Paghahanda sa Nankai Lindol

Booklet ng ImpormasyonPara Sa Mga Pilipinong Nakatira Sa KochiPaghahanda sa Nankai LindolMamang Lindol(JISHIN MAN)Mamang Tsunami(TSUNAMI MAN)Ginoong Maging Handa(TAISAKU KUN)Binibining Tagatulong(HELPER CHAN)Ginoong Tagapamuno(YŪDŌ KUN)Propesor Trough(TROUGH HAKASE)

Para Sa Mga Nakatirang Dayuhang PilipinoAng bansang Hapon ay itinuturing na isa sa mga bansang pinakamadalas makaranas ng lindol. Sa buong mundo aynakakaranas ng may lakas na (6) na magnitude o higit pa at mahigit 20% ay nagaganap dito (batay sa larawan). Ditosa lugar ng Kochi ay mayroong pinakamalaking lindol na tinatawag na Nankai Earthquakeo Lindol sa Timog dagatna nagaganap sa pagitan ng 100-150 taon. Ang huling pinakamalaking Nankai Earthquake ay naganap noong (Showa)December, 1946, kung saan may 679 bilang ng mga mamamayan ang hindi na nakita at mga nasawi.Ang Nankai Earthquake, na sinasabing napakalaki ang magiging pinsala ay maaari uling mangyari rito sa KochiPrefecture sa kalagitnaan ng 21st century. Ganun pa man, kung halimbawang maganap ang malaking lindol,kinakailangang maging handa ang lahat ng mga dayuhan para na rin sa ating kaligtasan. Ang Kochi Prefecture aygumawa ng booklet para sa mga dayuhan na may titulong “Kailangang Maging Handa sa Nankai Lindol” (January,2005 issue) at leaflet ng “Pitong Checklists Para Maprotektahan ang Ating Sarili sa Nankai Lindol” (June, 2006 issue).Maraming iba’t-ibang dayuhan ang nakatira sa Kochi Prefecture kaya ang booklet na ito na ginawa sa 6 na wika(English, Chinese, Korean, Tagalog, Indonesian at Vietnamese) at inaasahang makakatulong ng 90% o mahigit pa parasa mga dayuhan.Kung sakali mang maganap ang malaking lindol, maraming mamamayan at lugar ang maaapektuhan. Dahil ditomaaaring matagalan ang pagdating ng tulong mula sa “public institutions” o administrasyon kaya kailangang maginghanda para sa kaligtasan ng sarili, pamilya at matulungan ang iba na nasa paligid. Bago pa man mangyari ang malakinglindol, ang booklet na ito ay makakatulong sa ating sariling kaligtasan at kapaligiran dahil naglalaman ito ng kung anoang dapat gawin, kung saan tayo dapat humingi ng tulong, at kung sino ang dapat nating puntahan sa oras ng kagipitan.Ganun pa man, hindi lang Nankai Lindol ang sakuna na maaaring maganap habang tayo ay naninirahan dito saJapan. Kailangang tayo ay mag-ingat at laging maging handa sa anumang sakuna na magaganap. Ang booklet na ito aymakakatulong sa atin kaya kailangang ito ay ating basahin at ilagay sa lugar na madaling makita sa oras ng kagipitan.Marso, 2008Executive Director, Kochi International Association: Hashii ShorokuThe copy of disaster prevention which the Japanese government published (2004 editions)Epicenter at plate ng buong mundoNorth American PlateEurasian PlatePhilippine PlateSakunang naganap sa buongmundo kumpara sa bansang Hapon■ Bilang ng lindol na may lakas namagnitude 6.0 o mahigit paBuong Mundo960(100%)Japan220 (22.9%)African PlatePacific PlateIndia PlateSouth American PlateAntarctic PlateNote: Lindol na mas mababaw sa 100 km na may magnitude na 5.0o higit pa mula taong 1993-2002Data: Ginawa ng Japan Meteorological Agency base sa epicenterdata mula sa US Geological SurveyNote: Kabuuang bilang mula taong1995-2004. Ang data ng Japan ayinihanda ng Japan MeteorologicalAgency. Ang world data ay inihandang Cabinet Office base sa mgadokumento ng US Geological Survey

Mga Nilalaman at PahinaAng Nankai Lindol ay Siguradong Mangyayari Ang mekanismo ng Nankai Lindol. .............................................................................................1 Ang nakaraang Nankai Lindol .....................................................................................................1Ang Inaasahang Pinsala Dulot ng Nankai Lindol Tindi ng pagyanig (seismic intensity) at magnitude ....................................................................2 Ang tindi ng pagyanig (seismic intensity) at pinsala ...................................................................2 Katangian ng susunod na Nankai Lindol .....................................................................................3Maging handa para sa Nankai Lindol! Ang paghahanda sa pagdating ng Lindol Ang pagkarkula ng baha dulot ng TsunamiPag-aalam sa lugar ng kaligtasan .................................................................................................4 Pag-iwas sa pagkasira/pagguho ng gusali ....................................................................................4 Pag-iingat laban sa pagbagsak ng mga kasangkapan at iba pa ....................................................8 Dapat gawing paraan para sa kaligtasan ....................................................................................10 Ang importanteng gamit na nakahanda na dadalhin at mga gamit na dapat itabi ..................... 11 Pagpapamiyembro sa Seguro (Health Insurance and Earthquake Insurance) ...........................12 Paghahanda ng mga nakatira sa parehong lugar (Pagsali sa mga organisasyon para sapag-iingat sa darating na sakuna) ...............................................................................................12Pagprotekta sa sarili para sa Nankai Lindol Kung nasa loob ng bahay at gusali ............................................................................................14 Kung nasa labas .........................................................................................................................14 Kung nakasakay sa sasakyan .....................................................................................................15 Sistema ng maagap na babala tungkol sa lindol (Early Warning System) .................................15 Pagprotekta sa sarili kung may Tsunami. ...................................................................................15 Magpapatuloy pa rin ang mga delikadong sakuna .....................................................................16 Impormasyon tungkol sa lindol at kung saan makakahingi ng tulong .......................................17 Makipag-ugnayan sa kinauukulan, embahada at konsulado. .....................................................17 Ang“triage” bilang tulong pangmedikal ....................................................................................17 Ang pamumuhay sa evacuation shelter. .....................................................................................18Karagdagang Kaalaman Pagsali sa mga gawaing boluntaryo ...........................................................................................19 Pagsusuri at pagklasipika sa pinsala ng bahay at iba pa ............................................................19 Mga salita at halimbawang pangungusap na makakatulong at magagamit saoras ng pag-lindol ......................................................................................................................20Pitong Check lists Para Maprotektahan ang Ating Sarili sa Nankai Lindol

Tindi ng pagyanig (seismic intensity) at magnitudeMararamdaman kung gaano kalakas ang pagyanig ng lupa, depende sa lakas ng magnitude, angdistansya ng pinanggalingan ng lindol, at ang katangian ng heograpiya ng lupa ng inyong lokasyon.Ang relasyon ng pagyanig at magnitude ay maihahalintulad sa liwanag na nagmumula mismosa ilaw at sa liwanag na tumatama sa ibabaw ng mesa. Kung ang mesa ay malayo sa kahit napinakamaliwanag na ilaw, ang liwanag sa ibabaw nito ay mahina kumpara sa liwanag sa mesa nanasa ilalim o tapat mismo ng nasabing ilaw. Kahalintulad nito, kahit may napakalakas na lindol, angpagyanig na mararamdaman ay humihina habang papalayo mula sa “epicenter”.Napakahalagang malaman at maintindihan ang pagkakaiba ng tindi ng pagyanigat magnitude. Katulad halimbawa noong January 14, 1978 na lindol sa IzuOshima, ibinalita na may posibleng darating na aftershock na may 6.0 na gradongmagnitude. Dahil sa hindi pagkakaintindi, napagkamalan ng mga mamamayanna ang posibleng aftershock na darating ay may 6 na grado ang intensity nanagdulot ng malaking pagkabahala.Grado ngTindi ngLindol0Ang tindi ng pagyanig (seismic intensity) at pinsalaHindi mararamdaman angpag-uga.1234PaliwanagKung nasa loob ng bahay aymararamdaman ang kauntingpag-uga.Karamihan sa nasa loob ngbahay ay makakaramdam ngkaunting pag-uga at ang mganakasabit katulad halimbawang ilaw ay makikitang gumagalaw.Halos lahat ng nasa loob ngbahay ay makakaramadam ngpag-uga at ang kasangkapangpangkusina na nasa estanteay magkakalansingan.Higit na pangamba angmararamdaman. Ang mganakasabit na bagay aymag-uugaan, ang mgaplato na nasa estante aymagtutunugan at angmga dekorasyon na hindimaayos ang pagkakalagayay maglaglagan.Grado ngTindi ngLindolMahinasa 5Malakassa 5Mahinasa 6Malakassa 67PaliwanagKaramihan sa mga tao ayiniisip ang sariling kaligtasan.Ang mga dekorasyon na hindimaayos ang pagkakalagaya y m a g b a b a g s a k a n . A n gmga bintanang salamin aymababasag at babagsak.H i n d i p a n g k a r a n i w a n gpangamba ang mararamdaman.Babagsak ang TV mula sapinagpapatungan. Marami samga blokeng pader na hindimatibay ang pagkakagawa ayguguho. Marami rin sa mgalapida ay babagsak.K a r a m i h a n n g m g a g u s a l iay magbabagsakan ang mgad i n g d i n g , “ t i l e s ” , a t m g abintanang salamin. Ang kahoy nagusali na may mahinang suportana panlaban sa lindol ay maaaringbumagsak. Ang pagbiyak nglupa at pagguho ng bundok aymaaaring mangyari rin.Halos lahat ng mga gusali aymagbabagsakan ang mga dingding,“tiles”, at mga bintanang salamin.Ang gusaling yari sa konkreto namay bakal ngunit may mahinangsuporta na panlaban sa lindol aymaaaring bumagsak. Ang pagbiyakng lupa at pagguho ng bundok aymaaaring mangyari.Kahit na ang mga matataasna gusali na may suportap a n l a b a n s a l i n d o l a ytatagilid at guguho. Malakingpagbiyak ng lupa, pagguhon g m a t a a s n a l u g a r a tpagguho ng mga bundok.Mayroong mga pagbabago saheograpiya.Ang Inaasahang Pinsala Dulot ng Nankai Lindol Ang tindi ng lindol ay malalaman batay sa resulta ng panukat (measurement seismic intensity) na inoobserbahan.Ang grado ng tindi ng lindol at pagsasalarawan ng mga pangyayaring maoobserbahan kabilang ang mga pinsalangmaidudulot sa paligid nito ayon sa pag-aaral ng mga kinauukulan ay makikita sa itaas.

