Patiënteninformatie

PatiënteninformatieDe HerniaoperatieDe Herniaoperatie 1

De herniaoperatiePolikliniek Neurochirurgie, route 0.6Telefoon (050) 524 5950Algemeen• Neemt u bij ieder bezoek aan het ziekenhuis uw ziekenhuispasje en een geldigidentiteitsbewijs mee.• Bent u verhinderd, neemt u dan tijdig contact op met het secretariaat van depolikliniek Neurochirurgie.InleidingIn overleg met uw arts heeft u een afspraak gemaakt voor een herniaoperatie.U wacht nu op een oproep. In deze folder leest u informatie over de hernia, detwee soorten operaties en de herstelperiode. Verder staat er een aantal richtlijnenen adviezen in die kunnen bijdragen aan een sneller herstel.Direct contact opnemenHet is mogelijk dat uw klachten snel verergeren. Neemt u meteen contact op metuw huisarts, bij:• ernstige of snel opgetreden uitvalsverschijnselen, bijvoorbeeld krachtsverliesin het been.• een doof gevoel in de schaamstreek.• controleverlies over de urineblaas.• ondragelijke pijn in het been.Wat is een herniaEen hernia is een uitstulping van de tussenwervelschijf. Tussen elke twee wervelsin de wervelkolom zit een tussenwervelschijf. Een tussenwervelschijf bestaat uiteen stevig omhulsel met een zachte kern.De Herniaoperatie 1

De wervelkolomDe wervelkolom bestaat uit:7 halswervels12 borstwervels5 lendewervelshet heiligbeenhet staartbeenWanneer het omhulsel een zwakke plek heeft, dan kan de kern erdoor naar buitenpuilen. Deze uitpuiling noemen we een hernia. De hernia kan een zenuwwortelbeklemmen waardoor pijnklachten in het been ontstaan, eventueel met uitvalsverschijnselenvan de zenuw (doof gevoel, krachtsvermindering). Dit ontstaatmeestal tussen de vierde en de vijfde lendewervel of tussen de vijfde lendewervelen het heiligbeen.achterzijde wervellichaamzenuwworteluitpuilingtussenwervelschijf2 Martini Ziekenhuis

Bij de herniaoperatie wordt uitpuilend weefsel verwijderd, zodat de beklemdezenuwwortel weer vrij komt te liggen.OorzaakUit onderzoek is gebleken dat roken het degeneratieproces (slijtage) van detussen wervelschijven kan versnellen, wat een ongunstige invloed heeft op dewervelkolom.De herniaoperatieOm een hernia te opereren, worden in het Martini Ziekenhuis twee methodesgebruikt: de micro-herniaoperatie en de MTD-methode. Deze laatste methodeheeft verschillende voordelen: minder wondpijn, snel weer op de been en minderlit tekenweefsel nadien. Niet iedereen komt in aanmerking voor de MTD-methode.De neurochirurg bespreekt met u welke operatietechniek hij/zij bij u toe gaatpassen.Micro-herniaoperatieBij de micro-herniaoperatie ligt u op uw buik op de operatietafel. U krijgt een ruggenprikof algehele narcose. In de meeste gevallen start de operatie met eenkorte röntgendoorlichting om de exacte positie van uw hernia te bepalen. Dechirurg maakt een snee van ongeveer 5 cm links of rechts van de doornuitsteeksels.Vervolgens maakt hij/zij eenzijdig de rugspieren los, waardoor de wervelkolomzichtbaar wordt. De chirurg neemt daarna de oorzaak van de zenuwbeknelling(hernia, verdikt bot, littekenweefsel) weg. Als de tussenwervelschijfzwak is, wordt de weke kern verwijderd. Tot slot sluit de chirurg de wond methechtingen en/of hechtpleisters. Er blijft zo nodig een slangetje (drain) achtervoor het afvoeren van wondvocht.De operatie duurt meestal een uur. Na de operatie wordt u weer op uw rug gelegden naar de uitslaapkamer gebracht.MTD-methodeMTD staat voor Micro Tube Discectomie. Dit betekent dat de chirurg de operatieuitvoert via een klein buisje (micro tube), waardoor het operatieletsel kleiner is.De Herniaoperatie 3

