ﭘﺲ ﺍﻧﺪﺍﺯ - روزنامه جام جم
ﭘﺲ ﺍﻧﺪﺍﺯ - روزنامه جام جم
ﭘﺲ ﺍﻧﺪﺍﺯ - روزنامه جام جم
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
شماره مستقيم: 23004326 پرونده پيامك: 300011212 يكشنبه 28 مهر 1392<br />
economic@jamejamonline.ir10<br />
امير هاشم پور/ <strong>جام</strong> <strong>جم</strong><br />
نظام اقتصادي و اجتماعي كه اسلام پايه گذارده است،<br />
براساس تفكري ژرفبابنياني مستحكمبود؛ زيرا تفكر<br />
اسلام حول محور <strong>جام</strong>عه مدني و تعامل و تعادل در امور بود.<br />
در <strong>جام</strong>عهاسلامياسراف وافراط جايي نداشته و تفريط نيز<br />
بشدت تقبيح مي شود، از اين رو يك مسلمان كه در <strong>جام</strong>عه<br />
متمدناسلامي زندگي مي كند با تفكر معنوي حاكم بر<br />
<strong>جام</strong>عه و فهم حقيقي از آموزه هاي اسلامي مي كوشد با<br />
تعادل و تعامل زندگي كند، يعني دنيا و آخرت را توامان در نظر<br />
داشته و به بهانه كسب يكياز آن دو، ديگري را خراب و آلوده<br />
نكند. اين نوعانديشه باعث مي شود كه پويايي و شكوفايي<br />
در <strong>جام</strong>عهايجاد شود كه نمونهاين موضوع را مي توان در سير<br />
زندگي پيامبراكرم(ص) مشاهده كرد، چهايشان در جواني<br />
به امر تجارت مشغول بوده اند و اين موضوع حضرت را از<br />
توجه به آخرت باز نمي داشت وازاين رو بهاصحاب خويش<br />
نيزاين گونه آموخته بودند كه با كد يمين و عرق جبين روزي<br />
به دست آورند وامرار معاشاز راه حلال را معادل جهاد در راه<br />
خدا قلمداد مي كردند.<br />
از مقدمه فوق مي تواناهميتاقتصاد وامرار معاشاز<br />
طريق حلال را فهميد؛ اما اين امر داراي شرايع گوناگون<br />
است كه هركس در كسب و كار خويش (معاملات) بايد بدان<br />
آگاه بوده واز چارچوباحكام شرع مبين خارج نشود كهاز آن<br />
دست محرماتاست؛ ربا، ت<strong>جم</strong>يع ثروت (زراندوزي)، غبن در<br />
معاملات، كم فروشي و.....<br />
اما يكي از مواردي كه در اقتصاد اسلامي مورد بحث<br />
قرار گرفته «پس انداز»است، اين موضوع با رويكرد هاي<br />
گاه متفاوتي روبه رو شده و هر كس بنابراستنباط خويش<br />
نظري ارائه داده است. آموزه هاي اسلامي در اين موضوع<br />
محمد رضايي/ <strong>جام</strong> <strong>جم</strong><br />
يكياز مهم ترين شروط توسعهاقتصادي،افزايش سهم پس انداز و سرمايه گذاري،از توليد<br />
ناخالص داخلي كشوراست و تأمين منابع براي سرمايه گذاري بستگي تام و تمام به ميزان<br />
پس انداز <strong>جام</strong>عه دارد. پس انداز ملي دراقتصاد،به طور متعارفاز سه جزءاصلي پس انداز خصوصي،<br />
پس انداز دولت و پس انداز خارجي تشكيل مي شود. پس انداز خصوصي شامل پس انداز خانوارها<br />
و پس انداز بنگاه هاي خصوصي بوده و بخش عمده آن پس انداز خانوار است. پس انداز دولتي نيز<br />
به طور خيلي ساده به معني مازاد درآمدهاي دولت نسبت به هزينه هاي جاري دولت است كه در<br />
ايران تا حد بسيار زيادي به عملكرد بازارهاي جهاني نفت و درآمدهاي حاصل از صادرات نفت<br />
وابستهاست؛اما نكته مهماينجاست كه با توجه به تحولات بازارهاي بين المللي نفت و همچنين<br />
با عنايتبه سياست هاي كلياصل 44 قانوناساسيبه منظور تقويتبخش خصوصي جهت<br />
تحققاهداف تبيين شده در سند چشم انداز بيست ساله به نظر مي رسد حركت عمده براي تجهيز<br />
منابع پس انداز، بايد به پس اندازهاي بخش خصوصي معطوف شود.<br />
اما درايرانبا وجودنرخ تورمبالابخصوصافزايشايننرخبه حوالي 40 درصداز سال<br />