Katangian ng susunod na Nankai Lindol1Malakas na yanig ng lindolAng susunod na Nankai Lindol ay tinatayang may lakas na aabot sa gradong 8.4 magnitude. Ito ay na 4 beses na masmalakas kumpara sa Nankai Lindol na naganap noong 1946. Ito ay inaasahang magtatala ng 5-6 na lakas ng tindi ngpagyanig (mga 7 lakas ng tindi sa ibang parte ng Japan) at magaganap sa halos lahat ng lugar na tatagal sa loob ng 100segundo.Inaasahang paulit-ulit na tindiAng ikalawang pag-aaral ng antiearthquakena ginawa sa Kochi aynuong Marso, 2004tindi ng pagyanig(Seismic intensity)2Pag-apaw ng tubig-dagatmahina sa 5sa baybayPagkatapos maganap angmalakas sa 5malakas na lindol at magibamahina sa 6ang mga matataas na gusali aymalakas sa 6may inaasahan ding kasunod natsunami na maaaring magpa-apaw ng tubig-dagat sa baybay. Sa nangyaring Nankai Lindol noong 1946 ang lugar ng AshizuriCape, Muroto Cape at sa kalagitnaan ng Kochi ay lumubog sanhi ng malaking baha.3Pagguho ng lupaKapag naganap ang lindol ay maaari ring gumuho ang lupa at mga bundok. Ang gumuhong bundok ay makakaharangat makakabara sa agos ng ilog at kanal sanhi para makalikha ng pansamantalang dam. Pag hindi na nakayanan ito ayaapaw at aagos sa kalsada na magiging dahilan ng malaking baha. Ang pagguho ng bundok ay hindi lamang dahil salindol. Maaari ring mangyari ito kung may malakas na ulan. Kung sakaling umulan at biglang lumindol, ang pagguhong bundok ay maaaring maganap. Ito ay bigyang pansin at kailangang mag-ingat lalo na kung biglang dumami, lumaboat tumaas ang tubig sa ilog.4Malaking AlonSa susunod na Nankai Lindol, biglang magaganap ang malaking alon sa baybay na lalagpas sa taas ng 3 metro.5Inaasahang pinsalaSa susunod na Nankai Lindol, ang inaasahang mangyayaring pinsala ay ang pagbagsakng mga gusali at pinsala sa mga tao.Maaaring mangyari ito habang ang mga tao ay natutulog lalo na sa madaling araw.(Ang ikalawang pag-aaral ng Kochitungkol sa lindol ay noong Marso, 2004)Ang bilang ngmga gusalinggumuho※Hindi kasamaang kalahatingnapinsala atmaliit na partelangKabuuanHalos 81,600 namga gusali (saloob ng siyudadmay halos530,000na gusali kung saan15.4% nito ay halosgawa sa kahoy)Pinsala dulot ng"pagyanig"Pinsala dulot ng"tsunami"Pinsala dulotng "pagguho nglupa"Pinsala dulot ng"sunog"Pinsala dulot ng"liquifaction"Halos 31,200 Halos 35,700 Halos 9,900 Halos 2,700 Halos 2,100Kabuuan Bilang ng namatay Bilang ng nasugatanMga Nasawi atNasugatanHalos 20,390ang napinsala,katumbas ng2.5%ng 810,000mamamayannoong 2000National CensusHalos 9,630 (halos 1,800 dahil sagusaling bumagsak, sa tsunami ayhalos 7,000, halos 680 sa pagguhong lupa at halos 150 sa sunog)Halos 10,760 (sa mga gusaling bumagsak ay halos9,340, sa pagguho ng lupa ay halos 850 at sa sunogay halos 570)

larawan ng taas ng tubig dulot ng tsunami: Kochi-shitaas ngtubigbaha(m)Ang paghahanda sa pagdating ng LindolAng pagkarkulang baha dulot ng TsunamiPag-aalam sa lugar ng kaligtasanAng paghahanda sa pagdating ng matinding Lindol Ang pagkarkula ng baha dulot ngtsunami ay kailangang malamanAng paraan ng paghahanda sa Nankai Lindol, una kailangang malaman kung saan ang lugar ng nagbibigayng tamang kaalaman tungkol sa matinding lindol at tsunami na magaganap sa lugar na malapit sa iyong tirahanat pinapasukan. Sa Prefectural Office, sa unang palapag ay mayroong impormasyon tungkol sa Nankai Lindol,kung saan makikita ang mga lugar ng kaligtasan kung may mangyayaring sakuna.(Nankai Jishin Joho Corner, Kaku Shi-cho-son no Bosai Tanto Ka, at home page; ( GOOD!!)(Ito ay nakasulat sa wikang Hapon, kung kaya magpaturo o ipakita sa taong nakakaintindi ng wika)Home page URL http://www.pref.kochi.jp/˜shoubou/sonaetegood/index.htmlkapag nasira na ang pananggalang sa tsunamilarawan ng baha sa oras na maganap ang tsunami: Kochi-shiOras ngpagdating(minuto)kapag nasira na ang pananggalang sa tsunamiKaragdagang pag-iimbistiga ng Kochi Prefecture para sa Tsunami Disaster Prevention (Kochi ken Tsunami Bosai) noong May, 2005Alamin kung saan ang lugar ng kaligtasanDapat malaman kung saan pupunta sa oras ng kagipitan sa inyong lugar, kung gaano ang distansya at oras ngpagpupulong-pulong, lalong-lalo na sa mga lugar na maaaring bumaha ng dahil sa darating na tsunami. Siguraduhinkung saan ang ligtas na lugar (matataaas na lugar at iba pa) na dapat puntahan na hindi maaabot ng tsunami.Pag-iwas sa pagkasira/pagguho ng gusali1Ipasuri kung may kapasidad na labanan ang lindol!Maging handa para sa Nankai Lindol !Mabigat na bubongKulang o maliit napader pangharangMahina angpundasyonLuma atnasisirang bahayAng tinitirhan mo ba ay may panlaban sa malaking lindol? Ang kumpiyansa mo sa kalusugan ng katawan ayinihahalintulad din sa tahanan. Kailangan ang ating katawan ay may regular na "medical check up", ganoon dinsa bahay na kailangang mayroong panlaban sa lindol para na rin sa ating kaligtasan.Maraming naging problema sa mga gusaling itinayo noong taong 1981 dahil sa mahinang pangsuportalaban sa lindol. Mula 2007 hanggang sa kasalukuyan, ang bayad sa pagpapasuri sa kapasidad ng panlabansa lindol ay ¥3,000 na ginagawa sa bawat siyudad.Kapasidad ng ebaluwasiyon na panlaban sa lindol para sa mga tirahan. Ang mga bahay na yari sa kahoy at iyong mga itinayo noong bago mag May 31, 1981 na gumamit nglumang sistema o tradisyon ng pagpapatayo ay sinimulan ng baguhin.(Kasama na rin ang itinayong pangsariling bahay, ang magkakadikit na bahay, ang bahay na yari sa prefabricatedna materyales at pinauupahang mga bahay o apartrment).

