Paleosismoloji ve Arkeosismoloji Palaeoseismology and ...
Paleosismoloji ve Arkeosismoloji Palaeoseismology and ...
Paleosismoloji ve Arkeosismoloji Palaeoseismology and ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
62. Türkiye Jeoloji Kurultayı, 13−17 Nisan 2009, MTA – Ankara<br />
Arkeolojik <strong>ve</strong> Jeolojik Malzemelerin Yaşl<strong>and</strong>ırma Çalışmalarında<br />
Işık Uyarımlı Luminesan Yöntemin Uygulanması<br />
Nafiye Güneç Kıyak<br />
Işık Uni<strong>ve</strong>rsitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Fizik Bölümü, 34980 Şile, İstanbul<br />
(E-posta: kiyak@isikun.edu.tr)<br />
Jeolojik sedimentler <strong>ve</strong> arkeolojik buluntular gömülü oldukları süre içinde bulundukları çevrenin<br />
doğal radyasyonu ile çevrilidirler. Yer kabuğunda bulunan doğal radyoaktivite ile kozmik ışınlardan<br />
kaynaklanan bu doğal radyasyon ortamı malzeme içinde var olan minerallerin -özellikle yer kabuğu<br />
içinde bol miktarda bulunan quartz mineralinin- kristal yapısında enerji depolanmasına <strong>ve</strong> bazı kalıcı<br />
değişimler meydana gelmesine neden olur. Kristal yapıda meydana gelen bu değişimlerin miktarı<br />
malzemenin bu çevrede gömülü kaldığı süre ile orantılıdır <strong>ve</strong> dolayısıyla bu değişimler malzemenin<br />
geçmişi hakkında, bir başka deyişle malzemenin yaşı hakkında, bilgi edinmemize olanak tanır.<br />
Lüminesan yöntemler, doğal radyasyon kaynaklı <strong>ve</strong> kristal yapıda meydana gelen bu değişimlerden<br />
hareketle istenilen bilgiye ulaşmamızı sağlayan fiziksel tekniklerdir. Bu tekniklerde saati sıfırlayan<br />
olay, yani başlangıç anı, seramik <strong>ve</strong> toprak çömleklerde olduğu gibi malzemenin 400 o C sıcaklığın<br />
üzerinde ısıtılması ya da deprem, tsunami gibi bir olay esnasında bir biçimde ışığa maruz kalmasıdır.<br />
Son yıllarda bu metotlar, özellikle ışık uyarımlı Luminesan (OSL) yöntemi, çok farklı türde sediment<br />
malzemenin yaşl<strong>and</strong>ırılmasında gü<strong>ve</strong>nilir kanıtlar sunmaktadır. Bu teknik 50 yıl ile 500 bin yıl<br />
arasında yaşl<strong>and</strong>ırma yapabilmekte <strong>ve</strong> özellikle geleneksel yöntemlerin bazı kısıtlamalar nedeniyle<br />
kullanılamadığı birçok al<strong>and</strong>a başarı ile uygulanabilmektedir.<br />
Bu sunumda luminesan yöntemlerin kısa tanıtımı, bazı jeolojik <strong>ve</strong> arkeolojik uygulamalar hakkında<br />
kısa bilgilendirme <strong>ve</strong> potansiyel problemlerin tarışılması amaçlanmaktadır.<br />
Anahtar Sözcükler: lüminesan, yaş tayini, ışık uyarımlı lüminesan, OSL, jeoarkeoloji, kuvars<br />
1006
Change language