ze źródeł wód siarczkowychi jodkowo-bromkowych oraz borowiny. Leczniczychkąpieli zażywała tam już królowa Jadwiga.Müde von dem langen Winter sehnenwir uns nach Sonne, Strand und warmemWasser. Daher ist der Frühling eine ausgezeichneteZeit für ferne, exotische Reisen.Im März beginnt die Urlaubssaison in derKaribik. Die Inseln locken mit herrlichenSandstränden und kristallklarem Wasser.Sie sind ein wahres Paradies für Taucher,Segler, Surfer und Kitesurfer. Wer Ruheund Besinnlichkeit sucht, kann Indien,zum Beispiel Kaschmir mit den berühmtenbuddhistischen Klöstern besuchen. Jenen,die während eines exotischen Urlaubs diegesundheits- und schönheitsförderndenBehandlungen der Ayurveda-Medizin inAnspruch nehmen wollen, empfehlen wirdas nach Vanille und Zimt riechende Keralamit goldenen Stränden und luxuriösen Spa-Zentren.Wer seine Gesundheit wieder herzustellenmöchte, kann auch ein näheres Reisezielwie etwa Busko-Zdrój wählen, das für sulfid-,jodid- und bromidhaltige Heilquellensowie Moorvorkommen berühmt ist. AuchKönigin Hedwig hat hier Heilbäder genommen.Redaktor wydaniaTeresa Miller

6 w zasię gu rę kiHautnah720 LAT NA LIŚCIE UNESCOW 1580 r. Stefan Batory nadał Zamościowi prawa miejskie, spełniając marzenie wielkiegokanclerza i hetmana Jana Zamoyskiego. Jego wizję idealnego miasta zmaterializowałwłoski architekt Bernardo Morando, łącząc magnacką rezydencję z miastemw jeden funkcjonalny organizm. Założenie otaczają fortyfikacje z siedmioma narożnymibastionami. Główną osią jest ulica Grodzka, a przecinają ją dwie poprzeczne. Nakońcach jednej wznoszą się katedra i akademia, symbolizujące wiarę i naukę – wartości,którym hołdował hetman. Druga prowadzi z reprezentacyjnego Rynku Wielkiegona handlowe place Solny i Wodny. Z boku Rynku wznosi się ratusz, zręcznie skomponowanyz podcieniowymi kamienicami. Miasto powstało na skrzyżowaniu ruchliwychszlaków handlowych łączących zachodnią i północną Europę z basenem MorzaCzarnego. Dziś Zamość walczy o miano jednego z najpiękniejszych miast świata w ramachNew7Wonders i celebruje 20. rocznicę wpisania na listę UNESCO jako „wybitnyprzykład zespołu architektonicznego ilustrującego ważny okres w historii ludzkości”.W 2005 ROKU, W 425. ROCZNICĘ ZAŁOŻENIA MIASTA, WYSTAWIONO POMNIK JANOWI ZAMOYSKIEMU. HETMAN SPOGLĄDADZIŚ NA SWOJE DZIEŁO I MOŻE BYĆ DUMNY. W III RZECZYPOSPOLITEJ ZAMOŚĆ ZNÓW ZACHWYCA I IMPONUJE.IM JAHRE 2005 WURDE ZUM 425. JAHRESTAG DER STADTGRÜNDUNG EIN DENKMAL FÜR HETMANJAN ZAMOYSKI GESETZT. ER SCHAUT HEUTE STOLZ AUF SEIN WERK. IN DER DRITTEN REPUBLIK POLENKANN ZAMOŚĆ WIEDER BEEINDRUCKEN UND IMPONIEREN.ZamośćPaweł Wrońskifot: W. Lipiec, J. Bełż20 JAHRE AUF DER UNESCO-LISTE1580 verlieh König Stefan Bathory Zamość das Stadtrecht. Damit ging der Traum vonGroßkanzler und Hetman Jan Zamoyski in Erfüllung. Seine Vision einer Idealstadtwurde vom italienischen Architekten Bernardo Morando verwirklicht, nach der dieMagnatenresidenz und die Stadt eine funktionale Einheit bilden sollten. Die Stadt istvon einer Befestigungsanlage mit sieben Eckbasteien umgeben. Die Hauptachse istdie Grodzka-Straße, die zwei Querstraßen durchschneiden. An beiden Enden einerQuerstraße stehen der Dom und die Akademie für den Glauben und die Wissenschaft,also Werte, für die Hetman Zamoyski stand. Die andere Querstraße führt von dem Repräsentationsplatz,dem Großen Marktplatz zu dem Solny- und Wodny-Handelsplatz.Am Marktplatz stehen das Rathaus und historische Bürgerhäuser mit Laubengängen.Die Stadt entstand an der Kreuzung wichtiger Handelsstraßen zwischen West- undNordeuropa und dem Schwarzmeerraum. Heute bewirbt sich Zamość um den Titeleiner der schönsten Städte der Welt im Rahmen der Initiative New7Wonders und feiertden 20. Jahrestag der Eintragung in die UNESCO-Liste als „bedeutendes Beispiel vonBaukomplex, der eine wichtige Periode in der Menschheitsgeschichte illustriert“.Loty widokowe organizowane przez Aeroklub Ziemi Zamojskiej / Aussichtsflüge des Aeroklubs Zamość:www.aeroklubzamosc.plKalendarz imprez kulturalnych organizowanych w Zamościu / Kalender für Kulturevents in Zamość:www.zamosc.plPerła renesansuZAMOŚĆ – EINE PERLE DER RENAISSANCE WWW.ZAMOSC.PL WWW.TURYSTYKA.ZAMOSC.PL

8 w zasię gu rę kiHautnah9NOWOCZESNE ZAMOJSKIE ZOOBył rok 1918. Stefan Miler, profesor męskiego gimnazjum im. Jana Zamoyskiego,założył szkolny ogródek, aby pokazywać uczniom rośliny użytkowei ozdobne. Budkę, w której dawniej pełnił wartę austriacki strażnik, zamieniłw domek dla wiewiórek. Wkrótce pojawiły się tu żółwie, węże, jaszczurki, susły,tchórze i lisy, następnie ptaszarnia i staw z wodną roślinnością. Przedsięwzięciezainteresowało prezydenta Ignacego Mościckiego, który odwiedził Zamośćw 1927 r. Szkolny ogródek dostał wówczas państwową dotację, dziękiktórej wybudowano niedźwiedzią gawrę, a w 1931 r. sprowadzono nawetlwa o imieniu War. W 1953 r. ekspozycję przekształcono w miejski ogród zoologiczny,a w 1980 r. przeniesiono w nowe miejsce. Placówka jest objęta programemwspieranym przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Każdegoroku zoo odwiedza ok. 100 tys. gości. Podziwiają egzotyczne i rodzimeokazy fauny – łącznie 1484 zwierzęta reprezentujące 235 gatunków zewszystkich niemal kontynentów.MODERNER ZOO IN ZAMOŚĆMan schrieb das Jahr 1918. Stefan Miler, Professor des Jan-Zamoyski-Männergymnasiums,legte einen Schulgarten an, um seinen Schülern Nutz- und Zierpflanzenzu zeigen. Das Häuschen, das einst einem österreichischen Wächterdiente, wurde zu einem Eichhörnchenhäuschen umgebaut. Zunächst wurdenSchildkröten, Schlangen, Eidechsen, Zieselmäuse, Stinkmardern und Füchsehierher gebracht, dann wurden auf dem Gelände eine Voliere und ein Teichmit Wasserflora eingerichtet. An diesem Projekt zeigte Interesse der StaatspräsidentIgnacy Mościcki, der 1927 Zamość besuchte. Auf sein Betreiben bekamder Schulgarten einen Zuschuß aus der Staatskasse, mit dem der Bau einesWinterlagers für Bären und 1931 der Import des Löwen mit dem Namen Warfinanziert werden konnten. 1953 wurde die Einrichtung in einen städtischenZoo umgewandelt, 1980 erfolgte die Sitzverlegung. Der zoologische Gartenwird im Rahmen eines Programms des Europäischen Fonds für Regionalentwicklunggefördert. Jedes Jahr wird der Zoo von ca. 100.000 Gästen besucht.Sie bewundern die exotische und heimische Fauna, insgesamt 1.484 Tiere, die235 Faunaarten aus fast allen Kontinenten vertreten.Ogród Zoologiczny im. Stefana Milera w Zamościu / Stefan-Miler-Zoo in Zamośćul. Szczebrzeska 12tel.: (84) 639 34 79, tel./faks: (84) 639 34 70WWW.ZOO.ZAMOSC.PLfot: M. GrabskiZamojski OśrodekInformacji TurystycznejRynek Wielki 13 – Ratusztel. (84) 639 22 92, tel./fax (84) 627 08 13e-mail: zoit@osir.zamosc.plWWW.ZOIT.ZAMOSC.PL

10 w zasię gu rę kiHautnah11ZAPROSZENIE DLA INWESTORÓW„Mamy ambicje żyć, uczyć się i pracować w mieście, w którym harmonijnie łączysię nowoczesność, innowacyjność, przedsiębiorczość i wyjątkowa historia. Oferujemymiasto gotowe na nowych mieszkańców, z rozwiniętą infrastrukturą i wyższymniż średnio w Polsce poziomem zatrudnienia core creative class.” Słowa prezydentaMarcina Zamoyskiego są zaproszeniem inwestorów do Zamojskiej PodstrefyEkonomicznej funkcjonującej w Specjalnej Strefie Ekonomicznej EURO-PARKMielec. Wolne tereny miasto oferuje w Kompleksie Szczebrzeska oraz w KompleksieStarowiejska. Łącznie, ponad 50 ha. Zwolnienie podatkowe z tytułu kosztównowej inwestycji w podstrefie wynosi 50% dla inwestorów dużych, 60% dla średnichi 70% dla małych. W latach 2004-2012 na odnowienie zabytków i inwestycjew infrastrukturę i środowisko wydano w Zamościu ponad 0,5 mld zł. Jednocześnienapływ turystów stymuluje rozwój handlu i usług hotelarskich.Urząd Miasta ZamośćRynek Wielki 1322-400 Zamośćtel.: 84 63 92 084fax: 84 53 00 338fot: J. BełżEINLADUNG FÜR INVESTOREN„Wir wollen in einer Stadt leben, lernen und arbeiten, in der Modernität, Innovation,Unternehmertum und interessante Geschichte harmonisch miteinanderverbunden werden. Wir bieten eine für neue Bewohner offene Stadt mitentwickelter Infrastruktur und einem über dem polnischen Durchschnitt liegendenBeschäftigungsniveau.“ Diese Worte von Stadtpräsident von ZamośćMaciej Zamoyski sind eine Einladung für Investoren in die WirtschaftsunterzoneZamość im Rahmen der Sonderwirtschaftszone EURO-PARK Mielec. Dasfreie Gelände wird von der Stadt im Szczebrzeska- und Starowiejska-Komplexangeboten. Das sind insgesamt ca. 50 ha. Die Steuerbefreiung bei Kosten fürein neues Projekt in der Unterzone beträgt 50% für Großinvestoren, 60% fürmittelgroße und 70 % für Kleininvestoren. Zwischen 2044-2012 wurden fürdie Sanierung von Baudenkmälern sowie für Infrastruktur- und Umweltinvestitionenin Zamość über 0,5 Mrd. PLN bereit gestellt. Gleichzeitig sind steigendeBesucherzahlen der Entwicklung von Handel und Hotellerie förderlich.Miasto liczy 3034 ha powierzchni, ma 66,6 tys. mieszkańców.Zamojska Podstrefa Ekonomiczna: e-mail: promocja@zamosc.um.gov.plDie Stadt hat 3.034 ha Fläche und 66.600 Einwohner.Wirtschaftsunterzone Zamość: E-Mail: promocja@zamosc.um.gov.plWWW.ZAMOSC.PL WWW.TURYSTYKA.ZAMOSC.PL WWW.INWESTUJNAWSCHODZIE.PL

12 Aus dem blog...z bloga...Edyta BuchertBALONOWE SAFARIBALLONSAFARIFot.: E. BuchertADRES REDAKCJI02-548 Warszawa,ul. Grażyny 15 lok. 112–114tel./faks: +48 22 845 58 41redakcja:tel.: +48 22 845 29 24www.magazynswiat.plkontakt@magazynswiat.plpromocja@magazynswiat.plREDAKTOR WYDANIATERESA MILLERkontakt@magazynswiat.plSerengeti to jeden z najwspanialszych parków narodowychw Afryce. Na powierzchni ok. 15 tys. km 2 żyją tu zwierzęta,które do tej pory oglądałam tylko w telewizji lub w zoo.Mój przewodnik, wskazując szerokim gestem na rozległe,trawiaste tereny, wyjaśnia, że w lokalnym języku maa słowo„serengit” oznacza „niekończącą się równinę”. Najpopularniejsząformą podróżowania po parku są terenowe samochodyz napędem na cztery koła i odkrytym dachem, umożliwiającefotografowanie i podglądanie egzotycznych zwierzątz bezpiecznej odległości. Jednak gdy dowiedziałam sięo balonowym safari, od razu pomyślałam, że może to byćjedyna okazja w życiu, by w wiklinowym koszu o wschodziesłońca wzbić się ponad głowy słoni, żyraf, niezwykle niebezpiecznychhipopotamów i dziesiątek innych mieszkańcówSerengeti. Nie byłabym sobą, gdybym taką okazję ominęła.Bardzo wcześnie przyjechał po mnie przewodnik i podosłoną nocy dowiózł na miejsce zbiórki. Z zapartym tchemprzyglądałam się nadmuchiwaniu balonu, podczas gdy życiew parku niespiesznie budziło się z nocnego letargu. Pokrótkim przeszkoleniu razem z sześcioma innymi pasażeramiusadowiłam się w wiklinowym koszu i wraz z pierwszymipromieniami słońca nasz balon bezszelestnie wzbił sięw powietrze. Nie mogłam się oprzeć wrażeniu, że buchającynad głowami płomień może uszkodzić czaszę balonu.Kapitan jednak ze stoickim spokojem tłumaczył, że właśniedzięki niemu lecimy i jesteśmy bezpieczni. Gdy tylko zobaczyłampierwsze stada antylop, bawoły, hieny i żyrafy z perspektywyszybującego nad ich głowami ptaka, uczucie lękuzastąpiła nieopisana eksplozja euforii i zachwytu. Lot balonemo wschodzie słońca nad Serengeti to jedno z moichnajbardziej fascynujących przeżyć i najpiękniejsza pamiątkaz Tanzanii, która zostanie ze mną już na zawsze.Die Serengeti ist einer der interessantesten Nationalparksin Afrika. Auf ca. 15.000 km 2 leben hier Tiere, die ich bishernur im Fernsehen oder im Zoo sehen konnte. Mein Reiseführerverweist mit breiter Geste auf das weite, grasbewachseneFlachland und sagt, in der lokalen Maa-Sprache bedeute dasWort „serengit“ eine „endlose Ebene“. Die beliebteste Reiseformim Nationalpark sind dachlose Geländewagen mitAllradantrieb, von denen exotische Tiere aus sicherer Entfernungfotografiert und beobachtet werden können. Als ich voneiner Ballonsafari gehört habe, wußte ich gleich, dies könntedie einzige Gelegenheit in meinem Leben sein, bei Sonnenaufgangin einem Weidenkorb über Elefanten, Giraffen, sehrgefährlichen Nilpferden und anderen in der Serengeti lebendenTieren zu fliegen. Ich wäre nicht ich, wenn ich eine solcheGelegenheit verpaßt hätte. Der Reiseführer holte mich sehrzeitig ab und brachte mich unter dem Schutz der Nacht zumVersammlungsort. Ich sah mit atemloser Spannung zu, wie derBallon mit Luft gefüllt wurde, während das Leben im Nationalparklangsam aus dem Nachtschlaf erwachte.Nach kurzer Einweisung stieg ich mit sechs anderen Safariteilnehmernin den Weidenkorb ein und unser Ballon stieg mit denersten Sonnenstrahlen geräuschlos in die Luft. Ich konnte michdes Eindrucks nicht erwehren, dass das Feuer über unserenKöpfen den Ballonschirm beschädigen kann. Der Kapitän erklärtejedoch mit stoischem Gleichmut, eben dieses Feuer machedas Fliegen möglich, und wir seien in Sicherheit. Als ich ausder Vogelschau die ersten Herden von Antilopen, Büffeln, Hyänenund Giraffen sah, wurde das Angstgefühl verdrängt durcheine unbeschreibbare Explosion von Euphorie und Begeisterung.Der Ballonflug bei Sonnenaufgang über der Serengeti wareines meiner faszinierendsten Erlebnisse und meine schönsteErinnerung aus Tansania, die ich nie vergessen werde.W ZASIĘGU RĘKIHAUTNAHZamość - Perła renesansuZamość - Eine Perle der Renaissance ..........6Z BLOGA / AUS DEM BLOG...Balonowe safariBallonsafari ............................................12NA SZLAKU... / AUF DER TOUR...Krosno – miasto szkłaStadt des Glases .....................................16STO KILOMETRÓW PRZYGODY100 KILOMETER ABENTEUERKaszmir - Klejnot u stóp HimalajówKaschmir - Juwel am Fuße des Himalaya ..20Kerala- Kokosowa krainaKerala - Ein Land von Kokosnusspalmen ..26PODRÓŻE Z POMYSŁEMERHOLUNGSIDEENHistoria zapisana w skałachGeschichte in Felsen geschrieben .............30Wałbrzych na dwóch kółkachWałbrzych auf zwei Rädern .....................36WYPRAWA / EXPEDITIONKaraiby – raj na ziemi…Die Karibik – ein Paradies auf Erden… ....40MIEJSCE / SEHENSWERTESPuławy - Romantyczne i nowoczesnePuławy - Romantisch und modern ...........48Busko-Zdrój - Uzdrowiskowa stolica PonidziaBusko-Zdrój die Kurhauptstadtder Ponidzie-Region ...............................54PODRÓŻE Z KULTURĄ / KULTURREISENNuragi i inne rozmaitościNuraghen und andereSehenswürdigkeiten ...............................58BLIŻEJ NATURY / NÄHER DER NATURMagiczna kraina stawówMagisches Land der Teiche ......................62Ziemia sądecka – na każdą porę rokuDie Region Nowy Sącz für jede Jahreszeit ....66SPACEREM PO...EIN SPAZIERGANG DURCH...Między rzekami / Międzyrzecz .................70Pośród jurajskich zamków i skałInmitten von Juraburgen und -felsen .......74Śladami historii „królewskiego miasta”Auf den Spuren der Geschichteder „Königsstadt” ...................................76PODRÓŻE DALEKIE I BLISKIEFERNE UND NAHE REISENW delcie Rodanu / Im Rhone-Delta .........78Niezamówionych materiałów redakcja nie zwraca, a w razie opublikowania zastrzega sobie prawo do ich skracania.Magazyn Świat © nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam i ma prawo odmówić publikacji bez podania przyczyny.© Copyright by Magazyn Świat. Wszystkie materiały są objęte prawem autorskim. Przedruk materiałów w jakiejkolwiek formiei w jakimkolwiek języku bez wcześniejszej pisemnej zgody Wydawcy jest zabronione. Wydawca zabrania bezumownej sprzedażynumerów bieżących i archiwalnych miesięcznika „Świat Podróże Kultura”.Działanie wbrew powyższemu zakazowi skutkuje odpowiedzialnością prawną.WSPÓŁPRACAEDYTA BUCHERTMONIKA CELEJKAZIMIERZ MEYERJOANNA LAMPARSKAMARTA KECKJAGA KOLAWAJOANNA STACHOWIAKROBERT SZEWCZYKAGATA WALCZAKMAREK WOŁOSZYŃSKIELŻBIETA WICHROWSKAPAWEŁ WROŃSKIPROMOCJApromocja@magazynswiat.plREKLAMAmarketing@magazynswiat.plreklama@magazynswiat.plTŁUMACZENIEELŻBIETA PRZYGODAKOREKTA POLSKABEATA DYBICZDYREKTOR ARTYSTYCZNYPIOTR JANOWCZYKNAKŁAD10 000 egzemplarzy© Copyright by Magazyn ŚwiatOkładka: Huta szkła w Krośniefot.: arch UM Krosno

14 in MärzMarzecNiedziela Palmowa w skanseniePalmsonntag im Freilichtmuseum6. Gryfiński Festiwal Miejsc i Podróży„Włóczykij”, Gryfino koło SzczecinaPrezentacje, pokazy, fi lmy i opowieściprzygotowane przez ponad setkę podróżnikówz Polski i ze świata.6. Festival von Orten und Reisen „Włóczykij”in Gryfino, Gryfino bei SzczecinAusstellungen, Vorführungen, Filme undReiseberichte von mehr als einhundertGrobetrottern aus dem In- und Auslandwww.wloczykij.comFestiwal Kultur Azjatyckich FantAzjaDruga edycja imprezy, podczas której różnorodnepokazy i warsztaty pozwolą odkryćw sobie Azję.Festival Asiatischer Kulturen FantAzjaZweite Edition des Festivals mit diversenVorführungen und Workshops für Asien-Entdeckerwww.festiwalfantazja.plPolartec ® Scufoneda – święto freeride’ui telemarku. Dolina Val di FassaLiczne atrakcje dla miłośników narciarstwa,zawody i imprezy kulturalne.Polartec® Scufoneda – Telemark- undFreeride-Woche, Val di FassaZahlreiche Attraktionen für Skifahrer,Sport- und Kultureventswww.scufons.comRobot Challenge – MistrzostwaEuropy Robotów, WiedeńOkazja do obejrzenia autonomicznychi mobilnych robotów, które konkurująw kilku kategoriach.Robot Challenge – Roboter-Europameisterschaft, WienVorführungen autonomer und mobiler Roboter,die bei einem Wettbewerb in einigenKategorien gegeneinander kämpfenwww.robotchallenge.orgForever King of Pop – musicalo Michaelu Jacksonie, Warszawa, PKINNiesamowite, trwające ponad dwie godzinywidowisko, w którym udział bierze 40wybitnych artystów.Forever King of Pop, Musical überMichael Jackson, Palast der Kulturund Wissenchaft WarschauEinmaliges, über zweistündiges Musikeventmit 40 namhaftern Künstlern. Präsentiertwerden die größten Hits des Pop-Königs.www.foreverkingofpop.netdo 43-44-1110-1113-1415-1916-1817-2017-2423-25Święto Ognia, WalencjaWielka fi esta na ulicach miasta, podczasktórej w huku fajerwerków i przy dźwiękachmuzyki spłoną kukły przedstawiająceznane postaci.Fest des Feuers, VenedigGroßes Volksfest in den Straßen von Venedigmit Feuerwerken und Musik, beidem bekannte Persönlichkeiten darstellendePuppen verbrannt werdenwww.portalvalencia.netFestiwal podróżników„Trzy Żywioły 2012”, KrakówFascynaci podróży bliskich i dalekich spotkająsię już po raz dziewiąty. Filmy, pokazy,warsztaty, opowieści i wystawy.Reisen-Festival „Trzy Żywioły 2012“,KrakauFans von nahen und fernen Reisen gebensich hier inzwischen zum 10. Mal ihr Stelldichein.Filme, Vorführungen, Workshops,Reiseberichte und Ausstellungenwww.3zywioly.plDzień Św. Patryka, DublinNajwiększe święto na Zielonej Wyspie, przezmiasto przemaszeruje barwna parada.W tym roku jest organizowana na podstawieopowiadania Roddy’ego Doyla.St. Patrick Day, DublinDas größte Fest auf der Grünen Insel mit einerbunten Parade. Dieses Jahr wird das Festivalnach einer Erzählung von Roddy Doyleveranstaltet.www.stpatricksfestival.ieWängl Tängl, Dolina Zillertal (Austria)Zawody snowboardowe w specjalnieprzygotowanym snowparku Vans PenkenPark.Wängl Tängl, Zillertal, ÖsterreichSnowboard-Wettbewerb im SnowparkVans Penken Parkwww.wangltangl.comFestiwal Podróży i PrzygodyBonawentura, Stary SączSpotkania z podróżnikami, relacje z wypraww różne zakątki świata. W tym rokugościem specjalnym festiwalu jest AndrzejStasiukReisen- und AbenteuerfestivalBonawentura, Stary SączTreffen mit Globetrottern, Präsentation vonReiseberichten. Ehrengast des Festivals istdieses Jahr Andrzej Stasiuk.www.bonawentura.orgFot.www.festiwalfantazja.pl, R. Moth, Dave – www.robotchalenge, © TheFinalMiracle, © Jose Hernaiz, © Yael Weiss - Fotolia.com, www.3zywioly.pl, andrus. c, www.bonawenturaGłównym punktem Niedzieli Palmowej w Muzeum Wsi Mazowieckiejw Sierpcu jest uroczysta Msza Święta połączona z poświęceniem palmi procesją. Msza odprawiana jest w urokliwym, drewnianym kościelez Drążdżewa. Zwiedzający mogą zobaczyć wystawę okolicznościową„Wielkanoc na Mazowszu” prezentowaną we wnętrzach dziesięciu chałupwiejskich pochodzących z XIX i XX wieku. Wystawa przedstawia zapomnianyświat związany z przygotowaniami do świąt Wielkiej Nocy,między innymi: wyrób palm wielkanocnych, sposoby zdobienia jaj,śniadanie wielkanocne, święcone chłopskie i dworskie. Goście odwiedzającyskansen wybierają najładniejsze palmy zgłoszone do konkursu„Tradycyjna palma wielkanocna”, a na wielkanocnym kiermaszu sztukiludowej mogą zaopatrzyć się w świąteczne akcesoria. Zwieńczeniemuroczystości jest koncert na scenie amfiteatru. Serdecznie zapraszamy.Den Höhepunkt des Palmsonntags im Freilichtmuseum in Sierpc bildeteine feierliche Messe mit Palmenweihe und Umzug. Der Gottesdienstwird in der schönen kleinen Holzkirche aus Drążdżewo gehalten.Die Besucher können die Zeitausstellung „Ostern in Masowien“ besichtigen,die in zehn Bauernhütten aus dem 19. und 20. Jh. gezeigtwird. Präsentiert werden vergessene Osterbräuche, u. a. Anfertigungvon Osterpalmen, Ostereiermalen, geweihtes Ostermahl, für die Ostertafelgeweihte Speisen, die von Bauern und Adligen zubereitet wurden.Die Gäste des Freilichtmuseums wählen die schönsten Osterpalmen,die am Wettbewerb „Traditionelle Osterpalme“ teilnehmen, undkönnen auf dem Ostermarkt der Volkskunst Osterdekorationen kaufen.Abschließend findet ein Konzert auf der Freilichtbühne statt. Herzlichwillkommen!1 kwietnia 2012 r., godz.; 10 00 – 18 00 Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu (skansen) www.mwmskansen.pl

16 na szlaku...Auf der Tour...17Elżbieta WichrowskaKrosno – miasto szkłaKROSNO – EINE STADT DES GLASESKamienice z podcieniami i studnia na Rynku w Krośnie / Krosno, Bürgerhäuser mit Bogengängen und Brunnen auf dem MarktplatzTutaj z ziarenek piasku powstają szklane arcydzieła. Na początku XX wiekuwybrali to miejsce mistrzowie rzemiosła, projektanci i artyści, którzy z kruchegotworzywa potrafią wyczarować cuda. Do najstarszych hut szkła dołączają nowefirmy i pracownie artystyczne. Wytwarzają kruche drobiazgi i arcydzieła szklanejarchitektury. Szklane reprodukcje najsłynniejszych obrazów, przepiękne lampy,bibeloty, a nawet meble.Fot.: UM KrosnoFot.: UM KrosnoSmukłe, cudownie delikatne kieliszki, grubo cięte karafki,idealnie wyważone misy – uwielbiam eleganckie szkło, jestw nim coś szlachetnego. Ze sklepu firmowego krośnieńskiejhuty szkła wyszłam z bardzo dużymi zakupami i z apetytemna więcej. Oczywiście same zakupy nie byłyby tak interesujące,gdybym przy okazji nie mogła zobaczyć, jak powstawałymoje cudeńka. Przez dwumetrową, metalową rurkę hutnikwydmuchuje rozpaloną do czerwoności bańkę, tak kruchą jakmydlana. Na moich oczach dzieje się magia: bańka stygnie,nieruchomieje, zmienia się w naczynie o delikatnych, idealnieprzezroczystych ściankach. Wymaga to ogromnej precyzjii sprawności, a cała produkcja niewiele różni się od tej, z którejna początku XX wieku zasłynęło miasto.Jak się okazuje, Krosno to niejedna huta szkła. To całe mnóstwoniewielkich rodzinnych zakładów, warsztatów, pracowniartystycznych, w których powstają dzieła sztuki.HISTORIA W SOCZEWCE >> Każdy, kto trafi do Krosna,powinien koniecznie przejść się „szklanym szlakiem”. Kolejneobiekty – szklane rzeźby – wciąż jeszcze powstają, ale już terazjest co oglądać. Szklany szlak zaczyna się na Rynku. Wokółczworobocznego, dużego placu rozsiadły się urocze kamieniczkiz podcieniami – te z północnej i południowej pierzeisą najstarsze, pamiętają XVI wiek. Za arkadami kryją się małesklepiki, a wokół unosi się zapach świeżo pieczonego chleba.Nad starym miastem góruje trzykondygnacyjna dzwonnicaHier entstehen aus Sand hochwertige Glaswaren.Anfang des 20 .Jh. wurde diese Stadt vonHandwerkern, Designern und Künstlern gewählt,die aus sprödem Material Meisterwerke hervorzaubern.Neben alten Glashütten entstehen neueFirmen und Ateliers. Sie fertigen Erzeugnisse undBauelemente aus Glas an: Glasreproduktionender berühmtesten Gemälde, wunderschöne Lampen,Nippsachen und Möbel.Schlanke, feine Gläser, Karaffen aus geschnittenem Glas, ideal ausgewuchteteSchalen – ich liebe feine Glaswaren, sie haben etwasEdles an sich. Ich verliess das Firmengeschäft der Glashütte Krosnomit sehr großen Paketen und mit Appetit auf mehr. Das Shoppingselbst wäre nicht so interessant gewesen, wenn ich bei Gelegenheitnicht zugesehen hätte, wie meine Wunderdinger entstehen. Durchein 2 m langes Metallröhrchen wird vom Glasbläser eine rotglühendeGlasblase ausgeblasen, die so fein ist wie eine Seifenblase. Vor meinenAugen geschieht Magie: Die Glasblase wird kalt und steif undverwandelt sich in ein Gefäß mit feinen, ideal durchsichtigen Wänden.Das erfordert große Präzision und besonderes Können, und dieganze Produktion sieht fast genauso aus wie Anfang des 20. Jh., alsKrosno für seine Glasherstellung berühmt wurde.Es zeigt sich, dass Krosno nicht nur diese Glashütte hat. Es gibt hiereine ganze Menge kleiner Familienbetriebe, Werkstätten und Ateliers,in denen Kunstwerke entstehen.