گذشته تاكنون، همواره يكياز موانع جدي در راه پس اندازهاي خصوصي متناسب نبودن<br />
ساز و كارهاي حفظارزش دارايي ها در طول زمان بودهاست كه دراين خصوص بايد تدابير<br />
ويژه اي انديشيده و اتخاذ شود، چرا كه اين مساله مي تواند مانع پس انداز توسط بخش خصوصي<br />
و تبديل پس اندازهاي آتي به مصرف كنوني به منظور جلوگيري از كاهش ارزش دارايي ها شود.<br />
حال آن كه علاوه بر نظريات علمي، شواهد تجربي نشان مي دهد كشورهايي كه پس انداز<br />
بالاتري داشته اند، افزايش بهره وري و رشد اقتصادي بالاتري<br />
را تجربه كرده اند.<br />
بين كشورهاي توسعه يافته طي دهه هاي گذشته آلمان و<br />
فرانسه با نرخ پس اندازي<br />
دو برابرايالات متحده، رشد بهره وري دو برابر<br />
آمريكا را تجربه كرده اند.از طرف ديگر، ژاپن<br />
با نرخ پس اندازي بيش از سه برابر آمريكا، رشدي<br />
سه برابراين كشور را در بهره وري خودايجاد كردهاست.<br />
در مورد كشورهاي در حال توسعه خصوصا كشورهاي<br />
معجزه آساي آسياي شرقي نيز نقش پس انداز و<br />
سرمايه گذاري مقدمه و موخره اي نمي خواهد.<br />
اما در متون علمي، پس اندازاز ديدگاه هاي مختلفي<br />
مورد بررسي قرار گرفته است كه در ادامه به برخي از آنها<br />
اشاره مي شود.<br />
قانون طلايي نئوكلاسيك ها<br />
براساس برداشتياز قانون طلايي<br />
انباشت سرمايه مكتب نئوكلاسيك ها<br />
در مبحث رشد بلندمدت، آن ميزان از<br />
پس انداز بهينه است كه نسبتي از<br />
درآمد حاضر كه پس انداز مي شود<br />
برابربانسبت سرمايهبه توليد<br />
پس انداز در تفكر اسلامي<br />
راهگشاست؛ اسلام كه افراط و تفريط را تقبيح مي كند و حد<br />
اعتدال را تعليم مي دهد قائل به اين است كه ت<strong>جم</strong>يع ثروت<br />
امري نارواست و <strong>جام</strong>عهاسلامي را دچار فترت مي كند،<br />
آيه 34 سوره توبه بهاينامراشاره دارد: «والذين ينكزون<br />
الذهب والفضه و لايفقونها في سبيلاالله فبشرهم بعذاب<br />
اليم» (آنان كه طلا و نقره را گنج كرده ذخيره مي كنند و آن<br />
را در راه خدا به مصرف نمي رسانند به عذابي دردناك بشارت<br />
ده) و نيز همين آموزه ها تعليمانفاق وايثار و كمك به همنوع<br />
را مي نمايد و به تعاون درامورارج وافي مي نهد كه تمامي<br />
اينامور براي تعالي <strong>جام</strong>عهاسلامي و تحقق مدينه فاضله و<br />
<strong>جام</strong>عه آرماني لازم و ضروري است.<br />
امااين مال اندوزي و ت<strong>جم</strong>يع ثروت را نبايد با پس انداز<br />
و ذخيره كردن مال قلب و خلط كرد، زيرااين دو موضوع<br />
كاملا متفاوت بوده و شايد فقط شباهتيلفظي و ظاهري<br />
داشته باشند، زيرا آيه قرآناشاره به <strong>جم</strong>ع آوري ثروت دارد،<br />
در صورتي كه <strong>جام</strong>عه مسلمين عموما نيازمند آن است يا<br />
<strong>جم</strong>ع آوري ثروت بر كساني كه دنياداري را بر آخرت<br />
برگزيده اند و پول و ثروت را بند خويش قرار داده اند و روي از<br />
خدا تافته اند؛ اما اگر شخصي علي الخصوص در عصر حاضر<br />
با تمامي فشارهاي مالي كه بر گرده مردماست با رنج فراوان<br />
و سختي هاي بسيار كه بر خود هموار مي كند و با گذشتناز<br />
برخي خواسته هاي حتي ضروري خويش و اعضاي خانواده<br />
قسمتياز درآمد خود را (طي سال ها يا حتي چند ده سال)<br />
پس انداز مي كند بهاميداين كه روزي بتواند با ت<strong>جم</strong>يعاين<br />
ثروتاندك فكري را تحقق بخشد وامري را براي خود و<br />
