kulturalno-literackie

h i s t o r i aEdward CyfusO potrzebie nauczania historii,kultury i gwary warmińskiejDzięki Bogu, że w okresie ogólnie pojętej globalizacji, wspólnejEuropy, nie zapomniano o regionach. Powstało ministerstwods. rozwoju regionalnego, a prezydent Bronisław Komorowski podpisałjako jeden z ostatnich, jeśli nie ostatni, konwencję UNESCOo ratowaniu dziedzictwa niematerialnego. Każdy region naszego krajurozpoczął intensywne akcje promocyjne. Bardzo ważne jest w tychdziałaniach dziedzictwo kulturowe. Zarówno materialne jak i niematerialne.Warmia i Mazury są jedynym regionem w Polsce, któregonawet sami jego mieszkańcy nie mają świadomości swoich obydwudziedzictw. Polityka społeczna powojennej Polski doprowadziłado wymieszania kultur na naszym terenie. Dzisiejsi mieszkańcytych ziem dobrze pamiętają, skąd przybyli, i skutecznie działają,aby ich następne pokolenia nie zapomniały o swoich korzeniach.Dobrze zorganizowani w licznych stowarzyszeniach pielęgnująswoje stare tradycje, obyczaje i kulturę. I chwała im za to. Dziecii wnukowie powojennych przesiedleńców odczuwają jednak potrzebęidentyfikowania się z regionem, w którym żyją i który pokochali. Dużojuż ostatnio robi się u nas w tym temacie. Organizacje pozarządoweurządzają festyny, piszą projekty na pozyskanie środków dla realizacjiswoich zamierzeń.Potrzebne jest jednak przybliżenie naszej społeczności prawdziwej,nie przekłamanej historii naszych ziem. W tym temacie teżw ostatnich latach robi się u nas niemało. Inscenizacje bitew historycznychto jednak bardziej tylko zabawa niż poszerzanie wiedzyhistorycznej. Istnieje pilna potrzeba przekazania współczesnej społecznościbardzo skomplikowanej prawdy historycznej naszego regionu.Bez przekłamań i przemilczeń. Każdy wie o bitwie grunwaldzkiej,o walkach napoleońskich, a dlaczego przemilcza się niemiecko-rosyjskąbitwę pod Tannenbergiem? Dzisiejsza nazwa Warmia i Mazuryto tylko nazwa geograficzna. Nie wolno jej wrzucać historyczniei kulturowo do jednego tygla. Nie istnieje na szczeblu naszego województwaszczegółowy program edukacji historyczno-kulturowej.Po wielu latach żmudnych przygotowań w najbliższych miesiącachpowinna się ukazać obszerna publikacja książkowa pt. Dziedzictwoziem pruskich. Dzieje i historia Warmii i Mazur. Podręcznik dla młodzieży.Zbiorowa praca pracowników naukowych UWM i nauczycieli podredakcją dr Izabeli Lewandowskiej, nakładem Wydawnictwa ElSet.Tak pięknie wydanego, szczegółowego opracowania przeznaczonegodo edukacji nie było jeszcze w Polsce. Jeśli ten podręcznik trafido szkół, będzie można wreszcie uczyć naszą młodzież prawdziwej,szczegółowej historii naszej cudownej krainy.Trzeba jeszcze uświadomić społeczeństwo, że historycznaWarmia łączy się nierozerwalnie z historią Kościoła. Można śmiałopowiedzieć, że nie byłoby Warmii bez Kościoła, tak jak nie byłobyKościoła bez Warmii. Zachęcam do odwiedzenia Traktu Biskupiegow Bałdach k/Butryn w gminie Purda. Można tam prześledzićhistorię Warmii od jej powstania do dnia dzisiejszego. Staraniemgminy Purda Trakt Biskupi odwiedził w zeszłym roku Wielki MistrzZakonu Krzyżackiego bp Bruno Platter. Rozpoczęła się współpracahistoryczno-naukowa między UWM i Zakonem. Cel – uświadomieniespołeczności polskiej historycznej prawdy o pobycie Zakonuw Prusach.Pozostaje jeszcze dziedzictwo niematerialne, czyli gwara.Piękna, oparta na staropolskim języku gwara warmińska. Przezwiele stuleci używana na wsiach południowej Warmii, wyrugowanabezpardonowo po 1945 roku. Jestem chyba jednym, jeślinie jedynym rdzennym Warmiakiem, który może ten piękny dialektjeszcze uratować. Razem z dydaktykiem dr Izabelą Lewandowskąopracowujemy bogato ilustrowany Elementarz gwary warmińskiej.Wydanie elementarza nie spowoduje, że gwara wróci pod strzechy,ale mam nadzieję, że nie popadnie w całkowite zapomnienie.Gwara mazurska różniła się znacznie od naszej. O jej reaktywowanieniech się martwią jednak Mazurzy, jeśli się jeszcze jacyś ostali.Z Elementarza korzystać będą mogli zarówno dorośli jak i dzieci.Na podstawie ilustracji wyjaśnione zostaną poszczególne słowai zwroty warmińskie, a także krótkie dialogi i gawędy. Do książki dołączonazostanie płyta CD z wymową słówek i nagranymi gawędami.Elementarz pozwoli na samodzielne uczenie się gwary w domu, jednakprzygotowaliśmy także propozycję warsztatów, podczas którychmożemy uczyć wymowy i metodyki pracy z Elementarzem. Takiewyszkolenie edukatorów (nauczycieli, działaczy kultury i oświaty),pozwoli rozszerzyć zasób słownictwa i podstawowych zwrotów,a w dalszej kolejności przygotowywać młodzież do przyswojeniatej zapomnianej już mowy. To na nas dziś spoczywa obowiązek jejpodtrzymania; bez podjęcia szybkich i odpowiednich działań gwarawarmińska zaniknie bezpowrotnie!Na zakończenie krótko o Warmiakach i ich mentalnościw gwarze.14 VariArt04/2011