18 na szlaku...Auf der Tour...19nakryta miedzianym hełmem. Z góry na dachy kamieniczekpatrzy też gotycka fara i kościół Franciszkanów. Od Rynku odchodząwąskie uliczki, światło słońca kładzie się na starymbruku, a ja mam wrażenie, że znalazłam się w jednym z kresowychmiasteczek Brunona Schulza, na uliczkach Witebskamalowanych przez Chagalla albo w Kazimierzu nad Wisłą.Tyle że jest tu i ciszej, i ładniej.Kieruję się do Centrum Dziedzictwa Szkła. W XIX wieku byłatu hala targowa, jeszcze do niedawna – Biuro Wystaw Artystycznych,a teraz swoją siedzibę ma tutaj Centrum DziedzictwaSzkła, które już wkrótce ruszy pełną parą. W czerwcu2012 r. Krosno, słynące z hutnictwa szkła, oficjalnie staniesię „miastem szkła”. Symboliczna lokacja będzie połączonaz otwarciem Centrum Dziedzictwa Szkła. W Centrum każdyturysta będzie mógł stanąć przy piecu hutniczym, stworzyćze szkła coś własnego i samodzielnie to udekorować. Będziemożna także obejrzeć zbiory szklanych dzieł.Delikatne szklane arcydzieła / Feine Meisterwerke aus GlasGESCHICHTE IM GLAS FESTGEHALTEN >> Wer nachKrosno kommt, muss die sog. „Glasroute“ zurückgelegt haben. Esentstehen immer neuere Objekte – Glasskulpturen, doch hat dieStadt schon heute viel zu bieten. Die Glasroute beginnt auf demMarktplatz. An dem viereckigen großen Marktplatz können reizvolleBürgerhäuser mit Bodengängen bewundert werden. An seinerNord- und Südseite stehen die ältesten Bürgerhäuser aus dem 16.Jh. Die Bogengänge verstecken kleine Geschäfte, und rundumkann man frisch gebackenes Brot riechen. Über die Altstadt ragtein mit Kupferhelm bedeckter dreistöckiger Glockenturm empor. Vonoben bietet sich ein schöner Blick auf die gotische Pfarrkirche und dieFranziskanerkirche. Vom Marktplatz gehen mehrere Gassen ab, dieSonne bestahlt alte Pflastersteine, und ich habe den Eindruck, dassich mich in einem der Städtchen von Bruno Schulz in Ostpolen, in denvon Chagall abgebildeten Straßen in Witebsk oder in Kazimierz an derWeichsel befinde. Aber hier ist es viel ruhiger und schöner. Ich gehezum Zentrum für Glaserbe. Im 19. Jh. gab es hier noch eine Markthalle,vor kurzem ein Büro für Kunstausstellungen, und jetzt hat seinenSitz hier das Zentrum für Glaserbe, das bald auf Hochtouren laufenwird. Im Juni 2012 soll Krosno, berühmt für die Glasherstellung, offiziellals „Stadt des Glases“ anerkannt werden. Die symbolische Lokationwird mit der Eröffnung des Zentrums für Glaserbe verbunden.Jeder Besucher wird hier an einem Hüttenofen stehen, selbst etwasaus Glas erzeugen und dekorieren können. Ausgestellt werden sollenauch Sammlungen von Kunstwerken aus Glas.WEIN, PETROLEUM UND GLAS >> Die Glasroute führtmich weiter unter die Westseite des Marktplatzes. Dort befindenFot.: UM KrosnoFot.: UM KrosnoWINO, NAFTA I SZKŁO >> Szklany szlak prowadzi mnieponiżej zachodniej pierzei rynku. Tam znajdują się piwnicepamiętające czasy, kiedy Krosno było ważnym ośrodkiemhandlu winem. W niezwykłych, starych wnętrzach możnaniemal dotknąć historii miasta.Piwnice powstały na przełomie XVI i XVII w. Był to czas wielkiegorozkwitu Krosna, zwanego wtedy nawet parva Cracovia– czyli małym Krakowem. Dzięki lokalizacji przy głównymszlaku handlowym łączącym Polskę z Rusią Halicką i Węgramimieszczanie bogacili się, eksportując sukno, płótno, wyrobykotlarskie, konie i bydło, a importując oczywiście najszlachetniejszegatunki win. Chude lata zaczęły się odpotopu szwedzkiego w połowie XVII wieku. Dopiero budowaw 1854 r. pierwszej na świecie kopalni ropy naftowejw pobliskiej Bóbrce sprawiła, że życie do miasta wróciło.Aptekarz i przedsiębiorca Ignacy Łukasiewicz, pracującnad oczyszczeniem „oleju skalnego” wydestylowałnaftę, a w 1853 r. skonstruował pierwszą lampę naftową.Ten, kto tak jak ja ma słabość do takich lamp, powinienkoniecznie zobaczyć kolekcję w Muzeum Podkarpackim.Jest to największa kolekcja lamp naftowychw Europie. Zbiory Muzeum są unikatem na skalęświatową. Wśród ponad trzech i pół tysiąca eksponatówzwiązanych z historią oświetlenia jest teżprototyp Łukasiewicza. Można również zobaczyćXIX-wieczne lampy specjalnego przeznaczenia, np. lampęlaboratoryjną czy lampę używaną w ciemni fotograficznej.SKOK DO FREDRY >> Co jeszcze w Krośnie wartozobaczyć? Koniecznie Muzeum Rzemiosła w dawnymdomu zegarmistrza, który trudnił się budowaniemzegarów wieżowych. W muzeum jest dawnywarsztat tracki (dziś niemal zapomniany zawód), stolarzai fryzjera – z brzytwami, flakonami na wodę toaletową,archaicznym fotelem. A jeśli ktoś planuje zostaćtu dłużej, powinien wybrać się do Odrzykonia (ok.20 minut autobusem), by zobaczyć sławne ruiny Kamieńca,zamku na skalistym wzgórzu, który w XVII w.należał do dwóch zwaśnionych rodów – Firlejów i Skotnickich.To ich spór o mur graniczny uwiecznił Fredrow „Zemście”. Dziś w ruinach mieści się małe, prywatnemuzeum militariów. Warto je zobaczyć i konieczniepoświęcić chwilę na to, by popatrzeć z góry na pięknąpanoramę miasta otulonego zielenią wzgórz BeskiduNiskiego.Rynek w Krośnie, w oddali wieża kościoła farnegoKrosno, Marktplatz, im Hintergrund Turm der Pfarrkirchesich Keller aus der Zeit, als Krosno ein wichtiges Zentrum des Weinhandelswar. In diesem geheimnisvollen, alten Kellergewölbe ist die Stadtgeschichtefast zum Anfassen. Das Kellergewölbe entstand Ende des 16., Anfang des17. Jh. In dieser Zeit erlebte Krosno seine Blütezeit und wurde parva Cracovia– kleines Krakau genannt. Durch seine Lage an der wichtigen Handelsstraßezwischen Polen, Halitsch-Ruthenien und Ungarn bereicherte sich dasBürgertum, das Tuche, Leinen, Kesselschmiedeerzeugnisse, Pferde und Viehausführte und die besten Weinsorten einführte. Die mageren Jahre begannenmit der schwedischen Sintflut Mitte des 17. Jh. Erst mit dem Bau 1854 derweltweit ersten Erdölgrube bei Bóbrka kehrte das Leben in die Stadt zurück.Der Apotheker und Industrielle Ignacy Łukasiewicz, der an der Erdölreinigungarbeitete, destillierte Petroleum und baute 1853 die erste Petroleumlampe.Wer so wie ich eine Schwäche für solche Lampen hat, muss die Sammlung imMuseum des Karpatenvorlandes gesehen haben. Es handelt sich hierbei umdie größte Petroleumlampensammlung in Europa. Die Museumssammlungenhaben in der Welt nicht ihresgleichen. Unter 3.500 Museumsstücken zur Beleuchtungsgeschichteist auch die Prototyp-Lampe von Łukasiewicz, aber dasist lange noch nicht alles. Hier können auch Speziallampen, z. B. eine LaboroderDunkelkammerlampe bewundert werden.EIN SPRUNG ZU FREDRO >> Was ist in Krosno noch sehenswert?Man muss das Handwerksmuseum im ehemaligen Haus des Uhrenmachers,der Turmuhren baute, gesehen haben. Im Museum werdenferner eine alte Werkstatt des Schusters (dieser Beruf ist heute beinahevergessen), des Webers und des Friseurs mit Rasierklingen und Toilettenwasserflaschenausgestellt.Wer hier länger bleiben will, sollte sich nach Odrzykoń (ca. 20 Busminuten)begeben, um die Ruine der Burg Kamieniec auf einem Felsenhügelzu besichtigen, die im 17. Jh. zwei verfeindeten Familien Firley und Skotnickigehörte. Ihr Streit um die Grenzmauer wurde von Fredro in seinemWerk „Die Rache“ festgehalten. Heute beherbergt die Burgruine einkleines Waffenmuseum. Ich empfehle, es zu besichtigen und von obendas schöne Panorama der in die grünen Hügel des Beskidy-Gebirges eingebettetenStadt zu bewundern.Dojazd: PKP, samochodem od północy drogą krajową nr 28Centrum Dziedzictwa Szkła, ul. Blich 2, tel. (13) 436 35 68, www.miastoszkla.plAnreise: mit Bahn, mit Auto vom Norden Landstraße 28Zentrum für Glaserbe, ul. Blich 2, Tel. (13) 436 35 68, www.miastoszkla.plInformacja Turystyczna / Touristeninformation, Rynek 5, tel. (13) 432 77 07Krośnieńskie Huty Szkła, ul. Tysiąclecia 13, zwiedzanie do południa po uprzednimumówieniu, tel. (13) 432 89 50.Glashütten Krosno, ul. Tysiąclecia 13, Besichtigung bis Mittagnach Voranmeldung, Tel. (13) 432 89 50,Sklep firmowy / Firmengeschäft, Tel. (13) 432 87 55,otwarte / geöffnet 10-18, soboty / samstags 10-14,Deco-Glass Sp. z o.o., ul. Lotników 4a, zwiedzanie do południa od wtorku do czwartku,po uprzednim umówieniu, Tel. (13) 436 46 80 w. 351, wstęp wolny,Deco-Glass Sp. z o.o., ul. Lotników 4a, Besichtigung bis Mittag dienstags bis donnerstags,nach Voranmeldung, Tel. (13) 432 46 80, Durchwahl 351, Eintritt frei, www.decoglass.plMuzeum Podkarpackie / Museum des Karpatenvorlandesul. Piłsudskiego 16, Tel. (13) 432 43 01Muzeum Rzemiosła / Handwerksmuseumul. Piłsudskiego 17, Tel. (13) 432 41 88www.krosno.pl

20 sto kilometrów przygody21Paweł WrońskiKLEJNOT U STÓP HIMALAJÓWKaszmirKASCHMIR – JUWEL AM FUSSE DES HIMALAYAJak to często ze skarbami bywa, każdy chceje mieć na własność. Dlatego przez tę zachwycającącudami natury i bogactwem kulturykrainę przetoczyły się w ostatnim półwieczukrwawe wojny. I chociaż sporne terytoriumpodzielono między Indie, Pakistan i Chiny,wciąż nie jest tu spokojnie. Paradoksalnie, bowłaśnie tutaj, w Ladakhu rozsiadły się słynnebuddyjskie klasztory – źródło duchowości dlawyznawców religii, nawołującej bodaj najgłośniejna świecie do miłości i pokoju.Wie es oft mit Schätzen ist, will sie jederbesitzen. Deshalb rollten über dieses mit Naturwundernund Kulturreichtum beeindruckendeLand in den letzten fünfzig Jahrenblutige Kriege. Und obwohl das umstritteneGebiet unter Indien, Pakistan und Chinaaufgeteilt ist, spürt man Spannung nach wievor in der Luft. Hier, in Ladakh, befinden sichberühmte buddhistische Klöster – eine Quelleder Geistigkeit für Anhänger einer Religion,die weltweit vielleicht am lautesten zur Liebeund zum Frieden aufruft.PODNIEBNY SZLAK >> Niczym nieziemski parawanwiecznie zaśnieżone himalajskie olbrzymy odcinają tę krainęod reszty świata. Mimo to przez wieki przemierzali ją pielgrzymii objuczone towarami karawany zmierzające z Indii do Tybetu.Przewożono jedwabie z Chin, przyprawy, herbatę i sól, perłyi szlachetne kruszce, wełnę i opium. Pędzono stada owiec, jakówi lam. Zwierzęta i ludzie przekraczali wysokość 4 tys. metrówn.p.m., wspinając się po tym najwyżej położonym na świecieszlaku niemal do bram niebios, dopóki w 1949 r. Chiny niezamknęły granicy. Ruch można ograniczyć, ale legendy trudnowymazać, zwłaszcza te o krainie wiecznej szczęśliwości Shangri-La, w której ludzie żyją w harmonii z przyrodą i w zgodzie z bogami,ciesząc się długowiecznością i dobrym zdrowiem. Podejrzewano,że taka kraina rzeczywiście istnieje, zwłaszcza że malowniczadolina Zaskar bliska jest mitycznym wyobrażeniom.ROUTE IN DEN HIMMEL >> Wie eine unsichtbareTrennwand schirmt das ewig mit Schnee bedeckte Himalayadieses Land von der restlichen Welt ab. Dennoch wurdees jahrhundertelang von Pilgern und mit Gütern beladenenKaravanen durchwandert, die sich von Indien nach Tibetbegaben. Über Kaschmir wurden Seide aus China, Gewürze,Tee und Salz, Perlen und edle Erze, Wolle und Opiumbefördert sowie Schaf-, Yak- und Lamaherden getrieben.Die Menschen und Tiere stiegen über 4.000 m bergauf aufdieser welthöchsten Route, die fast an die Himmelspforteführt, und zwar bevor 1949 von China die Grenze gesperrtwurde. Der Verkehr kann gedrosselt werden, doch könnenLegenden, insbesondere über das Land der ewigen GlücklichkeitShangri-La nicht getilgt werden, wo die Menschenin Harmonie mit der Natur und in Frieden mit Göttern lebenFot.: © Tatiana Belova - Fotolia.comGOŚCINNE KLASZTORY >> W głąb Kaszmiru i doutożsamianego z ziemskim rajem Ladhaku, nazywanego MałymTybetem, prowadzą dziś popularne szlaki trekkingowe.Usytuowane wysoko ponad urwiskami klasztory otwierająpodwoje przed przybyszami, nawet jeśli kusi ich tylko ciekawość,a nie pragnienie poznania. Wystarczy zdjąć obuwiei poruszać się po wnętrzu zgodnie z ruchem wskazówek zegara.Można też wprawić w ruch pokryte tybetańskimi mantramibębenki lub zawiesić barwną chorągiewkę na wietrze –póki ruch trwa, modlitwa niesie się do boskich uszu nawet ponaszym odejściu. Mieszkańcy tej krainy nie kryją swych skarbów– barwnych strojów i tajemniczych rytuałów, dynamicznychtańców i uwodzicielskiej muzyki. Jeśli trafimy do klaszto-Majestatyczny Hemis –klasztor buddyzmu tybetańskiego – dumnie wznosi się ponad białymi obłokami LadakhuHemis, majestätisches Kloster des Hindu-Buddhismus überragt weiße Wolken über Ladakhund ein langes und gesundes Leben genießen. Man vermutete,dass es dieses Land tatsächlich gibt, zumal das malerischeTal Zaskar mythischen Vorstellungen nahe steht.GASTFREUNDLICHE KLÖSTER >> Ins Landesinnerevon Kaschmir und die als Kleines Tibet bezeichneteRegion Ladakh, die mit dem irdischen Paradies identifiziertwird, führen heute viel besuchte Trekkingrouten. Hoch überAbbrüchen gelegene Klöster öffnen ihre Pforten vor Besuchern,auch wenn sie lediglich von Neugier, und nicht vondem Wunsch geleitet sind, Neues kennen zu lernen. Siemüssen nur ihre Schuhe ausziehen und sich innen im Uhrzeigersinnbewegen. Sie können auch mit tibetanischen

22 sto kilometrów przygody23ru podczas uroczystości religijnych, poznamy bliżej świat buddyjskichwierzeń i pradawnych mitów.KOLOROWE CZAPKI MNICHÓW >> Mnisi noszącharakterystyczne czapki. Najczęściej żółte, bo większośćklasztorów należy do zreformowanej gałęzi buddyzmu – gelug– i uznaje zwierzchność dalajlamy. Historia żółtej czapkiwiąże się z postacią wielkiego reformatora żyjącego naprzełomie XIV i XV w. – Tsongkhapy. Jako nowicjusz stałponoć na końcu szeregu i zabrakło dla niego zwyczajowejczapki czerwonej. Założono mu więc na głowę pierwszez brzegu wolne nakrycie. Żółte, z którym już się nigdy nierozstał. Największym klasztorem jest jednak Hemis, w którymmnisi wciąż noszą czerwone czapki. Mieszka tu 500mnichów, a klasztor słynie z dorocznego festiwalu upamiętniającegona przełomie czerwca i lipca dzień urodzin założyciela,Padmasambhawy.Jezioro Dal – symbol Srinagaru / Dal-See – Wahrzeichen von SrinagarMantras bedeckte kleine Trommeln in Bewegung setzenoder ein buntes Fähnlein im Wind flattern lassen – solangesie sich bewegen, erreicht das Gebet Gottes Ohren, auchwenn sie bereits weggegangen sind. Die Bewohner diesesLandes verbergen ihre Schätze nicht: farbige Trachten undgeheimnisvolle Rituale, dynamische Tänze und verführerischeMusik. Besuchen Sie das Kloster in der Zeit religiöserFeierlichkeiten, können Sie die Welt buddhistischerGlauben und uralter Mythen besser kennen lernen.BUNTE MÜTZEN DER MÖNCHE >> DieMönche tragen charakteristische Mützen, am häufigsten inGelb, da die meisten Klöster dem reformierten Buddhismus– Gelug angehören und Dalai Lama als ihr Oberhauptanerkennen. Die Geschichte der gelben Mützeist mit dem großen Reformator Tsongkhapa, der Endedes 14., Anfang des 15. Jh. lebte, verbunden. Als Novizestand er am Ende der Reihe, und für ihn gab es die üblicherote Mütze nicht. Daher wurde ihm die erste besteKopfbedeckung aufgesetzt. Eine gelbe Mütze, von derer sich nie trennte. Das größte Kloster ist aber Hemis,das immer noch von den Roten Mützen beherrscht wird.Hier leben 500 Mönche, und ihr Sitz ist berühmt für dasjährliche Festival, das Ende Juni, Anfang Juli anläßlichdes Geburtstages seines Begründers Padmasambhawastattfindet.Fot.:Monika GalickaEzoteryczne maski to element tradycji tantrycznej – festiwal w klasztorze HemisEsoterische Masken als Element der tantrischen Tradition – Festival im Kloster HemisFot.: © marc artigas, © lee turner - Fotolia.comSTOLICA POŚRÓD GÓR >> Wrota do Kaszmirumieszczą się w otoczonej górami stolicy – Srinagar. Zabytkowebudowle przeglądają się tu w toni rozległego jezioraDal jak w lustrze. Po jeziorze pływają malowniczo wyglądającebarki, nazywane tu houseboats. Do spacerowych rejsówsłużą przypominające gondole łodzie z baldachimami, zwaneshikarami. Nad miastem górują minarety meczetów – takjak w całym stanie muzułmanie stanowią większość mieszkańcówmiasta. Nad jeziorem położone jest też słynne polegolfowe – The Royal Springs’ Golf Course, wysoko notowanew światowych rankingach ze względu na wyjątkowe otoczenie.Dla większości turystów Srinagar jest jednak przedewszystkim bazą wypadową na dość odległy lodowiec Kolahoi,spływający z gór w dolinę Lidder. Pastwiska koło wioskiPahalgam, usytuowane poniżej czoła lodowca, otoczoneuprawami gorczycy i szafranu, uważane są za najbardziejmalowniczy rejon w Kaszmirze. Osobliwością górnych partiidoliny jest wypełniona śniegiem i naturalnymi lodowymifigurami jaskinia Amarnath – cel pielgrzymek wyznawcówhinduizmu. Jak głosi legenda, w tym właśnie miejscu Shivawyjaśniał tajemnice życia i wieczności swej boskiej małżonce,Parvati. W lodowych kształtach pielgrzymi dopatrująsię postaci Parvati i Ganeshi, syna boskiej pary z głowąsłonia, uosabiającego radość i nadzieję. To do niego Hindusizwracają się słowami: „Ganpati papa moria” (Ganpati, przynieśmi szczęście).W STRONĘ TYBETU >> Na szlaku do serca Tybetu,jeszcze wyżej niż Srinagar, leży Leh, w odróżnieniu od kaszmirskiejmetropolii, zdominowane przez buddystów – wiadomyznak, że to serce Ladakhu. Niegdyś także siedziba miejscowychwładców. Na wzgórzu stoi nawet pałac królewski,ale zrujnowany, a panująca rodzina zajmuje od dawna rezydencjęw oddalonej kilkanaście kilometrów wsi Stok. NadHAUPTSTADT MITTEN IM GEBIRGE >> DasTor zu Kaschmir befindet sich in der von Bergen umgebenenHauptstadt Srinagar. Ihre Baudenkmäler spiegelnsich im Wasser des großen Dal-Sees wie im Spiegel. Aufdem See schwimmen Houseboats, die kleine mobile Kolonienbilden. Für Spazierfahrten dienen Boote mit Baldachinen,Shikara genannt, die an Gondeln erinnern. DieStadt überragen die Minarette von Moscheen, da hier wieweltweit der höchste Prozentanteil der Bevölkerung Muslimesind. An dem See befindet sich auch der berühmte GolfspielplatzThe Royal Springs’ Golf Course, der wegen seinerspektakulären Umgebung hoch auf den Weltranglistenist. Für die meisten Touristen ist Srinagar jedoch vor allemeine Ausfallbasis zu dem ziemlich weit entfernten GletscherKolahoi, der vom Gebirge ins Tal Lidder hinunterfließt. DasWeideland um das Dorf Pahalgam unterhalb der Gletscherstirn,umgeben von Senf- und Safrananbaufeldern, gilt alsdie malerischste Region in Kaschmir. Eine Besonderheit deroberen Talpartien ist die mit Schnee und natürlichen Eisfigurengefüllte Höhle Amarnath, ein Pilgerreiseziel für Anhängerdes Hinduismus. Laut Legende erklärte Shiva an diesemOrt seiner göttlichen Ehefrau Parvati die Geheimnisse desLebens und der Ewigkeit. In den Eisfiguren entdecken diePilger die Gestalten von Parvati und Ganesh, dem Sohn desGötterpaars mit Elefantenkopf, der Freude und Hoffnung verkörpert.Zu ihm als Ganpati beten die Inder mit den Worten:„Ganpati papa moria” (Ganpati, bring mir Glück).IN RICHTUNG TIBET >> Auf der Route in das HerzTibets, höher als Srinagar, liegt Leh, das im Gegensatz zurHauptstadt von Kaschmir von Buddhisten beherrscht ist –ein Zeichen, dass es das Herz von Ladakh ist. Einst war esauch Sitz der lokalen Herrscher. Auf dem Hügel steht einruinierter königlicher Palast, und die herrschende Familiebewohnt seit langem eine Residenz in dem einige Kilome-Barwne Shikary – wodne taksówki KaszmiruBuntes Shikara – Wassertaxi in Kaschmir

24 sto kilometrów przygodyLadakh – buddyjska enklawa Indii / Ladakh – Buddhisten-Enklave in IndienLeh wznosi się świątynia Sankar, kryjąca posąg Awalokiteśvary,czyli Pana Spoglądającego w Dół (ze współczuciem). To jedenz ośmiu wielkich bodhisattwów, otoczonych w całym Tybeciepowszechną czcią. Powodowani bowiem wielką miłością,zrezygnowali z nirwany i ślubowali odradzać się w kolejnychwcieleniach tak długo, aż ostatnia cierpiąca w kole reinkarnacjiistota nie dostąpi łaski oświecenia. Tysiąc głów, tysiącramion oraz miękkie, łagodne rysy twarzy symbolizująbezgraniczne współczucie, jakim bodhisattwa darzy wszelkieżywe stworzenia. W tym zapewne turystów z całego świata,którzy tłumnie odwiedzają miasto w krótkim, letnim sezonie.ter entfernten Dorf Stok. Über Leh ragt der Tempel Sankarmit der Statue von Avalokiteśvara empor. Er ist einerder acht großen Bodhisattva, die in ganz Tibet allgemeinverehrt werden. Von großer Liebe geleitet, verzichteten sieauf das Nirvana und schworen, in neuen Inkarnationen solange zu leben, bis das letzte im Reinkarnationskreis leidendeWesen die Erleuchtung erworben hat. TausendeKöpfe, tausende Arme und weiche, sanfte Gesichtszügeverkörpern das grenzenlose Mitleid von Bodhisattva mitallen lebenden Wesen, auch Touristen, die in der kurzenSommersaison die Stadt zahlreich besuchen.ODKRYJ Z NAMI MAGIĘ INDIITwój partner w Indiach profesjonalna obsługa najniższe ceny niepowtarzalne wrażeniaKaszmir najlepiej zwiedzać w okresie kwiecień-wrzesień. Położone najwyżej terytorium Ladhaku dopiero od czerwca. Monsuny nie mają tu dostępu z powodu naturalnejbariery gór. Klimat jest więc suchy i zdrowy.Dojazd: lotnisko Srinagar znajduje się 14 km od stolicy stanu. Obsługuje loty Indian Airlines z Delhi i Mumbaju oraz międzynarodowych i krajowych przewoźników,m.in. Jet Airways, Air Deccan, SpiceJet, Kingfisher Airlines, Go Air, Jet Lite. Do stacji Jammu Tawi, oddalonejo 293 km od Srinagar, przyjeżdżają pociągi m.in. z Delhi i Mumbaju. Z Jammu do Srirangar prywatni przewoźnicyoferują ok. 12-godzinne przejazdy wygodnymi busami.Kaschmir sollte man zwischen April und September, und die am höchsten gelegene Region Ladakh erst abJuni besuchen. Wegen natürlicher Bergebarriere haben Monsune hier keinen Zugang. Das Klima ist also trockenund gesund.Anreise: Der Flughafen Srinagar liegt 14 km von der Hauptstadt von Kaschmir entfernt. Flüge können beiIndian Airlines von Delhi und Mumbai sowie bei internationalen und nationalen Fluggesellschaften, u. a. JetAirways, Air Deccan, SpiceJet, Kingfisher Airlines, Go Air oder Jet Lite gebucht werden. Am Bahnhof JammuTawi, das 293 km von Srinagar entfernt liegt, halten Züge u. a. aus Delhi und Mumbai. Private Busfirmen bietenca. 12 Stunden dauernde Fahrten von Jammu nach Srirangar mit komfortablen Bussen an.www.kashmirtourism.orgFot.: © Edyta Pawlowska - Fotolia.comMonika GalickaBusiness Development Managertel. (Polska): +48 603682085fax (Polska): +48 22 7861129e-mail: monika@atithivoyages.comAtithi Voyages Pvt. Ltd.C-7, 2nd Floor, Local shopping Complex , J Block Market, SaketNew Delhi-110017 Indiae-mail: info@atithivoyages.com / shiv@atithivoyages.comwww.atithivoyages.com

