ﺗﻬﺮاﻧﻲ درﻣﻮرد ﺳﺎﻟﻪ ﺎﺗ 18 15 ﻮان ﭘﺴﺮان ﻧﻮﺟ رﻓﺘﺎر ﺑﺮرﺳﻲ آﮔ 1
ﺗﻬﺮاﻧﻲ درﻣﻮرد ﺳﺎﻟﻪ ﺎﺗ 18 15 ﻮان ﭘﺴﺮان ﻧﻮﺟ رﻓﺘﺎر ﺑﺮرﺳﻲ آﮔ 1
ﺗﻬﺮاﻧﻲ درﻣﻮرد ﺳﺎﻟﻪ ﺎﺗ 18 15 ﻮان ﭘﺴﺮان ﻧﻮﺟ رﻓﺘﺎر ﺑﺮرﺳﻲ آﮔ 1
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
بررسي آگاهي، نگرش و رفتار پسران نوجوان <strong>15</strong> تا <strong>18</strong> ساله تهراني درمورد<br />
بهداشت باروري- سال1381<br />
4<br />
، (M.Sc.)<br />
3<br />
، (Ph.D.)<br />
6<br />
2،1<br />
(M.D., Ph.D.)<br />
5<br />
،<br />
، دكتر كاظم محمد فريده خلجآباديفراهاني دكتر سيامك<br />
دكتر محمدرضا محمدي<br />
دكتر محمد زارع دكتر فهيمه رمضانيتهراني ، دكترعلي رمضانخاني<br />
عاليخاني<br />
دكتر عليرضا حسنزاده دكترمهدي صالحيفرد(.M.D)<br />
دكتر فرشيد علاءالديني<br />
استاد، گروه روانپزشكي، بيمارستان روزبه، دانشكده پزشكي، دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي، درماني تهران، تهران، ايران.<br />
.<br />
11<br />
7<br />
(M.D.)<br />
10<br />
، (M.D.)<br />
، (Ph.D.)<br />
9<br />
، (M.D., Ph.D.)<br />
(M.D., M.P.H.)<br />
8<br />
، (Ph.D.)<br />
-1<br />
2-استاد، رياست مركز ملي تحقيقات علوم پزشكي كشور، تهران، ايران.<br />
3-استاد، گروه اپيدميولوژي و آمار، دانشكده بهداشت، دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي، درماني تهران، تهران، ايران.<br />
4-محقق، مركز ملي تحقيقات علوم پزشكي كشور، تهران،ايران.<br />
5-كارشناس، گروه بهداشت مدارس، دفتر سلامت جوانان و مدارس، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي،تهران، ايران.<br />
6-استاديار، معاونت تحقيقات و فن آوري، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، تهران، ايران.<br />
7-دانشيار، معاونت تحقيقات و فن آوري، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، تهران، ايران.<br />
8-دانشيار، معاون بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي، درماني شهيد بهشتي، تهران، ايران.<br />
9-استاديار، معاونت پژوهشي مركز ملي تحقيقات علوم پزشكي كشور، تهران، ايران.<br />
10-محقق، مركزملي تحقيقات علوم پزشكي كشور، تهران، ايران.<br />
11-محقق، مركز ملي تحقيقات علوم پزشكي كشور، تهران، ايران.<br />
ايران همانند تمامي كشورها تحت تاثير عوامل متعدد توسعهاي و اجتماعي پيچيدهاي است كه جوانان را در معرض خطرات<br />
ناشي از رفتارهاي پرخطر جنسي و باروري قرار ميدهد؛ لذا هرگونه برنامهريزي براي توسعه استراتژيهاي مناسب جهت<br />
پاسخ به نيازهاي اين گروه، مستلزم بررسي وضعيت موجود اين گروه در زمينه بهداشت باروري ميباشد. هدف اين مطالعه<br />
<strong>18</strong> ساله تهراني در مورد بهداشت باروري است. اين تحقيق در سال<br />
بررسي آگاهي، نگرش و رفتار نوجوانان پسر <strong>18</strong> ساله شهر تهران، با استفاده از پرسشنامه سازمان بهداشت جهاني<br />
1381 بر روي تعداد 1385 پسر نوجوان با تغييرات متناسب با فرهنگ جامعه ايراني به اجرا درآمد. روش نمونهگيري از نوع تصادفي خوشهاي بود.<br />
براساس نتايج اين مطالعه، درصد زيادي از نوجوانان(%51/1) در مورد فيزيولوژي باروري اطلاعات ضعيفي داشتند.<br />
نوجوانان نسبت به روشهاي پيشگيري از بارداري هيچگونه اطلاعي نداشتند. از بين روشهاي پيشگيري، دو روش كاندوم و<br />
ولي اطلاعات<br />
و قرص به ترتيب روشهايي بودند كه نوجوانان بيشترين شناخت را از آنها داشتند(به ترتيب نميدانستند كه كاندوم را نميتوان بيش از يكبار<br />
عمقي و صحيح در مورد كاندوم در بين آنان كم بود؛ بطوريكه نوجوانان نام<br />
نميدانستند كه كاندوم يك روش موثر پيشگيري از بارداري ميباشد. مصرف كرد و يا بيماريهاي مقاربتي را شنيده بودند؛ ولي هنوز درصد زيادي از آنان داراي باورهاي غلط در مورد بيماريهاي مقاربتي و<br />
از وجود ظاهر سالم در فرد مبتلا به ايدز<br />
آنها نميدانستند كه ايدز درمان قطعي ندارد و ايدز بودند، بطوريكه نوجوانان مورد<br />
اظهار بياطلاعي نمودند.%56/6 نوجوانان نظري مخالف با روابط نوجوانان با جنس مخالف داشتند. χ نشان داد ترك تحصيل يا تحصيل در مدارس<br />
بررسي سابقه تماس جنسي را ذكر نمودند. بررسي نتايج بوسيله آزمون شبانه(P
آگاهي، نگرش و رفتار پسران نوجوان در مورد بهداشت باروري<br />
دكترمحمدي و...<br />
مقدمه<br />
عموماً نوجواني يكي از دورههاي بسيار مهم زندگي<br />
محسوب ميشود و در واقع مرحله انتقالي از كودكي به<br />
بزرگسالي است. اين مرحله بينابيني با تغييرات مهم<br />
فيزيكي، رواني، روحي و اجتماعي همراه ميباشد كه<br />
روي عملكرد اجتماعي و جنسي در دوران بزرگسالي<br />
تاثير به سزايي دارد. بديهي است كه برخورداري از يك<br />
مرحله انتقالي سالم باروري جنسي،بستگي زيادي به<br />
وسعت اطلاعات ، نوع نگرش و رفتارهاي كسب شده در<br />
دوران نوجواني به خصوص در دورههاي مياني و<br />
پاياني دوره نوجواني يعني از<br />
19 تا <strong>15</strong><br />
سالگي دارد.<br />
نيازهاي بهداشت باروري نوجوانان و جوانان هم در<br />
سطح بينالملي در كنفرانسهاي اخير جمعيت و توسعه<br />
و هم در سطح ملي بيش از پيش مورد توجه واقع شده<br />
است.عواملمتعدديازجملهكاهشسنبلوغ ،افزايشسن<br />
ازدواج، توسعه دستاوردهاي آموزشي، دسترسي به<br />
رسانههاي جهاني و تغييرات ارزشهاي فرهنگي جوانان<br />
ازدواج نكرده، همگي جوانان را در معرض ايدهها و<br />
افكاري قرار ميدهد كه بر روي زندگي باروري و<br />
جنسي آنها تاثير ميگذارند(1).<br />
شواهدي وجود دارد كه در ايران، همزمان با كاهش سن<br />
بلوغ ، سن اولين ازدواج به طور چشمگيري افزايش يافته<br />
است. به عنوان مثال، بين سالهاي75-<br />
، 1365 در حاليكه<br />
33/5<br />
% دختران نوجوان سنين<br />
<strong>15</strong> تا<br />
1365 ازدواج كرده بودند، اين نسبت در سال<br />
19 ساله در سال<br />
1375 به<br />
%19 كاهش يافته است.كاهشي <strong>15</strong> درصدي و يا به طور<br />
نسبي كاهشي<br />
44<br />
درصدي در طي دورة<br />
ساله در 10<br />
نوجوانان ازدواج كرده اتفاق افتاده است(2). به عبارت<br />
ديگر ميانگين سن ازدواج در سال 1365 در بين دختران<br />
و پسران به ترتيب<br />
19/8 و<br />
بود؛ در حاليكه در سال<br />
1375<br />
22/4 و 25/6 سال<br />
23/6 سالگي گزارش شده<br />
اين ارقام به ترتيب به<br />
افزايش يافته است (3). اين واقعيت<br />
شكاف زماني بزرگي را بين بلوغ وازدواج نشان ميدهد.<br />
فقدان آگاهي و اطلاعات صحيح و مهارتهاي زندگي در<br />