خانواده مهيا سازد مثلا خانه و سرپناهيابتياع كند وازاين<br />
دستامور كه همه ما به نوعي با آن روبه رو هستيم، نمي توان<br />
نام اين كار را مال اندوزي و ت<strong>جم</strong>يع ثروت نهاد.<br />
ازاين رو يكي دانستناين دو موضوع نهانصاف مسلماني<br />
پس انداز در اقتصاد كلان<br />
و نه گراميداشت انسانيت و <strong>جام</strong>عه انساني است كه علماي<br />
ما بخوبي به اين امور آگاهي دارند و از اين روست كه براي<br />
اين قبيل موضوعات برخياز علماي عظام (پس انداز براي<br />
مدت مشخص و ان<strong>جام</strong> هدف خاص) خمس تخصيص<br />
نفرموده اند.<br />
باز يادآور مي شويم كه «پس انداز» با تفكراسلامي مبني<br />
بر آباداني دنيا و عقبا و توجه توامان به هر دو موضوع تفاوت و<br />
تعارض نداشته، بلكه يكي از اركان پابرجايي كانون خانواده<br />
نيز محسوب مي شود، زيرا پس انداز باعث مي شود با توجه<br />
به رخدادهاي ناگهاني كه در زندگي بشر علي الخصوص<br />
در دنياي مدرن رخ مي دهد به قول معروف براي روز مبادا<br />
سرپرست خانواده قادربه حل و فصل معضل شود و شدت<br />
و حدت صدمه ياامر ديگر رااندكي كاهش دهد، يااگر<br />
برادر ايماني او دچار مشكل شود از همين پس انداز خويش<br />
رفع معضل كند و خدمتي نيز به همنوع خويش ارائه دهد<br />
و نيز بايد بهاين نكته توجه داشت كه آموزه هاي دين مبين<br />
اسلام فقر را بشدت نكوهيده و مسلمان رااز آن برحذر داشته<br />
است. حضرت علي(ع) در اين باره خطاب به فرزند خويش<br />
محمد حنفيه بيان كرده اند: «اي فرزند مناز تهيدستي بر<br />
تو هراسناكم،از فقر به خدا پناه ببر كه همانا فقر دينانسان<br />
را ناقص و عقل را سرگردان مي كند و عامل دشمني است.»<br />
در فرمايشات حضرتاست كه سرمايه براي كار و كسب<br />
روزي را يك مسلمان بايد در اختيار داشته باشد و با اصل<br />
آن به كار مشغول شده واز درآمد آن بهره برد، چنان كه در<br />
فرازي از وصيت نامه خويش مي فرمايند: «... و باكسي كه<br />
ايناموال در دستاوست شرط مي كنم كهاصل مال را حفظ<br />
كرده، فقطاز ميوه و درآمدشبخورند وانفاق كنند»؛ازاين رو<br />
پس انداز با اين رويكرد كه مي توان گفت عموم <strong>جام</strong>عه به آن<br />
مبتلا هستند نه تنهاامري مذموم نيست، بلكه بسيار صحيح<br />
و كارآمد مي نمايد و اقل آن اين است كه انسان در مواقع<br />
سختي دست نياز به همنوع خويش دراز نمي كند كه خوداين<br />
موضوع نيز در تعاليم اسلامي بشدت نكوهش شده است.<br />
از منظري ديگرامروزه در سيستم بانكداري «پس انداز»<br />
به عنوان قرض الحسنه اي محسوب مي شود كهاز شكل<br />
سرمايه راكد به سرمايه در گردش تبديل شده و در توسعه<br />
و آبادني <strong>جام</strong>عه و توليدات داخلي و فعاليت هاي فردي و<br />
<strong>جم</strong>عي بسيار نافعاست، يعني پسانداز يك شخص مي تواند<br />
در <strong>جام</strong>عه كارآمد بوده و تبعات خير برجاي گذارد و درامور<br />
عام المنفعه مشاركت كند. به هر رويازاين منظر پس انداز<br />
امري نافع و كاري شايستهاست كه يكياز ضروريات <strong>جام</strong>عه<br />
كنوني مي نمايد،البته هدف و غايتاينامرنيز موضوعي<br />
است كه بايد در نظر داشت تا صرف پس انداز با مال اندوزي<br />
هم معني نشده واين كار صحيح باامري قبيح همگون نشده<br />
و دچار آفت شرعي و معنوي نشود.<br />
منابع:<br />
امام علي(ع) و اقتصاد، محمد دشتي، انتشارات مشهور، 1386<br />
فقه و اقتصاد اسلامي، سيدمحمد محمودي گلپايگاني، نشر گلستان<br />
