38 - 39_06-07.qxd 07.04.2024 18:19 Seite 1EKONOMİDünyada silah satışı arttıStockholm Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsü (SIPRI)uluslararası silah transferlerine ilişkin yeni veriler içeren raporunuyayınladı. Son beş yıldaki silah transferi hareketini, bir önceki beşyıllık dönemle karşılaştıran SIPRI raporuna göre, Avrupalı devletler2014-18 ile 2019-23 arasında silah ithalatını yüzde 94 artışla neredeyseikiye katladı.Ayrıca, 2019-23'te en büyük 10 silah ithalatçısından dokuzununbulunduğu Asya, Okyanusya ve Ortadoğu'ya çok daha büyük miktarlardasilah akışı gerçekleşti. Ancak Afrika ve Güney Amerika’dakitalep düşüşü nedeniyle küresel silah ticaretinin hacmi yüzde 3,3oranında gerileme kaydetti.En büyük silah ihracatçısı ülkeler ABD, Fransa ve Rusya’nınardından İtalya, Güney Kore, Çin, Almanya, İngiltere, İspanya veİsrail listede ilk 10’da yer aldı. İsrail’in hemen ardından Türkiye11’inci sıraya yerleşti.ABD, Fransa ve Rusya'nın ilk 3’e yerleştiği silah ihracatçıları listesinebakıldığında, iki ülke, İtalya (yüzde 86) ve Güney Kore (yüzde12) satışlarını artırdı. İlk 10’da yer alan beş ülkenin ise satışlarıdüştü: Çin’in satışları yüzde 5,3, Almanya satışları yüzde 14, İngiltere’ninyüzde 14, İspanya’nın yüzde 3,3 ve İsrail’in yüzde 25azaldı.Buna göre, küresel silah satış pazarında ABD yüzde 42, Fransayüzde 10,5, Rusya yüzde 10,5, Çin yüzde 5,8, Almanya yüzde 5,6pay aldı.Türkiye’nin yükselişiSIPRI’nin raporunda yer alan verilere göre, Türkiye, silah satışınıyüzde 100’ü aşan oranla artırarak dünyanın en büyük 11’inci silahihracatçısı konumuna geldi. Türkiye, en fazla silahı yüzde 15 ileBirleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE), yüzde 13 ile Katar’a ve yüzde 11ile Pakistan’a sattı. BAE, Bahreyn ve Bangladeş’in en çok silah satınaldığı ikinci ülke Türkiye oldu.Türkiye'nin silah ihracat pazarındaki payı 1,6 oldu.Ukrayna’ya savaşın başında sağladığı Bayraktar TB2 İnsansızHava Aracı (İHA) ile silah sanayisinin dikkatini çeken Türkiye,Sahraaltı Afrikası’ndaki devletlere de yüzde 6,3 ile en çok silahtedarik eden dördüncü ülke oldu. Nijerya’ya satılan savaş helikopteri,eğitim uçağı ve insansız hava aracı (İHA) teslimatları Türkiye’yisıralamada yükselten satışlar olarak gösterildi.Silah ithalatı sıralamasında ise, Türkiye dünyanın en büyük 17’ncisilah alıcısı olarak yer aldı. Türkiye’nin silah ithalatı yüzde 29oranında düşerken, Ankara en çok İspanya, İtalya ve Rusya’danalım yaptı.ABD'nin silah ihracatı 2014-18 ile 2019-23 arasında yüzde 17arttı ve küresel silah ihracatındaki payı yüzde 34'ten yüzde 42'yeçıktı. ABD, 2019-23'te 107 devlete, daha önceki herhangi bir beşyıllık dönemde olduğundan ve diğer tüm silah ihracatçılarından çokdaha fazla miktarda silah teslim etti.ABD ve Batı Avrupa devletlerinin toplam silah ihracatı, 2014-18'deki yüzde 62'ye kıyasla, 2019-23'te tüm ihracatın yüzde 72'sinioluşturdu.Fransa’nın silah ihracatında yüzde 47 rekor artışFransa'nın silah ihracatı ikinci beş yıllık dönemde yüzde 47 arttıve ilk kez Rusya'nın hemen önünde ikinci en büyük silah ihracatçısıoldu. Fransa'nın en büyük müşterileri toplam yüzde 42 pay ile Asyave Okyanusya'daki devletler ve yüzde 34 ile Ortadoğu ülkeleri.Fransa'nın silah ihracatının en büyük alıcısı neredeyse yüzde30'luk payla çok sayıda Rafale savaş uçağı alan Hindistan. İhracatrakamlarındaki