Ano ang pagsusuri ng kapasidad ng panlaban sa lindol?Ang pagsusuri ng kapasidad ng panlaban sa lindol ay ang pag-susuri sa situwasyon ng pundasiyon ng bahay, balanseng mga dingding, klase ng dingding, ang kondisyon ng mga gusali at iba pa. Binabase sa resulta ng pagsusuri kung maypanlaban sa lindol ang kalagayan ng mga gusali (Para sa mga nangungupahan ay kailangan malaman ito sa may-ari). Lupang pinagtayuan at pundasyonLugar na tinambakanlang ng lupa(reclaimed land, atbp)Ang mabutingpundasyonAng hindi mabutingpundasiyonMay bakal sa loobang konkretongpinagkakatayuanWalang bakal sa loobang konkretongpinagkakatayuanMay mgalamat o biyakAt iba pang klase ngpinagkakatayuan katuladng inukit na bato,mga gusaling bato,at ng mga bloke. Ang balanse ng pagkakagawa ng dingding Klase ng dingding Tibay ng gusaliPangkaraniwang disenyoMakapal na dingdingHindi pangkaraniwang disenyoManipis na dingdingLumang bahayo gusaliNabulok atkinain ng anay2Pagpapalakas ng Panlaban sa lindol (Earthquake Resistance Reinforcement)Sa pagpapasuri ng gusali ay malalaman kung may kapasidad na panlaban sa lindol ang tirahan. Ang mga bahay na mayproblema dahil walang panlaban sa lindol ay kailangan magpagawa ng detalyadong plano para sa pagpapalakas ng panlabansa lindol. Kailangang kumunsulta sa mga lugar na mapagkakatiwalaan katulad ng mga Local Registered Architect (JimotoKenchiku Shi) o kaya sa Kompanya ng Konstraksiyon. (Maaaring ang nabanggit na kompanya ay mahirapang makipag-usapsa mga dayuhan kaya magsama ng marunong magsalita ng Hapon)Pagkonsulta sapagpapalakas ngpanlaban salindolPaghingi ng plano para sapagpapalakas ng panlabansa lindol mula saespesyalistaPaggawa ng mga espesyalistang detalyadong plano para sapagpapalakas ng panlaban salindolPagsasakatuparanng plano para sapagpapalakas ngpanlaban sa lindolSiguraduhing mayroong mga papelesng plano ng earthquake resistancereinforcement bago magsimulangmagkumpuni.Kung magpapabago ng bahay ay ito na ang pagkakataon ng magpalagay ngearthquake resistance reinforcement. Kung nag-aalala sa pagsasagawa ngdisenyong plano para sa earthquake resitance reinforcement ay maaaringkomunsulta sa Housing Earthquake Resistance Center (Jutaku TaishinSodan Center 088-825-1240). Ang kompanya ng konstraksyon ay nagsusuring libre para sa pagsasagawa ng disenyong plano para sa earthquakeresistance reinforcement. (Sa wikang Hapon lang ang impormasyon)Mga bahay na nagiba sa naganap na lindol sa Niigata Prefecture (Nagaoka-shi, Niigata)

3Pangangasiwa ng GusaliAng mga gusali at bahay na kahit na maayos sa ngayon, kung hindi regular ang pagpapakumpuni ay unti-untinghihina sa lindol. Mas mainam ang maagap. Kahit na isa pa lang ang problema ay kumunsulta na sa HousingEarhquake Resistance Center. (Sa wikang Hapon lang ang impormasyon)Labas ng bahayLoob ng bahay Sa pagpapalit ngbubong na tisa,pagkalihis, walabang sira? Ang atik ba aynabubulok atwalang siwang? Ang pader ba aywala bang mga bitakat lamat? Ang mga tablangdingding ay hindi bana bubulok at walabang siwang? Wala bang bitak ang mgapundasyon ng konreto? Ang pundasyon ng bahay ay hindi banabubulok at pinipinsala ng anay? Hindi ba tumutulo? Kapag naglalakad sasahig wala bang lubogat parteng nasisira? Hindi ba gumugulong saibabaw ng sahig angholen at lapis? Ang pagkakabit ng mgadekorasyon sa loob ngbahay ay maayos ba athindi gumagalaw? Sa panahon ng bagyo,ang buong bahay ba ayhindi umuuga?4Ang pagsusuri ng konkretong pader!Ang pagguho ng konkretong pader at pader na yari sa bato ay maaring makadagan at maaaring makasagabal sadaan sa mga lilikas at sa darating na tagasagip at makakaabala rin sa bumbero kaya kailangang gawin ang pagmimintina ng mga pader. Ang klase ba ng pader mo ay mayhalong ibang bloke, katulad ngmay disenyong bloke? Hindi ba natutuklap angpinagdudugtungan ng bloke? Ang pinakatakip oibabaw ng pader ayhindi ba umaangat? Wala bang ibangmabigat na bagay nanakapatong sa pader? Wala bang nakatagilido may bitak? Tama ba ang kapal ngbloke? (kung may taasna mahigit sa 2.0 m aykailangang mas mahigit15sentimetro ang kapal) Ang pader ba ay hindiumuuga? Hindi ba masyadongmataas? (2.2 m o masmababa) Maayos ba ang haba ngsuporta ng pader? (Mahigitsa 1/5 sa taas ng pader) May pundasyon ba? May suporta ba ang pader?(Kailangang hindi lalagpassa 3.4 m)Pinanggalingan: Kochi Prefecture

5Mag-ingat sa magiging problema sa pakikipagkontrata ng konstraksiyon!Konsulta Gawin ang pagsangguni sa bawatmiyembro ng pamilya. Sumangguni sa siyudad, bayan atsa lugar na malapit sa tinitirahan atsa Housing Earthquake ResistanceCenter (Jutaku Taishin Sodan Center088-825-1240), at iba pa.Sa panahon ng konstraksyon Kailangang mag-ingat sa mga mangangalakal.Huwag magmadali sapakikipagkontra lalo na kapag sinabingmas makakamura kung sa ngayon. Kailangang humingi rin sa ibang mangangalakalng kalkula at ikumpara.Ang Pakikipag Kontrata Sa Konstraksyon ! Ang importanteng dokumento (papel ng pakikipagkontrata, plano, kalkulasyon ngkonstraksyon at iba pa), ay ihanda bago makipagkontrata. Para sa katiyakang presyo ng transaksyon (door-to-door sales at iba pa.), kungpumirma sa dokumento ng kontrata at hindi nagustuhan, puwedeng ipawalangbisa bago umabot sa ika-8 araw pagkatapos pumirma. Puwede ring ipawalangbisa kung walang nakasulat na terminasyon ng kontrata kahit na ito ay lumagpasng mahigit sa 8 araw. Kung may mga katanungan sa oras ng pakikipagkontrata at problema aymakipag-ugnayan sa Kochi Prefecture Consumer Center (Kochi-ken ShohiSeikatsu Center) (088-824-0999).6Mga lugar na sanggunian na maaaring makatulong !May mga lugar na itinayo sa bawat siyudad, bayan, lokal na komunidad, para pagsanggunian tungkol sapagsusuri ng kapasidad ng panlaban sa lindol na maaaring makatulong kung kaya huwag mag-atubiling lumapitat komunsulta. (Sa wikang Hapon lang ang impormasyon)Listahan ang Sanggunian:Nilalaman ng Konsultasiyon Pangalan ng Sanggunian Oras ng pagkonsulta Karagdagang ImpormasyonLibreng pagkunsulta para sapagsusuri ng kapasidad ng panlabansa lindol at pagkukumpuni sa bahay(buong bahay).L i b r e n g p a g k u n s u l t a p a r as a p a g s u s u r i n g k a p a s i d a dn g p a n l a b a n s a l i n d o l a tpagkukumpuni ng disenyo ngbahay at gusali.Jutaku Taishin Sodan Center(Sha) Kochi-ken KenchikushiJimusho Kyokai Nai)TEL:088-825-1240FAX:088-822-1170(Sha) Kochi-ken KenchikushiJimusho KyokaiTEL:088-825-1231FAX:088-822-1170(Sha) Kochi-ken Kenchiku SekkeiKanri KyokaiTEL:088-872-4901FAX:088-824-810710:00~16:00Sabado,Linggo,at Pistang opisyalay sarado9:00~17:00Sabado, Linggo, at Pistang opisyalay sarado9:00~17:00Sabado, Linggo, at Pistang opisyalay saradoksjk@i-kochi.or.jpURL:http://www.ksjk.or.jpMagpakonsulta ng maaga kung ano anggustong malaman, para magkaroon ngappointment kung kailan at anong orasdapat magpakonsulta.ksjk@i-kochi.or.jpConsultation place: EKOASU Umajimura(Kochi-shi Minami-Goza, 22-33)Consultation time : every month the2nd & 4th Saturdays 13:00 - 15:00(Kung maari ay makipag appointmentmuna bago pumunta)TEL:088-880-1812FAX:088-880-1815Pagpapakilala sa kompanya ngKonstraksiyon na may suportaat kaalaman para sa panlaban salindol at iba pa.(Sha) Kochi-ken Kenchikushi KaiTEL:088-822-0255FAX:088-822-0612(Sha) Kochi-ken KensetsugyokyoKai Kenchiku-BukaiTEL:088-824-6171FAX:088-824-6173Kochi-ken Kensetsu Rodo KumiaiTEL:088-823-0058FAX:088-873-53849:00~17:00Sabado, Linggo, at Pistang opisyalay sarado9:00~17:00Sabado, Linggo, at Pistang opisyalay sarado9:00~17:00Sabado, Linggo, at Pistang opisyalay saradoIpadala ng maaga ang gustongipakunsulta sa FAX or E-mailsikai780@mb.inforyoma.or.jpKonsultasyon sa kakailanganinggastusin, halimbawa ng pangungutangpara sa pagkumpuni(renovate).*Konsultasyon para sa programasa uri ng klase ng tinitirhan.**Konsultasyon para sa sistema nggarantiya ng bahay.Jutaku Kinyukoko Shikoku ShitenTEL:057-088-6035FAX:087-826-6454(Sha) Kochi-ken Kensetsu GijutsuKoshaTEL:088-850-4650FAX:088-892-14959:00~17:00Sabado, Linggo, at Pistang opisyalay sarado9:30~16:00Sabado,Linggo,at Pistang opisyalay saradoConsultation place:Kochi ShimbunTakasu Homes GallaryConsultation time:every month the2nd & 4th Sundays 11:00 - 16:00)* Ang mga tirahan ay may pamantayan nasinusunod na batas tungkol sa kalagayanng mga nakatira (bagong bahay at gusali)at sa mga luma at namanang bahay namayroong pagkakaibang makakamit sapagsasagawa.** Katangian at klase ng bahayay kailangang may garantiya ngmahigit sa 10 taon ang may-ari.