پيشگيري از<br />
رفتارهاي پرخطر<br />
در طي اين دوران<br />
ميتواند بهداشت باروري نوجوان را تهديد كند كه در<br />
نتيجه به ارتباطات بين شخصي و اجتماعي او لطمه<br />
وارد ساخته و نوجوان را در معرض تماسهاي حفاظت<br />
نشده و پرخطر ،تبعيض، اجبار در<br />
حاملگي<br />
ناخواستهوسقطهاينامطمئن<br />
تماس<br />
جنسي،<br />
قرارميدهد.<br />
مطالعه و تحقيق پيرامون وضعيت بهداشت باروري<br />
نوجوانان و نيازهاي اين گروه در زمينه بهداشت<br />
باروري در ايران به دلايل مختلفي حائز اهميت ميباشد.<br />
بخش اعظمي از جمعيت كشور ما يعني بالغ بر نيمي از<br />
جمعيت)<br />
را افراد زير<br />
)<br />
25<br />
سال تشكيل ميدهند.<br />
در كل<br />
ساختار جمعيتي در كشورهاي مديترانه شرقي از ساير<br />
نقاط جهان،جوانتر ميباشد. تخمين زده ميشود كه بالغ<br />
بر %60 جمعيت، زير 25 سال و بالغ بر%50<br />
سال سن دارند.<br />
، زير 20<br />
بهعنوانمثال در ايران، تخمين زده ميشود كه نوجوانان<br />
10-19 ساله، %26 و<br />
نوجوانان و جوانان سنين<br />
10 - 24<br />
ساله،35%جمعيتراتشكيلميدهند. بر اساس سرشماري<br />
كشوري جمعيت در سال 1375،حدود10ميليون نوجوان<br />
سنين 10-19 ساله و 21 ميليون جوان(24<br />
در ايران گزارش شده است(3) .<br />
- 10 ساله)<br />
از سوي ديگر عليرغم اين واقعيت كه بخش مهمي از<br />
جمعيت ايران را نوجوانان تشكيل ميدهند<br />
در مورد<br />
وضعيت و نيازهاي بهداشت باروري اين گروههاي<br />
جوان اطلاعات بسيار اندكي در دسترس ميباشد.<br />
مطالعات اندكي به طور كامل به جستجوي وضعيت<br />
بهداشت باروري و جنسي دختران و پسران نوجوان در<br />
ايران پرداختهاند؛ اما به دليل برخي از حساسيتهاي<br />
فرهنگي، اين تحقيقات به بعضي ازموضوعات كم<br />
حساسيت مانند"بلوغ در دختران" و "نظريات و نگرش<br />
آنها نسبت به تنظيم خانواده" منحصر گرديده است<br />
.(4)<br />
موضوعاتحساستر مانند اطلاعات، نگرش و رفتارهاي<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
فصلنامه باروري و ناباروري/ تابستان 82<br />
238
يها<br />
يها<br />
يها<br />
يها<br />
آگاهي، نگرش و رفتار پسران نوجوان در مورد بهداشت باروري<br />
دكترمحمدي و...<br />
پرخطر<br />
آنان نسبت به بهداشت<br />
جنسي و<br />
باروري و<br />
بيماريهاي مقاربتي بيشتر به صورت مقولات منع شده<br />
و كنار گذاشته شده در آمده است.<br />
عليرغمعلاقهوتوجهمسئولينبهداشتي،طرحهاي محدودي<br />
در دسترس ميباشند كه پاسخگوي نيازهاي اطلاعاتي و<br />
خدماتي بهداشت باروري اين جمعيت جوان در ايران<br />
باشند. طي سالهاي اخير سياستگزاران سيستم بهداشتي<br />
در كشور، نياز به طراحي چنين برنامه<br />
در برگيرندة<br />
نيازهاي جوانان را بيش از پيش احساس كردهاند و در<br />
سياستها و طرحهاي خود راههايي را براي برآوردن اين<br />
نيازها به گونهاي قابل قبول و به طريقي حساس<br />
و<br />
متناسب با فرهنگ، جستجو ميكنند؛ اما توسعه اين گونه<br />
فعاليتها و برنامههاي مناسب به علت فقدان اطلاعات در<br />
مورد نيازهاي بهداشت باروري و جنسي اين گروه<br />
مسلماً با مشكل مواجه خواهد شد.<br />
حساسيتهايفرهنگي-اجتماعيدرايران،بررسي بسياري<br />
از موضوعات حساس در بين جوانان ازدواج نكرده را<br />
با مشكل مواجه ميسازد كه اين امر بهخصوصدرمورد<br />
دختران جوان ازدواج نكرده بيشتر مشهود است. براي<br />
پاسخگويي به اين نياز،مطالعهاي برروي پسران نوجوان<br />
فصلنامه باروري و ناباروري/ تابستان 82<br />
239<br />
<strong>15</strong> تا<br />
<strong>18</strong> ساله تهراني طراحي و اجرا شد.در اين مطالعه،<br />
آگاهي، نگرش و عملكرد<br />
آنان<br />
باروري،روشهاي پيشگيري،بيماري<br />
در زمينه فيزيولوژي<br />
مقاربتي و ايدز،<br />
مقبوليت روابط با جنس مخالف يا عدم مقبوليت آن و<br />
رفتارهاي باروري و جنسي سنجيده شد.<br />
مواد و روشها<br />
اين تحقيق در تيرماه سال1381 بر اساس نمونهگيري<br />
تصادفي خوشهاي با مراجعه به درب خانوارهاي شهر<br />
١<br />
تهران و پرسشگري از پسران نوجوان <strong>15</strong> تا <strong>18</strong> ساله<br />
٢<br />
انجامگرديد.قبلازاجرايطرح، چهار جلسه بحث گروهي<br />
–<br />
1- Community-based<br />
2- Focus Group Discussion<br />
با پسران نوجوان -<strong>15</strong> <strong>18</strong> ساله برگزار گرديد. جلسات<br />
فوق براي پسران نوجواني كه در يكي از مراكز فرهنگي<br />
تفريحي و ورزشي حضور يافته و داوطلب شركت در<br />
طرح بودند برگزار شد.<br />
دامنه تغييرات سني<br />
شركت درجلسات<br />
برگزار گرديد.<br />
<strong>15</strong> تا<br />
فوق بود.<br />
<strong>18</strong> سال و رضايت آنها شرط<br />
جلسات در همان محل<br />
نتايج حاصل از جلسات فوق نشانگر<br />
مقبوليت سئوالات مرتبط با بهداشت باروري و جنسي<br />
در ميان نوجوانان و احساس نياز به طراحي و اجراي<br />
چنين مطالعهاي<br />
بود و<br />
همچنين<br />
اصلاح پرسشنامه نهائي ارائه نمود.<br />
راهكارهايي را جهت<br />
شهر تهران به پنج منطقه شمال،جنوب، شرق،<br />
مركز تقسيم بندي<br />
متناسب با جمعيت هر منطقه<br />
و تعدادي خوشه<br />
به<br />
طور تصادفي<br />
غرب و<br />
از هر منطقه<br />
انتخاب<br />
گرديد. نمونه انتخاب شده به روش فوق با خطاي كمتر<br />
معرف جامعه واقعي تهران خواهد بود. هر خوشه شامل<br />
تعداد10 خانوار داراي فرزند پسر نوجوان<br />
بود.ابزارجمعآوري<br />
<strong>15</strong>-<strong>18</strong> ساله<br />
اطلاعات پرسشنامة داراي<br />
73<br />
سئوال بود كه توسط نوجوانان تكميل شد. پرسشنامه<br />
فوق از پرسشنامه استاندارد سازمان جهاني<br />
بهداشت<br />
استخراج گرديده و متناسب با فرهنگ جامعه ايراني و<br />
اهداف مطالعه در آن تغييراتي<br />
داده شد و سئوالات<br />
حساس حذف شده و نهايي گرديد؛ لذا لزومي به سنجش<br />
پايايي پرسشنامه نبود. ولي روايي محتوايي پرسشنامه<br />
با استفاده از نظرات صاحبنظران مختلف سنجيده شد.<br />
پرسشنامة<br />
حاوي بخش<br />
گوناگون،<br />
اجازه از والدين و خود نوجوانان<br />
رضايتنامه، توسط نوجوانان<br />
پس از كسب<br />
و امضا فرم<br />
تكميل شد. تمام جوانب<br />
رازداري در اين مطالعه منظور گرديده است؛ بطوريكه<br />
نوجوان بدون نوشتن نام خود، پرسشنامة تكميل شده<br />
را در جعبه دربستهاي قرار ميداد.<br />
بخش مختلف پرسشنامه عبارت بودند از بخش<br />
حاوي مشخصات خانوادگي (33 سئوال)، بخش آگاهي<br />