26 sto kilometrów przygody27PAWEŁ WROŃSKIKeralaKOKOSOWA KRAINAParashurama, d.h. „Rama mit der Axt ” – der sechste Avatar Vishnus – kam im silbernen Alterauf die Erde. Die Menschen lebten damals 10.000 Jahre, unter ihnen verbreiteten sichaber Räuberei und Wollust, wodurch sie den Zorn der Götter auf sich zogen. Parashuramabrachte Schufte um und stellte die Ordnung wieder her. Dort, wo er seine Axt fallen liess, entstandaus dem Arabischen Meer die Erde. Gestützt im Osten auf das Gebirge, bewachsen mitüppiger Flora, durchschnitten durch Täler lebensspendender Flüsse.KERALA – EIN LAND VON KOKOSNUSSPALMENParashurama, czyli „Dzierżący Topór” – szósty awatar Vishnu – zstąpił na ziemięw Wieku Srebrnym. Ludzie wówczas żyli jeszcze po 10 tys. lat, ale zaczęłysię już szerzyć rozboje i rozpusta. Wywołało to gniew bogów i Parashuramazgładził niegodziwców i przywrócił ład. A tam, gdzie porzucił swój topór,wyłoniła się z dzisiejszego Morza Arabskiego ziemia – oparta na wschodzieo góry, porośnięta bujną roślinnością, przecięta dolinamiżyciodajnych rzek.Złote plaże Kerali / Goldene Strände in KeralaGROSSE VIELFALT VON AROMASUND GEWÜRZEN >> Die Nachkommen der Ansiedlerin diesem mythischen Land nannten es Kerala, ein Land von Kokosnusspalmen.Diese Bäume sind hier so weit verbreitet, dasssie als Symbol der Fülle gelten können. Aus getrocknetem Kernfleischder Kokosnüsse wird weltweit stark gefragte Kopra hergestellt.Hier werden auch Pfeffer, Vanille und Zimt und am Fußedes Gebirges Kardamom angebaut. Große Flächen nehmenTeeplantagen ein, die auf niedrigeren Hügeln wie dichte, grüneTeppiche aussehen. Seit fast dreitausend Jahren verkauften dieBewohner dieses Landes Gewürze und Elfenbein an die Chinesenund Syrier und später an die Römer und Araber. Im 16. Jh,wurde es von auf Reichtum erpichten Europäern kolonisiert.Fot.: © Aleksandar Todorovic - Fotolia.comBOGACTWO ZAPACHÓW I PRZYPRAW >>Potomkowie tych, którzy osiedli w mitycznej krainie, nazwaliją Kerala – Ziemia Palm Kokosowych. Te drzewa są tutaj takpospolite, że mogą z powodzeniem uchodzić za symbol obfitości.Z suszonego miąższu orzechów kokosowych wytwarzasię cenioną na świecie koprę. Uprawia się tu także pieprz,wanilię i cynamon, a u podnóża gór kardamon. Rozległe obszaryzajmują plantacje herbaty, tworząc na niższych wzgórzachgęste, zielone kobierce. Od niemal 3 tys. lat mieszkańcyhandlowali przyprawami i kością słoniową z Chińczykamii Syryjczykami, a później z Rzymianami i Arabami. Aż wreszcie,w XVI w. kraj skolonizowali żądni bogactw Europejczycy.Portugalczycy, Holendrzy i Brytyjczycy przynieśli swoje obyczaje,prawo i religię, które nałożyły się na miejscowe tradycje,tworząc w efekcie barwną, mozaikową kulturę Kerali.SANKTUARIA WIELU RELIGII >> Burzliwą historiękraju opowiadają dziś zachwycające architekturą hinduistyczneświątynie, m.in.: Padmanabhaswamy JanardanaSwami, Sabarimala, Vadakkunnathan czy główne sanktuariumKrishny w Guruvayurze. Wielokulturowość Kerali przejawiasię także poprzez liczne sanktuaria innych religii, wśródktórych najbardziej znane są: żydowska synagoga Pardesiw Cochin, meczety Kuttichira i Beemapally oraz kościołychrześcijańskie – bazylika Santa Cruz czy św. Franciszka naterenie fortu w Cochin, gdzie po raz pierwszy zakotwiczyłyDie Portugiesen, Holländer und Engländer brachten ihre Sittenund Bräuche, ihre Gesetze und Religion mit, die zusammen mitden lokalen Traditionen die bunte Mosaikkultur von Kerala mitprägten.KULTSTÄTTEN VIELER RELIGIONEN >> Diebewegte Geschichte des Landes erfahren wir heute aus mit ihrerArchitektur beeindruckenden hinduistischen Tempeln Padmanabhaswama,Janardana Swami, Sabarimala, Vadakkunnathanoder der Krishna-Hauptkultstätte in Guruvayura. Der multikulturelleCharakter von Kerala kommt auch in Kultstätten andererReligionen zum Ausdruck, besonders bekannt sind die jüdischeSynagoge Pardesi in Cochin, die Moseeen Kuttichira und Trivan-

28 sto kilometrów przygody29drum-Beemapally und christliche Kirchen: die Basiliken SantaCruz und hl. Franziskus im Fort von Cochin, wo zum ersten MalSchiffe von Vasco da Gama in Indien vor Anker gingen. Fernerbietet Kerala seinen Besuchern den prunkvollen Palast Padmanabhapuramvon Maharadscha Trawankoru und seine städtischeResidenz Puttan Malika, den von den Portugiesen gebautenund von den Holländern ausgebauten Palast Marancherra sowieForts, die die Küste in der Kolonialzeit schützten.Tajemnicze mosty łączą ze sobą domy na drzewach – VythiriVythiri, geheimnisvolle Hängebrücken zwischen Baumhäusernokręty Vasco da Gamy w Indiach. W Kerali turyści mogą takżezwiedzić pełne przepychu pałace Padmanabhapuram, czylisiedzibę maharadżów Trawankoru i ich miejską rezydencjęPuttan Malika oraz wzniesiony przez Portugalczyków, a rozbudowanyprzez Holendrów pałac Matancherry, a także groźneforty strzegące wybrzeża w czasach kolonialnych.EGZOTYCZNE ŚWIĘTOWANIE >> W imponującejscenerii zabytkowych budowli nadzwyczaj uroczyście celebrowanesą liczne święta – w tanecznym rytmie bębnówtjampaka i w asyście bogato przystrojonych słoni. Niezależnieod akcentów religijnych uroczystości zamieniają się w egzotycznetaneczne festiwale. Obchody na cześć Shivy ErnakulathappanUtsavam w Cochin trwają 7 dni, a ThirunakkaraUtsavam w świątyni w Kotajam aż 10. Podobnie jak przypominającenieco nasze dożynki święto Onam ku czci mitycznegokróla-demona Mahabali. Równie porywającym, choć bezporównania bardziej kameralnym widowiskiem, są spektakleteatru Kathakali. Ubrani w tradycyjne stroje aktorzy, sugestywniegestykulując, przenoszą widzów do świata bogów,demonów i mitycznych bohaterów.Na placach hinduistycznych świątyń napotkamy nieraz ludzipraktykujących Kalaripayattu. Ich dynamiczne, a zarazempłynne ruchy nacechowane są siłą i spokojem, jaki zagościz czasem w umyśle ćwiczącego systematycznie i z poświęceniemstarożytne sztuki walki. Podobny stan ducha, choć nietak głęboki i trwały, można osiągnąć, poddając się zdrowotnymi relaksującym zabiegom zalecanym przez lekarzy praktykującychrównie dawną sztukę medyczną ajurwedy, a nawetw kosmopolitycznych SPA, jeśli tylko oferują odwołujące siędo tradycji programy wellness.EXOTISCHES FEIERN >> In der einzigartigen Szeneriehistorischer Bauwerke werden zahlreiche religiöse Festegefeiert. Mit Musik, Tänzen im Rhythmus der Tjampaka-Trommelnund reich verzierten Elefanten. Abgesehen von religiösenAkzenten verwandeln sich die Feierlichkeiten in exotische Tanzfestivals.Die Feierlichkeiten zu Ehren Shivas ErnakulathappanUtsavam in Cochin dauern 7 Tage und Thirunakkara Utsavam imTempel in Kottayam sogar 10 Tage. Das Fest Onam zu Ehrendes mythischen Königs- und Dämons Mahabala erinnert an daspolnische Erntefest. Genauso spektakulären und zugleich Kammercharakterhaben Kathakala-Inszenierungen. In traditionelleTrachten gekleidete Schauspieler gestikulieren suggestiv undversetzen die Zuschauer in die Welt der Götter, Dämonen undmythischer Helden.Auf Plätzen hinduistischer Tempel begegnen wir manchmalMenschen mit und ohne Waffen, die Kalaripayattu praktizieren.Ihre dynamischen und zugleich gleitenden Bewegungen strahlenStärke und Ruhe aus, wie sie mit der Zeit jenen zuteil werden,die regelmäßig und ausdauernd antike Kampfkünste üben. Einähnlicher, wenn auch nicht so tiefer und dauerhafter Geisteszustandkann mit ayurvedischen Behandlungsmethoden, ja sogarin kosmopolitischen Spas, wenn sie nur an die Tradition anknüpfendeWellness-Programme anbieten, erreicht werden.ROMANTISCHE BOOTSFAHRTEN >>Mit ihrerverführerischen Ruhe locken in Kerala Boote, Kettuvallam genannt.Viele dieser Boote fahren insbesondere in weitläufigenBogato udekorowane słonie są nieodłącznym elementem ceremonii religijnychReich verzierte Elefanten sind festes Bestandteil religiöser ZeremonienFot.: Atiti Travel, © Aleksandar Todorovic - Fotolia.comFot.: © vkph - Fotolia.comROMANTYCZNE REJSY >> Obietnicą spokoju kusząw Kerali barki zwane tutaj kettuvallam. Pływa ich tu wiele,zwłaszcza po rozległych rozlewiskach rzek regionu Alleppey,gdzie służą jako środek transportu, a także jako ruchomedomy, przez co z angielska nazywa się je houseboats.Rejs taką barką jest nierzadko jedynym sposobem, by dotrzećdo wiosek przytulonych na odległych brzegach. Łodzie wynajmowaneturystom są z reguły luksusowo wyposażone.Na pokładach są leżaki, w kajutach bywa telewizja satelitarna,a w składzie załogi zawsze jest kucharz, gotów przygotowaćklientom romantyczną ucztę z miejscowych przysmaków.Woda jest w Indiach żywiołem odzwierciedlającym przymiotynajważniejszych nieśmiertelnych bóstw. Jest źródłem życia,które wciąż tworzy tak jak Brahma, podtrzymuje na podobieństwoVishnu, ale potrafi również bezlitośnie niszczyć, niczymzagniewany Shiva. Przemierzając rozlewiska Kerali i odwiedzająctamtejsze ośrodki ajurwedy, można zrozumieć i pokochaćjej magiczną siłę.Leczniczy masaż ajurwedyjski / Ayurvedische HeilmassageFlußgebieten der Region Alleppey, wo sie als Transportmittelfür Waren und Menschen sowie als mobile Hauser, Houseboatsgenannt, dienen. An entlegenen Ufern liegende Dörfer könnenoft nur mit einem Boot erreicht werden. An Touristen vermieteteHouseboats sind ausgezeichnet ausgestattet. An Bord gibtes Liegestühle, Kajüten haben oft Satelliten TV, und der Crewgehört gewöhnlich ein Koch an, der für seine Gäste ein romantischesEssen aus lokalen Produkten zubereitet. In Indien ist dasWasser ein Element, das Attribute der wichtigsten unsterblichenGötter widerspiegelt. Es ist eine Quelle des Lebens, das es stetsschöpft wie Brahma und aufrecht erhalt wie Vishnu, aber aucherbarmungslos zerstören kann wie der verärgerte Shiva. Werdie Flußgebiete von Kerala durchwandert und dortige Ajurweda-Zenten besucht, lernt ihre magische Kraft lernen und verstehen.Ze względu na porę monsunową najdogodniej odwiedzić Keralę w okresie od października do marca, choć wytrawni globtroterzy nie wahają się czynić tego jużw sierpniu lub we wrześniu.Dojazd: samolotem, trzy lotniska w regionie – Thiruvananthapuram, Cochin i Calicut – obsługują loty zarówno międzynarodowe, jak i krajowe, do wszystkich głównychmiast w Indiach. Do Calicut latają m.in. Air India, Jet Airways, Kingfisher oraz lokalni przewoźnicy, także tanie linie (Spicejet, Indigo, Jetlite). Cochin – połączeniaz Azją Środkowo-Wschodnią i Południowo-Wschodnią oraz Sri Lanką. Pasażerowie z Europy zwykle przesiadająsię w Dubaju lub Mumbaju. Thiruvananthapuram – loty do wszystkich większych miast w kraju, a także na BliskiWschód i do Azji Południowo-Wschodniej, Sri Lanki i Malediwów. Lotnisko przyjmuje charterowe loty turystycznez Londynu, Nowego Jorku i Moskwy.Wegen Monsunzeit sollte Kerala zwischen Oktober und März besucht werben, wenngleich erfahrene Globetrottereine Reise für August oder September planen.Anreise: mit Flugzeug, drei Flughäfen in der Region: Thiruvananthapuram, Cochin und Calicut bedienen internationaleund nationale Flüge zu allen wichtigen Städten Indiens. Nach Calicut fliegen u. a. Air India, JetAirways, Kingfisher und lokale Fluggesellschaften sowie Billigfluglinien (Spicejet, Indigo, Jetlite). Cochin hatFlugverbindungen mit Zentral- und Südostasien sowie Sri Lanka. Fluggäste aus Europa steigen gewöhnlichin Dubai oder Mumbai um. Thiruvananthapuram bietet Flüge zu allen größeren Städten in Indien sowie inden Nahen Osten, nach Südostasien, Sri Lanka und Malediven. Der Flughafen nimmt Charterflüge aus London,New York und Moskau auf.www.keralatourism.org

30 podróż e z pomysł em Erholungsindeen31Marek WołoszyńskiHistoriazapisana w skałachGESCHICHTE IN FELSEN GESCHRIEBENWolny weekend warto spędzić w Kielcach, mieście pełnym ciekawychmuzeów, obiektów geologicznych, z dobrym zapleczemhotelarsko-gastronomicznym.Wietrznia – geologia dla najmłodszych / Wietrznia, Geologie für die JüngstenKielce, eine Stadt mit vielen interessanten Museen, geologischen Objekten,Hotels und Gaststätten bietet sich für ein freies Wochenende.Fot.: Marek WołoszyńskiFot.: Witold WesołowskiSpośród odwiedzających Kielce tylko nieliczni wiedzą, żemogą w ciągu jednego spaceru cofnąć się o ponad 500 mlnlat. Przez wiele lat eksploatowano tu surowce skalne, odsłaniającbogactwo ciekawych form i zjawisk geologicznych, codało możliwość obserwacji skutków ruchu skorupy ziemskieji zmian klimatycznych.DWA W JEDNYM >> Rezerwat skalny im. Jana Czarnockiegopołożony w rejonie Czarnowskich Górek obejmujeocalały fragment wzgórza Ślichowice (303 m). W położonychtu dawnych kamieniołomach możemy podziwiać najbardziejznany przykład fałdu obalonego w Polsce.Eksploatację dewońskich wapieni powstałych 385-360 mlnlat temu rozpoczęto tu w latach 20. XX w. Działały dwa kamieniołomy.Starszy i większy – zachodni – jest obecnie udostępnionydo zwiedzania. W ścianie kamieniołomu widaćciemnoszare wapienie i łupki margliste przeławicone jaśniejszymiwapieniami powstałymi z okruchów rafy koralowej.Warstwy skalne przyjmują prawie pionowy układ, a w lewejczęści wschodniej ściany widać pochylony na południefałd. Z kolei we wschodnim kamieniołomie został odsłoniętyprzepiękny fałd obalony. Skały o dużej miąższości zostałynajpierw sfałdowane, a następnie przemieszczone do pozycjipoziomej, czyli obalone (stąd nazwa fałdu). Oba kamieniołomyrozdziela skalny grzbiet o długości 130 m i szerokości do25 m. W 1949 r. dzięki staraniom geologa Jana CzarnockiegoNur wenige Besucher der Hauptstadt der Świętokrzyskie-Regionwissen, dass sie bei einem angenehmen Spaziergang eine Zeitreiseum über 500 Mio. Jahre zurück machen können. Ist doch Kielceeuropaweit die einzige Stadt, wo die Natur dies möglich macht.In der Vergangenheit wurde hier jahrelang Gestein abgebaut,dabei wurden zahlreiche interessante Formen und geologischeErscheinungen entdeckt. In den letzten Jahren zeigen die Menschenimmer mehr Interesse an Geologie. Es entwickelt sich eineneue Tourismusform, der Geotourismus. Kielce, eine Stadt mitvielen interessanten Museen, geologischen Objekten, Hotels undGaststätten bietet sich für ein freies Wochenende.ZWEI IN EINEM >> Von der Macht der Naturkräfte kannman sich am besten überzeugen, wenn man das Jan-Czarnocki-Felsenschutzgebiet im Westen von Kielce besucht. Es umfasstden erhaltenen Teil des Hügels Ślichowice (303 m). Hier kannin ehemaligen Steinbrüchen das bekannteste Beispiel der Überfaltungin Polen bewundert werden. Es wurde 1949 ins Registerals Schutzgebiet der unbelebten Natur Śluchowice eingetragen.Mit dem Abbau von 385-360 Mio. Jahre alten Devonkalksteinenwurde in den 20er Jahren des 20. Jh. begonnen. Hier gab eszwei Steinbrüche. Der ältere und größere Weststeinbruch kannheute besichtigt werden. Am Boden eines Abbauraums gibt eseinen kleinen See. In der Steinbruchwand sind dunkelgraue Kalksteineund Mergelschiefer sowie aus Korallenriffen entstandeneKalksteine zu sehen. In der Ostwand ist eine Überfaltung sichtbar.

32 podróż e z pomysł emErholungsindeen33skalną grzędę uznano za pomnik przyrody, a w 1952 r. utworzonorezerwat. Po zabezpieczeniu skalnych urwisk kamieniołomudostępniono do zwiedzania.Rezerwat porasta objęta ochroną roślinność krzewiasta i zielna,m.in. wisienka stepowa, berberys i dzika róża.GÓRNICZE ZAGŁĘBIE >> Wznosząca się w PaśmieKadzielniańskim Karczówka (340 m) z zabudowaniami kościołaśw. Karola Boromeusza i pobernardyńskiego klasztorukryje wiele tajemnic geologicznych. Wapienne skały liczącenawet 400 mln lat przecinają liczne uskoki tektoniczne.W wyniku procesów hydrotermalnych wolne przestrzeniezostały wypełnione żyłami kruszconośnymi, m.in. galeną(rudą ołowiu), kalcytem oraz barytem. Pierwsze próby icheksploatacji podjęto już w XIII w. Złoża wydobywano metodąodkrywkową, drążąc w skale szyby i tzw. szpary. Na stokachKarczówki znaleziono ponad 3 tys. zapadlisk po dawnychszybach, co pokazuje skalę prowadzonej tu działalności.W kaplicy kościoła na Karczówce stoi wykonany z galenyposąg św. Barbary. Z galeny wykuto także posąg Matki Bożejznajdujący się w katedrze kieleckiej.Spod muru klasztornego oraz dzwonnicy kościoła na Karczówceroztacza się piękna panorama. W 1953 r. utworzonotu rezerwat krajobrazowy.Karczówka z lotu ptaka / Karczówka aus der VogelschauUnterhalb der Überfaltung befindet sich die 11 m lange und 5 mtiefe Höhle Jaskinia pod Fałdem.Beim Abbau von Felsrohstoffen während des zweiten Weltkriegeswurde im Oststeinbruch eine wunderschöne Überfaltung freigelegt.Kurz nach Kriegsende, 1949 wurde er auf Betreiben desGeologen Jan Czarnocki zum Naturdenkmal erklärt, und 1952entstand hier ein Reservat.BERGBAUGEBIET >> Die Karczówka-Erhebung (340 m)im Kadzielniański-Gebirgszug ist heute eines der Wahrzeichenvon Kielce. Sie birgt viele geologische Geheimnisse. Die erstenVersuche von Erzabbau wurden bereits im 13. Jh. unternommen.In der letzten Zeit wurden u. a. Abbauräume an der Roten Routevon Karczówka nach Chęciny freigelegt.Das wertvollste Erz war Galenit, aus dem Blei und Silber gewonnenwurden. Damit ist eine Legende über den Bergarbeiter HilaryMala verbunden. Er soll an den Tarczówka-Hängen vergebensnach Bleierzen gesucht haben. Nachdem er bereits die Hoffnungverloren hatte, sah er plötzlich drei Reiter auf schwarzen Pferdenaus einer Felsöffnung kommen. Sie zeigten ihm, wo er grabensollte. Endlich fand der Bergarbeiter Galenitklumpen. Legendenkann man glauben oder auch nicht, ein Beweis für den Fund sinddie Figuren der hl. Barbara (in der Kirchenkapelle), der Muttergottes(im Dom zu Kielce) und des hl. Antonius.Touristen besuchen die Karczówka-Erhebung, um ihre Geschichtekennen zu lernen und vom Kloster- oder Glockenturtm dasherrliche Panorama zu bewundern. 1953 entstand hier ein Landschaftsreservat.Fot.: Elżbieta WołoszyńskaFot.: Marek Wołoszyński, Jan MalecKarczówka – figura św. Barbary / Karczówka, Figur der hl. BarbaraKADZIELNIA – JASKINIOWY HIT KIELC >> Kadzielniato najbardziej znany rezerwat geologiczny Kielc. Swąnazwę zawdzięcza ziołom, które kiedyś były zbierane do kadzidełna potrzeby kieleckiej katedry. Eksploatację wapieni dewońskichliczących 368-384 mln lat prowadzono od XVII w.do 1962 r., a wapiennik działał od 1770 do 1968 r. Pozostałogłębokie wyrobisko, którego część zajmuje dziś malowniczeJezioro Szmaragdowe.Nad jeziorkiem wznosi się słynna Skałka Geologów, najwyższypunkt Kadzielni (295 m) – ścisły rezerwat przyrody nieożywionej.W budujących ją dewońskich wapieniach występująszczątki fauny morskiej, m.in. gąbek, koralowców, ryb, głowonogów,a także ryb pancernych.W rezerwacie występują liczne kominy i leje krasowe wypełnionecharakterystyczną, zwietrzeliną zwaną od jej koloruczerwoną ziemią (terra rosa). Powstała ona na przełomie erypaleozoicznej i mezozoicznej (ok. 250 mln lat temu), gdy panowałtu gorący i wilgotny klimat. W jednym z lejów krasowychodnaleziono ząb tarczogłowego płaza żyjącego w dewonie.Kadzielnia to także największe skupisko jaskiń w regioniekieleckim. W sumie jest ich 27. Są one miejscem schronieniacennych gatunków nietoperzy – nocka dużego i rudego,gacka szarego i brunatnego – a także pająków i motyli.W jaskiniach odkryto kości prehistorycznych nosorożcówwłochatych, niedźwiedzi jaskiniowych, gryzoni stepowychoraz jelenia. W roku 2003 podjęto prace nad połączeniemjaskiń Odkrywców, Prochowni i Szczeliny na Kadzielni. Powstaładzięki temu podziemna trasa turystyczna, która jeszczew tym roku ma zostać udostępniona zwiedzającym.W 1971 r. na pamiątkę 900-lecia Kielc w południowej częścikamieniołomu wybudowano amfiteatr, a na wzgórzu nadKADZIELNIA – DER HÖHLENHIT VON KIELCE>> Kadzielnia ist neben Śluchowice das bekannteste geologischeReservat in Kielce. Durch den Ausbau der Stadt liegt es heutein der Nähe der Stadtmitte und wird oft von Stadbewohnern undTouristen besucht. Der Name des Berges rührt von Kräutern her, die einst zur Räucherung im Dom zu Kielce gesammelt wurden.Mit der Gewinnung von 368-384 Mio. Jahre alten Devonkalksteinenwurde im 17. Jh. begonnen. Der Steinbruch wurde 1962stillgelegt. An die frühere Bergbautätigkeit erinnert der tiefe Abbauraum,auf dessen Boden sich der malerische Szmaragdowe-See befindet. An dem See erhebt sich der berühmte Geologów-Felsen, der höchste Gipfel des Kadzielnia-Berges (295 m). 1962wurde der Inselberg als Reservat unbelebter Natur unter Naturschutzgestellt. Hier wurden auch, erstmals in Polen, fossile Panzerfischeentdeckt.Der Hügel ist auch ein attraktiver botanischer Standort. Hier kannman seltenen kalkliebenden Pflanzenarten begegnen. Größtes Interesseerregen gut entwickelte tektonische und Karstformen. ImReservat treten mit roter Erde (terra rosa) gefüllte Karsttrichter auf.Im Kadzielnia-Reservat befinden sich die meisten Höhlen in derRegion Kielce (insgesamt 17). Hier leben seltene Arten von Fledermäusen,Spinnen und Schmetterlingen. Im Geologów-Felsengibt es 15 Höhlen mit der 36 m langen Jeleniowska-Höhle. DieSzczelina-Höhle in der Ostwand des Steinbruchs ist 180 m lang.In den Höhen wurden Überreste u. a. von prähistorischen Nashörnern,Höhlenbären und Steppennagetieren gefunden.1971 wurde anläßlich des 900. Bestehens der Stadt Kielce imKadzielnia – Jaskinia Odkrywców/ / Kadzielnia, Odkrywców-Höhle

