ONDERWATERONDERZOEK

TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 245 - sept./okt. 2013 

Technische 

Zeestage 2013 

Sint-Eustatius 

Ongerept

Commissie Duikonderricht 

Subcommissie Jeugdduiken 

Vanaf nu te koop 

in de NELOS-BOETIEK 

Meer informatie skubbaenfred@nelos.be 

NELOS.be 

Duiksport ook voor jou! 

Jeugdduiken 

voor Jeugdduikers

Van de redactie 

DOOR IVO MADDER 

Was het warm 

genoeg voor jou, 

afgelopen zomer? 

Voor sommigen 

wel, want terwijl ze 

in volle zon zaten 

met hun duikpak 

aan, kregen ze te 

maken met hyperthermie, 

de medische 

term voor te warm. Over medisch gesproken, 

de Geneeskundige Commissie maakt 

in deze Hippo haar standpunt bekend over de 

zin van het al dan niet preventief onderzoek 

naar een PFO. Onder invloed van de warmte 

trokken velen naar het water. De Hoger Redders 

en Duiker-Redders hadden op sommige 

badplaatsen hun handen vol. Op duikplaatsen 

was het ook druk en bij een watertemperatuur 

van 23°C in de Oosterschelde, was het 

genieten van al dat moois in het zoute water. 

Zowel jeugdduikers als volwassen duikers 

zaten langer dan normaal onder water. De 

laatsten maakten zelfs lange ‘trappen’. Nee, 

geen wenteltrapjes, maar decostops, terwijl 

ze ondertussen wel zochten naar allerlei 

klein leven. Al dat onderwaterleven wil je 

misschien wel op de gevoelige plaat vastleggen? 

Weet dan dat de Audiovisuele Commissie 

regelmatig cursussen onderwaterfotografie 

en -videografie inricht en zelfs wedstrijden 

organiseert. Ook voor beginnende duikers! 

Ben je een leek in digitale fotografie, dan kan 

je toch vrij snel goede resultaten boeken en 

zelfs aan wedstrijden meedoen. Zeker als je in 

helder water fotografeert, zoals bijv. in Kroatië 

(Middellandse Zee), Pemuteran (Bali), 

Sint-Eustatius (Caraïben), enz. En wie weet 

kom je op je verre duikbestemmingen prachtige 

garnalen of een onsterfelijke kwal tegen? 

Een app zoals die van Helmut Debelius is dan 

vaak nuttig om op te zoeken wat je zoal gezien 

hebt. Terwijl de ene aan het fotograferen is of 

gewoon van het onderwaterleven geniet, is 

de andere bezig met technisch duiken op een 

wrak, aan het vinzwemmen om zijn conditie 

te verbeteren, … of bezig met het begeleiden 

van duikers met een handicap. In vorige 

Hippo kwam de oprichter van het duiken met 

gehandicapten in de schijnwerper. In deze 

editie interviewen we Ann Tielen, de huidige 

voorzitter van de Commissie Duikers met een 

Handicap, die het concept verder uitbreidde. 

Uiteraard is er nog veel meer te lezen, buiten 

wat hierboven allemaal opgesomd werd. Zo 

ook wat info over nieuw en tweedehandsduikmateriaal, 

een club in de kijker en info om 

jouw club te promoten met o.a. een ‘Hashtag’. 

Veel leesgenot en prachtige duiken tijdens de 

nazomer, die van mij even schitterend mag 

zijn als de voorbije zomer. 

Ivo 

Bondsnieuws 

Technische Zeestage 2013 .......................12-17 

'Hashtag' Wat is dat nu weer?.................20-22 

Systematisch screenen op PFO zinvol?......39 

Ann Tielen: inzet en stuurmanschap 

bij duikers met een handicap............ 40-43 

Hyperthermie of 

te hoge lichaamstemperatuur ..........52-53 

De Audiovisuele Commissie 

evolueert................................................ 54-55 

Goede redders maken het verschil 

tussen leven en dood.......................... 60-62 

De 34e Noordzeechallenge..................... 72-73 

Vaste rubrieken 

50 jaar Barracuda..........................................5-7 

Hippoëzie...........................................................23 

Leven in het 'bah' water: zout.................28-30 

Duurzame duik in het zeeuwse water 

mogelijk door groene perslucht..............50 

Retro-Hippo......................................................64 

Close-up (Bert Seyssens)....................... 66-67 

NELOS-Consulenten 

John Remue 

duikonderricht@nelos.be 

• Algemeen duikonderricht 

• Inschalingen 

François Desmet 

duikmateriaal@nelos.be 

• Duikmateriaal 

Stef Teuwen 

sdt@nelos.be 

• Technisch Duiken 

Jozef Van den Berghe 

statuten@nelos.be 

• VZW-statuten en -kwesties 

Dirk Deraedt 

veiligheid@nelos.be 

• Melden van duikincidenten en 

bijna-duikongevallen 

Ronny De Meersman 

penningmeester@nelos.be 

• Penningmeester 

NELOS-Boetiek......................................... 84-85 

BEFOS-FEBRAS...............................................85 

Skubba & Fred..................................................86 

Sprokkels........................................................... 87 

Webdiving..........................................................88 

Lopende agenda...............................................90 

Reportages 

Nr 245 

september/oktober 2013 

De Oosterscheldegeheimen van 

het wenteltrapje onthuld.......................8-11 

De kleurrijkste garnalen en hun taxi.... 18-19 

Permuteran 

onbekende pracht in Bali....................24-27 

Maak kennis 

met de onsterfelijke kwal...................32-33 

Marseille Foto- en Filmfestival.............34-35 

Van leek tot wedstrijdfotograaf.............36-38 

Mediteraans duiken in Kroatië.............. 44-49 

Ongewoon duikmateriaal?..................... 56-59 

Duikmateriaal te koop..............................68-70 

Sint-Eustatius ongerept...........................74-82 

Ingrid Dekelver 

duikgeneeskunde@nelos.be 

• Duikgeneeskundige 

problematiek 

Willy van der Plas 

voorzitter@nelos.be 

• Verzekering 

René Van Leeuwen 

reglementering@nelos.be 

• Juridische kwesties in de 

duiksport 

• Duikreglementering 

Els Huybregts 

mental.coaching@nelos.be 

• Bijstand bij duikongevallen 

Ronny Margodt 

pr@nelos.be 

• Public Relations NELOS 

Guy Bosmans 

boetiek@nelos.be 

• Contactpersoon Bloso 

Coverfoto: Langoest. Locatie: Sint-Eustatius 

Foto: Luc Eeckhaut. 

Correcties en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken: cursus@nelos.be 

Correcties i.v.m. met de NELOS-infomap: documenten@nelos.be 

Hippocampus sept./okt. 2013 

3

Nederlandstalige Liga 

voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw 

Lid van BEFOS (Stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS). 

Erkend door Bloso (Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie). 

Erevoorzitter: Jozef Van den Berghe 

Tel. 054 32 88 20 

erevoorzitter@nelos.be 

Raad van Bestuur 

Voorzitter: Willy van der Plas 

Tel. 03 366 18 22 - voorzitter@nelos.be 

Vice-voorzitter - relaties CMAS: John Remue 

Tel. 0495 20 00 85 - duikonderricht@nelos.be 

Relaties Bloso - Boetiekverantwoordelijke: 

Guy Bosmans 

Tel. 015 22 56 72 - boetiek@nelos.be 

Penningmeester: Ronny De Meersman 

Gsm 0475 70 19 76 - penningmeester@nelos.be 

Bestuurslid: Ivo Hubert 

Gsm 0475 49 87 24 - ivo.hubert@nelos.be 

Bestuurslid: Herwig Van Cotthem 

Gsm 0495 55 85 19 - herwig.vancotthem@nelos.be 

Public Relations: Ronny Margodt 

Gsm 0473 96 13 50 - pr@nelos.be 

Commissies 

Commissie Duikonderricht 

Voorzitter: John Remue - duikonderricht@nelos.be 

Gsm 0495 20 00 85 

Verantwoordelijke der brevetten: Eric Sels 

Tel. 015 61 61 81 - brevetten@nelos.be 

Ereraad: Ronny Margodt 

Gsm 0473 96 13 50 - ereraad@nelos.be 

Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez 

Gsm 0473 24 53 02 - jeugdduiken@nelos.be 

Brevettencomité: John Maes 

Gsm 0495 66 56 19 - brevettencomite@nelos.be 

Sectie duiktechnieken: Dirk De Bilde 

Gsm 0476 96 26 00 - sdt@nelos.be 

Sectie EDIT: Ivo Madder 

Gsm 0475 73 32 01 - edit@nelos.be 

Veiligheidscomité: Dirk Deraedt 

Gsm 0476 24 30 94 - veiligheid@nelos.be 

Geneeskundige Commissie 

Voorzitter: Roland Vanden Eede - Tel. 03 827 57 31 

duikgeneeskunde@nelos.be 

Secretaris: Ingrid Dekelver - Gsm 0479 713469 

duikgeneeskunde.sec@nelos.be 

Mental Coaching: Els Huybregts 

Gsm O478 44 02 78 - mental.coaching@nelos.be 

Sportcommissie 

Voorzitter: Herwig Van Cotthem 

Gsm 0495 55 85 19 - sportcommissie@nelos.be 

Secretaris: Free Duerinckx 

Herkenrodesingel 7d bus 2.2, 3500 Hasselt 

Audiovisuele Commissie 

Voorzitter: Roland Wantens 

Gsm 0475 82 90 22 - audiovisueel@nelos.be 

Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie: 

Ludo Braeckman - owf@nelos.be 

Verantwoordelijke Onderricht 

onderwatervideografie: Erik De Groef 

Gsm 0478 25 09 21 - cursus.owv@nelos.be 

4 

Hippocampus mei/juni sept./okt. 2013 

Commissie Biologie 

Voorzitter: Tiny Heremans 

Tel. 016 22 56 98 - biologie@nelos.be 

Secretaris: Jean-Marie Reynaert 

Gsm 0475 81 43 59 - biologie.sec@nelos.be 

Commissie Redactie Hippocampus 

Voorzitter: Ivo Madder 

Tel. 03 290 54 06 - redactie@nelos.be 

Secretaris: Luc Beets 

Tel. 03 325 07 36 - hippo.sec@nelos.be 

Commissie Duikers met een Handicap 

Voorzitter: Ann Tielen 

Tel. 011 42 35 14 - cdmh@nelos.be 

Secretaris: Yves Druyve 

0486 68 33 51 - cdmh.sec@nelos.be 

Commissie Solidariteitsfonds 

Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, 

Ronny Margodt 

NELOS-secretariaat 

Duikershuis - Luce De Smet 

Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen 

Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 

secretariaat@nelos.be 

www.nelos.be - www.wiki.nelos.be 

CERTIFICATION 

INTERNATIONAL 

ma. 9.30 u - 11.30 u, wo. 9.30 u - 11.30 u en 

14.00 - 16.00 u, vr. 14.00 u - 16.00 u 

Ongevalsaangiften 

Binnen de 15 dagen in dubbel naar het NELOSsecretariaat, 

vergezeld van een geneeskundig getuigschrift. 

Dit attest moet door de dokter worden 

afgeleverd binnen 3 dagen na het ongeval. 

Bij een dodelijk ongeval: binnen 2 dagen naar het 

NELOS-secretariaat en rechtstreeks naar Arena 

(eventueel telefonisch of per fax): 

t.a.v. de heer Eddy Van Den Bosch 

Jozef II straat 36-38 - 1000 Brussel 

Tel. 02 512 03 04 - fax 02 512 70 94 

Hulpdiensten 

UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN 

Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur) 

HYPERBAAR CENTRUM 

Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek 

(afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382 

ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112 

Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 

's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland 

Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur) 

AIG-ASSISTANCE 

Bij je duikschool kan je het persoonlijk 

verzekeringskaartje bekomen, met daarop 

volgende info: 

Policy number: ARENA 2.009.718/010 

In geval van repatriëring/hospitalisatie ten 

gevolge van een duikongeval in het buitenland. 

Call Center: +32 3 253 69 16 

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw 

Hoofdredacteur: Ivo Madder 

De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne (Antwerpen) 

Tel. 03 290 54 06 - redactie@nelos.be 

Verantwoordelijke uitgever: John Remue 

Genenbemdestraat 2H - 3945 Kwaadmechelen 

Gsm 0495 20 00 85 - duikonderricht@nelos.be 

Redactieteam: Luc Beets - Jacques Bernaerts 

- Ingrid Dekelver - Chrisje Demuynck - Bert 

Janssens - Ivo Madder - Katrijn Ools - John 

Remue - Monique Remue-Demoustier - Jozef Van 

den Berghe - Wim Van Doeselaer - Patrick Van 

Hoeserlande - Roland Wantens 

Vormgeving en publiciteit: Katrijn Ools 


Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 

publiciteit@nelos.be 

Pre-press & druk: Swinnen Printing 

Muizenstraat 172 - 1981 Hofstade 

Tel. 015 45 02 78 - fax 015 45 02 79 

info@swipri.be 

Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: 

februari, april, juni, september en december. 

Oplage: meer dan 10.000 exemplaren. 

ISSN-nummer: 1782-8414 

Hippocampus kan je downloaden in pdfformaat 

via de NELOS-wiki, meer bepaald via: 

www.wiki.nelos.be/index.php/Hippo-archief 

Advertentietarieven 

www.wiki.nelos.be/index.php/Hippocampus 

Zie bij 'Publiciteit'. 

De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor 

de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde 

redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. 

De artikels ter publicatie in de Hippocampus 

moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen voor 

de maand van verschijning. 

Overeenkomstig de Belgische wet van 08/12/1992 tot 

bescherming van de persoonlijke levenssfeer, gewijzigd 

door de Europese wet van 11 december 1998 tot omzetting 

van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, melden 

wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden 

in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens 

enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift 

en de administratie van de liga overeenkomstig het doel 

van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht. 

Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder 

schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever. 

Hippocampus 

komt tot stand 

met de steun van 

Lid van de Unie van 

de Uitgevers van de 

Periodieke Pers 

Adresveranderingen 

Uitsluitend richten aan het NELOS-secretariaat: 

secretariaat@nelos.be

Club in de kijker 

50 jaar 

Barracuda 

Duikschool Barracuda viert 

dit jaar haar 50e verjaardag. 

Een stukje geschiedenis … 

1972 

Duikwedstrijd in Lac Ona. 

Clubreis naar de Dominikaanse Republiek. 

In die tijd een onwaarschijnlijk avontuur. 

Onze huidige voorzitter, Geert Vonck, samen 

met de bewaker van het domein, Hannibal, 

die met trots beweert dat we niet 

bang moeten zijn: "Ik heb al 4 man neergeschoten!". 

Met de vorige voorzitters Pierre 

Verbeke, Yves Meire, Etienne Jacobus en 

Lionel Vanhoorickx heeft Barracuda amper 

5 voorzitters gekend op 50 jaar. Het beleid 

van de club is bewust losgekoppeld 

van dat van het duiken, wat een stabiele 

basis vormt voor een vooruitziende evolutie! 

Een artikel schrijven dat 50 jaar duikgeschiedenis 

weergeeft is een op 

voorhand verloren gevecht, maar 

na 50 jaar hoeft dat ook niet meer. Het is 

terugblikken op een aantal hoogtepunten 

en 'fait-divers'. Dat je hierbij niet alles 

kan aanhalen, hoort erbij. Als club uit 

het verre Vlaanderen hebben we ons, zoals 

het een Barracuda betaamt, steeds in 

de stroming gelegd. Soms wat koppig en 

ogenschijnlijk tegendraads, maar steeds 

met een ruime blik op de toekomst. 

1963 

De vzw 'Diepzeeduikersclub Barracuda' wordt 

door 8 personen, allen afkomstig uit Brugge, 

opgericht op 10 maart 1963. Yves Verbeke 

wordt de eerste voorzitter. 

Foto's (7): archief Barracuda. 

1977 

Duiken in de Middellandse Zee. 

1982 

Duikexpeditie in Sudan. Clublid en latere 

voorzitter Lionel Van Hoorickx maakt de 

eerste filmopnames van het wrak de Umbria. 

Op het filmfestival van Luzern, in 

1984, zal hij hiermee de eerste prijs in de 

wacht slepen. 

1993 

Als één van de eerste Belgische clubs start 

Barracuda opleidingen voor mensen met 

een lichamelijke handicap. De kandidaten 

zijn zo enthousiast dat ze zich onmiddellijk 

lid willen maken. Het is moeilijk te beschrijven 

welk gevoel van vrijheid iemand 

heeft als hij zich kan losmaken van zijn rolstoel. 

De commissie 'duikers met een handicap' 

is geboren. Door het grote succes 

moest al gauw worden uitgekeken naar een 

ander zwembad, een eigen trainingsschema 

en natuurlijk een hoop vrijwilligers om 

aan alle aanvragen van mensen met een 

handicap uit heel West-Vlaanderen te voldoen. 

Er wordt een aparte club opgericht, 

WEVOS Wet Wheels, die in 2005 als duikschool 

zal erkend worden door de NELOS. 

1965 

Oud lid Van Belleghem poseert in alle fierheid 

zijn duikuitrusting voor een duik in de 

Lac van Loppem. 

1990 

2003 ijsduik Lac van Loppem 

Clublid en WWF voorzitter Vlaanderen Yan 

Verschueren in nat pak. De Lac van Lop- 


5

Hippocampus sept./okt. mei/juni 2013 

7

Reportage - BIOLOGIE 

De gewone wenteltrap (Epitonium 

clathrus) is de meest voorkomende 

wenteltrapsoort in de 

Oosterschelde. 

De Oosterscheldegeheimen 

van het wenteltrapje onthuld 

Foto: Peter H. van Bragt. 

De Oosterscheldeduiker met zijn ogen op scherp heeft ze vast al wel gezien: stevige, priemvormige witte 

schelpjes van zo'n vier centimeter lang, kruipend over de slibrijke bodem aan de Zeelandbrug of in 

Goes, richting een slibanemoon... Vermits ze tegenwoordig meer en meer in de Oosterschelde voorkomen, 

komen we er ook meer en meer over te weten: welkom in de verborgen wereld van de wenteltrapjes. 

Leuk is dat, wanneer je door een 

'wenteltrap-ervaren-duiker' wordt 

meegenomen op zoek naar de wenteltrapjes 

in de Oosterschelde. Joop Stalenburg, 

bekend door zijn Sepiaproject 

(www.sepiaproject.nl), kent de bodem en 

diens bewoners rond de Zeelandbrug op 

zijn duimpje. Hij brengt me feilloos naar de 

zand-/slibrijke regio waar de kans groot is 

een glimp op te vangen van deze slakjes. 

Plaats van de wenteltrap 

in het dierenrijk 

Rijk: Animalia (dieren) 

Stam: Mollusca (weekdieren) 

Klasse: Gastropoda (slakken) 

Orde: Neotaenioglossa 

Familie: Epitoniidae 

Geslacht: Eptinonium (wenteltrappen) 

Soort: Epitonium clathrus (gewone 

wenteltrap) / Epitonium clathratulum 

(witte wenteltrap) / Epitonium turtonis 

(Turtons wenteltrap). 

8 Hippocampus sept./okt. 2013 

zachtaardige vleeseters 

Ze kruipen over de bodem op zoek naar 

hun voedsel. Als volbloedcarnivoren (nvdr: 

carnivoren zijn vleeseters) besluipen ze 

hun prooi: anemonen van het actinariatype 

(slibanemoon, weduwroosje, ... ). Eens 

deze gevonden, graven de slakjes als een 

mol in het zand naar de voet van de anemoon 

toe. Vervolgens stulpen ze een zuigslurf 

uit en daarmee knabbelen ze stukjes 

anemoonvlees af. De anemoon op zich 

overleeft deze acties, zodat je de wenteltrap 

eerder als een ectoparasiet van de 

anemoon kan beschouwen. 

Het wenteltrapje scheidt via de speekselklieren 

een purperen vloeistof af die mogelijks 

een verdovend effect heeft. Hierdoor 

voelt de anemoon niet dat ze belaagd 

wordt. 

Als je het geduld hebt om te blijven kijken, 

zie je een deel van het slakkenlijfje zelf: een 

wit kopje met een brede flap en twee lange 

koptentakels. 

Foto's (2): Peter H. van Bragt. 

Boven: De witte wenteltrap (Epitonium clathratulum). 

Onder: In de Oosterschelde komen er twee soorten wenteltrappen 

voor. De meest voorkomende is de gewone 

wenteltrap (Epitonium clathrus).

Aan de basis van die tentakels liggen de 

ogen van het slakje. Zijn voetje is donkergevlekt. 

Een fraaie verschijning! 

En waar wenteltrapjes zijn, vind je ook wenteltrapjes 

in wording: de karakteristieke eiersnoeren. 

Eigenlijk is de ganse voortplantingscyclus 

van het wenteltrapje best wel 

karakteristiek. Zoals zowat alle slakken is 

ook het wenteltrapje hermafrodiet. Maar 

het hermafroditisme is best apart en nog 

niet helemaal opgehelderd. 

De meest gangbare theorie gaat als volgt. 

Een wenteltrapje begint zijn leven als mannetje. 

Nadat hij goed gegroeid is, wordt hij 

na één seizoen een groot en flink vrouwtje. 

Vóór die tijd hoort hij uiteraard zijn taak als 

mannetje keurig te volbrengen. Hij zoekt 

zich een groot vrouwtje uit, kruipt op haar 

schelp en blijft bij haar. Zo kan je dus een 

grote wenteltrap voorbij zien schuifelen met 

een klein wenteltrapje op haar schelp vast. 

Vergis je dus niet: dit is geen moeder wenteltrap 

vol broedzorg met haar nazaat. Dit 

is dus wel degelijk een 'wenteltrappaartje'. 

Soorten wenteltrapjes aan de Nederlandse kust 

Voor de Nederlandse kust komen er 

drie soorten wenteltrapjes voor. 

De wenteltrap 

(Epitonium clathrus) 

De meest voorkomende soort is 

meteen ook de meest robuuste. De 

vier centimeter lange porseleinwitte 

schelp is stevig en priemvormig met 

een aantal bolle windingen, bezet 

met ribben, waartussen roodbruine 

vlekjes opvallen. Je kan deze soort tot 

zeventig meter diep ontmoeten. 

De witte wenteltrap 

(Epitonium clathratulum) 

Al heel wat zeldzamer met zijn klein, 

dunschalig priemvormig schelpje van 

max. dertien millimeter lengte. Het 

schelpje is ook porseleinwit, maar vertoont 

geen vlekjespatroon. Dieper dan 

enkele tientallen meters zal je deze 

soort niet vinden. 

De Turtons wenteltrap 

(Epitonium turtonis) 

Deze soort is nog niet in de Oosterschelde 

aangetroffen, wel in de Nederlandse 

kustwateren. Het slanke 

lichtbruine schelpje van zo'n vier centimeter 

lang, vertoont tussen de ribben 

chocoladebruine vlekjes. Hij vertoont 

zich niet dieper dan enkele tientallen 

meters. 

Onder: Wenteltrapjes kruipen over de bodem op zoek 

naar hun voedsel: slibanemonen, weduwroosjes, enz. 

Foto: Peter H. van Bragt. Foto 's (2):Joop Stalenburg. 

Boven: De eitjes van de gewone wenteltrap zijn verpakt 

in driehoekvormige eikapsels. De eiersnoeren kunnen 

tot 10 cm lang zijn. 

Onder: Door hun zandkleur vallen de eierkapsels van de 

gewone wenteltrap amper op. 


9



Foto's (3): Joop Stalenburg. 

Boven: Het kleine wenteltrapje op de grotere witte 

(vrouwelijke) wenteltrap is het mannetje. 

Midden: Een in-vitro-opname van een witte wenteltrap 

(Epitonium clathratulum). 

Onder: Een witte wenteltrap die volop bezig is met het 

afzetten van eierkapsels. 

Boven: Eiersnoer van de witte wenteltrap. 

Onder: Een gewone wenteltrap is een oorkwal aan het verorberen. 

10 Hippocampus sept./okt. 2013

Met dank aan: 

Foto's (2): Peter H. van Bragt. 

• Joop Stalenburg voor zijn engelengeduld 

als buddy, zijn uitgebreide kennis 

over en zijn prachtige foto's van de 

wenteltrapjes. 

• Peter H.van Bragt, bioloog, Stichting 

Anemoon, voor zijn tijd om me alle 

wetenschappelijke info over de wenteltrapjes 

te bezorgen en zijn mooie 

opnames van deze slakjes. En tevens 

om mijn tekst kritisch na te lezen. 

• Marco Faasse, bioloog, Senior Researcher 

bij eCOAST Marine Research, om 

mijn tekst kritisch na te lezen. 

Meer info in een uiterst informatief boek: 

'Schelpdieren van het Nederlandse 

Noordzeegebied', ISBN 9789052108216, 

Uitgeverij Tirion. Ook te verkrijgen via 

Stichting Anemoon (www.anemoon.org) 

(atlas.anemoon@mail.com). 

ADVERTENTIE 

Foto: Ivo Madder. 

Foto: Mouna Antit. 

Boven: Een in-vitro-opname van de eieren van een witte 

wenteltrap 

Midden: De eierkapsels van de witte wenteltrap lijken wel 

massa's zandbolletjes. 

Onder: Schelp van de gewone wenteltrap, bewoond door 

een heremietkreeft. 

De Turtons wenteltrap (Epitonium turtonis) is 

tot nu toe nog niet aangetroffen in de Oosterschelde. 


Het mannetje heeft geen penisorgaan. Hij 

geeft zijn zaadpakketje aan het vrouwtje 

die zich hiermee zelf bevrucht. In het voorjaar 

zal ze haar eitjes leggen: één tot tien 

centimeter lange streng van pyramidevormige 

eicapsules die wat kleverig zijn, zodat 

ze omhuld en beschermd worden door 

zandkorreltjes en schelppartikeltje. Deze 

strengen liggen gewoon op het slib/zand. 

Uit de eitjes komen vrijzwemmende larfjes. 

Hoe lang het duurt vooraleer ze zich vestigen 

en ontwikkelen tot een klein mannelijk 

wenteltrapje is tot nu toe niet bekend. 

Eens het mannetje groter wordt, gaat het 

vrouwelijk worden en zal dan op zijn, euh, 

haar beurt een klein mannetje aantrekken 

om aan de voortplantingscyclus verder te 

werken. 

Na maximaal een tweetal jaren is het uit 

met de pret, want dan sterft het vrouwtje 

als hoogbejaarde wenteltrap. 

Ondertussen zoeken Joop en ik naarstig 

verder op de vlakte. Veel anemonen, veel 

voedsel dus, maar nog geen wenteltrapjes. 

Zijn er eigenlijk veel exemplaren? Zitten we 

niet te zoeken naar een naald in een hooiberg? 

Wel neen, er is sprake van een toename 

van het aantal wenteltrapjes in de Oosterschelde, 

aan een dichtheid van één exemplaar 

op één tot tien vierkante meter. 

De reden waarom ze nu beter gedijen is 

omdat het milieu door de Deltawerken en 

Scheldekering beter wordt voor hen: het 

zoutmilieu is stabieler geworden. Vroeger 

was er een veel grotere schommeling in 

het zoutgehalte in de Oosterschelde waardoor 

dit water voor de wenteltrapjes minder 

geschikt was. 

Boodschap is geconcentreerd en geduldig 

verder zoeken en ondertussen genieten 

van alles wat de Oosterschelde ons te bieden 

heeft: een echte schatkamer! 

Kiki Vleeschouwers 


11

Bondsnieuws - COMMISSIE DUIKONDerrICHT - secTIE DUIKTechnIEKEN 

Groepsfoto aan de kant, met duikmateriaal. 

Foto: Stef Teuwen. 

Technische Zeestage 2013 

te Torrevieja – Spanje 

Onder impuls van de Sectie Duiktechnieken wordt nu al enkele jaren op rij een Technische Zeestage 

georganiseerd. 

Ook in 2013 werd deze traditie verder 

gezet en worden er al concrete 

plannen gemaakt voor 2014 (zie 

verder). In tegenstelling tot de traditionele 

Zeestage te Boulouris worden er in 

de Technische Zeestage niet enkel Technische 

Instructeurs gevormd maar ook 

en zelfs voornamelijk Technische Duikers, 

zoals het duiken met hypoxische trimix 

(een mengsel van zuurstof, stikstof en helium, 

waarbij het zuurstofpercentage in 

het gasmengsel lager ligt dan 18%) de basis 

vormt van deze opleiding en evaluatie. 


Deze opleidingen kunnen we immers gewoonweg 

niet verzorgen in België of Nederland 

omdat we daar niet de gewenste 

dieptes kunnen bereiken in veilige en controleerbare 

omstandigheden. Het gevolg 

van dit gegeven is dat de Technische Stages 

vooral een vormend karakter hebben 

voor iedereen die participeert en uiteraard 

ook een evaluerend karakter voor de kandidaten. 

Dit schept opportuniteiten. Als 

de focus dan toch ligt op de vorming, het 

omgaan met bijzondere procedures, het 

opdoen van uitzonderlijke ervaringen en 

zo voort, dan kunnen deze Technische Stages 

ook opengetrokken worden voor alle 

Technische Duikers. Deze duikers kunnen 

dan onder begeleiding van een sterk kader 

veel bijleren en ze kunnen concreet 

het echte technische duiken beoefenen 

zonder dat ze daarom mikken naar een 

hogere graad in het technisch duiken. 

Het is inderdaad niet evident om zo maar 

even een duikcentrum binnen te stappen 

en aan te geven dat je een technische duik 

wenst te doen naar grote dieptes met een 

duikduur van enkele uren. De enige mo-

gelijkheid om vlot technisch te duiken in 

het buitenland kan gerealiseerd worden 

via het opzetten van een doorgedreven, 

tot in de puntjes uitgewerkte, organisatie. 

Hier kan de Sectie Duiktechnieken (SDT) 

het nodige kader voor leveren. Geïnteresseerde 

Technische Duikers hoeven enkel 

in te schrijven. Dit bewijst nogmaals dat 

NELOS een blijvende ondersteuning biedt 

aan haar duikers, ook na de opleiding. 

de Technische Stage 

onder supervisie van de 

Sectie Duiktechnieken 

Foto's (2): Stef Teuwen. 

Linksboven: Briefings zijn belangrijk en dienen 

uitgevoerd te worden onder het waakzame 

oog van de controlerende instructeur. 

Dat er continue moet gehydrateerd worden 

tijdens deze duiken mag duidelijk zijn. 

LInksonder: 's Morgens aan boord gaan 

van de Volante, een zeewaardige catamaran 

voorzien van een lift voor het oppikken 

van de technische duikers. 

Rechts: De mengsels worden grondig 

geanalyseerd en de flessen gemarkeerd. 

Foto: Steven Wouters. 

De Sectie Duiktechnieken stelt minstens 

eenmaal per jaar twee Technische Instructeurs 

aan om een Stage te organiseren, 

waarbij hoger vernoemde doelstellingen 

kunnen gehaald worden. Dit jaar werd de 

leiding in handen gegeven van Rebreather 

Instructeur Glenn Tessens en Rebreather 

Instructeur Stef Teuwen. Als bestemming 

werden de diepe wrakken van Torrevieja 

(Spanje) gekozen. De range der diepte 

varieerde van 55 meter tot 110 meter en 

had als fijne surplus de quasi maagdelijke 

wrakken op diepte. Om deze locaties 

te kunnen bereiken deden we een beroep 

op de hiervoor uitstekend uitgeruste 

boot van Kärcher Diving. De leiding van het 

duikcentrum is in handen van de zeer bekwame 

Engelsman Stuart, bijgestaan door 

zijn schipper Kevin en zijn duikassistente 

aan de oppervlakte; de mooie en lieftallige 

Becky. De sterke troeven van de boot van 

het duikcentrum Kärcher zijn velerlei. De 

boot is van het type Catamaran (twee rompen) 

hetgeen de stabiliteit bij zwaar weer 

zeer ten goede komt. Verder waren er diepe 

en brede banken op het dek gemonteerd 

zodat de Technische Duikers zich daarop 

volledig konden equiperen, zonder dat ze 

de ganse tijd de zware last van hun uitrusting 

op hun schouders dienden te dragen. 

