CADvoorCAM

Edgecam
CADvoorCAM
Marco Kirkels

Afstudeerverslag
Autodesk Certified Engineer
Mechanical designer
Titel: CAD voor CAM
Auteur: bc. M. Kirkels
Begeleider: ir. R. Boeklagen
Bedrijf: ROC Eindhoven
School voor
Werktuigbouwkunde & Metaal
Datum: September 2009
CAD voor CAM 1

Voorwoord
Als 16 jarige werknemer ben ik in 1987 gestart met de “Philips Bedrijfsschool”.
Na zelf veel verspanende ervaring te hebben opgedaan ben ik via een tekenaarsfunctie als
leermeester aan de slag gegaan op de eerdergenoemde Bedrijfsschool.
In de tussentijd heb ik in de avonduren mijn MTS-diploma en mijn Pedadagogisch
Didactische Verklaring behaald. Gedurende mijn laatste jaar dat ik bij Philips gewerkt heb,
heb ik ook mijn lerarenbevoegdheid behaald op de Hogeschool.
Toen volgde de definitieve stap: het onderwijs in.
Mijn interesse voor CAD-tekenen en de implementatie van een nieuw CADCAM-systeem
binnen onze school, hebben mij ertoe gebracht om deze afstudeerscriptie te schrijven.
Want waarom zou ik al dat werk, wat ik in de implementatie van het nieuwe CADCAMsysteem
en het schrijven van een daarbij behorende handleiding, niet op papier zetten.
Dan vang ik twee vliegen in één klap.
“Tijd is geld” is een veelgehoorde uitdrukking. Doordacht en efficiënt fabriceren zorgt ervoor
dat er goedkoper en sneller een product op de markt wordt gebracht. Met name in het
technologische hart van ons land, Eindhoven en omgeving, is dit van belang.
Ruim 50 % van de Nederlandse patenten wordt in de regio Eindhoven toegekend. In zo’n
High Tech omgeving moet ook op een High Tech manier ontworpen en gefabriceerd worden.
Als men in het CAD-systeem op een anticiperende manier tekent dan zal het CAM-systeem in
samenwerking met de CNC-machine sneller kunnen produceren.
Vandaar ook de titel:
“CAD voor CAM” oftewel hoe teken ik op een manier die toegespitst is op CAM.
Want CAD staat letterlijk en figuurlijk voor CAM.
Ook het werken als docent op het ROC Eindhoven heeft mij geïnspireerd om vooral ook
didactisch met “CAD voor CAM” bezig te zijn. Op welke manier pikken cursisten de leerstof
het gemakkelijkste op. Hoe kan ik bv. een complex onderwerp zoals constrainen op een
gemakkelijke manier wegleren. Vandaar dat ik de Constrain-theorie heb bedacht.
Mijn vrouw wil ik bedanken omdat zij de creatieve kant op zich heeft genomen.
Als laatste wil ik iedereen bedanken die mij de ruimte heeft gegeven om te kunnen studeren.
Zowel in tijd als geld.
Marco Kirkels, zomer 2010
CAD voor CAM 2