عليرضا نراقي/ <strong>جام</strong> <strong>جم</strong><br />
تاريخ دو سده اخير را مي توان تاريخي بر احساس ناامني و<br />
اضطراب دروني دانست. تاريخي كه در آنناامني فقط از سوي<br />
جنگ يا تهديد نظامي رخ نداد، بلكه نزديك تر و ساده تراز يك<br />
فاجعه بودهاست.انسان تااين حداحساساضطراب و ترس<br />
از آينده را نداشته. تمام باورها، فلسفه ها، قصه ها و فيلم هاي<br />
آخرالزماني، تمام نگاه هاي مضطربي كه به تحولات جهاني<br />
دوخته شده، نشان از هراسي همگاني و بازتوليد پيوسته آن<br />
در ساحت سياسي،اقتصادي و فرهنگ عمومي دارد.اين<br />
اضطراب فراتر از هر گونه خطر بزرگ بيروني، در درون و در<br />
زندگي روزمره قوام مي يابد. جنگاز بيرون و با حماقت هاي<br />
بزرگ بزرگان رخ مي دهد، اما اين ناامني از اضطرابي هر روزه<br />
و نهادينه شده در درون نشات مي گيرد. آنقدر دروني و هر<br />
روزه كه گويي حالت طبيعي بودهاست.اين نگراني همچون<br />
آلودگي شهر آلودهاست كه ساكنان آن هيچ گاه تميزي آن<br />
را نديده اند و سياهي دود را رنگ طبيعي هر شهري مي دانند.<br />
ناامني و اضطراب همزاد زندگي مدرن و حال خواهيم ديد كه<br />
در زمانه اي كه در آن زندگي مي كنيم تبديل به حالتي ضروري<br />
براي بودن شده است.<br />
درست در ميان بازيگوشي ها و رفع نيازها، با سرخوشي و<br />
بي خيالي جواني است كه پرسشي مطرح مي شود؛ آينده من<br />
چگونه خواهد بود؟ با چنين آينده اي چه كنم؟اين پرسش ها<br />
بكلي با آن پرسش خيال انگيز يا شايد متوهمانه مي خواهي<br />
چه كاره شوي، متفاوتاست. مي خواهي چه كاره شوي؟ در<br />
پشت ميز كلاس درس طفل را وادار به اغراق هاي كودكانه<br />
مي كرد،امااينجا هر گونهاغراقيناممكناست و خيال<br />
بلاهتي بيش نيست.<br />
اينجا بايد بجاي تصورات بزرگاز آينده، خودت را دست<br />
پايين بگيري و سر را بر سنگ بكوبي، سري كه در كودكي<br />
تصورياز سنگ واقعيت نداشت. ترس دراين شرايط به مانند<br />
حالت طبيعي انساني كه مورد حمله قرار گرفته، بايد حالي<br />
مستمر باشد. احساس ترس و وجود شرايط جنگي به ميزان<br />
نداشته ها بزرگ مي شود؛ اما به شرط توفيق، مال اندوخته<br />
شده، همواره در معرض تهديد واز بين رفتناست.اين<br />
احتمال مال را باختن خود ناامني را در بعدي ديگر گسترش<br />
مي دهد.<br />
در زمان نداري و نياز، امنيت در فراهم كردن دارايي بيشتر<br />
است، شرايط به مانند شرايط جنگي است؛ انسان در ورطه<br />
مبارزه است و براي صلح (رفاه نسبي) يا پيروزي (ثروتمندي)<br />
مي جنگد؛اما هنگام رفاه يا ثروتمندي، ناامني هميشه در<br />
كمين است؛ تغيير بازار، تغيير سياست، كم شدن ارزش پول يا<br />
ورشكستگي هميشه محتملاست. دراين موقعيت، دارا بودن<br />
همواره شبيه به صلح مسلح و آمادگي براي جنگ است؛ يعني<br />
دارايي همواره مي تواند جاي خود را به نبود دارايي و نداشتن<br />
مطلق بدهد.<br />
نگرانياز آينده،از بيماري،از سرنوشت خود و فرزندان<br />
احساسي است كه همواره با انسان است. اينها در كنار<br />
وابستگي همه،از خرد تا كلان به شرايطاقتصادي جهاني<br />
و ميزان موفقيت يا ناكامي سوداگران بزرگ اقتصادي و<br />
سرمايه داران پرقدرت، نوعي وابستگي ذهني راايجاد مي كند.<br />
اين وابستگي ذهني موجب جنون ذخيره كردن، <strong>جم</strong>ع كردن،<br />
پنهان كردن وافزودن پول وارز و طلا مي شود. آرام آرام و به<br />
شرط موفقيت يكي، دو نسل و گسترش تجارت، وظيفه حفظ<br />
و افزايش اين داشته ها موروثي مي شود.<br />