34 podróż e z pomysł emErholungsindeen35IMMER TIEFER >> In dem Wietrznia-Hügel (316 m) imSüdosten von Kielce, wo Kalkstein und Dolomit gewonnen wurden,sind nur drei tiefe Abbauräume (Wietrznia, Międzygórz undMiędzygórz Wschodni) erhalten geblieben. 1999 wurden sie imRahmen des Zbigniew-Rubinowicz-Reservats unbelebter NaturWietrznia unter Naturschutz gestellt. Zahlreiche Freilegungenermöglichten es, die geologische Geschichte der Świętokrzyskie-Region kennen zu lernen. Der Wietrznia-Hügel im Kadzielnia-Gebirgszugist ein geologisches Bindeglied zwischen dem Kadzielnia-Gebirgsmassiv(im Westen) und dem Łysa-Góra-Gebirgszug(im Osten).Das Reservat ist ein Paradies für Fossiliensammler. Wierznia isteiner der wichtigsten paläntologischen Devon-Standorte in Polen.Auf der Erkundungstour sind Spuren von Karsterscheinungen wiemit kirschrotem Verwitterungsschutt (terra rosa) gefüllte Trichterbeachtenswert. Hier gibt es auch zahlreiche Höhlen.Der Plan der Stadtverwaltung von Kielce zur Nutzung des Potenzialsgeologischer Objekte für Tourismuszwecke umfasstedie Entstehung eines Geobildungszentrums. Das moderne Gebäudebeherbergt die Direktion des Geoparks Kielce sowie gutausgestattete Ausstellungs- und Konferenzräume. Hier werdengeologische Workshops für Reisegruppen durchgeführt. In dementstehenden Museum werden geologische Sammungen ausdem Świętokrzyskie-Gebirge ausgstellt sowie Vorträge und wissenschaftlicheKonferenzen organisiert.nim ustawiono monument poświęcony pamięci mieszkańcówKielecczyzny poległych w walkach o niepodległość. Nadwschodnią ścianą kamieniołomu wznoszą się Tablice Mojżeszowesymbolizujące wielokulturowość regionu kieleckiego.Wokół rezerwatu poprowadzono ścieżkę z punktami widokowymi.Od strony skrzyżowania ul. Krakowskiej i Pakosz wybudowanoSkate Park. Na zachodniej ścianie kamieniołomumożna uprawiać wspinaczkę, a zimą na sztucznym lodospadzie– wspinaczkę lodową.CORAZ GŁĘBIEJ >> Z leżącego w południowo-wschodniejczęści miasta wzgórza Wietrznia (316 m), z którego pozyskiwanowapień i dolomit, pozostały jedynie 3 głębokie wyrobiska(Wietrznia, Międzygórz oraz Międzygórz Wschodni)o łącznej długości 900 m. W roku 1999 objęto je ochronąw ramach rezerwatu przyrody nieożywionej Wietrzniaim. Zbigniewa Rubinowicza. Wietrznia należąca do PasmaKadzielniańskiego stanowi geologiczny łącznik pomiędzyKadzielnią a Pasmem Łysogórskim. Wapienie budujące tewzniesienia pochodzą z dewonu, ale powstawały w odmiennychwarunkach: w płytkim morzu (na Kadzielni) i głębokimzbiorniku (łysogórskie). Skały z Wietrzni powstały na pośredniejgłębokości. Świadczą o tym występujące w kamieniołomieMiędzygórze Wschodnie wapienie bitumiczne o ciemnymzabarwieniu wywołanym domieszką substancji organicznych.Wietrznia jest jednym z najważniejszych w Polsce stanowiskBiesak - Białogon – ucieczka od miejskiego gwaru / Biesak-Białogon, fern vom StraßenlärmSüden des Steinbruchs ein Amphitheater mit Schiebedach gebaut.Über der Ostwand des Steinbruchs sind Moses´ Tafeln alsSymbol der multikulturellen Tradition dieser Region zu sehen.Um das Reservat führt ein Lehrpfad mit Aussichtspunkten, vondenen der malerische Kadzielnia-Hügel und die Kielce umgebendeGebirgszüge bewundert werden können.Fot.: Marek WołoszyńskiFot.: Elżbieta WołoszyńskaŚluchowice – fałd w ścianie zachodniejŚluchowice, Überfaltung in der Westwandpaleontologicznych dewonu górnego – opisano stąd wielegatunków ramienionogów, koralowców, gąbek, ryb pancernych,stromatoporoidów, liliowców czy ślimaków. Warto równieżzwrócić uwagę na ślady zjawisk krasowych – lejki wypełnionezwietrzeliną (terra rossa), liczne fałdy, lustra tektoniczne.Na terenie rezerwatu występują także jaskinie.Aby wykorzystać potencjał obiektów geologicznych Kielc docelów turystycznych, stworzono Centrum Geoedukacji. W nowoczesnymbudynku mieszczą się dobrze wyposażone salewystawowe, konferencyjne i dydaktyczne. W powstającymtu muzeum zostaną udostępnione zbiory geologiczne z GórŚwiętokrzyskich, będą też urządzane prelekcje i konferencjenaukowe.ŚWIAT HISTORII GÓR ŚWIĘTOKRZYSKICH >>Wędrówkę w głąb dziejów geologicznych Kielc kończymyw dawnym kamieniołomie, należącym do rezerwatu Biesak--Białogon. Znajduje się on w lesie, na północno-zachodnimstoku Kamiennej Góry. Tu odsłonięto jedne z najstarszych skałGór Świętokrzyskich liczące ok. 540 mln lat.Do ukrytego w lesie kamieniołomu prowadzi przekop, którymdawniej wywożono urobek. W skarpie odsłaniają się pochylonewarstwy skalne o różnej grubości –piaskowce kambryjskiei mułowce. Warstwy zostały przesunięte względem siebiewzdłuż uskoku. Przy wyjściu z przekopu widać niewielkiewzniesienie. Na górze znajdują się mułowce kambryjskie,a pod nimi zielonkawe bądź rdzawe piaskowce. Są one młodszewiekowo, bo pochodzą z ordowiku. Poniżej można odnaleźćkolejne odsłonięcia piaskowców ordowickich leżących napiaskowcach i mułowcach kambryjskich. To nasunięcie starszychutworów na młodsze jest przykładem skutków orogenezykaledońskiej. Natomiast świadectwem działalności wulkanicznejna tym terenie jest warstwa bentonitu, ilastej skałyosadowej, która powstała w wyniku podmorskiego wietrzeniaszkliwa wulkanicznego.ANFÄNGE DER GESCHICHTEDES ŚWIĘTOKRZYSKIE-GEBIRGES >> Unsere Erkundungstourin die geologische Geschichte von Kielce endetin einem ehemaligen Steinbruch, der heute innerhalb des NaturschutzgebietesBiesak-Białogon liegt. Hier wurden die ältestenFelsen des Świętokrzyskie-Gebirges - ca. 540 Mio. Jahre altekambrische Sandsteine und Tonsteine freigelegt.In dem ehemaligen Abbauraum gibt es heute einen kleinen malerischenSee. Über dem Wasserspiegel fallen freigelegte ordovizischeSandsteine auf. Ferner gibt es hier Beweise der Vulkanaktivität.Davon zeugt die als Bentonit bezeichnete Felsenschichtaus einem Tonmaterial, das durch Verwitterung aus Vulkanascheentstand.Mit dem schönen Wald, dem See, weit vom Straßenlärm und inmitteneiner vor 500 Mio. Jahren gestalteten Felsenlandschafteignet sich dieser Ort ausgezeichnet für eine Geschichtsstunde.Durch behördliche Maßnahmen ist es möglich, die geologischeGeschichte von Kielce immer besser, zu jeder Jahreszeit zu erkunden.Rezerwat Śluchowice jest zlokalizowany w północno-zachodniej części miasta,dojście ul. Piekoszowską i Kazimierza Wielkiego.Rezerwat Karczówka leży w zachodniej części miasta; od północy i zachodudojście ul. Bernardyńską, od wschodu – ul. Karczówkowską.Rezerwat Kadzielnia zlokalizowany jest w południowo-zachodniej częściKielc między Aleją Legionów, ul. Krakowską i ul. Pakosz.Rezerwat Wietrznia znajduje się w południowo-wschodniej części Kielc, pomiędzyul. Wojska Polskiego, Księcia Józefa Poniatowskiego i Prostą. Zwiedzanienajlepiej rozpocząć przy skrzyżowaniu ul. Wojska Polskiego i Poniatowskiego.Centrum Geoedukacji ul. Daleszycka 21.Rezerwat Biesak-Białogon leży na południu Kielc. Dojście od ul. Krakowskiejprowadzącej w kierunku Chęcin ul. Na Ługach.Das Naturschutzgebiet Śluchowice liegt im Nordwesten der Stadt, unweitder Piekoszowska-Straße, der Ausfallstraße Richtung Piekoszów, mit Abbiegungin die Kazimierza-Wielkiego-Straße.Das Naturschutzgebiet Kadzielnia liegt im Südwesten von Kielce zwischender Legionów-Allee und der Krakowska- und Pakosz-Straße.Das Naturschutzgebiet Wietrznia befindet sich im Südosten von Kielcezwischen der Wojska-Polskiego-, Księcia-Józefa-Poniatowskiego- und Prosta-Straße. Die Besichtigung sollte am besten an der Kreuzung der Wojska-Polskiego-und Poniatowskiego-Straße begonenn werden; das Geoausbildungszentrum,Daleszycka-Str. 21.Das Naturschutzgebiet Biesak-Białogon liegt imSüden von Kielce. Zum Reservat führt die Krakowska- undNa-Ługach-Straße Richtung Chęciny.www.um.kielce.pl

36 wypoczynek z pomysł emErholungsindeen37WałbrzychElżbieta WichrowskaSanfte Sudetenhänge, durchschnitten von Flußtälern. Jahrhundertealte Buchen und Ahornein alten Wäldern, Wiesen. So ist die Umgebung der Stadt Wałbrzych, malerisch gelegenin einem Talkessel zwischen dem Waldenburger Bergland und dem Steine-Gebirge.Kann man sich ein besseres Radtourziel wünschen?na dwóch kółkachWAŁBRZYCH AUF ZWEI RÄDERNŁagodne zbocza Sudetów poprzecinane dolinami rzek. Pradawnebuki i jawory w starych lasach, łąki. Takie są okolice Wałbrzycha,miasta, które jest malowniczo położone w górskiej kotlinie, otoczoneszczytami Gór Wałbrzyskich i Kamiennych. Czy można wymarzyćsobie lepszy cel wycieczki rowerowej?Słyszeliśmy, że Góry Wałbrzyskiei samo miasto to raj dla miłośnikówMTB, wyczynowców i amatorów.Przyjeżdża tu czołówka zawodnikówuprawiających kolarstwo góskie,rozgrywane były MistrzostwaEuropy MTB i Puchar Świata w Trialu,maratony i zawody cross countryMTB. Uzbrojeni w mapy, przewodnikidla kolarzy i oczywiście we własnedwa kółka jedziemy sprawdzić, czyzwykły turysta-cyklista znajdzie tutajcoś dla siebie.Das Waldenburger Bergland und die Stadt selbst geltenals Paradies für MTB-Radfahrer, sowohl für Profisals auch Amateure. Hier geben sich diebesten Mountainbiker ihr Stelldichein,hier wurden die MTB-Europameisterschaftund der Trial-Weltcup sowieMTB-Cross-Country-Marathons und-Rennen ausgetragen. Mit Karten,Reiseführern für Radfahrer undselbstverständlich mit den eigenenzwei Rädern ausgestattet, wollen wirprüfen, ob ein durchschnittlicher Radtouristhier etwas für sich finden kann.

38 wypoczynek z pomysł emErholungsindeen39Panorama Wałbrzycha / Panorama von WałbrzychZamek Książ w Wałbrzychu / Burg Książ von WałbrzychRAJ DLA „GÓRALI” >> Zanim pociąg wtoczy się naperon, wjeżdża na niewielkie wzniesienie. Z okien widzimyczerwone, ceglane dachy domów, stare kamienice pamiętająceXIX w. Wałbrzych położony wśród wzgórz w niczym nieprzypomina przemysłowej aglomeracji. Wysiadamy z pociągu,mijamy zabytkowy budynek dworca z charakterystycznąkopułą, znajdujemy się od razu w centrum. I właściwie jużmożemy rozpocząć pedałowanie. Na terenie miasta wytyczonoponad 150 km tras rowerowych o różnym stopniu trudności.Są doskonale utrzymane, oznakowane, każda poprowadzonatak, by poza wysiłkiem pedałowania mieć też przyjemnośćz podziwiania okolicy. Jest w czym wybierać!FRAJDA PEDAŁOWANIA >> Na początek decydujemysię na trasę wokół Niedźwiadków – niewielkiego masywugórskiego niemal w centrum miasta. Wybór okazuje sięświetny. Trasa wiedzie najpierw urokliwymi uliczkami miasta,potem czekają nas łagodne trawersy i bardziej wymagającepodjazdy (gdy brak kondycji, zawsze można pokonać je pieszo).Piękne odcinki wiodą szerokimi leśnymi drogami, podkoronami ogromnych buków. Urozmaicone są pięknymi dolinkamii drewnianymi kładkami. A gdy wyjeżdżamy z lasu,możemy podziwiać panoramę miasta z wieżami ewangelickiegokościoła Zbawiciela i św. Aniołów Stróżów. Wycieczkawokół Niedźwiadków dała nam w kość, gdyż jest to najtrud-Wałbrzych – ratusz / Wałbrzych, RathausPARADIES FÜR MOUNTAINBIKER >> Bevorder Zug in den Bahnhof einrollt, muss er noch ein Stück bergauffahren. Von den Fenstern sehen wir Häuser mit roten Backsteindächern,alte Mietshäuser aus dem 19. Jh. Wałbrzych liegtinmitten von Hügeln und einnert in nichts an eine Industriestadt.Wir steigen aus dem Zug aus, gehen am historischen Bahnhofsgebäudemit der charakteristischen Kuppel vorbei und befindenuns auf einmal in der Stadtmitte. Wir können uns gleich aufsRad schwingen. In der Stadt wurden über 150 km Radwegemit unterschiedlichem Schwierigkeitsgrad eingerichtet. Sie sindgepflegt, markiert und werden so geführt, dass wir während derFahrt die malerische Umgebung bewundern können. Und dieAuswahl ist groß!FREUDE AM RADELN >> Zunächst entscheiden wiruns für die Radroute um den Niedźwiadki-/Bären-Berg, ein kleinesBergmassiv in der Nähe der Stadtmitte. Die Wahl erweistsich als richtig. Die Route führt zunächst durch malerische Gässchen,dann erwarten uns sanfte Traversen und anspruchsvolleBergabschnitte (wer keine Kraft hat, kann sie zu Fuß bewältigen).Malerische Abschnitte führen auf Waldpfaden, unter Kronenhoher Buchen, durch reizvolle Täler und über Holzstege.Nach der Ausfahrt aus dem Wald können wir das Stadtpanoramamit den Türmen der evangelischen Kirche des Erlösers und derHl. Schutzengel bewundern. Die Rundfahrt um den Niedźwiadki-Fot.:A. GrudzieńFot.: K. Żarkowski, T. Olendzkiniejsza technicznie trasa. Następnego dnia jedziemy więcodpocząć i spotkać się z muflonami – ten gatunek dzikichowiec żyje na terenie Książańskiego Parku Krajobrazowegoi Parku Krajobrazowego Gór Sowich. Wybieramy trasę wokółKsiążańskiego Parku Krajobrazowego, zdecydowanie łatwiejszą,ale nie mniej ciekawą. Wiedzie w stronę Świebodzic,poprowadzona leśnymi i szutrowymi drogami. Po drodzezwiedzamy Zamek Cisy, zaglądamy do kościoła ŚwiętejAnny, zabytkową aleją kasztanową wjeżdżamy do Książa.Przy okazji możemy obejrzeć Stado Ogierów Książ, z przepięknąkrytą ujeżdżalnią oraz położoną niedaleko Palmiarnię.STAROMIEJSKI KLIMAT >> Zsiadamy z rowerów,choć nie poznaliśmy jeszcze nawet połowy tutejszych tras.Ale musimy też znaleźć czas na pieszą wycieczkę po mieście,na odpoczynek przy kawie w jednym z ogródków nastaromiejskim Rynku i na krótkie spotkanie z przeszłością.Odwiedzamy muzeum, dumne ze swojej kolekcji „białegozłota Wałbrzycha”. Kto by pomyślał, że chodzi o cudownąporcelanę, wyroby wałbrzyskich i dolnośląskich fabryk.Na „deser” zostawiamy sobie Zamek Książ – jeden z największychzamków Europy. Zwiedzamy zamkowe komnaty,ogromne ogrody i stajnie. Ale to już materiał na osobnąopowieść.Dojazd: Dojazd: PKP lub drogą krajową nr 35 z WrocławiaCentrum Informacji Turystycznej: Rynek 9, 74 66 66 068www.cit.walbrzych.pl,„Wałbrzych miasto MTB. Mapa rowerowa”,Wydawnictwo UM Wałbrzych„Wałbrzych miasto MTB. Nakręć się na góry”,Wydawnictwo UM WałbrzychMuzeum Okręgowe, ul. 1-go Maja 9,tel. (74) 664 60 30, 664 60 31www.muzeum.walbrzych.plBerg machte uns sehr müde, da sie die technisch schwierigsteStrecke ist, am darauf folgenden Tag wollen wir ein bißchen entspannenund Mufflone besuchen. Diese Wildschafe leben imKsiążański-Nationalpark und im Eulengebirge-Landschaftspark.Wir entscheiden uns für eine Tour um den Książański-Nationalpark,die viel einfacher, aber genauso interessant ist. Sie führt in RichtungŚwiebodzice auf Waldpfaden und Schotterwegen. Unterwegsbesichtigen wir die Burg Cisy und die Kirche St. Anna und radelndie historische Kastanienallee entlang nach Książ. Bei Gelegenheitkönnen wir das Hengstgestüt Książ mit der wunderschönen Reitbahnund das nahe gelegene Palmenhaus besuchen.ALTSTADTKLIMA >> Wir steigen von unseren Fahrrädernab, wobei wir nicht einmal die Hälfte der hiesigen Radroutenkennen gelernt haben. Wir müssen aber noch Zeit für eine Fußwanderungdurch die Stadt finden. Auch für die Erholung beimKaffee in einem der Cafés auf dem Altstadtmarkt und eine kurzeBegegnung mit der Geschichte. Wir besuchen das Museum, dasauf seine Sammlung von „Weißgold von Wałbrzych“ sehr stolz ist.Es handelt sich hierbei um wunderschöne Porzellanwaren aushiesigen und niederschlesischen Fabriken. Zum „Dessert“ habenwird die Burg Książ/Fürstenstein, eine der größten Burgen Europas,die Besichtigung der Burginnenräume, großer Gärten undPferdeställe. Doch dies ist der Stoff für eine andere Geschichte.Anreise: mit Bahn oder Auto Landstraße 35 aus WrocławTouristeninformationszentrum, Rynek 9, 74 66 66 068,www.cit.walbrzych.pl„Wałbrzych miasto MTB. Mapa rowerowa”(Wałbrzych, eine MTB-Stadt. Radfahrerkarte), Verlag UM Wałbrzych,„Wałbrzych miasto MTB. Nakręć się na góry”(Wałbrzych, eine MTB-Stadt. Mit dem Fahrrad im Gebirge)Verlag UM WałbrzychBezirksmuseum, ul. 1-go Maja 9, Tel. (74) 664 60 30, 664 60 31www.muzeum.walbrzych.plWięcej informacji dla rowerzystów / Mehr Informationen für Radfahrer: http://mtb.walbrzych.pl

40 wyprawa Expeditions41Karaiby– raj na ziemi…DIE KARIBIK – EIN PARADIES AUF ERDEN…Marta KeckFot.: Marta KeckPołożone między dwiemaAmerykami wyspy kusządługimi piaszczystymi plażamioraz krystalicznie czystąwodą. Bogactwo egzotycznychzwierząt i roślin sprawia, żespędzając urlop na Karaibach,można poczuć się jak w raju.Die zwischen Nord- undSüdamerika gelegenenInseln locken mit langenSandstränden undkristallklarem Wasser. Inmittenüppiger, exotischer Fauna undFlora kann man sich hier imUrlaub wie im Paradies fühlen.Burzliwa historia, a także pochodzenie geologiczne spowodowały,że Karaiby, czyli dawne Indie Zachodnie, są bardzozróżnicowane. Na Martynice czy Gwadelupie, które są francuskimidepartamentami zamorskimi, można chwilami poczućsię jak w Europie. Natomiast czarne plaże wyspy Saint Vincent,a także liczne wzniesienia i góry świadczą o jej wulkanicznympochodzeniu. Z kolei Archipelag Tobago Cays oferujewidoki jak z pocztówek – lazurowa woda, biały piasek i palmy.Składa się on z pięciu niezamieszkanych wysp, które dająschronienie żółwiom wodnym i legwanom.DOSKONAŁY POMYSŁ NA ŻEGLARSKĄ PODRÓŻ>> Najlepszym sposobem na poznanie Wysp Karaibskichjest wybranie się w rejs i to nie wielkim wycieczkowym statkiem,ale jachtem. Po Karaibach najczęściej żegluje się katamaranami.Są one bardzo stabilne, a także przestronne i komfortowe.Ich właściwości nautyczne pozwalają maksymalniewykorzystać pasat – stały wiatr wiejący w sezonie na Karaibach.W czasie trwającego 10-14 dni rejsu można poznaćkilka wysp, nie korzystając z drogich połączeń lotniczych. Codziennieodwiedza się coraz to nowe porty, zatoczki i kotwicowiska.Żeglując, można dotrzeć do miejsc niedostępnychod strony lądu. Śniadanie i lunch można przygotować wspólniew dużej i doskonale wyposażonej kuchni, która zajmujecentralną część jachtu. Na kolację warto się wybrać do jednejz wielu lokalnych knajpek z prostym, ale smacznym jedzeniem.Można też usmażyć na jachtowym grillu świeżo złowionąrybę lub udać się na plażę, gdzie miejscowi oferujągrillowane homary i ryby. Czasami na taki „dinner on the beach”trzeba przynieść własną zastawę, a przy brzegu morzana resztki czekają wielkie płaszczki. W dzień przyjemnie ciepła,lazurowa woda zachęca do długich kąpieli, a aksamitnypiasek do relaksu na plaży. Zawsze jest też czas na nurkowanieprzy jednej z malowniczych raf koralowych. Na wyposażeniujachtu są płetwy, maski i rurki dla każdego załoganta.Osoby, które wolą nurkować z butlą, również nie będą miałyz tym problemu. Przy każdej wyspie działają centra nurkowez profesjonalnym sprzętem i instruktorami.POŁOŻENIE>> Najpopularniejsze Wyspy Karaibskie to:Bahamy, Barbados, Dominikana, Haiti, Jamajka, Kuba, Gwadelupai Martynika. To właśnie na Martynice zaczyna się najwięcejrejsów wiodących na południe w stronę wysp: SaintLucia, Saint Vincent i Grenadyny, Trynidad i Tobago. Polacynazywają te wyspy Zawietrznymi, choć ich angielska nazwato Windward Islands.Popularne wśród żeglarzy są też Brytyjskie Wyspy Dziewiczeoraz Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych należącedo Wysp Nawietrznych (Leeward Islands). Wyspy Zawietrznei Nawietrzne tworzą Małe Antyle, które na mapie wygląda-

42 wyprawaExpeditionsSegeltörns, Schulungen,Yachtencharter43Rejs na IBIZĘ i MAJORKĘ 24.03 - 3.04.2012Majówka na katamaranie w CHORWACJI 28.04 - 5.05Majówka z PORTOROZ do WENECJI 28.04 - 5.05.2012Rejs RUGIA - BORNHOLM 26.05 - 2.06.2012Rejs SARDYNIA - KORSYKA 23.06 - 7.07.2012Sylwester na KARAIBACH 27.12.2012 - 9.01.2013Co czeka na turystów na Karaibach w sezonie(od grudnia do marca):idealna słoneczna pogoda: temperatura powietrza 25-30°C, temperaturawody 27-31°C,doskonałe warunki dla żeglarzy oraz kajtowców – brak zagrożenia huraganowego,stały pasatowy wiatr z kierunku NE (15-25 węzłów, 4-5 w skali Beauforta),szmaragdowa woda, doskonałe warunki do nurkowania zarówno z zestawemABC, jak i z butlą,egzotyczne zwierzęta w ich naturalnym środowisku oraz tropikalna zieleń– „na wyciągnięcie ręki”,tropikalne owoce – papaje, marakuje, mango i banany – w dziesiątkach odmiani smaków oraz kokosy, które można samemu strząsnąć z drzewa,świeże ryby, które można złowić samemu lub kupić od „lokalesów”, i owocemorza – homary, ślimaki morskie,różne rodzaje lokalnego rumu podawane z lodem lub jako podstawa finezyjnychdrinków,przyjaźni i pomocni tubylcy,wesoła i kolorowa muzyka reggae, rastafarianie i wielbiciele Boba Marleya,prawdziwy odpoczynek od pracy dzięki słabemu dostępowi do internetuoraz wysokim stawkom roamingu ☺.ją jak pasmo małych punkcików oddzielających Morze Karaibskieod Oceanu Atlantyckiego.Nazwa Karaiby pochodzi od plemion indiańskich nazywanychKaraibami, którzy niegdyś zamieszkiwali część tych wysp. Lokalnaludność porozumiewa się różnymi rodzajami języka kreolskiego– na Wyspach Zawietrznych używana jest jego odmianapowstała na bazie angielskiego i francuskiego.Katamaran Bahia 46 na tle rafy koralowej otaczającej bezludną Wysepkę Baradal należącą do archipelagu Tobago CaysKatamaran Bahia 46 vor einem Korallenriff um die unbewohnte Insel Baradal im Archipel Tobago CaysDurch ihre bewegte Geschichte und geologische Herkunft ist die Karibik,ehemals Westindien, sehr abwechslungsreich. Auf Martiniqueoder Guadelopue, den französischen Übersee-Départements, fühltman sich manchmal wie in Europa. Schwarze Strände der Insel SaintVincent sowie zahlreichge Erhebungen und Berge zeugen von ihrervulkanischen Herkunft. Das Archipel Tobago bietet Bilder wie aufAnsichtskarten – azurblaues Wasser, weißen Sand und Palmen. Erbesteht aus fünf unbewohnten Inseln, auf denen Wasserschildkrötenund große Leguane beheimatet sind.SEGELTÖRN IN DIE KARIBIK – EINE GUTE WAHL>> Die Karibischen Inseln lernt man am besten auf einer Seereise,und zwar nicht mit einem Ausflugsschiff, sondern mit einer Yachtkennen. In der Karibik wird meistens mit Katamaranen gesegelt. Siesind sehr stabil, geräumig und komfortabel. Durch ihre nautischenEigenschaften kann der in der Hochsaison ständig wehende Passatwindmaximal ausgenutzt werden. Auf einem 10-14 Tage dauerndenSegeltörn werden einige Inseln besucht, so dass auf kostspielige Flugverbindungenverzichtet werden kann. Jeden Tag werden neue Häfen,Buchte und Ankerplätze angelaufen. Mit dem Katamaran kann manan Orte gelangen, die vom Land aus unerreichbar sind. Frühstückund Lunch können gemeinsam in der großen und ausgezeichnetausgestatteten Küche im zentralen Teil der Yacht zubereitet werden.Abends geht man am liebsten in eine der zahlreichen lokalen Kneipenfot. Marta Keckfot. Marta KeckPlantator bananów z Chateaubelair na wyspie St. Vincent – za chwilę sprzeda swojeplony mieszkańcom wioski, wyceniając je za sztukęSt. Vincent, Besitzer einer Bananenplantage aus Chateaubelair, gleich wird er seinObst pro Stück an die Dorfbewohner verlaufenMIEJSCA WARTE ODWIEDZENIAMARTYNIKA >> najbardziej cywilizowana z wysp odwiedzanychna trasie rejsu. Im dalej od niej na południe, tym bardziejdziko, egzotycznie i pięknie. Słynie z uprawy orchidei, bananówi trzciny cukrowej. Dzięki tej ostatniej jest też rajem dla wielbicielirumu. Zwiedzanie destylarni tego trunku to jedna z atrakcji turystycznychMartyniki. Pod koniec lutego lub na początku marcawarto tu przybyć na karnawał Vaval.ST. LUCIA >> to górzysta kraina pełna plantacji bananów,wulkanicznych szczytów i wiosek rybackich. Bogactwo ekskluzywnychośrodków wypoczynkowych przeplata się z ubóstwem,w którym żyje część mieszkańców. Bogatym i pięknym portemjest zatoka Rodney Bay – malownicze i wypielęgnowane miejsce,słynące z hoteli i życia nocnego. Urzeka również zatoka MarigotBay. Jest tak mocno wcięta w ląd, iż okazała się świetnymschronieniem dla okrętów angielskiego admirała Rodneya, którypotem znienacka zaatakował francuskie fregaty. Zupełnie innyklimat odnajdziemy w rybackiej miejscowości Soufriere. Po zacumowaniuw szerokiej zatoce warto podpłynąć pontonem do BatCave – pełnej nietoperzy szczeliny w wysokich skałach. Nad portemgórują dwa powstałe z lawy i skał stożki wulkaniczne. GórySzkoleniowe REJSY – KURSY ISSA w ChorwacjiDowodzi Kpt. Adam Krupa 14-21.04 /21-28.04.2012