Inhoudsopgave
VOORWOORD..................................................................................................................................................... 2
INHOUDSOPGAVE............................................................................................................................................. 3
1. SAMENVATTING............................................................................................................................................ 4
2. INTRODUCTIE................................................................................................................................................ 5
2.1 ROC EINDHOVEN.......................................................................................................................................... 5
2.2 MIJN FUNCTIE BINNEN DE SCHOOL ................................................................................................................ 5
2.3 IMPLEMENTATIE CADCAM-SYSTEEM.......................................................................................................... 5
2.4 PROBLEEMSTELLING ..................................................................................................................................... 7
2.5 DE AANPAK ................................................................................................................................................... 7
3. AANBEVELINGEN VOOR HET SCHETSEN............................................................................................. 8
3.1 ORIËNTEREN VOOR HET BEWERKEN .............................................................................................................. 8
3.2 GEFIXEERD NULPUNT EN RICHTINGSORIËNTATIE .......................................................................................... 8
3.3 ALTERNATIEVEN VOOR DE RICHTINGSORIËNTATIE...................................................................................... 10
3.4 EXTRUSIE NAAR Z-...................................................................................................................................... 11
3.5 ALTERNATIEVEN VOOR DRAAISOLIDS ......................................................................................................... 11
3.6 VOOR ELKE FEATURE EEN APARTE SKETCH ................................................................................................. 11
3.7 BEMATEN IN DE SCHETS .............................................................................................................................. 12
3.8 IDEALE MAATVOERING OP SKETCH EN EXTRUSIE......................................................................................... 12
3.9 PARAMETERTABEL...................................................................................................................................... 13
3.10 HET TEKENEN VAN GATEN......................................................................................................................... 14
4. CONSTRAINEN ............................................................................................................................................. 15
4.1 WAAROM CONSTRAINEN? ........................................................................................................................... 15
4.2 CONSTRAIN THEORIE................................................................................................................................... 15
5. DE SOLID........................................................................................................................................................ 17
5.1 AFSCHUININGEN EN AFRONDINGEN OP DE SOLID......................................................................................... 17
5.2 HOEKRADII BIJ FREZEN................................................................................................................................17
5.3 AFRONDEN EN AFSCHUINEN BIJ FREZEN ...................................................................................................... 18
5.4 AFRONDEN BIJ DRAAIEN.............................................................................................................................. 18
6. 3D MUIS .......................................................................................................................................................... 20
7. CAD EN CAM LESMATERIAAL................................................................................................................ 21
VERKLARENDE WOORDENLIJST .............................................................................................................. 22
BRONNEN........................................................................................................................................................... 23
Bijlagen: interviews
CAD voor CAM 3

1. Samenvatting
In dit verslag staat het ontwerpen van solids voor de werktuigbouwkunde centraal.
Hierbij gaat het er met name om, hoe ontworpen wordt. En op welke wijze dit ontwerp ten
dienste staat van het CAM-systeem en het productieproces.
En vooral, hoe kun je ervoor zorgen dat je met zo min mogelijk handelingen het maximale
bereikt. Hiervoor heb ik mensen uit het bedrijfsleven geïnterviewd en ben mijn eigen opstart
ervaringen verder gaan uitdiepen.
Hierbij ben ik tot de volgende aanbevelingen gekomen.
• Neem de oorsprong hetzelfde als het werkstuknulpunt zowel bij draaien als frezen.
Dit om er voor te zorgen dat de solid goed georiënteerd wordt in het CAM-pakket.
Zodoende hoef je de solid niet of amper uit te lijnen voor het bewerken.
• Extrudeer altijd naar Z negatief (naar beneden). Dan hoeft men het bovenvlak niet opnieuw
vast te leggen in het CAM-pakket.
• Leg de maten midden in de tolerantie vast. Ideaal tekenen noemen we dit. Dan hoeft degene
die de machine bedient, dit niet te veranderen, en minder testproducten te maken.
Machinetijd is immers duurder dan ontwerptijd.
• Maak voor elke te extruderen feature een aparte schets aan, in verband met wijzigingen en
vooral ook voor de duidelijkheid.
• Teken gaten met behulp van de hole functie. En niet door middel van een te extruderen
cirkel. Dan heeft het gat ook de eigenschappen van een gat, inclusief bijvoorbeeld
draadinformatie. Hierdoor is de associativiteit groter en hoeft minder informatie bijgevoegd
te worden.
• Het constrainen van de schets is enorm belangrijk. Hiermee leg je de vormvastheid van een
product vast.
• Kijk goed waar tijdswinst kunt boeken: door in het ontwerp af te schuinen en/of af te
ronden. Dan hoeft dit niet meer met de hand te worden afgebraamd.
En het gaat kerfwerking tegen.
• Teken hoekradii groot genoeg, zodat er een voldoende grote frees doorheen kan.
Want hoe groter de frees, des te sneller is het werkstuk gereed.
Ik ben tot de conclusie gekomen dat het zich zeker loont om “CAD voor CAM” toe te passen.
Hoe je moet ontwerpen om goed en gemakkelijk te kunnen fabriceren. Het is ook duidelijk
dat de productietijd verkort wordt. Echter hoeveel tijd hiermee exact bespaart wordt, heb ik
niet onderzocht. Maar het is mij wel helder dat er meer duidelijkheid en structuur in de manier
van tekenen en tekenstrategieën komt. Zodat het uiteindelijke product goedkoper gefabriceerd
kan worden.
CAD voor CAM 4