Het meest sublieme uitrustingsstuk was 

echter de lift die aan de achterkant van de 

boot gemonteerd werd. Dit maakte het oppikken 

van de zwaar uitgeruste duikers in 

ruw weer mogelijk. We hebben dit aan den 

lijve kunnen ondervinden. Zelfs bij windkracht 

5 à 6 en zeegang 4 was het merkwaardig 

rustig aan de achterzijde van de 

Catamaran en konden de duikers zonder 

noemenswaardige inspanningen en heftige 

bewegingen van de boot rustig op het 

platform van de lift stappen en uit het water 

gehesen worden. Zonder deze lift zou 

de leiding van de stage beslist 2 van de 6 

duiken afgeblazen hebben. Nu hebben we 

ze alle 6 kunnen uitvoeren! 

de deelnemers met een grote 

diversiteit aan uitrusting 

Na een intense theoretische opleiding in 

België, gevolgd door de typische 

'Shallow Water Drills', hadden we 

een volledig bezette boot (maximum 

capaciteit van de boot was 12 technische 

duikers), waaronder 4 kandidaten 

'Closed Circuit Trimix' en één 

inschaling. Jammer genoeg haakten 

in laatste instantie 3 kandidaten 

af en kwam er in de plaats daarvan 

een andere Trimix Rebreather Duiker 

welke wenste in te schalen. Uiteindelijk 

waren we dus met 10 Technische 

Duikers, waarvan 9 rebreather duikers 

en één open circuit duiker. In willekeurige 

volgorde: Guy Deno (Open Circuit 

Advanced Trimix Duiker), Chris Schoofs 

(CCR Trimix Duiker – Inspiration), Steven 

Wouters (CCR Trimix Duiker – Inspiration), 

Danny Moens (CCR Trimix Duiker 

– Camelion), Iwan Dauginet (CCR 

Trimix Duiker – Revo), Stefan De Blende 

(CCR Trimix Duiker – Inspiration), Patrick 

Valkenborghs (kandidaat CCR Trimix 

Duiker – JJ), Warren Van den Bosch (CCR 

Trimix Duiker – Camelion), Glenn Tessens 

(CCR Trimix Instructeur – Inspiration) en 

Stef Teuwen (CCR Trimix Instructeur – 

Camelion). Uit deze lijst valt op te maken 

dat NELOS effectief constructeur en toestel 

(merk van rebreather) onafhankelijk 

wenst te opereren. Het is de vrije keuze van 

de kandidaat. Tijdens de opleiding wordt 

dan ook geen vergelijking gemaakt van de 

pro's en de con's van type rebreather, maar 

wordt er eerder aandacht besteed aan mogelijke 

opties binnen de procedures om 

zulke duiken veilig en correct uit te voeren. 

technische procedures 

Allerlei technische procedures moesten 

uitgevoerd worden. Ik geef een voorbeeld. 

Tijdens deze Stage werden diverse opstijgprocedures 

uitgetest. Tijdens de eerste 

duik werd opgestegen langs de 'shotline' 

(daallijn), werd de 'lazy line' door de 

laatste duiker op 18 meter losgekoppeld 

van deze 'shotline' en kon er verder gedecompresseerd 

worden op een trapeze 

(deco-station) op de dieptes van 9 meter 

en 6 meter. Tijdens de volgende duik werd 

eveneens opgestegen langs de 'shotline', 


13


maar kwamen de duikers los van de 'shotline' 

rond de diepte van 20 meter. Daarna 

werd door iedere duiker individueel zijn 

OSB ontplooid om op die manier verder te 

decompresseren. De volgende en meest 

geliefde methode van alle teams bestond 

er in om vrij rond te duiken op het wrak en 

vanaf het wrak de OSB te ontplooien zodat 

de volledige opstijging en decompressie 

aan de individuele OSB kon afgewerkt worden. 

Guy Deno neemt het op in Open 

Circuit tegen alle andere rebreather 

duikers – knappe prestatie 

is dat! 

De kandidaat CCR Diluent Trimix zorgt er nauwlettend 

voor dat zijn materiaal piekfijn in orde 

wordt gebracht. 

'Lazy Line' 

In het technisch duiken is het helemaal 

niet abnormaal om zelfs meer dan een 

uur (soms zelfs meerdere uren) te moeten 

decompresseren. Het decompresseren 

moet 'veilig' gebeuren en moet 

'vol te houden zijn'. 'Veilig' betekent 

onder meer een decompressie uitvoeren 

zonder veel inspanningen te doen. 

'Volhouden' betekent dat je het fysiek 

moet kunnen blijven bolwerken. Om te 

beantwoorden aan de eisen 'veilig' en 

'volhouden' moet het hangen aan de 

daallijn met stroming absoluut vermeden 

worden. Men lost dit probleem 

in het technisch duiken op door ofwel 

vrij te decompresseren, aan de eigen 

Ook buitenlandse gasten dienen zich aan te 

passen en een volwaardige duikplanning uit te 

werken. De NELOS-duikers hebben dit blijkbaar 

al allemaal achter de rug. 

OSB (men drijft dan rustig aan de OSB 

hangende rond in zee, zonder ook maar 

enige invloed van de stroming te ondervinden), 

ofwel door gebruik te maken 

van de 'lazy line'. 

Het principe van de lazy line werkt als 

volgt: eerst plaats men een 'shotline' 

(daallijn) op het wrak. Dit is een lijn met 

onderaan een gewicht of een dreg en 

bovenaan één of twee boeien. Het voordeel 

van twee boeien, waarbij één boei 

aan de daallijn hangt en de tweede aan 

de eerste hangt met een tussenafstand 

van enkele meters en waarbij er in het 

midden tussen de beide boeien een zeker 

gewicht hangt, laat de schipper en 

de duikers toe de richting en de sterkte 

van de heersende stroming te kunnen 

inschatten. Voor het comfort van de 

duikers wordt de daallijn redelijk strak 

gespannen zodat de duikers, op weg 

naar het wrak, nauwelijks horizontale 

afstand moeten overbruggen. 

Als de stroming bijna gaan liggen is, 

springt de eerste ploeg over boord met 

het ene uiteinde van de 'lazy line' in de 

hand. Het uiteinde van de 'lazy line' is 

voorzien van een grote ring. Ze dalen 

met dit touw af langs de daallijn. Op de 

Iedereen druk in de weer om alles in orde te 

brengen. Stagevoorzitter Glenn laat zich blijkbaar 

niet opjagen en communiceert met een 

bijpassend duikteken. 


14 Hippocampus mei/juni sept./okt. 2013

Maagdelijke wrakken op diepte. 

De wrakken lagen tussen de 55 tot 110 meter. 

Plaatsen van het decostation - Afbeelding: Danny Moens / Stef Teuwen. 

Foto's (2): Danny Moens. 

gewenste diepte gekomen (18 meter à 

30 meter, naargelang de afspraak), maken 

de duikers op een snelle en handige 

manier de 'lazy line' vast aan de daallijn, 

door middel van een vrij dun touwtje 

dat rond de daallijn wordt gelust en 

waaraan de 'lazy line' met een snelsluiting 

wordt vastgekoppeld. Aan de ring 

wordt door elke duiker een persoonlijk 

naamplaatje bevestigd. Alle duikers 

dalen dus af en klikken hun naamkaartje 

bij het passeren van deze ring hieraan 

vast. Aan het uiteinde van de 'lazy line', 

dat aan de oppervlakte is gebleven, 

wordt een stevige boei of een decompressiestation 

(trapeze) bevestigd. Een 

decompressiestation is niets meer dan 

enkele lange metalen staven die met 

een tussenafstand van 3 meter boven 

elkaar komen te hangen. Dit gebeurt 

op respectievelijk dieptes van 6 meter, 

9 meter en twaalf meter onder de oppervlakte. 

De onderste staaf hangt aan 

de 'lazy line'. Het decompressiestation 

wordt drijvende gehouden met boeien 

en stabiel in het water op diepte gehouden 

door gewichten. 

Als de duikers terugkeren naar de oppervlakte, 

langs de 'shotline', dan komen 

ze op een zeker ogenblik de 'lazy 

line' tegen. Ze klikken hun naamplaatje 

los uit de ring en stijgen verder op langs 

de 'lazy line' (uiteraard niet langs de 

'shotline'). Komen ze uiteindelijk toe 

aan het decompressiestation, dan kunnen 

ze relaxt naast elkaar verder decompresseren 

aan de horizontale staven. 

Als de laatste ploeg zijn naamplaatje 

heeft verwijderd (ze zijn dan zeker dat 

elke duiker boven hen hangt te decompresseren), 

maken ze de 'lazy line' los 

van de daallijn. Het geheel van 'lazy 

line', decompressiestation, boeien en 

gewichten en niet op zijn minst alle duikers, 

komen nu vrij van de daallijn en 

drijven rustig verder met de stroming, 

zonder dat dit door de duikers gevoeld 

wordt. Dat is pas luxe. 

De opererende boot ziet het decompressiestation 

wegdrijven en weet dat 

de 'shotline' kan opgepikt worden. 

Daarna kunnen ze rustig de boeien 

van het decostation volgen (meestal 

eveneens meedrijvend, als de wind niet 

hinderlijk is) voor gans de verdere tijd 

van de decompressie. Ze weten perfect 

waar de duikers zijn en ze kunnen dus 

snel gerecupereerd worden als ze aan 

de oppervlakte komen. 

Deze werkwijze draagt dus in belangrijke 

mate bij tot de veiligheid en het 

comfort van de technische duiker. 

uitdagende duiken 

De duiken duurden tussen de 120 en 180 

minuten. Evident werden daarbij (soms 

met succes, soms met minder succes) 

pampers en P-valves veelvuldig gebruikt. 

Hierbij toch ook even mijn pet af voor de 

Open Circuit Duiker Guy die eveneens op 

de diepe wrakken van 110 meter autonoom 

gedoken heeft. Hierbij werd wel extra veiligheid 

geboden door de gasvoorraad van 

de rebreather-duikers in zijn team. 

Beide evaluerende instructeurs hebben de 

prestaties van de kandidaat CCR Trimixduiker 

Patrick bijzonder geapprecieerd. 

Hij heeft de jury aangenaam verrast met 

zijn correcte en volledige briefings en debriefings, 

met zijn gedetailleerde planningen, 

met de uitvoering van de procedures 

(analyses volgens het vier ogenprincipe, de 

labeling, de controle van de gassen in de 

computers, …), met de uitvoering van zijn 

oefeningen en met de schitterende voordracht 

rond 'No Fly Time'. Patrick, nogmaals 

een dikke proficiat voor je prestaties 

en je behaalde technische brevet. 

Ik bedank ook graag uitdrukkelijk (ook vanwege 

de SDT, het NELOS-Duikonderricht en 

alle deelnemers) mijn mede-instructeur 

Glenn, die het leeuwendeel van de organisatie 

op poten heeft gezet en tot een goed 

einde heeft gebracht. 


15


Zalig, die stilte, zo zonder 

luchtbellen. 

Foto: Danny Moens. 

Decompresseren aan de 

trapeze (deco-station). 

Patrick wordt via de lift aan 

boord gehesen. 

Foto: Danny Moens. 

Groepsfoto. 

Foto: Stef Teuwen.

enkele bijzondere getuigenissen 

Iedereen is het er roerend mee eens dat, 

ongeacht hoe ervaren men ook is, er tijdens 

zulke stage heel veel kan bijgeleerd 

worden onder de coaching van onze NE- 

LOS-Instructeurs. Hierbij wil ik drie getuigenissen 

laten spreken. 

Iwan Dauginet, welke een opleiding genoten 

heeft in het commerciële circuit maar 

als NELOS-'minded' duiker toch wenste 

in te schalen, geeft grif toe dat er bij NE- 

LOS op de Stage nog heel veel bij te leren 

valt. Hier volgt zijn quote: "Ik heb met 

een kritische blik de gang 

De technische duiker Steven Wouters komt 

aan boord. Onmiddellijk volgt assistentie 

door Stuart. De man kent zijn vak! 

van zaken tijdens de Stage gevolgd maar 

ik kwam al snel tot de conclusie dat er 

geen cowboys aan het werk waren maar 

dat alles goed doordacht en uitgewerkt 

werd met als hoofdgedachte dat iedereen 

veilig terug aan boord diende te komen. 

Ik voelde me stevig opgevangen in 

het NELOS-kader en stelde vast dat ik op 

zeer korte tijd enorm veel bijgeleerd heb. 

Er werd steeds rekening gehouden met de 

capaciteit van elke individuele technische 

duiker zodat niemand uit zijn comfortzone 

geduwd werd. Stef en 

De duikers komen stilaan aan boord. Stuart , 

de eigenaar van het duikcentrum en de boot, 

noteert nauwgezet de diepte en duikduur. 

Foto: Stef Teuwen. 

Camaraderie is een essentiële eigenschap 

bij het technisch duiken. 


Glenn – bedankt 

voor de fijne en leerrijke duiken 

– dit smaakt naar meer". 

Stuart van Kärcher Diving had 

nog nooit een zo goed gestructureerde 

en gecontroleerde 

groep technische duikers aan 

boord gehad. "It was a real 

pleasure to have you guys on 

board. I hope to welcome you 

very soon again. Probably I 

will join the next NELOS-stage 

with a lot of my colleagues 

technical divers if I am invited. 

Never too old to learn!". 

Kelly Mc Ginn is een collega 

van me in het Technical Committee 

van CMAS. Hij vertegenwoordigt 

er de Spaanse Federatie FE- 

DAS. Zowel in de Stage in het begin van 

juni als tijdens de Stage einde juni, nam 

Kelly deel tijdens één of meerdere duiken. 

Na de Stages, van begin juni, heeft hij onmiddellijk 

aanpassingen gedaan aan zijn 

uitrusting en na de Stage, van einde juni, 

vertelde hij openhartig dat heel wat NE- 

LOS-procedures zouden geïmplementeerd 

worden in de technische opleidingen van 

de Spaanse Federatie. We scoren bijgevolg 

zeer goed met onze aanpak op internationaal 

vlak. 

de volgende 

NELOS-stage te Jutland 

De ene Stage is nog maar amper achter 

de rug of er wordt al concreet nagedacht 

over de volgende. Ik heb aan de Sectie 

Duiktechnieken de toelating gevraagd en 

gekregen om volgend jaar een Technische 

Stage te organiseren in Jutland. Dit 

is eveneens een bijzondere setting. Inderdaad 

zullen we de tweede en de derde week 

van augustus 2014 opereren in de wateren 

van Jutland, via het duikschip de Cdt Fourcault. 

Dit schip met een lengte van 57 meter 

is uitstekend uitgerust om een ploeg 

technische duikers op te vangen bestaande 

uit 25 à 30 teamleden. Het is dus dit keer 

een 'live aboard'. Alles is er voorzien. Kajuiten, 

eten en drinken, zuurstof en helium, 

compressor en boosterpomp, RIB's, 

kooien om duikers uit het water te tillen, 

een decostation, enz. De meeste wrakken 

zijn maagdelijk te noemen. Ze liggen op 

een zeer aantrekkelijke diepte tussen 

de 45 meter en de 70 meter. Dit maakt 

deze Stage zeer toegankelijk voor zowel 

Open Circuit Technische Duikers als 

voor CCR Technische Duikers. Ik hoop 

op veel inschrijvingen. Wie eerst inschrijft 

zal eerst meegaan. Maar vol is vol. Ik ben 

volop bezig om een programma op te stellen 

waarbij zelfs twee duiken per dag tot de 

mogelijkheden zullen behoren. Wanneer 

het programma af is, zal er een communicatie 

opgestart worden met de Technische 

Duikers van NELOS maar ook met mijn internationaal 

netwerk van Technische Duikers. 

Zo zal Stuart wellicht deelnemen met 

zijn vrienden, is er interesse bij de Deense 

federatie, de Spaanse federatie en de Oostenrijkse 

federatie, enz. Aarzel dus niet te 

lang om in te schrijven! De boot heeft een 

grote capaciteit maar onderschat de interesse 

toch maar niet! 

Stef Teuwen 


17


Grote foto: De keizer poetsgarnaal (Periclimenes imperator). 

Rechtsboven: De zeestergarnaal (Periclemenes soror). 

Rechtsonder: De gele veerstergarnaal (Periclemenes cornutus). 

Foto's: Rudi Brocken. 

De kleurrijkste 

garnalen 

en hun taxi 

Coleman-garnalen 

(Periclimenes colemani) op een vuuregel. 

De zebra veerstergarnaal (Periclemenes comensalis). 

De verschillende soorten garnalen in Indonesië zijn vaak 

moeilijk te vinden. Sommige van die kleine, minieme wezentjes 

zijn bloedstollend mooi, maar vanop afstand, vlak boven 

het rif rondkijkend, zal je ze niet gauw vinden. Als je de lokale 

gidsen bij je hebt, toveren ze die prachtige garnalen soms te 

voorschijn. Ze zitten dikwijls verscholen op plaatsen waar 

je zelf nooit zou gaan kijken. Verschillende van die garnalen 

('shrimps', in het Engels) leven samen met andere dieren. Het 

is een vorm van commensalisme. De gastheer biedt voor hen 

een perfecte schuilplaats, waardoor ze hun vijanden misleiden. 

Bovendien profiteren ze van een gratis taxirit als hun 

gastheer zich verplaatst. 

Commensalisme is een vorm van 

symbiose waarbij slechts één partner 

voordeel heeft van het samenlevingsverband. 

Geen van beide ondervindt 

nadeel van elkaar. Opvallend is dat de 

meeste commensale garnalen hetzelfde 

kleedje aan hebben als hun gastheer. 

Hierdoor vallen ze amper op. Sommige 

garnalen hebben als het ware een roodwit 

of zelfs knalgele of wit-zwart gestreept 

pyjamapatroon. Dankzij die kleuren, die 

overeenkomen met de kleuren van hun 

gastheer, zijn ze goed verborgen. Zo zijn 

er bijvoorbeeld soorten die samenle- 


ven met veersterren (zeelelies). Net zoals de kleurrijke 

garnalen, komen veersterren in allerlei kleuren 

voor. De gecamoufleerde veerstergarnaal of 'Crinoid 

shrimp' (Periclemenes sp.) heeft vrij spel tussen al die 

kleverige harige tentakels. De duikgidsen halen de 

garnaaltjes soms behendig te voorschijn. Vaak zitten 

ze helemaal onderaan tussen de dunne voetjes. 

Met die voetjes klampen de veersterren zich vast aan 

het hard koraal of aan een gorgoon. Overdag zijn de 

vangarmen van de zeelelies meestal dicht gekruld, 

maar tijdens de nacht komen de zeelelies tot leven 

en wandelen samen met hun vaste bewoner rond de 

riffen. De garnalen profiteren mee van wat de armen 

van de veersterren vangen, namelijk plankton en andere 

resten van wat de stroming meevoert. 

Een andere fotogenieke soort komt voor bij zeeslakken, 

zeesterren en zeekomkommers. Daar vind je meestal 

de 'Emperor shrimp' (Periclimenes imperator), in het 

Nederlands gekend als de keizer poetsgarnaal. Bij een 

nachtduik maak je kans om de Spaanse danseres tegen 

te komen, een prachtige bonte kleurencombinatie. 

Met wat geluk zie je een garnaal zitten in het staartgedeelte 

of tussen de rinoforen (de voelsprieten) van deze 

grote zeenaaktslak. Maar bij elk gevaar verbergen ze 

zich. Doordat ze de dezelfde kleuren hebben, kunnen ze 

zich camoufleren voor mogelijke vijanden. Het is mooi 

om te zien hoe ze zich verplaatsen en bewegen. Bij elke 

trip op zoek naar voedsel door de naaktslak, profiteert 

de 'Emperor shrimp' mee. De band met hun gastheer 

is zeer hecht. Zelden zullen ze hun taxi verlaten, tenzij 

het echt om een lekker hapje gaat, dan zijn ze pas 

kwetsbaar op het zwarte zand. 

ADVERTENTIE 

Bij bepaalde zeesterren vind je ook garnalen, de 'Partner 

shrimp' (Periclemenes soror). Daarbij moet je soms 

een aangepaste bril hebben om te zien of het wel degelijk 

een zeestergarnaal is. Ze zijn immers echt heel 

klein en zitten onderaan de armen van de zeester. Ze 

verplaatsen zich bovendien razendsnel van het ene 

uiteinde naar het ander, wat fotograferen niet zo gemakkelijk 

maakt. 

De 'Coleman shrimp' (Periclimenes colemani) daarentegen 

vindt zijn vaste thuis bij de vuuregel. Beschermd 

door de stekels van de zee-egel, zitten het koppeltje 

coleman-garnalen samen op de rug van hun gastheer. 

De kleinste is het mannetje en de grootste is het vrouwtje. 

Samen worden ze door de vuuregel over het zwarte 

lavazand getransporteerd. Met al zijn gecoördineerde 

bewegingen lijkt het wel of de vuuregel geprogrammeerd 

of computergestuurd is. 

Het is geen eenvoudige opgave om al deze unieke 

garnalen te fotograferen. Met wat geduld lukt het uiteindelijk 

wel om ze schitterend in beeld te brengen. 

Hoe klein het mag zijn, het blijft een wonderbaarlijke, 

kleurrijke onderwaterwereld. 

Mediterrane Duikcruises 

Vanaf 600 euro per week 

STAGES: - opleidingen- fotografie - bio 

RuDI Brocken 

Victoria_croisieres.indd 2 7-12-2012 15:55:01

Bondsnieuws - ALGEMENE InformaTIE 

'Hashtag' 

Wat is dat nu weer? 

Ik moet het toegeven, en sommigen zullen het verwonderlijk vinden, 

maar ik ben geen internetprinses. Sommigen weten het al langer dat 

ik niet op de hoogte ben van de laatste communicatiesnufjes. 

De hoogste tijd dus om me op de hoogte 

te stellen van de laatste nieuwe 

snufjes 'in the cloud'. Eigenlijk kan 

mijn zoektocht worden teruggebracht 

naar alle soorten van communicatie online. 

Want zeg nu zelf: goed communiceren 

is echt niet gemakkelijk! En al zeker niet 

op het razendsnelle internet. 

Ik wil de basistips – die ik gevonden heb – 

op een rijtje zetten en je mee laten kennis 

maken met interessante online tools. 

online communiceren 

Waarom een website? 

• Je bent 24 op 24 bereikbaar. Je kan op 

ieder moment van de dag op zoek gaan 

naar informatie. 

• Je hebt een digitaal visitekaartje. Potentiële 

leden krijgen meteen een beeld 

van je club: waar staat de club voor en 

wat biedt ze aan? Je club krijgt zichtbaarheid, 

ook op het internet. 

• Het is geen eenrichtingsverkeer. Internet 

is zeer dynamisch en daarom ideaal 

om te communiceren met je (potentiële) 

leden. Reactie en interactie kan je online 

makkelijk concretiseren. 

• Een website is actueel en accuraat. Een 

herdruk van een folder laat veel langer 

op zich wachten dan een wijziging op je 

website. 

Schrijven voor een website 

• Schrijf korte teksten. Een schermtekst 

leest de helft trager dan op 

papier. 

• Schrijf bondig. Wie op het internet 

surft, neemt weinig tijd. 

• Maak je tekst scanbaar. Werk met 

tussentitels of zet de belangrijkste 

info in vetjes. 

• Wees interactief. Zorg voor een 

contactformulier, een 'vind ik leuk'- 

knop, … 

• Maak URL's en e-mailadressen aanklikbaar. 

Onderlijn enkel links, dat 

zorgt voor duidelijkheid. 

Nieuwsbrief 

Waarom een 

nieuwsbrief? 

Een digitale nieuwsbrief 

is een ideaal medium 

om te communiceren met de leden 

van je sportclub. Het is snel, flexibel en 

goedkoop. Je houdt je lezers op de hoogte 

van de laatste nieuwtjes en activiteiten 

binnen de club. En tegelijk kan je met een 

goede nieuwsbrief de band met je leden 

versterken. 

Vijf tips om te scoren met je 

nieuwsbrief 

• Start met een prikkelende onderwerpregel. 

Denk goed na over je titels. 

De titel van je bericht grijpt of verliest 

de aandacht van je lezer. Bepaal de 

kernboodschap(pen) van je nieuwsbrief 

en zet die in de onderwerpregel. 

• Vlot uitschrijven. Zorg dat er altijd 

een link onderaan je nieuwsbrief staat 

om uit te schrijven. Een ontvanger die 

zich niet vlot kan uitschrijven, raakt 

geïrriteerd en zal je nieuwsbrief vaak 

ten onrechte als spam markeren. 

• Meer tekst dan afbeeldingen. In veel 

mailboxen worden de afbeeldingen 

standaard niet getoond. Vaak is enkel 

tekst in lay-out zichtbaar, met kadertjes 

waar de afbeeldingen normaal 

komen te staan. Om ze te zien moet 

de ontvanger ze activeren. Zorg dat 

je nieuwsbrief leesbaar blijft, ook als 

de afbeeldingen niet getoond worden. 

Sommige ontvangers kunnen zelfs 

geen html-versie (een e-mail met 

opmaak) ontvangen en krijgen enkel 

doorlopende tekst te zien. Daarom 

voorzie je best een link naar een online 

versie van je nieuwsbrief. 

• Vergeet de testversie niet. Test altijd 

je nieuwsbrief vóór je hem verstuurt 

naar je volledige mailinglijst. Zo haal 

je er op het laatste nippertje cruciale 

foutjes uit, of merk je het meteen als 

de nieuwsbrief niet helemaal juist op 

het scherm verschijnt. 

• Analyseer statistieken. Een voordeel 

van digitale communicatie is dat je 

perfect het succes van je nieuwsbrief 

kan meten. Hoe vaak werd hij gelezen? 

Wie klikt en waarop? Welk artikel 

trekt het meeste bezoekers naar 

je website? Besteed aandacht aan de 

statistieken, want je haalt er ideetjes 

uit om je nieuwsbrief te verfijnen. 


Tip: Met 'Mailchimp' is het niet zo moeilijk 

om een nieuwsbrief uit te sturen. 

Het ziet er professioneel uit en je bent 

meteen ook in orde met de wettelijke 

bepalingen rond e-reclame. Mailchimp 

(www.mailchimp.be) is gratis tot 2.000 

abonnees en 12.000 mails per maand. 

sociale media 

Wat zijn sociale media? 

Sociale media is een verzamelnaam voor 

online platformen waar gebruikers op 

een gebruiksvriendelijke manier informatie 

met elkaar kunnen delen. Facebook en 

Twitter zijn twee populaire voorbeelden. 

Maar de brede waaier aan sociale media 

gaat veel verder. Zo zijn er toepassingen 

voor foto's (Flickr, Pinterest, Picasa, Instagram, 

…), audio (Last.fm, Soundcloud, 

Deezer, Spotify, …), presentaties (Prezi, 

Slideshare, …), video's (YouTube, Vimeo, 

…), blogs (Wordpress, Blogger, Tumblr, …), 

enz. Het aanbod van sociale media is constant 

in beweging. 

Een gemeenschappelijk kenmerk van alle 

sociale media is de interactie tussen de gebruikers. 

Waarom sociale media voor jouw club? 

Op internet wordt er over je club gepraat, 

of je dat nu wilt of niet. Leden vinden elkaar 

op netwerksites of laten hun mening 

achter op blogs. Ben je als vereniging zelf 

actief op sociale media? Dan heb je invloed 

op wat er over je gezegd wordt. 

Sociale media zijn laagdrempelig en veroorzaken 

makkelijk een sneeuwbaleffect. 

Daarnaast zorgen ze voor snelle interactie 

tussen gebruikers. Het moderne internet 

is sociaal en het delen van informatie, tips 

en weetjes met bekenden en onbekenden 

wordt steeds belangrijker. Je kan immers 

makkelijk: 

• een brede groep mensen bereiken (en 

zij jou). 

• een nieuw publiek aanspreken. 

• rechtstreeks feedback geven en ook 

krijgen. 

• meten hoe waardevol jouw informatie 

is. Het aantal 'likes', 'shares', 'retweets' 

of 'comments' maakt snel duidelijk hoe 

interessant jouw publiek het vindt. 

• een goeie band opbouwen met je online 

vrienden, volgers, contacten, … 

• te weten komen wat er leeft bij andere 

sportclubs, sportdiensten, sportfederaties, 

… 

• extra zichtbaarheid creëren voor je 

club, waardoor je perspectieven biedt 

aan mogelijke sponsors. 

• je bestaande communicatie versterken: 

een krantenknipsel delen, verwijzen 

naar je website, een filmpje posten, … 

Schrijven voor sociale media 

• Tweerichtingsverkeer. Spreek niet 

tegen je publiek, maar mét je publiek. 

Spreek de bezoekers aan alsof 

ze voor je staan. Geef je lezers dus informatie 

die ze leuk vinden of waarop 

ze zullen reageren. 

• Schrijf persoonlijk. Je schrijft beter 

in de wij-vorm als club dan in de 

derde persoon. Dat komt persoonlijker 

en minder afstandelijk over. 

• Schrijf bondig. Webteksten zijn kort 

en krachtig. Statusupdates zijn dat 

ook. Hou je aan maximaal 2 lijnen 

tekst per bericht. 

• Laat achter je schermen kijken. Gun 

je vrienden of je volgers een kijkje in 

het reilen en zeilen van je club. Of 

post een verslagje na een clubactiviteit, 

clubduik of duikweekend. 

• Verwijs naar andere kanalen. Je kan 

Facebook of Twitter ook gebruiken 

om een artikel op je website opnieuw 

onder de aandacht te brengen, of om 

promotie te maken voor je nieuwsbrief, 

of de lancering van een nieuw 

clubmagazine, ... 

Hoe kan je Facebook 

inschakelen voor jouw club? 

• Maak een fanpagina aan. Een pagina op 

Facebook kan je gebruiken om te communiceren 

met je fans. Wie de pagina 

leuk vindt, krijgt alle updates over jouw 

sportclub in zijn nieuwsoverzicht. Een 

pagina op Facebook is openbaar. Dit 

betekent dat iedereen kan meelezen. 

Je kan via je Facebookpagina dus communiceren 

met leden, potentiële leden, 

ouders, sympathisanten, geïnteresseerden, 

… 

• Maak een groep aan. Een groep op Facebook 

wordt gebruikt voor een kleiner 

aantal personen. Een groep heeft een 

gesloten karakter, omdat je moet uitgenodigd 

worden om deel uit te maken 

van een groep. Daarnaast kan je een 

groep open, gesloten of geheim maken. 

Een gesloten groep leent zich bijvoorbeeld 

voor de leden van je club. Het is 

dan een plek om onderling te communiceren 

of te discussiëren. 

• Maak evenementen aan. Maak evenementen 

aan en nodig je fans ervoor 

uit. Wie deelneemt aan het evenement 

en dit ook bevestigt via Facebook, verspreidt 

de boodschap ook naar al zijn 

vrienden. Op die manier krijgt het evenement 

extra promotie. 

Twitter 

Twitter is een internetdienst waarmee je 

in 140 tekens een bericht (een 'tweet') de 

wereld kan insturen. Je kan andere gebruikers 

op Twitter 'volgen'. Dit betekent dat 

hun 'tweets' in jouw overzicht verschijnen. 

Op een 'tweet' kan je reageren door een 

'reply' te sturen. Je kan een interessant bericht 

eveneens 'retweeten', waardoor je het 

overneemt op je eigen profiel. 

Twitter is een zeer snelle toepassing om 

nieuws te verspreiden. Journalisten volgen 

Twitter met grote belangstelling. Zo hebben 

veel topsporters in Vlaanderen een 

Twitteraccount waarmee ze hun fans en 

het grote publiek op de hoogte houden van 

hun prestaties of trainingen. 


21

Wat is een hashtag? 

Op Twitter is het gebruik van 'hashtags' 

belangrijk. Een 'hashtag' is een label (of 

een benaming) die je aan een Twitterbericht 

toevoegt om het onderwerp makkelijk 

vindbaar te maken. Het is steeds het # teken, 

gevolgd door een label. Enkele voorbeelden: 

WWW.DIVEANDTRAVEL.NL 

• #tdf wordt gebruikt voor berichten over 

de Tour de France. 

• #olympics is een 'hashtag' om alle berichten 

over de Olympische Spelen te 

bundelen. 

SINGLE DUIKREIS FILIPIJNEN! 

VERTREK 29 NOVEMBER 2013 

MOALBOAL - FILIPPIJNEN 

13 dagen 10 nachten 2-pers. cottage op indeling 

o.b.v. halfpension incl. 15 bootduiken. 

Single of geen duikbuddy? Grijp nu je kans. 

VANAF € 1995,- P.P. 

'Hashtags' maken het makkelijk om bepaalde 

discussies te volgen. Je kan klikken 

op een 'hashtag', of deze zelf ingeven in de 

zoekfunctie van Twitter. Je krijgt dan meteen 

een overzicht van alle recente tweets 

met die 'hashtag'. 

Ook bij andere toepassingen wordt gebruik 

gemaakt van 'hashtags'. Een gekende app 

(applicatie) om foto's uit te wisselen – en 

zelfs te koppelen aan andere sociale media 

zoals Facebook – is Instagram. Daar gebruikt 

men vaak meerdere 'hashtags' om 

foto's onder te brengen in verschillende 

categorieën, die dankzij de 'hashtags' gemakkelijk 

terug te vinden zijn. Bijv.: #scuba 

#duiken #oosterschelde. 

Hopelijk heb je met deze tekst enkele tips 

gekregen die je nog niet wist en gemakkelijk 

kan toepassen in je clubwerking. 

Opmerkingen en feedback mag je me zeker 

doorgeven: inge@nelos.be. 

Inge Dekort 

Voor meer informatie: gratis brochure 

'Communiceren in je sportclub?!' bij 

www.dynamoproject.be. 