Downloaded from http://www.jri.ir
يبل<br />
يبل<br />
يها<br />
يبل<br />
يبل<br />
يها<br />
يها<br />
يها<br />
يها<br />
آگاهي، نگرش و رفتار پسران نوجوان در مورد بهداشت باروري<br />
دكترمحمدي و...<br />
از بهداشت باروري و منبع كسب آگاهي<br />
بخش اعتقاد در زمينه روابط نوجوانان<br />
6)<br />
9)<br />
سئوال)،<br />
سئوال)،<br />
بخشآگاهيازروشهايجلوگيري از بارداري (17سئوال)،<br />
بخش اطلاعات پيرامون بيماري<br />
و بخش اطلاعات در مورد روابط نوجوانان<br />
مقاربتي (12 سئوال)،<br />
در كل از <strong>15</strong>00 نوجواني كه به آنها مراجعه شد<br />
(12 سئوال).<br />
50 نفر<br />
در مطالعه شركت نكردند يا والدين اجازه شركت آنها را<br />
ندادندوازبين1450 مورد باقيمانده<br />
،65<br />
نقص و اشكال بود و در نهايت تعداد<br />
پرسشنامه دچار<br />
1385<br />
نمونه به<br />
طور موفقيتآميزي، پرسشنامهها را تكميل نمودند. پس<br />
از ورود اطلاعات پرسشنامة 1385نوجوان در برنامه<br />
نرمافزاريSPSS-11<br />
،<br />
از جداول و تستهاي آماري<br />
گرفت<br />
تجزيه و تحليل دادهها با استفاده<br />
Manwitny صورت و χ 2<br />
.<br />
-1<br />
آگاهي نسبت به فيزيولوژي باروري در اين مطالعه از<br />
مجموع نمرات داده شده به جوابهاي صحيح به سه<br />
سئوال زير سنجيده شد:<br />
ممكن است يك دختر به دنبال اولين تماس جنسي<br />
حامله شود؟ (جواب صحيح<br />
(<br />
:<br />
-2<br />
رشد يك دختر بعد از اولين تماس جنسي متوقف مي<br />
شود؟( جواب صحيح<br />
: خير)<br />
-3<br />
احتمال باردار شدن يك دختر زمانيكه در اواسط يك<br />
دوره قاعدگي (كه اغلب 28 روز دارد) مقاربت كند بيشتر<br />
است؟( جواب صحيح<br />
(<br />
:<br />
براي جواب درست هر سئوال نمره<br />
نمره صفر و جواب غلط نمره<br />
طيف جواب ها از<br />
1+ ، جواب نميدانم<br />
-1<br />
-3 تا +3<br />
در نظرگرفته شد و<br />
متغير بود. نمرات بين<br />
صفرآگاهي ضعيف، نمره 1 آگاهي متوسط و نمره<br />
3- و<br />
2 و 3<br />
به عنوان آگاهي خوب منظور گرديد. همچنين آگاهي در<br />
خصوص انواع روشهاي پيشگيري بر اساس نمرات<br />
اختصاص يافته به انواع روشهاي پيشگيري (10روش)<br />
محاسبه گرديد؛ بطوريكه از نمره صفر تا<br />
متغير 10<br />
ميباشد.اطلاع از1يا 2 روش پيشگيري، آگاهي متوسط،<br />
اطلاع از<br />
از<br />
3<br />
يا 4 روش، اطلاع خوب و اطلاع از<br />
5<br />
5 روش<br />
به عنوان اطلاع بسيار خوب منظور شد.<br />
يا بيش<br />
ميزان آگاهي نسبت به كاندوم بر اساس پاسخ به سه<br />
سئوال زير محاسبه گرديد:<br />
-1<br />
آيا كاندومرا ميتوان بيش از يك بار استفاده كرد؟<br />
) جواب صحيح<br />
: خير (<br />
-2<br />
آياكاندوماز بيماري<br />
) جواب صحيح<br />
(<br />
:<br />
-3<br />
مقاربتي پيشگيري ميكند؟<br />
آيا كاندوم روش موثر پيشگيري از بارداري است ؟<br />
) جواب صحيح<br />
(<br />
:<br />
مجموع نمرات آگاهي<br />
نوجوانان نسبت به سه سئوال<br />
فوق از نمره3 (جواب صحيح به هر سه سئوال) تا<br />
-3<br />
(جواب غلط به هر سه سئوال) متغير بود. نمره بين<br />
صفر و آگاهي ضعيف، نمره آگاهي متوسط و<br />
نمره 2و<br />
1<br />
-3<br />
3<br />
به عنوان آگاهي خوب منظور شد .<br />
ميزان آگاهي نوجوانان نسبت به بيماري<br />
وايدز بر اساس آشنا بودن با نام بيماري<br />
مقاربتي<br />
مقاربتي<br />
و ايدز و همچنين پاسخ صحيح به سئوالات مربوط به<br />
موارد زير سنجيده شد:<br />
-1<br />
درمان پذيري بيماري ايدز<br />
2- ظاهر سالم در فرد مبتلا<br />
-3<br />
-4<br />
علائم بيماري مقاربتي در مرد<br />
علائم بيماري مقاربتي در زن<br />
نگرش نوجوانان نسبت به عدم مقبوليت روابط با جنس<br />
مخالف قبل از ازدواج بر اساس پاسخ به<br />
نگرشي<br />
سنجيده شد.<br />
مقياس كدگذاري<br />
سئوالات به نحوي<br />
پاسخ سئوالات فوق<br />
5 شمارهاي<br />
بودند كه<br />
مجموع9سئوال،نمره هاي<br />
9<br />
1 و<br />
سئوال<br />
بر اساس<br />
ليكرت طراحي شده بود.<br />
با توجه به مفهوم كلي<br />
2 هر سئوال ، نشاندهنده<br />
نظر موافق و يا تا حدي موافق با عدم مقبوليت اينگونه<br />
روابط؛ نمره 3 بدون نظر و نمره<br />
مخالف<br />
ميباشد.<br />
يا كاملاً<br />
4 و<br />
5 تا حدي<br />
مخالف با عدم مقبوليت روابط فوق<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
فصلنامه باروري و ناباروري/ تابستان 82<br />
240
ياب<br />
يها<br />
يها<br />
يها<br />
ياب<br />
آگاهي، نگرش و رفتار پسران نوجوان در مورد بهداشت باروري<br />
دكترمحمدي و...<br />
عملكرد نوجوانان با توجه به سابقه داشتن تماس<br />
جنسي، مراجعه به مراكز درماني در صورت مواجهه<br />
با علائم بيماري<br />
جنسي ارزي<br />
اساسعدم استفاده از روش<br />
كاندوم در تماس<br />
شريك جنسي ارزي<br />
نتايج<br />
1385 تعداد<br />
مقاربتي و پشيماني پس از تماس<br />
گرديد. رفتارهاي پرخطر جنسي نيز بر<br />
پيشگيري به خصوص<br />
جنسي و داشتن بيش از يك<br />
گرديد.<br />
پسر نوجوان <strong>15</strong>-<strong>18</strong> ساله در اين بررسي<br />
موردپرسشگريقرارگرفتند .ميانگينسن آنان16/6±1/1<br />
سال بود.<br />
76/3<br />
تحصيل در مدارس روزانه،<br />
در مدارس شبانه بودند و<br />
% نوجوانان در زمان مطالعه مشغول<br />
%4/4<br />
%19/3<br />
مشغول به تحصيل<br />
به تحصيل اشتغال<br />
نداشتند.ميانگين سن ترك تحصيل يا اتمام<br />
تحصيل<strong>15</strong>/8±1/9 بود.<br />
%97/7<br />
نوجوانان مسلمان و<br />
%1/5 مسيحي و بقيه تابع ساير اديان بودند .%42/6<br />
نوجوانان نقش مذهب را در زندگي خيلي مهم و<br />
آن را مهم،<br />
دانستند.<br />
،%37/1<br />
%<strong>15</strong>/4<br />
تاحدي مهم و<br />
% 4/9<br />
بدون اهميت<br />
نوجوانان مسلمان به طور معنيداري نقش مذهب را در<br />
زندگي نسبت به نوجوانان ساير اديان بيشتر ميدانستند<br />
.(p < 0.0001)<br />
درخصوص در ميان گذاشتن مسائل مهم<br />
با پدر، از بين نوجواناني كه پدرشان در خانواده حضور<br />
دارد، براي<br />
%19/2<br />
آنها خيلي راحت و%27/4 راحت،براي<br />
32/1%متوسط،براي12/1%مشكلو براي<br />
خيلي مشكل بود و<br />
نميكنند. فقط<br />
%8/2 نوجوانان<br />
%0/9<br />
%11/3<br />
اعلام كردند كه اصلاً صحبت<br />
نوجوانان اظهار داشتند كه اغلب<br />
مسائل جنسي يا روابط با جنس مخالف را با پدر خود<br />