2. Introductie
2.1 ROC Eindhoven
ROC Eindhoven is een onderwijsinstelling voor middelbaar beroepsonderwijs. De School
voor Werktuigbouwkunde & Metaal is één van de 23 scholen van het ROC Eindhoven.
De school verzorgt BOL en BBL opleidingen in de techniek voor niveau 1 tot en met 4 in
Eindhoven en omgeving. Naast reguliere opleidingen worden er maatwerkopleidingen en
cursussen aangeboden (cursus en contract). In zijn totaliteit heeft ROC Eindhoven ongeveer
17.000 deelnemers en 1500 personeelsleden. Volgens de kengetallen is ROC Eindhoven,
kwalitatief gezien, het op één na beste ROC van Nederland.
2.2 Mijn functie binnen de school
Sinds 2003 geef ik les als docent aan het ROC Eindhoven binnen de School voor
Werktuigbouwkunde & Metaal. Mijn hoofdvakken zijn CNC en verspaningstechniek.
Hierin geef ik zowel practicum- als theorielessen.
In 2008 ben ik begonnen met de implementatie van het nieuwe CADCAM systeem,
en ben de hiervoor benodigde leerstof en werkwijzes gaan ontwikkelen.
2.3 Implementatie CADCAM-systeem
Voorheen werd er bij ons op school gewerkt met draadmodellen, vervaardigd in AutoCAD en
als CAM-pakket werd er D-log gebruikt. Ook wel Quadro NC genoemd.
De keuze om over te stappen van een 2D naar 3D pakket was op onze school al vlug gemaakt.
Daarna is door de docenten van onze school gekozen voor het 3D CAM-pakket Edgecam
CAD voor CAM 5

van Planit. In Nederland verkocht door WIA. Dit pakket heb ik op onze school
geïmplementeerd. Aan het 3D pakket Edgecam heb ik vervolgens Inventor gekoppeld als
CAD-pakket. Inventor werd op onze school al op grote schaal gebruikt.
CAD voor CAM 6

2.4 Probleemstelling
Toen ik begon met de implementatie van Edgecam, kwam ik iedere keer problemen tegen met
het inlezen van de solid. Verkeerd georiënteerde solids, features die niet associatief waren en
passingen die op de draaibank niet op de juiste diameter gedraaid werden.
Waar ligt dit nu aan ? Aan de constructeur, aan het CAM-pakket of gewoon
beginnerproblemen?
Laten we eens eerst bij de basis beginnen, de solid.
Hier kwam ik de probleemstelling tegen:
Hoe teken je op de meest juiste manier een solid, zodat hij goed ingelezen wordt in het CAMpakket
en juist wordt geproduceerd op de CNC-machine.
Toen onze school nog met AutoCAD werkte, hadden de docenten bepaalde richtlijnen indien
er een ontwerp voor CAM gemaakt moest worden. Deze richtlijnen stonden echter niet
gedocumenteerd. Nu we zijn overgestapt naar Autodesk Inventor en wil ik dit wel graag
documenteren. Vandaar mijn afstudeeronderwerp “CAD voor CAM”.
2.5 De aanpak
Een lastige klus, want wie bepaalt er nu wat de meest juiste methode is? Hoe gaat men in het
bedrijfsleven om met de combinatie CADCAM? Om hier achter te komen heb ik een aantal
interviews gehouden. Aan de hand van de interviews en de eigen opstartervaringen heb ik een
lijst gemaakt met aanbevelingen. Ik besef me dat dit allemaal redelijk abstracte materie is.
Maar ik hoop dat mensen die met CADCAM aan de slag gaan, er iets aan hebben om met een
goede en structurele methode aan de slag gaan.
Solids ontwerpen in Inventor (Educatieve Licentie)
CAD voor CAM 7