ADVERTENTIE 

VILAMENDHOO ISLAND 

ARI ATOL - MALEDIVEN 

10 dagen 7 nachten 2-pers garden bungalow o.b.v 

volpension incl. watervliegtuig transfers. 

Incl. 6 dgn ongelimiteerd kantduiken. 

VANAF € 1654,- P.P. 

MAAVAHI LIVEABOARD 

MALEDIVEN DUIKCRUISE 

Manta’s en walvishaaien op de Malediven o.l.v. een 

Nederlandse duikgids. Verschillende data en reisduren. 

Incl. 3 duiken per dag o.b.v. volpension. 

VANAF € 1940,- P.P. 

Bovenstaande prijzen zijn incl. retourvluchten en transfers v.v. 

De duikpakketten zijn incl. fles/lucht/lood excl. duikmateriaal. 

Volg ons op Facebook en blijf als eerste 

op de hoogte van het laatste nieuws. 

Kijk voor meer uitgebreide duikreis adviezen en 

een compleet bestemmings aanbod op onze 

website WWW.DIVEANDTRAVEL.NL 

WWW.DIVEANDTRAVEL.NL 

TEL: (033) 457 15 94 


DMZ09_024_Dive_and_Travel.indd 1

Xpl re Divinġbe 

www. 

Duikcentrum 

“Net dat tikkeltje meer” 

Hippoëzie 

Geloosd worden wij in elkander 

op het ritme van een dansende eb en vloed, 

zodat wij mekaar drinken in eeuwige dorst 

en weer uitproesten in de vloedgolf 

van een lach. 

Als een sloep, half water, half boot, 

snijden wij met de boeg van ons 

lichaam een witter herinnering 

in de golfstroom van ons verleden. 

En het water kantelt in ons en 

maakt ons doorwaadbaar als 

beek die uitdeint in een 

grote stille plas. 

Henri Thijs 


23

Reportage - ONDerwaTerPARK 

Prachtig begroeid koraalrif. 

Foto's (2): Rudi Brocken. 

Pemuteran, 

onbekende pracht in Bali 

Pemuteran, een klein kustplaatsje ten westen van Singaraja en ten 

zuiden van het eiland Bali, trok in 2010 veel media-aandacht met 

een foto van een onderwatertempel. Men dacht meteen aan een archeologische 

vondst, maar niets is minder waar. 

Sommige hoofden van de goden zijn nog 

goed herkenbaar. 

Gelegen aan de Bali-zee in een idyllisch 

landschap met negen bergen 

bevindt het dorpje Pemuteran zich 

op slechts 30 minuten rijden van Lovina 

Beach, net aan de rand van het West Bali 

National Park. Aangevuld met zijn zwarte 

vulkanische zandstranden en palmbomen 

is Pemuteran een perfecte illustratie van 

de Balinese filosofie over energie 'Nyegara 

Gunung', de fusie van energie tussen 

de bergen en de zee. In tegenstelling tot 

de levendige zuidelijke stranden biedt dit 

dorpje vooral rust. 

Niet alleen boven, maar ook onder water is 

er heel wat pracht te vinden. 


Bondsnieuws Reportage - ONDerwaTerPARK 

- GENEESKUNDIGE commISSIE & commISSIE DUIKONDerrICHT 

Boven: De hevige stroming heeft een deel van de 4 

meter hoge Balinese Bentar (gespleten) poort doen instorten. 

Onder: Sommige hoofden van goden zijn zo weelderig 

begroeid dat men ze nog amper kan herkennen. 

Grote foto: Een gedeelte van de beelden staat nog mooi 

rechtop. 


Onderwatertempel 

Sponzen en andere organismen hebben de overhand 

op de ondiepe 'Tempel Garden'. 

Bali is populair onder de toeristen onder 

meer vanwege de stranden, het natuurschoon 

en de vele monumenten, waaronder 

de terrasvormige rijstvelden en 

duizenden tempels. Eén van die tempels 

heeft iets uniek: een onderwatertempel 

welke bijna 10 jaar geleden gebouwd werd 

onder het wateroppervlak. 

Tijdens ons verblijf in Pemutaran wilden 

we zeker deze duikplaats aandoen. Paul M. 

Turley, de eigenaar van 'Sea Rovers Dive 

Center' (www.searovers.net), nodigde 

ons uit om de volgende ochtend zeer vroeg 

samen met hem naar die tempel te gaan. 

Na 5 minuten varen, lagen we al voor anker, 

juist buiten de baai. Tijdens de briefing 

wist hij te vertellen dat het zicht niet altijd 

optimaal is, alsook dat het hier op 35 meter 

wel eens hevig kan stromen. We daalden 

af langs het ankerkoord en merkten 

op diepte dat het zicht minder goed was, 

maar er stond zo goed als geen stroming. 

Na ongeveer 20 meter zwemmen zagen 

we stilaan mysterieuze schimmen opduiken. 

De eerste beelden stonden nog mooi 

overeind. Standbeelden van bepaalde 

goden waren aangekleed door de natuur 

zelf. Het leek alsof dat de goden zichzelf 

aangekleed hadden met gorgonen en koralen. 

Je merkte dat de stroming hier lelijk 

kon huishouden. Sommige standbeelden 

en enkele tempelmuren lagen al tegen de 

vlakte. Sommige hoofden van goden waren 

niet meer te herkennen door 

de weelderige begroeiing. 

Na 20 minuten gingen we naar het 

volgende plateau op 15 meter diepte. 

Verspreid over enkele vierkante 

meters stonden vele borstbeelden. 

Deze waren niet zo hard begroeid omdat 

juist daar de stroming altijd wat 

minder is. Niet enkel beelden van goden 

kan je hier bewonderen, maar ook 

diverse rifbewoners zoals hengelaarsvissen, 

zeenaaktslakken, … Hun aanwezigheid, 

samen met de kleurenpracht van 

dit rif, deed ons genieten. 

De natuur heeft de beelden in het onderwaterpark 

aangekleed. 

De borstbeelden op het plateau van 15 meter 

zijn veel minder begroeid met gorgonen, dan 

deze van het 'Reef Gardener' project. 

Foto's (6): Rudi Brocken. 

RuDI Brocken 


27

Jeugdduikhoekje - BIOLOGIE 

Leven in het 

'bah' water: zout 

Vorige keer nam Scrimpy, onze leuke garnaal uit het boek 'Jeugdduiken 

voor Jeugdduikers' – dat binnenkort zal verschijnen – je mee 

naar de zoetwaterbewonertjes. In dit artikel neemt Scrimpy je mee 

naar het zoute water in de Oosterschelde! Best spannend. 

Het water is er niet zo rustig, want er 

zijn golven en stroming. Toch zijn 

er een heleboel beestjes die in dat 

zoutwatergeweld hun eigen knusse thuis 

hebben gemaakt. Ogen wijd open en duiken 

maar! 

Blauwtipje 

Slakjes leggen eitjes. En die eitjes leggen 

ze niet zo maar her en der verspreid. Neen, 

de eitjes worden in een mooi figuurtje gelegd. 

Elke soort naaktslakje zal dat op zijn 

eigen manier doen, zodat je kan zien aan de 

manier hoe de eitjes zijn gelegd van welk 

slakje ze zijn. 

Dwerginktvisje of sepiola 

Foto: Sven Van Langenhove. 

Wat is dit? 

In het zand zit een klein wezentje, amper 

een legoblokje groot, te bewegen met kleine 

armpjes en het verandert voortdurend 

van kleur: de sepiola of het dwerginktvisje. 

Even iets speciaals: Dit schattig inktvisje 

is klein en best bang om opgegeten te worden, 

dus verdedigt het zich moedig. Als het 

echt gevaarlijk wordt, spuit hij zelfs een 

miniwolkje inkt! Of het verstopt zich gauw 

onder het zand... 

Weetje: Er zitten nog meer inktvisachtigen 

in het zoute water die heel mooi zijn en veel 

groter: de sepia of de zeekat. Je kent vast 

zijn skelet wel: zo'n plat ovaal wit ding dat 

aan het parkietje wordt gegeven om op te 

knabbelen. En je kan ook een pijlinktvis 

ontmoeten, maar die is te snel. Voor je hem 

ziet, schiet hij meestal als een pijl uit een 

boog weg. 

Oorkwal 

Foto: Lien De Buck. 


Wat is dit? Zie je een traag bewegend wezentje 

op een klein beige-gekleurd 'struikje' 

zitten? De 'struikjes' zijn mosdiertjes, het 

geliefde voedsel van dit mooi wezentje. Zo 

een halve vinger groot, met doorzichtige 

uitsteeksels die op de puntjes blauw zijn 

gekleurd: het blauwtipje! 

Even iets speciaals: Dit is een naaktslakje, 

niet omdat het geen kleren aan heeft maar 

omdat het een slakje zonder huisje is. 

Weetje: In ons zoute water zitten heel veel 

verschillende soorten naaktslakjes, wel 

meer dan 50 verschillende soorten. En 

ze hebben allemaal een speciale vorm of 

mooie felle kleuren. Dit is een groot verschil 

met de naaktslakjes die je in de tuin 

kan terug vinden: die zijn bruin of grijs gekleurd 

en zien er lang niet zo speciaal uit. 

Bovendien zijn zeenaaktslakken meestal 

vleeseters, terwijl huisjesslakken planten 

opeten. 

Wat is dit? Er zweeft een doorzichtige halve 

bol voorbij, met wat sliertjes eronder. In 

de halve bol zie je 4 cirkels en die halve bol 

trekt samen en gaat terug open: zo kan de 

oorkwal min of meer zwemmen. 

Even iets speciaals: De 4 cirkels in die 

halve bol moet je eens heel goed bekijken. 

Soms zijn deze cirkels paars gekleurd: dat 

is een vrouwtjeskwal. En als de cirkels wit 

zijn, heb je te maken met een mannetje. 


Weetje: Je kan de kwal rustig van dichtbij 

bekijken. Als ze jou netelt is dat helemaal 

niet erg. Ze is niet giftig voor de mens en 

je gaat er niets van voelen. Opgepast: dit is 

niet voor alle kwallen zo. Sommige kunnen 

hard netelen. 

Nu het moeilijke 

zoekwerk in de zee 

OK, geroutineerde duiker. Na het vorige 

artikel heb je al bewezen dat je in zoet water 

moeilijke beestjes, plantjes en wiertjes 

weet te vinden. Lukt je dat ook in zee? Tuurlijk, 

en met Scrimpy als trouwe gids, ga je 

verbaasd zijn wie en wat je allemaal in dat 

zoute water kan ontmoeten: grote, kleine 

en minuscuul kleine beesten. Ogen op 

scherp, duiklamp aan, fototoestelletje in 

de aanslag en hersens op maximale werkkracht! 

Hier ga je! 

Zeedruif 

Foto: Ronny De Pesseroy. 

Wat is dit? Een ovalen bolletje , ongeveer 

een druif groot, zweeft voorbij je duikbril. 

Er hangen 2 lange sliertjes, tentakels, aan. 

Schijn eens met je duiklamp op dit bolletje! 

Je ziet een heleboel mooie kleurtjes. Je 

hebt te maken met het zeedruifje. 

Even iets speciaals: Een zeedruifje is een 

ribkwal. Nee, dit is geen 'echte' kwal want 

ribkwalletjes hebben geen netelcellen zoals 

de gewone kwal. Vroeger dacht men 

dat dit een kwal was (vandaar zijn naam), 

maar nu weten we beter. Dus geen pijn als 

zo'n zeedruifje langs je wangen glijdt met 

z'n tentakeltjes. Op die tentakels zitten wel 

kleefcellen waaraan het voedsel (plankton) 

blijft kleven. De tentakeltjes brengen 

dan het voedsel naar het mondje van het 

zeedruifje. 

Weetje: Het zeedruifje is het gegeerde 

voedsel van een ander ribkwalletje: de meloenkwal. 

Ook leuk zeg, van je familie moet 

je het hebben. En de snotolf is dol op zeedruifjes. 

Dit is een wel heel speciale vis die 

je vooral in de wintermaanden in het zoute 

water van de Oosterschelde kan ontmoeten. 

Hierdoor kreeg hij ook die gekke naam: 

SNOTolf. Als je in de maag van een snotolf 

zou kunnen kijken, zou je een boel SNOTachtige 

rommel zien: de opgepeuzelde zeedruifjes. 

Waaierkokerworm 

Foto: Jef Driesen. 

Wat is dit? Een waaier van veren wiegt in 

de stroming. Mooi gekleurd: wit met bruine 

banden. Veren? Leven er soms vogels onder 

water? Je gaat een beetje dichterbij 

om te kijken en, zoef, bliksemsnel trekken 

alle veren zich terug en je houdt een bruin 

'schoorsteentje' over. Maak kennis met: de 

waaierkokerworm. 

Even iets speciaals: De waaierkokerworm 

is een worm die in het zoute water leeft. Om 

zich te beschermen tegen al te hongerige 

zeebewoners maakt deze worm zelf een 

stevig huisje: een bruinachtig kokertje waar 

hij zich helemaal in verschuilt. Slechts een 

deeltje van dit kokertje steekt boven de 

grond uit en dat zijn die veren. Deze veren, 

of beter tentakels, vangen het voedsel voor 

de worm en helpen hem ademen. 

Weetje: Haal nu even je vergrootglas boven! 

Probeer rustig de worm te benaderen, 

zodat hij zijn veren, euh, tentakels dus, niet 

intrekt. Vaak zie je op die tentakels heel 

kleine witte wezentjes rondkruipen. Bolletjes 

met 2 uitsteeksels. Dit zijn roeipootkreeftjes 

die het heel prettig vinden samen 

te leven met de worm. 

Geweispons 


Wat is dit? Op de harde ondergrond zit een 

witgelig, boomachtig verschijning vast, 

soms wel tot 50 cm groot, maar meestal 

kleiner. Het lijkt echt wel op een miniboompje: 

de geweispons 

Even iets speciaals: Is dit een spons? Ja, 

niet alle sponzen hebben de vorm van jouw 

badspons! Sponzen zijn grappige dieren: je 

kan ze echt in allerlei vormen en kleuren 

ontmoeten. Het zijn vrij primitieve dieren. 

Dit wil zeggen dat een spons geen organen 

heeft: geen longen, geen maag, geen hersenen, 

... Sponzen zijn heel belangrijke dieren 

in de zee want om aan hun voedsel te komen, 

filteren ze het water. Tegelijk ruimen 

ze alle kleine rommel op! 

Weetje: Kijk eens goed naar de geweispons. 

Zie je daar geen superdunne haast doorzichtige 

wezentjes van zo'n centimeter groot 

aan hangen? Dat zijn 'wandelende geraamtes' 

of ook wel spookkreeftjes genoemd. Dit 

zijn heel kleine kreeftjes die zich met hun 

achterpootjes aan de geweispons vasthouden 

zodat ze hun mini-schaartjes vrij hebben 

om voedsel te vangen. Echt schattig! 

En als je een beetje geluk hebt, zie je op de 

geweispons zijn grootste vijand zitten, de 

satijnslak! Deze mooie naaktslak, zonder 

huisje dus, heeft dezelfde kleur als de spons 

en kan zo'n 5 centimeter groot worden. Kan 

zo'n slakje een vijand zijn? Ja, want het favoriete 

voedsel van de satijnslak is de geweispons. 

Cartoons: Peter Bosteels. 


29

Jeugdduikhoekje - BIOLOGIE 

Baksteenanemoon 

uit. Met een schattig kopje, dat je aan een 

zeepaardje doet denken. Een ontmoeting 

met de zeenaald. 

Wat is dit? Een roodoranje 'bloempje' van 

een paar centimeter groot zit stevig vast 

op steen of hout. Zelfs een schelp of de rug 

van een krab is goed. Het 'bloempje' heeft 

op zijn stevige 'stengel' een krans van tentakeltjes 

staan. De baksteenanemoon. 

Even iets speciaals: Dit bloempje is absoluut 

geen bloempje, maar een anemoon 

en een anemoon is wel degelijk een dier en 

geen plant (we zijn al een paar dieren vermomd 

als plant tegengekomen. Ken je ze 

nog?). Maar het is je vergeven als je dacht 

dat het een bloempje was, het lijkt er ook zo 

sterk op. Anemonen worden bloemdieren 

genoemd! Dit anemoontje heeft tentakels 

met netelcellen. Hiermee vangt en verlamt 

het zijn voedsel en brengt het naar zijn 

mond. Maar kijk eens goed: soms zie je dat 

dit anemoontje een paar langere tentakels 

heeft. Dit zijn 'vechttentakels': hiermee 

houdt hij andere baksteenanemoontjes op 

afstand. Als je dus verscheidene baksteenanemoontjes 

bij elkaar ziet, kan je zien dat 

er tussen hen een mooie afstand bewaard 

wordt. 

Weetje: Hoezo, een baksteenanemoontje 

houdt andere baksteenanemoontjes op 

afstand met zijn vechttentakels? Zit zo'n 

anemoon dan niet muurvast op de ondergrond? 

Neen, deze anemoontjes kunnen 

wandelen. Niet aan grote snelheden, maar 

ze bewegen zich voort! 

Zeenaald 

Wat is dit? Kijk eens tussen het wier: een 

lang dun geel-bruin 'stokje' zwemt voor je 

ADVERTENTIE 

Foto: Gery Beeckmans. 

Foto: Gery Beeckmans. 

Even iets speciaals: Zeenaalden zijn best 

speciale vissen. Ze hebben geen schubben 

zoals de klassieke vissen, wel beenplaatjes. 

En ja, ze zijn familie van de zeepaardjes. 

Zeepaardjes vind je ook in het zout water, 

maar slechts zeldzaam. Zeenaalden daarentegen 

komen veel voor. Voor de duiker 

met scherpe ogen: de snuit van de kleine 

zeenaald is korter dan de halve koplengte. 

De grote zeenaald heeft een bultje achteraan 

z'n kopje. Zijn kleine 'broer', de kleine 

zeenaald, heeft dit niet. 

Weetje: Mama zeenaald is van het type 

'geëmancipeerd'. Ze geeft met plezier haar 

eitjes aan papa zeenaald en zwemt dan 

vrij en vrolijk weg. Papa zeenaald zal deze 

eitjes braaf bevruchten en gedurende een 

vijftal maanden zorgvuldig verzorgen in 

een huidplooi onder aan zijn buikje: een 

veilig buideltje. Hij doet dit tot de eitjes uitkomen 

en de baby-zeenaaldjes weg kunnen 

zwemmen. Een zorgzame papa! 

knopen 

Zo, hier stopt de wervelende rondleiding 

doorheen de zoete en zoute wateren in 

het kielzog van Scrimpy heel even. Er zijn 

nog heel veel andere beestjes, plantjes 

en wiertjes te zien en te ontdekken. Scrimpy 

nodigt je dan ook uit om goed te observeren, 

elke keer als je met flessen in het water 

springt. 

En wie weet ontdek je wel iets dat Scrimpy 

nog niet kent. Dan moet je hem dat zeker 

even laten weten: skubba_en_fred@nelos. 

be! Duik ze, maatje! 

Klaar voor iets totaal anders? In het volgend 

artikel leren we je een paar knopen 

kennen die je als duiker goed kunt gebruiken. 

Tot over een paar maanden. 

Kiki Vleeschouwers & Patrick Van 

Hoeserlande 

De schoonheid 

van de oosterschelde 

De schoonheid 

van de 

oosterschelde 

Nu 15% 

voorjaars 

voordeel! 

Stelhoekweg 3 • 4424 NN Wemeldinge 

0113 - 626 443 • www.destelhoeve.nl 

Zeeuwse cottages perfect 

voor een duikweekend. 


• Verkoop van alle 

gekende duikmerken 

• Eigen hersteldienst 

• Vulstation tot 300 bar 

DUIKSPORT 

DE ZEVEN ZEEEN 

e-mail: zevenzeeen@telenet.be 

OPENINGSUREN: 

Wo-Do-Vr 16.30-20.00u. 

(winteruur tot 19.00u.) 

Zat. 10-12u. en 13-17u. 

ANTWERPSESTRAAT 258 - 2850 BOOM - TEL/FAX 03/888.43.34 


31


Foto: cnauyodearhsti. 

Maak kennis met de 

onsterfelijke kwal 

Pessimisten merken wel eens op dat de enige zekerheid die we in dit 

leven hebben, is dat we uiteindelijk sterven. Maar voor deze kwal 

gaat zelfs die zekerheid niet op: Turritopsis nutricula kan volwassen 

worden en vervolgens weer jong worden en zijn levenscyclus letterlijk 

opnieuw beginnen. In theorie is de kwal dan ook onsterfelijk. 

Een organisme wordt geboren en gaat 

dood. Het pad dat het organisme 

daartussen aflegt, is qua ontwikkeling 

meestal redelijk voorspelbaar. Het 

organisme groeit, wordt volwassen en 

geslachtsrijp, wordt ouder en sterft. De 

stapjes in dat proces zijn onomkeerbaar. 

Een organisme dat eenmaal geslachtsrijp 

is, kan niet meer terug naar de fase 

waarin het bijvoorbeeld een larf of een 

peuter was. Tenminste, dat dachten we altijd. 

Er is namelijk een organisme dat dit 

hele ontwikkelingsplan aan zijn laars kan 

lappen. 

onsterfelijk 

En dat is de kwal Turritopsis nutricula. 

De kwal kan nadat deze geslachtsrijp is, 

weer teruggaan naar het eerste stadium 

van zijn ontwikkeling. Het levert hem een 

interessante bijnaam op: de onsterfelijke 

kwal. Omdat het dier de cyclus keer op keer 

opnieuw kan beleven, kan deze in theorie 

eeuwig in leven blijven. 

T. nutricula komt wereldwijd voor: Mexico, Brazilië, Panama, 

Caraïben, Tanzania, Atlantische Oceaan, Indonesië, 

Japan, Middellandse Zee, enz. 

de levenscyclus 

Bevruchte eitjes van T. nutricula groeien 

uit poliepen die deel uitmaken van een poliepenkolonie. 

Uit deze poliepen ontstaan 

kwallen die binnen ongeveer twee weken 

geslachtsrijp zijn. Deze kwallen produceren 

weer eitjes of zaadcellen. Veel andere 

kwallen leggen, nadat ze zich van nageslacht 

verzekerd hebben, het loodje. Maar 

T. nutricula is anders. De kwal kan nadat 

Foto's (2): Alvaro E. Migotto - cifonauta.cebimar.usp.br. 


deze geslachtsrijp is geworden weer terugkeren 

naar het stadium van de poliep. 

Het maakt daarbij niet uit of de kwal al een 

tijdje of nog maar net kwal is: hij kan altijd 

weer terug, zo suggereert onderzoek. 

nieuw uiterlijk 

Het klinkt misschien simpel, maar het is 

nog een hele onderneming. Zo ziet een 

poliep er heel anders uit dan een kwal. De 

kwal moet dus ook radicaal van uiterlijk 

veranderen. Zodra de kwal geslachtrijp 

is en zich heeft voortgeplant, absorbeert 

deze al zijn externe onderdelen en verandert 

in een soort cyste die nog het meeste 

lijkt op een amoebe (een eencellig organisme). 

Deze cyste verbindt zich aan de bodem 

van de zee en groeit uit tot een kolonie 

poliepen. Deze poliepen beginnen weer aan 

een hele nieuwe levenscyclus waar uiteindelijk 

volwassen kwallen uit voortkomen. 

transdifferentiatie 

Om van een volwassen kwal weer in een 

poliep te veranderen, maakt de kwal gebruik 

van celtransdifferentiatie. Dat betekent 

– kort gezegd – dat cellen van het ene 

type cel in het andere type veranderen. De 

cellen veranderen hierbij hun hele samenstelling 

en functie. Dat is 

op zichzelf niet zo heel opzienbarend 

in het dierenrijk. 

Er zijn wel meer dieren 

die de samenstelling 

en functie van cellen kunnen 

veranderen, bijvoorbeeld 

om een bepaald 

lichaamsdeel te regenereren. 

De hagedis doet 

dat bijvoorbeeld nadat hij 

zijn staart is kwijtgeraakt. 

Toch is de prestatie van 

T. nutricula bijzonder: de 

kwal pakt namelijk niet 

één lichaamsdeel, maar 

zijn gehele lichaam aan. 

En dat doet de kwal ook 

niet zomaar één keer. 

Onderzoek toont aan dat 

de kwallen herhaaldelijk 

weer jong kunnen worden. 

Vandaar dat de kwal ook 

wel 'onsterfelijk' wordt 

genoemd. Biologen spreken 

liever van biologische 

onsterfelijkheid. En dat is 

inderdaad ook een betere 

term. Want genoeg T. nutricula 

leggen dagelijks 

het loodje, bijv. omdat roofdieren ze te pakken 

krijgen of omdat ze ziek worden. 

als het tegenzit 

Weer jong worden, het klinkt ons mensen 

misschien fantastisch in de oren. Toch kiest 

T. nutricula er niet spontaan voor om weer 

jong te worden, zo blijkt uit experimenten. 

Onderzoekers verzamelden een aantal 

kwallen en verdeelden ze in twee groepen. 

De ene groep werd aan lastige omstandigheden 

blootgesteld. Zo zorgden de onderzoekers 

ervoor dat de watertemperatuur 

opeens steeg of daalde of dat de kwallen 

geen eten konden vinden. De kwallen in 

deze groep transformeerden zichzelf tot 

een cyste. In prettige watertemperaturen 

groeide die cyste vrij snel weer uit tot poliepen. 

Maar bij koud water lasten de kwallen 

een pauze in: ze bleven tot wel drie maanden 

in het cyste-stadium hangen. Toen de 

temperatuur na die drie maanden begon op 

te lopen, ontwikkelden ze zich moeiteloos 

alsnog tot poliepen. De kwallen die het 

goed hadden, deden dat niet. Het wijst erop 

dat de kwallen het trucje toepassen als ze 

het heel moeilijk hebben. In plaats van het 

loodje te leggen, worden ze weer jong. 

Boven: Hoe een kwal weer een poliep wordt. De kwal trekt zijn tentakels 

in, wordt kleiner, kan op een gegeven moment niet meer zwemmen, verandert 

in een cyste en uiteindelijk in een poliep. 

Rechts: Poliepstadium van de onsterfelijke kwal (Turritopsis nutricula). 

Afbeelding: Viol. Bnll. 190: 302-3 12. (Juni, 1996). 

Foto: Alvaro E. Migotto - cifonauta.cebimar.usp.br. 

de wereld veroveren 

Dat betekent dat deze kwallen heel veel 

kunnen hebben. Als het ze te lastig wordt, 

veranderen ze zichzelf gewoon in een cyste 

en doen ze het een tijdje rustig aan. Recentelijk 

onderzoek wijst erop dat dat er zo 

langzamerhand tot leidt dat T. nutricula de 

hele wereld verovert. De kwallen komen in 

ballastwater terecht: water dat ongeladen 

schepen oppompen om dieper en stabieler 

te liggen. In tegenstelling tot andere kwallen 

kan T. nutricula het in dat ballastwater 

maandenlang volhouden. En zodra 

het schip volgeladen gaat worden en het 

ballastwater lost, kunnen de meegereisde 

kwallen een nieuw leefgebied betrekken. 

Het levensverhaal van T. nutricula is bijzonder. 

Wetenschappers bijten zich er 

maar wat graag in vast. Want zo'n in theorie 

onsterfelijk bestaan, spreekt mensen 

van nature wel aan. En wie weet, kan de 

kwal ons op dat gebied nog wel iets leren! 

 

Bron: www.scientias.nl. 

Caroline KraaIJVanger 


33

Reportage - ONDerWATERfoTOGrafIE 

In 2011 mochten Els en Bruno al een 

prijs mee naar huis nemen voor de 

'beste muzikale adaptie' bij hun diaporama 

'Mixed Waters', een compositie van 

Eric Bettens. Maar nu was het 'echt prijs' 

en hun vreugde was groot want op hun 

erelijst prijkte nog geen 'gouden duiker' 

van Marseille. 

Hun diaporama 'Zachte Reuzen', met wederom 

muziek van Eric Bettens, kaapte er 

de eerste prijs en dus ook het fel begeerde 

beeldje weg. 

Extra proficiat voor Els en Bruno want er 

was fel geknipt in de categorieën en prijzen: 

slechts één categorie 'audiovisuele 

montage' met één prijs – goud – was overeind 

gebleven. 

Foto: Ireen Loots. 

De meer dan 3 meter hoge maquette van de SeaOrbiter. 

Marseille Fotoen 

Filmfestival 

De zee in al haar pracht, het blijft een fenomenaal spektakel! Op 

het 39e 'Wereldfestival voor Onderwaterbeelden' te Marseille (okt. 

/nov. 2012) kon je zoals altijd de elite van de onderwater fotoen 

videografie ontmoeten. Ook de Belgen waren weer present en ons 

sympathiek fotograferend koppel Els Van Den Borre – Bruno Van 

Saen viel terecht in de prijzen. 

'Zachte Reuzen' gaat over de op het eerste 

gezicht vreemde symbiose tussen de walvishaaien 

van Cenderawasih Bay (Indonesië) 

en de lokale vissers op de 'bagans' 

of vissersvlotten. De walvishaaien zuigen 

door de gaten van de enorme visnetten de 

kleine visjes naar binnen. Slim, want de vissers 

zijn niet geïnteresseerd in dat kleine 

grut. Terwijl de walvishaaien zichzelf laven 

aan de aasvisjes zijn ze gemakkelijk te benaderen. 

En dan begint het feest voor de 

duikers en snorkelaars. Nergens anders 

zijn er zoveel walvissen tegelijk (voor één of 

twee moet je geen twee dagen gaan zeulen 

met je duikvalies) en nergens anders kan 

je er zo lang mee duiken (geen angst van 

bubbels of flash). Google gerust eens op 

'Cenderawasih Bay'. 

Bij het ter perse gaan van dit artikel heeft 

'zachte reuzen' alweer een prijs gehaald, 

ditmaal in Tsjechië en ongetwijfeld zullen 

er nog meer volgen. 

succesfestival 

De grote belangstelling vanwege het ruime 

publiek bij de openingsavond was wellicht 

te danken aan de komst van Yann Artus 

Bertrand, die er zijn film 'Planet Ocean' 

kwam voorstellen. Bertrand geniet in 

thuisland Frankrijk een ongekende en verdiende 

populariteit. Diverse inmiddels internationaal 

bekende fotografen der Lage 

Landen haalden hun mosterd bij Bertrand. 

Volgens de vernieuwde organisatieploeg 

was ook de nieuwe locatie reden voor de 

succesvolle opkomst: het 'Palais des Congrès 

du Parc Chanot' is inderdaad veel 

beter bereikbaar via het openbare vervoer 

dan de voormalige locatie 'Palais du Pharo' 

aan de haven. Deze laatste mag dan wel 

gelegen zijn aan de prachtige haven van 


koopjes 

Foto's (5): Ireen Loots. 

Het waterbassin, waar je roggen kon aaien. 

Opmerkelijke stand met onderwaterleven. 

Onze landgenoten Eric Bettens en Luc Baiwir, 

vaste bezoekers van het festival maar 

vooral notoire componisten van menig 

winnende muzikale composities, kwamen 

er hun spiksplinternieuwe cd 'Adagios 

Dreams 3 – Music for the sea' voorstellen, 

die al die winnende muziekstukken verzamelt. 

Om als cadeau te schenken of om zelf 

op weg te dromen van verre stranden en 

diepblauwe zeeën. Te koop voor € 10,00 bij 

Eric Bettens zelf: info@eric-bettens.com. 

Goed nieuws ook voor vele Belgische duikers 

die het Franse Zuiden als duikbestemming 

kiezen: de nieuwe duikgids '100 

belles plongées à Marseille – 2e edition' 

behandelt een 10-tal nieuwe duikplaatsen. 

Bovendien worden de overige 90 duiken 

in en rond de duikwateren van Marseille 

uitvoeriger omschreven: toegankelijkheid, 

diepte, profiel, biologie, fototips, stroming, 

zonneschijn, zichtbaarheid, desgevallend 

ankerplaats. Ook het nieuwbakken 

'Parc National des Calanques' wordt belicht. 

Eveneens online te bestellen (www. 

editions-gap.fr – editions GAP n° 9 782741 

704553 – € 29,00). 

Ireen Loots 

40e editie 

Dansers zorgden voor extra animatie. 

Marseille, als je binnen films zit te bekijken 

merk je daar niet veel van. 

Een moment van diepe stilte en respect viel 

tussen de ruim 700 aanwezigen in de zaal, 

die de film 'Albert Falco, l'océanaute' – een 

film over Albert Falco, bemanningslid van 

de Calypso, vorig jaar overleden – kwamen 

bekijken. Een document. 

alles over de zee 

Films, foto's, boeken, muziek, reizen, 

beeldjes, duikmateriaal, …. letterlijk alles 

over en met de zee vind je op dit festival: 

naast de 130 films op groot scherm, ruim 

200 beelden in competitie, zijn er de diverse 

exposities en een heus zeebassin waar 

de neofieten persoonlijk met hun vinger 

kunnen toetsen hoe roggen aanvoelen. Eén 

van de meest opmerkelijke standen waren 

die van de Franse kustwacht, het Nationaal 

Instituut van Professionele Duikers, en niet 

Els en Bruno met een handenvol 

aan prijzen en een gouden duiker. 

in het minst de tentoonstelling van de 'Sea- 

Orbiter'. 

