Aktuelle Entwicklungen im Gasmarkt - TU Berlin
Aktuelle Entwicklungen im Gasmarkt - TU Berlin
Aktuelle Entwicklungen im Gasmarkt - TU Berlin
Erfolgreiche ePaper selbst erstellen
Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.
<strong>Aktuelle</strong> <strong>Entwicklungen</strong><br />
<strong>im</strong> <strong>Gasmarkt</strong><br />
Andreas Grübel<br />
Dipl.-Ing.<br />
Mitglied der Geschäftsleitung<br />
Inhalt<br />
1. Märkte<br />
2. Bilanzkreissystematik<br />
<strong>TU</strong> <strong>Berlin</strong>, Energiesysteme<br />
23. Mai 2008<br />
3. Das Zweivertragsmodell (KoV II)<br />
4. Wie geht es weiter?<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 2<br />
1
Inhalt<br />
1. Märkte<br />
2. Bilanzkreissystematik<br />
3. Das Zweivertragsmodell (KoV II)<br />
4. Wie geht es weiter?<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 3<br />
1. Arten der Energiebeschaffung (1)<br />
Spot- Spot<br />
markt<br />
Terminmarkt<br />
Stadtwerke-Portfolio<br />
Realoptionen<br />
Regelenergie<br />
Endkunden<br />
Energielieferverträge<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 4<br />
2
1. Alternative Produkte der Energieversorgung<br />
Handel<br />
Vollversorgung<br />
Offene Lieferung<br />
(Mehrlieferantenmodell)<br />
Offene Lieferung<br />
Fahrplanlieferung<br />
Flexible Lieferung<br />
Standardprod Standardprodukte kte<br />
Variante <strong>im</strong> Gasbereich:<br />
Take-or-Pay-Verträge<br />
Know-how<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 5<br />
1. Bsp.: Hedge eines Gasfahrplans<br />
450<br />
400<br />
350<br />
300<br />
250<br />
200<br />
150<br />
100<br />
50<br />
0<br />
01.10.2007<br />
Monat<br />
Quartal<br />
01.11.2007<br />
01.12.2007<br />
01.01.2008<br />
Monat<br />
QQuartal l<br />
01.02.2008<br />
01.03.2008<br />
01.04.2008<br />
Monaat<br />
Jahr<br />
01.05.2008<br />
Restfahrplan/<br />
Speichereinsatz<br />
Monats-/<br />
Quartalsbänder<br />
Kombination aus<br />
Standardprodukten<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 6<br />
01.06.2008<br />
01.07.2008<br />
01.08.2008<br />
01.09.2008<br />
Jahresband<br />
3
1. Aufwärtsbewegung bei Rohstoffen<br />
500<br />
450<br />
400<br />
350<br />
300<br />
250<br />
CRB Index<br />
200<br />
Apr. 04 Sep. 04 Feb. 05 Jul. 05 Dez. 05 Mai. 06 Okt. 06 Mrz. 07 Aug. 07 Jan. 08<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 7<br />
1. Brent Oil<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
20.05.83<br />
20.05.85<br />
20.05.87<br />
20.05.89<br />
20.05.91<br />
20.05.93<br />
20.05.95<br />
20.05.97<br />
20.05.99<br />
Brent inflationsbereinigt<br />
in USD/barrel<br />
Brent währungsbereinigt<br />
in EUR/barrel<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 8<br />
20.05.01<br />
20.05.03<br />
20.05.05<br />
20.05.07<br />
4
1. Heizöl:<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 9<br />
1. EEX: BEB Natural Gas Year Futures<br />
(Cal-09) Preise und Handelsvolumen<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 10<br />
Stand:21.05.2008<br />
5
1. EEX: EGT Natural Gas Year Futures<br />
(Cal-09) Preise und Handelsvolumen<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 11<br />
1. Bloomberg: OTC-Ticker<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 12<br />
Stand:21.05.2008<br />
Stand:21.05.2008<br />
6
Inhalt<br />
1. Märkte<br />
2. Bilanzkreissystematik<br />
3. Das Zweivertragsmodell (KoV II)<br />
4. Wie geht es weiter?<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 13<br />
3. Bilanzkreissystematik<br />
Grundsätzliches<br />