در ميان ميگذارند. درحاليكه%20/1 ندرتاً و%68/6 هرگز<br />
اينگونه مسائل را با پدر خود در ميان نميگذارند.در بين<br />
نوجواناني كه با مادر خود زندگي ميكنند در ميان<br />
گذاشتن مسائل مهم با مادر در<br />
%30/9<br />
موارد خيلي<br />
راحت،در%33/9 موارد راحت،براي<br />
%24/4<br />
%6/1<br />
متوسط، براي<br />
مشكل و براي %4/4 خيلي مشكل بود و%0/3 اعلام<br />
كردند كه با مادرخود صحبت نميكنند.<br />
%12/1 نوجوانان<br />
اغلب،%24/7 ندرتاًو%63/2 هرگز مسائل جنسي يا روابط<br />
با جنس مخالف را با مادرخود در ميان نميگذارند.<br />
<strong>15</strong>8<br />
نوجوان با يكي يا هر دوي والدينشان زندگي نميكردند<br />
كه دليل آن در%19<br />
%53/8 طلاق، موارد<br />
%7/6 موقت، جدايي %0/6<br />
ماموريت شغلي<br />
موارد<br />
%19 و<br />
فوت،<br />
به<br />
دليل ساير علل بود.%27 نوجوانان به ماهواره و%34/3<br />
آنان<br />
به اينترنت دسترسي<br />
ميكشيدند و<br />
داشتند.<br />
%12/8<br />
%1/2<br />
% 21/6<br />
آنان<br />
مواد مخدر مصرفميكردند.<br />
سيگار<br />
نوجوانان مورد بررسي ، مهمترين منبع كسب<br />
اطلاعات در مورد بلوغ (تغييرات جسمي و رواني) را<br />
معلم ذكر كردهاند و در<br />
%14/8<br />
منبع ترجيحي،<br />
دوست بيان شده است. درحاليكه مهمترين منبع<br />
كسب اطلاعات در مورد روابط با جنس مخالف و<br />
بهداشت جنسي، دوست<br />
(%25)<br />
، و نيز منبع<br />
ترجيحي، دوست 16/3%،بيان شدهاست(جدولشماره1).<br />
درمجموع،درصدزيادياز نوجوانان<br />
فيزيولوژي<br />
( %51/1)<br />
%21/2<br />
در مورد<br />
باروري اطلاعات ضعيفي دارندو فقط<br />
اطلاعات خوب دارند(جدولشماره%12/6.(2<br />
نوجوانان نسبت به روشهاي پيشگيري از بارداري<br />
هيچگونه اطلاعي نداشتند،%33/1 اطلاعات متوسط،<br />
%25/4<br />
خوب<br />
و<br />
اطلاعات خوب و<br />
داشتند.ا ز<br />
%28/8<br />
اطلاعاتبسيار<br />
بين روشهاي پيشگيري، دو روش<br />
كاندوموقرصبهترتيبروشهاييبودندكهبا<br />
%72/2<br />
% 58<br />
، نوجوانان بيشترين شناخت را از آنها داشتند<br />
(جدولشماره3).<br />
%54/8 اما فقط<br />
آنان ميدانستند كه نبايد كاندوم را بيش<br />
از يكبار مصرف كرد و يا فقط<br />
%42/4<br />
آنان كاندوم را<br />
وسيلهاي براي پيشگيري از بيماريهاي مقاربتي<br />
ميشناختند و تنها<br />
%53<br />
كاندوم را يك روش موثر<br />
جلوگيري از بارداري ميدانستند (جدول شماره<br />
.(4<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
241<br />
فصلنامه باروري و ناباروري/ تابستان 82
آگاهي، نگرش و رفتار پسران نوجوان در مورد بهداشت باروري<br />
دكترمحمدي و...<br />
جدول 1- فراواني نسبي و مطلق مهمترين منبع و منبع ترجيحي جهت كسب اطلاعات در زمينه بلوغ (تغييرات<br />
جسمي و رواني دوران نوجواني) و بهداشت جنسي در نوجوانان پسر -<strong>15</strong> <strong>18</strong> ساله شهر تهران، سال 1381-82.<br />
فراواني<br />
مهمترين منبع<br />
منبع ترجيحي<br />
متغير(منبع)<br />
بهداشت بلوغ<br />
مطلق نسبي<br />
بهداشت جنسي<br />
مطلق نسبي<br />
بهداشت بلوغ<br />
مطلق نسبي<br />
بهداشت جنسي<br />
مطلق نسبي<br />
4/8<br />
66<br />
7/1<br />
98<br />
9/0<br />
125<br />
<strong>15</strong>/1<br />
209<br />
مادر<br />
6/9<br />
96<br />
10/3<br />
143<br />
7/0<br />
97<br />
12/0<br />
166<br />
پدر<br />
1/4<br />
56<br />
5/9<br />
81<br />
4/5<br />
62<br />
5/3<br />
73<br />
برادر<br />
0/5<br />
7<br />
1/9<br />
26<br />
0/6<br />
8<br />
0/8<br />
11<br />
خواهر<br />
5/1<br />
71<br />
4/9<br />
68<br />
9/1<br />
126<br />
8/2<br />
114<br />
همكلاسي<br />
9/9<br />
137<br />
14/2<br />
197<br />
17/8<br />
246<br />
21/6<br />
299<br />
معلم<br />
9/7<br />
134<br />
5/8<br />
80<br />
3/0<br />
41<br />
0/9<br />
پزشك يا كاركنان بهداشتي 13<br />
4/5<br />
201<br />
12/2<br />
169<br />
9/2<br />
127<br />
7/5<br />
104<br />
كتاب و مجله<br />
1/4<br />
9/1<br />
5/3<br />
16/3<br />
3/5<br />
4/6<br />
1/7<br />
19<br />
126<br />
73<br />
225<br />
49<br />
64<br />
23<br />
1/4<br />
5/9<br />
4/6<br />
14/8<br />
4/8<br />
2/0<br />
1/9<br />
20<br />
81<br />
63<br />
205<br />
66<br />
28<br />
26<br />
1/3<br />
4/9<br />
3/7<br />
25/0<br />
2/5<br />
0/6<br />
0/2<br />
<strong>18</strong><br />
68<br />
51<br />
346<br />
34<br />
8<br />
3<br />
1/4<br />
2/5<br />
1/9<br />
17/4<br />
3/0<br />
0/2<br />
0/6<br />
20<br />
35<br />
26<br />
241<br />
42<br />
3<br />
8<br />
ساير اعضاء فاميل<br />
فيلم ويدئو<br />
راديو و تلويزيون<br />
دوست<br />
مشاورين مدرسه<br />
مراكز مشاوره تلفني<br />
مراكز مشاوره حضوري<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
1/6<br />
22<br />
1/8<br />
25<br />
0/4<br />
6<br />
0/6<br />
كلاسهاي دسته جمعي 9<br />
0/9<br />
13<br />
0/6<br />
8<br />
1/4<br />
19<br />
<strong>15</strong>/1<br />
12<br />
ساير<br />
100<br />
1382<br />
100<br />
1384<br />
100<br />
1385<br />
100<br />
1385<br />
جمع<br />
% 94/7<br />
نوجوانان نام بيماريهاي مقاربتي و ايدز را<br />
شنيده بودند؛ ولي تنها<br />
ايدز درمان دارد و<br />
%20/7<br />
%23/1<br />
از آنان اظهار داشتند كه<br />
از ظاهر سالم در افراد مبتلا<br />
به ايدز مطلع نبودند. دركل در مورد علائم بيماريهاي<br />
مقاربتي در مرد و زن نيز اطلاعات ضعيفي داشتند؛<br />
بطوريكه تنها<br />
%21/2 و %28/3<br />
به خروج چرك و خون از<br />
آلت تناسلي به عنوان علائم بيماري مقاربتي به ترتيب<br />
در مرد و زن آگاه بودند و تنها<br />
به درد %19/4 و %34/2<br />
و سوزش در موقع ادرار كردن به عنوان علائم بيماري<br />
مقاربتي به ترتيب در مرد و زن آگاهي داشتند<br />
.<br />
%21 و %28/2<br />
همچنين<br />
به زخم و ضايعه روي آلت تناسلي به<br />
عنوان علائم بيماري مقاربتي به ترتيب در مرد و زن<br />
آگاه بودند.به نظر نوجوانان مورد بررسي اگر دوستان<br />
آنان به بيماريهاي مقاربتي مبتلا شوند در<br />
به مطب خصوصي،<br />
%29/8<br />
%10/7<br />
موارد<br />
به كلينيك خصوصي،%5/9<br />
به درمانگاه دولتي،%<strong>15</strong>/4 موارد به بيمارستان،%10<br />
موارد به دوست،<br />
داروخانه<br />