در واقع داشته هاي ذخيره شده، تبديل به حلقه اتحاد و<br />
قوام خانواده مي شود و اگر روزي اين بنا فرو بريزد، شايد از<br />
خانواده هم چيزي نماند.اينجاست كه حفظ پس انداز و سرپا<br />
نگه داشتن حساب بانكي واملاك و... وظيفه اي فراتراز فرد و<br />
مسائلي چونامنيت مي شود و به نهايت كاركردش مي رسد.<br />
كاركردي كه اتفاقا فرديت را بيشتر نابود و انسان را از هميشه<br />
قلك هايى براى شكستن...<br />
مهراوه فردوسى/ <strong>جام</strong> <strong>جم</strong><br />
همه ما در دوران كودكى، استوانه درازى داشتيم كه<br />
برعكس ديگراسباب بازى هامانبايدبا آن عاقلانه رفتار<br />
مى كرديم. يك استوانه ته گرد كه بنا به بنيه خانوادگى مان<br />
جنس و رنگش فرق مى كرد. روزهايى كه بايد سكه ها<br />
واسكناس هاى تاخورده و مچاله شده 10 تومانى و 20<br />
تومانى مان را به زور مى چپانديم توى شكاف افقى باريك<br />
بالاىايناستوانه و كيف مى كرديماز صداى جيرينگ<br />
برخوردش با كف آن. دارماز قلك حرف مى زنم.از شيئى كه<br />
آن اول ها پلاستيكى بود و نارنجى و بعدترها سفالى اش آمد<br />
و چينى هاى لعاب دار. هر وقت هم كه مى خواستيم توى عالم<br />
خودمانبراى خودمان ولخرجى كنيم، پاره كردن و شكستن<br />
اين شىء بى جان،اولين چيزى بود كه به ذهنمان مى رسيد.<br />
آن وقت ها بچگى ما پر بود از ملاحظه، از آينده نگرى، از<br />
قناعت؛ يعنى فرقى هم نداشت خانواده متمول داشته باشيم يا<br />
نه. هر كسبراى خودش قلكى داشت و ياد گرفتهبود پول هاى<br />
داشته و نداشته اش را <strong>جم</strong>ع كند براى روز مبادا. روزى كه<br />
شايد هيچ كداممان نمى دانستيم كى آخر سر خودش را نشان<br />
مى دهد. آن وقت ها قلك شده بود دوست پولدارمان كه هيچ<br />
وقت هم ما را تنها نمى گذاشت. فقط نمى دانم چرا موجودى<br />
حساب دوست پولدارمانبهاسكناس هاى لاغر كف جيب ما<br />
بستگى داشت. گاهى هم دوست كل خانواده مى شد و مثل<br />
همه چيزهايى كه نسل من نابش را تجربه كردهاست،اين<br />
نداشتن حريم خصوصى وبهاشتراك گذاشتنشبا كل خانواده<br />
هماز همان چيزها بود. آن وقت ها بايد پول رالمس مى كرديم<br />
تا بدانيم چقدر مايه داريم. مثل حالا نبود كه يك سرى<br />
كارت هاىنازك كم جان و شكنندهاين زحمت رابه جان<br />
بخرند. آن وقت ها يك قلك داشتيم و كارمان با سكه هاى<br />
تويش راه مى افتاد و ناگفته نماند كه كمتر پيش مى آمد كه<br />
درست در زمانش شكسته شود و داغش به دلمان نماند،اما<br />
با همهاين حرف ها نسل ما نسل ملاحظه بود و قناعت. فكر<br />
مى كرديم دنيا و دارايى اش گاه خلاصه مى شود به محتواى<br />
درونى همين قلك و مى توانيم با آن دنيا را مديريت كنيم. ياد<br />
روزهاى اول مدرسه كه ثانيه شمارى مى كرديم براى هديه<br />
گرفتن قلكاز دست پدر و مادر و گزارش عملكردمان به معلم<br />
و حس اين كه بزرگ شده ايم. ثانيه شمارى، ثانيه شمارى. اين<br />
ثانيه شمارى هميشگى كهاز ويژگى هاى نسل ما بود؛ نسلى<br />
كهبراى گرفتن قلك ثانيه شمارى مى كرد،براى شكستنش<br />
ثانيه شمارى مى كرد، براى پول گرفتن ثانيه شمارى مى كرد،<br />
براى خريدن چيزها ثانيه شمارى مى كرد،براىاجازه گرفتن<br />
ثانيه شمارى مى كرد... ما با قلك هايمان ياد گرفتيم بشماريم؛<br />
پول ها و ثانيه هامان را.<br />
وابسته تر و بي اراده تر مي كند.<br />
اينجا ديگر مالك، آن حساب بانكي خانوادگياست، نه<br />
فرد صاحب حساب. اينجا مالك، آن ماشين چند صد ميليوني<br />