o Der Handel/Transport <strong>im</strong> Strom Strom- wie <strong>im</strong> Gasbereich über Bilanzkreise<br />
auf Ebene des Übertragungsnetzbetreibers (ÜNB) bzw. des<br />
überregionalen Ferngasnetzbetreibers (ÜFNB).<br />
o Ein Bilanzkreis funktioniert <strong>im</strong> Prinzip wie ein Konto. In einen Bilanzkreis<br />
können Mengen eingestellt und herausgenommen werden.<br />
o Der Ausgleich eines Bilanzkreises, also Mehr- oder Mindermengen,<br />
erfolgt über den Bilanzkreisverantwortlichen (BKV).<br />
o Zur Teilnahme am Wettbewerb <strong>im</strong> jeweiligen Marktgebiet ist die<br />
Führung oder Zuordnung zu einem Bilanzkreis zwingend notwendig.<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 14<br />
7
3. Bilanzkreissystematik<br />
Bilanzkreis<br />
Handelspartner<br />
Bilanzkreiskoordinator (BKK) ( )<br />
Bilanzkreis<br />
Börse<br />
Speicher (Gas)<br />
Kraftwerke (Strom)<br />
Bilanzkreis<br />
Stadtwerke<br />
Kunden <strong>im</strong><br />
Netzgebiet<br />
des<br />
Stadtwerks<br />
Bilanzkreisabweichung<br />
Auswärtige<br />
Kunden<br />
des<br />
Stadtwerks<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 15<br />
3. Bilanzkreissystematik<br />
MGV IV … XIX<br />
Bilanz- il Bil Bilanzkreis<br />
1<br />
kreis 2<br />
Bilanzkreis<br />
3<br />
Bilanzkreis<br />
1<br />
MGV III<br />
Bilanzkreis<br />
3<br />
Bilanzkreis 1<br />
Bilanzkreis<br />
2 X<br />
MGV I<br />
Bilanzkreis 3<br />
Bilanzkreis 2<br />
Bilanzkreis<br />
1<br />
MGV II<br />
Bilanzkreis<br />
3<br />
Bilanzkreis<br />
2<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 16<br />
8
3. 14 Marktgebiete Gas gem. KoV II<br />
WEDAL WEDAL WEDAL WEDAL<br />
DEUDAN<br />
EGMT<br />
METG<br />
E.ON GT L-Gas<br />
TENP TENP TENP TENPP<br />
PP<br />
P<br />
RHG<br />
EWE<br />
BEB H-Gas<br />
BEB L-Gas<br />
MIDAL MIDAL MIDAL MIDAL<br />
RWE H-Gas<br />
Wingas<br />
Gas-Union<br />
STEGAL<br />
RWE L L-Gas G<br />
E.ON GT H-Gas<br />
TENP TENP TENP TENP<br />
ERM ERM ERM ERM<br />
GVS<br />
GDF MEGAL<br />
NETRA<br />
Bayernets<br />
ONTRAS<br />
JAGAL<br />
Marktgebiete<br />
(Gaswirtschaftsjahr 2007/2008)<br />
Netze/<br />
Teilnetze<br />
Bayernets GmbH: Südbayern 42<br />
BEB Transport GmbH, DONG Energy Pipelines GmbH, Statoil<br />
71<br />
Deutschland GmbH und Hydro Energie Deutschland GmbH:<br />
Marktgebiet H-Gas Norddeutschland<br />
BEB Transport GmbH und ExxonMobil Gastransport Deutschland<br />
GmbH: Marktgebiet L-Gas Norddeutschland<br />
E.ON Gastransport AG & Co. KG (EGT):<br />
E.ON GT H-Gas<br />
E.ON Gastransport AG & Co. KG (EGT):<br />
E.ON GT L-Gas<br />
Erdgas Münster Transport GmbH & Co. KG: EGMT 56<br />
EWE Netz GmbH: Verbundnetz Ems-Weser-Elbe 7<br />
Gas-Union Transport GmbH & Co. KG: Gas-Union Transport 52<br />
Gaz de France Deutschland Transport GmbH:<br />
28<br />
Gaz de France Deutschland Transport<br />
GVS Netz GmbH und Eni Gas Transport Deutschland S.A.:<br />
GVS/ENI D<br />
ONTRAS - VNG Gastransport GmbH: ONTRAS 148<br />
RWE Transportnetz Gas GmbH: RWE H-Gas 66<br />
RWE Transportnetz Gas GmbH: RWE L-Gas 18<br />
WINGAS TRANSPORT GmbH & Co. KG:<br />
WINGAS TRANSPORT<br />
112<br />
* Quelle: BGW, 2007: „ BGW/VKU-Praxisinformation – Entwurf<br />
Erhebungsergebnisse zur Bildung von Marktgebieten“, <strong>Berlin</strong>.<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 17<br />
3. <strong>Aktuelle</strong>r Diskussionsstand<br />
RWE H-Gas<br />
WEDAL WEDAL WEDAL WEDAL<br />
TENP TENP TENP TENPP<br />
PP<br />
P<br />
8 Marktgebiete Gas 4 Regelzonen Strom<br />
METG<br />