Pag-iingat laban sa pagbagsak ng mga kasangkapan at iba paAyon sa lakas ng pagyanig, ang mga kasangkapan sa loob ng bahay ay babagsak dahil sa mahinang klase ng suporta. Angbahay at gusali ay maaaring gumuho na maging dahilan para makasugat o makamatay dahil sa mga basag na salamin at mganagkalat na gamit pangkusina.Ang 80% ng mga namatay at nasugatan sa malaking nangyaring lindol sa Hanshin Awaji ay dahil sa mga kasangkapangnalaglag at bumagsak sa loob ng gumuhong bahay. Ang pagmimintina sa mga kasangkapan at pagkakaroon ng matibay nasuporta sa lindol ng bahay ay nangangahulugan na ang pinsalang mangyayari ay hindi malala.Kung may suporta ang mga bintanang salamin at mga gamit pangkusina ay maiiwasan din ang masugatan. May depensa!May proteksiyon!1Pag-iingat laban sa pagbagsak ng mga kasangkapanSa pagyanig ng lindol, ano ang mangyayari sa mga kasangkapan?Malalaglag Uugoy-ugoyUugaTitilaponMagbabagsakan (batay sa larawan) na mangyayari at dudulas sa sahig.tutumbaumiisod (walking)umuugatitilaponmalalaglagG G GKasangkapan,refrigerator,piano, at ibapa na tutumbaAng mga kasangkapanat iba pa ay makakaistorbosa daanan.Ang dingding ay babagsaksa sahig, masisira ang mgaimbakan ng gamit o kabinet(depende sa klase ngmateryales na ginamit sasahig na babagsakan).Kasangkapan, TV, atiba pa ay titilapon atbabagsakAng mga pinagpatongpatongna kasangkapan, mgadekorasyon na nakalagaysa itaas ng kabinet ay babagsak.Ang kalagayan sa loob ng bahay nang nangyari ang malaking lindol sa Awaji HanshinSa bahay (Lathala: Kobe City Media Department)Sa Opisina (Lathala: Hyogo Prefecture Media Department)Mga babala na dapat tandaan(1) Huwag maglagay ng mataas na kasangkapan saibabaw ng karpet at tatamiAng mataas na kasangkapan ay mas mainam ipatong samatigas na sahig kesa sa malambot na sahig lalong-lalo naang magkapatong na bagay.(2) Ang mga bagay na mabigat ay sa ibaba ilagayat ang mga magaang bagay ay sa itaasHuwag maglagay ng mga delikadong bagay sa itaas ngkasangkapan katulad ng salamin at plantsa ganuon din angmabigat na TV at iba pa.Ang kahoy na sahig ay mas ligtas kesa sa karpet at tatami.

(3) Maglagay ng mga metal na pangsuportaAng metal na pangsuporta ay murang bilihin lamang para sa ating kaligtasan. Sa pagsasagawa ng layunin naito ay piliin ang tamang lugar na nararapat.(Sa mga nakatira sa mga paupahang bahay ay kailangang humingi ng pahintulot sa may-ari.)Gumamit ng L type na metalPagpipirmi ng kasangkapansa matibay na lugar. (haligi,hamba, dingding, harang,tabla, matigas na kahoy )Ipako ang aparador samatigas na haligiAng kagamitan ay italing belt o chain na mayangulong 30 degrees,kung ito ay maluwagwala ring epektoKung ang pagkakadugtongay hindi masyadongmatibay, kailangangipako sa haligiBanating maigiHindi lalagpas saanggulong 30 degreesKailangang ikabit sa magkabilangparte ng kasangkapanTapalan ng pangproteksiyong“film”ang salaminLagyan ng mga sapinggomang pang proteksiyonupang hindi dumulas angmga bagay na nasa loobPaglagay ngpangsarado Pagpirmi sa kasangkapanGumamit ng L type metal sa pagpirmisa dingdingAng magkapatong na kagamitan aypagkabitin Kung ang dingding ay hindipuwedeng butasan Isandal ng maigi sa dingdingMas ligtas kung ang kasangkapan ayilihis ng kaunti at lagyan sa ilalim ngpangharang at ang itaas ay na kasandalsa dingdingLigtasLigtasPasakan ng doorstop at ng saganuonang dulo sa itaas ng kasangkapanay nakadikit sa dingding Gomang pangproteksiyonsa mga kagamitanLagyan ng gomang pangproteksiyonang mga kagamitan para hindimahulog ( kasangkapan at mgabagay eletrisidad na gamit) Tamang paglalagayng metal o pakoAng paglalagay ng mgametal sa lugar at sa mgakasangkapan ay malakingbagayGumamit ng mahabangturnilyong pangkahoykrakkk…sorrypo!Mahabangturnilyonaman!

(4) Pag-aralan muli ang pag-aayos ng mga kasangkapanHuwag maglagay ng mga kasangkapan na malapit sa kuwartong tulugan at sa daanan ng pintuan.partengtulugantutumbaang tamang posisyon ngtulugan ay kailangang nasagilid ang kasangkapanpartengtulugantutumbakung ang tulugan ay nasa harapan ngkasangkapan kailangang may hustongdistansya na layo na mas mahigit sataas nitoTVtitilapon at babagsakpartengtuluganhindimakakalikaslabasan atpasukantutumbahindi mabubuksanang pintuan.kasangkapan(5) Ang mga de-kuryenteng gamit, piano at iba paay dapat ipirmiMagtanong ng mga tamang paraan ng pagpirmi ngmga gamit sa pinagbilhan ng kagamitan o kaya sagumawa ng produktong ito.(Babala sa pagbili)Kung balak palitan ang mga de-kuryenteng gamitgaya ng TV o personal computer, piliin ang magagaangna bagay.(6) Ang hindi na kailangang gamit ay itapon o kayaay dalhin sa recycle shopAng hindi na ginagamit katulad ng lumang damit,itinaling mga babasahin ay dapat ng itapon. Angmaaliwalas na paligid ay madali para sa paglikas saoras ng sakuna.2Pagprotekta sa pagkalat ng mga salamin at iba paTapalan ng pangproteksiyong film ang mga salaminKahit ang kwarto ay nasaan mang lugar, dapat nating tapalan ng pangproteksiyong film ang mga salaminlalong-lalo na sa mga kuwartong pinaglalagian ng matagalan (tulugan, sala, at iba pa.) at ganuon din sapaliguan.Idikit ng naaayon na pandikit ang mamahaling bagayMag-ingat sa mga kagamitang pangkusina na magtatalsikan at magkakalatDapat gawing paraan para sa kaligtasanMaaaring maganap ang lindol na hindi kasama ang pamilya. Isipin ding hindi kaagad makakauwi kung kayatkailangang pag-usapan ng buong pamilya kung saan dapat pumunta sa oras ng kagipitan ( halimbawa: Lugar natumatangkilik sa oras ng kagipitan, sa bahay ng kaibigan at iba pa.) At higit sa lahat ang bawat isa sa pamilya aydapat alamin ang kontak sa trabaho o kaya sa paaralan. Kung sakaling aalis ng bahay ay kailangang mag-iwanng sulat (note) na madaling makita at dapat ding pag-usapan kung paano magkakaroon ng kontak sa bawat isa.Lalong-lalo na sa mga lugar na nagaganap ang sakuna ay mahirap gumamit o kumontak sa telepono. Gamitinnatin ang mga sumusunod na pangserbisyong mensahe.Kung paano ang paggamit ng Emergency Messaging Service “171”Sa oras ng kagipitan (lindol na Kahit na mahina sa 6 at iba pa) ang NTT ay may serbisyo ng EmergencyMessaging Service (Saigaiyoudengon Dayaru Sa-bisu). Hindi kinakailangang magparehistro para ito aymagamit. Makakatulong ito parasa pagkontak , sa pagtatanong ngkalagayan, at kaligtasan ng ibapang pamilya, at mga kaibigan nainabot ng sakuna.* Ibabalita sa radio at TV kungmagagamit o hindi ang serbisyongito.Paraan ng pagrekordng mensahemay patnubay na sasagotmay patnubay na sasagotilagay ang telephone no. ng iyong bahay kung pareho ang lugar ilagay ang telephone no. ng iyong bahay kung pareho ang lugarng pangyayari ng sakuna, kung nasa ibang lugar ay ilagay ang ng pangyayari ng sakuna, kung nasa ibang lugar ay ilagay angtelephone no. kung saan ang pinangyarihan ng sakuna at telephone no. kung saan ang pangyayari ng sakuna at ilagay angtelephone no.kung nasaang lugar.may patnubay na sasagotsabihin ang mensahe (30sec.)Sa pakikinig ng rekordng mensaheilagay angtelephone no.kung nasaang lugar.may patnubay na sasagotmay patnubay na sasagotmay patnubay na sasagotpakinggan ang mensahe.