Ook bij deze operatie krijgt u een ruggenprik of algehele narcose. Bij de MTDmethodehoeft de chirurg de rugspieren ter plaatse niet los te maken van de wervelkolom,zoals bij de micro-herniaoperatie. De chirurg neemt de oorzaak van dezenuwbeknelling (hernia, verdikt bot, littekenweefsel) tijdens de operatie weg.Als de tussenwervelschijf zwak is, wordt ook bij deze methode de weke kern verwijderd.In totaal duurt deze operatie ongeveer een uur.Voorbereiding op de operatiePreoperatief spreekuurVooraf aan uw opname krijgt u eerst een oproep voor het preoperatief spreekuur.Op dit spreekuur heeft u een intakegesprek met een anesthesioloog en een verpleegkundige.Tijdens het gesprek kunt u ook aangeven of u na de operatie huishoudelijkehulp nodig heeft.RegelenWe proberen u zo vroeg mogelijk te laten weten wanneer de opname is. Toch kanhet voorkomen dat we u pas een dag van tevoren bellen. Zorg ervoor dat u al zoveel mogelijk heeft geregeld rond de tijd van opname.Wat neemt u meeNeem nachtkleding, toiletartikelen en ook de medicijnen mee die u gebruikt. Weverzoeken u de medicijnen mee te nemen in de originele verpakking. Neem verdergemakkelijk zittende kleding mee voor het oefenen na de operatie en schoenenwaar u goed op kunt lopen.De dag van de opnameVerwijdert u thuis nagellak van uw nagels. Wanneer u naar het ziekenhuis komtvoor opname, kunt u zich melden bij de receptie in de centrale hal. De verpleegkundigevan de afdeling bereidt u voor op de operatie. De fysiotherapeut komt biju langs voor instructie en stelt u een aantal vragen. Hij/ zij regelt ook de fysiotherapievoor u als u weer thuis bent. In het ziekenhuis stopt u met de pijnstilling dieu thuis gebruikte. Na de operatie krijgt u zonodig pijnstilling.4 Martini Ziekenhuis

Nuchter zijnU moet nuchter zijn voor de operatie. Dit betekent dat u de avond vóór de ingreephet volgende schema aan moet houden, dat bekend staat als de 6-4-2 regel:U mag tot 6 uur voor opname:• Normaal vast voedsel eten• Normaal drinkenU mag tot 4 uur voor opname:• Vloeistoffen drinkenU mag tot 2 uur voor opname:• Alleen nog wat heldere vloeistoffen drinken: water, thee, aanmaaklimonade,appelsap, sportdrank, maar bijvoorbeeld geen sinaasappelsap of melkproducten.Het niet naleven van deze regel kan leiden tot complicaties tijdens en/of na deoperatie.Voor de operatieTijdens de operatie mag u geen sieraden, make-up of een gebitsprothese dragen.Ongeveer een uur voor de operatie gaat u naar het toilet om uw blaas te legen.Vervolgens trekt u al uw kleren uit, behalve uw onderbroek en krijgt u een operatiejasjeaan. U krijgt zoals afgesproken met de anesthesioloog een tabletje omalvast wat rustiger te worden. Daarna mag u niet meer uit bed. Na een uur gaat uin bed naar de operatieafdeling. Daar dient de anesthesioloog de narcose of ruggenpriktoe.Direct na de operatieDe operatie duurt ongeveer een uur. Hierna verblijft u een poosje op de uitslaapkamer.Daar belt een verpleegkundige ook uw familie. Als u weer terug bent opde afdeling mag de hoofdsteun van uw bed eventueel een klein stukje omhoog.U mag als u op de rug ligt zelf uw knieën optrekken. Bij pijn mag u daarvoor pijnmedicatieinnemen en ook tegen misselijkheid kunt u medicatie krijgen. Als uniet misselijk bent, mag u ’s avonds weer eten en drinken.De Herniaoperatie 5

Na de micro-herniaoperatieNa de micro-herniaoperatie is het belangrijk dat u een aantal uren plat blijft liggenom nabloeden te voorkomen. Daarna mag u onder leiding van de verpleegkundigedraaien en op uw zij gaan liggen. Op de eerste dag na de operatie helptde verpleegkundige u met wassen en aankleden. Hij/zij controleert de wond en ukrijgt een waterdichte pleister op de wond.De fysiotherapeut komt bij u langs en helpt u voor het eerst uit bed. Meestal gaatu de tweede dag na de operatie naar huis.Na de MTD-methodeBij de MTD-methode mag u meteen na de operatie op uw zij draaien; de fysiotherapeutlegt uit hoe u dat het beste doet. Gaat het goed, dan mag u ‘s avonds evenuit bed. De volgende ochtend doet de fysiotherapeut met u een aantal oefeningen.Daarna hoort u wanneer u weer naar huis kunt. Meestal is dit de dag na deoperatie.Na de operatiePijnNa de operatie kunt u nog pijn hebben. Dit kan veroorzaakt worden door:• Wondpijn: deze pijn wordt veroorzaakt door de wond die tijdens de operatie isontstaan• Pijn vanuit de spieren en gewrichten• Zenuwpijn: de zenuw heeft lange tijd druk ondervonden van de uitpuilendehernia. De hernia is weliswaar verwijderd, maar de zenuw is nog geïrriteerd.Door lopen en oefenen kan de zenuw weer opspelen en dezelfde klachtengeven als voor de operatie. De klachten zullen wel minder heftig zijn, dan voorde operatie. Ze kunnen ook de tweede of derde dag na de operatie optreden,omdat u dan wat meer gaat doen.Pijnklachten na de operatie zijn niet ongewoon. Vaak kunt u wel aangeven of hetom spierpijn of zenuwpijn gaat. Spierpijn is niet direct een reden om het rustigeraan te doen, dit herstelt spontaan. Zenuwpijn vraagt om rust, om zo de zenuwgelegenheid te geven zich te herstellen.Wij raden u aan lopen, liggen en zitten regelmatig af te wisselen. De grootste belastingvoor de rug vormt het zitten.6 Martini Ziekenhuis