%6/1<br />
( %1/2)<br />
و كتاب<br />
به پدر و مادر و تعداد اندكي به<br />
( %1/3)<br />
مراجعه ميكنندو در<br />
فصلنامه باروري و ناباروري/ تابستان 82<br />
242
يبل<br />
آگاهي، نگرش و رفتار پسران نوجوان در مورد بهداشت باروري<br />
دكترمحمدي و...<br />
جدول 2-<br />
فراواني مطلق، نسبي آگاهي پسران نوجوان( <strong>15</strong> تا <strong>18</strong><br />
فراوني - پاسخ<br />
ساله )تهراني نسبت به فيزيولوژي باروري ، سال<br />
خير<br />
نميدانم<br />
.1381- 82<br />
متغير(سؤال)<br />
مطلق<br />
نسبي<br />
مطلق<br />
نسبي<br />
مطلق<br />
نسبي<br />
38/0<br />
526<br />
<strong>18</strong>/5<br />
256<br />
43/5<br />
602<br />
ممكن است يك دختر به دنبال اولين تماس جنسي حامله<br />
شود؟(بلي=صحيح)<br />
56/3<br />
779<br />
36/4<br />
504<br />
7/3<br />
101<br />
رشد يك دختر بعد از اولين تماس جنسي متوقف<br />
ميشود؟(خير =صحيح<br />
(<br />
73/4<br />
10<strong>15</strong><br />
9/7<br />
134<br />
16/9<br />
234<br />
احتمال باردار شدن يك دختر زمانيكه در اواسط يك<br />
دوره قاعدگي مقاربت كند بيشتر است؟(بلي=صحيح<br />
(<br />
اين مورد<br />
% 19<br />
%56/6 نوجوانان<br />
اظهار بياطلاعي كردهاند.<br />
نظري كاملاً موافق و تا حدودي موافق<br />
با عدم مقبوليت روابط نوجوانان باجنس مخالف داشتند؛<br />
در حاليكه<br />
%30<br />
هيچگونه نظري نداشته و فقط<br />
%11/1<br />
و2/4 %<br />
به ترتيب تا حدي مخالف و كاملاً مخالف با عدم<br />
مقبوليت اين گونه روابط بودند. %27/7 نوجوانان مورد<br />
بررسي سابقه تماس جنسي را ذكر نمودند. ميانگين سن<br />
اولين تماس جنسي2/0<br />
حداكثر <strong>18</strong> سال بود.<br />
14/8<br />
±<br />
ميانگين سن شريك جنسي در اولين<br />
سال با حداقل<br />
10<br />
<strong>15</strong>/6±4/3<br />
%30/1<br />
سالبا<br />
حداقل10و<br />
تماس<br />
حداكثر43سال<br />
و<br />
جنسي<br />
در بود.<br />
موارد پس از اولين تماس جنسي نوجوان<br />
اظهار پشيماني كرده و در%21/2 موارد، شريك جنسي<br />
فرد پشيمان شده است. در<br />
%49/2<br />
جدول 3-<br />
موارد، نوجوانان در<br />
فراواني مطلق و نسبي آشنايي با روشهاي جلوگيري از بارداري در پسران نوجوان( <strong>15</strong> تا <strong>18</strong> ساله)<br />
متغير(روش جلوگيري از بارداري)<br />
قرص<br />
تزريقي<br />
كاندوم (كاپوت)<br />
روش منقطع<br />
قرص پيشگيري اورژانس<br />
آي – يو – دي (دستگاه داخل رحمي)<br />
كپسولهاي كاشتني (نوروپلانت)<br />
ژل – فوم<br />
لوله بستن زنان<br />
لوله بستن مردان<br />
تهراني ، سال .1381- 82<br />
فراوني<br />
مطلق<br />
803<br />
نسبي<br />
58/0<br />
13/4<br />
72/2<br />
14/2<br />
<strong>15</strong>/7<br />
22/2<br />
12/0<br />
12/6<br />
52/6<br />
41/4<br />
<strong>18</strong>5<br />
1000<br />
197<br />
2<strong>18</strong><br />
308<br />
166<br />
175<br />
729<br />
573<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
243<br />
فصلنامه باروري و ناباروري/ تابستان 82
يبل<br />
يها<br />
يول<br />
آگاهي، نگرش و رفتار پسران نوجوان در مورد بهداشت باروري<br />
دكترمحمدي و...<br />
جدول 4-<br />
متغير(سؤال)<br />
فراواني مطلق و نسبي آگاهي در مورد كاندوم در بين پسران نوجوان<br />
فراوني- پاسخ<br />
آيا كاندوم را ميتوان بيش از يكبار استفاده<br />
كرد؟( خير =صحيح (<br />
آيا كاندوم از بيماريهاي<br />
ميكند؟( بلي= صحيح (<br />
مقاربتي<br />
پيشگيري<br />
آيا كاندوم روش موثر در جلوگيري از بارداري<br />
است؟( بلي =صحيح (<br />
مطلق<br />
<strong>15</strong>) تا <strong>18</strong> ساله (<br />
.1381- 82<br />
73<br />
نسبي<br />
5/3<br />
مطلق<br />
758<br />
خير<br />
نسبي<br />
54/8<br />
مطلق<br />
553<br />
تهراني، سال<br />
نمي دانم<br />
نسبي<br />
40/0<br />
47/1<br />
37/0<br />
652<br />
511<br />
10/5<br />
10/0<br />
146<br />
139<br />
42/4<br />
53/0<br />
587<br />
732<br />
اولين تماس جنسي خود از وسيله پيشگيري از بارداري<br />
استفاده كردند كه اين وسيله در%63/8 موارد از<br />
داروخانه ودر%32/4 از طريق دوستان تهيه شده بود.در<br />
اكثر موارد(%75) در تماسهاي جنسي خود از كاندوم<br />
استفاده كرده و در %19/2 از هيچ روشي استفاده نكرده<br />
بودند.<br />
χ 2 تست<br />
نشان داد ترك تحصيل يا تحصيل در مدارس<br />
شبانه(p
يعل<br />
يها<br />
يها<br />
آگاهي، نگرش و رفتار پسران نوجوان در مورد بهداشت باروري<br />
دكترمحمدي و...<br />
%42<br />
14-17<br />
است (5).<br />
بطوريكه در مطالعهاي در اوگاندا، دانش<br />
آموزان مدارس متوسطه (سنين ساله) معتقد<br />
بودند كه يك زن با اولين تماس جنسي حامله نميشود<br />
.(5)<br />
در مطالعه ديگري در كشور پرو روي دانشآموزان<br />
دوره متوسطه ونوجوانان خارج از مدرسه<br />
ساله<br />
12-19)<br />
(<br />
نشان داد كه%42 تا<br />
%66<br />
پسران داراي اين<br />
باورغلط بودند(5).در مطالعه حاضر در شهر تهران،<br />
<strong>15</strong>-<strong>18</strong><br />
%56/5<br />
پسران ساله تهراني بر اين باور غلط<br />
بودند كه يك دختر به دنبال اولين تماس جنسي حامله<br />
نميشود و اين باور غلط بديهي است كه منجر به ايجاد<br />
رفتارهاي پرخطري مانند عدم استفاده از روش<br />
پيشگيري در اولين تماس جنسي ميشود.<br />
در مطالعة حاضر فقط %12/6 نوجوانان هيچ آشنايي با<br />
روشهاي پيشگيري نداشتند؛درحاليكه اين رقم در<br />
مطالعه انجام شده توسط انجمن تنظيم خانواده در سال<br />
1377 بر روي پسران نوجوان ، حدود<br />
%54<br />
ميباشد كه<br />
نشانگر ارتقاء سطح آگاهي آنان است(4).درمطالعهاي كه<br />
در سال<br />
1376<br />
بر روي<br />
نوجوان 3200<br />
ساله 10-19<br />
ايراني انجام پذيرفت، قرص شناختهشدهترين روش<br />
پيشگيري از بارداري گزارش شد و دومين روش براي<br />
دختران،IUD و براي پسران كاندوم بود(6).كاندوم<br />
نسبت به ساير روشهاي پيشگيري مانند قرص،IUD،<br />
روش منقطع و دورهاي يا ريتم در بين جوانان بيشتر<br />
شناخته شده است(5).<br />
رغم اين شناخت سطحي،<br />
اطلاعات و باورهاي غلطي در مورد كاندوم وجود دارد<br />
كه به نظر ميرسد آنها را از استفاده كاندوم بازميدارد.<br />
يك مطالعه بر روي دانش آموزان دورة متوسطه در<br />