3. Aanbevelingen voor het schetsen
3.1 Oriënteren voor het bewerken
De oriëntatie van een solid nadat deze geopend is in een CAM-pakket geeft vaak problemen.
Het nulpunt moet op de juiste plek komen te liggen. Dit noemen we het oriënteren voor het
bewerken. Voor een draaiwerkstuk ligt dit nulpunt nagenoeg altijd op het voorvlak van het
werkstuk. Bij een freeswerkstuk ligt dit in de meeste gevallen linksonder. Enkele
uitzonderingen hierop zijn het nulpunt linksboven of in het midden van het werkstuk.
Onderstaand vind je de aanbevelingen over de oriëntatie van het nulpunt en coördinaten.
3.2 Gefixeerd nulpunt en richtingsoriëntatie
Bij de start van een tekening, kies dan altijd voor een gefixeerd nulpunt. In Inventor aan te
maken bij Application Options, Sketch, Autoproject part origin aanvinken.
Neem als werkstuknulpunt altijd het Part origin punt en fixeer het te schetsen werkstuk
hieraan vast. Dit Part origin punt staat gelijk aan het wiskundige middelpunt van de
kwadranten. Hieruit vloeien dan de coördinaten voort, zoals een werkstuk wordt
geprogrammeerd.
Bij het tekenen voor draaibewerkingen is dit de voorzijde van het werkstuk.
Kies bij een draaiwerkstuk ervoor om naar links te tekenen. Dit is de negatieve X-richting.
Daarna hoef je het werkstuk alleen 90 graden te draaien in Edgecam. Je hoeft dan maar één
van de drie richtingen van de solid te oriënteren voor het draaien.
Bij het tekenen voor frezen en gatbewerken wordt meestal, afhankelijk van de wens van de
klant, het nulpunt links onder of soms in het midden en linksboven gelegd.
CAD voor CAM 8

Fig. 1 Draaiwerkstuk nulpunt aan de voorzijde van het product.
Fig. 2 Freeswerkstuk nulpunt linksonder in de hoek.
Door meteen het werkstuknulpunt op de goede plaats te leggen hoef je in Edgecam de solid
niet te oriënteren voor het frezen. Bij het draaien moet de solid wel georiënteerd worden
echter alleen naar het ZX vlak. Wat minder handelingen kost.
CAD voor CAM 9

3.3 Alternatieven voor de richtingsoriëntatie
Men kan ervoor kiezen om de draaiwerkstukken al in Inventor in het XZ vlak te tekenen,
maar dit werkt voor leerlingen meestal verwarrend. En er moet niet vergeten worden, om deze
instelling weer terug te zetten voor het tekenen van een freeswerkstuk!
Mijn aanbeveling is om het sketchen in het XY vlak te doen. Gemiddeld genomen worden er
bij een verspanend bedrijf meer frees- dan draaiwerkstukken gemaakt. Vandaar het advies om
zowel in Inventor als in Edgecam het XY vlak als voorkeur op te geven. Dit kost het minst
aantal handelingen en voorkomt vergissingen.
Fig. 3 Keuze voor schetsen op het XY vlak of het ZX vlak.
Een andere mogelijkheid is om in de tekening te kiezen voor XY of XZ.
Dit is een alternatief omdat de keuze nu aan de tekening vast hangt en niet aan Inventor als
default. Je legt dan een schetsvlak op het XZ plane. Er staan dan wel standaard twee
schetsvlakken in de modelverkenner terwijl je er maar een nodig hebt.
Dit werkt nogal verwarrend.
CAD voor CAM 10