Ontslag uit het ziekenhuisOp de dag dat u uit het ziekenhuis vertrekt, heeft de secretaresse al een controleafspraakbij de neurochirurg voor u gemaakt. Dit is meestal zes weken na de operatie.De neurochirurg stelt uw huisarts per brief op de hoogte van het verloopvan de operatie. Tijdens de controleafspraak bekijkt de arts de belastbaarheid enhet resultaat van de operatie. Meestal hoort u dan ook dat u de belasting magopvoeren. Werkhervatting hangt natuurlijk samen met het type werkzaamhedendat u doet.In principe gaat u zonder pijnmedicatie naar huis. Zo nodig kunt u thuis paracetamolnemen. Wanneer u bij het ontslag nog wel pijnmedicatie gebruikt, dan krijgtu een recept mee naar huis. Als de pijn minder wordt, kunt u de medicatie thuiszelf afbouwen.U gaat met eigen vervoer naar huis, maar u mag niet zelf rijden. Het is verstandigom na elk half uur rijden even te stoppen en rond te lopen. Dit om overmatigebelasting van uw rug te voorkomen.De herstelperiodeFysiotherapie na ontslagNa de operatie behandelt de fysiotherapeut in het ziekenhuis u. U krijgt oefeningenen instructies om de rug weer belastbaar te maken en u weer op de been tehelpen. Na ontslag uit het ziekenhuis begeleidt een fysiotherapeut in uw woonomgevingu verder.Het herstelAls u naar huis gaat bent u nog niet volledig hersteld en kunnen de eerste dagenthuis tegenvallen. Ongemerkt doet u misschien vrij veel en hier reageert uw lichaamop. Houdt u daarom de eerste weken na de operatie rekening met pijn envermoeidheid. U leert zelf aanvoelen wat uw rug kan hebben.HechtingenMeestal gebruikt de neurochirurg onderhuidse hechtingen die vanzelf oplossen.Wanneer dit niet het geval is, verwijdert uw huisarts na zeven dagen de hechtingen.Soms gebruikt de chirurg hechtpleisters (steristrips) om de wond te hechten.Deze pleisters kunt u zeven dagen na de operatie zelf verwijderen.De Herniaoperatie 7

ResultaatIn het algemeen is 80 tot 90% van de patiënten na een herniaoperatie tevredenmet het resultaat. Het risico op een nieuwe hernia op dezelfde plaats en aan dezelfdekant is ongeveer 5%. Het is technisch onmogelijk om voor 100% het tussenwervelschijfmateriaalte verwijderen.ComplicatiesBij elke operatie is er kans op problemen achteraf. Uw behandelend arts heeftdeze problemen met u besproken. Heeft u hierover nog vragen, dan kunt u diestellen aan de arts. De kans op onderstaande problemen is erg klein, maar welaanwezig. Daarom zetten wij ze hieronder kort voor u op een rijtje.Doof gevoel, verlies van krachtDit wordt meestal veroorzaakt, doordat de zenuw geïrriteerd is tijdens de operatieen daardoor wat gezwollen raakt. Het dove gevoel en verlies aan kracht gaanmeestal enkele weken tot maanden na de operatie vanzelf over. Bij een enkelingduurt het een jaar en bij 2% van de patiënten treedt uiteindelijk geen herstel op.NabloedingEen nabloeding komt zelden voor. Soms kan er als gevolg van een nabloedingdruk op de zenuwen ontstaan. Hierdoor kunt u pijn, tintelingen, een doof gevoelen/of verlies van kracht in het been ervaren.WondproblemenOp verschillende plaatsen kunnen wondproblemen ontstaan:• door een infectie van de wond, als het litteken niet goed geneest.• door een infectie van de tussenwervelruimte en/of wervel; dit komt zeer zeldenvoor.• door loslaten van de wondranden; dit kan duiden op een beginnende infectie.• door lekkage van hersenvocht; dit treedt op bij een klein deel van de geopereerdepatiënten en meestal bij patiënten die al eens eerder een hernia operatiehebben ondergaan.8 Martini Ziekenhuis