و آن قصر و زمين هاي بزرگاست، نه مصرف كننده ها يا<br />
كاربرانش.<br />
سرمايه داري هر قدر كه قدرت پيدا مي كند، ناامني در<br />
ميان طبقه متوسط و فرودست بيشتر مي شود.احساس تهديد<br />
شدن و شكنندگي طبقه متوسط ناشيازايناست كهاندوخته<br />
او محدود است و به همين سبب جنون اندوختن در اين طبقه<br />
بيشتر هم هست.<br />
انسان متعلق به طبقه متوسط چون مي خواهد خود رااز<br />
آسيب پذيري نجات دهد بايد مدام اندوخته خود را بيشتر كند.<br />
تغيير شرايط اقتصادي، كم شدن ارزش پول ملي، بالا رفتن<br />
تورم و... همه نسبت با اندوخته هر شخص متعلق به طبقه<br />
متوسط، معاني مختلفي پيدا مي كنند.<br />
تغييرات بازار در شكل زندگي روزمره و عيني و همچنين<br />
ضرورياتاين طبقه تاثيري مستقيم و پررنگ دارد. به همين<br />
دليلاندوخته بيشتر يعني ناامني كمتر و مال كمتر يعني<br />
آسيب پذيري بيشتر. راه فراري نيست.اينجا قانون جنگل،<br />
برتري طلبي،جنون <strong>جم</strong>ع آوري، موفقيت طلبي و جلو زدن،<br />
ذخيره بيشتر نسبت به ديگري، رقابت پيوسته انسان ها در<br />
از پس ا<br />
برابر منابع محدود و كسب امنيت خود در ناامني ديگري<br />
تبديل به اصلي ترين شكل اخلاقي بودن مي شود.<br />
در چنين نظمي همه چيز بايد تبديل به داشته هايانسان<br />
شود و داشته هايانسان سرمايهاو واندوخته اش براي آينده<br />
است. جنون تحصيلات دانشگاهي در طبقه متوسط، توليد<br />
مهارت هاي تازه و كسب توانايي هاي متفاوت با افزودن<br />
حساب بانكي والبته تشويق شدن براي فربه كردن آن<br />
معنايي يكسان دارد، همه براي برتري جستن و ذخيره كردن<br />
داشته ها براي روز مباداست. روز مبادا در زندگي مبتني بر<br />
مصرف، بر روابط تكيه زده بر سرمايه و در خسران ذاتي<br />
انسان در پهنه اتفاقات و پيش آمدها، يعني هر روز و هميشه.<br />
همه روزها روز مباداست و همه فرداها، روز نياز. پس انداز<br />
اختراعي برآمدهازاين جهان آشفتهاست، واكنشي در برابر<br />
ناامني، نبوداطمينان به برابري و حمايت دولت وامكاني براي<br />
برتري طلبي و جلو زدن، يعنيلباسي كه ما را در جنگاحتمالي<br />
در امنيت نگاه خواهد داشت.<br />
هراساز آينده هيچ گاه هراسياصيلاز درونانسان<br />
نبوده و نيست. هراساز روزهاي نيامده ناشياز بدبيني هاي<br />
نه چندان منطقياست. آمادهبودنبراي فاجعهامرياست<br />
و هراساز روزنيامده،امري ديگر. آنها كه كمتراز آينده<br />
مي ترسند در برابر فاجعه مقاوم ترند، چرا كه مي دانند كه از<br />
كوثر، 1379<br />
واژه عاميانه پس انداز، معانى ژرفى در علم اقتصاد دارد<br />
باشد.<br />
شايان ذكراست كهبا گسترش عدالتاجتماعي كه يكيازنمونه هاي آنبيمه هاي تأمين<br />
اجتماعي است، يكي از نگراني هاي جوامع آن است كه مصرف كنندگان كنوني پس انداز خود را<br />
بهاميد آن كه پرداخت هايبازنشستگي توسط درآمد آتي تأمين خواهد شد، كاهش داده اند. در<br />
حالي كه در حقيقت فلسفه بيمهاجتماعي در سطحارقام بزرگ، مساوي كردنارزش پس اندازها<br />
در طول زمان با مصرف آتي آن دسته از پس اندازكنندگان كنوني يا بازنشستگان آتي است.<br />
قانون كارايي پويا<br />
براساساين قانون،اگر سودهااز سرمايه گذاري بيشتر باشد، پس اندازهاي گذشته و حال<br />
<strong>جام</strong>عه بيش انباشت نشده و لازم است پس انداز بيشتري صورت گيرد. اين قانون يكي از<br />
زيرم<strong>جم</strong>وعه هاي قانون طلايياست. براساساين قانون، تمام سودها پس انداز و سرمايه گذاري<br />
شده و تمام مزدها مصرف مي شود.<br />