De SeaOrbiter wordt volgens plan in 

2014 te water gelaten. Deze hightech 

'vuurtoren' voor zeeonderzoekers heeft 

plaats voor een bemanning van 18 

personen, voorziet deels in zijn eigen 

energie en is geschikt voor meerjarige 

expedities. Het vaartuig, dat 27 meter 

boven zeeniveau uitsteekt en 31 meter 

eronder, wordt bestuurd met allerlei 

hightech snufjes – waaronder een communicatiecentrum, 

dat de onderzoekers 

in staat stelt om hun bevindingen doorlopend 

te delen. In eerste instantie is 

het de bedoeling dat de SeaOrbiter de 

Golfstroom gaat volgen en de invloed 

van klimaatveranderingen gaat monitoren. 

Het volgende festival zal plaats vinden 

van 31 oktober tot en met 3 november 

2013 en zal in meerdere opzichten bijzonder 

worden. Ten eerste omdat het 

editie nummer 40 wordt en er dus 'extra's' 

kunnen verwacht worden en ten 

tweede is Marseille dit jaar Europese 

Culturele Hoofdstad. Fotografen en 

videografen: zet je toestel op scherp! 

De inschrijvingen zijn open. Op www. 

underwater-festival.com vind je meer 

info en het wedstrijdreglement. 

Hippocampus sept./okt. 2013


Chrisje, in volle actie op het wrak Chien 

Tong, met de Sealife-camera. 

Van leek tot 

wedstrijdfotograaf 


De technologie staat niet stil. Een fototoestel onder water meenemen, 

is al lang geen uitzondering meer. Manueel instellen hoeft 

ook niet meer want het toestel doet alles automatisch voor jou. Dus 

hoe moeilijk kan het zijn om een mooie foto te maken, al dan niet 

onder water? Wat is de kunst? Zou je na één week oefenen al kunnen 

deelnemen aan een wedstrijd? Daarvoor moet je lef hebben, of 

sterker nog, lef om je te meten met de besten. Ik heb geen idee waar 

ik aan begin, maar als redactielid ga ik alvast de uitdaging aan. 

Anderhalve week voor het vertrek 

naar Sint-Eustatius, of Statia in de 

volksmond, krijg ik 'mijn geleend 

onderwaterfototoestel' in mijn handen, 

gelukkig met handleiding. Het betreft een 

Sealife DC1400 met externe flits (Sea- 

Life Digital Pro Flash) en een opklikbare 

'Fisheye Wide Angle Lens'. Ik heb nog net 

de kans om tijdens een zwembadtraining 

wat te oefenen. Na het gepuzzel om alles 

te voorzien van volle batterijen en het 

geklungel om alles te monteren heb ik 

toch een bang hartje om in het zwembad 

te springen. Zal dit wel waterdicht zijn? Ik 

dompel even het toestel onder en check 

alles. Ivo Madder, die vanavond ook foto's 

neemt, grinnikt en verzekert mij dat alles 

in orde is. Met een gele badeend als onderwerp 

leg ik mij vol enthousiasme op de 

bodem, maar na 10 minuten geef ik het al 

op. De scherpstelling noch de belichting 

lukt. Dan maar naar onze sportievelingen, 

want misschien lukt het beter om hen te 

fotograferen. Hoe dom kan je zijn? De training 

is alles behalve 'een stilstaand onderwerp'. 

In totaal vijf scherpe foto's, een 

teleurstellend resultaat. Maar ik laat mijn 

hoofd niet hangen. 

Aangekomen in Statia laat ik de eerste duik 

het toestel aan wal, kwestie van de extra 

organisatie en mijn niet-waterdichte onzekerheid. 

Maar vanaf de tweede duik ga ik 

van start, want oefenen is de boodschap. 

Batterijen check, SD-kaartje check, geen 

stof en vuiltjes check, O-ring check, onderwaterhuis 

dicht check, onderwaterflits 

dicht check, onderwaterhuis en onderwaterflits 

dubbel check, instellingen check, 

bovenwatertestfoto check, OK klaar. 

"Spring je met je toestel, of moet ik het 

aangeven?", vraagt Mike Harterink, medeeigenaar 

van het duikcenter Scubaqua 

en ook onderwaterfotograaf. "Geef maar 

aan als dat kan", antwoord ik en voel me 

meteen al een echte onderwaterfotograaf. 

Vooraleer ik spring, dompel ik het toestel 

toch nog even onder. Er is niets aan de 

hand en dus kan ik met een gerust hart op 

zoek gaan naar al het moois onder water. 

Enkel de foto's met het onderwerp op een 

Oefenen met model en licht. 

Een grote pijlstaartrog (Dasyatis centroura). 


Een grote pijlstaartrog (Dasyatis centroura). 

te lukken en dan... 

uittrimmen, oeps 

stroming, zwemeerste 

goede foto. Dank u, dank u, dank u 

voor de tips! 

De volgende dag komt ook Bert Seyssens, 

fotograaf in de kijker in Hippo 245, en later 

ook Danny Van Belle, organisator van de 

Hugycup en wereldberoemd onderwatervideograaf, 

aan in Statia. 

de Hugycup 2013 

gaat van start 

halve meter zijn scherp. De compositie 

wil ik niet eens bespreken. Ik monteer de 

voorzetbreedhoeklens, dus moet ik de instellingen 

aanpassen (op macro plaatsen, 

voor deze voorzetlens). Ik ben verwonderd 

dat dit zeer snel gaat en dat zonder handleiding 

in de buurt. 

Foto's (4): Chrisje Demuynck. 

Het fotograferen onder water 

lukt echter niet goed. Al wat 

ik probeer, mag niet baten. De 

foto's blijven wazig en dus zeer 

teleurstellend. Dit gaat zo nog 

twee dagen door, zelfs na het 

doornemen van de handleiding. 

De moed zakt in mijn schoenen, 

want zo kan ik niet deelnemen 

aan de wedstrijd. Ik doorblader 

de handleiding voor de laatste keer en ja 

hoor, één instelling staat verkeerd waardoor 

de scherpstelling niet meer automatisch 

gebeurd. Dolgelukkig ben ik want 

het niveau van mijn foto's springt nu toch 

wel wat de hoogte in. Nu nog de belichting 

optimaliseren zodat 

ik wat meer kleur 

en dimensie krijg 

en de foto's veel levendiger 

worden. 

Mike die mij volledig 

steunt in mijn moeilijke 

opdracht, geeft 

me nog wat tips over 

compositie en mijn 

positie tegenover 

het onderwerp, wat 

ik uiterst apprecieer. 

Ook Ivo stuurt 

me wat bij. 

Het lijkt me uiteindelijk 

wat beter 

Oefenen met de breedhoeklens op het 

wrak Charles Brown. 

Mijn eerste goede foto: de groene 

zeeschildpad (Chelonia mydas). 

men, terug wat stijgen, terug uittrimmen, 

scherpstellen, krampen in de vingers, 

luchtverbruik omhoog, geen goede positionering, 

andere positie t.o.v. de stroming 

innemen, uittrimmen, positioneren, 

scherpstellen, onderwerp op de sterke lijn 

plaatsen, scherpstellen, nog meer kramp, 

luchtverbruik nog hoger, belichting instellen, 

terug scherpstellen, niet meer 

ademen, echt afzien en ... klik. Yihaa! Mijn 

Telkens we richting haven vertrekken, bekijk 

ik steeds het professioneel materiaal 

dat de andere deelnemers gebruiken. Ik zit 

met een klein fototoestel op mijn schoot 

terwijl de anderen bijna een halve meter 

nodig hebben om hun toestel kwijt te geraken. 

Buiten dat dit wel imponeert, de 

stress van het in orde maken van de onderwatercamera 

en de mooie foto's die ik 

nu 'moet' nemen, moet ik 's avonds ook nog 

de 15 beste foto's selecteren uit de massa 

opnamen die ik die dag heb genomen. Ik 

vraag Bert en Danny hun mening zodat de 

selectie wat sneller gemaakt is. Beiden argumenteren 

in het kort de 'waarom niet' en 

'waarom wel'. Ik ben één en al oor want ik 

leer hier heel wat bij. Dit bezorgt mij de volgende 

dag nog meer stress. Het moet beter. 

Ik wil dan ook het redactieteam van Hippocampus 

niet teleurstellen want dit team 

verwacht een topprestatie. Ik heb nog de 

pech dat tijdens een prachtduik de flits niet 

meer werkt, maar Bert snelt me na de duik 

meteen ter hulp en al snel is alles weer in 

orde. Het glasvezelkabeltje was gebroken 

ter hoogte van de verbinding met de flits. 

Al goed dat ik omringd ben door 'ervaring', 

want zelf zou ik dit niet kunnen oplossen. Ik 

kan dus zonder problemen aan de volgende 

duik beginnen. Ik blijf ook heel de week 

gefocust om een winnende foto te maken. 

Maar zelfs al zouden de foto's allemaal 

toppers zijn, hier eindigt het niet. Uit alle 

foto's die je geselecteerd heb, moet je een 

keuze maken in welke categorie je je foto 

wil laten deelnemen. Ik heb dan ook geen 

idee hoe ik hieraan moet beginnen. Laat 

staan dat ik iets van fotobewerking ken. 

Fotoduik 

een meerwaarde? 

Enkele maanden geleden heb ik de première 

van 'The Underwater Pixelguide' 

bijgewoond. "Dat je foto een gevoel oproept 

bij mensen. Neem een foto waarop iedereen 

jaloers is. Dit is de schattenjacht op 

het hoogste niveau", zijn enkele stellingen 

die mij zijn bijgebleven en waarvan ik nu 

heb ondervonden wat die betekenen. "Met 


37


een toestel in de hand, ontdek je meer het 

onderwaterland", is mijn stelling geworden. 

Zonder toestel kan je een duikstek 

ontdekken en deze helemaal doorkruisen. 

Het moment dat je boven water komt, kan 

je vertellen wat je allemaal gezien hebt. 

Je krijgt aandacht door je verhaal, maar 

je kan niemand jouw belevenis mee laten 

herbeleven. Met een toestel ontdek je ook 

de duikstek, doorkruis je de duikstek niet 

volledig, maar beleef je het moois veel intensiever. 

Je stapelt niet alleen ervaringen 

op waardoor je leert hoe je je onderwerp 

moet benaderen zonder dat dit opschrikt, 

hoe je hun ornaten (bijv. hun 'vleugels') te 

zien krijgt, wat hun habitat is (om bijv. een 

slakje te vinden),… maar je verruimt vooral 

je kennis. 

Heb je dit ook nog kunnen vastleggen, dan 

kom je boven water, wordt je verhaal wel 

aanhoord, maar is iedereen vooral uiterst 

benieuwd naar je foto's. Zelfs diegenen die 

ver van de waterkant staan, kan je boeien 

met je foto's en het – voor hen – onbekende 

en de onbereikbaarheid van de onderwaterwereld. 

Ik heb even van dit gevoel mogen proeven. 

Daarom wil ik alle fotografen en videografen 

bedanken die keer op keer hun passie 

en hun kunst willen delen. Ik bewonder hen 

omdat ze onbaatzuchtig hun ervaringen ter 

beschikking stellen waardoor we onder andere 

via Hippocampus van dit moois kunnen 

genieten. 

best niet zelf te proberen 

Vooraleer ik deze uitdaging ben aangegaan, 

heb ik een uiteenzetting gekregen 

over het gebruik en de gebruiksvriendelijkheid 

van het onderwaterfototoestel Sealife 

DC 1400. Patrick Van de Rostyne, van Sealife, 

heeft ook aan de hand van voorbeelden 

beperkt uitleg gegeven over compositie 

en belichting. 

Nog vóór het digitaal tijdperk aanving, heb 

ik mij bezig gehouden met reisfotografie, 

waardoor ik wel wat foto-ervaring heb. Je 

kan oog hebben voor al het moois, maar 

onder water spelen zoveel andere factoren 

mee dat deze uitdaging grote ondersteuning 

en techniek vraagt en dat het sterk 

aangewezen is om een cursus onderwaterfotografie 

te volgen. Voor de geïnteresseerden, 

de cursus start in oktober (zie 

www.wiki.nelos, voor de lopende agenda, 

of www.onderwaterfotografie.be, de site 

van de Audiovisuele Commissie. 

duimen voor 

de prijsuitreiking 

De foto's bij dit artikel zijn allemaal genomen 

tijdens mijn oefenweek. Of ik wat gerealiseerd 

hebt tijdens de Hugycup, laat ik 

in het midden want hierover beslist de jury 

pas in oktober. Na de beraadslaging hoop 

ik, zoals alle deelnemers, een brief in de 

bus te krijgen met de vermelding: "U bent 

genomineerd". Dat zou al fantastisch zijn. 

Blijft er mij nog één ding over dat ik aan 

je wil vragen: "Duimen, hé!". Wie mij bij de 

prijsuitreiking een riem onder het hart wil 

steken, zorg dat je erbij bent (zaterdag 14 

december 2013 – Zaal St. Michaël, Kloosterstraat 

12, 9520 St. Lievens-Houtem). Je 

bent meer dan welkom! Ik heb alvast mijn 

best gedaan en heb van deze uiterst leuke 

ervaring genoten. 

Chrisje Demuynck 

Foto's van boven naar onder: 

Bij de gele zeebarbeel (Mulloidichthys martinicus) ontbreekt 

kleur en belichting. 

Een groene murene (Gymnothorax funebris). 

Sharptail eel (Myrichthys breviceps). 

Een eekhoornvis (Sargocentron Vexillarium). 

Een foto van Ivo op het moment dat hij door een 

patrijspoort kijkt. 

Foto's (5): Chrisje Demuynck. 


Bondsnieuws - GENEESKUNDIGE commISSIE 

Systematisch 

screenen op PFO 

zinvol? 

Patent Foramen Ovale (PFO) 

komt voor bij een kwart tot een 

derde van de gezonde populatie, 

dus ook bij gezonde duikers. 

Normaal heeft men geen 

problemen met PFO, zelfs niet 

als duiker. M.a.w. deze duikers 

lopen geen grotere kans op decompressieongevallen. 

Is op 

voorhand screenen op een PFO 

dan wel zinvol? 

Patent 

Foramen 

Ovale 

Rechts 

Links 

Decompressieongevallen zijn meestal 

te wijten aan duidelijk aanwijsbare 

bezwarende factoren (bijv. 

decostops niet gemaakt, lichaam niet 

voldoende gehydrateerd, slechte fysieke 

conditie, enz.). Indien een decompressieongeval 

zich voordoet zonder duidelijk 

aanwijsbare factoren vindt men nogal 

dikwijls een PFO. Deze incidenten zijn echter 

zeldzaam. Uit deze epidemiologische 

gegevens kan men geen gevolgtrekkingen 

maken die geldig zouden zijn voor individuele 

gevallen. 

Wel kan er op populatieniveau een verband 

worden gelegd tussen een belangrijk PFO 

en het optreden van een decompressieaandoening, 

zonder dat er een fout gebeurde 

tegen het respecteren van de decompressieregels. 

Dit verband op populatieniveau 

laat zeker niet toe om uitspraken te doen 

over individuele duikgeschiktheden. 

Daarom wil de Geneeskundige Commissie 

van NELOS hierbij zijn standpunt betreffende 

duikgeschiktheid en PFO herhalen: 

"Het systematisch screenen voor PFO is 

zinloos, en verbanden leggen tussen medische 

geschiktheid, decompressieongeval 

en nadien vastgesteld PFO met de bedoeling 

de schade als niet-verzekerbaar te beschouwen, 

is wetenschappelijk onjuist en 

commercieel onaanvaardbaar". 

Duikgeschiktheid en beleid na een al dan 

niet toevallig vastgesteld PFO bij een individuele 

duiker blijft de verantwoordelijkheid 

van de keurende arts en de betrokken 

duiker. Eventueel kan er, na afspraken met 

de behandelende duikerarts qua duiken en 

dieptebeperking, gedoken worden met een 

PFO, zeker als men de decompressieregels 

respecteert, men zich voldoende hydrateert 

voor en na de duik en eventueel met 

nitrox duikt. 

Roland Vanden Eede, 

voorzITTer GeneeskunDIGe Commissie 

ADVERTENTIE 


39

Bondsnieuws - INTerVIEW 

Ann 

Tielen 

Inzet en 

stuurmanschap 

bij duikers met 

een handicap 

Ann Tielen is voorzitter 

van de Commissie Duikers 

met een Handicap. 

Foto: Roland Wantens. 

Hippo: Dé beginvraag: hoe ben je aan het 

duiken geraakt? 

Ann: Ik was in mijn jeugd een fervente 

zwemster. Maar zeker vanaf mijn 15e jaar 

had ik al willen duiken. In die tijd was dat 

niets voor een meisje. Ik luisterde ademloos 

naar de verhalen van een duiker, een 

collega van mijn moeder. Maar met al dat 

lood aan je lichaam vonden mijn ouders 

dat toch te gevaarlijk! Trouwens ik wist 

niet van het bestaan van duikclubs af, terwijl 

ik van Hasselt ben en COWOL daar al 

jaren het duiken met vaste hand beheerde. 

Ik bleef wat hangen in de zwemsport, 

maar daar bleef het bij eindeloos baantjes 

trekken. Er kwam uiteindelijk verandering 

in, toen ik getrouwd was. Een collega van 

mijn echtgenoot bij de para's in Diest dook 

bij duikclub Mistral aldaar. We sloten aan 

– dat was in 1996 – en kregen de eerste 

lessen van duikschoolleider Armand Cappoen. 

Hippo: En dan je eerste duik? 

Ann: Mijn doopduik gebeurde in het Zilvermeer 

te Mol. Ik vond het maar niks: Ik 

had een oude ontspanner te leen gekregen 

en slikte massa's Zilvermeerwater binnen. 

Mijn Fenzy-reddingsvest was te los aangedaan, 

waardoor ik me bijna ophing. Gelukkig 

waren de volgende duiken veel beter 

zodat ik toch besloot om verder te blijven 

doen. Ik geloof dat ik toen al besloot om 

instructeur te worden … 

Hippo: Dan kwamen de verschillende 

brevetten. 

Ann: Ik ben van de generatie die gestart is 

met de 4 brevetten. Vrij snel behaalde ik die 

brevetten, dat wil zeggen na vier jaar was ik 

4*Duiker. Ik begrijp dat sommige duikers er 

na één of twee brevetten de brui aan geven 

en blijven hangen bij dat brevet, maar dat is 

niets voor mij: ik ben een doorzetter, ik wilde 

een hoger brevet. Ook ben ik vrij snel tot 

het bestuur toegetreden. In het begin werd 

ik verantwoordelijke voor de organisatie 

van de clubreizen. Dat was iets naar mijn 

hand, daar had ik immers voor gestudeerd. 

Raar is wel dat ik er professioneel nooit iets 

mee gedaan heb door omstandigheden. Ik 

ben nu 'lijnverantwoordelijke' bij De lijn en 


Boven: Weekend in Zeeland. Eerst de sangels voor de 

duiker met een handicap wat aanpassen… 

Onder: Na een duik in La Croisette… 

naast de verplichte 50% rijprestaties ben ik 

verantwoordelijk voor de praktische opleiding 

van de chauffeurs bij De Lijn en werk 

ik mee aan het project 'Trammelant', dat in 

scholen specifiek werkt met jongeren omtrent 

vandalisme en agressie op de bus. 

Hippo: Waar was jullie stek hier in 'onze' 

wateren? 

Ann: De klassieke clubduiken werden in de 

Oosterschelde gedaan en dan voornamelijk 

in Tholen. Later hadden we een caravan 

op camping 'De Pluimpot', zeer gemakkelijk 

… er was daar ook een vulstation. Mijn 

favoriete duikplaatsen in de Oosterschelde 

blijven nog steeds die in de omgeving van 

Tholen. 

Hippo: Dan de titel Instructeur? 

Ann: Inderdaad. De club had duidelijk nood 

aan hoger kader en instructeurs. Trouwens 

er was nog een andere reden. Ik had 

ondervonden dat de duiksport toch nog 

steeds een machosport was en dat daar 

nog steeds een 'glazen plafond' was voor 

de vrouwelijke duikers. Toen mijn man Eric 

en ikzelf 4*D waren, gingen de kandidaten 

steeds aan hem vragen om te duiken. Ik 

werd minder gevraagd, hoewel ik hetzelfde 

brevet had. Dus ging ik verder voor 1*I. Eric 

deed mee en we behaalden dat samen. De 

club kreeg dus ineens 2 instructeurs erbij. 

Ik heb veel mogen werken in de club … als 

lesgever stond ik steeds paraat zowel voor 

de theorie als voor het praktische duiken 

in het zwembad en in open water en ik heb 

op deze manier veel ervaring opgedaan. Ik 

ben ook een achttal jaren voorzitter geweest. 

Hippo: En de logische volgende stap is 

dan Bendor? 

Ann: Zeker! Dat wilde ik ook meemaken. 

Dat was in 2003, het jaar met de zware 

storm, waarbij de laatste twee duiken afgelast 

werden. Er was werk aan de winkel 

om de keuken met al de apparatuur droog 

te houden. We hadden een 24/24-dienst 

opgericht, waarbij de jury ook insprong om 

het binnenspoelende water terug buiten te 

trekken. Dat gaf een tof solidariteitsgevoel. 

Ik heb me fantastisch geamuseerd bij die 

'spelletjes' van de inventieve jury. Zoals 

ons was opgedragen heb ik het rollenspel 

steeds meegespeeld. Een kleine anekdote: 

ik ben duikleider gebleven tot ná de proclamatie! 

John Remue had namelijk niet 'afgeklopt', 

dus ik bleef consequent de rol van 

duikleider spelen. Ik was geslaagd, hoewel 

er twee duiken minder waren gedaan. Maar 

op die zes duiken konden de juryleden toch 

ook al een gefundeerde beoordeling maken. 

Wat me wel verbaasde was, dat heel wat 

medekandidaten zo weinig duiken totaliseerden. 

Ik vind dat duikervaring toch wel 

één van de belangrijkste zaken is om instructeur 

te zijn. 

Hippo: Tholen heeft je voorkeur in Zeeland. 

Maar wat in het buitenland? 

Ann: Het eiland Negros in de Filippijnen 

Foto's (2): archief Ann Tielen. 

heeft me zeer bekoord. Wat een ongelooflijk 

overvloedig leven heb ik daar onder 

water aanschouwd! Ook Ierland – iets totaal 

anders – vond ik ook mooi. Zeker de 

Skelligs met de nieuwsgierige zeehonden 

zijn onvergetelijk. Aan een cruise naar het 

verre zuiden van de Rode Zee met Christian 

Henricy van Calypso bewaar ik ook zeer 

mooie herinneringen. 

Hippo: Je gaat ook met personen met 

een handicap op duikreis. Geeft dat geen 

speciale moeilijkheden? 

Ann: Moeilijkheden niet, wel speciale aandachtspunten. 

Hoewel ik één bepaalde reis nooit zal 

vergeten ... en niet zozeer voor het mooie 


41

Bondsnieuws - INTerVIEW 

onderwatergebeuren… Tijdens de Paasvakantie 

van 2012 deden we met 35 leden 

van onze pas nieuw opgerichte duikschool 

Gobius een clubreis naar Moalboal op de 

Filippijnen. Na 14 fantastische duikdagen 

konden we echter niet naar huis! Op IJsland 

was de vulkaan Eyjafjallajökull uitgebarsten 

en een vulkanische aswolk tot 8 km 

hoogte deed alle luchtverkeer stoppen. We 

hebben daar 14 dagen extra vastgezeten. 

Op het eerste gezicht misschien leuk: 14 

extra duikdagen! Maar ons geld geraakte 

op. Uit de muur halen gaat daar niet… We 

probeerden aan geld te geraken via de ereconsul 

van België op het eiland Cebu, maar 

deze kon ons geen geld voorschieten. Dan 

vroegen we het aan Jürgen van het duikcentrum. 

Die leende ons prompt € 15.000. 

We moesten het wel binnen de 14 dagen 

na onze thuiskomst terugbetalen, maar 

zonder interest! Duikerssolidariteit in de 

praktijk! Een ander probleem was, dat de 

geneesmiddelen opraakten. Pillen worden 

daar per stuk verkocht en je kan je even inbeelden 

wat 35 personen (waaronder een 

4-tal duikers met een handicap) aan medicatie 

nodig hebben. We 

hadden wel 14 dagen extra 

vakantie, maar toch waren 

we ongerust over de familie 

thuis en de consequenties 

voor onze jobs? De ereconsul 

zorgde ervoor dat het bij 

14 dagen extra bleef en dat 

er niet nog eens 14 dagen 

bijkwamen. Maar we moesten 

dan wel in twee groepen 

vertrekken, één groep 

via Frankfurt en de andere 

groep via Parijs. Uiteindelijk 

besliste de regering dat we 

het statuut van technische 

werkloosheid verkregen en 

we kregen dan toch 80% 

van ons loon uitbetaald. 

Hippo: Maar het grootste 

gedeelte van je energie en 

tijd gaat naar het duiken 

met personen met een handicap? 

Ann: Via familie had ik al 


Boven: Het begin van een intense duikcarrière. 

Midden: Duiken bij Camaret in Bretagne. 

Onder: Wat een mooie duik! Mijn eerste 

duik in de Oosterschelde als Niveau A duiker… 

Rechtsonder: Ann Tielen in volle actie tijdens de Wet 

Wheels Duikdag in 2012. 

42 


wat ervaring met personen met een handicap. 

Bij Yellow Diving stak ik al een handje 

toe. In 2004 kwam er de vraag van Walter 

Geebelen om het duiken met gehandicapten 

terug wat op te krikken. Er was vraag 

naar vernieuwing, ook Fernand Vansteenbeeck 

drong aan om bij de Commissie te 

komen. Ik heb dat dan aanvaard en werd 

voorzitter van de Commissie in 2005. 

Hippo: De naam van de Commissie werd 

ook gewijzigd van 'Duiken met gehandicapten' 

in 'Duikers met een handicap'. 

Ann: Ik heb zeker een hekel aan eufemismen 

als 'minder-validen', 'anders-validen', 

enz. Die mensen hebben nu eenmaal een 

handicap en je maakt het er niet minder 

erg om door het een andere naam te geven. 

Ik bedoel er ook niets neerbuigends 

mee. Zij zijn mensen zoals iedereen en ze 

moeten alle kansen krijgen. En je moet ze 

ook niet onderschatten: zie maar hoe een 

zogenaamde gehandicapte duiker vlot 

de zwembadproeven voor 1*I aflegde! De 

vroegere naam was natuurlijk ook goed, 

maar de nadruk moet toch liggen op de 

Boven: En nu equiperen voor een duik in de Oosterschelde. 

Onder: De begeleiders hebben een belangrijke taak bij 

deze doopduik. 


'duikers'. 

Hippo: De Commissie heeft dan een 

nieuw systeem ingevoerd. 

Ann: Ik stelde vast dat er zovele verschillende 

soorten handicaps waren en dat we 

beslist elke duiker met een handicap individueel 

konden bekijken en evalueren. 

Daardoor konden we de betrokken duikers 

meer mogelijkheden bieden. Zo creëerden 

we 4 brevetten (A, B, C, D) naargelang de 

mogelijkheden van de gehandicapte duiker. 

We inspireerden ons op de regels van 

de gehandicaptenvereniging HSA (Handicapped 

Scuba Association). Ik heb daarmee 

wel veel tegenwind gekregen, maar 

ik voelde dat het juist zat en heb niet opgegeven. 

Maar leuk was anders. Nu zijn 

onze reglementen allemaal aanvaard en 

NOB en … zelfs CMAS hebben onze reglementering 

overgenomen. Wat zeker in ons 

voordeel speelde was, dat we een onafhankelijke 

Commissie waren en niet onder de 

Commissie Duikonderricht ressorteerden. 

We waren dus wat vrijer in onze bewegingen 

en konden op die manier eigen reglementen 

en brevetten opstellen. We hebben 

echter te allen tijde rekening gehouden 

met de regels van NELOS en naar analogie 

met de valide duikregels onze eigen reglementering 

geschreven. 

Hippo: Intussen hebben jullie ook CMASkaartjes 

bekomen voor de duikers met 

een handicap. 

Ann: Inderdaad en ook de mogelijkheid om 

met nitrox te duiken. En ook het brevet Duiker-Hulpverlener 

staat open voor hen. Ook 

Bloso hebben we weten te overtuigen en 

we hebben ons ingeschoven in het Blosoprioriteitenbeleid. 

Hippo: Op de algemene vergadering van 

NELOS heb je aangekondigd nog een specialisatiebrevet 

in te voeren. 

Ann: Ja, een vervolmakingsbrevet als 

'duikleider' voor de brevetten A en B. Meer 

en meer is er de vraag om ook duikleidingen 

te mogen doen. De uitdaging zelf een duik 

in handen te nemen blijkt van grote waarde 

te zijn voor de duikers met een handicap. 

Ook zijn we van plan een 'kwalificatie onderwaternavigatie' 

uit te werken voor alle 

niveaus, zodat zij perfect kunnen meevolgen 

hoe de duik verloopt en zich mee kunnen 

oriënteren. 

We hebben nu minstens één 'Wet Wheels 

Opleidingscentrum' per provincie. Het zijn 

clubs waar enerzijds duikers met een handicap 

een opleiding kunnen volgen maar 

waar anderzijds ook de kandidaat-begeleiders 

terecht kunnen voor hun opleiding. De 

kandidaat-begeleiders hoeven geen lid te 

zijn van die club. Ze krijgen vooreerst een 

theoretische cursus, dan volgen en geven 

ze een aantal zwembadlessen en doen dan 

ook nog een vijftal duiken in open water. 

Hippo: Wat vind je de sterke punten van 

NELOS? 

Ann: In geen enkele sport vind je zulk een 

massa enthousiaste vrijwilligers. Dat is zeker 

ons sterkste punt. Maar de laatste jaren 

zie ik ook wel een negatief punt en dat is 

dat sommige nieuwe instructeurs hun titel 

als een eindpunt zien, een 'fin de carrière'. 

Terwijl het juist het begin zou moeten zijn! 

Hippo: Wat heeft het duiken je 'opgebracht'? 

Ann: Financieel natuurlijk niks, integendeel, 

maar daar heb ik – en zovele collegainstructeurs 

– het niet voor gedaan. Maar 

het heeft me wel vele vrienden in gans 

Vlaanderen opgebracht. Je doet ook veel 

kennis op. Je blijft je geest oefenen want 

je moet up-to-date blijven. Je blijft ook in 

conditie. En dan is er het respect. Het respect 

dat je krijgt door je inzet. Het is fijn dat 

dat geapprecieerd wordt. Maar ik heb ook 

veel respect voor onze kandidaten die hun 

fysieke problemen overwinnen. 

Ik wil nog de nadruk leggen op de '11e Wet 

Wheels Duikdag' in het Zilvermeer te Mol 

(dat telkens in september doorgaat). Daar 

verzamelen we weer met een 250-tal enthousiaste 

mensen. Onze speciale gast is 

altijd ere-voorzitter NELOS Jozef Van den 

Berghe. 

Foto: Elvire Verlinden. 

Wim Van Doeselaer en 

Jacques Bernaerts 


43

Reportage - REISVERHAAL 

Mediterraans duiken 

in Kroatië 

We scheepten in op de Kamelija. 

Foto: Bert Janssens. 

Op gebied van duiken waren de verwachtingen minimaal, maar uiteindelijk bleken de 

duikplaatsen die we bezochten toch de moeite waard. 

In 2010 maakten mijn echtgenote en ik 

plannen om tijdens de zomervakantie 

van 2011 met ons gezin een grootse 

trektocht door Noord-Amerika te maken. 

Een puberende dochter van 15 in de 

Latijn-Wiskunde met zeven buizen net 

voor Kerstmis deed ons dit project evenwel 

onmiddellijk in de koelkast steken 

vermits we totaal niet konden verwachten 

wat haar eindexamens zouden brengen. 

Gewoon tijdens de twee maanden schoolvakantie 

thuisblijven – met veel intensief 

extra schoolwerk – leek de meest plausibele 

predestinatie, want zulke professionele 

loodgieterij ophalen was volgens mij 

een ware utopie. 

Dankzij enorm hard werk zou zij er evenwel 

totaal anders over beslissen. Op 

29/06/2011, met de wekelijkse woensdagavondclubduik 

van mijn duikclub De Otters 

uit Schoten, zou ik immers zo fier als 


een gieter het volgende in mijn logboekje 

schrijven: Stavenisse, diepte 41 meter, 

duikduur 55 minuten en 'Anouk erdoor 

zonder buis!'. Daar zaten we nu blij en geheel 

schoolwerkloos maar evenwel zonder 

reisproject om die prachtprestatie gepast 

te vieren. 