Ang importanteng gamit na nakahanda na dadalhin at mga gamit na dapat itabiKung mangyayari ang lindol, ang importanteng gamit nanakahandang dalhin sa oras ng sakuna at ang mga gamit naitinabi para sa lugar ng kupkupan (shelter) ay magka-iba.Ang mga importanteng gamit na dapat dalhin sa oras ng kagipitanKung magyayari ang lindol kailangang nakahanda ang mga importanteng bagay na dapat dalhin sa oras ngkagipitan, na kung maaari ay magaang bagay at kinakailangan lamang sa lugar ng kupkupan. salamin sa mata, Hearing Aids, pustisong ipin, gamot na kailangan helmet o bagay na pangprotekta sa ulo, sports shoes flashlight, a portable radio, spare batteries pera (maglagay rin ng barya), at mga importanteng gamit Passport, a Certificate of Alien Registration, Insurance CertificateAng mga gamit na dapat itabi (para sa lugar ng kupkupan)Pagkaraan ng lindol, hindi agad-agad makakakuha ng mga kailangang pangkabuhayan sa pang-araw-araw katuladng tubig, pagkain. Hindi rin kaagad makakapaghanda ng mga kailangan kung kayat kailangan ay mayroon tayonginimbak na tubig, pagkain at iba pa hangang sa dumating ang tagapagligtas. Ganoon pa man kung magkaroon dinng tsunami ay kailangan din natin ang mga itinabing pagkain sa lugar ng kupkupan sa oras na hindi makakauwi ngtahanan. Hanggat maaari ay mahigit sa 3 araw na pangangailangan ang dapat na itabi. Tubig na inumin. Sinasabi na ang isangtao ay kailangan ng 3 litrong tubig sa loobng isang araw.Tubig nainuminTubig nainuminTubig naTubig nainuminTubig naTubig nainumininumin Karagdagan nito kung mayroon sa pamilya na vegetarian,kailangan ng gatas na pulbos at diaper, at kung mayroonmang kaugnayan sa relihiyon na sinusunod at iba pa. Ang pagkain, tubig, gas, at kuryente ay maaaring mawala at matagalan bagomagkaroon ng serbisyo kayat kailangan magtabi tayo ng dapat pamalit nagamit sa oras ng kagipitan. Pangmatagalang imbak (stock) ng pagkain na puwede sa ano mangpanahon. Hindi na kailangang lutuin. Hindi masyadong malaki na hindi makakaistorbo sa lalagyan. May tamang kalorie at sustansiya Puwede ring kainin ngbata at matanda.gatas naTinapay napulbosnasa latalutongkanin(instantrice)Mga gamit na malaki ang maitutulong habang nasa oras ng kagipitan Kung mawawalan ng kuryente ay malaki angtulong ng flashlight (hanggat maaari maglagaysa lahat ng kuwarto) portable radio, at baterya. Kung mawawalan tayo ng tubig gumamit ngsaran wrap para sa pangsapin sa plato (hindikailangang gamitan ng tubig ). Plastic bag (kungbubutasan ay puwedeng gawing kapote). Kung mawawalan ng gas o kaya ay oilheater ay magagamit ang Portable gas stove atDisposable kairo. Mga sanitary goods katulad ng tuwalya, toilet paper,wet tissue, underwear (gamit na pangpalit), emergencymedicine, sanitary napkins, diaper, at mask. Kailangan din ng guwantes (working gloves), bar jackat pala (shovel), para sa pagbalik sa dating kaayusan opagtulong sa ibang napinsala. Kung ang pangpublikong sasakyan ay hihinto ay makatulongdin ang bisikleta o kaya motorbike sa pagpunta sa mga lugar. Kailangan din natin ang barya para sa public telephone.“Disposable”kairo

Mga paalaala sa pang-araw-araw na pamumuhay at mga paraan ng paghahanda ng mga kinakailanganbagay na dapat dalahin at iimbakAng mga kinakailangang bagay na dapat dalhin ay pagsamasamahin atilagay sa malapit sa tulugan o kaya ay itali at isabit sa dingding na malapitsa daanan na madaling makita, para sa oras ng paglikas.Maaaring sa gabi mangyari ang lindol kung kaya ang mga kinakailangangbagay katulad ng flashlight, radyo at tsinelas (sapatos) at iba pa ay ilagay satabi ng tulugan.Magtabi ng maraming tubig at pagkain para sa pangaraw-araw napangangailangan. Tingnan ang “expiration date” at gamitin ito bago malumaat palitan ng bago.Pagpapamiyembro sa Seguro (Health Insurance and Earthquake Insurance)gamotPagkuha ng Pangkalusugang Seguro(Health Insurance)Ang hindi nakapagpamiyembro ng Pangkalusugang Seguro (Health Insurance) ay aakuin ang lahat ng babayarinsa pagpapagamot kung sakaling masugatan ng dahil sa lindol o iba pang sakuna. Alamin at kumpirmahin kung angsarili at pamilya ay may Pangkalusugang Seguro na. Kung wala pa ay gawin ang pagpapatala.Pagkuha ng Seguro sa Lindol (Earthquake Insurance)Ang sunog na sanhi ng lindol ay hindi sakop ng Seguro sa Sunog (Fire Insurance). Ganun pa man, ang subskripsiyonng seguro para lamang sa lindol ay hindi isinasagawa, ayon sa pagkakasunod at sa paghahanda nito ay kailangangmagkasama ang Seguro sa Sunog at Seguro sa Lindol. Ang mga pagkasira ng mga gusali (tirahan) o mga naapektuhangkabahayan ng dahil sa lindol ay kailangang bigyan ng pansin. Ang “Insurance” na ito ay pinangangasiwaan ng sabay nggobyerno at “Non-life Insurance Company” base sa “Batas Tungkol sa Seguro ng Lindol”.Ito ay ibinabatay sa grado o laki ng pinsalang matatamo. Kung ang lahat ay magigiba, 100% ng presyo ng kontrataang matatanggap, samantalang kung kalahati naman ay 50% lamang. Kung maliit lamang ang mapipinsala ay 5%ng presyo ng kontrata ang matatanggap. Para sa karagdagang kaalaman at detalye tungkol sa Seguro ng Lindol(Earthquake Insurance), sumangguni at makipag-ugnayan sa Nihon Songai Hoken Kyokai(Telepono:0120-107808Homepage: http://www.sonpo.or.jp) at sa Nihon Songai Hoken Kyokai Shikoku Branch (Telepono: 087-851-3344).Ang mga impormasyon ay sa wikang Hapon lang.Paghahanda ng mga nakatira sa parehong lugar (Pagsali samga organisasyon para sa pag-iingat sa darating na sakuna)1Ano ang boluntaryong organisasyon para sapag-iingat sa kalamidad?Sa oras ng kalamidad, ang ating sarili at ating lugar nanasasakupan ay dapat magtulungan sa isa’t-isa. Ito aysinasabing pangunahing halimbawa rin ng organisayon.Kahit hindi na magtatag ng bagong organisasyon ay maymga organisasyon na tulad ng mga grupo ng estudyanteat asosasyong pangbayan na maaaring lahukan. Angmga ito ay nagsasagawa ng mga anti-disaster (BosaiKatsudo) sa loob ng isang taon. Ang pagsapi saorganisasyong tulad nito ay maihahalintulad na rin sapagsapi sa boluntaryong organisasyon para sa pag-iingatsa kalamidad.2Bakit kailangan ang boluntaryong pagsali sapagsasanay para sa kalamidad?Sa oras na maganap ang Nankai Lindol,ang pagkilos mga bumbero at pagtulongng ibang organisasyon ay maaaring hindimaging sapat. Sa ganitong pagkakataonay makakatulong sa mga kapitbahay kungmayroong masugatan o magkaroon ngbiglaang sunog. Ang ginawang rescue at relief ng mga taosa malaking lindol sa Hanshin Awaji40.030.020.010.00%34.9sariling lakas31.9sa pamilya28.1sa mga kaibiganat ng kabitbahay2.6sa mga dumadaan1.7sa mga grupo ngtagapagligtas Ang malaking lindol sa Hanshin Awaji ay nagtala ng mganatabunan ng buhay, mga nakulong at nanatili sa mga gusaliat iba pa. Ang 95% na nakaligtas ay dahil sa sariling lakas,pamilya, mga kapitbahay na nagtulong-tulong at iba pa.0.9at iba pa