قانون بهره وري نهايي سرمايه<br />
تا زماني كه بهره وري نهايي سرمايه بزرگ تراز رشداقتصادياست بايد پس اندازافزايش پيدا<br />
كند. در تعادل، نرخ مزبور برابر رشد اقتصادي است.<br />
توهم باورك – پيگو<br />
نوشته هاي بوهم باورك و پيگو حاكياز آناست كهاصولا جوامع نزديك بين بوده واكثر<br />
درآمد خود را مصرف و كمتر براي آينده پس انداز مي كنند. در تفسير تفكراتايناقتصاددانان<br />
برجسته تصور مي شود كه دليل رفتار مزبور ممكناست آنباشد كه مصرف<br />
به عنوان يك فاكتور خوب و پس اندازبه عنوان يك فاكتوربد قلمداد<br />
مي شود؛لذا يكياز راه حل ها آناست كه پس انداز را به عنوان مزيتي<br />
خوب توسط سياست هايي براي تغيير رفتار خانوارها معرفي و آن را<br />
تشويق كرد.<br />
ساير ديدگاه ها<br />
پس انداز كنوني بايد به ميزاني باشد كه رشد موجودي سرمايه با<br />
رشد <strong>جم</strong>عيت برابر باشد.<br />
اگر توليد سرانه در حال رشد نيست بايد پس انداز را افزايش داد تا از<br />
طريقافزايش نسبت سرمايه به كار، توليد سرانهافزايش يابد.<br />
براي حفظ رفاهنسبي مردم يك <strong>جام</strong>عهبه سايرنقاط جهان، رشدنسبت<br />
سرمايهبه كار درآن كشوربايدبرابر هميننسبت در متوسط ساير كشورهاباشد.<br />
به عبارت ديگر،براي حفظ رفاهنسبي واستاندارد زندگي مردم يك <strong>جام</strong>عهبايد<br />
رشدنسبت سرمايهبه كار آن كشور حداقل مساوي رشدايننسبت در ساير<br />
كشورهاباشد وبرايافزايش رفاهنسبيبايدايننسبت راافزايش داد.<br />
ت<strong>جم</strong>ع پس اندازها بايد به ميزاني باشد كه رفاه نسبي نسل حاضر<br />
نسبت به نسل آتي برابر باشد. اين شرط را مي توان به نام عدالت بين نسلي<br />
ناميد. مصرف بيشاز حد توسط نسل حاضر و كاهش پس اندازها،اصل<br />
عدالت بين نسلي را به خطر مي اندازد.<br />
اگر تمامافراد <strong>جام</strong>عه تصميمبگيرند كه پس انداز خود<br />
راافزايش دهند كل <strong>جام</strong>عه فقيرتر مي شود. دليل آن هم واضح<br />
است، زيرا وقتي يك مصرف كننده كمتر مي خرد، روي ديگر<br />
اين كارايناست كه توليدكننده هم مجبوراست كمتر<br />
توليد كند و بنابراين درآمد او هم كم مي شود و كمتر<br />
مصرف مي كند.ايننكته را كه در علماقتصادبه آن<br />
«معماي خست» مي گويند با حكم قناعت توسط يك<br />
فرد يا <strong>جم</strong>عياز <strong>جام</strong>عه منافات دارد و در م<strong>جم</strong>وع به سبب<br />
افزايشبيشازاندازه سطح پس اندازها در كل <strong>جام</strong>عهبه<br />
كاهش درآمد <strong>جام</strong>عه منجر خواهد شد.<br />
سميرا مصطفي نژاد/ <strong>جام</strong> <strong>جم</strong><br />
عبارت ركود اقتصادي طي سال هاي اخير در ميان اخبار<br />
و گزارش هاي مختلف در جهان رواج زيادي يافتهاست،از<br />
سال 2007بهبعدبحراناقتصادي سراسر دنيا را فرا گرفت<br />
به شكلي كه بسياريازاقتصادداناناين بحران را بزرگ ترين<br />
ركوداقتصادي پساز ركود بزرگ دهه 1930 اعلام كردند.<br />
اين بحران باانفجار حباب در بازار مسكن آمريكا آغاز شد و<br />
بتدريجبه كاهش ميزاننقدينگي درنظامبانكي واعتباري<br />
اين كشور منجر شده و كم كم در ميان كشورهاي ديگرنيز<br />
بسط يافت.اكنون پساز گذشت چند سالاز آن زمان، و در<br />
شرايطي كه هنوزبسيارياز كشورهااز آسيب هايناشياز<br />
آن ركود التيام نيافته اند، درگيري دو حزب <strong>جم</strong>هوريخواه و<br />
دموكرات در مجلس آمريكا وبه تعطيلي كشانده شدن دولت<br />