44 wyprawaWas bietet die Karibik in der Hochsaison(von Dezember bis März):ideales sonniges Wetter: Lufttemperatur 25-30 °C, Wassertemperatur 27-31°C,ausgezeichnete Bedingungen für Segeln und Kitesegeln – ohne Tornadogefahr,ständiger NE-Passatwind (15-25 Knoten, 4-5 in der Beaufortskala),smaragdgrünes Wasser, ausgezeichnete Tauchbedingungen mit ABC Setund mit Flasche,exotische Fauna in ihrem natürlichen Milieu und tropische Flora „in greifbarerNähe“,eine große Vielfalt an Tropenfrüchten wie Papaya, Maracuja, Mango und Bananensowie Kokosnüsse, die man selbst vom Baum schütteln kann,frischen Fisch, den man selbst fangen oder von den Einheimischen kaufenkann, und Meeresfrüchte wie Hummer und Seeschnecken,diverse lokale Rumsorten serviert mit Eis oder als Cocktailbasis,freundliche und hilfreiche Einheimische,frohe und bunte Reggae-Musik, Rastafarianer und Verehrer von Bob Marley,ausgezeichnete Erholung von der Arbeit durch schwachen Internetzugangund hohe Roaming-Preise ☺.Expeditionsauf den Windward Inseln wird die englisch und französisch basierendeKreolsprache gesprochen.SEHENWERTE ORTEMARTINIQUE >> die am meisten zivilisierte Insel auf der Segelroute.Je südlicher man segelt, desto wilder, exotischer und schönerwird die Insel. Sie ist berühmt für den Orchideen-, Bananen- und Zuckerrohrbau.Durch Zuckerrohr ist sie auch ein Paradies für Rumfreunde. DieBesichtigung einer Rumbrennerei ist eine der Sehenswürdigkeiten vonMartinique. Ende Februar, Anfang März findet hier der Vaval-Karneval statt.45te – nazwane Petit Piton i Gros Piton – są widoczne z wielukilometrów. Z Soufriere wyrusza się na wycieczkę do czynnegokrateru wulkanu, gdzie można zażyć kąpieli w wulkanicznym,gorącym błocie, po drodze odwiedza się też ogródbotaniczny. Dwie mile od miasteczka mieści się hotel Hilton,a w jego sąsiedztwie – dostępna dla wszystkich malowniczaplaża z bezpiecznym miejscem do nurkowania. Spacer pomiasteczku Soufriere „daje do myślenia”. Wystarczy bowiemodejść kilka minut w głąb zabudowań, aby dotrzeć do slumsówzamieszkanych przez biedniejszą ludność.ST. VINCENT >> to tropikalna, dzika i pełna tajemnicwyspa. Na ukryte w głębi dżungli uprawy marihuany policjaprzymyka oko. Na lądzie mało jest udogodnień dla turystów,dzięki czemu eksplorując wyspę, biały człowiek czuje się, jakgdyby sam był atrakcją turystyczną. Zatoką, którą trzeba obowiązkowoodwiedzić, jest wioska Wallilabou. Wpływając doniej, po prawej stronie każdy fan „Piratów z Karaibów – KlątwaCzarnej Perły” rozpozna skałę w postaci łuku [ang. RockArch], która pojawia się w pierwszych kadrach filmu. Tuż przybrzegu widać tu pozostawione budynki oraz rekwizyty wykorzystywaneprzy kręceniu hitu z Johnnym Deppem. Możnateż obejrzeć fotosy z planu, grafiki poszczególnych sceni ujęć oraz autografy aktorów. Wieczór koniecznie trzeba spędzićw knajpie Antka „Pirates Retreat”, położonej tuż przy plaży,a pełnej polskich akcentów – w głośnikach można usłyszećna przykład muzykę Tadeusza Nalepy. Osoby o dobrejDuża część mieszkańców Wysp Zawietrznych zajmuje się rybołówstwem i turystykąEin Großteil der Bewohner der Windward Islands beschäftigt sich mit der Fischerei und dem Tourismusmit einfacher, aber leckerer Küche essen. Die Crew kann auch aufdem Boot frisch gefangenen Fisch grillen oder an den Strand gehen,wo von Einheimischen gegrillte Hummer und Fisch angeboten werden.Manchmal sind zu einem solchen „Dinner on the Beach“ eigeneTeller und Besteck mitzubringen, und am Meeresufer warten großeRochen auf Essenreste. Am Tag können die Crewmitglieder lange inangenehm warmem, azurblauem Wasser baden oder am Strand insamtweichem Sand liegen. Es findet sich immer Zeit für das Tauchenan einem der vielen malerischen Koralllenriffe. In der Bootsausrüstunggibt es Taucherflossen und -masken sowie Schnorchel für jedesCrewmitglied. Wer gerne mit Flasche tauchen geht, wird damit keinProblem haben. Auf jeder Insel stehen Seglern Tauchzentren mit professionellerTauchausrüstung und Tauchtrainern zur Verfügung.LAGE >> Die bekanntesten Karibischen Inseln sind: die Bahamas,Barbados, Dominikana, Haiti, Jamaika, Kuba, Guadeloupeund Martinique. Eben auf Martinique starten die meisten Segeltörns,die südlich zu den Inseln Saint Lucia, Saint Vincent und Grenadinen,Trinidad und Tobago führen. Die Polen bezeichnen sie als LeewardIslands, obwohl ihr englischer Name Windward Islands lautet. Beliebtbei den Seglern sind auch die British Virgin Islands und die VirginIslands of the United States (Leeward Islands). Die Windward Islandsund die Leeward Islands bilden die Kleinen Antillen, die auf der Kartewie ein Streifen von Pünktchen aussehen, die das Karibische Meervom Atlantik abtrennen. Der Name der Karibik stammt von den Indianerstämmen,Kariben genannt, die einst einige dieser Inseln bewohnten.Die Einheimischen sprechen verschiedene Kreolsprachen,fot. Marta Keckfot. Marta Keckkondycji fizycznej powinny z Wallilabou wyruszyć na wspinaczkęku czynnemu wulkanowi La Soufriere. Szczyt trudnodostępnego wulkanu często pokrywają chmury, jednak roztaczającasię panorama wynagradza trudy długiej drogi. Idącprzez wilgotną, tropikalną dżunglę, można podziwiać niesamowiterośliny, a lokalni przewodnicy są gotowi zaprowadzićturystów nawet na plantacje marihuany. W drodze powrotnejprzewodnik zawozi spragnionych ochłody turystów do imponującegowodospadu ukrytego w bambusowym lesie. Kąpielw zimnej wodzie jest na Karaibach dużą przyjemnością.BEQUIA >> to otoczona przez piękne plaże i laguny wyspawielorybników. Otwartą taksówką-jeepem można udaćsię na eksplorację wyspy, zatrzymując się przy pięknych, pustychplażach oraz w tzw. sanktuarium żółwi, gdzie w obszernychbasenach hoduje się żółwie wodne od momentu wykluciaz jaj. Wypuszczanie ich na wolność, gdy osiągną odpowiednierozmiary, znacznie zwiększa populację tego gatunku.MUSTIQUE >> pełna rezydencji, niewielka wyspa zwanawyspą milionerów. Tuż przy kotwicowisku, na tarasach zatopionychw morzu, znajduje się Basil’s Bar, w którym częstomożna spotkać Micka Jaggera. Zatoka Britannia Bay to doskonałemiejsce do nurkowania z maską i rurką. Wyspę zwiedzasię otwartymi taksówkami, podziwiając zadbane rezydencje,piękne widoki i plaże.MAYREAU >> to jedna z piękniejszych wysp karaibskich.Ma zaledwie 4 km 2 . Żyje na niej około 250 osób zgromadzonychw osadzie na wzgórzu wyspy. Wśród nich jestniezwykle przyjaźnie nastawiony do świata Dennis, któregorestauracja Dennis’s Hideaway serwuje m.in. znakomite homary.Wracając z kolacji, warto wejść do Baru Rastamana naszalone tańce w rytmie muzyki reggae. W dzień jest to doskonałemiejsce do plażowania. Kilkunastometrowa piaszczystamierzeja rozdziela dwie plaże: tę spokojną od strony MorzaKaraibskiego od targanego falami wybrzeża Atlantyku.ST. LUCIA >> ist eine bergige Insel mit vielen Bananenplantagen,Vulkangipfeln und Fischerdörfern. Hier leben exklusive Urlaubszentrenund Slums nebeneinander. Ein reicher und schöner Hafenist die malerische und gepflegte Rodney Bay berühmt für Hotels undNachtleben. Beeindruckend ist auch die Marigot Bay. Sie schneidettief ins Land ein und war ein ausgezeichneter Versteck für Schiffedes englischen Armirals Rodney, der dann französische Fregattenüberrumpelte. Ein ganz anderes Klima bietet das FischerstädtchenSoufriere. Wir machen unser Boot in einer geräumigen Bucht fest,weiter geht es mit Ponton zur Bat Cave, einer Höhle mit Fledermäusenin hohen Felsen. Den Hafen überragen zwei aus Lava und Felsenentstandene Vulkankegel. Diese Berge, Petit Piton und Gros Piton genannt,sind aus einer Entfernung von vielen Kilometern sichtbar. In Soufrierebeginnt der Aufstieg zum aktiven Krater, wo man im vulkanischenSchlamm baden kann, unterwegs wird auch ein botanischer Garten besucht.Zwei Meilen vom Städtchen entfernt liegen das Hotel Hilton undin seiner Nachbarschaft ein allgemein zugänglicher malerischer Strand,wo man gefahrlos tauchen kann. Ein Spaziergang durch das StädtchenSoufriere „gibt zu denken“. Nach einigen Minuten spazieren wir durchdie Slums, die von der armen Bevölkerung bewohnt werden.ST. VINCENT >> ist eine tropische, wilde und geheimnisvolleInsel. Über im Dschungel versteckte Marihuana-Plantagen siehtdie Polizei hinweg. Auf dem Festland gibt es zu wenig Touristen-Facilities,so dass weiße Menschen, die die Insel erkunden, sich hier selbstwie eine Sehenswürdigkeit fühlen. Die Bucht, die man gesehen habenmuss, ist „Walliabou”. Jeder Fan der „Piraten der Karibik – Fluchder Schwarzen Perle“ erkennt hier rechts den Rock Arch wieder, derin den ersten Filmszenen gezeigt wird. Am Ufer sind noch Gebäudeund Requisite zu sehen, die als Ausstattung bei der Produktion desKinohits mit Johnny Depp dienten. Ausgestellt werden auch Fotos derDreharbeiten, das Storyboard und Schauspielerautogramme. Abendsgehen wir in Antek´s Kneipe „Pirates Retreat“ dicht am Strand mitpolnischen Akzenten, wo wir zum Beispiel bei der Musik von TadeuszNalepa essen. Wer die Kraft hat, kann vom Städtchen Walliabou zudem aktiven Vulkan La Soufriere aufsteigen. Der Gipfel des schwerzugänglichen Vulkans liegt oft in den Wolken, doch das sich bietendeherrliche Panorama belohnt für Mühen des Aufstiegs. Wir gehen

46 wyprawadurch den feuchten, tropischen Dschungel und bewundern einzigartigeFloraarten, lokale Reiseführer sind bereit, uns sogar Marihuana-Plantagen zu zeigen. Auf dem Rückweg werden wird zu einem reizvollen,in einem Bambuswald versteckten Wasserfall gefahren, wo wirein erfrischendes Bad nehmen. Ein Bad im kalten Wasser macht inder Karibik eine große Freunde.BEQUIA ist eine Walfängerinsel mit wunderschönen Strändenund Lagunen. Wir fahren mit einem offenen Taxi durch die Insel undhalten an leeren Sandstränden und im sog. Schildkröten-Sanktuariuman, wo in riesigen Becken geschlüpfte Babyschildkröten gezüchtetwerden. Wenn sie eine entsprechende Größe erreicht haben, werdensie dann ins Meer gesetzt.Kolorowa zabudowa Wyspy Milionerów – Mayreau w promieniach zachodzącego słońcaMayreau, Salt Whistle Bay - für viele Crewmitglieder der schönste Ort der Windward IslandsTOBAGO CAYS >> to maleńkie, niezamieszkane wyspyleżące w obszarze parku krajobrazowego. Są rajem dlanurków – rafa otaczająca wyspy jest dostępna zarówno dlaosób nurkujących z butlą, jak i dla tych, którzy wolą co jakiśczas wynurzyć się, aby nabrać powietrza. Można tutaj podziwiaćposilające się na podwodnym pastwisku żółwie wodneoraz płaszczki, a na lądzie legwany zamieszkujące maleńkąwyspę Baradal. Wieczorem można skorzystać z oferty tubylców,którzy proponują kolację na bezludnej wyspie.MUSTIQUE >> ist eine kleine Insel mit zahlreichen Residenzen,Insel der Millionäre genannt. In der Nähe des Ankerplatzes,auf im Meer versunkenen Terrassen, befindet sich die Basil’s Bar, woman oft Mick Jagger begegnen kann. Die Britannia Bay ist ausgezeichnetgeeignet für Schnorcheln und Tauchen. Die Insel wird mitoffenen Taxis besichtigt, auf der Fahrt werden gepflegte Residenzen,schöne Ansichten und Strände bewundert.MAYREAU >> ist eine der schönsten Inseln in der Karibik.Sie ist knapp 4 km 2 groß. Sie hat ca. 250 Bewohner, die in einer Siedlungauf dem Inselhügel leben. Unter ihnen ist der gastfreundlicheDennis, dessen Restaurant Dennis’s Hidaway u. a. köstliche Hummerserviert. Nach dem Abendessen besuchen wir die Bar Rastamana,wo wir bei Raegge-Musik tanzen. Am Tag baden wir in der Sonne. Einschmaler sandiger Landstreifen trennt den ruhigen Strand am KaribischenMeer von dem Strand am stark bewegten Atlantik ab.TOBAGO CAYS >> ist eine Gruppe von kleinen, unbewohntenInseln inmitten eines Landschaftsparks. Sie sind einTaucherparadies – das die Inseln umgebende Riff ist geeignet fürTauchen mit Flasche und Schnorcheln. Hier können unter Wasserweidende Wasserschildkröten und Rochen bewundert werden, aufder kleinen Insel Baradal sind Leguane beheimatet. Am Abend nehmenwird das Angebot der Einheimischen an, die uns ein Dinner aufeiner unbewohnten Insel anbieten.Dojazd: Na Karaiby można dostać się bezpośrednim lotem z Paryża. Można leciećnp. na Martynikę (Fort-de-France) lub Gwadelupę (Pointe-à-Pitre). Najle-*(oferuje też loty z Warszawy i większych miast niemieckich, ale każde połą-Air France http://airfrance.com*piej dotrzeć do Paryża dzień wcześniej, wyspać się w jednym z hoteli przy lotniskuOrly, a następnego dnia rano odbyć lot na Karaiby. Czas przelotu to około 9 jest też połączenie z Londynu na Wyspę Saint Lucia liniami British Airways:czenie wymaga przesiadki w Paryżu, bez konieczności noclegu). Dogodnegodzin. Trasę obsługuje trzech przewoźników:www.ba.com albo www.virgin-atlantic.comAnreise: In die Karibik kann man einen Direktflug von Paris z. B. nach Martinique(Fort-de-France) oder Guadeloupe (Pointe-à-Pitre) buchen. Es empfiehlt w obie strony za 480 euro.Cena biletu zależy od aktualnych promocji. Mając szczęście, można kupić biletsich, in Paris einen Tag früher anzukommen, in einem Hotel am Flughafen Orly *(bietet auch Flüge von Warschau, Krakau und größeren deutschen Städten,zu übernachten und am nächten Morgen in die Karibik zu fliegen. Die Flugzeit jede Flugverbindung mit Zwischenlandung in Paris, ohne Übernachtung)beträgt ca. 9 Stunden. Diese Flugverbindung wird von drei Fluggesellschaften Günstig sind auch Flüge von London zur Insel Saint Lucia mit British Airwaysbedient:www.ba.comAir Caraibes http://www.aircaraibes.com/Preis je nach Sonderangebot. Mit Glück kostet ein Flugticket hin und zurückCorsairfly http://www.corsairfly.com/EUR 480.www.zeglowanie.netfot. Marta Keck

48 miejsceSehenswertes49PuławyRomantyczne i nowoczesneROMANTISCH UND MODERNAgata WalczakPUŁAWY NAUKOWE >> Tradycje naukowe Puławsięgają XVIII w. Miasto jest siedzibą jeszcze innych prężnychinstytucji badawczo-naukowych, m.in.: PaństwowegoInstytutu Weterynaryjnego (PIWet-PIB), Instytutu NawozówSztucznych oraz Zakładu Doświadczalnego Echo-Son SA.MIASTO INWESTYCJI >> W Puławach ma siedzibęnajwiększy w Polsce producent nawozów sztucznych –Zakłady Azotowe „Puławy”. Miasto wraz z zakładami utworzyłoPuławski Park Przemysłowy (PPP), oferując inwestoromwszechstronną pomoc oraz ulgi podatkowe. Część terenówinwestycyjnych PPP została włączona do Starachowickiej SpecjalnejStrefy Ekonomicznej. Kompleksową formą wspieraniaprzedsiębiorczości jest także Puławski Park Naukowo-Technologiczny(PPNT). Stwarza on przyjazne warunki do działalnościbadawczo-usługowej. W ramach PPNT funkcjonują:Inkubator Technologiczny, Centrum Przedsiębiorczości orazCentrum Technologiczne. Miasto przygotowuje się także dosprzedaży gruntów pod centrum kongresowe w zabudowiehotelowo-usługowo-rekreacyjnej. Centrum będzie położonena terenie częściowo zalesionym, w bezpośrednim sąsiedztwienowych osiedli mieszkaniowych.Puławy są doskonale skomunikowane, przebiegają przez niegłówne szlaki drogowe i kolejowe. Funkcjonuje tu nawet portrzeczny przy zagospodarowanym w ostatnich latach nabrzeżuWisły.Puławy to jedno z najpiękniejszych miejsc w środkowo--wschodniej Polsce. Malowniczo położone nad Wisłą miastoz bogatą historią chętnie odwiedzają turyści. Jednocześnie jestto nowoczesny ośrodek naukowy i przemysłowy.W ROMANTYCZNYM PARKUKSIĘŻNEJ IZABELI >> Turyści często łączą wizytęw Puławach ze zwiedzaniem pobliskiego Kazimierza Dolnegoi Nałęczowa. Miasto przyciąga przede wszystkim okazałymkompleksem pałacowo-parkowym, rozbudowanym na przełomieXVII i XVIII w. przez Izabelę z Flemmingów Czartoryską.Przepiękny romantyczny park w stylu angielskim zajmuje30 hektarów i kryje wiele uroczych zakątków oraz interesującychbudowli ogrodowych i rzeźb. Właśnie tu, w ŚwiątyniSybilli, w 1801 r. księżna Izabela założyła pierwsze w Polscei naszej części Europy muzeum. Pałac w stylu klasycystycznym,od 2005 r. częściowo udostępniony zwiedzającym,mieści Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa. Z koleiw pobliskim Pałacu Marynki, zbudowanym dla Marii Wirtemberskiej,córki Izabeli, ma siedzibę Oddział Pszczelnictwa InstytutuOgrodnictwa.Puławy ist eines der schönsten Orte in Zentral-und Ostpolen. Die malerisch an derWeichsel gelegene Stadt wird gern von Touristenbesucht. Dabei ist sie ein modernesWissenschafts- und Industriezentrum.IM ROMANTISCHENFÜRSTIN-IZABELA-PARK >> Touristen verbindenihren Besuch in Puławy oft mit der Besichtigung der nahe gelegenenStädte Kazimierz Dolny und Nałęczów. Die Stadt lockt vor allem mitihrer imposanten Schloss- und Parkanlage, die Ende des 17., Anfangdes 18. Jh. von Fürstin Czartoryska geb. Flemming ausgebaut wurde.Der wunderschöne romantische Park im englischen Stil nimmt 30 haein und weist viele malerische Winkel sowie interessante Gartenbautenund –skulpturen auf. Eben hier, im Sybille-Tempel wurde von FürstinIzabela Czartoryska 1801 das erste Museum in Polen und in diesemTeil Europas gegründet. Das klassizistische Schloss, das im Jahre2005 zum Teil für Touristen freigegeben wurde, beherbergt das Institutfür Anbautechnik, Düngemittel und Bodenkunde. Im benachbartenFot.: UM PuławyFot.: UM PuławyMarynka-Schloss, dass für Maria Anna geb. Czartoryska, Fürstin vonWürttemberg-Montbéliard, Tochter von Izabela, errichtet wurde, hatheute die Abteilung Imkerei des Instituts für Gartenbau ihren Sitz.STADT DER WISSENSCHAFT >> Die wissenschaftlicheTradition von Puławy reicht ins 18. Jh. zurück. In der Stadt sindnoch andere wichtige wissenschaftliche und Forschungseinrichtungenansässig, u. a. das Staatliche Institut für Tierheilkunde (PiWet-PIB), das Institut für Kunstdüngemittel und das Versuchsinstitut derEcho-Son SA.Urząd Miasta Puławy / Stadtverwaltung Puławy24-100 Puławy, ul. Lubelska 5, Tel. +48 81 880 45 34, Fax +48 81 880 45 02um@um.pulawy.pl, www.um.pulawy.plPuławski Park Naukowo-TechnologicznyWissenschafts- und Technologie-Park Puławywww.ppnt.pulawy.pl, Tel. +48 81 886 30 63 oder +48 81 470 09 00Inkubator PrzedsiębiorczościFundacja Puławskie Centrum PrzedsiębiorczościInkubator für UnternehmertumStiftung Zentrum für Unternehmertum PuławyTel./Fax 81 887 64 52, 887 67 84E-mail: fpcp@fpcp.org.plwww.um.pulawy.plINVESTITIONSSTANDORT >> Seinen Sitz hat inPuławy der größte polnische Produzent von Kunstdüngemitteln, dieStickstoffwerke „Puławy“. Von der Stadt und der Stickstofffabrik wurdeder Industriepark Puławy (PPP) errichtet, der Investoren allseitigeUnterstützung und Steuerbegünstigungen bietet. Das PPP-Investitionsgeländewurde zum Teil in die Sonderwirtschaftszone Starachowice aufgenommen.Eine komplexe Förderungsform des Unternehmertums istauch der Wissenschafts- und Technologiepark Puławy (PPNT). Er bietetgünstige Bedingungen für die Forschungs- und Dienstleistungstätigkeit.Im PPNT-Rahmen sind der Technologie-Inkubator, das Zentrum für Unternehmertumund das Technologie-Zentrum tätig. Die Stadt bereitetsich auch zum Verkauf von Baugelände für eine Tagungsstätte mit Hotel,Dienstleistungs- und Erholungsinfrastruktur vor. Das Zentrum soll aufeinem zum Teil bewaldeten Gelände, in unmittelbarer Nachbarschaft vonNeubaugebieten entstehen. Puławy verfügt über ausgezeichnete Verkehrsanbindungenüber Straße und Bahn. An dem in den letzten Jahrenerschlossenen Weichsel-Ufer wurde ein Flußhafen in Betrieb genommen.

5051Dom z dala od domu,Biuro z dala od biuraąąśćW centrum Wrocławia, w XVI-wiecznym spichlerzu przy ulicyMenniczej 24 mieści się butikowy hotel The Granary – La Suite.Ten pięciogwiazdkowy obiekt wyróżnia się oryginalnym wystrojemwnętrz, dogodną lokalizacją (nieopodal Rynku) oraz nietypowąofertą noclegów, zwłaszcza przy dłuższych rezerwacjach.DESIGNERSKIE WNĘTRZA >> Pierwsze hotele butikowezaczęły powstawać w latach 80. XX w. z myślą o miłośnikachinspirująco zaaranżowanej przestrzeni, dla którychliczy się światowy design i nietypowe wzornictwo. Wnętrzazaprojektowane przez znanych designerów są wyposażonew meble produkowane na zamówienie oraz dzieła sztuki. Naogół hotele butikowe są mniejsze niż sieciowe; mają nie więcejniż sto pokoi. Wyjątek stanowi hotel Paramount w NowymJorku. Zaprojektowany przez Philippe’a Starcka obiekt liczyaż 600 pokoi.Wrocławski hotel butikowy – The Granary – La Suite Hotel– należy do grona najbardziej luksusowych hoteli na świeciezrzeszonych w sieci Small Luxury Hotels of the World. Działawedle zasady „odkryj dom z dala od domu” i „biuro z dala odbiura”. Oferuje 47 luksusowych apartamentów zaprojektowanychw znanej paryskiej pracowni Gottesman Szmelcman Architecture.Jego goście wypoczywają w apartamentach wyposażonychw meble robione na zamówienie i ręcznie wykonanełóżka, mają do dyspozycji ekskluzywne łazienki oraz w pełniwyposażone aneksy kuchenne.Tutaj każdy pokój i apartament jest wyjątkowy, wnętrza różniąsię rozmiarami, układem i aranżacją. Pokoje na poziomieogrodu cieszą oko łukowymi sklepieniami z oryginalnej ce-ZU HAUSE FERN VON ZU HAUSE, BÜRO FERN VOM BÜROgły, podczas gdy apartamenty na wyższych piętrach zaskakujązmieniającą się geometrią szklanego dachu. Apartamentywyróżniają się niepowtarzalnym, nowoczesnym wzornictwem.Dodatkowym atutem jest wydzielenie strefy sypialnej,wypoczynkowej i jadalnej.ATRAKCJE SPICHLERZA >> Oferta hotelu jest bardzoelastyczna i dostosowana do indywidualnych potrzeb klientów,którzy mają zagwarantowany serwis na najwyższym poziomie.Standardem są wellnes, siłownia, gabinet masażu, sauna,jacuzzi, udogodnienia dla biznesu, usługi biurowe, prywatnyszofer oraz całodobowy room service. Do dyspozycji gościoddano także sejfy, bezpłatny internet szerokopasmowy i wi-fioraz telewizję satelitarną.Nazwa hotelu odwołuje się do XVI-wiecznego budynku spichlerza.W 1796 r. został on przyłączony do browaru przyul. Słodowniczej, gdzie do 1904 r. produkowano słód. W czasieII wojny światowej ta niezwykła budowla mocno ucierpiała,jednak ostatecznie zniszczył ją pożar w 1970 r. Zaniedbanyi opuszczony spichlerz utracił większość swych walorów.W 2005 r. firma Star Group Poland zakupiła zrujnowane pozostałościi przekształa je w hotel butikowy.W zabytkowej części The Granary – La Suite Hotel mieści sięrestauracja Mennicza Fusion. W jej surowym wnętrzu idealniekomponującym się z odrestaurowanymi cegłami panuje wyjątkowynastrój. O podniebienie gości dba szef kuchni MateuszMalinowski, obsługują ich a profesjonalni kelnerzy , którzydbają, by klienci byli zadowoleni. Restauracja MenniczaFusion proponuje lekką, zdrową, a przy tym smaczną kuch-In der Stadtmitte von Wrocław, im ehemaligen Speicheraus dem 16. Jh. in der Mennicza-Str. 24 befindet sich dasBoutique-Hotel The Granary – La Suite. Dieses 5-Sterne-Hotel zeichnet sich durch sein einmaliges Internieur, seinegünstige Lage (in der Nähe des Marktplatzes) undsein besonderes Unterkunftsangebot, insbesondere beiBuchungen für längere Zeit aus.DESIGNER-INTERIEUR >> Die ersten Boutique-Hotels entstanden in den 80er Jahren des 20. Jh. füranspruchsvolle Gäste, die besonderen Wert auf Qualität,modernes Design und innovative Flächengestaltung legen.Die von bekannten Designern entworfenen Innenräumesind mit auf Bestellung gefertigten Möbeln undKunstwerken eingerichtet. Im allgemeinen sind Boutique-Hotels kleiner als Kettenhotels und haben bis zu einhundertZimmer. Eine Ausnahme bildet das Hotel Paramountin New York. Von Philippe Starck wurde ein Objekt mit600 Zimmern entworfen. Das Boutique-Hotel. The Granary– La Suite Hotel in Wrocław ist eines der weltweit luxuriösestenHotels der Hotelkette Small Luxury Hotels of theWorld. Sein Motto lautet: „Entdecken Sie Ihr Zuhause fernvon daheim“ und „Büro fern vom Büro“. Es bietet 47 Luxusappartements,die vom bekannten Pariser ArchitektenbüroGottesman Szmelcman Architecture entworfen wurden.Die Gäste erholen sich in ihren mit maßgeschneidertenMöbeln und handgfertigten Betten eingerichteten Appartements,ihnen stehen exklusive Badezimmer und komplettausgestattete Kleinküchen zur Verfügung. Jedes Zimmerund Appartement ist anders, es hat eine unterschiedlicheGröße und ist in einem unterschiedlichen Design eingerichtet.Zimmer auf Gartenniveau beeindrucken mit ihreneinmaligen Backstein-Bogengewölben und Appartementsin höheren Stockwerken mit einzigartiger Glasdachgeometrie.Die Appartements zeichnen sich durch ihr einmaliges,modernes Design aus. Sie sind zusätzlich aufgeteilt inSchlaf-, Wohn- und Küchenzone.ATTRAKTIONEN DES SPEICHERS >> Das Hotelangebotist flexibel gestaltet und an die Bedürfnisse

52nię. Kucharze z sezonowych produktów wyczarowują wyrafinowanei zaskakujące w smaku potrawy. Sztandarowymdaniem lokalu jest łosoś w algach morskich na tagliatelli warzywnej.und Wünsche der Hotelgäste angepaßt. Es bietet einenhochwertigen Service. Zum Standard-Angebot gehörenWellness, Fitness- und Massageraum, Sauna, Jakuzzi, Facilitiesfür Geschäftsleute, Bürodienstleistungen, privaterFahrer und 24 h-Roomservice. Den Hotelgästen stehenauch Safes, Internetzugang und WiFi sowie Satelliten-TVzur Verfügung.Der Hotelname knüpft an den ehemaligen Speicher ausdem 16. Jh. an. 1796 wurde der Speicher mit der Brauereiin der Słodownicza-Straße verbunden, wo bis 1904Braumalz hergestellt wurde. Während des zweiten Weltkriegeswurde dieses interessante Bauwerk stark in Mitleidenschaftgezogen, 1970 wurde es vollkommen durchBrand zerstört. Jahrelang wurde es vernachlässigt. ImJahre 2005 wurde die verlassene Speicherruine von derFirma Star Group Poland gekauft und zu einem Boutique-Hotel umgebaut. Im historischen Teil des The Granary – LaSuite Hotels befindet sich das Restaurant Mennicza Fusion.In diesem schlichten Interieur mit restauriertem Backsteinherrscht eine besondere Atmosphäre. Die Gaumen derGäste werden vom Küchenchef Mateusz Malinowski verwöhnt,und professionelle Kellner sorgen für Bedienunghöchster Qualität. Das Restaurant Mennicza Fusion bietetleichte, gesunde und leckere Küche. Von Köchen werdenaus Saisonprodukten ausgezeichnete Speisen zubereitet.Die Spezialität des Hauses ist Lachsfilet in Meeresalgenauf Tagliatella mit Gemüse.The Granary – La Suite Hotel, Wroclaw City Centerul. Mennicza 24, 50-057 WrocławTel. + (48 71) 395 26 00Faks: + (48 71) 395 26 10e-mail: granary@granaryhotel.comwww.thegranaryhotel.com