Wat kwam er evenwel geheel onschuldig 

internettelijk en muisstil op zijn tippen 

binnenwaaien als een lekker gehaakt stuk 

lokaas voor een uitgehongerde duiker zonder 

bestemming? De nieuwsbrief van Wild 

Water met een promotieaanbieding voor 

een duikcruise gedurende een week in Kroatië 

medio augustus. Eerder had ik als mediterrane 

duikfanaat al herhaaldelijk veel 

goeds gehoord over het opkomend duiken 

aldaar, dit na hun wrede en bloedige burgeroorlog. 

Over de plaatselijke visfauna moesten we 

ons volgens mijn vaste reisboer 

evenwel weinig illusie maken 

ingevolge totale overbevissing. 

Maar de Kroatische duiktroef 

zou vooral bestaan uit mooi begroeide 

onderwaterlandschappen, 

prachtige grotten en ontelbare 

scheepswrakken. 

Het land boven water zou bovendien 

volgens mijn lieftallige 

echtgenote ook heel interessant 

zijn om te ontdekken qua zonnig 

klimaat, uitgestrekte natuurparken, 

antieke cultuur, culinaire 

keuken, wijn, enz. 

Onmiddellijk had zij mijn aandacht 

vermits Kroatië blijkbaar 

dus ook wel degelijk door de 

typische uiterst aangename 

mediterraanse levenssfeer gekenmerkt 

wordt, die ik zo enorm

Foto: Bert Janssens. 

Foto's (2): Francesco Del Ponte. 

Een violette draadslak (Flabelina affinis), volop 

bezig met het afzetten van eieren. 

Linksboven: Kroatië is heel interessant om te ontdekken 

qua zonnig klimaat, uitgestrekte natuurparken, antieke cultuur, 

culinaire keuken, wijn, enz. 

Rechtsboven: Een zwervende draadslak (Cratena peregrina). 

apprecieer van West-Portugal tot Oost- 

Turkije. 

De beslissing werd dan ook snel genomen 

om voorafgaand gedurende 10 dagen het 

land te doorkruisen met een huurauto. 

Vanuit het regenachtig en kil Charleroi 

bracht Ryanair ons op amper twee uur tijd 

naar het puffend warme Zadar. Wat ons 

vanuit de lucht opviel, was dat het ganse 

Dalmatische kustgebied dichtbevolkt was 

maar eens even verder het binnenland de 

bergen in, de streek één groot uitgestrekt 

quasi onbewoond fantastisch natuurgebied 

werd. Dit beeld werd ook bevestigd 

van op de grond en in de huurauto. 

Wat tevens in het oog sprong was dat het 

er enorm groen was met veel bossen, dit 

in de stijl van de Franse Périgord. Verder 

lagen de honderden Dalmatische eilanden 

er idyllisch feeëriek bij. Dit alles zag er dus 

veelbelovend uit. 

We zouden ondermeer haltes houden in 

Bibinje, Trogir, Split, de prachtige natuurparken 

van Krka en Plitvicka Jezera, het 

culinaire truffeldorp Motovun en de nostalgische 

badplaats Opatija. Vanuit Trogir 

zouden we tevens 30 km verder in Primosten 

een gedeelte van 'De Otters-top' gaan 

opzoeken, vermits mijn Voorzitter Michel 

Bertels – van duikschool 'De Otters' – en 

Inger er samen met Luc en Lizy Comans 

aldaar ook op duikprospectie waren. We 

brachten er een uiterst gezellige en lekkere 

avond door. Michel en Luc bevestigden 

unaniem dat er qua vis inderdaad niet 

veel te spotten viel, met veel geluk amper 

al eens een schorpioenvis, een congertje of 

een octopus maar meer zeker niet. 

Tot mijn verbazing waarschuwden ze mij 

ook voor de koude. We hadden nochtans 

samen in de namiddag onder een verschroeiende 

zon met de kinderen liggen 

plonzen in uiterst aangenaam zeewater 

van 24°C? Eens onder de 12 meter diepte 

zou die evenwel plots dalen tot amper 16°C, 

zijnde zelfs frisser dan onze Oosterschelde 

in de zomer! 


45


Een wierslak, Een wierslak, maar maar de welke? 

Een week later scheepten we dan in op de 

Kamelija. De bemanning was vijfkoppig: 

kapitein David Spralja, een kok, een hulp 

en de twee duikgidsen Robert en Dimitri 

van Adriatic Diving Safari. De Kamelija is 

een prachtige houten duikboot van 27 meter 

lang, met plaats voor 14 gasten, cabines 

elk met eigen douche en toilet, eetkamer, 

bar, salon, en 2 zonnedekken. Er werd gedoken 

met 15-liter stalen flessen. 

Via de bijhorende grote zodiac scheepten 

we samen in met een sympathiek Italiaans 

en Oostenrijks koppel zodat we in het totaal 

amper half bezet waren (met 8 personen, 

mijn niet-duikende echtgenote en 

twee kinderen inclusief) waardoor de boot 

voor ons nog extra aangenaam veel ruimer 

werd. 

Onmiddellijk werd koers gezet op Kornati 

National Park, een prachtige reeks van 

idyllische eilandjes, de Adriatische Zee zou 

gans de week er als een gladde spiegel bijliggen. 

Het was er lekker koeler want die 

dag begon op het vasteland een hittegolf 

met temperaturen rond 38°C en zelfs meer. 

Bij een frisse 33-er Karlovacko, een uitstekende 

Kroatische pils, bevestigde Robert 

de naakte feiten: op vis moesten we hier 

absoluut niet rekenen. Zelfs niet in een 

nationaal beschermd park met rangers? 

Nee, de lokale bevolking mocht onbeperkt 

blijven verder vissen op grote schaal want 

anders moest de Overheid hen vergoeden 

wat financieel blijkbaar niet haalbaar was. 

De rangers waren trouwens allemaal familie 

van de bevolking zodat zij altijd voor hen 

een oog dicht deden. 

Barracuda's moest ik eveneens niet verwachten, 

daar zou het water trouwens te 

koud voor zijn. Alle tandbaarzen, op enkele 

vogelvrijverklaarde voortvluchtigen na, 

waren hier trouwens ook allemaal opgegeten. 

Vroeger krioelde het ervan zegde 

Robert met een diepe nostalgische zucht. 

Hij hekelde de plaatselijke kortzichtige bekrompen 

mentaliteit, die evenwel universeel 

is: "Als ik deze vis niet pak, pakt een 

ander hem". Uiteraard kom je op deze wijze 

tot totale uitroeiing in plaats van instandhouding 

van de soort. 

De mediterrane wel visrijke gebieden van 

l'Estartit, La Gabinière, Ustica, Malta en 

Kas waren plots heel ver weg van mij verwijderd. 

Robert verzekerde mij evenwel dat ik de komende 

week prachtduiken zou meemaken. 

Met de onbehaaglijke vraag hoe zoiets toch 

mogelijk zou kunnen zijn zonder vis, viel ik 

in slaap. 

De 'checkdive' geschiedde op Lagniçi, een 

'drop off' met mooie begroeiing maar compleet 

overwoekerd door verloren lange visnetten! 

Hier kon ik de ernst zelf vaststellen. 

Een weinig verder had ik trouwens nog wat 

snorkelaars gezien met harpoenen klaar in 

de hand. 

De watertemperatuur was aangenaam 

24°C tot we op 12 meter diepte kwamen, 

toen sloeg de koude inderdaad ook hier toe: 

brrrr amper 16°C! 

Op de muur tussen de visnetten was er toch 

nog wat plaats om koralen te laten groeien. 

De zee was inderdaad leeg. We eindigden 

de duik met een octopus onder de zodiac. 


Boven: Een blauwgestreepte springkrab 

(Galathea strigosa). 

Midden: Een gewone kraak (Octopus 

vulgaris) komt voorzichtig kijken. 

Onder: Een luipaardslak (Peltodoris 

atromaculata) die volop bezig is met 

het afzetten van eieren. 

genoten, maar alleszins ook zeer mooi 

gekleurd. Mijn Italiaanse duikbuddy en 

onderwaterfotograaf Francesco was trouwens 

speciaal voor deze wezentjes naar 

hier afgezakt en zou op de week tijd tot zijn 

eigen voldoening een zeer fraaie collectie 

bijeen fotograferen. 


Ondertussen was het moederschip, de Kamelija, 

op de duikplaats aangekomen om 

er de lunch te nemen en er 's namiddags te 

duiken op een ondiep liggend cargowrakje, 

aldaar gezonken in de jaren '30. Dat was 

toch geen prachtduik, zoals die ons beloofd 

was. Dat zou evenwel snel de volgende dag 

gebeuren met een duik op Katedrale, een 

enorme onderwatergrot. Deze was prachtig 

en intens begroeid door alle mogelijke 

felle kleuren: donkerbruine zakpijpen, 

oranje en rode sponzen. Knalgele kleine 

vatsponzen. Blauw purperen groen en andere 

vegetatie. Gele kleine anemoontjes. 

Een fantastisch kleurenpalet met op de 

achtergrond zacht indringend zonlicht van 

het prachtigst turquoise blauw. Met een 

beetje imaginatie voelde ik mij in de Sixtijnse 

kapel van Michelangelo maar dan 

met de visie van Moeder Natuur. 

Een knalrode garnaal versperde mijn weg 

alsmede enkele babyschorpioenvissen. 

Ook zouden we twee lange nauwe 'chimney's' 

of schoorsteenpijpen ingaan, waar je 

als duiker amper doorgeraakte. Ik waande 

mij terug in Malta. Dit was inderdaad een 

prachtduik. 

Uit de grot gekomen zag 

ik enkele vissen bezig met 

sleuren aan een witte plastic 

zak. Ik vroeg mij af wat ze 

daar nu aan hadden zodat ik 

het schouwspel van wat dichterbij 

ging volgen. Toen stelde 

ik evenwel tot mijn verbazing 

vast dat het ging om een dode 

kleine adelaarsrog, die ze 

daadwerkelijk aan het verorberen 

waren. 

De tweede duik van de dag deden 

we op Skarda, alwaar we 

gedurende 20 minuten op 30 

meter diepte over een immens 

donkerkobaltblauw gorgonenveld 

vlogen op een pastelbeige 

ondergrond, wat makkelijk kon 

concurreren met het Zuid- 

Franse natuurpark La Gabinière. 

Boven de majestueuze gorgonen 

bevond zich een enorm 

grasveld. Ik kwam dus tot de conclusie dat 

dit een duikdag was geworden, die zeker 

de moeite waard was vermits deze twee 

duiken de twee vergelijkingen met andere 

Middellandse Zee-plaatsen met brio doorstonden. 

Enkel de nachtduik op Brjulj trok 

totaal op niets. 

Sika Golac was niet zo speciaal begroeid 

tot de duikgids plots in hevige extase 

kwam van wat hij vlak voor hem rustend 

tussen het groen had ontdekt: een grote 

olijfgroene staartvis (of 'lotte' in het Frans) 

van bijna twee pannen groot. Ik had zulk 

dier nog nooit onder water gezien (enkel in 

de viswinkel) en ik wist niet dat die ook in 

mediterrane wateren voorkwam. Hij was 

prachtig begroeid en duidelijk verwant met 

de familie van de hengelaarsvissen. 

Wat mij tevens begon op te vallen was dat 

Kroatië eigenlijk ook een waar naaktslakkenparadijs 

is en dus een goeie bestemming 

voor de liefhebbers van deze kleine 

juweeltjes. Ik denk dat ik een tiental verschillende 

soorten heb gespot. Weliswaar 

veel kleiner dan hun tropische soort- 

De Ledenik was een 70 meter lang cargoschip 

dat amper 3 jaar geleden was gezonken 

tijdens slecht weer. Ik onthield vooral 

op de brug het grote nog intacte stuurwiel, 

alsmede de pc met beeldscherm. 

De volgende duikdag werden we compleet 

bedrogen. De Kamelija moest zogezegd 

plots naar haar thuishaven voor een 

dringende herstelling aan de waterpomp. 

Volgens de kapitein geen nood want hij zou 

voor een andere boot zorgen. Het bleek 

een dagboot te zijn van hun aanverwant 

duikcenter Kornati Diving, die evenwel samen 

met de dagduikers propvol zat, zonder 

enige vorm van luxe. 

De eerste duik was uitsluitend memorabel 

op technisch gebied. De dagduikgids 

was verbaasd toen ik hem om een briefing 

vroeg. Dan kreeg ik de kortste ooit te horen 

met de woorden: "Just follow me" (Volg me 

gewoon). Dat was het. 

Met 12 à 14 duikers werd er ongeordend het 

water ingesprongen. Iedereen dook door 

elkaar en het was wachten op de gids, die 

plots verscheen met een duikster aan zijn 

pols, die meer vingers aan haar eigen hand 

bleek te hebben dan ingelogde duiken. Hij 

zou haar meenemen naar een diepte van 

40 meter terwijl ze als een spartelende 

ballon aan zijn hand bleef hangen! Deze 

duik zelf, tussen al het wanordelijk gewriemel, 

was niet om aan te zien. Ondertussen 

passeerden we twee duikers met bomvolle 

netten, die alle Nationaal Parksponzen op 

de wand aan het plunderen waren zonder 

dat iemand iets ondernam. Dit alles was 

echt een surreëel 'Montypythonesk' tafereel. 

Ik ging hier zeker niet in decompressie 

gaan voor als er iemand iets zou overkomen. 

De dagduikgids zou niks kunnen ondernemen 

vermits hij de beginnelinge in 

zijn hand constant vast moest houden. 

Na 9 minuten draaide hij zich in de verte 

naar mij om en vroeg me tot mijn verbazing 

hoe het met mijn lucht zat. Ik moest eerst 

goed nadenken over hoe ik een teken van 

een volle 180 bar moest maken. Gelukkig 


47


gebeurde er verder niets verkeerd, maar 

ik was blij dat ik terug boven was na wat ik 

daar beneden allemaal had moeten aanschouwen. 

Het druiste in tegen alle elementaire 

duikregels. De tweede dagduik 

trok ook op niets, met uitzondering dan van 

de vele naaktslakken. 

's Avonds terug aan boord van de Kamelija 

vroegen de kapitein en Robert ons of 

we genoten hadden van deze duikdag. Zij 

kregen direct een Belgo-Italo-Oostenrijks 

salvo van verontwaardigingen naar hun 

hoofden geslingerd, dat we voor zulks geen 

geld hadden betaald om dan ook nog de 

luxe van onze cruiseboot te moeten missen. 

Als schadevergoeding kregen we van 

de kapitein spontaan gratis Karlovacko 

voor gans de avond. Voorts beloofde David 

ons nog twee spectaculaire duikdagen. 

De volgende morgen werd ik met een licht 

Karlovacko-hoofd wakker, evenals mijn 

metgezellen 'brothers in arms'. De kapitein 

zou nochtans ook woord houden voor 

de duiken. Balun bevindt zich aan de buitenzijde 

van de eilandengroep richting en 

het dichtstbij de Italiaanse kust, die 150 

km verder lag. Ik wist niet wat voor pracht 

ons te wachten stond. De muur ging trapsgewijs 

naar beneden. Deze was volledig en 

zeer dicht begroeid met grote dikke donkerkobaltblauwe 

gorgonen, met daartussen 

knalgele vatsponzen, rode, zwarte en 

gele koralen. Op diverse gorgonen rustten 

er mega knalrode schorpioenvissen. Ongelooflijk 

mooi! Het deed mij denken aan het 

Egyptische Litle Brother of Rocky Island, 

wat Francesco boven aan boord mij onmiddellijk 

volmondig beaamde. 

De duik werd afgesloten met 5 minuten 

trap tussen een halfdozijn octopussen. Ik 

schreef hem onmiddellijk en terecht in als 

een 3-sterren duik. Iedereen was tijdens 

de lunch nog altijd ten zeerste onder de 

indruk. 

Bij Mrtovac stond er veel stroming zodat 

we op handen en voeten naar de 'drop off' 

moesten. De wand was prachtig en vertoonde 

vele inhammen en spleten, die binnenin 

wonderlijk begroeid waren net zoals 

in de Katedrala. Hier waren er ook wolken 

kleine vis met onder andere juffertjes en 

de klassieke tweebandige brasem, die je 

eigenlijk op elke duik tegenkwam, alsmede 

de regenboogbaars. Een grote murene 

hadden ze hier blijkbaar nog niet gevonden, 

zodat ik het beest hoopvol bekeek en 

hem toefluisterde dat hij zeer voorzichtig 

moest zijn opdat hij zich niet zou verraden. 

Volgens Robert zat hier ook nog één van de 

weinige tandbaarzen. Maar hij bleek niet 

thuis te zijn, tenzij het reeds te laat voor 

hem was. Cousteau en zijn boys zouden 

hier zeker ook niet meer aan hun trekken 

komen voor wat betreft een grote lekkere 

langoust. 

Garmenjak Yeliki gaf ons evenveel voldoening 

als de Mrtovac. Deze laatste duikdag 

zouden we afsluiten met opnieuw een 

3-sterrenduik. 

Sestrica Mala is een brede enorme klifhanger, 

die twee eilanden onderwater 

verbindt. Hij bevindt zich op 35 m diepte. 

Om hem volledig te verkennen, heb je 20 

minuten nodig. De onderzijde waar geen 

zon kan komen, is hier ook volledig begroeid 

zoals in de Katedrala, met dezelfde 

prachtige kleuren. Onder dit mega reuze 

gewelf stelde ik mij automatisch de vraag 

wat de Spaanse architect Antoni Gaudi van 

dit stuk onderwater Sagrada Familia zou 

gevonden hebben, mocht hij ooit hebben 

kunnen diepzeeduiken uiteraard. Alleszins 

werd ik opnieuw overvallen door een totale 

ontroering. Is dit wat diepgelovigen mogen 

aanvoelen als een religieuze ervaring? 

Eens terug op de zodiac werden we onmiddellijk 

van dichtbij begroet door een 

speelse dolfijn. Het was trouwens al de 

vierde van de week. De vorige drie mochten 

we eerder in de verte waarnemen vanaf de 

Kamelija. 

Van mijn goeie ouwe Aladin-duikcomputer 

mocht ik nog een zeer korte en zelfs 

mooie nachtduik maken op Sika Turoscak. 

Ik moest de volgende avond immers vliegen 

en ik zag mij de piloot van Ryanair nog 

altijd niet vragen om zijn vliegtuig laag te 

houden. 

Toch zag ik nog in de haast redelijk wat vis, 

twee spinkrabben en een sepia, die juist 

een klein visje als een kameleon vastgreep 

en binnenslokte. 

De Bonte Avond kon beginnen, iets wat 

men in Italië en Oostenrijk blijkbaar nog 

niet kende maar vanaf nu wel degelijk! 

Uiterst vermoeid maar volledig voldaan 

keerden we terug naar België. Als slotbeschouwing 

kunnen we dus stellig meegeven 

dat Kroatië voor ons een ware ontdekking 

en revelatie was zowel boven als 

onder water. Het gebrek aan vis werd gelukkig 

volkomen opgevangen door prachtig 

gekleurde rotsbegroeiingen, grotten, 

scheepswrakken en wondermooie naaktslakken. 

Dus toch zeker een aanrader 

waard. Het enige dat aldaar evenwel dringend 

moet gebeuren, is het opstarten van 

echt beschermde onderwaternatuurparken 

zoals in het Spaanse Estartit, Zuid- 

Frankrijk, Italiaanse Ustica, enz., die terug 

visrijkdom brengen voor iedereen, zowel 

voor duikers als vissers samen. De realiteit 

ADVERTENTIE 

GROEPSKORTING 

VOOR DUIKERS 

Nemo Dive Club & Hotel & Safari’s 

Bert en Sofie Red Sea Egypt -Safaga 

PROMOTIE! WINTER/ZOMER TWEEDE DUIKER GRATIS! 

Tel.: 00 20 (0) 100/36 48 708 en 00 20 (0) 100/11 37 707 - info@nemodive.com - www.nemodive.com 


Foto's links 

Boven: Een olijfgroene staartvis. 

Midden: Oranje schorpioenvis (Scorpaena scrofa), ook wel 

Europees zeevarken genoemd. 

Midden: De gehoornde slijmvis (Parablennius gattorugine). 

Onder: De gewone zeekat (Sepia officinalis). 

Foto's rechts 

Boven: Rooskoraal (Astroides calycularis). 

Midden: Een moeraal (Muraena helena). 

Onder: Een ondiep liggend cargowrakje, aldaar gezonken 

in de jaren '30. 

en wetenschap hebben dat al duidelijk bewezen. 

Alleen moet zulks nu dringend op 

grote schaal in de Middellandse Zee en elders 

toepassing gaan vinden. 

Ondertussen zijn mijn gezin en ik nog altijd 

niet in Noord-Amerika 

geraakt, maar mijn dochter 

is dit jaar al wel fijn en cum 

brio afgestudeerd. 

Bert JanSSEns 


Kornati National Park, een prachtige reeks 

van idyllische eilandjes. 


Foto: Greet Nuyens. 

49

Persbericht 

Als Siem Jansen aanwezig is, kan je ook binnen vullen. 


Duurzame duik in 

het Zeeuwse water 

mogelijk door 

'groene' perslucht 

24 zonnepanelen wekken meer dan 

genoeg energie op om het vulstation 

te laten draaien. 

Recreatiebedrijf De Schakel plaatst zonnepanelen 

om energie op te wekken, voor het vullen 

van duikflessen. 

Foto: Siem Jansen. 

Het Zeeuwse eiland Tholen staat 

voor duikers bekend als een plek 

die uitstekend geschikt is voor het 

maken van een prachtige duik, zo ook 

de Oesterdam. Omdat er op deze locatie 

gebrek was aan de mogelijkheid tot het 

vullen van een persluchtfles, besloot 

Siem Jansen hier vorig jaar verandering 

in te brengen door het recreatiebedrijf 

De Schakel op te richten. Door de kleine 

afstand tussen de locatie aan de veerweg 

en de duiklocatie 'Bergse Diepsluis' aan 

de Oesterdam weten aardig wat duikers 

het vulstation inmiddels te vinden. 

Na een goed eerste jaar besloot Siem Jansen 

– ondernemer in hart en nieren – te 

innoveren in zijn vulstation, door zonnepanelen 

te plaatsen op het dak van het 

vulstation. "Sinds de start van het recreatiebedrijf 

in 2011 zit de ambitie om duurzaam 

te ondernemen er al in", vertelt Siem 

Jansen. "Ik wil een voorbeeld zijn voor vele 

andere bedrijven door duurzame oplossingen 

te vinden". Door de plaatsing van 

24 zonnepanelen kan er meer dan genoeg 

worden opgewekt om 

het vulstation volledig 

te laten draaien. Hierdoor 

is recreatiebedrijf 

De Schakel zelfvoorzienend 

geworden 

en dus in staat om op een 

milieuvriendelijke manier 

perslucht te produceren. 

Hierdoor mag de perslucht 

'groen' genoemd 

worden en kan je er op een 

duurzame wijze mee duiken 

in het Zeeuwse water. 

Het vulstation is 24 uur 

per dag, 7 dagen per week 

beschikbaar voor het vullen 

van persluchtflessen. 

Wil je ook je persluchtfles 

vullen met groene perslucht? 

Kom dan langs bij recreatiebedrijf 

De Schakel aan de Veerweg 9 in Tholen, 

slechts 2 kilometer van duikplaats Oesterdam 

(Bergse Diepsluis). Voor meer informatie 

kan je bellen (+31 6 53682171) of 

mailen 

nl). 

Foto's (2): Ivo Madder. 

Boven: Naar aanleiding 

van de plaatsing van de 

zonnepanelen, volgde er 

op 22 juli 2013 een officiële 

opening van Recreatiebedrijf 

de Schakel. Siem 

Jansen (ondernemer) en 

Frank Hommel (wethouder 

voor economische 

zaken en duurzaamheid 

van de Gemeente Tholen) 

onthullen de grote 

duikfles aan de ingang 

van het vulstation. 

Onder: Aan de buitenzijde 

kan je 24/24 uur, 7/7 

dagen terecht om je duikfles 

te vullen. 

(info@recreatiebedrijfdeschakel. 

Rita IS Van tILBEurgh 


Uw advertentie hier? 

publiciteit@nelos.be 

Advertentietarieven: 

www.wiki.nelos.be/index.php/ 

hippocampus 

duikcentrum 

Overnachten in een chalet, 

woning of groepshuis. 

Je Zeelandweekend start hier. 

www.waterproof.eu 


51

Bondsnieuws - GENEESKUNDIGE COMMISSIE 

Hyperthermie 

of te hoge 

lichaamstemperatuur 

Drink voldoende water als het warm is. 

Foto's (2): Nejron Photo - shutterstock. 

Hypothermie of onderkoeling is een begrip waar duikers vertrouwd 

mee zijn. 't Is daarom dat we – naargelang de watertemperatuur – 

een aangepast duikpak dragen. Minder gekend is de term hyperthermie 

of te hoge lichaamstemperatuur, iets wat menig duiker afgelopen 

hete zomer wellicht aan de lijve ondervonden heeft. 

Tot een temperatuurstijging naar 39° 

Celsius zal het lichaam ongestoord 

blijven functioneren. Boven die temperatuur 

kunnen de eerste signalen van 

verminderd functioneren duidelijk worden. 

Hyperthermie, ook gekend als hitteslag, 

betekent letterlijk 'verhoogde temperatuur'. 

Het is een toestand van het lichaam 

waarbij er een ongecontroleerde 

stijging van de temperatuur plaatsvindt 

door een verstoring van de balans tussen 

warmteproductie en warmteverlies. De 

lichaamstemperatuur zal stijgen zonder 

een verhoogde instelling van de inwendige 

thermostaat. Dit onderscheidt hyperthermie 

van koorts. 

oorzaak 

• Hoge omgevingstemperatuur (bijv. met 

duikpak in de zon zitten). 

• Grote warmteproductie bij sportprestaties. 

Dit komt gemakkelijk voor bij een 

sporter die zijn sportprestaties levert 

bij vochtig en warm weer of die totaal 

verkeerde kleding draagt. Denk hierbij 

aan een duiker die met een dik duikpak 

en volledige uitrusting een stevig stuk 

moet wandelen naar de duikplaats, bij 

broeierig warm weer. 

• Plotse temperatuursverhoging (bijv. 

van koud water op diepte, naar warm 

oppervlaktewater). 

• In water kan men niet zweten. Zweten is 

onder andere een manier om overtollige 

warmte af te voeren. Indien het water 

te warm is en men bovendien nog te 

dikke isothermische kledij draagt, kan 

men oververhit geraken. 

• Kerntemperatuur van het lichaam stijgt 

boven de 39° Celsius: 

• hyperthermie (39 – 41 °C); 

• ernstige hyperthermie (temperatuur 

> 41 °C). 

gevolgen 

• De reflexen die bedoeld zijn om de lichaamswarmte 

kwijt te raken, kunnen 

een tegenovergestelde uitwerking 

hebben indien de omgevingstemperatuur 

te warm is. Het bloed dat de huid 

doorstroomt, wordt nu door de warme 

omgeving opgewarmd i.p.v. afgekoeld. 

• Hoofdpijn. 

• Verstandelijke vermogens geraken gestoord. 

• Wartaal spreken (ijlen). 

• Duizeligheid. 

• Desoriëntatie. 

• Achteruitgang van de motorieke coördinatie 

(wankelen of vallen tijdens het 

wandelen). 

• Hallucineren. 

• Verstoorde ademhaling. 

• Stuipen. 

• Boven de 41°C (lichaamstemperatuur) 

zijn de signalen van een gestoorde 


°C Symptoom 

> 43 Thermotherapie 

43 

42 

41 

41,5 - 43 Extreme hyperthermie 

40 - 41,5 Intermediaire hyperthermie 

38,5 - 40 Moderate hyperthermie 

40 

39 

38 

37 

36 

Foto: Natasja Vandeperre. 

37 - 38,5 Subklinische hyperthermie 

37,5 Normaal 

< 35 Hypothermie 

35 

34 

33 

In volle zon zitten, met een dik duikpak aan, kan hyperthermie veroorzaken. 

Drink zeker voldoende water en als je het te warm krijgt, giet dan wat water 

over je hoofd ter afkoeling. 

hersenfunctie wel heel duidelijk: 

• aanspreekbaarheid gaat achteruit; 

• bewustzijnsvermindering; 

• falen van het temperatuurcentrum 

(reflex tot zweten zwakt af en valt 

daarna uit), waardoor de noodzakelijke 

vasodilatatie (vaatverwijding) 

overgaat in een vasoconstrictie 

(vaatvernauwing), met als 

gevolg dat de lichaamstemperatuur 

extra snel zal stijgen; persoon 

raakt hierdoor comateus. 

Het mag dus duidelijk zijn dat hyperthermie 

niet te onderschatten is. Wacht eventueel 

zo lang mogelijk om je duikpak volledig 

aan te doen als de zon schijnt. Hydrateer 

je voldoende, door het drinken van water. 

Heb je het te warm, giet dan regelmatig wat 

water over je hoofd om af te koelen. 

Ivo Madder 

Hyperthermie als behandeling 

Lokale hyperthermie 

wordt soms gebruikt 

bij de bestrijding van 

kanker. Hyperthermie 

kan op zichzelf 

kankerceldodend zijn, 

maar dat is slechts 

beperkt en alleen bij 

hoge temperaturen 

(>42°C). Het belangrijkste 

toepassingsgebied 

van hyperthermie 

is daarom 

de combinatie met 

radiotherapie of chemotherapie. 

Effecten 

van beide behandelingsvormen 

worden duidelijk 

versterkt door toevoeging van 

hyperthermie, ook al bij relatief 

lage temperaturen (39 - 42°C). Het 

omringende, gezonde 

weefsel wordt door deze 

hoge temperatuur niet 

aangetast. 

Foto: Claudia Schiffner. 

ADVERTENTIE 


53

Bondsnieuws - AUDIOVISUELE COMMISSIE 


Foto: Pieter Boschmans. 

Foto: Roland Wantens. 

Peter Ryngaert. 

Roland Wantens. 

Ronny Margodt. 

Foto: NELOS-archief. 



Erik De Groef. 

Serge Ego. 

Ludo Braeckman. 

De Audiovisuele 

Commissie evolueert 

De Audiovisuele Commissie 

(AC) onderging onlangs een 

hoop veranderingen. Roland 

Wantens vond het tijd om alles 

even op een rijtje te zetten. 

Nadat er jaren een gevoel van miskenning 

had gehangen bij de videografen 

- "Het is altijd voor de fotografen 

dat er iets georganiseerd wordt" 

– werd er een werkgroep Onderwatervideografie 

opgericht onder leiding van Jean- 

Jacques Rietjens. Ik was toen voorzitter 

van de commissie en hielp mee om een 

cursus onderwatervideografie op te stellen. 

Spijtig genoeg viel deze werkgroep 

uiteen, vrij snel nadat de cursus afgewerkt 

was. De videografen stonden terug bij "Af". 


Gelukkig was de interesse van Erik De Groef 

gewekt, die met de medewerking van enkele 

(waaronder ook 'externe') lesgevers een 

lessenreeks organiseerde, gebaseerd op 

diezelfde cursus en nog een aantal extra 

aspecten. 

In de periode dat Ronny Margodt voorzitter 

van de commissie was, stelde hij een grondige 

herstructurering voor, die videografie 

op hetzelfde niveau als fotografie moest 

brengen. Sindsdien wordt de AC geleid door 

een Bureau, een 'Sectie Onderwaterfotografie' 

en een 'Sectie Onderwatervideografie'. 

Ronny had op voorhand gezegd dat hij 

de leiding slechts één jaar op zich wenste te 

nemen en daarom werden op de jongste Algemene 

Vergadering van de AC, in februari 

2013, de taken opnieuw verdeeld. 

Voorzitter van de Sectie Onderwaterfotografie 

en tevens Commissaris van de 

wedstrijden is Ludo Braeckman. Verantwoordelijke 

voor Onderricht en Brevetten 

is Peter Ryngaert. De functie van secretaris 

van de Sectie Onderwaterfotografie is vacant. 

Voorzitter van de Sectie Onderwatervideografie 

en tevens Verantwoordelijke voor Onderricht 

is Erik De Groef. Ook in deze sectie is 

de functie van secretaris vacant. 

Het Bureau – dat verantwoordelijk is voor 

de dagelijkse leiding van de AC – is als volgt 

samengesteld: Roland Wantens, voorzitter; 

Ronny Margodt, penningmeester; Serge 

Ego, commissaris en tevens webmaster. Ook 

de voorzitters van de beide secties maken 

deel uit van het Bureau. Ook bij het Bureau 

is de functie van secretaris vacant. Ondertussen 

wordt die vervuld door mezelf. 

opleidingen 

De resultaten die NELOS-leden behalen in 

verschillende internationale wedstrijden 

zijn een bewijs dat onze opleidingen zeer 

goed zijn. Toch bleken er een aantal verschillen 

te bestaan afhankelijk van de regio 

waar die opleidingen plaatsvonden. 