3Ang mga gawain ng boluntaryong pagsali ng pagsasanay para sa kalamidadAlamin ang kalamidad.Kailangang alamin ang lahat tungkol sa kalamidad na maaaring mangyari sa iyong lugar na kung saan ka nakatira.Halimbawa: Pag-aaral ng kalamidad ( yanig, Tsunami, galaw ng tubig sailog dahil sa Tsunami, ng sunog, kalamidad sa pagguho, at iba pa).Alamin ang lugar o areaSa mga nabanggit na kalamidad, dapat alamin ang sagot na sa tanongna “Saan” (Halimbawa; ang lugar at ruta ng paglilikasan). Kailangangmagdesisyon at alamin ang sitwasyon ng paligid at mga residente nanangangailangan ng tulong katulad ng mga may sakit na tao, matatanda,mga may kapansanan at iba pa.Halimbawa: Paggawa ng mapa ng lugar at ruta ng paglilikasan.Paggawa ng mapa ng lugar atruta ng paglilikasanAng pagsasanayHuwag ipagwalang bahala ang pagsasanay (training) para maprotektahan ang sarili sa kalamidad.Halimbawa: a) pagmimintina sa mga lugar ng paglilikasan at sa mga ruta ng daanan b) ang pagsasanay sapaglikas k) pagmimintina sa mga pamatay ng apoy (fire extinguisher) at iba pa pati ang implementasyon atpagsasanay sa paraan ng paggamit nito.4Paglahok ng mga miyembro ng mga bihasang institusyon sa mga gawain para sa pag-iingat sakalamidadHindi lamang ang boluntaryong organisasyong ng bawat lugar ang kumikilos upang magsanay para sa kalamidad.Sa mga opisina at paaralan ay may ginagawa ring mga aktibidad na may kinalaman sa pag-iingat para sa kalamidad.Upang maging matagumpay ang ganitong gawain kailangan ang partisipasyon, pagpapanatili ng pakikipagrelasyongsosyal sa mga Hapon at pakikisalamuha sa paligid dahil sa oras ng kagipitan ay maaari silang makatulong.Sa mga taong hindi marunong ng salitang Hapon, ang mga pangkaraniwan at madaling salita ng pagbati tulad ngMagandang Umaga (Ohayo), Magandang Tanghali (Konnichiwa), Magandang Gabi (Konbanwa), at Good Night oPaalam (Oyasumi nasai) ay maaaring makatulong para mapanatili ang pakikipagrelasyon sa mga nakatira sa paligid. Kung gustong kumuha ng maiklingpagsasanay para sa biglaang pagliligtasng buhayKung walang aktuwal sa pagsasanayay hindi pinahihintulutang magbigay ngpaunang lunas ang sinuman sa panahonna kailangang magligtas ng buhay. Angmaikling kurso ukol dito ay ginagawa samalapit sa inyong “Fire Station”.M a a a r i n g m a g p a t a l a b i l a n g i s a n gindibiduwal o grupo ng isang organisasyon.* Tatlong oras ang pagsasanay at libre ito. Kung gustong kumuha ng pagsasanaypara sa pag-apula ng sunogSumangguni sa bawat malapit na “FireStation”. Kung gustong sumali sa mga gawaingpangboluntaryo ng mga Organisasyonna may kinalaman sa pag-iingat sakalamidadMakipag-ugnayan sa mga nakatalaga sa“anti-disaster” sa bawat nakakasakop sainyong lokal na pamahalan para sa mgakatanungan5Paglahok sa Linggo ng Pagsasanay tungkol sa kalamidad(Anti-disaster)Sinimulan ng sentral na gobyerno at ng grupo ng mga kinatawan sa lokal na pamahalaan ang programa tungkolsa “Anti-disaster”. Pinapalawak at pinapalalim nito ang kaalaman tungkol sa kalamidad tulad ng bagyo, malakasna pag-ulan, malakas na pagbagsak ng yelo, pagbaha, mataas na alon, paglindol at Tsunami. Sa masinsinangpaghahanda ay maaaring makaiwas at mabawasan ang mga pinsala na dulot ng kalamidad. Ang mga pagsasanaytungkol sa kalamidad (Araw ng Pagsasanay. Linggo ng Pagsasanay at iba pa) ay ginagawa sa magkakaibangokasyon sa bawat lugar ng Japan at sa lugar na nakakasakop sa inyo.Ang mga itinakdang okasyon na ito na ginagawa taun-taon sa magkakahiwalay na buwan ay ang mga sumusunod:Linggo ng Anti-disaster (Bosai Shukan, Agosto30-Setyembre 5), ng “Anti-disaster” (Bosai no Hi, Setyembre 1),Isang Buong Linggo para sa Boluntaryo at Anti-disaster (Bosai To Volunteer Shukan, Enero 15-21), Ang “Antidisaster”at ang Araw ng Boluntaryo (Bosai to Volunteer no Hi, Enero 17) at ang Buwan ng Mayo ay para sa pagiingatsa baha. Sa panahong ito ang mga dayuhan ay kailangan ding gawin ang makakaya at alamin ang mga bagaytungkol sa paghahanda at kaalaman sa pag-iingat sa kalamidad.

Inaasahan ang seryosong pinsala sa loob ng probinsiya dulot ng malaking lindol. Dahil ditomahihirapang makarating ang tulong ng mga organisasyon ng bumbero para magligtas ng buhay ngtao kaya napakaimportanteng protektahan ang sariling buhay.Kung nasa loob ng bahay at gusaliAng mga bahay at gusali na mahina ang resistensya sa lindol ayon sa pagsusuri nay may posibilidadna magbagsakan ang mga kasangkapan at mga salamin. (Nasa pahina 4~10 ang mgakaragdagang impormasyon sa paghahanda)1Kung nasa kuwartoAng mga malalaking kasangkapan at angmga estante ng libro ay matutumba. Maymga kuwadro na babagsak kayat magtago sailalim ng matibay na mesa, upuan at iba pa.Kung nasa labas1Kung naglalakad sa kalyeMalapit sa mga gusali, mag-ingat samga bagay na maglalaglagan tulad ngmga salamin ng bintana at signboards.Protektahan ang ulo ng anumangbagay na dala at lumikas sa ligtas nalugar.3Habang tumatawid sa “overpass” at tulayKailangang tumakbo sa pinakamalapit na dulong tulay at kung maaari ay huwag manatili saitaas nito. Ngunit kung nasa ibabaw na ng tulayay dapat maupo, humawak sa mga bakal athuwag kumilos upang hindi tumilapon.2Kung nasa loob ng “elevator”Ang mga “elevator” na may mgasensitibong instrumento para salindol o “earthquake sensor” ayotomatikong humihinto sa malapitna palapag kung may pagyanig.Samantalang ang mga “elevator”na wala ng nasabing instrumento aykinakailangang pindutin ang lahatng buton kung may pagyanig atbumaba sa hihintuang palapag.GARAGARA2Kung naglalakad sa tabi ng bloke ng konkretong paderDapat na lumayo at umiwas agad dahil ang mga ito ay mayposibilidad na bumagsak at magiba.5Kung malapit sa dagat at ilogKung may babala ng Tsunami, lumayo kaagad sa tabing dagat at ilog. Ang ilog ay tataas sanhi ng Tsunami.Humanap ng mataas na lugar at lumikas. Kung nasabaybaying dagat, kailangan maging handa sa pinsalang biglang dating ng Tsunami. Tumingin sa paligid attiyakin kung may mataas na gusali na mapupuntahan.Pagprotekta sa sarili para sa Nankai Lindol4Kung nasa loob ng kabundukanUmiwas sa ilalim ng tuktok ngbundok na may mga malalakingbato.

Kung nakasakay sa sasakyan1Kung nagmamaneho ng sasakyanKung makaramdaman ng pagyanig bagalan angpagpapatakbo, gumawi sa parteng kaliwa ng kalsada athuminto. Patayin ang makina at huwag mataranta.Ang mahabang pakurbada ng “highway” na malapit sapasukan at labasan ng tunnel ay delikado sa pagbagsak ngmga bato kung kaya iwasan angganitong lugar at huminto.Huwag ikandado ang pintuan,iwanang nakakabit ang susi samakina at lumayo sa sasakyan.Siguraduhing walang naiwangimportanteng bagay at iba pa saloob ng sasakyan.Siguraduhing hindi makakaistorbo sa ibang sasakyan nadadaan para hindi mabunggo.2Kung nakasakay sa bus, tren at iba paAng paglalagay ng seat belt at paghawak sa bakalay mga proteksyon sa sarili kung biglang hihinto angsasakyan. Sumunod sa mga sasabihing instraksyon ngtaong nakatalaga at makipagtulungan ng matiwasay.Iwanangnakalagayang susi.Sistema ng maagap na babala kung may lindol (Early Warning System)Ang balita tungkol sa lindol ay madaling malaman. Kapagmay malakas na pagyanig, sa loob lang ng ilang segundoo bago magsampung segundo ay naiuulat na ito. Ang mgabagong impormasyon ay maaaring malaman kaagad sapamamagitan ng TV, radyo at iba pa. Ngunit maaaring hindimaging mabilis ang paghahatid ng balita sa mga lugar namalapit sa “epicenter” kung saan malakas ang pagyanig.Kung makapanood at makarinig ng biglaang balita ay huwagmataranta.Panatilihing maging mahinahon, lumipat sa ligtasna lugar at protektahan ang ulo. Gumawa ng mga hakbangdepende sa sitwasyon ng paligid upang maiiwas ang katawansa pinsalang dulot ng pagyanig.Isinagawa ng NHKImage provided: Kochi Meteorological ObservatoryPagprotekta sa sarili kung may Tsunami1Mga Katangian ng Tsunami Ang Tsunami ay Ang alon ay magaganap mataposang pagyanig.Ito ay dumaratingsa pagitan ng3~30 minuto.Ito ay karaniwangmataasLumikas sa mgalugar na mataas pasa tatlong palapag.paulit-ulitIto ay magpapabalikbaliksa loob nganim na oras.Hindi kailangang umasa sa paghupa ng alon.Ang ilog at daanng tubig ay aapawat tataas.Hindi masasabing ang unang alon ang pinakamalaki.Maaaring mabilis na tumaas ang Tsunami sa dulo ngbaybay o cape .Ang tao ay hindi makakatayo kahit na hanggangtuhod lang ang taas ng tubig.Hindi kayang kontrolin sa daungan ang mgasasakyang pandagat.Ang haba ng oras ng Tsunami at taas nito angmagpapabago sa lahat ng posisyon at sukat ng lindol.Ang pagbalik ng alon sa laot ay may malakas napag-agos na kayang ianod ang anuman at simuman.Ang masikip na daanan sa harbor (dike) ay maaaringmahagupit ng agos ng tubig.