Fig. 4 Schetsvlak op XZ plane
3.4 Extrusie naar Z-
Kies bij een te frezen werkstuk ervoor om naar beneden te extruderen anders ligt het nulpunt
wel op de juiste as maar niet op de juiste hoogte. Het bovenvlak is dan meteen jouw CPL
(Construction Plane) in Edgecam.
Als het werkstuk op de juiste manier getekend is voorkomt dit het oriënteren binnen
Edgecam.
3.5 Alternatieven voor draaisolids
Als je alleen maar een cilinder hoeft te draaien met misschien een enkele feature dan zou je
ervoor kunnen kiezen om een cirkel te tekenen en deze te extruderen.
Dan werk je wel in het XZ vlak. Dit zijn ook de twee hoofdrichtingen die een CNC-draaibank
gebruikt. Maar als je deze methodes door elkaar gebruikt word het nogal onoverzichtelijk en
werkt fouten in de hand.
Het tekenen van een draaiproduct met behulp van cirkels in een sketch, die men iedere keer
extrudeert is niet aan te bevelen. Dit kost veel meer handelingen dan de revolvefuntie te
gebruiken. En als er daarna een wijziging komt op de solid, dan is dit veel moeilijker aan te
passen.
3.6 Voor elke feature een aparte sketch
Kies ervoor om per te extruderen feature een schets aan te maken. Dus weinig gebruik maken
van de share sketch functie. Hierdoor wordt het geheel duidelijker, overzichtelijker en is
makkelijker aanpasbaar. Want als later blijkt dat er een fout in de tekening zit of een wijziging
moet worden doorgevoerd. Dan moet alles aangepast worden. Share sketch is echter goed te
CAD voor CAM 11

gebruiken, zeker voor een geoefend tekenaar maar houdt rekening met de gevolgen bij
aanpassingen. Dit geldt ook voor gezamelijke extrusies van bijvoorbeeld uitsparingen. Stel er
moet één uitsparing dieper komen te liggen dan kost dit behoorlijk wat handelingen om dit
aan te passen.
In het Edgecam kun je dan heel gemakkelijk met reload solid de wijziging doorvoeren in het
te maken werkstuk.
3.7 Bematen in de schets
Bemaat de schets nauwkeurig en volgens tekennormen
Indien een 2D-tekening gemaakt dient te worden, dan staan de maten op de juiste plek, indien
je retrieve dimensions gebruikt.
Bemaat bij ronde te revolven werkstukken op de hartlijn, dan komt er een diametermaat in
plaats van een radiusmaat te staan, in zowel schets als de 2D tekening.
3.8 Ideale maatvoering op sketch en extrusie
Teken de maten ideaal d.w.z. midden in het tolerantieveld. De solid is associatief dus de
getekende maat is de te bewerken maat. Zodra een constructeur een maat nominaal tekent dan
moet die op de bewerkingsmachine aangepast worden en met behulp van testproducten
worden gedraaid. Dit kost dure machinetijd. Terwijl dit voor de constucteur maar enkele
muisklikken zijn. Vooral voor passingen is dit van belang omdat hier het tolerantieveld vaak
Asymmetrisch is.
Fig. 5a De ideale maat midden in het tolerantieveld
Ook bij een extrusie dien je dit te doen om bijvoorbeeld de werkstukdikte aan te geven.
Bij een extrusie kun je echter geen aanpassingen maken om ideaal te kunnen tekenen.
Deze functie staat dan niet ter beschikking. Maar dit is op te lossen via de parametertabel.
CAD voor CAM 12