Instabiliteit van de wervelsNa de operatie kan een lichte speling ontstaan tussen de wervels. Het is ook mogelijkdat de hoogte tussen de wervels dusdanig afneemt, dat u weer last krijgtvan rug of been. Dit komt bij ongeveer 5% van de patiënten voor.Toename last rug en/of beenDoor verschillende oorzaken kan de last in rug en/of been toenemen:• verhoogde druk op de gewrichtjes tussen de wervels: dit veroorzaakt vaak deeerste 3 tot 6 maanden meer last in de rug, maar gaat in dezelfde periode ookweer over.• nieuwe hernia; de kans hierop is ongeveer 4 à 5 %.Contact opnemenHeeft u last van een van de volgende symptomen, neemt u dan onmiddellijk contactop met uw huisarts. De symptomen komen echter zelden voor.• onhoudbare pijn in rug of been• abnormale zwelling van de wond• opengesprongen wond• pus uit de wond• hoge koorts• toenemend krachtsverlies aan één of beide benen• verschijnselen van incontinentieAdviezen voor thuisIn het algemeen willen we u adviseren erop te letten geen verkeerde bewegingente maken met uw rug, zoals voorover buigen en draaien. Adem tijdens de oefeningengoed door en stop met de oefening als deze pijn veroorzaakt.ZittenMet name de eerste tijd na de operatie is het verstandig om niet te lang achtereenstil te zitten. Het is belangrijk dat u lopen, zitten en liggen zoveel mogelijk afwisselt.Maak er een gewoonte van om ieder uur even rond te lopen.Het is raadzaam om op een stoel te zitten met een rugleuning, die zowel hoog alslaag in de rug steun geeft. Daarnaast moet u voldoende zithoogte hebben, waardoorde benen naar uw gevoel op een natuurlijke wijze op de grond rusten.De Herniaoperatie 9

WerkenDe eerste vier tot zes weken is het niet verstandig om te gaan werken. Tijdens uwafspraak op de polikliniek kunt u met de arts overleggen wanneer u weer aan hetwerk kunt.AutorijdenWees voorzichtig met autorijden. In een auto zit u laag en dat is vlak na de operatieniet goed voor uw rug. We adviseren u het autorijden voorzichtig op te bouwen.FietsenHeeft u thuis een hometrainer, dan kunt u op dit apparaat met fietsen beginnen.U heeft geen last van schokken en kan er niets onverwachts gebeuren. Gaat hetgoed, dan kunt u na een week weer gewoon proberen te fietsen. Bouw dit rustigop.ZwemmenMet zwemmen kunt u na drie weken weer beginnen. Hierbij maakt het niet uit ofu op uw buik of rug zwemt.HuishoudenLichte huishoudelijke taken, zoals koffie zetten, koken, afwassen en stoffen kunt udirect weer uitoefenen. Probeert u steeds goed aan te voelen wat het effect vandeze activiteiten op uw rug is. Zwaar belastende werkzaamheden voor uw rugzijn: stofzuigen, bed opmaken etc.VrijenSeksuele gemeenschap is niet bezwaarlijk voor de rug. Probeert u wel uw rug zoweinig mogelijk te belasten.SportenWanneer u voor de operatie aan sport deed en een goede conditie had, zult umerken dat uw conditie behoorlijk is verminderd. U moet dus eerst uw conditieverbeteren, voordat u weer deelneemt aan een eventuele training. Dit kunt uthuis doen door bijvoorbeeld te wandelen. Als u dit twintig minuten kunt volhouden,dan kunt u gaan joggen. Zorg voor goed schok-absorberend schoeisel. Voer10 Martini Ziekenhuis

het tempo van het joggen op, totdat u goed kunt hardlopen. Langzamerhandkunt u weer beginnen met de training van uw sport. Wees vooral met contactsporten,zoals voetbal of judo, zeer voorzichtig.TevredenheidWij gaan ervan uit dat de behandeling naar tevredenheid verloopt. Mocht dit niethet geval zijn, bespreekt u dit dan allereerst met degene die hiervoor direct verantwoordelijkis. U kunt ook een afspraak maken met het unithoofd of met deombudsfunctionaris van het ziekenhuis. Uw tevredenheid is tenslotte onze zorg.Meer informatie hierover vindt u op onze website of in de folder Klachtenbehandeling.Tot slotHeeft u naar aanleiding van deze folder nog vragen, dan kunt u contact opnemenmet de polikliniek Neurochirurgie, tel. (050) 524 5950. Meer informatie over dehernia kunt u vinden op: www.nvvn.org.De Herniaoperatie 11

Ruimte voor eigen aantekeningen12 Martini Ziekenhuis

Martini ZiekenhuisPostadresPostbus 300339700 RM GroningenAlgemeen telefoonnummer(050) 524 5245BezoekadresVan Swietenplein 19728 NT Groningenwww.martiniziekenhuis.nl619880 08-2010