Daarom werd het leerplan dat enige tijd 

geleden werd aangenomen nog eens onder 

de loep genomen. De theoretische kennis 

voor het eerste niveau (DF1) werd sterk 

vereenvoudigd. 

Maar ook condities en verwachtingen verschilden 

naargelang de regio en daarom 

werden er gedurende jongste vergadering 

van de Instructeurs Onderwaterfotografie 

(IF) afspraken gemaakt om alle opleidingen 

op dezelfde manier te geven en aan 

dezelfde prijs aan te bieden. Voor alle informatie 

daarover verwijs ik naar de website 

van de AC: www.onderwaterfotografie. 

be/brevetten. 

wedstrijden 

Nadat de interesse voor het jongste NE- 

LOS-Festival zo beperkt bleek te zijn, had 

het Bureau besloten om per jaar nog maar 

één wedstrijd te houden. Het zijn immers 

toch alleen maar de auteurs en hoogstens 

een paar van hun sympathisanten die interesse 

tonen voor een dergelijke organisatie. 

Er kwam echter reactie, in het bijzonder 

vanuit de WOFFV waarbij heel wat 'wedstrijdauteurs' 

zijn aangesloten. Daarom 

werd een Werkgroep Wedstrijden opgericht 

om een nieuwe soort wedstrijd te ontwikkelen. 

Behalve de leden van het Bureau 

van de AC, maakten ook Gery Beeckmans, 

Marc Vermeiren en Jo Desmedt deel uit van 

die werkgroep. De onderhandelingen over 

die wedstrijd verliepen niet altijd zo snel 

als sommigen hadden gewenst, maar uiteindelijk 

kwamen we toch tot een resultaat 

binnen een vrij korte termijn. 

De belangrijkste veranderingen zijn te vinden 

in het feit dat de wedstrijd niet beperkt 

is tot één dag, maar dat de deelnemer kan 

kiezen tussen een zaterdag en een zondag 

(of zelfs op beide dagen kan deelnemen), 

dat het reglement volledig is aangepast 

aan digitale fotografie en dat beginnende 

videografen ook een film kunnen indienen 

die waar ook ter wereld en om het even 

wanneer is opgenomen. Dat moet de drempel 

voor dergelijke wedstrijd verlagen. 

Bij het opstellen van dit artikel zijn er al 

twee wedstrijddagen in zout water achter 

de rug en vóór het verschijnen ervan zullen 

nog twee wedstrijden in zoet water worden 

gehouden. De wedstrijd kreeg de naam 

Open Vlaams Kampioenschap, maar ondertussen 

zijn er al gesprekken gehouden 

met de verantwoordelijken van de Commission 

Audiovisuelle LIFRAS, die akkoord 

zijn om in de toekomst ook aan die wedstrijd 

deel te nemen en die dan het Open 

Belgisch Kampioenschap te heten. 

Nog een belangrijke verandering is dat de 

resultaten van zowel de wedstrijd in zout 

water, als die in zoet water en voor de 'Starters 

Video' op één avond zullen bekend gemaakt 

worden. Dat zal gebeuren op zaterdag 

23 november 2013. 

festival 

Over dit tweejaarlijks evenement – dat ondertussen 

al 21 keer werd georganiseerd 

– zijn er nog geen beslissingen genomen 

voor 2014, maar het is duidelijk dat we in 

het najaar van 2013 daarover de nodige gesprekken 

zullen moeten hebben. 

Roland Wantens, 

VOORzittER NELOS AC 

Nationale Audiovisuele Raad 

Vermits CMAS per land slechts één 

federatie erkent – in België BEFOS/FE- 

BRAS – is het noodzakelijk om op dat 

niveau ook een commissie te hebben, 

die zich onder andere bezig houdt met 

de contacten met de CMAS en de vertegenwoordigingen 

op de internationale 

wedstrijden voor fotografen en videografen. 

Deze Nationale Audiovisuele 

Raad (NAR) bestaat uit de voorzitters, 

de secretarissen en de verantwoordelijken 

onderricht OWF en OWV van de 

Audiovisuele Commissies van beide 

liga's (NELOS en LIFRAS). Het voorzitterschap 

van de NAR wordt beurtelings 

voor een periode van twee jaar waargenomen 

door de voorzitters van de 

AC van beide liga's. Huidig voorzitter is 

Roland Wantens. 

ADVERTENTIE 

VOOR AL JE 

DUIK- EN SNORKELMATERIAAL 

www.desportduiker.be 


55

Reportage - DUIKMATERIAAL 

Ongewoon 

Radiator Wetsuits 

Even een kort overzicht van recent 

duikmateriaal en nuttige 

app's. Sommige van die zaken 

zal je wellicht niet zo direct in je 

lokale duikshop tegenkomen. 

WeDive 

Voor de rebreatherduikers is er een handige 

app verkrijgbaar via iTunes (17,99 euro), die 

werkt op zowel een iPhone als een iPad. Met 

de app 'WeDive' kan je via een eenvoudige 

'drag and drop' handeling een duikplanning 

(bodemtijd, duiktijd) maken 

en de hoeveelheid 'bail-outgas' bepalen. 

Handig is de gegevensuitwisseling 

tussen CC/OC, zodat je op de hoogte blijft van 

je CCR-duikplan en OC-bail-outplan. Het gebruikte 

decompressie-algoritme is het zelfde 

als dat van de MKVI. 

duikmateriaal? 

Australische wetenschappers 

hebben een duiken surfpak ontwikkeld 

dat duikers en surfers 

moet beschermen tegen haaien. 

Men maakt hiervoor gebruik van 

bepaalde kleuren en patronen. Er 

zijn twee natpakken ontwikkeld, 

die op twee verschillende manieren 

beschermen tegen haaienbeten: 

de 'Elude' en 'Diverter'. 

De 'Elude' is een natpak met twee 

tinten blauw. Het speelt in op het 

feit dat haaien kleurenblind zijn 

en de duikers zodoende in de 

achtergrond van de zee opgaat. 

De blauwe kleur van de 'Elude' 

zorgt ervoor dat haaien de surfer 

of duiker niet goed kunnen 

identificeren en hen als 

het ware onzichtbaar maken. 

De wetenschappers 

zijn er heilig van overtuigd 

dat het zicht van de haai 

een belangrijke rol speelt 

in de laatste fase van de 

aanval. Zelfs als de haai 

de 'prooi' ruikt. Hierdoor geloven 

de wetenschappers dat haaien 

de drager van een 'Elude' natpak 

wel kunnen ruiken en weten dat 

die in de buurt is. 

Maar doordat 

ze 

hem niet kunnen zien, gaan ze 

niet over tot de daadwerkelijke 

aanval. Op de video https:// 

radiator.net/sams kan je zien 

hoe het sys-teem werkt. 

Het 'Diverter' natpak werkt op 

de tegenovergestelde manier. 

Het maakt gebruik van bepaalde 

patronen om de haai 

te misleiden. De 'Diverter' valt 

juist extra op en moet haaien 

afschrikken. Door de gestreepte 

patronen denken haaien dat 

de surfer een giftige prooi is. 

De unieke natpakken 

zijn te koop bij Radiator 

Wetsuits 

voor een bedrag 

van ongeveer 

300,00 euro. 

https://radiator. 

net/sams 


Oris 

De Zwitserse horlogemaker 

Oris heeft zopas 

een nieuw polshorloge 

op de markt gebracht 

dat helemaal gericht 

is op duikers. 

Hans Sterkendries, 

een 

NELOS-duiker, 

woonde 

een persconferentie 

bij over 

Oris en bezorgde 

me volgende tekst. 

De 'Oris Aquis Depth Gauge' heeft een 

ingebouwde dieptemeter die gebaseerd 

is op een gepatenteerd systeem: in het 6 

mm dikke saffierglas zit een smal kanaaltje 

ingewerkt waar water kan instromen. 

Door de Wet van Boyle-Mariotte wordt de 

lucht in het haarkanaaltje samengeperst 

waardoor je tot op 100 meter accuraat de 

diepte kan aflezen. Het horloge is waterdicht 

tot 50 bar en is bovendien uitgerust 

met een buitenring die maar in een richting 

draait om je duiktijd bij te houden. Het 

horloge wordt geleverd met een speciale 

reinigingskit en met een metalen én een 

rubberen polsband. Die laatste kan snel 

worden vergroot om het horloge boven 

een duikpak aan te doen en is voorzien van 

een extra beveiliging om te voorkomen dat 

het horloge van je pols valt. Reken wel op 

2.600,00 euro. Het is overigens niet de eerste 

keer dat Oris een horloge voor duikers 

op de markt bracht. De Oris Aquis Regulateur 

'Meistertaucher' is een polshorloge 

waarbij de focus ligt op de minutenwijzer. 

In combinatie met de draairing kan je 

daardoor gemakkelijk je duiktijd bijhouden. 

De 'Oris ProDiver Pointer Moon' is dan 

weer voorzien van een draairing met een 

extra beveiliging en geeft een indicatie van 

de maanstanden en getijden. 

Mares 

DiveMate 

Voor de gebruikers van een Android 'smartphone' of 'tablet', die 

hun duiken graag downloaden van hun duikcomputer, is er goed 

nieuws. D.mv. de Android app 'DiveMate', ontwikkeld door Confitec, 

kan je dat verwezenlijken. De app werkt perfect met volgende 

duikcomputers: 

• Cressi Leonardo (met de door de fabrikant geleverde infraroodinterface); 

• HeinrichsWeikamp OSTC 2N, OSTC3; 

• Mares M1 (met de door de fabrikant geleverde infrarood-interface), 

Puck Wrist, Puck Air, Puck Pro, Nemo Wide, Nemo Air, 

Matrix, Icon HD net ready; 

• Scubapro, Uwatec, Subgear: alle modellen (met een compatibele 

USB IrDA adpater); 

• Suunto Cobra1/2/3, D4, D4i, D6, D6i, Gekko, Spyder, Vyper, Vyper 

Air, Vytec, Zoop. 

De 'Power Plana' openwatervin 

van Mares is ideaal voor 

technische duikers. Deze hoge 

presterende vin is ideaal voor 

alle soorten vinslagen. Ze is 

gemaakt van hoogwaardig natuurlijk 

rubber en dus bijna onverslijtbaar. 

Het materiaal met 

hoge dichtheid geeft de vin een 

negatief drijfvermogen, een 

gewenste eigenschap bij het 

gebruik van een droogpak en 

een 'wing' trimvest met stalen 

plaat. 

www.DiveMate.de 

Er zijn bepaalde Androidtoestellen 

die niet werken 

met de app. Op de website 

van de ontwikkelaar 

van de app vind je er 

meer info over (de info is 

in het Duits of Engels). 

In tegenstelling tot de rubberen 

vinnen van sommige concurrenten, 

heeft de 'Power Plana' een 

volledig gevormde en comfortabele 

voetpocket. De gepatenteerde 

'bungee strap' is de beste oplossing 

voor zowel comfort tijdens 

de duik en het aan- en uittrekken. 

Kijk op http://bit.ly/PowerPlana 

voor een duiker in actie met deze 

vinnen. De adviesverkoopprijs is 

149,00 euro. 

www.mares.com 

www.oris.ch 


57


Bare 

Het nieuwe 

n a t p a k 

van Bare, 

de overall 

'7mm 

E l a s t e k 

Full', zit 

zo comfortabel 

dat 

het lijkt of je 

niets aan hebt. Zo 

voelt het tenminste. 

Enkel in het zwart 

verkrijgbaar, zowel 

in een uitvoering 

voor mannen als 

vrouwen. Dit fullstretch 

natpak, 

met 3D-vorm, sluit 

perfect aan op je lichaam 

en geeft je 

een ongeëvenaarde 

bewegingsvrijheid. 

Nog een innovatie is de 'Seamtek tape methode', 

een 'liquid sealing' naad, die je stiksels 

beschermt tegen slijtage en ze extra 

waterdicht maakt. De gecoate rugrits 

en een huid-op-huid dubbele 

afdichting van de ritsflap, houden 

je droog en warm. Ter hoogte 

van de wervelkolom zitten er 

beschermingskussen. Op 

de schouders, ellebogen en 

knieën zit er slijtvast, maar 

rekbaar 'Protekt' materiaal. 

Voor de andere eigenschappen 

en maatvoeringen verwijzen 

we je graag naar je 

duikshop. 

Met het bijpassende vest met 

kap, de '7 mm Elastek Vest', 

ben je comfortabel gewapend 

tegen het koude water. 

De overall kost 379,00 euro 

en het vest met kap 170,00 

euro. 

Scubapro 

De succesvolle openwatervin 

'Seawing 

Nova' is sinds het 

voorjaar van 2013 

ook als zwembadvin 

('full foot') verkrijgbaar. 

De Seawing Nova 

is een combinatie van 

de traditionele Scubapro 

zwemvintechnologie met 

de nieuwste innovaties op het 

gebied van hydrodynamisch 

design en geavanceerde materialen. 

Deze bijna onverwoestbare 

vin – met licht negatief drijfvermogen 

– heeft de kracht, acceleratie 

en wendbaarheid van een 

gewone vin en het comfort, de 

efficiëntie en de moeiteloze snelheid 

van gespleten vinnen. 

Dankzij de scharnierende verbinding 

kan het blad zwenken 

en is het hele blad in staat om 

stuwkracht te genereren. De 

vorm van het gestroomlijnd blad 

vermindert de weerstand, maar 

verhoogt de stuwkracht. Nog allerlei 

innovaties zorgen ervoor 

dat je steeds de juiste invalshoek 

t.o.v. het water hebt met 

de beste voortstuwing, bij gelijk 

welke vinbeweging, of je nu een 

harde of zachte vinslag geeft. 

Je verspilt dus geen energie. 

De ergonomische 

voetpocket met 

verlengde hiel 

zorgt voor 

een optimale 

krachtover- 

brenging, zonder dat je last 

krijgt van vermoeide beenspieren. 

Verkoopprijs: 99,00 euro. 

Voor wie graag notities 

maakt onder water, is de 

Scubapro 'X-Tek wetnotes' 

wellicht handig. In een 

duurzaam 1000 D nylon 

etui bevindt zich 

een notitieboekje 

met 30 pagina's watervast 

papier. Je 

kan er op schrijven 

d.m.v. het 

bijgeleverde 

potlood. 

Op de 

achterzijde zit een doorzichtig 

venster om snel je decompressieverplichtingen 

van je 'bailoutplan' 

te raadplegen. Een 

nylon bandje houdt alles netjes 

bij elkaar, terwijl de bladwijzer 

handig is bij het snel terugvinden 

van je laatste notities. Het 

past gemakkelijk in een zijzak 

van je trimvest en dankzij 

de elastieken 

lus kan je het 

notitieboekje 

v a s t m a k e n 

aan je duikuitrusting. 

Richtprijs: 

36,00 euro. 

www.scubapro.com 

www.amilcosports.nl 


Vissengids Indische Oceaan en Rode Zee 

Wie kent niet de schitterende naslagwerken 

van Helmut Debelius? Zo'n 

boek meesleuren op vakantie 

is tegenwoordig nogal moeilijk 

met de gewichtsbeperkingen 

van de meeste vliegtuigmaatschappijen. 

Daarom 

heeft Helmut Debelius, in 

samenwerking met Michael 

Kokoscha, een riffengids app 

'Indian Ocean & Red Sea Fish 

Guide' uitgegeven voor de iPad. 

Je kan hem downloaden 

via iTunes (14,99 euro). In 

deze stevig uit de kluiten 

gewassen app (449 MB) vind je 

meer dan 650 vissoorten terug, met meer 

dan 900 foto's, waarvan een groot deel nog 

niet eerder getoond werden in zijn boeken. 

De gewenste vissen zoek je 'offline' op in 

het Engels of Duits, via fotopictogrammen. 

Heb je een verbinding met het internet, 

dan kan je van elke vis nog een kaart met 

info opvragen, van waar de vis voorkomt. 

Vanuit de app kan je bovendien 'Online' 

op GoogleMaps, om bijv. in te zoemen op 

je duikplaats. Er is ook een index, waar je 

naast de Duitse of Engels soortnaam, ook 

de wetenschappelijke naam van de vis snel 

kan opzoeken. Binnenkort is deze app ook 

voor de Android verkrijgbaar. 

Seashell 

Maak een echte onderwatercamera 

van je 'smartphone'. Voor de iPhone 

brachten we vorig jaar al een onderwaterbehuizing 

op de markt. 

Nu hebben we ook de 

'SS-G' behuizing voor 

de 'Samsung Galaxy 

S3 & S4'. Het onderwaterhuis 

is stof- en waterdicht 

tot 40 meter. 

Bovendien weerstaat 

het een val van één meter 

hoogte. Hittebestendig tot 60°C 

en vorstbestendig tot -10°C. Gewicht 

zonder de gsm: 318 gram. De toetsen 

zijn gemakkelijk te bedienen. 

Het gepatenteerde onderwater 

'touch screen control' is uniek. Er 

is een speciale app beschikbaar die 

het gebruiksgemak (de bediening) 

van het onderwaterhuis verbetert. 

De fotokwaliteit is uitstekend dankzij 

de anti-reflectieschermlens. 

In optie kan men een bijhorende 

breedhoeklens voor het onderwaterhuis 

aanschaffen. Richtprijs 

voor de behuizing: 159,00 euro. 

www.seashell.nl 

ADVERTENTIE 

Ivo Madder 

Kom ons Ontdekken! 

Gouverneur Verwilgehnsingel 2A 

3500 Hasselt 

+32(0)11/241.145 

www.prodiving.be 

info@prodiving.be 


59

Bondsnieuws - DUIKER-REDDER 

Goede 

redders 

maken 

het 

verschil 

tussen 

leven 

& dood! 

In het leven, thuis, op je werk, in je 

hobby en op (duik)vakantie ben jij 

het type dat 'veiligheid' belangrijk 

vindt! Daarom dagen wij je graag 

uit om deel te nemen aan de opleiding 

Duiker-Redder! 

Foto: Dennis Vandermeersch. 

Het brevet van Duiker-Redder wordt 

voor duikactiviteiten in het zwembad 

en in het open water als gelijkwaardig 

aan het Hoger Reddersbrevet 

van de Vlaamse Trainersschool-Bloso beschouwd. 

Voor info over de cursus Duiker-Redder, 

surf snel naar: www.redfed.be. 

Onder opleidingen (klikken), Duiker- 

Redder (klikken), vind je meer uitleg. 

Of klik op deze link: www.redfed.be/v1/ 

opleidingen/kalender. Je kan daar ook 

de toelatingsvoorwaarden, data en locaties 

en de eindtermen (examenreglement) 

downloaden. 

In de cursus Duiker-Redder te Aarschot, 


vanaf zondag 24 november 2013 (eerste 

lesdag) tot zondag 23 februari 2014 (examen), 

wordt aan de deelnemers ook de 

kans geboden om het Brevet van Hoger 

Redder te behalen. Voordelen: in 42 uur 

i.p.v. 60 uur, gezellige duikers ondereen, 

extra aandacht op duikongevallen, ... 

We voorzien een opleiding waarin de 

nadruk ligt vooral op praktische oefenkansen 

zowel voor de reanimatie volwassenen, 

kind en baby als reanimatie met 

zuurstoftoediening (systemen die in de 

zwembaden ter beschikking zijn), EHBO 

en de reddingstechnieken (in zwembad 

en ook 1 dag in volle duikuitrusting). 

Hieronder zit ook een dosis conditionele 

en technische zwemtraining vervat. 

De totale kostprijs voor de opleiding (4 vakken) 

is € 150,00 (incl. moduleteksten). 

Vrijstelling! 

Als Instructeur mag je deelnemen aan 

het examen zonder de cursus te volgen. 

Dit examen zal samenvallen met de datum 

van het examen van de cursus Duiker 

Redder op zondag 23/2/2014. Kostprijs is 

dezelfde als de cursusprijs. Inschrijven 

via Bloso voor de start van de cursus. 

Komen oefenen in de lessen kan altijd en 

wordt warm aanbevolen.

Interesse? Maak je kenbaar via kcrombez@ 

redfed.be. Zit je nog met vragen of voor nog 

meer info, aarzel niet een mailtje te sturen 

of je mag ook bellen (tel. 016 35 35 00 of gsm 

0478 36 17 93 liefst tijdens de kantooruren)! 

Welkom bij de opleiding Duiker-Redder! 

Een nieuwe uitdaging! 'Go 4 it'. 

25 m - bad 

wijzigingen praktijk in het water 

kandidaat in short + T-shirt 

ondiep 

diep (≥ 2,2 m) 

100 m (ss of cr) 

wijzigingen examenreglement 

Hoger Redder 

en Duiker-Redder 2013 

Vanaf 2013 wordt er voor de opleidingen 

redder (Basis- en Hoger Redder, Duiker- 

Redder en de overgangsmodule Redder 

aan Zee naar Hoger Redder) met een doordacht 

nieuw examenreglement gewerkt. 

Na 1,5 jaar denkwerk, overleg in verschillende 

werkgroepvergaderingen, docentenbijscholingen 

en denkcellen Redden 

van de Vlaamse Trainersschool, werd een 

consensus bereikt. Het vernieuwde examenreglement 

heeft als doel de proeven 

realistischer en meer competentiegericht 

te maken. Zo krijgt het topic veilige redding 

veel meer aandacht in de opleiding 

onder de vorm van reddingssimulaties in 

de praktijk. 

Hoger Redder (60 uur – 5 vakken) 

Theorie redding (10 u), reanimatie (6 u) en EHBO 

(4 u) = 20 u 

Praktijk redding Basisredder = 8 u 

Praktijk redding Hoger Redder = 12 u 

Praktijk reanimatie = 14 u 

Praktijk EHBO = 6 u 

Duiker-Redder (42 uur – 4 vakken) 

Theorie redding (7 u), reanimatie (6 u) en EHBO 

(2 u) = 15 u 

Praktijk redding Duiker-Redder = 14 u 

Praktijk reanimatie = 8 u 

Praktijk EHBO = 5 u 

Cursus Hoger Redder (HR)/Basisredder (BaR) 

CPR 

met redgordel 

De reddingssimulaties worden nu op het 

examen zelf afgenomen, nadat men geslaagd 

is in de reddingsproef. De reddingsproef 

bestaat nu uit één lange proef (i.p.v. 

4 proeven voordien) die de verschillende 

reddingsvaardigheden omvat en die ook 

op snelheid wordt beoordeeld. De proef 

loopt over een afstand van 175 meter. De 

maximale tijd is 4 min 05 sec voor Duiker- 

Redder (4 min 20 sec voor Hoger Redder, 

zonder zwemvliezen). Nieuw in deze proef 

is dat men gebruik moet maken van de reddingsgordel 

om een slachtoffer te redden. 

cursusstructuur 

25 m slepen 

25 m pop vervoeren 

redsprong 

popduiken 

Bevrijdingsgrepen blijven uiteraard in de 

cursus aanwezig, maar worden als dusdanig 

niet meer afzonderlijk geëxamineerd. 

Mogelijk heb je de vaardigheid wel nodig in 

een reddingssimulatie wanneer je te water 

gaat (en je eigen veiligheid in gevaar is). 

Het blijft dus noodzakelijk ze te kennen en 

in te oefenen. 

Inhoudelijk wijzigt de opleiding niet veel, 

maar waar nodig krijgt de inhoud een update. 

vak type D/ND HR/BaR (60 u) 

Theorie redding/reanimatie/EHBO – HR T ND 20 

Praktijk redding – BaR PE ND 8 

Praktijk redding – HR P ND 12 

Praktijk reanimatie – HR P ND 14 

Praktijk EHBO – HR P ND 6 

Cursus Duiker-Redder (DR) 

vak type D/ND DR (42 u) 

Theorie redding/reanimatie/EHBO – DR T ND 15 

Praktijk redding – DR P ND 14 

Praktijk reanimatie – DR P ND 8 

Praktijk EHBO – DR P ND 5 


61

Bondsnieuws - DUIKER-REDDER 

wijzigingen praktijk 

op het droge 

Hieronder een overzicht van de wijzigingen 

op het gedeelte 'praktijk reanimatie' en 

'praktijk EHBO'. Het hele systeem wordt na 

twee jaar grondig geëvalueerd. 

wijzigingen 

praktijk reanimatie 

De proeven van reanimatie (zonder en met 

zuurstof) worden nu gecombineerd afgenomen 

en per twee cursisten. De reanimatie 

zonder zuurstof, maar met AED wordt 

door één cursist uitgevoerd. Een jurylid 

examineert gelijktijdig deze cursist en een 

tweede cursist die de reanimatie met zuurstof 

uitvoert. Daarna worden de rollen omgewisseld 

in een nieuw scenario. 

Toeval (door trekking van een kaartje) 

bepaalt de reanimatiesituatie. Het jurylid 

deelt telkens de situatie mee die geëvalueerd 

zal worden (net voor deel één en deel 

twee). De kandidaten vervullen in beide delen 

complementaire functies (die wisselen 

na het eerste deel). 

Elke kandidaat wordt geëvalueerd op: 

• Reanimatie van een volwassene op een 

'Resusci Anne' (of gelijkwaardig) of reanimatie 

van een kind op 'Little Junior' 

(of gelijkwaardig) of reanimatie van 

een baby op een 'Baby Anne' (of gelijkwaardig). 

(Het slachtoffer is wel of geen 

drenkeling, de reanimatie verloopt volledig 

met of grotendeels zonder collega-redder). 

• Gebruik van een AED (en indien nuttig 

een zakmasker). 

• gebruik van één O 2 

-toedieningssysteem: 

zakmasker met O 2 

of 'Manually Triggered 

Ventilator' of blaasballon met O 2 

(enkel het te gebruiken O 2 

-toedieningssysteem 

zit in de koffer). 

Een kandidaat wordt sporadisch (bepaald 

op evaluatieformulier) geëvalueerd op: 

• Inhalatie O 2 

(met het 'on-demand' systeem 

of inhalatie wegwerpmasker). 

• De simulatie stopt na de 2e wissel 

(eventueel gevolgd door inhalatie O 2 

). 

Er is geen demonstratie van de stabiele 

zijligging. Het jurylid evalueert beide 

kandidaten gelijktijdig, maar afzonderlijk. 

Uitsluiting 

Een kandidaat wordt uitgesloten bij 1 grote 

fout of 4 kleine fouten (volgens grote-kleine 

foutenblad) over beide delen heen. Het 

grote-kleine foutenblad is dwingend, maar 

de lijst is niet volledig. Na de volledige reanimatieproef 

deelt het jurylid elke kandidaat 

de uitslag (voldoende/onvoldoende) 

mee. 

Inmenging Jurylid 

Tijdens de volledige test (ook na deel 1) 

geeft het jurylid geen opmerkingen over de 

uitvoering. 

Taakverdeling Twee Kandidaten 

Wie de AED bedient, heeft de leiding. Deze 

kandidaat is verantwoordelijk voor de veiligheid 

en het wisselen van functie na de 

2e analyse. Deze kandidaat wordt niet vertraagd 

door het kleven van de elektroden. 

Bij een volwassen slachtoffer (met collegaredder) 

wordt de hartmassage niet onderbroken 

bij het kleven van de elektroden. 

communicatie tussen 

de twee kandidaten 

De kandidaten sturen elkaar niet bij. Wie de 

AED bedient, beveelt wel 'afstand houden', 

'O 2 

afwenden'. Verkeerd gekleefde elektroden, 

herkleeft de partner niet. In de situatie 

zonder collega-redder vraagt de redder die 

later aankomt of de 112 gebeld werd. 

wijzigingen praktijk EHBO 

De kandidaten leggen per twee de EHBOproef 

af: één kandidaat treedt op als hulpverlener, 

de andere is het slachtoffer. Vervolgens 

wisselen ze van functie. 

De EHBO-situaties worden door toeval bepaald 

(bij trekking van een kaartje en twee 

foto's). Elke foto verwijst naar een aandoening/letsel 

(behorende tot categorie A of B 

of C). 

Het jurylid stelt gerichte vragen. Elke kandidaat 

beantwoordt vragen en verleent effectief 

hulp bij de medekandidaat (fictief 

slachtoffer). Het 'omgaan met het slachtoffer 

in de hulpverlening' heeft aan belang 

gewonnen. 

KristEL CROMBEz 

KCROMBEz@REDfed.be 

DIRECteur SportKADEROpLEIDIng 

REDDEn 

BLOSO – VLAAMSE tRAInERSSCHOOL 

Bijscholingen 

De bijscholingen Duiker-Redder zijn 

er voor alle personen met een Duiker- 

Reddersbrevet of een Hoger Reddersbrevet 

die ook duiker zijn. Het praktijkgedeelte 

'reddingstechnieken' is 

specifiek naar duikers gericht, zowel 

waar het gedeelte reddingstechnieken 

in het zwembad doorgaan als waar ze in 

open water plaatsvinden. 

Indien je wil fungeren als redder moet 

je in het bezit zijn van het brevet Duiker- 

Redder of Hoger Redder en een recent 

bijscholingsattest. Je moet minstens 

eenmaal per jaar een erkende bijscholing 

voor redder gevolgd hebben. 

Bijscholingen Duiker-Redder 

Zondag 29/09/2013 

(9.30 - 15.30 u) 

Maandag 30/09/2013 

(18.30 - 23.00 u) 

Woensdag 4/12/2013 

(18.45 - 23.00 u) 

Maandag 9/12/2013 

(18.45 - 23.00 u) 

BRAVOS – Bloso, 

Hofstade 

LIMOS – Sint-Truiden 

AVOS – Wezenberg, 

Antwerpen 

LIMOS – Geel 

Foto: Rob Varela - www.vcstar.com. 


NU VOOR 

€ 9.495,- 

Buccaneer 

5m wide semi rigid 

met de volgende opties: 

Jumbo console 

Double roll bar + 

navigatie verlichting 

Watersportcentrale NV 

Genk - België 

+32(0)89 30 38 89 

www.watersportcentrale.be 

ONZE PARTNERS: 

SCUBAPRO 

X-TEC 

UWATEC 

BARE 

SUUNTO 

METALSUB 

GREEN FORCE 

MARES 

SEAC 

DIVESYSTEM 

UK 

DICAPAC 

BRIGHT WEIGHT 

SEALIFE 

MC NETT 

OCEANIC 

TRIDENT 

DUIKCOMPUTERS, DUIKLAMPEN, ADEMAUTOMATEN, 

DROOGPAKKEN, SEMI NATPAKKEN, JACKETS, ……. 

24 uur vulstation 200 en 300 bar. 

Eigen hersteldienst. 

SHOWROOM 

HOFEINDE 21 

2350 VOSSELAAR 

BELGIE 

TEL: +32(0)14611260 

EMAIL: HCV.BVBA@PANDORA.BE 

WWW.DUIKMATERIAAL.BE 


63

Retro-Hippo - VERZAMELD DOOR WIM VAN DOESELAER 

45 jaar geleden 

uit Hippocampe nr. 22 

augustus 1968 

BEFOS-statistieken 

BEFOS telt 42 clubs met 1474 gebrevetteerde 

duikers. 

Schijnduik op 335 m 

In de caisson van de Soc. Comex van Marseille 

hebben twee duikers in een schijnduik een 

diepte bereikt van 335 m. Het dalen gebeurde 

zeer traag: 2 uur en 17 minuten om 'tremblement 

à hélium' te vermijden. Het opstijgen 

gebeurde in drie en een halve dag. 

Tijdens het opstijgen op 165 m leden de duikers 

aan duizeligheid, evenwichtsstoornissen, 

misselijkheid en braakneigingen. Het 

betreft hier verschijnselen die waarschijnlijk 

te wijten zijn aan de drukveranderingen en 

aan de snelle ontgassing . 


uit Hippocampus nr. 70 

oktober 1978 

Algemene 

Vergadering NELOS 

Onmiddellijk na de stichtingsvergadering 

werd het NELOS-bestuur samengesteld: 

Voorzitter: Jozef Van den Berghe; Ondervoorzitter: 

Antoine De Deene; Secretaris: Jacqueline 

Sax; Schatbewaarder: Jacques Bernaerts; 

Raadsleden: Jean Sax, Georges Dib, 

Willy Wellens, José Vandekerckhove. 

Hulpmonitor 

Van de 83 kandidaten slaagden er 58 in de 

laatste proef voor Hulpmonitor (nu 1*I) – het 

praktisch examen in het zwembad van de CAS. 