Fig. 5b Het ideaal tekenen van maten.
3.9 Parametertabel
Als je vlug wilt controleren of de maten ideaal getekend zijn dan kun je dit controleren in de
parameter tabel. Dan heb je in een keer alle getekende maten in beeld.
In de parametertabel zijn de maten ook nog aanpasbaar naar ideaal.
Fig. 6 controle en aanpassing van maatvoering in parametertabel.
CAD voor CAM 13

3.10 Het tekenen van gaten
Teken een gat altijd met de hole functie i.p.v. een cirkel te extruderen. Aan de holefunctie
zitten veel meer associaties vast dan aan een normale extrusie. De tapdiepte wordt dan b.v.
automatisch overgenomen.
Indien je wenst dat een groep features tegelijkertijd wordt bewerkt zoals b.v. een
gatenpatroon. Maak dan gebruik van de functie circular of rectangular pattern. Zorg er in dit
geval voor dat de features tegelijkertijd (in één extrusie) geëxtrudeerd zijn.
Houdt er echter rekening mee dat als er één gat dieper moet worden van een patroon, dat alle
gaten dan dieper moeten worden.
Fig. 9 Hole functie gebruiken
CAD voor CAM 14

4. Constrainen
4.1 Waarom constrainen?
Om ervoor te zorgen dat een werkstuk de juiste vorm heeft zoals deze omschreven is in de
normen, dient een werkstuk volledig geconstrained te zijn. De meest bekende voorwaardes
zijn de haaksheid en evenwijdigheid. In een solid kun je wel maten en aangeven maar geen
vorm- en plaatstoleranties. De vorm is wel vast te leggen met de constrains maar hier kan je
geen tolerantie op plaatsen.
4.2 Constrain theorie
In de praktijk is gebleken dat veel leerlingen het constrainen van een werkstuk erg moeilijk
vinden. Om dit te vergemakkelijken heb ik een “constrain stappenplan” bedacht, genaamd de
constraintheorie. In de praktijk is gebleken dat leerlingen meer structuur geboden krijgen in
het constrainen en het hierdoor eerder onder de knie hebben.
De constraintheorie is niet wetenschappelijk bewezen. Hij is proefondervindelijk vastgesteld.
Maar er is gebleken dat het een goed hulpmiddel is voor startende “constrainers”.
CAD voor CAM 15

Constrain Theorie CAD
Kijk in je schets goed welke constrains Inventor automatisch aanmaakt.
Maak hier gebruik van!
Schets de tekening (sketch) ongeveer op 1:1.
Zie hiervoor de coördinaten rechtsonder op je scherm
Stappenplan voor constrainen (vormvoorwaarden) van solids:
Indien een van de stappen niet van toepassing is op jouw solid sla hem dan over.
1. Zorg ervoor dat je altijd start vanuit een gefixeerd nulpunt.
Ook bij een contour in een freeswerkstuk.
2. Bemaat je werkstuk; eerst de verticale maten daarna de horizontale als laatst de hoeken.
3. Gebruik eerst de Equal constraint, het gelijk van lengte maken van lijnen en radii.
4. Pas de Vertical constraint toe. Hiermee leg je lijnen of middelpunten
in elkaars verlengde.
5. Pas de Horizontal constraint toe. Hiermee leg je lijnen of middelpunten
in elkaars verlengde.
6. Gebruik de Tangent constraint deze legt radii rakend aan een lijn of R.
7. Meestal is de Perpendicular constraint automatisch aangemaakt.
Indien dit niet het geval is zet de lijnen met deze constrain haaks op elkaar.
8. Mochten lijnen niet aan elkaar vast zitten breng dan de uiteinden naar elkaar toe,
met de functie Coincident. Controleer dit door de groene lijn,
te proberen te verschuiven.
9. De overige constraint functies worden het minst gebruikt op Solids.
De functie Symmetric is toepasbaar om iets symmetrisch te krijgen.
Collinear kun je nog wel eens gebruiken om lijnen in elkaars verlengde te zetten.
Met dit stappenplan moet je elke groene lijn in je Solid zwart geconstraint kunnen krijgen!
Vaak is het raadzaam om de knop UPDATE (bliksemschicht) te gebruiken om het beeld
sneller te verversen.
Voor de slimmeriken: F8 toont de aanwezige constrains en
F9 laat ze weer onzichtbaar worden.
CAD voor CAM 16