54 miejsceSehenswertes55Busko-ZdrójBUSKO-ZDRÓJ DIE KURHAUPTSTADT DER PONIDZIE-REGIONMarek Wołoszyńskiuzdrowiskowa stolica PonidziaMEKKA FÜR KURGÄSTE >> Herrliches Mikroklima,viele sonnige Tage, schöne Natur und zahlreicheBaudenkmäler locken nicht nur Aktivtouristen in die Ponidzie-Region.Mit Entdeckung großer sulfid-, jodid- undbromidhaltiger Mineralquellen und Moorvorkommen konntenhier Kurhäuser entstehen, die jedes Jahr tausendeKurgäste aus Polen und Europa aufnehmen. Sie könnenhier nicht nur entspannen, sondern auch ihre Gesundheitin zahlreichen, gut ausgestatteten Kurhäusern und Spa-Zentren, die immer mehr im Trend sind, wieder herstellen.KURORT MIT TRADITION >> Der größteund bekannteste Kurort der Ponidzie-Region ist Busko-Zdroj. Die Anfänge der Stadt reichen ins 13. Jh. zurück,als dieses Gebiet in den Besitz der Nonnen des Prämonstratenserordenskam. 1287 erhielt es das Stadtrecht.Die Stadt war Eigentum der Nonnen bis 1819. Hier sollKönigin Hedwig Heilbäder genommen haben. Die Mineralquellenwurden zum ersten Mal vom Arzt Jan Winterfeld1808 untersucht. Zur Entwicklung der Stadt als Kurorttrug Feliks Rzewuski bei. Als Gutspächter erkannte er dieHeilwirkung der hiesigen Mineralquellen und liess hier seineRheumakrankheit behandeln. Er gründete eine Gesellschaftund eröffnete offiziell am 1. Juni 1836 die Bäder(heute das Kurhaus „Marconi“) im Kurpark. Dieses Datumgilt als Entstehungsdatum des Kurortes. Eine weitere Entwicklungerlebte er in der Zwischenkriegszeit – damalsentstanden viele neue Sanatorien. Mit Entdeckung neuerVorkommen an sulfidhaltigen Mineralquellen wurden weitereKurhäuser gebaut.Zabiegi upiększające to ważna część oferty uzdrowiskaSchönheitskuren sind wichtiger Bestandteil des KurangebotsLeżące na południu województwaświętokrzyskiego Ponidzie to magiczna kraina.Tu znajdują się największe złoża gipsuw Europie, które zdecydowały o specyficzneji unikatowej przyrodzie chronionej wrezerwatach roślinności stepowej.Największa rzeka regionu, Nida, wyżłobiła pięknądolinę z licznymi meandrami i starorzeczamibędącymi wspaniałym terenem gniazdowaniaptactwa wodno-błotnego. Od wieków znane sąteż liczne źródła wód mineralnych, które już wśredniowieczu zaczęto wykorzystywać do celówleczniczych.Der Raum Ponidzie im Südender Świętokrzyskie-Region ist ein magischesGebiet. Hier befinden sich die größtenGipsvorkommen in Europa, die die hiesige,in Steppenflora-Reservaten unter Naturschutzstehende Natur prägten. Der größte Flußder Region Nida formte ein reizvollesTal mit zahlreichen Flußschleifen und Altwassern,wo Wasser- und Sumpfvögel ihre Nester bauen.Seit Jahrhunderten sind hier auch zahlreicheMineralquellen bekannt, die bereitsim Mittelalter für Heilzweckegenutzt wurden.Fot.: D. KrakowiakFot.: z archiwum UMiG w Busku-ZdrojuMEKKA KURACJUSZY >> Wspaniały mikroklimat,duża liczba dni słonecznych, piękna przyroda i liczne zabytkisprawiają, że Ponidzie przyciąga nie tylko miłośnikówaktywnego wypoczynku. Dzięki unikatowym źródłom wódsiarczkowych i jodkowo-bromkowych oraz borowiny rozwinęłysię tu ośrodki sanatoryjne, do których co roku przybywajątysiące kuracjuszy z Polski i Europy. Mogą tu nie tylkoodpocząć, ale i podreperować swoje zdrowie w licznych,dobrze wyposażonych sanatoriach oraz coraz modniejszychspa.UZDROWISKO Z TRADYCJAMI >> Największymi najbardziej znanym uzdrowiskiem Ponidzia jestBusko-Zdrój. Początki miasta sięgają XIII w., kiedy w posiada-

56 miejsceSehenswertes57Przejażdżki konne w okolicach Buska-Zdroju / Reittouren in der Umgebung von Busko ZdrójMiędzynarodowy Festiwal Muzyczny im. Krystyny Jamroz / Internationale Krystyna-Jamroz-Musikfestspielenie okolicznych terenów wszedł zakon norbertanek. W 1287 r.otrzymało ono prawa miejskie. Norbertanki były właścicielkamimiasta do 1819 r. Wiadomo, że leczniczych kąpieli zażywałatu królowa Jadwiga. Pierwsze naukowe badania właściwościwód przeprowadził w 1808 r. lekarz Jan Winterfeld. Dorozwoju miasta jako uzdrowiska przyczynił się Feliks Rzewuski.Jako dzierżawca buski docenił walory tutejszych wód i leczyłtu swój reumatyzm. Założył spółkę i oficjalnie 1 czerwca 1836r. uruchomił Łazienki (obecnie sanatorium „Marconi”) otoczoneParkiem Zdrojowym. Tę datę uznaje się obecnie za początekuzdrowiska. Kolejny okres rozwoju to lata międzywojenne– w tym czasie powstaje wiele nowych obiektów sanatoryjnych.Po wojnie w efekcie odkrycia dalszych złóż wód siarczkowychwybudowano kolejne sanatoria.DLA ZDROWIA... >> W buskich sanatoriach leczonesą schorzenia układu krążenia i wegetatywnego, narządówruchu, reumatologiczne, dermatologiczne, neurologiczne,a także osteoporoza. Stosuje się kąpiele, masaże,okłady z alg, borowiny, zabiegi hydro-, fizyko- i kinezyterapeutyczne,kosmetyczne i odchudzające. Dla dzieci z porażeniemmózgowym i schorzeniami ortopedycznymi przeznaczonyjest Specjalistyczny Szpital Ortopedyczno-Rehabilitacyjny„Górka” im. dr. Szymona Starkiewicza. Eksportowymszlagierem znanym z półek sklepowych jest woda mineralna„Buskowianka”FÜR DEN LEIB ... >> In den Kurhäusern in Busko-Zdrojwerden Kreislaufkrankheiten, Erkrankungen desvegetativen und Bewegungsapparats, neurologische, Rheuma-und Hautkrankheiten sowie Osteoporose behandelt.Das Angebot umfasst Behandlungsmaßnahmen wie Bäder,Massagen, Algen- und Moorpackungen, Hydro-, Physio- undKinesioptherapie sowie Schönheitskuren und Entfettungsmaßnahmen.Für Kinder mit Kinderlähmung und orthopädischenKrankheiten ist das Szymon-Starkiewicz-Fachkrankenhausfür Orthopädie und Rehabilitation bestimmt. EinExporthit ist das Mineralwasser Buskowianka.... UND FÜR DIE SEELE >> Busko-Zdroj bietetKurgästen und Touristen viele Sehenswürdigkeiten undKulturevents. Die wertvollsten Baudenkmäler sind die Kircheder Unbefleckten Empfängnis der Jungfrau Maria ausden Jahren 1592-1621 und die Holzkirche St. Leonhardvon 1699. Der Kurpark mit dem Kurhaus „Marconi“, diePromenade, die Altstadt mit historischen Villen vom Endedes 19., Anfang des 20. Jh. und der Marktplatz sind nureinige der vielen sehenswerten Objekte in der Stadt.In Busko-Zdroj finden insbesondere im Sommer vieleKulturevents: die Internationalen Krystyna-Jamroz-Musikfestspiele,der Sommer mit Chopin, das Internationale Folklore-Festival,die Wojtek-Belon-Musikfestspiele „Niechajzabrzmi Bukowina“, das Ponidzie-Jazz-Festival u. a. statt.Fot.:P. KaletaFot.: z archiwum UMiG w Busku-Zdroju...I DLA DUCHA >> Busko-Zdrój oferuje kuracjuszomi turystom wiele atrakcji turystycznych i kulturalnych.Niewątpliwie najcenniejszymi zabytkami są pochodzący z lat1592-1621 kościół Niepokalanego Poczęcia NMP i drewnianykościół św. Leonarda z 1699 r. Park Zdrojowy z sanatorium„Marconi”, promenada, zdrojowa starówka z zabytkowymiwillami z przełomu XIX i XX w., Rynek – to tylko kilkaz licznych wartych zobaczenia obiektów.W Busku-Zdroju, szczególnie w sezonie letnim, odbywa sięwiele wydarzeń kulturalnych: Międzynarodowy Festiwal Muzycznyim. Krystyny Jamroz, Lato z Chopinem, MiędzynarodoweSpotkania z Folklorem, Ogólnopolski Festiwal Muzycznyim. Wojtka Belona „Niechaj zabrzmi Bukowina”, Pondzie,Jazz Festiwal itp.AKTYWNY WYPOCZYNEK >> Sieć szlakówpieszych i rowerowych umożliwia odbycie wielu interesującychwycieczek po okolicach Buska. Liczne rezerwatyprzyrody, spływy kajakowe, przydrożne kapliczki i zabytkiarchitektury dają niezliczone możliwości aktywnego spędzeniaczasu. Dysponując własnym samochodem, możnazorganizować dalsze wypady do tak ciekawych miejscowości,jak Jędrzejów, Pińczów, Wiślica, Stopnica lubNowy Korczyn.Zapraszamy do słonecznego miasta Busko-Zdrój.AKTIVERHOLUNG >> Die Umgebung von Busko-Zdroj weist ein dichtes Netzwerk von Wander- und Radwegenauf. Zahlreiche Naturreservate, Kajaktouren, Wegkapellenund Baudenkmäler bieten unzählige Möglichkeiten fürAktiverholung. Mit Privatwagen können weitere Ausflüge zusehenswerten Orten wie Jędrzejów, Pińczów, Wiślica, Stopnicaoder Nowy Korczyn organisiert werden.Herzlich willkommen in der sonnigenStadt Busko-ZdrójDojazd: autobusem PKS lub samochodem. Z Warszawy przez Kielce drogąS7, z Krakowa – drogą 79, z Poznania przez Kielce – drogą E77, z Wrocławia– drogą E40.Centrum Informacji Turystycznejal. Mickiewicza 22, tel. (41) 370 10 22Urząd Miasta i Gminy w Busku-Zdrojual. Mickiewicza 10, tel. (41) 370 52 00faks (41) 370 52 90Anreise: mit Bus oder Auto. Von Warschau überKielce Landstraße 57, von Krakau Landstraße 79,von Poznań über Kielce E77, von Wrocław E40.Touristeninformationszentrumal. Mickiewicza 22, Tel. (41) 370 10 22Stadt- und Gemeindeverwaltung Busko-Zdrojal. Mickiewicza 10, Tel. (41) 370 52 00Fax (41) 370 52 90www.busko.pl

58 podróż e z kulturąKulturreisen59Pozostałości rzymskiego miasta w Nora / Überreste einer römischen Stadt in NoraJoanna StachowiakNuragi i inne rozmaitościNURAGHEN UND ANDERE SEHENSWÜRDIGKEITENMało które miejsce na świecie przyprawia o tak silnyzabytkowy zawrót głowy jak Sardynia. Pozostałości po dawnychcywilizacjach są gratką dla miłośników archeologii.Każdy Indiana Jones znajdzie tu coś dla siebie.Fot.: arch. B.P. Sardynii. D. OlendzkaBajeczna wyspa kusi nie tylko pięknymi plażami z białym piaskiem,ale i bogactwem zabytków, które są śladem zamieszkującychją kultur. Znaleziska archeologiczne wskazują, że już100 tys. lat p.n.e. człowiek objął ją w posiadanie, o czymświadczą m.in. odkopane narzędzia. Późniejsze kultury neolitycznepozostawiły po sobie kamienne kręgi, menhiry (wydłużonegłazy stawiane na grobach) i tzw. domy wróżek, czylijaskiniopodobne groby wydrążone w skale. Jednak dopieroich następcy – cywilizacja nuorska – stworzyła jeden z najważniejszychsymboli Sardynii – nuragi. Są to nakryte kopułamiwieże w kształcie stożków zbudowane z ociosanychkamieni ułożonych bez zaprawy; w środku znajdowało sięjedno lub więcej pomieszczeń. Pełniły głównie funkcje obronne,niekiedy wokół nich powstawały całe kamienne wioski.Na Sardynii znajduje się ponad 7 tys. nuragów. Warto zobaczyćprzede wszystkim Su Nuraxi w Barumini, najbardziejreprezentacyjny kompleks nuragów, który w 1997 r. zostałwpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Składałsię on z kilku wież, a jego wiek ocenia się na ponad 2 tys. lat.PAMIĄTKI WIELU KULTUR >> Na początku pierwszegotysiąclecia p.n.e. na Sardynię przybyli pokojowo nastawieniFenicjanie. Wraz z nimi na wyspie pojawiły się miasta,które zwyciężyły w konfrontacji z nuragami. Między IX a VIIwiekiem p.n.e. powstały nadbrzeżne centra handlowe, wśródnich obecna stolica wyspy – Cagliari. Do dziś można podziwiaćruiny wielu starożytnych miast, np. prawdopodobnienajstarsze z nich – Norę. Podobno ważnością przewyższałaNur wenige Orte der Welt sind von atemberaubenderSchönheit wie Sardinien. Überrestealter Zivilisationen warten auf Archäologie-Fans.Jeder Indiana Jones findet hieretwas für sich.Die märchenhafte Insel lockt nicht nur mit schönen Sandstränden,sondern auch mit zahlreichen Baudenkmälern, die an alteZivilisationen erinnern. Archäologische Funde beweisen, dasssie bereits 100.00 Jahre v.u.Z. von Menschen bewohnt war, wovonu. a. gefundene Werkzeuge zeugen. Spätere neolithischeKulturen hinterließen Steinkreise, Menhire (lange Steine aufGräbern) und sog. Feenhäuser, also in Felsen ausgehöhltehöhlenänliche Grabstätten. Erst ihre Nachfolgerin, die Nuraghenkultur,entwickelte Nuraghen als eines der wichtigstenWahrzeichen Sardiniens. Nuraghen sind mit einer Kuppel bedecktekegelförmige Turmbauten und wurden aus behauenenSteinen ohne Mörtel mit einer oder mehreren Räumlichkeitengebaut. Sie hatten hauptsächlch eine Wehrfunktion, mitunterentstanden um sie ganze Steindörfer. Auf Sardinien gibt esüber 7.000 Nuraghen. Besonders sehenswert sind Su Nuraxiin Barumini, der repräsentativste Nuraghenkomplex, der1997 in die UNESCO-Liste des Weltkulturerbes eingetragenwurde. Er bestand aus mehreren Türmen, und sein Alter wirdauf mehr als 2.000 Jahre geschätzt.ÜBERRESTE VIELER KULTUREN >> Anfgang desersten Jahrtausends v. u. Z. liessen sich friedlich gesinnte Phö-

60 podróż e z kulturąLew mistrza Guglielma, w głębi kaplica pizańskaLöwe von Meister Guglielmo, Kapelle in Pisa im Hintergrundnawet Cagliari. Sielankowy rozwój cywilizacji fenickiej zakłóciłnajazd Punitów z Kartaginy, którzy jednak przegrali bójo Sardynię z imperium rzymskim. Zwycięscy Rzymianie pozostawilipo sobie ogromne bogactwo architektury, a zwłaszczamonumentalne amfiteatry, łaźnie, świątynie, akwedukty,a także luksusowe wille. Szczególnie warta odwiedzeniajest wspomniana Nora, ponieważ kryje wiele pamiątek pozamieszkujących ją Rzymianach, m.in. teatr i amfiteatr orazpozostałości term.W połowie pierwszego tysiąclecia n.e., po licznych bojachRzymian z Wandalami, Sardynia znalazła się pod panowaniemBizancjum. W tym okresie rozwijała się przede wszystkimarchitektura sakralna, toteż najbardziej znamienne sązbudowane na planie krzyża greckiego świątynie i klasztory,jak np. bazylika San Saturnino w Cagliari. Z czasem zaczęłosię upowszechniać budownictwo romańskie. Średniowiecznekościoły zbudowane w tym stylu można znaleźć na całejwyspie, a w szczególności wzdłuż drogi z Cagliari do PortoTorres. Prawdziwą perełką jest kościół San Gavino, podręcznikowyprzykład tego stylu w sztuce.Dalsze dzieje Sardynii wyznaczają wpływy m.in. hiszpańskie,włoskie czy austriackie. Każdy z nich pozostawił po sobie zabytkiarchitektury i sztuki. Można je odnaleźć w wielu miejscachna wyspie, ale jak w soczewce są skupione w samejstolicy. Dlatego objazd wyspy warto zacząć od zwiedzaniaCagliari. Miasto rozpościera się na kilku wzgórzach i upamiętniawszystkie kultury, które kiedykolwiek otarły się o Sardynię.Oprócz pięknej architektury turystów przyciągają tu także wydarzeniakulturalne odbywające się przez cały rok.nizier auf Sardinien nieder. Mit ihnen entstanden auf der InselStädte, die die Konfrontation mit den Nuraghen gewannen.Zwischen dem 9. und 12. Jh. v. u. Z. entstanden an der KüsteHandelszentren, u. a. die heutige Inselhauptstadt Cagliari. Bisheute können Ruinen vieler antiker Städte, u. a. der ältestenStadt Nora besucht werden. Sie soll eine wichtigere Bedeutungals Cagliari gehabt haben. Die idyllische Entwicklung derphönizischen Zivilisation wurde durh den Überfall der Punitenaus Karthago gestört, die jedoch den Kampf um Sardiniengegen das römische Imperium verloren. Die siegreichen Römerhinterließen eine reiche Architektur, und insbesonderemonumentale Amphitheater, Bäder, Gotteshäuser, Aquäduktesowie Luxusvillen. Einen Besuch wert ist das besagte Nora mitvielen Baudenkmälern aus der Römerzeit, u. a. dem Theaterund Amphitheater sowie Thermenüberresten. Mitte des estenJahrtausends u. Z. befand sich Sardinien nach zahlreichenKämpfen der Römer gegen Wandalen unter der Herrschaft Bizantiums.In dieser Zeit entwickelte sich vor allem die sakraleArchitektur, besonders beachtenswert sind auf dem Grundrissdes griechischen Kreuzes gebaute Gotteshäuser und Klosterwie z.B. die Basilika San Saturnino in Cagliari. Mit der Zeitsetzte sich die romanische Baukunst immer mehr durch. Mittelalterlicheromanische Kirchen sind auf der ganzen Insel, undinsbesondere an der Straße von Cagliari nach Porto Torres zufinden. Eine wahre Perle ist die Kirche San Gavino, ein ausgezeichnetesBeispiel für diesen Baustil.Die weitere Geschichte Sardiniens wurde u. a. durch spanische,italienische oder österreichische Einflüsse bestimmt. Daran erinnernzahlreiche erhaltene Baudenkmäler und Kunstwerke. Siebefinden sich an vielen Orten auf der Insel, die meisten sind inder Hauptstadt konzentriert. Wir empfehlen, die Rundfahrt derInsel mit einem Besuch in Cagliari zu beginnen. Die Stadt erstrecktsich über einige Hügel und zeigt stolz erhaltene architektonischeÜberreste aller Kulturen, die je auf Sardinien den Fußfaßten. Außer schöner Architektur werden Touristen auch vonganzjährig stattfindenden Kulturevents hierher gelockt.Katedra Santa Maria w CagliariDom Santa Maria in CagliariFot.: D. Olendzka

62 bliż ej naturyNäher der Natur63Joanna LamparskaMagiczna kraina stawówMAGISCHES LAND DER TEICHEDolina Baryczy jest pełna niezwykłości.Mozaika stawów, lasów, mokradeł i łąkto obietnica świętego spokoju, a takżezaproszenie dla miłośników tajemnic,przygody i dobrego, „babcinego” jedzenia.Drzemią tu ukryte w zieleni, bajkowe pałace,odpoczywają stare cmentarzyki, zagubionegrodziska szepcą o skarbach. Dzień w tejkrainie budzi się z szumem skrzydełstartujących gęsi, a zasypia przy orkiestrzerechocących żab. To jedno z niewielu miejscna ziemi, gdzie człowiek naprawdę żyjew przyjaźni z przyrodą.Das Flußtal der Barycz ist vollerBesonderheiten. Das Mosaik aus Teichen,Wäldern, Sümpfen und Wiesen versprichtgroße Ruhe und wartet auf GeheimnisundNaturfreunde sowie Fans guterBauernküche. Inmitten von Grün sindmärchenhafte Schlösser eingebettet,Entdecker finden hier Überreste alterFriedhöfe und Burgruinen. Der Tag erwachtin dem Flußtal mit dem Geräusch der Flügelvon Windgänsen, die in die Luft steigen,und schläft bei einem Konzert quakenderFrösche ein. Es ist eines der wenigenOrte auf der Erde, wo die Menschen inFreundschaft mit der Natur leben.Fot.: M. BuryFot.: S. i A. HofmanDolina Baryczy leży na pograniczu Dolnego Śląska i Wielkopolski.Utworzono tu Park Krajobrazowy Barycz – największyw Polsce. Nazwa rzeki i doliny pochodzi od słowa „bara”, któreoznaczało bagno albo mokradło. Płaski, szeroki i mokry terenidealnie nadawał się do budowy stawów. Wodą wypełniałysię też wyrobiska po odkrywkach rudy darniowej, z którejw średniowieczu wytapiano żelazo. Dzisiaj znajduje się tunajwiększe skupisko stawów hodowlanych w Europie. Jestich prawie trzysta, od tych ogromnych po zupełnie malutkie.Najcenniejsze z nich – Stawy Milickie – zostały wpisane na listęLiving Lakes, czyli jezior, odznaczających się w skali światawyjątkowymi walorami przyrodniczymi i bogactwem ekosystemów.Na liście tej znajdują się obecnie 24 jeziora, m.in.Bajkał, Morze Martwe, Balaton i Jezioro Wiktorii.KRÓLESTWO KARPIA I PTAKÓW >> Pierwsze stawyw Dolinie Baryczy zaczęły powstawać już w XIII w. i od zawszebyły prawdziwym królestwem karpia, choć występują tuDas Flußtal der Barycz erstreckt sich entlang der Grenzezwischen Niederschlesien und Großpolen. Hier wurde dergrößte polnische Landschaftspark eingerichtet. Heute befindetsich hier der größte Fischteichkomplex europaweitmit etwa 300 großen und ganz kleinen Seen. Die wertvollsten„Milickie-Teiche“ gehören zu den sog. Living Lakes(Lebende Seen), einem Netzwerk von Seen mit einer faszi-

64 bliż ej naturyNäher der Natur65das Flußtal bietet. Hier wurde auch ein Netzwerk von NaturundThemenpfaden angelegt. Sie führen an ehemaligenprunkvollen Residenzen der Adelsfamilien, die einst dieseRegion regierten, vorbei. Das Schloss Moja Wola wurde mitKorkeichenrinde aus Portugal verkleidet, im Jagdschlossbefindet sich ein Ofen, der wie ein riesiger Baumstammaussieht, im ehemaligen Gut der Familie Maltzahn in Miliczwartet auf Entdecker ein Schatz, der von Bewohnern desunterirdischen Reiches bewacht wird. Die Magnetenresidenzenliegen in prächtigen Parkanlagen (im Denkmälerregistersind über 30 Parks eingetragen!) mit majestätischenAlleen von Eichen, die einst unter königlicher Obhut standen.też inne ryby: karasie, liny czy amury. Historia tego zakątka wiąże sięze wspaniałymi rodami: Kurzbachowie, Maltzanowie, Hochbergowiei Hatzfeldowie przez stulecia rozwijali gospodarkę stawową, zostawiającnam dzisiaj akweny o łącznej powierzchni ponad 7 tys. hektarów!I choć człowiek starał się uporządkować tutejszy krajobraz, dziś w DolinieBaryczy rządzą zwierzęta, głównie te skrzydlate. Na czystych ekologicznie,bardzo zróżnicowanych i chronionych terenach mieszka ponad300 gatunków ptaków, z czego przeszło 170 regularnie tu gniazduje.Uważny obserwator wypatrzy m.in.: gęgawy, żurawie, bieliki, łabędzie,kormorany, remizy, bąki czy duże kolonie mewy śmieszki. Przyodrobinie szczęścia można tu również spotkać bardziej egzotyczne gatunki,choć najwspanialszym widokiem są przeloty dzikich gęsi.DZIKIE GĘSI >> Wiosną i jesienią odpoczywają na naszych stawachpodczas wędrówek między lęgowiskami w tundrze a zimowymiostojami w Europie Zachodniej – mówi Bartosz Smyk, ornitologi jeden z autorów „Doliny Baryczy – przewodnika po niezwykłościachprzyrody”. – Dzikie gęsi zbierają się w ogromne stada,liczące nawet po kilkadziesiąt tysięcy osobników. Kiedy o świciewszystkie wzbijają się w powietrze, słychać tylko huk skrzydełi głośne gęganie. To niesamowite przeżycie.Ale to tylko część „artystycznej” oferty Doliny Baryczy. W teatrzeprzyrody można podglądać rykowiska, obserwować nietoperze,zimą śledzić zwierzęce tropy. Na „bird watcherów” czekają czatowniei wieże widokowe. To zupełnie jak miejsce w pierwszymrzędzie, do tego łatwo dostępne, bo Dolinę połączyła sieć ścieżeknierenden Vielfalt an Ökosystemen weltweit. Auf dieserListe stehen auch der Baikalsee, das Tote Meer,der Balatonsee und der Victoriasee.IM KARPFEN- UND VOGELREICH >> Die Geschichtedieses Flußtals ist verknüpft mit einigenbedeutenden Adelsgeschlechtern. Die MagnatenfamilienKurzbach, Maltzahn, Hochberg und Hatzfeldentwickelten hier jahrhundertelang die Fischzucht undhinterliessen uns heute Fischteiche mit einer Größevon insgesamt 7.000 ha! Heute leben in diesem ökologischsauberen, stark differenzierten und unter Naturschutzstehenden Gebiet mehr als 300 Vogelarten,von denen 170 hier ihre Nester bauen. Ein besondersbeeindruckendes Spektakel bieten fliegende Wildgänse,die sich in großen, manchmal viele tausende Vögelumfassenden Scharen versammeln. Wenn sie alle imMorgengrauen in die Luft steigen, sind nur der Lärmihrer Flügel und ihr lautes Geschnatter zu vernehmen.Ein außergewöhnliches Erlebnis.WILDGÄNSE >>Die Besucher können in diesemNaturtheater dem Rotwild bei der Brunft zuschauen,Fledermäuse beobachten und Tierspuren folgen.Birdwatchern stehen hier Wacht- und Aussichtstürmezur Verfügung, von denen sich ein herrlicher Blick aufFot.: S. i A. HofmanFot.: S. i A. Hofmanprzyrodniczych i tematycznych szlaków. Pysznią się na nichrezydencje tych, którzy niegdyś rządzili tym rejonem. Pałacw Mojej Woli został obłożony korą dębu korkowego z Portugalii,w dworze myśliwskim stoi piec, który wygląda jak pieńwielkiego drzewa, a w dawnym majątku Maltzanów w Miliczuczeka skarb, którego pilnują mieszkańcy podziemnej krainy.Magnackie siedziby otaczają wspaniałe parki (rejestr zabytkówwymienia ich ponad trzydzieści!), ze swego majestatycznegopiękna słyną aleje dębów, drzew niegdyś objętychkrólewską opieką.– Można tu przyjechać na kilka godzin, pożyczyć rower albokajak i poznać niektóre oblicza tej krainy. Ale lepiej zostać nadłużej, nacieszyć się widokiem błyszczących stawów, zasnąćw uroczym domku w środku lasu, połowić ryby – oczywiściew miejscach specjalnie do tego wyznaczonych – mówi DorotaChmielowiec-Tyszko, prezes Fundacji Dolina Baryczy. – WyjątkowośćDoliny Baryczy polega na tym, że ciągle najważniejszajest w niej przyroda. My się nią opiekujemy, a onanam odpłaca tym, co ma najlepszego.Dojazd: samochodem do Żmigrodu drogą 5 Wrocław – Poznań, do Miliczadrogą 15 Wrocław – Toruń, drogą 11 do Antonina; autobusem lub busem zWrocławia do Żmigrodu lub Milicza, PKP do Żmigrodu, Milicza, OdolanowaCentrum Informacji Turystycznej w Miliczu, pl. Ks. E. Waresiaka 7e-mail: it@milicz.pl, tel. (71) 383 00 35Punkt Informacji Turystycznej, Żmigród ul. Parkowa,e-mail: it@zmigrod.com.pl, tel. (71) 385 39 31Anreise: mit Auto nach Żmigród Landstraße 5 Wrocław-Poznań, nach MiliczLandstraße 15 Wrocław-Toruń, Landstraße 11 nach Antonin; mit Bus bzw.Kleinbus von Wrocław nach Żmigród oder Milicz, mit Bahn nach Żmigród,Milicz oder OdolanówTouristeninformationszentrum Milicz, pl. Ks. E. Waresiaka 7E-Mail: it@milicz.pl, Tel. (71) 383 00 35Touristeninformationsstelle Żmigród, ul. ParkowaE-Mail: it@zmigrod.com.pl, Tel. (71) 385 39 31www.barycz.plwww.milicz.plProjekt „Turystyka przyjazna przyrodzie w Dolinie Baryczy” jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnegow ramach Programu Infrastruktura i ŚrodowiskoDofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