نايروبي وكنيا گزارش ميكند كه آگاهي نسبت به<br />
كاندوم كم نبوده و بيشتر جوانان از نقش آن در<br />
پيشگيري از ايدز آگاه بودند و ميتوانستند انواع آن را<br />
نام ببرند؛ اما اين شناخت با عدم اطمينان نسبت به<br />
كاندومهمراهبود.بهعنواننمونهمعتقدبودندكهويروسايدز<br />
ازسوراخهايكاندومعبورميكند،بنابرايننميتواند مطمئن<br />
باشدوياكاندومدر حين استفاده پاره ميشود و خطرناك<br />
استچون ممكن است داخل واژنباقيبماند(5).درمطالعه<br />
حاضر،درخصوصسئوال"آيا ميتوان كاندوم را بيش از<br />
يك بار مصرف كرد؟" فقط %54/8 پاسخ صحيح دادهاند<br />
(پاسخ خير)، بقيه پاسخ غلط داده و يا اظهار بياطلاعي<br />
كردهاند(45/2%).درموردسئوال"آياكاندوم ازبيماري<br />
مقاربتي پيشگيري ميكند؟" نيز حدود %57/6 پاسخ غلط<br />
داده و يا اظهار بياطلاعي كردهاند.همچنين در مورد<br />
سئوال"آيا كاندوم روش موثر پيشگيري از بارداري<br />
است؟" نيز فقط %53 پاسخ صحيح (پاسخ بلي) و<br />
%47<br />
پاسخ غلط و يا نميدانم دادهاند. با توجه به نتايج فوق<br />
لزوم آموزش براي اصلاح باورهاي غلط در اين<br />
خصوص بيش از پيش احساس ميشود. در مطالعه<br />
حاضر، فقط<br />
%28/8 نوجوانان<br />
پسر <strong>15</strong>-<strong>18</strong> ساله تهراني<br />
نسبت به انواع روشهاي پيشگيري از بارداري آگاهي<br />
بسيار خوب داشتند و %12/6 هيچگونه اطلاعي نداشتند<br />
و%25/4 فقط سه و يا چهار روش پيشگيري را<br />
ميشناختند. بيشترين روشي كه در بين آنها شناخته<br />
شده بود كاندوم با<br />
% 72/2 بود.<br />
همينامردرخصوصآگاهيدر زمينه بيماري<br />
و ايدز نيز صادق است<br />
.<br />
به عنوان مثال، بالغ بر<br />
مقاربتي<br />
% 80 از<br />
پاسخگوياندرمطالعاتانجام شده در بعضي از شهرهاي<br />
چين، گواتمالا، اندونزي، كنيا، نيجريه، پرو و تايلند از<br />
بيماري ايدز آگاه بودند؛ اما درصد زيادي از نوجوانان<br />
داراي باورهاي غلط شايع و خيلي خطرناك در مورد<br />
ظاهر افراد مبتلا به ايدز و درمانپذيري بيماري ايدز<br />
ميباشند.بهعنوانمثال، بعضي مطالعات در نقاط مختلف<br />
نشان دادهاند كه جوانان مطمئن بودند كه شخص مبتلا<br />
حتماً علائم و شواهدي مانند لاغري بيش از حد دارد(5).<br />
فقط5 سپ% راندريكمطالعهدردانشجويانيكيازشهرهاي<br />
نيجريهو%7-12 دانشآموزان در مطالعهاي در يكي از<br />
شهرهاي ويتنام از وضعيت بدون علامت بودن بيماري<br />
ايدز آگاه بودند(5).در مطالعهاي كه در سال<br />
1376<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
245<br />
فصلنامه باروري و ناباروري/ تابستان 82
يها<br />
يعل<br />
يها<br />
يها<br />
يها<br />
آگاهي، نگرش و رفتار پسران نوجوان در مورد بهداشت باروري<br />
دكترمحمدي و...<br />
بر روي3200 نوجوان ايراني انجام گرفت فقط كمتر از<br />
پسران %40<br />
ميشناختند<br />
<strong>15</strong>-19<br />
ساله بيماريهاي مقاربتي<br />
را<br />
و ايدز از ميان ديگر بيماريهاي مقاربتي<br />
براي آنها بيشتر شناخته شده بود(6).<br />
درحاليكه درمطالعهحاضر%94/7 نوجوانان پسر تهراني،<br />
نام بيماري مقاربتي و ايدز را قبلاً شنيده بودند كه<br />
نشانگر ارتقاء ميزان آگاهي آنان نسبت به نتايج<br />
مطالعاتگذشتهدرايران ميباشد. 76/9%آنان از وضعيت<br />
ظاهر بدون علامت بيماران مبتلا به ايدز آگاه بودند و<br />
%6 فقط<br />
اطلاع غلط داشته و%17 اظهار بياطلاعي كردند.<br />
در خصوص درمان پذير بودن بيماري ايدز نيز<br />
اطلاع صحيح داشته و جمعاً يا پاسخ غلط يا<br />
نميدانم به سئوال مربوط<br />
بيماري<br />
مقاربتي<br />
%62/6<br />
%37/3<br />
دادند.<br />
نيز نتايج نشان<br />
پسر اطلاعات ضعيفي دارند بطوريكه بالغ بر<br />
از علائم بيماري<br />
مقاربتي<br />
علائم فوق در مردان مطلع نبودند.<br />
در زنان و بالغ<br />
نوجوانان نسبت به ايدز و بيماري<br />
مقايسه با مطالعات سالهاي<br />
آموزش در مورد ايدز و بيماري<br />
در خصوص علائم<br />
داد كه نوجوانان<br />
% 70 آنان<br />
از %55 بر<br />
رغم بهبود آگاهي<br />
مقاربتي<br />
قبل، همچنان نياز<br />
مقاربتي<br />
در<br />
به<br />
قوياً<br />
احساس ميشود.نتايج مطالعه حاضر ، كاملاً مؤيد نتايج<br />
بدست آمده توسط مطالعه انجام شده توسط<br />
بهداشت،<br />
درمان و آموزش پزشكي<br />
10-19 ساله ايراني در اسفند ماه<br />
مطالعات<br />
انجام شده در<br />
بر روي<br />
وزارت<br />
نوجوانان<br />
1376 ميباشد(6).<br />
كشورهاي در حال توسعه<br />
بر<br />
اين حقيقت تاكيد ميكند كه اطلاعات در خصوص مسائل<br />
بهداشتجنسيباروري،روشهايپيشگيري و بيماري<br />
مقاربتي بندرت توسط معلمين يا متخصصين بهداشتي<br />
منتقل ميشود<br />
والدين و<br />
منبع اطلاعات نيستند؛<br />
نيز<br />
بلكه<br />
دوستان و رسانههاي گروهي هستند.<br />
مخربي خواهد داشت. مطالعهاي بر روي<br />
در بيشتر مطالعات اولين<br />
مهمترين منبع اطلاعات،<br />
اين امر عواقب<br />
310 نوجوان<br />
ازدواج نكرده پاكستاني (13-21 ساله) نشان داد كه تنها<br />
فصلنامه باروري و ناباروري/ تابستان 82<br />
246<br />
%30 پسران، والدين را به عنوان بهترين منبع اطلاعاتي<br />
در مورد بهداشت جنسي<br />
دختران، %50<br />
كرده بودند(7).<br />
والدين را به<br />
برشمردند؛<br />
در حاليكه حدود<br />
عنوان بهترين منبع معرفي<br />
در مطالعات انجام شده در كشورهاي<br />
فيليپين، نايروبي، ويتنام و اندونزي، گروه همسالان به<br />
عنوان مهمترين منبع كسب اطلاع درمورد مسائل جنسي<br />
به والدين برتري مييابد(5).در مطالعه حاضر<br />
<strong>15</strong>-<strong>18</strong><br />
ساله تهراني نيز<br />
كشورها، مهمترين منبع<br />
مشابه<br />
نوجوانان<br />
پسران<br />
ساير<br />
و منبع ترجيحي كسب اطلاعات<br />
در مورد مسائل بهداشت باروري و جنسي را دوستان<br />
خود ذكر نمودند<br />
يك<br />
.<br />
١<br />
مطالعهKAP<br />
بر روي<br />
3200<br />
پسر19 -10<br />
ساله<br />
ايراني در سال<br />
نوجوان دختر و<br />
1376<br />
نسبت به<br />
بهداشت دوران بلوغ نشان داد كه براي پسران 10-14<br />
ساله،پدرومادرشايعترين منبع آموزشي بود؛ درحاليكه<br />
در سنين بالاتر معلمين<br />
پيشيميگيرند(5).<br />
،1379<br />
مطالعه<br />
تا حدودي بر والدين<br />
ديگري<br />
در ايران در سال<br />
نشان داد كه در پسران 10-14 ساله، مهمترين<br />
فردي كه مشكلات دوران بلوغ خود را با وي در ميان<br />
ميگذاشتند<br />
يكي<br />