5. De SOLID
5.1 Afschuiningen en afrondingen op de solid
Afschuiningen en afrondingen zijn, in zowel de schets als op de solid aan te brengen.
Als je ervoor kiest om deze in de schets aan te brengen, dan dien je deze ook te constrainen.
Dit brengt meer werk met zich mee. Als je ervoor kiest om dit in de solid te doen, hoeven ze
niet geconstrained te worden. En ze zijn overzichtelijk terug te vinden, en aan te passen,
via de modelverkenner.
5.2 Hoekradii bij frezen
Rond de hoeken in uitsparingen zodanig af dat de frees in de werkstukronding past.
Zorg er ook voor dat je de radius groot genoeg kiest voor een diameter die ook geschikt is om
de kamer op een efficiënte manier te frezen. Voor een kamer van bijvoorbeeld 50x60 mm is
een frees met een diameter van rond 12mm geschikt. Kies dan voor de Radius in de hoeken
R6.
Beter is het nog, om de radius in de hoeken van het werkstuk 10% groter te tekenen dan de te
gebruiken frees. Dit voorkomt dat de voeding van de frees een fractie van een seconde stil
staat om van richting te veranderen. Hierdoor verandert de druk op de frees en veranderd de
vormnauwkeurigheid van de te frezen feature.
Zodra de frees met een bocht (radius) van richting verandert, blijft de freesvoeding gelijk. En
is de nauwkeurigheid van de vorm beter.
Fig. 7a De bovenste hoekradius is te scherp
CAD voor CAM 17

Fig. 7b Veel afgeronde Freesbanen.
5.3 Afronden en afschuinen bij frezen
Alle scherpe kantjes aan een werkstuk dienen afgebraamd te worden als het werkstuk klaar is.
Indien je in Inventor kiest voor een fillet van bv. 0.3 mm in de Z-richting op deze scherpe
kantjes. Dan kan Edgecam al deze kantjes machinaal bewerken. Dit is een stuk goedkoper dan
alle kantjes met de hand afschuinen. Scherpe kanten aan de bovenzijde van een contour
hoeven niet getekend te worden die kun je in Edgecam laten herkennen als contourlijn die
afgeschuind dient te worden.
Indien het product op een vijf-assige machine bewerkt wordt dan kan er eventueel wel een
schuin kantje rondom een contour getekend worden. Een vijf-assige Freesmachine kan deze
afschuining er dan af frezen. Een machine kan een werkstuk sneller en nauwkeuriger
afbramen dan mensenhanden.
5.4 Afronden bij draaien
Maak in de scherpe binnenhoeken een radius die groter is dan de neusradius van de beitel.
Hierdoor wordt je werkstuk sterker. (Het voorkomt kerfwerking.)
Teken op de scherpe buitenhoeken een radius die ervoor zorgt dat de scherpe hoeken in één
beweging worden meegenomen met het contourdraaien.
Ook dit voorkomt veel handmatig afbramen.
CAD voor CAM 18

Fig. 8 Afrondingen t.b.v. kerfwerking
Indien de afrondingen en afschuiningen in de solid worden aangebracht in plaats van in de
schets dan hoeven deze niet geconstrained te worden dit scheelt tekenwerk en het geheel
wordt er een stuk duidelijker van.
CAD voor CAM 19