DEUDAN<br />
RHG<br />
BEB H-Gas<br />
BEB L-Gas<br />
MIDAL MIDAL MIDAL MIDAL<br />
Wingas<br />
E.ON GT L-Gas<br />
TENP TENP TENP TENP<br />
ERM ERM ERM ERM<br />
NETRA<br />
ONTRAS<br />
STEGAL<br />
MEGAL<br />
GVS<br />
E.ON GT H-Gas<br />
JAGAL<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 18<br />
70<br />
276<br />
165<br />
134<br />
9
Inhalt<br />
1. Märkte<br />
2. Bilanzkreissystematik<br />
3. Das Zweivertragsmodell (KoV II)<br />
4. Wie geht es weiter?<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 19<br />
3. Das Zweivertragsmodell (KoV II)<br />
Die Kooperationsvereinbarung vom 25. April 2007 (KoV II) ist<br />
eine wichtige und inhaltlich belastbare Grundlage für die<br />
bbundeseinheitliche d i h itli h UUmsetzung t eines i effizienten<br />
ffi i t<br />
Zweivertragsmodells. Bis Ende April 2007 wurde die KoV II<br />
zwischen der Bundesnetzagentur und den BGW, VKU sowie<br />
GEODE abgest<strong>im</strong>mt und trat am 1. Juni 2007 in Kraft.<br />
Die KoV II ist eine Vereinbarung zwischen Netzbetreibern<br />
zur verbindlichen Zusammenarbeit, damit der Transportkunde<br />
zur Abwicklung auch über mehrere, durch Netzkopplungspunkte<br />
miteinander verbundene Netze nur einen Einspeise- und einen<br />
Ausspeisevertrag abschließen muss.<br />
Die KoV II gibt somit Aufgaben des Netzbetriebs und des<br />
Vertriebs des Stadtwerks vor.<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 20<br />
10
3. Die Gaslieferung <strong>im</strong> Zweivertragsmodell<br />
MGV BKK<br />
Bilanzkreisvertrag<br />
Handel/Vertrieb<br />
Stadtwerk<br />
Liefervertrag<br />
Handelssicht Netzsicht<br />
Kunde<br />
Bilanzkreisvertrag<br />
Gaslieferant/<br />
Händler<br />
Liefervertrag<br />
Zweivertragsmodell<br />
(KoV II)<br />
1. Vertrag<br />
2. Vertrag<br />
Marktgebiet<br />
Einspeisevertrag<br />
VP<br />
Ausspeise-<br />
vertrag t<br />
Kunde<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 21<br />
Interne<br />
Bestellung<br />
Interne<br />
Bestellung<br />
3. Umsetzung der KoV II<br />
ÜFNB / MGV<br />
RNB<br />
ÖVNB<br />
(z.B. SW-Netz)<br />
VP<br />
Entgeltwälzung<br />
Entgeltwälzung<br />
Letztverbraucher<br />
Ist-Verbräuche<br />
Ist Ist-Verbräuche<br />
Verbräuche<br />
Kapazitätsbuchung<br />
Kapazitätsmeldung<br />
p g<br />
Nominierung<br />
Transportkunde<br />
(z.B. SW-Vertrieb)<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 22<br />
11
Inhalt<br />
1. Märkte<br />
2. Bilanzkreissystematik<br />
3. Das Zweivertragsmodell (KoV II)<br />
4. Wie geht es weiter?<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 23<br />
4. Wie geht es weiter?<br />
Der <strong>Gasmarkt</strong> setzt sich in Bewegung!<br />
Folgende g Punkte sind anzugehen: g<br />
o Weitere Verringerung der Anzahl der Marktgebiete = Förderung der<br />
Liquidität <strong>im</strong> Gashandelsmarkt?<br />
o Umsetzung der gesetzlichen Vorgaben<br />
� Fortschreibung der Kooperationsvereinbarung (KoV III)<br />
� Regel- und Ausgleichsenergiesystematik festlegen<br />
( spätestens zum 01.10.2008)<br />
o Energieartenübergreifende Nutzung des Marktes, Produktentwicklung<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 24<br />
12
Vielen Dank für Ihre Aufmerksamkeit!<br />
Andreas Grübel<br />
Dipl.-Ing.<br />
Mitglied der Geschäftsleitung<br />
Friedrichstraße 171<br />
D - 10117 <strong>Berlin</strong><br />
T +49 (0) 30 32 59 50 - 0<br />
F +49 (0) 30 32 59 50 - 299<br />
E-Mail a.gruebel@kom-solution.de<br />
Web www.kom-solution.de<br />
23. Mai 2008, <strong>TU</strong>-<strong>Berlin</strong> 25<br />
13