2Pinsala dulot ng TsunamiMalulunod ang tao at masisira ang mga bahay.Ang mga bagay na inanod ay magiging sagabalpara sa pagtulong sa tao.Magkakaroon ng sunog.Maraming bagay ang aanurin sa loob ngdaungan na posibleng maging sanhi ng sunog atmakasagabal sa sasakyang pandagat.Ang area ng Hokkaido Aonae, Okushiri-cho areabago lumindol (inilathala sa Okushiri-cho)Ang nasabing distrito na nakaranas ng mga sira ng dahil saLindol na may kasunod na Tsunami na naganap sa HokkaidoNanseioki noong July 13, 1993 ng umaga (Kuha kinabukasanpagkatapos ng lindol at inilathala sa pahayagang Kyodo)3Mga paalala sa paglikas kung may TsunamiKung umuugaMaging handaPaglisan6 na orasPagkalipas ng malakas na pagyanig sa loob ng halos 100 segundo.Hindi na kailangang maghintay pa ng alarma (dalhin ang mga pansarariling bagay na madalingbitbitin na kailangan sa paglikas tulad ng salamin sa mata, gamot, transistor, “flashlight” at iba pa.Lumikas kaagad sa malapit at mataas na lugar. Kung walang mataas na lugar, umakyat sa mga gusalingkonkreto na mas mataas pa sa ikatlong palapag. Tumakbo at tumakas na walang gamit na sasakyan.Ang Tsunami ay paulit-ulit. Gawin ang paglikas sa ligtas na lugar at manatiling nakaantabay sa radyo parasa mga babala tungkol sa Tsunami. Huwag munang bumalik sa mga tahanan sa loob ng 6 na oras.4Paghahanda para sa paglikas satsunami (tsunami evacuation plan)Desisyunan ang lugar na paglilikasan.Desisyunan ang ruta ng paglilikasan.(Mahalaga itong madaanan kahit minsanupang makita ang aktuwal na kondisyon.)Laging tandaan ang mga marka ng Tsunamisa mga lugar ng paglilikasan.Tsunami Evacuation Area(Kochi standard design)Tsunami Evacuation Area(National standard design) Ang parehong senyales na ito ay nakatayo sa Prefecture ngayon.Subalit ang Kochi standard design ay mawawala at hindi na gagamitin.Magpapatuloy pa rin ang mga delikadong sakuna1Paalala kung may sunogKung may banta na pagkalat ng apoy, lumikas sa mgamalalaking parke at iba pang mga ligtas na lugar.2Paalala tungkol sa after shockMay mga impormasyon na ipalalabas ang “MeteorologicalAgency” tungkol sa “after shock”. Kinakailanganang ibayong pag-iingat. Kung maaari huwag ngpumasok sa bahay na malapit ng masira. Ang mga lugarna delikado tulad ng may badyang pagguho ng lupa atiba pa ay dapat ding iwasan.3Paalala sa pagguho ng bundokSa pagguho ng bundok, ang ilog ay mababarahan nglupa at mga bato at magkakaroon ng malaking baha naaagos sa mga mababang lugar na masyadong delikadokaya gawin na kaagad ang paglikas.Ang dating Niigata Ken Koshi-gun Yamakoshi-murana ngayon ay Nagaoka shi Imokawa (ulat galing saHokuriku Regional Development Bureau, Ministry ofLand, Infrastructure and Transport)

4Mga hakbang sa pagpuksa ng sunogAng 3 pagkakataon sa pag-apula ng sunogHabang mahina pa ang nararamdamang pagyanigay patayin kaagad ang apoy.Kung lalakas ang pagyanig, unahin ang sarilingkaligtasan. Habang maliit at nag-uumpisa pa lang ang sunog,puksain agad ito sa loob ng isa o dalawang minutoupang hindi kumalat.Habang may sunog!Sa pamamagitan ng pagsigaw ay ipaalam kaagadsa mga kapitbahay ang tungkol sa sunog.Puksain ng maaga ang apoy habang hindi pakumakalat sa kisame. Bilisan ang paglikas kung ang apoy ay kumalat nasa kisame.Magiging kapaki-pakinabang ito kung gagamitin!!Ang paraan ng paggamit “fire extinguisher”Hilahin ng maingatang “pin” paitaas.Hawakan ngmahigpit angpindutan.Itapat ang hose sapinagmumulanng apoy.Kailangang maghanda ng fireextinguisher sa bawat tahanan.Kung may Sunog, huwag mataranta, tumawag sanumero ng 119, at ito ang dapat sabihin:May sunog !! (emergency po) Nasusunog ang (Emergencymay sugatan) Ang lugar po sa Ako po ay si Malapit po sa Ang numero ng telepono po ay Impormasyon tungkol sa lindol at kung saan makakahingi ng tulongAng pamunuan ng probinsiya, siyudad, bayan at lokal na komunidad ay magpapaabot ng impormasyon hinggil sapagyanig sa bawat lugar, kundisyon ng pinsala, “aftershock”, sitwasyon ng tranportasyon, elektrisidad, serbisyo ngtubig at gas, at iba pang mga bagay na dapat alamin sa pamamagitan ng TV at radyo.Iwasang tumanggap ng maling impormasyon.Makipag-ugnayan sa kinauukulan, embahada at konsuladoAng mga miyembro ng pamilya na nakatira sa labas ng bansang Hapon at ang embahada ay kadalasang nakikipagugnayansa pamunuan ng probinsya, syudad, at lokal na komunidad upang kumpirmahin ang inyong kaligtasan.Pagkatapos ng lindol at kung ang lahat ay kalmado na, makipag-ugnayan sa pamunuan ng lokal na komunidad upangmaipaalam sa embahada at konsulado ang inyong kaligtasan para sa kapakanan ng inyong pamilya sa labas ng bansangHapon. Dagdag pa rito, makipag-ugnayan din sa pinagtatrabahuhan at organisasyong kinabibilangan para ipaalam anginyong kaligtasan.Ang “triage” bilang tulong pangmedikalSa panahon ng sakuna na dulot ng lindol maraming sugatan ang maaaring maitala. Sa ganitong sitwasyon kadalasanghindi sapat ang bilang ng mga gamot, doktor at nars para makapagligtas ng buhay. Para mailigtas ang maramingbuhay lalo na ang mga mas nangangailangan ng paunang lunas, isagawa ang konsepto ng“triage”. Ang “triage” ay angpag-aayos ng mga bagay-bagay ayon sa prayoridad. Sa panahon na ito kailangan ang malawak na pang-unawa paramaisagawa ang panggagamot. Ipaalam sa mga doktor o nars ang kalagayan ng mga sugatan. Unahin ang mga pasyentena nasa kritikal na kondisyon. Sa oras na ang lindol ay maganap, maraming buhay ang maililigtas kung isasagawa angpanggagamot alinsunod sa konsepto ng“triage”.

Ang pamumuhay sa evacuation shelterHindi madali ang pananatili sa evacuation shelterKinakailangan ang kooperasyon ng lahat.Ang evacuation shelterIto ay lugar na pansamantalang tirahan sa panahon ng kalamidad. Ipinaaalam sa mga tao sa pamamagitan ng“evacuation advisory” ang lugar kung saan dapat lumikas tulad ng mga eskwelahan, mga pampublikong gusali, mgaparke at iba pa. Ang mga taong nakatira sa parehong lugar, at mga grupo ng boluntaryong organisasyon sa “Antidisater”ang nagdedesisyon kung saan dapat lumikas. Ang pansamantalang paglilikasan ay maaari ring sa bawat“area” na may lugar na bukas at mga bakanteng lupa at ibapa. Mga dahilan kung bakit dapatlumikas sa evacuation shelter Kung hindi puwedeng tumigil sa sarilingbahay dahil ito ay gumuho dulot ng Tsunamio natupok dahil sa sunog, walang suplay ngkuryente, tubig, gas at iba pa. Kung delikado ang sitwasyon ng bahay dahilsa bantang pagguho ng lupa sanhi ng “aftershock”. Kung hindi kayang protektahan ang sarili sasunog, pagguhong bundok at ibapa. Ang evacuation shelter ay mapagkukunanng impormasyon at mga tulong M a k i k i t a s a s h e l t e r a n g s a m a - s a m a n gimpormasyon tungkol sa lindol, pamumuhay atmga suplay ng pagkain. Dagdag pa rito, maaaring manirahan pansamantalaang mga taong hindi puwedengmamuhay sa kanilang tahanan. Apat na alituntunin sa pananatilisa evacuation shelter Sa lugar na tinitirhan ay importante angmadalas na pakikipag-ugnayan sa grupo ngmga boluntaryo ng “Anti-disater” at iba pa. Lahat ay sama-sama ang pamumuhay saevacuation shelter kung kaya sundin angnaaayon na regulasyon. Kailangan ang kooperasyon at pakikipagtulunganupang maging maayos ang pananatilisa evacuation shelter. Bigyan ng pansin angmga may sakit, may mgakapansanan, matatanda,at mga nagdadalang-taona nangangailangan ngtulong.Ang “shelter” ay hindi lang tuluyan ng may mgagumuhong bahay. Ito ay para rin sa mga taongang bahay ay hindi naman nasalanta ng hustongunit hindi na puwedeng tirhan at pamuhayanng maayos dahil sa walang suplay ng kuryente,tubig, gas,at iba pa. Sila man ay maibibilang rinna biktima kaya kailangang mabigyan din ngoportunidad para sa shelter atmakatanggap ng pagkain atiba pa. Mga taong dapat kalingain??? Paglikas at pamumuhay ng bukod pa sa “evacuation shelter”Ang mga residenteng hindi lumilikas o nanirahan sa “evacuation shelter” at mas piniling manatili sa mga tolda atsasakyan ay di kapanipaniwala na makakapamuhay ng maayos. Maaring magdulot ng hindi magandang apekto sakalusugan, sarili at pamilya sa panantili dito.Noong taong 2004, sa naganap na lindol sa Niigata Ken Chuetsu, matatandaan na may mga binawian ng buhaysa mga pansamantalang nanirahan sa sasakyan. Dahil sa masikip na espasyo, parehong posisyon o pustura, hindimaiunat na mga paa at iba pa ay naging mahirap ang pagdaloy ng dugo sa baga, utak, at puso na naging sanhing pamumuo ng dugo (thrombus). Ang pagkamatay sanhi ng ganitong sitwasyon ay tinatawag na “EconomyClass Syndrome”. Laging isaisip ang pangangalaga ng katawan sa pamamagitan ng tamang pagtanggap ng tubig,paggalaw-galaw, at pagsuot ng mga damit na maluwag lalo na sa pagtulog.