از والدين بوده است(8).درحاليكه<br />
درمطالعه حاضر نوجوانان پسر تهراني<br />
مهمترين منبع كسب اطلاع<br />
در مورد بلوغ<br />
(<strong>15</strong>-<strong>18</strong> ساله)،<br />
(تغييرات<br />
جسمي و رواني دوران نوجواني) را معلم(%21/6) و<br />
ترجيحاً دوست(%14/8) براي كسب اين اطلاعات، ذكر<br />
كردند. نوجوانان، منابع مختلف را براي كسب جنبههاي<br />
متفاوتي بهداشت جنسي ترجيح ميدهند.چنانچه ملاحظه<br />
ميشود معلمين در ارائه اطلاعات در مورد بلوغ(%14/2)<br />
نسبت به دادن اطلاعات در مورد مسائل جنسي<br />
بيشتر<br />
ترجيح داده ميشوند.<br />
مطالعات كشورهاي در<br />
( %9/9)<br />
از اينرو بر اساس نتايج<br />
حال توسعه و كشور ايران،<br />
برنامهريزي جهت آموزش و همچنين گروه همسالان در<br />
مراكز آموزشي، محلهاي كار، مراكز ورزشي و... نيز<br />
1-Knowledge, Attitude and Practice<br />
Downloaded from http://www.jri.ir
و%<br />
ي خها<br />
يها<br />
آگاهي، نگرش و رفتار پسران نوجوان در مورد بهداشت باروري<br />
دكترمحمدي و...<br />
ميتواند قدمي در جهت ارتقاء سطح آگاهي نوجوانان<br />
نسبت به مسائل بهداشت باروري و جنسي باشد.<br />
به علاوه از بعد نگرشي، نتايج مطالعه حاضر نشان داد<br />
كه درصد نسبتاً قابل توجهي از پسران نوجوان تهراني<br />
به عدم مقبوليت رابطه جنسي قبل از ازدواج در بين<br />
دختران و پسران معتقد بودند<br />
فصلنامه باروري و ناباروري/ تابستان 82<br />
247<br />
.(%56/6)<br />
رقم در مورد عدم مقبوليت رابطه در حد دوستي<br />
درحاليكه اين<br />
%19/6<br />
مي باشد.%46/1 اظهارداشتند، حتي اگر پسر و دختري<br />
رابطه عاطفي قوي با يكديگر داشته باشند رابطه جنسي<br />
قبل از ازدواج جايز نميباشد.<br />
مردان عموماً<br />
نسبت به<br />
زنان بيشتر فعاليت جنسي قبل از ازدواج را قابل قبول<br />
ميدانند و به علاوه هم زنان و هم مردان، فعاليت جنسي<br />
قبل از ازدواج را براي مردان بيشتر از زنان مقبول<br />
ميدانند.<br />
اين استاندارد دوگانه<br />
مشهود است(5) ب. طوريكه<br />
%54/8<br />
در مطالعه حاضر نيز<br />
پسران با داشتن<br />
فعاليت جنسي در پسران قبل از ازدواج مخالف بودند و<br />
اين رقم در مورد دختران<br />
%67/6<br />
گزارش شده<br />
است(%12/8 اختلاف).همچنين، فقط %47/8 پسران معتقد<br />
بودند كه اكثر پسران پس از رابطه جنسي قبل از ازدواج<br />
پشيمان ميشوند؛<br />
و<br />
درحاليكه<br />
%58/3<br />
فوق در مورد دختران معتقد بودند.<br />
آموزان شبانه در شهر ،Lima كشور پرو،<br />
آنها به پشيماني<br />
در بين دانش<br />
%49 دختران<br />
%<br />
69<br />
پسران موافق بودند كه پسران بايد<br />
ازدواج تجربه جنسي بدست<br />
آورند.<br />
درحاليكه<br />
قبل از<br />
%73<br />
دختران و %59 پسران معتقد بودند كه دختران بايد در<br />
زمان ازدواج باكره باقي بمانند(5).<br />
در<br />
يك مطالعه در<br />
سريلانكا نيز نشان داده شد كه دختران به<br />
طور<br />
معنيداري نسبت به پسران با از بين رفتن بكارت قبل از<br />
ازدواج مخالف بودند(8).<br />
همچنين يك مطالعه ايراني در سال 1379 نشان داد كه<br />
دختران نوجوان<br />
كمتر از همه با رابطة<br />
هستند؛<br />
درحاليكه<br />
10 تا 19 ساله<br />
به خصوص روستائي<br />
دوستي با جنس مخالف موافق<br />
پسران شهري كمتر از همه با<br />
چنين<br />
روابطي مخالفت دارند<br />
كه<br />
.(9)<br />
علاوه بر آن تحقيقي بر روي<br />
<strong>18</strong>000 دانشجوي ايراني در سال 1371 نيز نشان داد<br />
%17/3<br />
پسران و<br />
%6/4<br />
دختران به مقبوليت رابطه<br />
دختر و پسر ازدواج نكرده صحه گذاردهاند. اختلاف بين<br />
دو جنس در خصوص ازدواج موقت نيز كاملاً مشهود<br />
است؛ بطوريكه<br />
فقط<br />
اينگونه<br />
73/3<br />
11/5<br />
باروري<br />
% پسران موافق آن بوده درحاليكه<br />
% دختران با ازدواج موقت موافق بودند(10).<br />
استانداردهاي دوگانه در مورد نقش جنسي و<br />
دختر و پسر، پسران را بيشتر در معرض<br />
رفتارهاي پرخطر قرار ميدهد. زيرا پسران خود را از<br />
نظر اجتماعي مجاز ميدانند كه تجربة<br />
تماس جنسي قبل<br />
از ازدواج داشته باشند بدون اينكه شهرت آنها آسيب<br />
ببيند و همين امر آنها را تشويق به تماسهاي جنسي<br />
قبل از ازدواج و با تعداد بيشتر شريك جنسي مينمايد<br />
در نتيجة اين<br />
شركاي<br />
جنسي<br />
رفتارهاي پرخطر جنسي،<br />
مونث و<br />
همسر آينده<br />
آنان<br />
.<br />
خود فرد،<br />
بيشتر در<br />
معرضخطربيماريهاي مقاربتي، ايدز،حاملگي ناخواسته<br />
و سقطهاي نامطمئن<br />
قرار ميگيرند(5).<br />
درخصوص رفتار باروري و جنسي نوجوانان، تحقيقات<br />
نشان ميدهد كه بالاترين<br />
ميزان<br />
تماسهاي جنسي،<br />
ازدواج و حاملگي و زايمان در بين نوجوانان صحراي<br />
١<br />
جنوبي آفريقا وجود دارد؛بطوريكه تا سن 20 سالگي،<br />
%80 زنان در صحراي جنوبي آفريقا از نظر جنسي<br />
فعال هستند.<br />
يافته75<br />
اين رقم<br />
در بعضي كشورهاي توسعه<br />
درآمريكايلاتين تقريبا50ً%نوجوانان ميباشد.<br />
البته اين ارقام شامل زناني كه در قالب ازدواج فعاليت<br />
جنسي دارند نيز ميباشد(5). در كشور هند نيز حداقل<br />
نيمي<br />
از زنان جوان تا سن<br />
سالگي <strong>18</strong><br />
از نظر جنسي<br />
فعال شدهاند كه بيشتر در قالب ازدواج بوده است(11) .<br />
ا بررسي<br />
يردرآمريكادرطيسال<br />
1990<br />
تا1995،<br />
گزارش كردهاند كه درصد دانشآموزان دبيرستاني<br />
كه فعاليت جنسي<br />
را گزارش ميكنند<br />
%53-54 بين<br />
1- Sub-Saharan Africa<br />
Downloaded from http://www.jri.ir
يها<br />
يها<br />
يها<br />
آگاهي، نگرش و رفتار پسران نوجوان در مورد بهداشت باروري<br />
دكترمحمدي و...<br />
ميباشد(12). درتعدادي از كشورهاي اروپايي، به<br />
عنوان مثال فرانسه و هلند و انگليس<br />
جوانان تا سن<br />
كردهاند(13<br />
%40-50<br />
<strong>18</strong><br />
.(14 ،<br />
سالگي روابط جنسي را تجربه<br />
نتايج مطالعات مورد– شاهدي در كشورهاي آسيايي،<br />
شيوع نسبتاً كمتري از تجربه جنسي در بين نوجوانان<br />
دختر را منعكس مينمايد. در حالي كه يك سوم تا نيمي<br />
ازپسران نوجوان، سابقه تماس جنسي داشتهاند.<br />
%27/7<br />
نوجوانان در مطالعه حاضر، تجربه تماس جنسي را ذكر<br />
كردند؛ البته سابقه داشتن تماس جنسي با افزايش سن<br />