66 bliż ej naturyNäher der Natur67Monika CelejSądeckie pasieki są słynne na całą PolskęHonig aus Nowy Sącz ist landesweit bekanntste beleuchtete Skipiste in Polen. In beiden Orten finden Skifahrerzahlreiche Gaststätten, Ausleihstellen für Skiausrüstung undSkischulen. Im Sommer warten in dieser Region auf Touristenzahlreiche Wander- und Radwege sowie Lehrpfade. Sie könnenauch an Boots- und Kajaktouren auf dem Poprad teilnehmen oderSeilparks in Rytro und Krynica Zdrój besuchen.Ziemia sądeckana każdą porę rokuSądecczyzna obejmuje Kotlinę Sądecką,Beskid Sądecki oraz niewielką częśćPogórza Rożnowskiego, czyli obszarpowiatu nowosądeckiego. Region tenczaruje malowniczym górskim krajobrazemi bogactwem zabytków. Odwiedzającym goturystom, bez względu na porę roku, oferujemnóstwo atrakcji.AKTYWNIE ZIMĄ I LATEM >> Zimą ziemia sądecka zamieniasię w prawdziwy raj dla narciarzy. Doskonale utrzymane,zadbane i oświetlone stoki cieszą się niemałym powodzeniem.Na przykład stacje narciarskie Jaworzyna Krynickaw Krynicy Zdroju czy Dwie Doliny Muszyna-Wierchomlaoprócz tras dla wytrawnych narciarzy oferują także trasy rodzinne.Ośrodki te mają do dyspozycji starannie utrzymanestoki różnej długości, które są czynne cały sezon. W JaworzynieKrynickiej działa najnowocześniejsza kolejka gondolowa,stacja oferuje m.in. najdłuższą trasę rodzinną oraz najdłuższąDIE REGION NOWY SĄCZ FÜR JEDE JAHRESZEITDie Region Nowy Sącz umfasst den Talkesselvon Nowy Sącz, das Beskidy-Gebirge und einenkleinen Teil des Vorgebirges von Rożnów, d.h.den Kreis Nowy Sącz. Diese Region beeindrucktmit ihrer malerischen Berglandschaft undzahlreichen Baudenkmälern. Sie bietet ihrenBesuchern eine Menge von Attraktionen fürjede Jahreszeit.Fot.: A. KlimkowskiFot.: A. KlimkowskiAKTIV IM WINTER UND SOMMER >> Im Winter verwandeltsich die Region Nowy Sącz in ein wahres Skifahrerparadies.Gepflegte und beleuchtete Skipisten haben großen Zulauf. ZumBeispiel bieten die Skistationen Jaworzyna Krynicka in KrynicaZdrój oder Zwei Täler Muszyna-Wierchomla Skipisten sowohlfür erfahrene Skifahrer als auch für Familien. Ihre gut erhaltenenSkipisten von unterschiedlicher Länge sind in der ganzen Hochsaisongeöffnet. In Jaworzyna Krynicka steht Skifahrern undTouristen eine sehr moderne Gondelbahn zur Verfügung. DieseSkistation bietet u. a. die längste Familien-Skipiste und die längoświetlonątrasę w Polsce. W obydwu ośrodkach dodatkowodostępne są rozliczne punkty gastronomiczne, wypożyczalniesprzętu i szkółki narciarskie. Latem z kolei turyści mogą korzystaćz licznych na Sądecczyźnie profesjonalnych ścieżek pieszych,rowerowych oraz przyrodniczo-edukacyjnych. Mogątakże wybrać się na spływ Popradem łodziami i kajakami czydo parków linowych w Rytrze i Krynicy-Zdroju.KRAINA MIODEM PŁYNĄCA >> Na Sądecczyźnie działajądwa prężne gospodarstwa pasieczne: „Sądecki Bartnik”i „Barć”. Niewielu z nas, kupując miód, zwraca uwagę na pochodzenieproduktu, a to właśnie te dwie pasieki zaopatrują w miódsklepy na terenie całej Polski. Co więcej, pasieki te należą do najchętniejodwiedzanych atrakcji turystycznych w rejonie. Podczaswycieczki po „miodowym skansenie”, połączonej z warsztatamipszczelarskimi, można uzyskać wiele cennych informacji na tematpozyskiwania miodu i życia pszczół bezpośrednio od osób tupracujących. W zwiedzanych pasiekach można obejrzeć wykonanez wielkim kunsztem unikatowe modele uli.EIN HONIGLAND >> Im Raum Nowy Sącz gibt es zweigroße Bienenzuchtzentren „Sądecki Bartnik“ und „Barć“, dieviele Geschäfte in ganz Polen mit ihrem Honig beliefern. Siegehören auch zu den größten Sehenswürdigkeiten der Region.Besichtigungswert ist das Imkerei-Freilichtmuseum. Die Besucherkönnen sich beim Spaziergang und in Workshops über dieHonigproduktion und das Bienenleben informieren und kunstvollangefertigte Bienenhausmodelle bewundern.SAKRALBAUTEN UND MUSEEN >> Die Region NowySącz ist eine Schatzkammer von Baudenkmälern der sakralenBaukunst. Gotteshäuser und russisch-orthodoxe Kirchen ausdem 18. Jh. sind ideal in die Landschaft des Beskidy-Gebirgeshineinkomponiert. Sie sind auch ein Zeugnis für die reiche Kulturder Region und ihren multikulturellen Charakter und faszinierenTuryści mogą korzystać z licznych ścieżek rowerowychAuf Touristen warten zahlreiche Radwege

68 bliż ej naturyZiemia sądecka czaruje malowniczym górskim krajobrazem / Die Region Nowy Sącz beeindruckt mit malerischer BerglandschaftARCHITEKTURA SAKRALNA I MUZEA >> Ziemia sądeckajest prawdziwym skarbcem architektury sakralnej. Kościołyi XVIII-wieczne cerkwie idealnie komponują się z beskidzkimkrajobrazem. Są też świadectwem bogatej historiioraz charakterystycznego dla tego regionu przenikania sięwielu kultur. Zachwycają kunsztem i elegancją, a także przepięknymimalowidłami i freskami. Wiele z tych budowli zostałowpisanych do rejestru zabytków. Niezmiennie są one nielada atrakcją nie tylko dla znawców architektury.W regionie działa wiele interesujących muzeów i skansenów.Będąc w Krynicy-Zdroju, warto odwiedzić tamtejsze muzea.W Muzeum Nikifora możemy zapoznać się z dziełami jednegoz najsłynniejszych na świecie malarzy intuicyjnych oraz historiąjego życia i twórczości. Godne polecenia jest także MuzeumZabawek. To miejsce ma niepowtarzalny urok i wciążcieszy się dużym zainteresowaniem. Dzieci odkrywają tu tajemniczyi fascynujący świat zabawek, którymi bawili się ichrodzice i dziadkowie. Dorośli natomiast mogą przypomniećsobie lata swojego dzieciństwa.SĄDECKA MARKA TURYSTYCZNA >> Powiat nowosądeckidysponuje bogatą bazą noclegową. Jest tu kilkasetobiektów wypoczynkowych – od kwater agroturystycznych,pensjonatów i sanatoriów po czterogwiazdkowe hotele. Każdyznajdzie coś dla siebie na miarę potrzeb i możliwości finansowych.Na szczególną uwagę zasługują obiekty, którezostały wyróżnione Sądecką Marką Turystyczną – w ostatnimroku m.in. Hotel Perła Południa w Rytrze i GospodarstwoAgroturystyczne u Grzegorza w Tyliczu. Wyróżnienie to napięć lat otrzymują najbardziej atrakcyjne i przyjazne podmiotyturystyczne, których usługi cieszą się najwyższym uznaniem.mit ihrer Kunst und Eleganz sowie mit wunderschönen Wandmalereienund Fresken. Viele dieser Sakralbauten wurden in dasDenkmälerregister eingetragen. Sie stellen stets eine Attraktionnicht nur für Kenner der sakralen Baukunst dar. In der Region gibtes viele interessante Museen und Freilichtmuseen. Einen Besuchwert ist Krynica Zdrój mit seinen Museen. Im Nikifor-Museumkönnen sich die Besucher die Gemälde eines der weltweit bekanntestennaiven Malers ansehen und sich über sein Leben undWerk informieren. Sehenswert ist auch das Spielwarenmuseummit seiner einmaligen Atmosphäre, das stets großen Zulauf hat.Die Kinder finden hier geheimnisvolle und faszinierende Spielwaren,mit denen ihre Eltern und Großeltern gespielt hatten. ErwachseneBesucher werden in ihre Kindheit zurück versetzt.TOURISMUSMARKE NOWY SĄCZ >> Der Kreis NowySacz verfügt über eine gut ausgebaute Unterkunftsinfrastruktur.Er bietet eine große Vielfalt an Übernachtungsmöglichkeiten - vonagrotouristischen Bauernhöfen über Pensionen und Kurhäuserbis zu 4-Sterne-Hotels. Jeder findet hier etwas für seinen Geschmackund seinen Geldbeutel. Besonders empfehlenswert sindObjekte, die mit der Tourismusmarke Nowy Sącz ausgezeichnetwurden, letztes Jahr waren es u. a. das Hotel Perła Południa inRytro und der Agrotouristische Bauernhof „U Grzegorza“ in Tylicz.Diese Auszeichnung wird alle fünf Jahre an die attraktivsten undgastfreundlichsten Touristenobjekte vergeben, die hochwertigenService bieten.Centrum Informacji TurystycznejTouristeninformationszentrumNowy Sącz, ul. Szwedzka 2,Tel./Fax 18 4435597, Tel. 18 4442422E-mail: cit@sarr.com.plhttp://cit.com.pl/index.phpFot.: K. BańkowskiZagroda Grabownica to gościnne miejsce w Dolinie Baryczy– wybudowana w największym w Polsce Parku Krajobrazowym,wkomponowana została w krajobraz tego pięknego regionu.Z okien Zagrody mają Państwo wspaniałe widoki na otaczające nas łąki, pola i lasy.Spokój, cisza i wspaniałe powietrze z pewnością pobudzą Państwa apetyt i pozwoląna spokojny sen w przytulnych pokojach naszej części pensjonatowej.W Zagrodzie organizujemy spotkania integracyjne, szkoleniowe oraz imprezy okolicznościowe.Posiadamy ponad 40 miejsc noclegowych, a nasza sala konsumpcyjnokonferencyjnawyposażona jest w sprzęt multimedialny i bezprzewodowy internet.www.zagrodagrabownica.plZagroda Grabownica • Jolanta Bogatsu56-320 Grabownica 42a k. Kuźnicy Czeszyckiejtel. + 48 71 3845502 • mobile +48 508134010e-mail: zagrodagrabownica@gmail.comOrganizujemy:spływy kajakowe, wycieczki konne i rowerowepo Parku Krajobrazowym Doliny Baryczyimprezy okolicznościowe, konferencje, szkolenia,integracjeOferujemy:44 miejsca noclegowewszystkie pokoje z TV i łazienkąsmaczna domowa kuchnia

70 spacerem po...Ein Spaziergang durch...71Kazimierz MayerMiędzy rzekamiMIĘDZYRZECZMiędzyrzecz od lat przyciąga turystów. Położeniena Pojezierzu Lubuskim, wśród lasówi jezior, stwarza doskonałe warunki do wypoczynku,a historia tego urokliwego miastasięga czasów Mieszka I.Międzyrzecz lockt seit Jahren Touristen an. Durchseine Lage in der Lebuser Seenplatte, inmittenvon Wäldern und Seen, ist es ein ausgezeichneterErholungsort, die Geschichte dieser malerischenStadt reicht in die Zeit von Mieszko I. zurück.IN UNTERIRDISCHEN GÄNGEN >> Kaum einigeKilometer von der Stadt entfernt befindet sich eine echte Perledieser Region – die Festungsfront Oder-Neiße-Bogen, ein großesVerteidigungssystem aus den 30er Jahren des 20.Jh. Hitlerdeutschlandbefürchtete einen Überfall vom Osten über Polen aufseine Hauptstadt und baute ein mächtiges Festungssystem, dasFot.: archiwum UM MiędzyrzeczW PODZIEMNYCH KORYTARZACH >> Zaledwiekilka kilometrów od miasta znajduje się prawdziwa perłatego regionu – Międzyrzecki Rejon Umocniony – ogromnysystem umocnień z lat 30. XX w. Hitlerowskie Niemcy obawiającsię ataku na swą stolicę od strony Polski, rozpoczęłybudowę potężnych fortyfikacji porównywalnych z Linią Maginotaczy też Linią Zygfryda. Umocnienia te nie zostaływ czasie działań wojennych użyte, ale zachowała się wspaniałasieć połączonych ze sobą budowli obronnych. Kto niebył w tych podziemiach, nie wie, co oznaczają słowa ciemnośći cisza. Wędrując po 32-kilometrowej udostępnionejczęści podziemnych korytarzy, poczujemy smak niesamowitychtajemnic II wojny światowej. Podziw budzą wielotonowekopuły Panzerwerków, a także budowle hydrotechnicznepowiązane z systemem obronnym. W „krainie ciszyi ciemności” nierzadko możemy spotkać nietoperze – gospodarzytych podziemi. Fakt, iż MRU jest największym europejskimzimowiskiem tych ssaków, przyciąga turystówmit der Maginot-Linie bzw. Siegfried-Linie vergleichbar ist. DieseBefestigungsanlage wurde in den Kriegshandlungen nicht benutzt,unterirdisch miteinander verbundene Bunker sind aber guterhalten. Wer diese Bunkeranlage nicht besucht hat, weiß nicht,was Dunkelheit und Stille bedeuten. Auf der Wanderung durch einen32 km langen Verbindungstunnel lernen wir interessante Geheimnissedes zweiten Weltkrieges kennen. Wir werden gefesseltvon den Kuppeln der Panzerwerke und mit dem Verteidigungssystemverbundenen wassertechnischen Objekten. Im „Landder Stille und Dunkelheit“ können wir oft Fledermäusen, denHausherren dieser unterirdischen Welt, begegnen. Der Ostfall alsgrößte europäische Überwinterungsstätte dieser Säugetiere lockt

72 spacerem po...Międzyrzecz z lotu ptaka / Międzyrzecz aus der Vogelschauz całego świata. Podziemia są częścią Muzeum Fortyfikacjii Nietoperzy w Pniewie.NIEZWYKŁA KOLEKCJA >> Okazałe pozostałościpołożonego nad rzeką zamku obronnego z czasów królaKazimierza Wielkiego do dziś zachwycają potęgą murów.A tuż obok zamku znajduje się muzeum z największąw Polsce kolekcją portretów trumiennych, tablic herbowychi inskrypcyjnych związanych z sarmackimi obyczajamipogrzebowymi. Dziś możemy podziwiać wspaniałe dostojnetwarze okolicznej szlachty, stworzone przez malarzyspecjalizujących się w uwiecznianiu twarzy zmarłych,aby nawet po śmierci mogli „uczestniczyć” nie tylko w stypie,ale także żyć wiecznie dla rodziny i sąsiadów. Portretyz tej kolekcji były pokazywane w wielu znanych galeriachna całym świecie.DLA AKTYWNYCH >> Okolice Międzyrzecza towspaniałe szlaki piesze, rowerowe i kajakowe, ale płetwonurkowieczy wędkarze też znajdą tu prawdziwy raj.WYPOCZYNEK NAD WODĄ >> Zaledwie kilkakilometrów na północ od Międzyrzecza leży Jezioro Głębokie.Ponad 120 ha krystalicznie czystej wody wśród bogategodrzewostanu to gratka dla amatorów sportów wodnych, leśnychwędrówek czy po prostu błogiego leniuchowania nadmalowniczym jeziorem. Średnia głębokość tego jeziora to9 m, a największa głębia przekracza 25 m.Jezioro Głębokie / Głębokie-SeeTouristen aus der ganzen Welt an. Die unterirdischen Gänge sindein Bestandteil des Museums der Befestigungstechnik und Fledermäusein Pniewo.EINZIGARTIGE SAMMLUNG >> Die Ruine deram Fluß gelegenen Wehrburg aus der Zeit des Königs KazimierzWielki (des Großen) fasziniert bis heute mit ihrem imposantenBaukörper. An der Burg befindet sich ein Museum mit der landesweitgrößten Sammlung von Sargporträts, Wappen- und Inskriptionstafeln,die mit polnischen Beerdigungssitten und -bräuchenverbunden sind. Heute können wir Gesichter hiesiger verstorbenerKleinadliger bewundern, abgebildet von in der Darstellungvon Gesichtern der Toten spezialisierten Malern, damit sie auchnach dem Tod nicht nur an dem Totenmahl „teilnehmen“, sondernauch für ihre Familien und Nachbarn ewig leben können. Porträtsaus dieser Sammlung wurden weltweit in vielen bekannten Galerienausgestellt.FÜR AKTIVTOURISTEN >> Die Umgebung vonMiędzyrzecz bietet ausgezeichnete Wander-, Rad- und Kajakroutenund ist ein wahres Taucher- und Anglerparadies.ERHOLUNG AM WASSER >> Einige Kilometernördlich von Międzyrzecz liegt der Głębokie-See. Mehr als 120 hakristallklares Wasser inmitten von Wäldern sind ein Paradies fürWassersportfreunde und Fußwanderer sowie jene, die sich einfachan diesem malerischen See erholen wollen. Der See ist imDurchschnitt 9 m tief, die größte Seetiefe beträgt 25 m.Dojazd: samochodem drogą 3 Świnoujście – Jakuszyce, drogą 137 Słubice– Trzciel, koleją relacji Gorzów Wielkopolski – Zbąszynek lubWierzbno – Rzepin albo Międzyrzecz – Toporów, autobusem PKS,m.in. z: Gorzowa Wlkp., Zielonej Góry, Poznania, Jeleniej Góry, samolotemna lotnisko w Babimoście, ok. 40 km od MiędzyrzeczaMiędzyrzecki Rejon Umocniony: tel. (95) 741 99 99lub 509 868 965, e-mail: biuro@bunkry.pl, www.bunkry.plMuzeum w Międzyrzeczu, ul. Podzamcze 2,tel. (95) 741-25-67www.miedzyrzecz.plAnreise: mit Auto Landstraße 3 Świnoujście-Jakuszyce, Landstraße 137 Słubice-Trzciel,mit Bahn auf der Strecke Gorzów Wielkopolski-Zbączynek,Wierzbno-Rzepin oder Międzyrzecz-Toporów, mit Bus u. a. aus GorzowWielkopolski, Zielona Góra, Poznań und Jelenia Góra, mit Flugzeugzum Flugplatz Babimost, ca. 40 km von Międzyrzecz entferntFestungsfront Oder-Neiße-Bogen: Tel. (95) 741 99 99509 868 965, E-mail: biuro@bunkry.pl, www.bunkry.plMuseum in Międzyrzecz, ul. Podzamcze 2,Tel. (95) 741-25-67Fot.: archiwum UM Międzyrzecz

74 spacerem po...Ein Spaziergang durch...75Jaga KolawaTurniej Rycerski / RitterturnierKonopiska – Zawody balonowe / Konopiska, BallonwettbewerbPośród jurajskichzamków i skałINMITTEN VON JURABURGEN UND -FELSENPowiat częstochowski słynie z pięknych lasów,krystalicznie czystej wody, malowniczychostańców skalnych i tajemniczych jaskiń. Ruchturystyczny trwa tu praktycznie przez całyrok. Wielbiciele aktywnego wypoczynku mogąprzebierać w różnych formach rekreacji – odspacerów po lesie i łowienia ryb, po przejażdżkirowerowe i konne, wspinaczkę skałkową i eksplorowaniejaskiń.Orzeł na szczycie baszty w herbie powiatu częstochowskiegonawiązuje do architektury warownej na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej.Od czasów Kazimierza Wielkiego terenówtych strzegły średniowieczne zamki królewskie, do którychnieprzypadkowo przylgnęło określenie „orlich gniazd”.NA DWÓCH KÓŁKACH SZLAKIEM ORLICHGNIAZD >> Cały szlak mierzy 188 km i biegnie od Częstochowypo Kraków. Aż do Olsztyna, nad którym górują ruinyzamku z XIV w., ciągną się potężne kompleksy lasów. NaDer Kreis Częstochowa ist berühmtfür seine schönen Wälder, kristallklareGewässer, malerische Inselbergeund geheimnisvolle Höhlen. Der Reiseverkehrdauert hier praktisch das ganze Jahr. Aktivtouristenkönnen wählen zwischenSpaziergängen im Wald, Angeln,Rad- und Reittouren, Kletternund Höhlenerforschung.Der Adler auf der Basteispitze im Wappen des KreisesCzęstochowa knüpft an die Wehrarchitektur auf der Hochebenevon Krakau und Częstochowa an. Seit der Zeit des Königs KazimierzWielki (des Großen) wurde dieses Gebiet durch mittelalterlicheKönigsburgen beschützt, die nicht zufällig als Orle Gniazda(Adlernester) bezeichnet werden.AUF ZWEI RÄDERN AUF DER ROUTEDER ADLERNESTER >> Die gesamte Route ist 188 kmlang und führt von Częstochowa nach Krakau. Bis nach OlsztynFot.: M. SzelestFot.: Tomasz Gębuś, A. Mstowski, arch UGolsztyńskich błoniach odbywają się liczne imprezy, m.in. piknikgeologiczny, maraton kolarski i festyn rycerski. Zwiedzającwioskę, warto zatrzymać się przy barokowym kościółkuśw. Jana Chrzciciela i galerii ze słynną „Szopką Olsztyńską”.Jadąc dalej, można podziwiać walory Parku KrajobrazowegoOrlich Gniazd. Rezerwaty leśne Zielona Góra i Sokole Górysą otoczone wapiennymi wzgórzami, malowniczymi dolinamii zbiornikami wodnymi, a leśne stoki kryją kilkanaście jaskiń.Bogactwo krajobrazu dopełniają liczne i różnorodne zabytki.Warto zwrócić uwagę na drewniany kościół św. Idziegow Zrębicach, a także ukryte w lesie pozostałości XIV-wiecznegozamku w Ostrężniku.PIECHOTĄ PRZEZ SZLAK ZAMONITU >> SpecyfikąJury jest zagęszczenie ścieżek turystycznych oplatającychnajważniejsze zabytki i osobliwości przyrody. Możnawybrać Szlak Zamonitu, którego nazwa jest skrótem słówzamek i amonit, od zastygłych muszli prehistorycznych głowonogówwtopionych w skały. Na Szlaku Zamonitu w ZłotymPotoku warto odwiedzić muzeum poświęcone ZygmuntowiKrasińskiemu w dawnym klasycystycznym dworku Krasińskichoraz pałac Raczyńskich, z marmurowymi lwami przywejściu. Można też spróbować miejscowego specjału – świeżegopstrąga. Organizowane tu w sierpniu „Święto Pstrąga”co roku przyciąga wędkarzy, smakoszy i mnóstwo turystów.Skała Miłości / Felsen der Liebemit einer Burgruine aus dem 14. Jh. erstrecken sich weitläufigeWaldgebiete. Auf den Wiesen am Fuß der Burg finden zahlreicheEvents, u.a. geologisches Picknick, Radmarathon und Ritterturnierstatt. Besichtigungswert sind im Dorf die kleine BarockkircheSt. Johannes der Täufer und die Galerie mit der berühmten„Olsztyn-Krippe“. Auf der Weiterfahrt kann der „Orlich Gniazd“-Landschaftspark bewundert werden. Die Waldreservate ZielonaGóra und Sokole Góry liegen inmitten von Kalksteinhügeln, malerischenTälern und Seen, und bewaldete Berghänge bergen mehrereHöhlen. Das Landschaftsbild wird auch durch zahlreiche Baudenkmälergeprägt. Sehenswert sind die Holzkirche St. Ägidiusin Zrębice und im Wald versteckte Überreste der Burg Ostrężnikaus dem 14.Jh.ZU FUSS AUF DER ZAMONIT-ROUTE >>Eine Besonderheit der Hochebene ist ein dichtes Netzwerk vonWanderwegen um die wichtigsten Bau- und Naturdenkmäler.Empfehlenswert ist z. B. die Zamonit-Wanderroute. Ihr polnischerName ist eine Abkürzung von zwei Wörtern: zamek (Burg) undamonit (Ammonit, fossile Muscheln). Besichtigungswert sind inZłoty Potok das Zygmunt-Krasiński-Museum im ehemaligen klassizistischenKrasiński-Herrenhaus und das Raczyński-Schloss mitMarmorlöwen am Eingang. Eine lokale Spezialität ist gebratenefrische Forelle. An dem „Forellenfest“ nehmen im August Angler,Feinschmecker und viele Touristen teil.Szlak Orlich Gniazd – rowerowy – kolor czerwony (188 km)Częstochowa – Olsztyn – Zrębice – Krasawa – Suliszowice – Ostrężnik – KrakówSzlak Zamonitu – pieszy – kolor żółty (72,7 km)Poraj – Zaborze – Suliszowice – Złoty Potok – Bobolicewww.olsztyn-jurajski.pl, www.janow.pl, www.jurainfo.plwww.it-jura.plRoute der Adlernester – Radweg rot (188 km lang)Częstochowa-Olsztyn-Zrębice-Krasawa-Suliszowice-Ostręźnik-KrakauZamonit-Route – Wanderweg gelb (72,7 km lang)Poraj-Zaborze-Suliszowice-Złoty Potok-Bobolicewww.olsztyn-jurajski,plm www.janow.pl,www.jurainfo.pl, www.it-jura.plwww.czestochowa.powiat.pl