artışın büyük ölçüde nedeni Hindistan, Katar veMısır'a teslim edilen ve Dassault Havacılık tarafından üretilen Rafalesavaş uçağı.Rusya’nın ihracatı yüzde 53 düştüUkrayna ile savaşan Rusya'nın silah ihracatı ikinci beş yıllıkdönemde yüzde 53 düştü. Rusya, 2019'da 31 ülkeye silah ihraçederken, 2023'te yalnızca 12 ülkeye silah satabildi. Asya ve Okya -nusya'daki ülkeler 2019-23’te Rusya'nın toplam silah ihracatınınyüzde 68'ini aldı. Bu alımların yüzde 34’ünü Hindistan, yüzde 21'inide Çin yaptı.Ukrayna, Avrupa satışlarını yükselttiAvrupa devletlerinin silah ithalatı 2019-23'te, 2014-18'e göreyüzde 94 daha yüksek oldu. Ukrayna, Şubat 2022'den itibaren enaz 30 devletin Ukrayna'ya askeri yardım olarak büyük oranda silahsağlamasının ardından, 2019-23'te Avrupa'nın en büyük vedünyanın dördüncü büyük silah ithalatçısı haline geldi.Avrupa devletlerinin silah ithalatının yüzde 55'i 2019-23'te ABDtarafından sağlandı. Bu oran 2014-18'de yüzde 35'ti.Hindistan dünyanın en büyük silah ithalatçısıSIPRI verilerine göre Hindistan dünyanın en büyük silahithalatçısı. 2019-23 döneminde büyük silah transferlerinin yaklaşıkyüzde 37'si Asya ve Okyanusya'daki devletlere gitti. Bu oran tümbölgeler arasında en büyük pay, ancak 2014-18'deki yüzde 41'egöre hafif bir düşüş yaşandı.ABD, 25 yıl aradan sonra ilk kez Asya ve Okyanusya'nın en büyüksilah tedarikçisi oldu. ABD, bölgedeki devletlerin silah ithalatınınyüzde 34'ünü sağlarken, yüzde 19’unu Rusya, yüzde 13'ünü de Çintedarik etti.Bölgede silah ithalatını artıran diğer ülke de Pakistan. Pakistanyüzde 43 artışla, 2019-23'te beşinci en büyük silah ithalatçısı oldu.Pakistan’ın silah ithalatının yüzde 82'sini sağlayan ana tedarikçi iseÇin. Çin'in Doğu Asya'daki iki komşusu Japonya'nın silah ithalatıyüzde 155, Güney Kore'nin ise yüzde 6,5 oranında arttı. Çin'inkendi silah ithalatı, büyük ölçüde Rusya'dan ithal edilen silahlarınyerel olarak üretilen sistemlerle değiştirilmesinin bir sonucu olarakyüzde 44 oranında azaldı.Ortadoğu’da ve Körfez’de ABD ve Avrupa hakimiyetiSIPRI’nın raporuna göre Ortadoğu, başta ABD ve Avrupa’danolmak üzere yüksek miktarda silah ithal ediyor. 2019-23'teuluslararası silah transferlerinin yüzde 30'u Ortadoğu'ya gitti. SuudiArabistan, Katar ve Mısır en çok ithalat yapan 10 ülke arasında yeraldı. Son 10 yılda ithal edilen başlıca silahlar, Gazze, Lübnan veYemen de dahil olmak üzere bölgedeki çatışmalarda yaygın olarakkullanıldı.Afrika ve diğer ülkelerAfrika'daki devletlerin büyük silah ithalatı ikinci beş yıllık dönemdeyüzde 52 düştü. Bunun temel nedeni iki Kuzey Afrikalı, Cezayirve Fas’ın talebinin sırasıyla yüzde 77 ve yüzde 46 azalması.Mısır, 2019-23'te dünyanın en büyük yedinci silah ithalatçısıydı.20'den fazla savaş uçağı ve 10 büyük savaş gemisi satın aldı.İsrail'in silah ithalatının yüzde 69'unu ABD, yüzde 30'unu iseAlmanya gerçekleştirdi.Amerika kıtasındaki devletlerin silah ithalatı yüzde 7,2 azaldı. Bölgedekien büyük ithalatçı ABD olurken, onu Brezilya ve Kanadatakip etti.SIPRI Silah Transferleri Veri Tabanı, 1950'den bu yana devletler,uluslararası kuruluşlar ve devlet dışı gruplar arasında büyüksilahların (satışlar, hediyeler ve lisanslı üretim dahil) tümuluslararası transferleri hakkında tutarlı bilgi sağlayan tek kamukaynağı.Kaynak: VOA Türkçe38 Ayna 98/2024
38 - 39_06-07.qxd 07.04.2024 18:19 Seite 2
Change language