De Vlaamse geslaagden: 

Dick Blom (Thalassa), Paul Brits (Amphora), 

Jean-Pierre Colle (Manta), Roland Collier 

(Amphora), Jacques Detroyer (Neptunus), 

Eric Dewolf (Waterman), Prosper Duerinck ('t 

Zeepaardje), Stan Fol (Amphora), Jan Herrenthals 

(Murena), Firmin Kempeneers (Amphora), 

Rudolf Neyrinck (Amfibie), Daniel 

Pappyn (Stingrays), Gilbert Paredis (Koraal), 

Klaus Putzki (Flipper), Marcel Spinael (Neptunus), 

Walter Van Bauwel (CVD), Grégoire 

Van der Beke (BCOS), Willy van der Plas (Amphora), 

Gilbert Van Gelder (Salvanos), Luc 

Van Hout (Neptunus), Kris Willems (Manta), 

Frank Wygen (Aquanauten). 



oktober 1988 

AVOS-Duikinstuif 

AVOS heeft zijn tweede Duikinstuif op 5 juni 

gehouden aan de Zeester. De bedoeling hiervan 

is, dat elk AVOS-lid duikt met een lid van 

een andere AVOS-duikvereniging. Zodoende 

brengen wij onze naam (Antwerpse Verstandhouding 

voor Onderwatersport) alle eer toe. 

Wat ons als organiserende vereniging het 

meeste plezierde, was het feit dat er tijdens de 

onvermijdelijke barbecue achteraf, plannen 

gesmeed en afspraken gemaakt werden tussen 

"'s morgens-nog-vreemden-nu-al-vrienden" 

om later de activiteit nog eens zachtjes 

over te doen. Opzet dus meer dan geslaagd. 

Jacques Limpens en Paul Van Mechelen 

Stormvloedkering bedreigt 

slikken en platen 

De Zeeuwse Milieufederatie maakt zich zorgen 

over de gevolgen van de aanleg van de 

stormvloedkering in de Oosterschelde. Er bestaat 

een reële kans dat, door de afname van 

eb en vloed en de daarbij horende vermindering 

van de aanvoer van zand uit de Noordzee, 

een deel van de slikken en platen in het 

Oosterscheldebekken door de almaar groter 

wordende watergeul zal worden opgeslokt. 



september 1998 

Opening van het nieuwe CDHG 

Het Centrum voor Duik- en Hyperbare Geneeskunde 

'Majoor Geneesheer Jean Flahaut' 

werd op 28 juni officieel geopend door Admiraal 

Verhulst. We waren verbijsterd door het 

volume van deze 'siameesverbonden' stalen 

sferen, door de talrijke videoschermen waarlangs 

we diep in hun gemeenschappelijke 

ingewanden konden kijken en door de ingewikkelde 

bedieningspanelen die de heilzame 

ademhalingsgassen feilloos moesten bezorgen 

aan de tijdelijke bewoners van deze futuristische 

grotten. "We kunnen ook werken 

met heliox en hydrox. En proeven doen tot 

90 m diep", zei het hoofd van het Centrum Dr. 

Herman Van Bogaert. 

Willy Wellens 

Bendor '97 – Return '98 

In oktober 1997 moesten de stages afgelast 

worden wegens de storm die met vernielende 

kracht over Bendor trok. Erger kon het niet 

meer zijn. Maar zo'n tegenstelling hadden stagiaires 

en juryleden toch ook niet verwacht. 

De hemel was blauw én stralend, de zee was 

blauw én vlak, de T-shirts – door de kandidaten 

georganiseerd - waren blauw én tof. 

De nieuwe 2*Instructeurs: Marc Claesen 

(Koraalduikers), Bert Crikemans (Amphora), 

William Deraedt (The Sharks), Frank 

Deryckere (MDK), Alex Dierckx (Hydra), Stan 

Dufour (CVD), Lut Everaert ( Hydra), Karel 

Gijsbrecht (Breevenduikers), Dirk Moortgat 

(Aquarius), Steven Mortier (Thalassa), Jean- 

Pierre Philippe (Atlanta), Ronald Ricour 

(Koraalduikers), Jan Roels (Orka), Etienne 

Schokkaert (Hydra), René Thielens (Atlantis), 

Gabriel Thomas (Nuclea), Eric Van den Berg 

(Thalassa), Pedro Vandenberghe (Maanvis), 

Karel Vandersmissen (LDL), Eddy Van Looy 

(Atlantis), Daniël Van Minsel (DUKLO), Luc 

Van Overmeire (De Waterman), Loumar Wittebroodt 

(CVD). 


FEBRUARI 2013 REIZEN: ZUID-AFRIKA | PRODUCTINFO: NAUTILUS LIFELINE | MEDISCH: KEURING | FOTOGRAFIE: TEST SAGA SNOOT | DUIKAVONTUUR: FINDING NEMO’S KRAAMKAMER | WRAKKEN: LIBERTY WRECK | DOEN: SCOOTER EXPERIENCE 

ZEELANDBRUG: ZEEUWSE DROOM | LEUKE DAG: SCOOTER EXPERIENCE 

CAMERATEST: OLYMPUS E-PL5 | MEDISCH: DUIKKEURING | BIOLOGIE: INKTVISSEN 

Een zeenaaktslak met een pyama? 

Nee, maar zo luidt wel zijn naam: 

Pyamaslak (Chromodoris magnifica). 

Ook onder een overhangende rots bij Pulau Reta barst 

Onze speurneuzen zijn in alertheid gebracht, we ontdekken bizarre beesten 

het van de kleuren en onderwaterleven. 

zoals deze juveniele hengelaarsvis (boven) en Halimeda spookfluitvis (rechts). 

40 Duiken januari 2013 Duiken januari 2013 41 

EVEN NIET BEREIKBAAR: FILMEN MET JE SMARTPHONE | NOORWEGEN: IJZIGE ROADTRIP 

LEUK OM TE DOEN: TIME-LAPSE ONDER WATER | ZEEGRAS: DE WEIDEN VAN DE OCEANEN 

24E JAARGANG NR.1 - JANUARI 2013 € 5,99 

0 1 3 0 1 

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3 

Superaanbieding 

12 nummerS duiken + duiken digitaal 

van € 99,45 voor SlechtS € 39,50 

DUIKEN FEBRUARI 2013 REIZEN: ZUID-AFRIKA | PRODUCTINFO: NAUTILUS LIFELINE | MEDISCH: KEURING | FOTOGRAFIE: TEST SAGA SNOOT | DUIKAVONTUUR: FINDING NEMO’S KRAAMKAMER | WRAKKEN: LIBERTY WRECK | DOEN: SCOOTER EXPERIENCE 

DUIKEN 

24E JAARGANG NR.2 - FEBRUARI 2013 € 5,99 

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL 

VERZONKEN IN 

VULKAANZAND: 

BALI’S LIBERTY WRECK 

NIEUW: MOBIELE 

LEVENSREDDER 

VOOR DUIKERS 

Haaien scoren 

Kaap de Goede Hoop 

OOSTVOORNSE MEER 

REGENBOOGFORELLEN 

ZOET WATER IS EEN FEEST! 

FOTOGRAFIE-UITDAGING 

ZEELANDBRUG: ZEEUWSE DROOM | LEUKE DAG: SCOOTER EXPERIENCE 

CAMERATEST: OLYMPUS E-PL5 | MEDISCH: DUIKKEURING | BIOLOGIE: INKTVISSEN 

ZOET WATER IS EEN FEEST! 

FOTOGRAFIE-UITDAGING 

OOSTVOORNSE MEER 

REGENBOOGFORELLEN 

BULTRUG 

JOHANNES 

WAS HIJ TE REDDEN? 

BP 

8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3 

Word nu Duiken abonnee en ontvang Duiken een jaar lang iedere 

maand op de mat. Naast het magazine heeft u de mogelijkheid om 

via de AKO tijdschriften App, Duiken op uw iPad, Android tablet 

en pc te bekijken. Profiteer van ruim 60% korting! 

Kaap de Goede Hoop 

Haaien scoren 

VOOR DUIKERS 

NIEUW: MOBIELE 

LEVENSREDDER 

BALI’S LIBERTY WRECK 

VERZONKEN IN 

VULKAANZAND: 

8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3 

WAS HIJ TE REDDEN? 

JOHANNES 

Word duiken Fan? www.facebook.com/duiken.nl 

BULTRUG 

VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL 

MAGAZINE 

DUIKEN 

BP 

0 1 3 0 2 

0 1 3 0 2 

12 

NUMMERS 

REIZEN 

INDONESIË 

ALOR 

omgeving te zijn: volgens de boeken is het een in de richting van onze bestemming: Alor. 

Hippocampus alatus, een soort die volgens de Hier gaan we duiken in de kolkende Straat van 

aanwezige literatuur alleen nog maar gezien Pantar, een zeestraat tussen het eiland Pantar 

is tussen het Noorden van Australië en het en Alor, met in het midden een slapende 

zuiden van Papoea-Nieuw-Guinea, een gebied vulkaan genaamd Pulua Pura. 

ruim 1500 kilometer hiervandaan! 

Ten oosten van deze vulkaan is een vernauwing 

’s Nachts maken we hier nog een nachtduik, van de straat en precies daar bevinden zich 

maar dan iets verder de baai in, waar de een aantal duikstekken waaronder Clown 

stroming minder is. Het onderwaterlandschap Valley. Maar zo twee dagen na volle maan 

blijkt, ondanks dat we dichtbij de vorige stek blijkt het er nogal te stromen: indrukwekkende 

zitten, compleet anders te zijn en weer is draaikolken en willekeurig stijgende en 

het een beestenspotfeest: een stuk of zeven dalende bulten water dwingen respect af en 

verschillende zeenaaktslakken die we nog we vragen onszelf af of we er wel verstandig 

nooit eerder zagen, een enorme hoeveelheid aan doen hier te water te gaan. We moeten 

Pleurobranchussen en een schattig sepiolaatje! maar op de wijsheid van onze twee duikgidsen 

Als fotograaf word je van hot naar her 

vertrouwen, en besluiten mee te gaan. Als 

geroepen omdat iedereen weer wat anders we op de Zodiac zitten, blijkt echter dat de 

wil laten zien en helaas is het duikuurtje zo gidsen ook niet al teveel vertrouwen hebben 

voorbij. Eenmaal uit het water krijgen we in de zaak en er wordt besloten dat we alsnog 

direct te eten en voldaan kruipen we onze kooi uitwijken naar een plaats genaamd Shark 

in, want we moeten morgen weer vroeg op. De Galore. Daar aangekomen ziet het water er 

zuidzijde van het eiland Kawula op weg naar evenmin vriendelijk uit. Maar ergens tussen 

de straat van Pantar staat op de planning, het de twee duikplaatsen in lijkt het wat rustiger 

water zal daar stukken kouder zijn. 

te zijn en een naam voor de duikstek is al snel 

gevonden: Clown Galore. Eenmaal onder water 

KOLKENDE STRAAT 

blijkt de stroming toch vrij stevig te zijn, en 

Wij zullen duiken in de baai van Lamalera (zie dat betekent dus zwemmen, niet bepaald onze 

kader volgende pagina) en naar verluidt is het hoofdmotivatie om duiken leuk te vinden. 

hier goed macroduiken op het zwarte zand. Maar ondanks de stroming dalen we toch af 

De omgeving is hier totaal anders en zeker tot een meter of 16 in de hoop dat het daar 

mooi te noemen: koraalrotsen zijn als kunstige wat rustiger wordt. Helaas, in plaats van dat de 

bloemstukken opgemaakt, worden omgeven stroming afneemt, zet de stroming alleen nog 

door zwart zand en daartussendoor kruipt en maar verder aan en niet veel later liggen we in 

zwemt een keur aan verschillende zeeschepsels. een heuse onderwaterstorm. Er is bijzonder 

Aan één duik hebben we niet genoeg om dit weinig gelegenheid om ergens in de luwte te 

allemaal vast te leggen. Gelukkig hoeft dat schuilen, dus we zijn aangewezen op onze 

ook niet omdat we hier ook nachtduiken. De sterke roestvrijstalen aanwijsstokken die enig 

nachtduik brengt ons meer van hetzelfde, maar houvast bieden wanneer we ze tussen de rotsen 

omdat het gebied zo rijk aan soorten is, is steken. De stromingen blijken onverbiddelijk 

verveling geen seconde aan de orde. 

en volkomen onberekenbaar qua richting en 

Gedurende de nacht verplaatsen we ons verder sterkte en ze laten zich nog het best vergelijken 

ReageRen 

DUIKEN 

magazine van de 

onderwaterwereld. 

De duiken in de Kalabahi Sound zijn zonder 

uitzondering muckduiken: zwart zand met 

rotzooi en daartussen vooral bizarre beesten. 

DUIKEN 

met heftige rukwinden. Dit blijkt niet lang spotten we diverse soorten spookfluitvissen 

vol te houden, hier kun je onmogelijk duiken. die nauwelijks als spookfluitvis herkenbaar 

Gelukkig wordt besloten om de duik af te zijn, diverse wesp- en bladvissen, verschillende 

breken, waarbij ieder zijn eigen manier weet soorten pijlinktvissen en octopussen, hordes 

te vinden om naar boven te kruipen. Wat een zeenaaktslakken, koraalmeervallen en nog 

binnenkomer: welkom in de Straat van Pantar! vele andere soorten. Dit is bijzonder, onze 

speurneuzen zijn in alertheid gebracht en met 

ZWART ZAND 

zijn allen snuffelen we het zwarte zand continue 

Eenmaal terug op de boot bekomen we van MAGAZINE af. We krijgen VAN er DE geen ONDERWATERWERELD genoeg van en dat blijkt | WWW.DUIKEN.NL 

de schrik. Nu hebben we behoefte aan een wel uit de duiktijden: die zijn hier zonder 

rustige nachtduik en die gaan we maken in uitzondering meer dan een uur, terwijl de 

de Kalabahi Sound. Deze zeestraat leidt naar afspraak eigenlijk 45 minuten was... 

Kalabahi, de voornaamste plaats op het eiland De komende dagen maken we nog een aantal 

Alor. De duiken in de Kalabahi Sound zijn duiken in de Straat van Pantar, maar dan 

TEK 

zonder uitzondering muckduiken: zwart zand aan de noordzijde van de vulkaan. Door de 

RUSSISCHE ROULETTE 

met rotzooi en daartussen vooral bizarre sterke stroming kost varen te veel brandstof 

beesten. Net als in de Straat van Lembeh, en het water aan de zuidzijde is toch te koud 

IN DE ZWARTE ZEE: 

maar dan anders. In een tweetal duiken hier INDONESIË 

om comfortabel te zijn. Bijkomend voordeel 

DE MOSKVA EN SC213 

VAN FLORES NAAR 

ALOR, EN TERUG 

DUIKEN JANUARI 2013 REIZEN: INDONESIË, NOORWEGEN | PRODUCTINFO: SEA SHELL | MEDISCH: GEBITSPROBLEMEN | FOTOGRAFIE: TIME-LAPSE | BIOLOGIE: ZEEGRAS | JOUW DUIKAVONTUUR: SIPADAN | WRAKKEN: ZWARTE ZEE | ONDERHOUD: DROOGPAK 

+ 

gRatiS 

op jE tablEt 

of pc 

ZEELAND 

VISSEN OP HUN 

WINTERBEST 

IJSDUIKEN 

WINTERSPORT 

VOOR IEDEREEN 

Winterpret! 

koude en tropische 

avonturen 

www.duiken.nl/tablet 

Ga naar duiken.mijntijdschrift.net/hippo2013 

of bel 070 66 02 28 (België)

Close-upe 

NELOS-fotograaf 

In de kijker 

Een pijlinktvis tijdens een nachtduik. 

Een kleine poetsgarnaal 

aan het werk. 

Chromodoris sp. 

Een witpuntrifhaai op wacht in Komodo. 


Een grondeltje op weg naar de tandarts.

Een gewone pyjama naaktslak legt haar eitjes af. 

Een mannetje mandarijnvis bevrucht de eitjes van zijn vrouwtje. 

Goudgestreepte diklipvissen (Plectorhinchus polytaenia) 

en geelvindoktersvissen (Acanthurus xanthopterus). 

Naam 

Brevet/titel 

Bert Seyssens 

Fotografiebrevet 

Club 

Duikt sedert 

Aantal duiken 

Assistent-Instructeur 

geen 

Koraalduivels Gent 

Aantal fotoduiken 

Duikplaatsen 

Camera 

Behuizing 

Lenzen 

Flitsen 

Website 

1997 

650 

+350 

Zeeland, Egypte, Thailand, Filippijnen, 

Indonesië, Sint-Eustatius 

Nikon D300 

Hugyfot 

Nikon macro 60 en 105 mm, Tokina 12-24 

mm, fisheye 10,5 mm 

Ikelite DS125 en DS161 

geen 

Een harlekijnslak (Polycera quadrilineata) met een spookkreeftje op de rug. 

Een mantisgarnaal klaar voor de aanval. 

Hippocampus sept./okt. 2013 67


Duikmateriaal te koop 

Het aankopen van nieuw duikmateriaal 

kan behoorlijk doorwegen 

op je budget. Vooral als 

je juist begint met duiken, maar 

soms ook nadien. Daarom is de 

aankoop van tweedehandsmateriaal 

best interessant. 

Een droogpak nodig om af en toe eens 

in de winter te duiken? Een dun tropenpak 

om voor die ene week te duiken 

op de Maldiven? Een nitroxademautomaat 

aanschaffen voor de 'pony bottle' die 

je enkel maar gebruikt bij die diepe duiken, 

tijdens de clubreis naar Zuid-Frankrijk? 

Een extra lichte trimvest gezocht omdat 

je bij je volgende duikvakantie maar 20 kg 

mag meezeulen in het vliegtuig? Of een 

'rebreather' omdat je mee op de trein van 

het technisch duiken wil springen, maar 

eigenlijk nog niet weet of je dat technisch 

duiken wel wil blijven doen? Dan kan je 

misschien best even rondneuzen of je 

het gewenste duikmateriaal niet op de 

tweedehandsmarkt op de kop kan tikken. 

Maar opgelet: als je een duikpak, ademautomaat, 

trimvest, duikfles of rebreather 

tweedehands koopt, controleer deze dan 

grondig vooraleer tot aankoop over te 

gaan. Wat er op het eerste gezicht nog 

goed uitziet of keurig aangeprezen wordt 

in een advertentie, kan in werkelijkheid 

behoorlijk tegenvallen. Voor een duikpak 

is bijv. de pasvorm heel belangrijk. Voor 

een duikfles is de staat van de duikfles en 

of ze in België gekeurd mag worden van 

belang. Bestel of koop dus zeker niets 

zonder dat je het eerst gezien hebt. Vraag 

eventueel raad aan een deskundige. We 

sommen even op waar je op moet letten 

ter voorkoming dat goedkoop duurkoop 

wordt. 

Natpak, halfdroogpak, 

tropenpak 

Vooraleer het pak 

te passen, kijk je 

eerst of het pak 

versleten of stuk 

aanvoelt. Een 

duikpak is gemaakt 

van neopreen. Bij 

elke duik knappen er 

binnenin het neopreen 

verschillende van de isolerende 

gasbelletjes. 

Als een pak veel gebruikt 

wordt, zal het elk jaar wat 

dunner en stugger worden. 

Daardoor zal het heel wat 

minder isoleren dan je van 

een dergelijk pak zou verwachten. 

Probeer daarom 

te achterhalen hoe oud het 

pak is, maar vooral hoe vaak 

er mee gedoken werd. Een 

bewijs van aankoop kan je 

meestal vergeten, want dat krijg je 

bij de meeste duikwinkels niet. Een 

neopreenpak waar meer dan 400 

duiken mee gedaan werd, heeft 

nog maar weinig van zijn isolerend 

vermogen over. 

Voor jou kan dat nog goed genoeg 

zijn, maar meer dan € 50,00 

moet je er dan zeker niet aan geven. 

Kijk ook naar andere 

mogelijke 

beschadigingen. 

Is de ritssluiting 

nog OK? 

Zijn de knieën niet 

te erg beschadigd 

of zitten er zelfs 

gaten in? Zwakke 

plekken zijn ook 

het kruis, de oksels 

en de manchetten. 

Als het 

duikpak alsnog 

aan je wensen 

voldoet, pas het 

dan. Zit het voldoende 

strak 

aan? Past het 

aan armen en 

benen? 

Ivo Madder 


Droogpak 

Het soort materiaal waarvan een 

droogpak gemaakt is kan een doorslaggevend 

aankoopargument zijn. 

Bij een trilaminaatpak moet 

je er ook oog voor hebben 

dat er nog voldoende, 

maar 

zeker niet te veel 

plaats over is om 

er nog een dik of 

goed isolerend 

onderpak onder 

te dragen. 

Ook onder een 

neopreenpak 

draag je onderkleding. 

Vooraleer het duikpak 

te passen moet 

je uiteraard zeker van 

zijn dat het droogpak je 

ook droog zal houden. 

Controleer 

daarom eerst of 

de 'seals' rond de 

nek en de polsen nog in goede 

staat zijn. Zijn het latex 'seals' en 

voelen ze plakkering of sprok aan? 

Dan zijn ze verduurd. Zijn het neopreen 

seals die scheurtjes vertonen 

of uitgedroogd aanvoelen, dan zijn ze 

aan vervanging toe. Geen probleem, 

als je maar beseft dat je ze eerst zal 

moeten laten vervangen alvorens je 

er mee kan gaan duiken. Vergeet ook 

de ritssluiting niet te controleren. 

Zijn de tanden nog intact en kun je 

hem gemakkelijk openen en sluiten. 

Zijn de randen rond de rits niet uitgerafeld? 

Kijk ook even of de laarzen 

(botjes) of de vaste sokken met bijhorende 

schoenen ('rock boots') nog in 

goede staat zijn. Is de inflatorslang 

om je pak op te blazen er bijgeleverd 

en nog bruikbaar of moet je best 

een nieuwe slang aanschaffen. Past 

de losse hoofdkap en is de kwaliteit 

ervan nog OK? Zo'n hoofdkap kan je 

ook nog steeds apart kopen. Werken 

de in- en uitlaatventielen nog? Als 

het kan ga je best eerst even duiken 

met het droogpak. 

Trimvest, wing 

Bij de aankoop van een trimvest 

('jacket') of 'wing' is het belangrijk 

dat deze niet lekt, de flexibele 

slangen nog in goede staat zijn, 

de uitlaatventielen nog werken en 

alle bedieningsknoppen nog werken 

en niet blijven hangen. Sluit 

de bijhorende inflatorslang aan 

op je ademautomaat en monteer 

hem op je duikfles. Blaas het vest 

volledig op. Zo kan je nagaan of 

de overdrukventielen en de in- en 

uitlaatventielen nog werken. Test 

ze even manueel. Ook het opblazen 

met de mond moet probleemloos 

gaan. Laat het vest een tijdje 

opgeblazen staan. Een opgeblazen 

vest mag niet leeglopen. 

Ademautomaat 

Je ademautomaat is eigenlijk het 

belangrijkste onderdeel van je 

duikuitrusting. Als deze faalt, krijg 

je geen lucht of onvoldoende lucht 

bij de geleverde inspanningen. Een 

ademautomaat moet ongeveer één 

keer per jaar of om de 50 duiken 

een onderhoudsbeurt krijgen. 

Sommige 

merken 

maar 

om de 

twee of 

drie jaar. Om te 

controleren of de 

ademautomaat goed onderhouden 

werd, kan je aan de 

verkoper een bewijs van de vorige 

servicebeurt vragen. Kijk naar de 

staat van het mondstuk. Zitten de 

Dat kan je natuurlijk 

ook 

testen door 

ze in opgeblazen 

toestand 

onder water te dompelen. 

In het geval 

van een 'wing' 

moet je even 

de staat van 

de 'rekkers' 

(elastieken) 

controleren. 

Mogelijk 

zijn ze aan 

vervanging toe. 

bijtstukjes er nog op? Zitten er 

geen scheurtjes in de zijkant van 

het mondstuk? Sluit de inlaat van 

je eerste trap aan op je duikfles, 

maar draai de kraan nog niet 

open. Adem aan je tweede trap. 

Laat deze lucht door, dan is er 

iets niet in orde. Test de ademautomaat 

ook nadat je de kraan 

van de fles opengedraaid hebt. 

Werkt de waterloosknop (purgeerknop)? 

Adem een paar keer 

goed in en uit door de ademautomaat. 

Ademcomfort en lucht debiet 

voldoende? Bekijk de slang, 

de eerste trap en tweede 

trap goed. Lekt er 

nergens lucht? 


69


Duikfles 

Om de 30 maanden (2,5 

jaar) moet een fles gekeurd 

worden, elke 5 jaar 

hydraulisch. Wanneer de 

laatste keuring was, kan 

je nagaan in het ogief, de 

hals van je duikfles. Een 

optische keuring herken 

je aan de letter RR + de 

datum, een hydraulische 

keurig wordt gemarkeerd 

door de letter R + de datum. 

Bij beide keuringen 

wordt ook de stempel van 

het keuringsorganisme 

in de fles geslagen. Valt 

de datum van de fles nog 

binnen de herkeuringstermijn 

of moet ze terug 

gekeurd worden? Als ze 

herkeurd moet worden, 

bestaat de kans dat ze 

afgekeurd wordt. Controleer 

daarom visueel de 

staat van de duikfles. Is 

er veel roestvorming op 

de buitenkant? Zitten er 

scheurtjes in de laklaag? 

Zie je onder de laklaag 

opgezwollen pokken? Dan 

is de staat binnenin wellicht 

ook niet goed. Dan 

zit er waarschijnlijk roest, 

condenswater en/of zelfs 

olie binnenin de fles. Dat 

laatste kan je meestal ook 

merken als 

je even aan 

de lucht 

ruikt die 

uit de 

d u i k f l e s 

k o m t . 

Erge roest 

met putcorrosie 

is bijna 

zeker een 

afgekeurde 

fles bij 

herkeuring. 

Een 

visuele 

inspectie 

is dus 

aangewezen. 

Dat 

kan trouwens 

best 

jaarlijks 

gebeuren, zeker als de fles met nitrox 

gevuld wordt. Een duikfles laat 

je nooit langere tijd weg staan zonder 

dat er nog een tiental bar druk 

inzit. Opgelet: buitenlandse flessen 

zonder EEG-model/keurmerk, dus 

met alleen het keurmerk van het 

land van oorsprong (zoals bijv. 

de TUV voor Duitsland) kunnen 

niet herkeurd worden door een 

Belgisch keuringsorganisme 

voor gebruik binnen België! 

Rebreather 

Wil je een tweedehands 'Closed Circuit 

Rebreather' (CCR) kopen? Neem dan 

best een CCR-instructeur, een ervaren 

persoon of zelfs de fabrikant mee om 

hem te checken. Let op de algemene 

optische staat van het toestel (de 'wing', 

loop, longen, inflator, computer, lage en 

hogedrukslangen, manometers). Test 

de werking van de knoppen. Controleer 

goed op eventuele lekken van de 'wing', 

de longen/loop (positieve en negatieve 

druktest) en de slangen. Levensduurgevoelige 

materialen (O-ringen, zuurstofcellen 

en batterijen) moeten wellicht 

vervangen worden. Het aantal 

uren/duiken dat met de 'rebreather' uitgevoerd 

werd, is ook bepalend voor de 

gebruiksslijtage. Je kan dat opvragen 

via de historie van de CCR-computer. Ga 

na van welke opties de CCR voorzien is 

(ADV = Automatic Diluent Valve; OCB/ 

BOV = bail-outvalve; nitrox- of trimixsoftware). 

Belangrijk zijn ook de keuringsdata 

van diluent- en zuurstofflesje. 

Deze moeten immers net zoals een 

duikfles regelmatig gekeurd worden. 

Normaal moet een 'rebreather' na 18 à 

24 maanden een volledig nazicht krijgen 

door de fabrikant. Vraag het bewijs 

van het laatste nazicht. Test de werking 

van de CCR en als het kan doe je er best 

eerst een testduik mee (bijv. 

in het zwembad). Volg wel 

eerst een CCR-cursus voor 

je er mee gaat duiken, 

want anders kan het wel 

eens je laatste duik worden. 

ADVERTENTIE 


BLACK AND WHITE – NEVER OUT OF STYLE 

SUUNTO D6i ALL BLACK AND SUUNTO D6i WHITE 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

_ 

NO COMPROMISE – MAKE A STATEMENT WITH 

SUUNTO D6i ALL BLACK AND WHITE. 

Don’t make a compromise, make a statement. The classic Suunto D6i All Black 

or the elegant Suunto D6i White leave no room for gray areas. Both pack a 

game-changing 3D tilt-compensated digital compass and optional wireless 

air integration. They’re also compatible with Suunto DM4 software, making it 

easy to plan and track your underwater adventures. And with a classic black or 

cool white finish and scratch-resistant sapphire crystal glass, whichever side you 

choose you’ll be conquering new territory in style. 

For more information, visit www.suunto.com, www.amilcosports.nl

Bondsnieuws - SPORTCOMMISSIE 

De 34e 

Noordzeechallenge 

Op 't eerste gezicht weeral zeer mooi weer 

voor deze 34e Noordzeechallenge (NZC) op 

zondag 7 juli 2013. Maar er staat wel een zeer 

strakke noordoostenwind, zodat de deelnemers 

op hun linkerflank serieuze, zelfs overslaande 

golven zouden te verwerken krijgen. 

Sharona Gheleijns trekt haar monovin 

aan terwijl haar zoontje bezorgd toekijkt. 

Inschrijven bij Conny Nortier in de KNRM-loods. 

De KNRM rukt uit met één van hun krachtige 

reddingsboten. 

Voor de deelname aan de 12 km 

kwamen zich deze keer drie Nederlanders 

inschrijven: veteraan 

Milo Grosz en de reuzegrote en beresterke 

Rob Fokkinga, die beiden reeds 

verscheidene keren aan deze Challenge 

deelnamen, maar ook een nieuweling: 

Diego Quinteco. Onze favorieten, de 

gebroeders Niels en Kristof Hendrickx 

moesten dus tegen dat trio de strijd 

aanbinden. Jos Leemans, die verleden 

jaar de fotoen tekstreportage 

van de 33e NZC verzorgde, was 

deze keer ook weer aan de startlijn, 

evenals Jaak Coolen en Alain 

Van Broeckhoven. 

Voor de 6 km was er ook één Nederlandse, 

Fanny Yeta, die het 

met haar monovin wilde opnemen 

tegen 'onze' Sharona Gheleijns. 

Verder waren er ook weer 

Karolien Hoste, 

Annemie Lantin 

en ten slotte de 

onverwoestbare 

Lutgardis 'Gardie' 

Cuppens en 

Nico Ruttens. 

De starten verliepen 

op de 

stranden van 

respectievelijk 

het Casino van 

Knokke en de Finis 

Terrae, mede 

onder het toezicht 

van de strandredders, zeer correct 

zoals blijkt uit de foto's hierbij. 

Spectaculair was toch de prestatie van Rob 

Fokkinga: met zijn reuze monovin bewoog 

hij zich zeer snel, grotendeels onder de waterlijn, 

om dan telkens na twee vinslagen 

zoals een dolfijn, zijn snorkel leeg te spuiten, 

snel in te ademen en vele meters verder 

terug even boven te komen. Op 1 uur en 

18 minuten legde hij de 12 km af, en dat met 

zulke strakke zijwind en -golven. 

Ter vergelijking: verleden jaar – met zeer 

gunstige wind en stroming – hadden Milo 

Grosz en Niels Hendrickx slechts 56 minuten 

nodig. Deze keer konden Niels en Kristof 

Hendrickx – slechts 5 à 6 minuten na 

Fokkinga – in de eindsprint nog nipt Milo 

Grosz kloppen, die verleden jaar nipt won. 

Sharona Gheleijns had met haar 50 minuten 

toch ook een zeer sterke tijd voor de 6 

km en Karolien Hoste kon nog net 27 seconden 

vóór de Nederlandse Fanny Yeta 

aankomen. En amper 4 minuten daarna 

zetten 'Gardie' en Annemie Lantin voet op 

het strand van Cadzand, met een blijde 

glimlach omdat ze het weeral eens gedaan 

hadden! 

Bram Nortier : "Klaar voor de start ?! 

De prijsuitreiking verliep zoals gewoonlijk 

in een zeer gemoedelijke sfeer in de loods 

van de Koninklijke Nederlandse Reddingmaatschappij, 

en werd geleid door 

Bram Nortier, hoofdorganisator van deze 

Challenge en Free Duerinckx, verantwoordelijke 

voor het vinzwemmen in de 

NELOS-Sportcommissie. De prijzen wer- 


De aankomst van Rob Fokkinga (12 km) 

en van Sharona Gheleijns (6 km) 

Bram Nortier, Free Duerinckx en Hugo Aerts 

overleggen de uitslagen", en dat is precies wat 

er daar gebeurt: het tijdsverschil tussen tussen 

Karolien Hoste en Fanny Yeta bleek uiteindelijk 

slechts een twintigtal seconden te zijn. 

Rob Fokkinga behaalde de eerste plaats bij 

het vinzwemmen van 12 km in zee. 

Sharona Gheleijns die de eerste plaats bij het vinzwemmen 

behaalde van 6 km in zee. 

Foto's: Jozef Van den Berghe. 

den uitgereikt door de eregenodigde Hugo 

Aerts, die decennia geleden de eerste 

voorzitter van de NELOS-Sportcommissie 

was, maar nog steeds door zijn aanwezigheid 

heel veel sympathie betuigt voor het 

vinzwemmen, in het bijzonder voor de onvergelijkbare 

Noordzeechallenge. 