76 spacerem po...Ein Spaziergang durch...77Śladami historiiJaga Kolawa„królewskiego miasta”AUF DEN SPUREN DER GESCHICHTE DER „KÖNIGSSTADT”W trójkącie trzech miast Cieszyn – Skoczów –Strumień znajduje się Dębowiec. Gmina położonaw dolinie rzeki Knajki, wśród licznych stawówrybnych jest jednym z najbardziej malowniczychzakątków Śląska Cieszyńskiego, idealnym miejscemna sielski, weekendowy wypoczynek.ŚLADAMI HISTORII „KRÓLEWSKIEGO MIASTA”>> Pierwsze historyczne wzmianki o Dębowcu i okolicznych osadachpojawiły się już w XIII w. W 1349 r. król Kazimierz Wielki nadał Dębowcowistatus „miasta królewskiego” i w XIV w. powstawały tutaj parafie należącedo najstarszych w regionie. Miłośnicy zabytków sakralnych powinniodwiedzić kościół św. Jakuba Apostoła w pobliskim Simoradzu. Neogotyckikościół kryje w swym wnętrzu kilka cennych zabytków sztuki sakralnej.W czasie prac remontowych na ścianach prezbiterium odkryto gotyckiei renesansowe polichromie, zachowały się również trzy kamienne płyty epitafijnez napisami w języku staromorawskim z XVII w. Ponieważ św. Jakubjest patronem pielgrzymów i turystów każdy 25. dzień miesiąca jest „DniemOtwartych Drzwi” w simoradzkiej świątyni. Zwolennicy turystyki pielgrzymkowejnie mogą pominąć dębowieckiego sanktuarium. Kościół i klasztor z figurąMatki Boskiej Saletyńskiej Płaczącej jest miejscem licznych pielgrzymek.U stóp sanktuarium tryska źródełko odwiedzane przez turystów, którzymogą znaleźć ukojenie również w przyklasztornym parku z aleją dębową.DĘBOWIEC DĘBEM STOI >> Na placu sanktuaryjnymklasztoru nadal króluje wiekowy dąb Dewajtis oceniany na 600 lat. Te majestatycznedrzewa rosną głównie w dolinie rzeki Knajki. W sumie w gminieIm Dreieck der drei Städte Cieszyn-Skoczów-Strumień liegt Dębowiec. Die GemeindeDębowiec liegt im Knajka-Flußtal inmitten vonzahlreichen Fischteichen und gilt als eine derschönsten Regionen im Teschener Schlesienund als idealer Erholungsort für Wochenende.AUF DEN SPUREN DER GESCHICHTEDER „KÖNIGSSTADT” >> Dębowiec und umliegendeSiedlungen wurden bereits im 13. Jh. urkundlich erwähnt. 1349 verliehKönig Kazimierz Wielki (der Große) Dębowiec den Status einer „Königsstadt“,im 14. Jh. entstanden hier die ältesten Pfarrgemeinden inder Region. Besonders sehenswert ist die Kirche St. Jakob Apostel imnahe gelegenen Simoradz. Die neugotische Kirche besitzt eine interessanteInnenausstattung. Bei der Restaurierung wurden im Chorraumgotische und Renaissance-Wandmalereien freigelegt, gut erhalten sindauch drei Steingrabplatten aus dem 17. Jh. Der hl. Jakob ist Schutzherrvon Pilgern und Touristen, und jeder 25. Tag des Monats ist ein„Tag der Offenen Tür“ in der Kirche. Pilgertouristen besuchen auch dieMarienkultstätte in Dębowiec. Die Kirchen- und Klosteranlage mit derFigur der Weinenden Madonna von La Salette ist ein viel besuchterWallfahrtsort. Unterhalb sprudelt eine erfrischende Quelle aus dem Boden,die Besucher können auch im Klosterpark mit einer Eichenalleeverschnaufen.Fot.: M. SzelestALTE EICHEN >> Auf dem Klosterplatz steht die alte EicheDewajtis, deren Alter auf 600 Jahre geschätzt wird. Diese majestäjestzarejestrowanych 13 pomników przyrody. Donajcenniejszych okazów należy 6 dębów szypułkowychliczących po 300 lat, których obwody sięgająod 345 cm do 470 cm. Część gminy wchodzi w obrębDoliny Górnej Wisły i Cieszyńskich Źródeł Tufowych– obszarów chronionych przyrodniczo.ZDROWOTNA MOC SOLANKI>> Przechadzki po czystych ekologicznie terenachto niejedyne prozdrowotne atrakcje Dębowca.W centrum wsi koło Urzędu Gminy stoi fontannaw kształcie grzybka, po którym spływa solankaw czasie parowania wzbogacająca atmosferę w jodi inne cenne pierwiastki. Przebywanie w pobliżufontanny to sposób na naturalną inhalację dróg oddechowych.Biologicznie czysta substancja zawieraw 1 litrze prawie 20 razy więcej jodu niż w Bałtyku!Wydobywana od lat 50. XX w. solanka posiadającastatus wód leczniczych i termalnych, z którejpowstaje jodowo-bromowa sól lecznicza, to idealnepanaceum na różnorakie schorzenia.ROWEREM PRZEZ DUKTY >> Poterapii solankowej warto wyciągnąć z bagażnika roweri wyruszyć przed siebie. Przez wsie Dębowcaprzebiegają trzy trasy rowerowe. Najkrótsza oznaczonakolorem niebieskim ma tylko 14 km i wiedziez Kaczyc do Dębowca. Dłuższa żółta o długości37 km swój początek ma w Pszczynie, a z Dębowcamożna nią dojechać aż do Cieszyna i przejściagranicznego z Czechami. Najdłuższa 80-kilometrowaścieżka dla miłośników dwóch kółek oznaczonakolorem zielonym zaczyna się w Rybniku, a z dębowieckiejwioski Gumna prowadzi do Ustronia. Podrodze wśród pól, stawów, leśnych dróżek mijamyprzydrożne kapliczki i krzyże. Rozsiane po wszystkichmiejscowościach regionu są nieodłącznym elementemwiejskiego krajobrazu. Zabytkowe obiekty,pomniki przyrody i ślady historii na czystych ekologicznieterenach Dębowca czekają na odkrycie przezturystów, spragnionych poznawania, ciągle jeszczeniespenetrowanych do końca, śląskich ustroni.tischen Bäume wachsen weiterhin vor allem im Knajka-Flußtal. In der Gemeinde Dębowiec sind insgesamt 13Naturdenkmäler registriert. Zu den wertvollsten Naturdenkmälerngehören 6 Stieleichen, die 300 Jahre altsind und deren Umfang zwischen 345 cm und 470 cmbeträgt. Ein Gemeindeteil liegt im Flußtal der OberenWeichsel und der Tuffquellen von Cieszyn, die unterNaturschutz stehen.HEILWIRKENDE SOLQUELLEN >>Spaziergänge durch diese ökologisch saubere Regionsind nicht die einzigen gesundheitsfördernden Attraktionenvon Dębowiec. In der Dorfmitte steht ein pilzförmigerSpringbrunnen, aus dem Wasser mit Jod und anderenwertvollen Mineralien fließt. Der Springbrunnenbietet natürliche Inhalationen für die Atemwege. EinLiter Wasser enthält beinahe 20 Mal mehr Jod als dieOstsee! Die in den 50er Jahren des 20. Jh. erschlosseneMineralquelle wurde als Heil- und Thermalquelleanerkannt, aus der jod- und bromhaltiger Heilsalz gegenverschiedene Erkrankungen gewonnen wird.MIT FAHRRAD AUF WALDWEGEN>> Es empfiehlt sich, nach der Therapie mit Mineralwasserdas Fahrrad aus dem Kofferraum herauszunehmenund in die Umgebung zu radeln. Durch Dörfer inder Gemeinde Dębowiec verlaufen drei Radrouten. Derkürzeste blaue Radweg ist nur 14 km lang und führtvon Kaczyce nach Dębowiec. Die längere gelbe Radroute(37 km lang) beginnt in Pszczyna und geht weiternach Dębowiec, von wo aus sie nach Cieszyn undzum Grenzübergang mit Tschechien führt. Der längstegrüne Radweg beginnt in Rybnik und führt vom DorfGumna in der Gemeinde Dębowiec durch Wiesen undWälder nach Ustroń. Die Reise geht an Wegkapellenund -kreuzen vorbei, die über alle Ortschaften der Regionverstreut und ein festes Bestandteil der ländlichenLandschaft sind. Bau- und Naturdenkmäler sowie andereSehenswürdigkeiten warten in der ökologisch sauberenRegion Dębowiec auf Touristen, die noch seltenbesuchte und wenig bekannte Regionen von Schlesienfür sich entdecken und kennen lernen wollen.Europejski Fundusz Rolny na rzeczRozwojów Obszarów WiejskichW granicach gminy leży siedem wsi / In der Gemeinde Dąbrowiec liegen siebenDörfer: Dębowiec, Ogrodzona, Simoradz, Iskrzyczyn, Kostkowice, Gumna i Łączkapołożonych w zachodniej części Pogórza Cieszyńskiego w województwie śląskim.Urząd Gminy Dębowiec, Gemeindeverwaltung DębowiecTel./Fax +48 (13) 44 137 30, E-mail: debowiecug@pro.onet.plwww.debowiec.cieszyn.pl www.simoradz.bielsko.opoka.org.plplFontanna solankowa w DębowcuDębowiec, Springbrunnen mit MineralwasserStara remiza strażacka w DębowcuDębowiec, altes SpritzhausKościół pw. św. Jakuba Apostoła w SimoradzuSimoradz, Kirche St. Jakob ApostelKrzyz na Kępie OgrodzieńskiejKępa Ogrodzieńska, Kreuz

78 podróż e dalekie i bliskieFerne und nahe Reisen79Robert SzewczykW delcieRodanuIM RHONE -DELTANajwiększa rzeka Francji, uchodząc do MorzaŚródziemnego, tworzy rozległą deltę – Plaine de laCamargue. Jest to kraina rozlewisk, bagien i słonychlagun. Królestwo białych koni, czarnych bykówi różowych flamingów.Zjeżdżając z wzniesień Owernii przez Sewenny do Nimes,odczuwamy zmianę klimatu: wzrasta temperatura powietrzai wilgotność. Lato z ciepłego zmienia się w upalne, duszne.Zmienia się także krajobraz: wulkaniczne surowe pejzażerozpływają się i ustępują miejsca śródziemnomorskim równinom,palmom i prowansalskim domkom z czerwonymidachówkami. Delta Rodanu jest jednym z najbardziej osobliwychmiejsc Starego Kontynentu; fantazyjnym konglomeratemregionalnej kultury, egzotycznej przyrody i bogatej historii.Walory te zdecydowały o powstaniu Regionalnego ParkuNarodowego Camargue.GENIUSZ I SZALENIEC >> Bramą do Camargue jestmiasteczko Arles. Tu Rodan rozdziela się na dwie odnogi– wschodnią Wielkiego Rodanu i zachodnią Małego Rodanu.Miasto pełne jest rzymskich i średniowiecznych zabytkówwpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.Nawet jeżeli zatrzymamy się tu na kilka godzin, z pewnościąjego atmosfera zapadnie nam na długo w pamięć. Przewodnikizwracają uwagę na „antyczne Arles” i wymieniają najważniejszezabytki z początku naszej ery: arenę, termy Konstantyna,teatr, kryptoportyk, cmentarz Les Alyscamps. Mniebardziej inspiruje wycieczka śladami genialnego malarzapostimpresjonisty Vincenta van Gogha, który przybył do Arlesw 1888 r. Ponoć dlatego, że potrzebował upału, by jego krewmogła krążyć normalnie. Z pewnością pobyt w mieście toDer grösste französisiche Fluss bildetan der Einmündung ins Mittelmeerein Delta - Plaine de la Camargue.Das Rhone-Delta ist ein HochwasserundSumpfgebiet mit salzigen Lagunen.Es ist das Reich weisser Pferde, schwarzerStiere und rosiger Flamingos.Auf der Fahrt bergab von den Auvergne-Erhebungen über Cévennesnach Nimes wechselt das Klima: Die Lufttemperatur und -feuchtigkeitsteigen. Aus dem warmen Sommer wird ein heißer schwüler Sommer.Auch das Landschaftsbild ändert sich: Die rauhe Vulkanlandschaft verliertsich und macht Platz für Mittelmeerebenen, Palmen und provenzalischeHäuser mit roten Dächern. Das Rhone-Delta ist eine der Besonderheitendes Alten Kontinents, ein einzigartiges Konglomerat regionalerKultur, exotischer Natur und reicher Geschichte. Diese Vorteile waren fürdie Entstehung des Regionalen Nationalparks Camargue entscheidend.GENIE UND WAHNSINN >> Das Tor zu Camargue ist das StädtchenArles. Hier teilt sich die Rhone in zwei größere Arme: die GrandRhone und die Petit Rhone. Die Stadt ist reich an römischen und mittelalterlichenBaudenkmälern, die auf der UNESCO-Liste des Weltkultuerbesstehen. Hier sollte man sich eine mehrstündige Pause gönnen und dieAtmosphäre dieses unvergesslichen Ortes genießen. Reiseführer machenauf „das antike Arles” aufmerksam und nennen die wichtigsten Baudenkmälervom Beginn unserer Ära: die Arena, die Constantin-Thermen,okres, w którym w pełni ukształtował sięjego styl malarski. To właśnie tu powstałykolejne wersje słynnych „Słoneczników”,„Irysy”, a także „Nocna kawiarnia w Arles”i „Pokój artysty”. Obrazy malarza przedstawiająpejzaże Camargue, niektóre bez zmian możnapodziwiać także dzisiaj.Na południe od miasta rozciąga się niemal tysiąc kilometrówkwadratowych delty. Droga wiedzie groblami wśródzielonych pól ryżowych, nad lagunami i pośród łąk, na którychpasą się półdzikie konie rasy camargue. Stada niewielkichbiałych koników przemierzają swobodnie równiny. Zatrzymujemysię przy pasących się na poboczu siwkach, któreufnie wyciągają szyje i z godnością przyjmują podanena dłoni jabłka. Jak twierdzą naukowcy, konie uwiecznionena malowidłach naskalnych w Lascaux to właśnie camargue…Gdzieniegdzie widoczne są mas – pasterskie zagrodyobecne na obrazach van Gogha. Dzisiaj zmieniono je w galerie,muzea lub małe hoteliki dla turystów.TRZY MARIE >> Na samej plaży, między morzem a jezioramides Launes i L’Imperial, leży urokliwe Saintes-Marie--de-la-Mer będące dogodnym punktem wypadowym w zakamarkidelty. W czasie wakacji jest tu tłoczno i gwarno. W hotelachi na polach kempingowych trudno o wolne miejsce.Tłumnie zjeżdżają tu miłośnicy karawaningu z Włoch. Ichkarawany szczelnie wypełniają duży parking tuż przy plaży.W ciągu dnia słońce wygania urlopowiczów na plażę. Miasteczkopustoszeje, co umożliwia spokojne zwiedzanie – wieczoremuliczki wypełniają się ludźmi spędzającymi przyjemnie

80podróż e dalekie i bliskieFerne und nahe Reisen81czas na zakupach lub w licznych restauracjach.Wędrujemy do Saintes-Maries-de-la-Mer nadmorską promenadą,którą po zmroku oświetlają stylowe lampy. Mijamy arenędo… korridy. W regionie słynącym z hodowli czarnych byków(zwierzęta te występują także na arenach hiszpańskich)korrida jest popularną rozrywką. Jeden z miejskich pomnikówprzedstawia walkę torreadora z camarguańskim buhajem.Miasteczko zawdzięcza nazwę swym patronkom – trzemświętym Mariom: Jakubie, Salomei oraz Magdalenie. Wedługlegendy święte Marie były prześladowane w Jerozolimie.Prześladowcy wsadzili je do łodzi i zostawili na morzu bez żagla,wioseł, żywności i nadziei, na pewną śmierć. Marie jednakprzeżyły i dotarły do miejsca, w którym stoi dziś kościółNotre-Dame-de-la-Mer. W świątyni przechowywane są relikwieMarii Salomei oraz Marii Jakuby. W krypcie z XV w. spoczywająszczątki ich egipskiej służącej św. Sary – patronki Cyganów.Każdego roku pod koniec maja Romowie odbywająpielgrzymkę do jej grobu i uczestniczą w uroczystym nabożeństwieodprawianym nad morzem. Wzdłuż murów kościołaprowadzi chemin de ronde – chodnik, z którego wartownicywypatrywali pirackich i saraceńskich okrętów. Warto siętu przespacerować o zachodzie słońca, by obejrzeć panoramęmiasta i nadmorskiej równiny.FLAMINGI I MAŁŻE >> Suchy wiatr nawiewa drobnypył zmieszany z morską solą, który pokrywa skórę i szczypiew oczy, mimo to przynosi odrobinę ulgi w gorący dzień. Zamiastwylegiwać się na plaży, ruszamy w głąb Camargue.Turyści mają do wyboru wiele możliwości zwiedzania delty.Lokalne biura turystyczne organizują wycieczki z przewodnikamiszlakami: pieszymi (o łącznej długości 40 km), konnymiRzymski amfiteatr to najsłynniejszy zabytek w Arles / Das römische Amphitheater ist das berümteste Baudenkmal in Arlesdas Theater, den Kryptoportikus und die Nekropole Les Alyscamps. Michinspiriert am meisten ein Ausflug auf den Spuren des genialen postimpressionistischenMalers Vincent van Gogh, der 1888 nach Arles kam.Er soll Hitze benötigt haben, damit sein Blut normal kreisen konnte. Inder Zeit, die er in dieser Stadt verbrachte, wurde sein Malstil geprägt. Hierentstanden die einzelnen Versionen seiner berühmten „Sonnenblumen”,„Schwertlilien” sowie „Das Nachtcafé in Arles” und „Zimmer des Künstlers”.Die Gemälde des Malers zeigen die Landschaften der Camargue,einige können unverändert auch heute bewundert werden.Südlich von der Stadt erstreckt sich das Delta auf etwa tausend Quadratkilometern.Der Weg führt auf Deichen inmitten von grünen Reisfeldern,über Lagunen und durch Wiesen, auf denen halbwilde Camarque-Pferdeweiden. Weiße Kleinpferde ziehen in Herden durch weite Ebenen. Wirmachen Station am Straßenrand, wo die weißen Pferde weiden, die einenlangen Hals machen, um uns Äpfel aus der Hand zu nehmen. Wissenschaftlerbehaupten, dass in der Höhlenmalerei von Lascaux eben Camarque-Pferdeabgebildet sind. Hie und da sehen wir Hirtenhöfe (mas),die van Gogh malte. Heute beherbergen sie Galerien, Museen oder kleineTouristenhotels.ATOUT FRANCE/Nicole LejeuneATOUT FRANCE/R-CastWnętrze kościoła Św. Trójcy w Arles / Innenansicht der Dreifaltigkeitskirche inArles / Interior of St.Trinity Church in Arlesoraz samochodowymi (autami terenowymi można dojechaćdo wielu ciekawych, a trudno dostępnych miejsc). Interesującąpropozycją jest jedno- lub dwudniowy spływ kajakiemw dół Małego Rodanu. Jeżeli ktoś ma mało czasu, najlepiejskorzystać z oferty Parku Ornitologicznego Pont de Gau. Na60 ha można zobaczyć wszystkie przyrodnicze atrakcje: bagnaz rzadkimi gatunkami roślin, jeziora, kolonie ptaków,pasące się konie i byki. Obserwacje ułatwiają liczne ścieżkiprzyrodnicze i tarasy widokowe.Ze względu na ograniczony budżet jako środek lokomocji wybieramyrowery, które wypożyczamy w Le Velociste. Wyjeżdżamyz Saintes-Maries-de-la-Mer na północ i kierujemy siędo rezerwatu nad Etang du Vaccares – największym jezioremw delcie. Po drodze zatrzymujemy się w przydrożnymsklepiku z produktami regionalnymi. Właścicielem jest wesołyRomano. Klientów wita w ich narodowych językach, alez polskim ma problem, choć szybko się uczy „dzień dobry”i „jak się masz”. Żar leje się z nieba, więc kupujemy butelkęchłodnego białego wina, którą opróżniamy na brzegu laguny.Z daleka widać brodzące w płytkiej wodzie flamingi różowe.Te eleganckie zwierzęta o smukłej sylwetce, szyi wygiętejw kształcie litery „S” i biało-różowym upierzeniu są najczęściejwypatrywanymi i fotografowanymi ptakami spośród400 żyjących tu gatunków.Pedałujemy groblą Digue à la Mer wzdłuż południowej granicyrezerwatu. Flamingi „pasą się” na wyciągnięcie ręki. Możemyim się przyjrzeć dokładnie i docenić ich piękno. Przed nami11 km drogi w słońcu, między plażą a jeziorami. Żeby dotrzećdo latarni morskiej La Gacholle, musimy przedostać się przezpiaszczyste wydmy – krajobrazy przypominają mi PobrzeżeSłowińskie. Tu już nie sposób jechać; koła grzęzną w piasku.Prowadzimy nasze wehikuły aż nad morski brzeg i zażywamyochładzającej kąpieli. Po drodze mijamy szkielet delfina,powietrze drga z gorąca – po prostu wybrzeże szkieletów…Wieczorem zanurzamy się w gwar śródziemnomorskiegomiasteczka. W porównaniu z Lazurowym Wybrzeżem jest tuDREI MARIEN >> Am Strand, zwischen dem Meer und den Seen desLaunes und L’Imperial, liegt das malerische Städtchen Saintes-Marie-dela-Merals ideale Ausfallbasis für Ausflüge ins Rhone-Delta. Im Sommerherrscht hier reges Treiben. Hotels und Campingplätze sind überfüllt.Hier geben sich viele italienische Caravaningfans ihr Stelldichein. IhreWohnwagen nehmen den großen Parkplatz in der Strandnähe ein. AmTag zieht es die Urlauber an den Strand. Das Städtchen wird leer, so dasses in aller Ruhe besichtigt werden kann, abends füllen sich die Straßenmit Menschen, die die Zeit angenehm mit Shopping oder in zahlreichenRestaurants verbringen.Wir wandern nach Saintes-Maries-de-la-Mer die Meerespromenade entlang,die in der Dämmerung durch stilvolle Lampen beleuchtet wird. Wirgehen an ... der Corrida-Arena vorbei. In dieser für die Zucht schwarzerStiere (diese Tiere werden auch in spanischen Arenen eingesetzt) berühmtenRegion sind Stierkämpfe eine beliebte Unterhaltungsform. EinDenkmal stellt den Kampf eines Torreadors mit einem Camargue-Stierdas. Das Städtchen verdankt seinen Namen seinen drei Schutzheiligen:hl. Maria Jakobi, hl. Maria Salome und hl. Maria Magdalena. Nach Legendewurden die heiligen Marien in Jerusalem verfolgt. Die Verfolgerliessen sie in ein Boot steigen, verliessen sie auf dem Meer ohne Segel,Nahrung und Hoffnung und schickten sie in den sicheren Tod. Die Marienüberlebten aber und gelangten an den Ort, wo heute die Kirche Notre-Dame-de-la-Mer steht. In dem Gotteshaus werden Reliquien der hl. MariaSalome und der hl. Maria Jakobi aufbewahrt. In der Krypta ruhen diesterblichen Überreste ihres ägyptischen Dienstmädchens, der hl. Sarah,der Schutzheiligen der Zigeuner. Jedes Jahr Ende Mai pilgern die Romaszu ihrer Grabstätte und nehmen an einem feierlichen Gottesdienst teil,der am Meer gehalten wird. An der Kirchenmauer entlang führt ein Pfad(chemin de ronde), von dem aus Wächter Ausschau nach Piraten- und Sarazenenschiffenhielten. Wir gehen hier bei Sonnenuntergang spazieren,um das Stadtpanorama und die am Meer liegende Ebene zu bewundern.FLAMINGOS UND MUSCHELTIERE >> Der Trockenwind wehtStaub vermischt mit Meeressalz an, der die Haut bedeckt und in die Augenbeißt, dennoch bringt er am heißen Tag ein bißchen Erleichterung.Statt am Strand zu liegen, machen wir eine Wanderung durch die Camargue.Touristen haben viele Besichtigungsmöglicheiten im Rhone-Delta.Lokale Reisebüros organisieren Ausflüge mit Führung auf Wander- (40km Gesamtlänge), Reit- und Autorouten (mit Geländewagen können vielesehenswerte, schwer zugängliche Orte erreicht werden). Ein attraktivesAngebot sind ein- bzw. zweitägige Kajaktouren die Petit Rhone flußabwärts.Wer wenig Zeit hat, sollte das Angebot des Ornithologischen ParksPont de Gau in Anspruch nehmen. Auf 60 ha können alle Naturattraktionen:das Sumpfland mit seltenen Pflanzenarten, Seen, Vögelkolonien,weidende Pferde und Stiere bewundert werden. Die Beobachtungerleichtern zahlreiche Naturpfade und Aussichtsterrassen. Wegen begrenzterMittel nehmen wir als Transportmittel Fahrräder, die wir in LeVelociste ausleihen. Wir verlassen Saintes-Maries-de-la-Mer und radelnnördlich in das Reservat am See Etang du Vaccares, dem größten Delta-See. Unterwegs besuchen wir ein kleines Geschäft mit regionalen Pro-Półdzikie konie rasy camargue / Halbwilde Camargue-Pferde

82 podróż e dalekie i bliskiePałac Zdunowomagiczne miejsceDojazd: do Arles kursują liczne pociągi z Marsylii, Awinionu i Nimes. Z Arles doSaintes-Maries-de-la-Mer dojedziemy autobusem. W podróż po Francji możnasię też wybrać własnym autem (dojazd drogą nr 570)Waluta: euroNoclegi: w miasteczku Arles jest kilka hoteli (np. Hotel I’Abrivado, Hotel d’Ville),schronisko młodzieżowe Lou Nis Camarguen oraz dwa kempingi de la Brisei le Close du Rhône. W sezonie kemping kosztuje 20–25 EUR (2 osoby, namioti samochód/doba)Orientacyjne ceny: wejście na teren Parku Ornitologicznego Pont de Gau– 7/4 EUR, wypożyczenie rowerów – 15 EUR/dzień, obiad z owocami morzai winem ok. 20 EURAnreise: nach Arles mit Bahn aus Marseille, Avignon und Nimes. Von Arles mitBus nach Saintes-Maries-de-la-Mer. Nach Frankreich kann man auch mit demeigenen Auto reisen (Landstraße 570).Währung: EURUnterkunft: In Arles gibt es einige Hotels (z.B.. Hotel I’Abrivado, Hotel d’Ville),die Jugendherberge Lou Nis Camarguen und zwei Campingplätze de la Briseund le Close du Rhône. Im Hochsommer kostet der Campingplatz EUR 20–25(2 Personen, Zelt und Auto /Tag).Orientierungspreise: Eintritt in den Ornithologischen Park Pont de Gau –EUR 7/4, Fahrradausleihe – EUR 15 /Tag, Mittagessen mit Meeresfrüchten undWein ca. EUR 20www.arlestourisme.com www.parc-camargue.frnieco taniej. Zamawiamy mule w białym winie, wymieniamywrażenia z wycieczki, obserwujemy leniwie ulicę. Biesiadującymprzygrywa hiszpański bard. Słońce zalewa ciepłym światłemmury domów. Kończy się uroczy dzień śródziemnomorskichwakacji…Posiłek w śródziemnomorskim stylu / Essen im Mittelmeerstildukten. Sein Inhaber Romano ist sehr lustig. Er begrüßt seine Kundenin ihren Nationalsprachen, die polnische Sprache bereitet ihm Probleme,wenn auch er „dzień dobry” (Guten Tag) und „jak się masz” (Wie geht´s)schnell beherrscht. Die Hitze fällt vom Himmel, also kaufen wird eineFlasche kühlen Weißwein, die wir am Lagunenufer leeren. Von weitemsehen wir durch seichtes Wasser watende rosige Flamingos. Diese elegantenVögel mit schlanker Gestalt, S-förmig gebogenem Hals und weißrosigemGefieder werden unter den hier lebenden 400 Vogelarten amhäufigsten beobachtet und fotografiert. Wir fahren auf dem Deich Digueaa la Mer entlang der Reservatsgrenze. Die Flamingos „weiden” hautnah.Wir können sie uns genau ansehen und ihre Schönheit bewundern. Voruns noch 11 km Wanderung in der Sonne, zwischen dem Strand und denSeen. Um den Leuchtturm La Gacholle zu erreichen, müssen wir sandigeDünen überwinden - diese Landschaft erinnert mich an den Słowińskie-Küstenstrich. Hier können wir nicht mehr radeln, die Räder versinken imSand. Wir gehen mit unseren Vehikeln bis ans Meeresufer und nehmenein erfrischendes Bad. Unterwegs gehen wir an einem Delphinskelettvorbei, die Luft flimmert vor Hitze - einfach eine Skelettküste... Am Abendtauchen wir in den Lärm des Mittelmeerstädtchens wieder ein. Im Gegensatzzur Cote d´Azur ist es hier etwas billiger. Wir bestellen Muscheltierein Weißwein, tauschen Eindrücke aus und beobachten träge die Straße.Den Gästen spielt ein spanischer Barde auf. Die Sonne bestrahlt die Häusemit warmem Licht. Ein erlebnisreicher Urlaubstag am Mittelmeer gehtzu Ende...ATOUT FRANCE/Nicole LejeuneW sercu Mazowsza, 50 km od Warszawy, znajdujesię dźwignięty z kompletnej ruiny pałac Zdunowo.Prace remontowe, wspierane przez WojewódzkiegoKonserwatora Zabytków, trwały ponad pięć lat.Ich uwieńczeniem było w 2009 r. uhonorowanie Zdunowanagrodą Ministra Kultury w konkursie „Zabytek Zadbany”.Obecnie organizowane są tu różnego rodzaju imprezy, konferencje,spotkania, przyjęcia. Gośćmi pałacu są zarówno okoliczni mieszkańcy,jak i najbardziej znaczące na naszym rynku firmy i organizacje.NA WESELA I KONFERENCJE >> Wielką zaletą pałacu w Zdunowiesą możliwości aranżacyjne pomieszczeń. Sala balowa, podzielonana trzy mniejsze, może być jednocześnie salą konferencyjną, jadalniąi barkiem. W sezonie natomiast zamienia się w ogromną salę na przyjęciaweselne. Piękny salonik, który oryginalnie był pracownią malarskąpierwszej właścicielki rezydencji, mieści teraz kameralną restaurację.Pokoje hotelowe doceniają nawet najbardziej wymagający goście.Wieczorami można skorzystać z profesjonalnej sali klubowej, wyposażonejw koncertowe nagłośnienie, wykorzystywanej również jako małekino. W pałacu czuje się powiew historii i magię tego miejsca. W czasieremontu w wozowni znaleziono zdjęcia pierwszych właścicieli. Możnaje dziś zobaczyć w bibliotece. Na ich podstawie zostały odtworzonewszystkie krzesła oraz zdobienia drewniane w drzwiach. Pałac ma niesamowitąmoc przyciągania i gromadzenia pozytywnej energii. Położenieniedalekiego Modlina, u zbiegu rzek Wisły, Narwi i Wkry, a takżepiękne miejsca spacerowe, zachęcają do odwiedzin pałacu.Pałac Zdunowo / Schloss Zdunowotel. +48 23 661 98 00; 694 484 584, faks +48 23 661 98 13e-mail: sales@palaczdunowo.pl, biuro@palaczdunowo.plwww.palaczdunowo.plSCHLOSS ZDUNOWO – EIN MAGISCHER ORTEla TruszkowskaIm Herzen Masowiens, 50 km von Warschau entfernt,befindet sich das aus dem Ruin wieder aufgebaute SchlossZdunowo. Die vom Bezirksdenkmalpfleger gefördertenRestaurierungsarbeiten dauerten über fünf Jahre. Im Jahre2009 wurde Zdunowo mit dem Preis des Kultusministers beimWettbewerb „Gepflegtes Denkmal“ geehrt.Heute werden hier verschiedene Events, Konferenzen, Treffen und Partysveranstaltet. Gäste des Schlosses sind sowohl Bewohner aus Zdunowo undUmgebung als die renommiertesten polnischen Firmen und Organisationen.FÜR HOCHZEITPARTYS UND KONFERENZEN >> Ein großer Vorteildes Schlosses Zdunowo sind umfassende Gestaltungsmöglichkeiten derInnenräume. Der in drei kleinere Flächen aufgeteilte Ballsaal kann zugleich alsKonferenzraum, Speisesaal und Bar dienen. In der Hochsaison verwandelt ersich in einen großen Raum für Hochzeitpartys. Das kleine Empfangszimmer,ursprünglich ein Malatelier der ersten Besitzerin der Residenz, beherbergt heuteein gemütliches Restaurant. Die Hotelzimmer erfüllen auch die Erwartungender anspruchvollsten Gäste. Abends können sie in einem professionellen Klubraummit Beschallungstechnik für Konzerte entspannen, der auch als kleinesKino genutzt wird. Das Schloss ist ein historischer und magischer Ort. Bei denRestaurierungsarbeiten wurden im Wagenschuppen Fotos seiner ersten Besitzergefunden. Sie sind heute in der Bibliothek zu sehen. Auf Grund dieserFotos wurden alle Stühle und Holzverzierungen für Türen wieder hergestellt.Das Schloss hat eine besondere Anziehungskraft und strahlt positive Energieaus. Durch seine Lage in der Nähe von Modlin, wo drei Flüsse: die Weichsel,Narew und Wkra zusammenfließen, ist es als Reiseziel zu empfehlen.