Karagdagang KaalamanPagsali sa mga gawaing boluntaryoKung mangyayari ang kalamidad, ang mga taong nangangailangan ng suporta ay ang mga matatanda,may kapansanan, maysakit, buntis, nagpapasuso, at sanggol. Ngunit ang lahat na ito ay hindi mabibigyanng espesyal na suporta. Ang mga dayuhan na hindi masyadong apektado ng kalamidad ay maaaringsumuporta sa mga biktima na nangangailangan ng tulong. May itinakda ang mga siyudad, bayan, atlokal na komunidad na mga “Volunteer Centers” sa panahon ng kalamidad na namamahala sa pagtatayong kanlungan o shelter at pamamahagi ng pagkain at tubig. Ang mga dayuhan ay hinihikayat na sumalisa ganitong grupo para sa pag-iinterpret at translasyon.Pagpaparehistro bilang boluntaryoPara sa buong kaalaman sa Niponggo at mga pangaraw-araw na komunikasyon sa Hapon, makipagugnayansa seksiyon ng pag-aaral ng salita (linguistics) sa Kochi International Association (walangbayad sa pagpaparehistro). Para sa mga dayuhang boluntaryo na nakatanggap ng espesyal na pagsasanay,sila ay may partisipasyon sa biglaang pagkakaroon ng kalamidad hindi lamang para sa interpretasyonat translasyon gayun din sa mga pagsasanay na ginagawa ng una sa probinsiya para sa mga nakatirangdayuhan na nagparehistro.Dagdag pa rito, sila ay maaari ring ipadala ayon sa kahilingan ng ibangprobinsiya na masasalanta ng lindol para sa interpretasyon.Pagsusuri at pagklasipika sa pinsala ng bahay at iba paAng mga lugar na nakaranas ng matinding pinsala sa bahay ay nagkakaroon ng imbestigasyon. Angresulta nito ay nahahati sa 3 klase;. Una, desisyon sa lawak ng kritikal na bahagi ng bahay. Ikalawa,desisyon sa lawak ng parting napinsala at ang huli ang papel ng katibayan sa pag-iimbestiga sa mgaapektado ng pinsala.1Desisyon sa lawak ng kritikal na bahagi ng bahayAng desisyon ay naaayon sa resulta ng ginawang pag-iimbestiga sa mga gusaling nagtamo ng matindingpagkasira pagkatapos ng lindol. Dahil sa “after shock”, ang mga lugar na napagdesisyonang delikadogawa ng pagguho ng bakod, pagbagsak ng mga bintanang salamin, kasama na rin ang mga pasilidadna matutumba at iba pa na dapat isaalang-alang. Ang layunin ng gawaing ito ay upang maiwasan angkaragdagang pinsala na maaaring makaapekto sa buhay ng tao.Ang resulta ay mababatid base sa mga kulay ng istiker na gagamitin matapos ang imbestigasyon.Ang pulang papel o istiker ay para sa lugar na delikado. Ang dilaw na papel o istiker ay para sa lugarkailangan ng espesyal na atensiyon, at ang berde na papel o istiker ay para sa ligtas na lugar. Ang mgapapel o istiker na ito ay nakalagay sa mga bahagi ng gusali na madaling makita.Kahulugan ng istikerAng bahay na may pulangpapel o istiker ay delikadoat bawal ang pumasok.2Pag-iimbestiga at katibayan na biktima ng kalamidadUna ay kailangang ipaalam sa nasasakupang siyudad, bayan, lokal na komunidad kung nagingmiserable ang kalagayan ng biktima dulot ng pinsala ng kalamidad base sa pangsariling imbestigasyon.Isinasagawa ito para gamitin sa pag-aplay ng seguro sa lindol at mga benipisyong pangpubliko namaaaring matanggap ng biktima.Ang ikalawa ay ulat na gawa ng mga kawani ng siyudad, bayan at lokalna komunidad tungkol sa pinsala . Kailangan ang imbestigasyon kahit na maliit lamang ang nagingpinsala sa bahay.Ang layunin ng prosesong ito ay para siguraduhin ang tunay na lawak ng pinsala at makakuha ngkatibayan na biktima.Kahit matindi ang pinsala ayon sa ginawang pangsariling imbestigasyon aykailangan pa rin itong siyasatin at tiyakin ng mga kinakaukulan.Kung halimbawa ang inulat ng biktimaay hindi tugma at taliwas sa lumabas na imbestigasyon ng kawani ng pamahalaan, maaaring mabawasanang benipisyong maaaring matanggap.

Mga salita at halimbawang pangungusap namakakatulong at magagamit sa oras ng pag-lindol1Mga salita Lindol Malaking Alon PaglikasKung saan naka pokus ang lindol(epicenter) Nagsasabi kung saan ang ligtas na lugarna dapat pupuntahan Direksiyon ng pagpunta sa lugar na ligtas Evacuation shelter Tindi ng lindol (Seismic intensity) Pagkatapos ng pangyayari (Aftershock) Delikado Sunog (apoy) Tumakas o lisanin Pag-uga o pagyanig Kaligtasan o ligtas Tagapagligtas (Rescuer) Relief supplies Pagpatay sa sunog (apoy) Pagputol sa supply ng tubig Pagputol ng kuryente (brown out) Alarm Babala (Warning) Nawawala Namatay2Mga halimbawang pangungusap Pakidala o samahan po ninyo ako sa lugar ng Kailangan ko po ng Gusto ko po ng Masakit po ang aking Ang pamilya ko po ay nasa loob ng bahay. Paki hanap po ninyo ako ng taong marunong magsalita ng Pakitawagan po ninyo si

Pitong Check lists Para Maprotektahanang Ating Sarili sa Nankai LindolNabasa mo na ang nilalaman ng booklet na ito. Sa palagay ko ay makadaragdag ito sakaalaman tungkol sa Nankai Lindol upang tayo ay maging handa. Maliit na bagay man angpitong check list na ito ngunit ito ay isang susi sa pagprotekta sa ating sarili para sa NankaiLindol. Ipinapakiusap na bilugan ang pitong check list na nasa ibaba at maging handa tayo.Kapag ang bilog na marka (○) ay 3 o mas mababa, ang paghahanda sa Nankai Lindol ayhindi pa sapat.No. Check item Banggit na pahinaAlam kung saan ang lugar ng kaligtasan na malapit satinitirhan na maaaring puntahan, ang klase ng lakas ngdating ng lindol at kung gaaano ang lebel ng taas ng tubig(baha) na mangyayari.Ang sariling bahay na tinitirhan ay mayroong Insurance parasa lindol at may katibayang papeles(tinirahan o itinayo noong1982).Ang mga kagamitan sa loob ng bahay ay may proteksyon athindi delikado ang kinalalagyan.Napag-usapan ba ninyo ng buong pamilya at napagdesisyunankung saan dapat magkita-kita pagkatapos ng lindol,kung saan at sino ang dapat tawagan at kung ano ang dapatgawin kung may biglaang sakuna na magaganap.May nakahandang tubig at pagkain sa loob ng 3 araw omahigit pa.May nakahandang flashlight, “portable radio”, sapatos at ibapa na malapit sa iyong higaan.Sumasali sa mga gawain na may kinalaman sa paghahandapara sa maaaring mangyaring sakuna sa lugar na tinitirhan.Information provided : Kochi PrefectureCharacter created and produced by /Nagsalin ng Salita : Inoue Alicia /Kumon MindaIssue / Marso, 2008 First editionPlano at isinagawa ng Kochi InternationalAssociation780-0870 Kochi-chi Honmachi 4-1-37Tel: 088-875-0022Fax: 088-875-4929Website: http://www.kochi-kia.or.jpE-mail: info_kia@kochi-kia.or.jpAng booklet na ito ay matatagpuan sahttp://www.kochi-kia.or.jpPANGALAN:2 pahina~4 pahina4 pahina~7 pahina8 pahina~10 pahina10 pahina11 pahina12 pahina12 pahina~13 pahinaAng pagkopya ng litrato, ilutrasyon,nilalaman at iba pa na walang pahintulot ayipinagbabawal.