6. 3D muis
Inventor, Edgecam en ook andere pakketten werken afwijkend ten opzichte van elkaar ten
aanzien van het in- en uitzoomen van de solid. Ook draaibewegingen en verplaatsingen zijn
niet bij alle pakketten hetzelfde. Door gebruik te maken van de 3D muis werkt elke beweging
in zowel Inventor als Edgecam hetzelfde. De meest voorkomende 3D muis is die van
3Dconnection. Door het gebruik van de 3D muis werkt men niet alleen sneller maar ook
gemakkelijker. De software is ook op een server te zetten zodat je op elk werkstation gewoon
je eigen 3D muis kunt inpluggen. Dit werkt voor een school, zoals de onze, met 120
werkstations erg goed. Je moet er wel op letten dat als er een nieuwe versie van een
softwarepakket uitkomt dat je dan de driversoftware van je 3D muis update.
Anders werkt de muis niet meer.
Fig. 9 3D muis SpaceNavigator
CAD voor CAM 20

7. CAD en CAM lesmateriaal
Voor Inventor is goed lesmateriaal te vinden in de vorm van de Inventor boeken van
R. Boeklagen. Op onze school gebruiken wij deze boeken voor zowel de reguliere CADlessen
als de CADCAM-lessen. De hoofdlijnen voor het tekenen van een solid staan hierin
goed omschreven.
In het CAD gedeelte ontbrak voor ons de informatie: hoe ontwerp je nou een solid, die goed
communiceert en associatief is met het CAM-pakket. Deze informatie is nu beschreven in de
vorm van dit verslag.
Voor het CAM-gedeelte heb ik zelf een lesboek geschreven. Als leidraad heb ik in Inventor
getekende solids op een 2D tekening gezet. Hierin zit een opbouw van moeilijkheidsgraad.
De leerlingen dienen deze solids zelf te tekenen om het CAD-gedeelte onder de knie te
krijgen. Daarna gaan de cursisten deze solids zelf bewerken in Edgecam.
Fig. 10 CADCAM cursusboek
CAD voor CAM 21

Verklarende woordenlijst
Associatief
Eigenschappen overnemend van een solid. Met name op featureniveau is dit van belang.
CADCAM
Het samenwerken tussen het ontwerpen en het maken van gereedschapbanen
CAD (Computer Aided Design)
Is het met de computer ontwerpen tekenen. In ons geval werktuigbouwkundige ontwerpen.
Hiervoor gebruiken wij Autodesk Inventor, een 3D-tekenpakket.
CAM (Computer Aided Manufacturing)
Is het bewerken aan de hand van een tekening, door het aanbrengen van gereedschapbanen.
Hiervoor gebruiken wij Edgecam. Het softwarepakket Edgecam genereert NC-regels die in
een CNC-machine ingevoerd worden.
CNC (Computerized Numerical Control)
Een CNC-machine leest de NC-regels en voert deze uit in een bewerking zoals bv.
draaien, frezen en gatbewerken..
CNC-machine
Machine die met behulp van een programma bewerkingen uitvoert zoals draaien,
frezen en gatbewerken.
Feature
Een feature is een te bewerken onderdeel van een solid. Zoals een gleuf of schroefdraad.
Solid
Een 3D model van een te fabriceren werkstuk.
CAD voor CAM 22

Bronnen
Kaas, E.A. en. Stakenborg, M.J.L (1990)
CAD/CAM/CAE in de werktuigbouw
Kluwer Technische Boeken, Deventer.
ISBN 90 201 1320 3
Kaas, E.A (1992) CAD in Nederland
Stichting CAD/CAM/CAE Educatie, Eindhoven
Kroonenberg, v.d. Ontwerpen voor produceren
Op weg naar Optimaal Ontwerpen
Boeklagen, ir. R. (2010)
Inventor 2010 Computer Ondersteund Ontwerpen
ISBN 978 90 72487 64 3
CAD voor CAM 23