فدرال، موجب شده تا زنگ خطر بحران اقتصادي جديدي در<br />
جهان به صدا دربيايد.<br />
در چنين شرايط ناامناقتصادي، شايد پسانداز كردن<br />
توسط خانواده ها به عنوان اصلي ترين و ابتدايي ترين نهاد<br />
<strong>جام</strong>عه تاثير چنداني بر بهبود شرايطاقتصادي كشورها نداشته<br />
باشد، اما در همان مقياس كوچك مي تواند نگراني هاي<br />
كوچك وبزرگ خانواده هابراي تامين هزينه هاي پيش بيني<br />
شده يا غيرقابل پيش بينياز قبيل هزينه تامين مسكن، هزينه<br />
تحصيلات يا هزينه درمان را تا حدودي برطرف كند.<br />
فرهنگ پس انداز معمولااز دوران كودكياز سوي والدين<br />
به فرزندان آموخته مي شود، با اين همه اين فرهنگ در<br />
مياناقوام و ملت هاي مختلف به شيوه هايي متغير آموخته<br />
مي شود و پس انداز نيز به عنوان رفتاري كه تفكر و فرهنگ<br />
بر آناثرگذاراست، در كشورهاي مختلف روش ها و سبك<br />
و سياق متفاوتي دارد، كيفيت و كميت پس انداز در ميان<br />
اقوام و كشورهاي مختلف و حتي در ميان گروه هاي سني<br />
مختلف متغيراست،امابراساس گزارشي تحليلي كه در سال<br />
2011از سوي وال استريت ژورنالان<strong>جام</strong> گرفت، در ميان<br />
تمامي كشورهاي جهان، شهروندان ده كشور جهان هستند<br />
كه نسبت به ديگران بيشتر به ذخيره كردن منابع مالي خود<br />
توجه و علاقه نشان مي دهند.<br />
براساس گزارش وال استريت ژورنال، ساكنان ايالات<br />
متحده آمريكا 5/8 درصد از درآمد خود را پس انداز مي كنند اما<br />
ساكناناين ده كشور بيشاز 9 درصداز پس انداز خود ذخيره<br />
مي كنند.اقتصاددانان توضيح روشنيبراين كه چرا شهروندان<br />
اين ده كشور باايناختلاف فاحشاقدام به ذخيره سازي<br />
اقتصاد سرمايه داري، اف<br />
براي كسب وذخيره پول<br />
ايرلندي ها مقتصد ترين مرد<br />
10 رتبه برتر پس انداز در دنيا، متعلق به شهروندان كدا<br />
سرمايه هاي خود مي كنند،ارائه نداده اند.<br />
براساساين گزارشايرلندي ها با 19/3 درصد بيشترين<br />
ميزان پس اندازهاي مالي در جهان را دارا هستند.ايرلند به<br />
عنوان يكي از سالم ترين و سريع ترين اقتصاد هاي درحال<br />
رشد دراروپا به شمار مي رفتامااين وضع طي ركوداقتصادي<br />
جهاني تغيير كرد. در سال 2006 دولتايرلنداز مازاد بودجه اي<br />
برابر 2,9 درصد از درآمد ناخالص ملي برخوردار بود. در سال<br />
2010اين رقم تغيير كرده و دولتايرلند دچار كسريبودجه اي<br />
32/4 درصدي شد.اين رقم طبيعتا آمارهاى پس انداز درايرلند<br />
را تغيير داد.<br />
دومين ملتي كه گرايش زيادي به ذخيره كردن پول دارند،<br />
فرانسوي ها هستند زيرا مردماين كشور 16 درصداز درآمد<br />
خود را پس از پرداخت ماليات، پس انداز مي كنند. ميزان نرخ<br />
پس انداز در ميان فرانسوي ها طي سال هاي گذشتهافزايش<br />
يافته واين كشور در بازه زماني خاصياز بالاترين ميزان<br />
ذخيره سازي درآمدبرخورداربود، پديده اي كه تحت تاثير ركود<br />
جهاني رواج بيشتري پيدا كرد. ميزان درآمد ناخالص داخلي<br />
فرانسه از سال 2009 تا 2010 با كاهشي 2/5 درصدي مواجه<br />
شده و نرخ بيكاري دراين كشور نيز دراين دوراناز 7/4<br />
درصد به 9/5 درصد رسيد.<br />
برخلاف ديگر كشورهاي موجود در اين<br />
فهرست،اقتصاداسپانيا فاجعه بارتريناقتصاداست. نرخ<br />
بيش از 20 درصدي بيكاري در اين كشور بسيار بالاتر از ديگر<br />
كشورها در سازمان همكاري و توسعهاقتصادي، OECD<br />
است. در سال 2010 ميزان كسرى بودجه دولت به 9/2 درصد
Change language