نوجوانان پسراز<strong>15</strong> سالگي به<strong>18</strong> سالگي بطور<br />
معنيداريافزايشمييابد<br />
) زا<br />
12/5%به%41/7)<br />
.(P
يها<br />
ب<br />
يها<br />
يها<br />
آگاهي، نگرش و رفتار پسران نوجوان در مورد بهداشت باروري<br />
دكترمحمدي و...<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
برنامه طراحي<br />
آموزشي<br />
بهداشت<br />
باروري<br />
جنسي متناسب با فرهنگ و سن نوجوانان در محيط<br />
آموزشي و محل هاي كار؛<br />
تشويق جوانان براي<br />
خارج از ازدواج و<br />
جستجوي<br />
امتناع از تماس<br />
مراقبتهاي<br />
و<br />
جنسي<br />
متناسب و به<br />
موقع براي نياز هاي بهداشت باروري و جنسي خود؛<br />
ازبين بردن اطلاعات وباورهاي غلط درمورد مسائل<br />
بهداشت جنسي وباروري با روشهاي آموزشي متناسب<br />
با تغيير نگرش؛<br />
اصلاح فرهنگي<br />
و اجتماعي<br />
در مورد استاندارد<br />
دوگانه بر اساس جنس با مشاركت جامعه، موسسات<br />
آموزشي و سازمانهاي مختلف كه با مسائل نوجوانان و<br />
جوانان سر و كار دارند؛<br />
آموزش مسائل بهداشت باروري<br />
و جنسي<br />
به دو<br />
گروههمسالان(نوجوانان) ومعلمين با برنامهريزي مدون،<br />
جهت انتقال مطالب به ساير نوجوانان و آگاه ساختن<br />
والدين به خصوص پدران و همچنين معلمين از مسائل<br />
بلوغ پسران وانتشار كت<br />
در خصوص مسائل فوق؛<br />
ومطالبي در مجلات<br />
سهيم نمودن خود نوجوانان در طراحي استراتژيها<br />
و محتواي آموزشي و ارائه اطلاعات به خود نوجوانان<br />
1<br />
با برنامه ريزي مدون ؛<br />
تشويق نوجوانان به<br />
اعتقادات مذهبي؛<br />
تحكيم نهاد خانواده<br />
پايبندي به اصول<br />
و اخلاقي<br />
و تشويق والدين به برقراري<br />
ارتباط نزديك تر و صميمي تر با نوجوانان خود.<br />
تشكر و قدرداني<br />
اين بررسي در مركز ملي تحقيقات علوم پزشكي كشور<br />
باهمكاري گروهروانپزشكي ومركز تحقيقات روانپزشكي<br />
و روانشناسي<br />
حمايت علمي<br />
وزارت بهداشت<br />
باليني<br />
و اجرايي<br />
اجرا<br />
دانشگاه علوم پزشكي<br />
شد.<br />
تهران و<br />
معاونت تحقيقات و فناوري<br />
شايسته است از سازمان<br />
بهداشت جهاني و مشاور علمي محترم آن، خانم دكتر<br />
شيرينجيجيبهوي(ShireenJ.Jejeebhoy) و پرسشگران<br />
طرح آقايان دكتر علي ساقنديان طوسي، دكتر مرتضي<br />
اميراني، دكتر علي<br />
اصغر عمادي<br />
نظري، دكتر<br />
ذكريا<br />
محمدي ، دكتر حسين قنبري و خانم دكتر خديجه فرزانه<br />
و كليه كساني كه به نحوي در اجراي اين بررسي، نقش<br />
ارزندهاي داشتند تشكر و قدرداني نمائيم.<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
References<br />
1- Villareal M. Adolescent Fertility: Socio-<br />
Cultural Issues and Program Implications”. South<br />
Asia Conference on the Adolescent. July 1998.<br />
2- Aghajanian A., Mehryar. A.H. Fertility<br />
Transition in the Islamic Republic of Iran:1976-<br />
1996.Asia Pacific Popul J. 1999;14(1): 21-42.<br />
- 3 مركز ملي آمار ايران ، گزارش سرشماري ملي ايران در<br />
سال<br />
،1375 تهران ، سال .1375<br />
4- Family Planning Association of I.R. of Iran.<br />
Reproductive Health Needs Assessment of<br />
Adolescent (Boys).April 1998.<br />
5- Brown A.D., Jejeebhoy Sh.J., Iqbal Sh.,<br />
1- Peers function<br />
Kathryb M.Yount. Sexual relations among young<br />
people in developing countries: Evidence from<br />
WHO case studies, UNDP/UNFPA/WHO/World<br />
Bank Special Programme of Research,<br />
Development and Research Training in Human<br />
Reproduction, Department of Reproductive<br />
Health and Research , family and Community<br />
Health, world Health Organization, Geneva, 2001.<br />
10 تا<br />
- 6<br />
19<br />
گزارش بررسي آگاهي و عملكرد دختران و پسران<br />
ساله نسبت به مسائل بهداشتي بويژه بهداشت دوران<br />
بلوغ در جمهوري اسلامي ايران. معاونت بهداشتي، اداره كل<br />
بهداشت خانواده، وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشكي،<br />
1376. اسفند<br />
249<br />
فصلنامه باروري و ناباروري/ تابستان 82
آگاهي، نگرش و رفتار پسران نوجوان در مورد بهداشت باروري<br />
دكترمحمدي و...<br />
7- Towards Adulthood, Exploring the sexual and<br />
reproductive health of adolescents in South Asia,<br />
In: Yasmeen Sabeeh Qazi, "Adolescent<br />
reproductive health in Pakistan", World Health<br />
Organization, Geneva, 2003, pp:78-80.<br />
8- Towards Adulthood, Exploring the sexual and<br />
reproductive health of adolescents in South Asia,<br />
In: Kalinga Tudor Silva and Stephen Schensul,<br />
"Differences in male and female attitudes towards<br />
pre-marital sex in a sample of Sri Lankan Youth",<br />
World Health Organization, Geneva, 2003;pp:<br />
86-88.<br />
- 9<br />
بررسي كشوري سلامت رواني، اجتماعي نوجوانان<br />
10-19 ساله ايراني،دفتربهداشت مدارس، وزارت بهداشت،<br />
درمان و آموزش پزشكي ، سال 1379.<br />
10- محمد، كاظم. نگرش در مورد رابطه بين دختر و پسر در<br />
بين دانشجويان ايراني. گزارش چاپ نشده،تهران، سال 1375<br />
11- Towards Adulthood, Exploring the sexual and<br />
reproductive health of adolescents in South Asia,<br />
In:A.R. Nanda, Addressing the reproductive<br />
health needs of adolescents in India; directions for<br />
Programmes , World Health Organization,<br />
Geneva, 2003;pp:43-47.<br />
12- Warren W.C., Santelli S. J., Everett A. S.,<br />
Kann L., Collins L. J., Cassell C., Morris L.,<br />
KolbeJ.L. Sexual Behavior among US High<br />
School Students, 1990-1995. Fam Plan Perspec.<br />
1998;30(40):170-176.<br />
13- EPI Center .Evaluation of Health Promotion<br />
and Social Interventions. London University,<br />
Institute of Education, 1995, United Kingdom.<br />
14- Friedman H.L. Changing patterns of<br />
adolescent sexual behavior: Consequences of<br />
health and development. J of Adolescent Health.<br />
1992;13:345-350.<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
فصلنامه باروري و ناباروري/ تابستان 82<br />
250
Change language