Tot slot dankte Free Duerinckx niet enkel 

Bram Nortier en zijn vrouwtje Conny voor 

de feilloze organisatie, maar ook de gehele 

ploeg redders van de KNRM, die met hun 

krachtige reddingsboten weerom optimaal 

de veiligheid van de deelnemers garandeerden. 

Het is immers met dit gevoel 

van veiligheid dat de deelnemers, in alle 

weersomstandigheden, geheel hun aandacht 

en kracht kunnen besteden aan het 

leveren van een zo hoog mogelijke sportprestatie. 

 

Jozef Van DEn Berghe 

Uitslag 34e North Sea Challenge 07/07/2013 

12 km 

1 Rob Fokkinga 1:18:00 

2 Niels Hendriekx 1:23:00 

3 Kristof Hendrickx 1:24:00 

4 Milo Grosz 1:25:00 

5 Diego Quinteco 1:33:00 

6 Jaak Coolen 1:41:00 

7 Jos Leemans 1:42:00 

8 Alain Vanbroeckhoven 1:43:00 

9 Saof Souchet 1:44:00 

10 Mathieu Kraewinkels 1:47:00 

11 Jean Pierre Ferson 1:57:00 

6 km 

1 Sharona Gheleijns 0:50:00 

2 Karolien Hoste 0:58:00 

3 Fanny Yeta 0:58:27 

4 Lutgardis Cuppens 1:04:00 

5 Annemie Lantin 1:06:00 

6 Nico Ruttens 1:14:00 

Volgende wedstrijden 

De Kerstzwemtocht is dit jaar gepland 

op zondag 15 december. 

Verzamelen om 9.30 uur aan de KNRMloods 

te Cadzand. 

Te water om 10.15 uur aan de Finis Terrae 

te Knokke-Zoute. 

Aankomst rond 11.00 uur op het strand 

van Cadzand met aansluitend warme 

wijn, chocolademelk en erwtensoep. 

De 35e Noordzeechallenge is gepland 

op zondag 6 juli 2014. 

Verzamelen om 10.00 uur aan de 

KNRM-loods te Cadzand. 

Info: famnortier@zeelandnet.nl of 

hinsen100@hetnet.nl. 

Lutgardis Cuppens, moeder van Free Duerinckx 

van onze Sportcommissie, deed al 

méér dan 20 keer mee aan deze Challenge en 

komt glimlachend aan. 


73

Reportage - BIOLOGIE REISVERHAAL 

Foto: Danny Van Belle. 

Sint-Eustatius 

Het wrak 'Charles L. Brown' ligt op zijn 

100 meter lange en ijzersterke zij en op 

de bodemdiepte van 31 meter toont het 

zijn schroeven met trots. 

ongerept 

Vergane schepen, eeuwenoude ankers en gestolte lava geven 

de onderwaterwereld van dit eiland een extreem mysterieus 

en uitdagend karakter. Je wordt geprikkeld om te zoeken 

naar de 400 jaar oude blauwe kraal, terwijl je wordt afgeleid 

door het zeer afwisselend onderwaterleven. 

Foto's (2): Bert Seyssens. 

Een 'Cryptic Teardrop Crab' (Pelia mutica). 

Na een vlucht van meer dan 8 uur 

en een zeer korte binnenvlucht van 

15 minuten komen we – dankzij het 

tijdsverschil van 6 uur – nog dezelfde dag 

van vertrek aan. "Welcome to Statia!" 

klinkt als muziek in de oren. Marieke van 

de Wetering, van het duikcentrum Scubaqua 

(www.scubaqua.com), vervolgt 

haar verwelkoming in het Nederlands. 

"Het eiland Sint-Eustatius wordt door de 

lokalen Statia genoemd. Al is dit een Nederlandse 

gemeente, onthou dat jullie in 

de Caraïben zijn. De meesten spreken Engels, 

maar let op, want ze verstaan Nederlands 

zeer goed hoor!". Statia kwam na 22 

maal wisselen tussen Engeland, Frankrijk 

en Nederland in 1816 definitief in handen 

van Nederland. Sinds oktober 2010 is het, 

net als Saba, een bijzondere gemeente 

van Nederland. Op twee minuten wandelen 

van het duikcentrum heb je het wat 

verwaarloosde, maar budgetvriendelijke 

hotel 'Golden Era' en het luxueuze hotel 

'Old Gin House'. In het hotel aangekomen, 

bij een gekoeld drankje, hebben we al snel 

een afspraak voor de eerste duik gemaakt 

en sluiten we de avond af. 

Tijdens de eerste briefing ondervinden we 

al meteen dat dit een goed georganiseerd 

duikcentrum is. Er wordt uitvoerig uitgelegd 

waar ons plaatsje is om ons materiaal 

te spoelen, te drogen en te stockeren, 

om zo het center ook een beetje ordelijk te 

houden. Aan boord houden ze eveneens dit 

stramien, zodanig dat er niets stuk gaat en 

dat we veilig aan en van boord kunnen. 

Ikzelf tuimel met een zo neutraal mogelijke 

kijk in het water want het Caraïbisch gebied 

heeft me nooit aangesproken qua kleur en 

visbestand, terwijl Ivo al meerdere mooie 

locaties in dit gebied gedaan heeft. 

Het rif, ontstaan op restanten van vergane 

schepen, geloosde ballast of lava, lijkt 

een oase in de zandvlakte. Trekkersvis- 






Rij 1: Langstaart zeepaardje (Hippocampus reidi). 

De zwarte keizersvis (Pomacanthus arcuatus). 

Een juveniele parelkoffervis (Lactophrys triqueter). 

Rij 2: Een juveniele gevlekte 

riddervis (Equetus punctatus). 

De rode koraalkrab (Carpilius 

corallinus). 

sen, trompetvissen, vijlvissen, barracuda's, 

zeeschildpadden, murenen, tandbaarzen, 

egelvissen, koffervissen, keizersvissen, 

eekhoornvissen, koraalklimmers, … vergezellen 

ons tijdens onze duik. Zelfs de 

juveniele gevlekte riddersvis hebben we 

ontdekt. De tweede duik brengt ons naar 

Double Wreck, wat later ook onze favoriete 

plek zal worden, waar niet alleen zoveel 

verschillende vissoorten te zien zijn, maar 

ook immens grote pijlstaartroggen en 

twee ankers. We krijgen ook een juveniel 

vijlvisje in ons vizier, dat meteen verstoppertje 

met ons speelt. Verderop komen we 

een grote spons tegen en volgens de briefing 

ligt daar meestal een zeeschildpad in. 

Deze blijkt niet thuis te zijn, dus kijken we 

naar boven en aanschouwen we de afdaling 

van de schildpad, wat met de zon op 

de achtergrond een mooi tafereel oplevert. 

Hij zwemt snel zijn rustplaats terug in en 

is zeer gastvrij. Hij laat zich ongestoord 

fotograferen. Na de eerste duikdag moet ik 

mijn mening herzien. Dit wordt leuker dan 

dat ik heb verwacht. 

We vragen wat info over de ankers en de 

juveniele visjes aan Mike Harterink, medeeigenaar 

van het duikcentrum en medeauteur 

van het boek Scubasigns. 

Hij illustreert aan de hand van foto's welke 

juveniele visjes er te vinden zijn en hoe ze 

eruit zien. Als we toevallig een 'ADHDknikkertje' 

zien, meer bepaald een juveniele 

parel koffervis (Lactophrys triqueter), 

weten we dat we daaraan alle aandacht 

moeten besteden. Omdat we volop duiken 

in het seizoen van de juveniele visjes, willen 

we meteen al een zoektocht opstarten 

om dit unieke en spectaculaire knikkertje 

te vinden, maar Mike brengt ons terug op 

aarde en vertelt verder over de ankers. 

Voor nitrox-gebrevetteerden is er gratis 

nitrox ter beschikking. Het gasmengsel 

wordt aan boord gemeten, waarna je 

het mengsel en de max. diepte noteert 

op een lijst. 

stukje geschiedenis 

"Weten jullie dat tijdens de 17e en ook de 

18e eeuw Statia de grootste havenstad was 

van de wereld, waar alles, maar dan ook alles 

te koop was? Daardoor kreeg dit eiland 

ook de naam 'De Gouden Rots'. Ongeveer 

3.000 schepen per jaar legden hier aan 

om goederen te verhandelen tussen Amerika 

en Europa. De 20.000 inwoners van 

toen werkten voornamelijk in de pakhuizen 

aan de kust", weet Mike ons te vertellen. 

Je hoeft trouwens niet lang te zoeken 

om overblijfselen uit het rijke verleden te 

vinden. Overal op het eiland vind je resten 

van pakhuizen en je kunt zelfs snorkelen of 

duiken langs de oude stadsmuren. Buiten 

wat grote olietankers en vrachtschepen, 

die in de verte geankerd liggen te wachten 

om brandstof te lossen of op te slaan, 

is er niet veel te zien van die bedrijvigheid 

van weleer. "Klopt", zegt Mike. "Inmiddels 

heeft het eiland nog maar een 3.000-tal 

inwoners en van de bedrijvigheid van toen 

is inderdaad niet veel meer over. Er is hier 

geen massa toerisme, noch casino's of winkelpromenades. 

Criminaliteit kom je hier 

eigenlijk ook niet tegen. Wat je hier wel 

vindt, is de authentieke Caraïbische sfeer, 

de vriendelijke bevolking en de schitterende 

natuur. De altijd aanwezige koele passaatwind 

en het geluid van boomkikkers 

op de achtergrond zorgen ervoor dat je na 

een dag duiken heerlijk kan slapen. Wat je 

eigenlijk zeker zou moeten bezoeken is de 

vulkaan 'de Quill' (de put), met een schitterend 

regenwoud in de krater, waarin je een 

geweldige ontdekkingstocht kan maken. 

Vind je de 600 meter hoge klim iets teveel, 

dan zijn er nog de wandeltochten langs het 

rijke verleden in Fort Oranje en het Sint- 

Eustatius Museum. Onze duikgids Ruud is 

tevens archeoloog en organiseert op vraag 

graag een lange of korte archeologische 

wandeling". 

Maar waarom Statia? "Je moet hier niet 

ver in zee gaan om de diepte te vinden. 


75

Reportage - BIOLOGIE REISVERHAAL 

Daardoor konden de schepen het eiland 

zeer dicht benaderen. Ook kwam de wind 

meestal van over het eiland en lagen de 

schepen zo zeer goed beschut. Maar als 

20.000 schepen de kust bezochten, kan je 

je wel voorstellen dat er meerdere schipbreuk 

leden of het anker verloren. Daardoor 

liggen de meeste duikstekken op 

amper 15 minuten varen van de haven. 

Je kan ze zien vanuit het duikcentrum en 

zijn ze bovendien in 98% van de duiken 

beschermd van de wind. We hebben natuurlijk 

ook duikstekken die verder liggen 

en die we eveneens bezoeken. We proberen 

voor zoveel mogelijk afwisseling te zorgen", 

glundert Mike. 

Statia telt 36 officiële duikplaatsen, 

waarvan een 20-tal heel mooie. De 

meeste zijn gemarkeerd met een boei, 

waaraan de boot wordt vastgelegd. 

Ankeren wordt dus niet gedaan, om de 

riffen niet te beschadigen. Daarnaast 

heeft het duikcenter nog een 10-tal zelf 

ontdekte duikplaatsen. 

ontdekkingsreis 

naar de wrakken 

We hebben op twee wrakken gedoken. 

Chieng Tong is een 52 meter lange Taiwanese 

vissersboot, die mooi rechtop staat 

in het zand. Onderaan het wrak haal je 25 

meter en het bovenste dek bevindt zich op 

De kettingmurene (Echidna catenata). 


Foto's (2):Chrisje Demuynck. 

Groto foto: Grand Canyon. 

Foto rechts: Het anker op de duikplaats 'Double Wreck'. 


De gekroonde keizersvis (Holacanthus ciliaris). 

Een zandduiker hagedisvis (Synodus intermedius). 

Foto's (2):Ivo Madder. 

ONTDEK ZELF DIT 

PRACHTIGE EILAND 

ST. EUSTATIUS 

14 meter. Het schip is 

gemaakt voor kleine mensen. Dat merk je 

aan de kleine, smalle deuren en een zeer klein badkuipje 

en dat siert dit wrak. Het werd in 2004 afgezonken om het 

onderwaterleven aan te trekken en is ondertussen een 

mooie visrijke duikplaats. Buiten enkele duiken overdag, 

hebben we op dit wrak ook twee nachtduiken gedaan, wat 

Een zeilvin snoekslijmvis (Emblemaria pandionis). 

ADVERTENTIE 

Optioneel 

SLAPEN & PARKEREN 

bij Schiphol 

€ 80,- p.p. 

COMPLETE 

9-DAAGSE DUIKREIS 

St. EUSTATIUS 

€ 1.920,-* 

2 BOOTDUIKEN PER DAG 

BIJ SCUBAQUA / VERBLIJF / 

VLIEGTICKET. 

inclusief ontbijt & wifi 


info@bontravel.nl Tel. 0031-(0)355426071 www.bontravel.nl 

* Prijs per persoon op basis van 2 personen. Boek je 

voor 23 sept. 2013 dan kun je profiteren van het extra 

voordeel. Bezoek onze website. 


77


Foto: Mike Harterink. 

Het wrak Charles L. Brown. 

tevens een aanrader is. "De mooiste 

nachtduik van de Caraïben en 

van Nederland", hoor ik Mike nog 

zeggen. En het is zeker niet gelogen. 

Schildpadden genieten daar 

van hun nachtrust, terwijl de berenkreeften 

er hun avondwandeling 

maken over de door sponzen 

en anemonen mooi gekleurde 

achtersteven. Barracuda's, trompetvissen, 

egelvissen, langoesten, 

koraalduivels en keizersvissen 

weten daar beschutting te vinden, 

terwijl de 'Cryptic Teardrop Crab' 

(Pelia mutica) een marathon aan 

het lopen is over de balustrade met 

de sponzen als hindernis. 

De kabellegger 'Charles L. Brown', 

van het Amerikaanse bedrijf AT&T, 

blijft ons ook niet onberoerd. Het 

schip dat in 1954 in Italië door 

scheepsbouwer in Napels 

werd gebouwd, werd op 25 

juli 2003 speciaal voor de 

duiksport afgezonken. Ter 

voorbereiding van het afzinken 

werd het volledig gestript 

(schoonmaken, verwijderen 

van olie en brandstof, 

verwijdering van gevaarlijk 

afval, enz.). Het ligt op zijn 

100 meter lange en ijzersterke 

zij en toont zijn schroeven 

met trots op een bodemdiepte 

van 31 meter. Een school 

makrelen verspert de zonnestralen. 

Daardoor merken 

we ze ook op terwijl ook barracuda's 

en drie verschillende 

soorten keizersvissen ons 

even komen aanschouwen. 

Schildpadden, kreeften, roggen 

en een barracuda zijn 

meestal ook van de partij. 

Een paar keer per jaar worden de schildpadden op het wrak 

Chien Tong gedurende vier nachtduiken in kaart gebracht 

door de biologen van Stenapa (St.-Eustatius National 

Parks Foundation), een non-gouvernementele organisatie 

die verantwoordelijk is voor het beheer van de nationale 

parken op Statia. Het 'Mariene Park' beslaat een oppervlakte 

van 12 km² en het eiland, met het 'Quill Nationaal 

Park' (de vulkaan) en een botanische tuin, heeft een oppervlakte 

van 21 km². Eén van de projecten van Stenapa 

is de bescherming van de zeeschildpadden die er hun eieren 

komen afzetten op de beschermde stranden aan de 

noordkant van het eiland. De lederschildpad kan je er 

aantreffen van eind februari tot juni, de groene zeeschildpad 

(Chelonia mydas) van juni tot begin september en de 

karetschildpad (Eretmochelys imbricata) van eind mei tot 

begin november. Ze komen vooral nesten op 'Zeelandia 

Beach' (een 100-tal nesten, waarvan een 5-tal van lederschildpadden), 

en enkele op het rotsachtige 'Crooks Castle 

beach' en 'Lynch Bay Beach'. "Zeeschilpadden komen seizoen 

na seizoen naar precies hetzelfde strand om eieren te 

leggen. Daarom is het belangrijk om het strand intact te 

laten en om alleen op de plekken waar dat is toegestaan 

aan strandactiviteiten te doen", verklaart Jessica Berkel, 

biologe van Stenapa. Meer info op www.statiapark.org. 

Een karetschildpad (Eretmochelys imbricata), 

in het Engels 'Hawksbill turtle', op 

het wrak Charles L. Brown. 


Anna, van Stenapa, ontdekt 

nog een achtergebleven 

schildpadje in het nest. 

NELOS REISSERVICE 

Uw reiskantoor met exclusieve voordelen 

Jonge zeeschilpadjes die naar zee paddelen, is een 

unieke belevenis. 

Foto's (3): Mike Harterink. 

ADVERTENTIE 

Op jacht naar groot wild in 

Zuid-Afrika & Mozambique! 

Afreis is voorzien op 7 juni - 22 juni 2014 

Reisduur: 16 dagen / min. 16 bootduiken 

Inbegrepen: vluchten, transfers, hotels, gidsen, 

vol pension, bezoeken, duikvergunningen, 

begeleiding, ... Wil je een uitgebreide folder ontvangen, 

zend een mail naar nelosrs@affiniontravel.com. 

Prijs p.p.: € 2.995 - Inschrijven met voorschot van € 1.000. 

Inschrijven voor 1 oktober 2013 


Informatieborden op op 'Zeelandia Beach'. 

De groepsreis 2014 laat je kennis 

maken met het echte wilde leven in 

Zuid-Afrika en Mozambique. 

Tijdens deze trip beleef je de ware 

hoogtepunten uit je duikcarrière: 

op het menu staan tijgerhaaien, zandtijgerhaaien (raggies), 

witpunthaaien, zwartpunthaaien, gitaarhaaien, 

hamerhaaien, walvishaaien, mantaroggen, reuzebaarzen, 

schildpadden en grote scholen vis. 

Doordat deze reis midden de periode van de ‘Grote 

Sardienentrektocht’ valt moet de reservatie erg vroeg 

gedaan worden, de bevestiging moet gebeuren voor 

1 oktober 2013. Hebben we geluk deze trektocht mee 

te mogen maken (men kan nooit inschatten wanneer 

de tocht op welke plaats te zien is) dan is dit een uniek 

toetje op je vakantie! 

NELOS REISSERVICE 

AFFINION INTERNATIONAL TRAVEL Lic. 7061 

Alfons Gossetlaan 54, 1702 Groot Bijgaarden 

Tel. 02/481.16.72 nelosrs@affiniontravel.com 

www.nelos.be | www.nelosrs.be 

http://nelosrs.affiniontravel.be 


79


Vechtende geelgezicht snoekslijmvissen (Chaenopsis limbaughi). 


Een geelkopkaakvis (Opistognathus aurifrons) komt uit 

zijn holletje. 

Een juveniele Franse keizersvis (Pomacanthus paru). 

Foto: Chrisje Demuynck. 



TIME TO DIVE GEEL 

OUTLET STORE 

DIVER 

OUTLET 

Koop slim 

Parende flamingotongen (Cyphoma gibbosum). 


ADVERTENTIE 

Ruime keuze 

Cash only shop 

Grand Canyon 

Artikelen uit stock 

Deze duik blijft zeker in ons geheugen gegrift. 

Tijdens de briefing melden Ingrid en 

Menno - de twee andere mede-eigenaars 

van Scubaqua - het volgende: "Als je de 

canyon inzwemt en je komt een koord voorbij, 

kijk dan zeker naar je computer, want 

die geeft dan 48 meter aan. En je bent er, 

nog voor je het goed beseft". Dit is de enige 

duik met gewone lucht en dat heeft inderdaad 

zijn redenen. Je wordt bevangen en 

wordt diep in dit eeuwenoude lavagebergte 

geloodst tot 'Piep, piep, piep'. Koord voorbij, 

50 meter, adembenemend zicht onderaan 

de kloof. Met tegenzin begeven we ons naar 

de toppen van het gebergte om ons zo naar 

een andere ondiepe locatie te begeven die 

ons aan een zoektocht naar een zeepaardje 

doet deelnemen, maar spijtig genoeg zonder 

resultaat. 

Compleet duik assortiment 

Goede bereikbaarheid 

(langs E313) 

100 % service aan 

50 % van de prijs! 

E313 - Afrit Geel Oost 

blauwe geschiedenis 

Op onze laatste dag verkiezen we een duik 

te besteden aan het zoeken naar de blauwe 

kraal ('blue bead'). Tenminste we duiken er 

en hopen uitverkoren te worden. "Jij vindt 

de kraal niet, maar deze vindt jou", houdt 

onze groep toch goed bezig. Er zijn twee 

duikplaatsen waar de kralen gevonden


kunnen worden. De ene ligt vlak tegen de 

kust en de mythe zegt dat de slaven er hun 

kralen in de zee gooiden om hun vrijheid 

te vieren. Maar op de andere duikplaats, 

Blue Bead Hole, die verder uit de kust ligt, 

kan het evengoed een wrak van een schip 

– met als cargo de uit Amsterdams blauw 

glas vervaardigde kralen – zijn, want er 

worden er nog steeds veel gevonden. En 

ja hoor, wie komt er met zo'n kraaltje boven? 

Onze hoofdredacteur! Met een brede 

lach schudt hij de buit uit z'n mouw met de 

woorden: "Ik heb hem niet gevonden, maar 

de kraal heeft mij gevonden". 

We betalen nog 15 dollar tax om het eiland 

te verlaten. Doordat we iets te vroeg zijn op 

de luchthaven, mochten we op een vroegere 

vlucht naar Sint-Maarten. Dit gaf ons 

de mogelijkheid om tijdens de tussenstop 

te lunchen op het befaamde 'Sunsetbeach' 

waar de jets net langs je bord scheren 

om te landen. Dit maakt een spectaculair 

einde aan onze vakantie waarvan we uitermate 

genoten hebben. 

We willen Marieke, Mike, Ingrid, Menno 

en hun team van duikgidsen bedanken 

om ons overtuigd te hebben een bezoek te 

wagen en het ongerepte Sint-Eustatius te 

ontdekken. Ook onze duikgenoten die ons 

vervoegden tijdens ons verblijf bedanken 

we voor de archeologische ontdekkingstocht, 

de gezelligheid en de ontspannen 

sfeer. Deze reis heeft onze verwachtingen 

zeker overtroffen. We gaan zeker nog een 

keer terug, want volgens de legende zal 

"Hij die door een 'Blue Bead' gevonden 

wordt, Statia keer op keer blijven bezoeken". 

En dat is zeker geen straf! 

Chrisje Demuynck 

KADERTEKSTEN: IVO MADDER 

Het duikcentrum Scubaqua heeft twee 

boten. Op elke boot kunnen 12 duikers, 

2 gidsen en een kapitein plaatsnemen. 

Omwille van het comfort bestaat een 

duikploeg uit max. 6 duikers, begeleid 

door een gids. 

Vóór de duik wordt telkens een uitgebreide 

briefing gegeven in het duikcentrum, 

waarbij ook verteld wordt welke 

dieren je bijna zeker zal tegenkomen. Het 

transport van de duikers naar de haven 

gebeurt met een open vrachtwagen met 

zijdelings gepositioneerde banken. In de 

haven aan boord klauteren is voor de wat 

oudere duikers soms iets minder gemakkelijk 

als de boot niet aan de betonnen 

trap aangemeerd ligt. Omdat de meeste 

duikplaatsen vlakbij liggen, wordt er 

traag naar de duikplaatsen gevaren. Dit 

komt het comfort ten goede. De duikgidsen 

geven je de nodige vrijheid tijdens het 

duiken en wijzen desgewenst het kleine 

en grote leven aan. Als je na de duik aan 

boord wil komen, geef je eventueel je 

lood af, dan doe je je vinnen uit en klauter 

je de ladder op. 


Menno, Ingrid, Marieke en Mike, de eigenaars van Scubaqua, 

zorgen voor een familiale sfeer. 

Foto's (4): Ivo Madder. 

Foto's van boven naar onder: 

Een grote berenkreeft (Scyllarides latus). 

Een Franse keizersvis (Pomacanthus paru). 

De 'orange ball corallimorph' (Pseudocorynactis caribbeorum) 

is enkel 's nachts te bewonderen. 

De bruine wormmurene (Myrichthys maculosus) heet in 

het Engels 'Sharptail eel'. 

ADVERTENTIE 


Complete duikreizen 

Buddy Dive Bonaire 

6 pers. 9 dg. V.a. € 1409 / 16 dg. V.a. € 1995 

2 pers. 9 dg. V.a. € 1349 / 16 dg. V.a. € 1885 

Drive & Dive is inclusief: 

Retourvlucht Amsterdam - Bonaire v.v. met KLM. 

Tranfers, 7 of 14 nachten verblijf in een 3 slaapkamerappartement 

(7 personen) , of hotelkamer 

(2 personen), roomtax en 5% NAOB, dagelijks 

Amerikaans ontbijtbuffet, 6 of 13 dagen ongelimiteerd 

duiken, 7 of 14 dagen autoverhuur. 

Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijn 

inclusief. 

Combinatie duikreis 

Bonaire en Curaçao 

16 dg. O.b.v. 2 pers. v.a. € 1889 

Het arrangement is inclusief: 

Retourvlucht met KLM, binnenlandse vlucht, 

alle transfers, 7 nachten verblijf bij Caribbean 

Club Bonaire incl. autohuur, duiken & ontbijt, 

7 nachten bij All West Curaçao incl. autohuur 

& duiken. 


inclusief. 

Curaçao 

Ontdek bruisend Curaçao onder water, 

prachtige duikplekken die u kunt 

bereiken vanaf de kant of met de boot. 

Bijvoorbeeld indien u met 4 personen reist: 

All West, v.a. € 1089 p.p. 

Atlantis Apartments, v.a. € 1149 p.p. 

Blue Bay Resort, v.a. € 1229 p.p. 

Of met 2 personen: 

Bantopa Apartments, v.a. € 1209 p.p. 

Lions Dive & Beach Resort, v.a. € 1389 p.p. 

Alle pakketten zijn inclusief KLM-vlucht, 

alle taxen, accommodatie, huurauto en 6 dg. 

ongelimiteerd kantduiken (lucht, lood, gordel). 

Voor meer aanbiedingen en meer informatie 

over de bestemming en de accommodaties, 

kijk op: www.abctravel.nl. 

Ontspannen 

kantduiken op Bonaire: 

Caribbean Club: € 1329 

Buddy Dive: € 1409 

Bel Mar: € 1249 (6 pers.) € 1599 (2 pers.) 

Inclusief: 

• KLM vlucht Amsterdam - Bonaire v.v. 

• Transfer 

• 7 nachten accommodatie o.b.v. 2 pers. tenzij 

anders vermeld 

• 6 dagen ongelimiteerd duiken 

• 7 dagen huurauto (pick up) 


inclusief. 

De Klomp 120 

NL-7511DJ Enschede 

Tel.: +31(0)53 3030012 

info@abctravel.nl 

WWW.ABCTRAVEL.NL

NELOS-Boetiek 

Alle artikelen kunnen besteld worden bij de regionale verantwoordelijken of kunnen 

rechtstreeks afgehaald worden in het Duikershuis (na telefonische afspraak). 

Badge Assistent-Instructeur € 5,00 - Badges CMAS 1-2-3*Instructeur € 3,00 - Badge duiker-hulpverlener 

€ 3,00 - Badge NELOS 1*Instructeur of NELOS 2*Instructeur € 5,00 - Balpen Jeugdduiken 

€ 2,00 - BEFOS geborduurde badge € 10,00 - BEFOS zelfklever € 1,50 - Boek 'Fauna en Flora' € 29,50 

- Boek 'Fauna en Flora' + kaart € 31,00 - Boek 'Onderwaterfotografie' € 19,50 - Boek 'Specialisatie Onderwaterbiologie' 

€ 20,00 - Brevetkaart 2*D € 3,00 - Brevetkaart 3*D € 3,00 - Brevetkaart AI € 3,00 

- Documentenmap 260 mm hoog op 210 mm breed € 22,00 - Documententas € 7,00 - Documententas 

1*D (gevuld) € 40,00 - Duikboek € 20,00 - Duikboek jeugd 'Het blauwe paspoort' € 6,00 - Jeugdduikbrevet 

brons / zilver / goud €3,00 - Jeugdduiken EHBO € 3,00 - Jeugdduiken EHBO + Map € 5,00 

- Kaarten 'Fauna en Flora' € 5,00 - Logboek € 5,00 - Logboek 'jeugdduiken' € 6,00 - Mannen T-shirt 

V-hals wit € 10,00 - Medische fiche volwassene € 3,00 - Medische fiche jongen € 3,00 - Medische fiche 

meisje € 3,00 - NELOS-cursus (tweedelig) € 40,00 - NELOS-cursus 1*D 'Duiksport ook voor jou!' 

€ 15,00 - NELOS-cursus biologie € 15,00 - NELOS-cursus DHV € 15,00 - NELOS-cursus gevorderd nitrox 

€ 25,00 - NELOS-cursus OW-Videografie € 25,00 - NELOS-Infomap € 10,00 - NELOS-Infomap Technisch 

Duiken € 10,00 - NELOS-muts blauw € 10,00 - NELOS-naslagwerk vlotbaarheidscontrole en de noodzaak 

van loodreflex € 4,00 - NELOS-naslagwerk oriëntatie € 4,00 - NELOS-naslagwerk OSB - € 4,00 - 

NELOS-straps (sleutelhanger) € 2,50 - NELOS-pull met korte zip donkerblauw € 30,00 - NELOS-strandlaken 

€ 20,00 - NELOS-vest zwart € 80,00 - NELOS-zelfklever € 1,00 - Poster duiktekens € 8,00 - Vrouwen T- 

shirt V-hals rood € 15,00, NELOS-pet € 12,00 - Polo vrouw blauw € 25,00 - Polo man rood € 25,00 - Zwarte 

sweater met kap unisex € 35,00 

TROUW 

WORDT BELOOND 

De winnende nummers zijn: 

ASC-046 CKT-332 

FPN-033 926-CCH 

1ECY-863 

Zie je je nummerplaat staan, neem dan 

contact op met Guy Bosmans (tel. 015 22 

56 72 of guy.bosmans1@telenet.be). 

Je wilt graag meedoen? Schaf dan vlug 

een NELOS-zelfklever aan in de boetiek 

voor slechts € 1,00 en kleef die goed 

zichtbaar op je voertuig. Misschien ben je 

volgende keer bij de gelukkigen. 


NELOS-Boetiek 

Algemeen verantwoordelijke 

Guy BOSMANS 

Abeelstraat 9 - 2221 Booischot 

Tel. 015 22 56 72 

boetiek@nelos.be 

Rekening boetiek: KB 401-6513621-89 

Regionale verantwoordelijken 

ANTWERPEN: NELOS Duikershuis 


Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 


(afhalingen na telefonische afspraak) 

BRABANT: Tiny HEREMANS 

Janseniusstraat 41 - 3000 Leuven 

Tel. 016 22 56 98 

boetiek.vbr@nelos.be 


Wisselvalig weer? 

OOST-VLAANDEREN: Mark BULTE 

Hendrik Consciencelaan 6 

9950 Waarschoot 

Tel. 09 377 37 97 

boetiek.ovl@nelos.be 


WEST-VLAANDEREN: Isabel NEYRINCK 

Odiel Spruyttestraat 22 - 8870 Izegem 

Gsm 0478 97 32 69 (na 19.30 u) 

boetiek.wvl@nelos.be 

LIMBURG 

Voor de regio Limburg is er op 

dit moment geen verantwoordelijke. 

Voor bestellingen en afhalingen: 

Duikershuis NELOS. 


Dolle pret met de NELOS-pet. Zet hem op je bol met echte NELOS-wol! 

pet € 12 

muts € 10 

BEFOS 

Belgische Federatie voor 

Onderwateronderzoek en -Sport vzw 

Voorzitter: Willy van der Plas 

Boekenberglei 185 - 2100 Deurne (A'pen) 

Tel. 03 366 18 22 - voorzitter@nelos.be 

Mede-voorzitter: Jean Rondia 

Groeselenbergstraat 37 - 1180 Brussel 

Tel. 02 374 85 40 - rondiajean@gmail.com 

Bestuursleden: 

Fabienne Descamps 

Route d'Obourg 73 - 7000 Mons 

Tel. 065 84 65 22 - fabydesc@skynet.be 

Jean-Robert Delobbe 

Avenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l'Alleud 

Tel. 02 384 86 56 - tresorier@lifras.be 

Vincent Leroy 

Kievitlaan 214 - 1800 Vilvoorde 

Tel. 02 465 75 21 - vince.cas@skynet.be 

John Remue 

Genenbemdestraat 2H - 3945 Kwaadmechelen 

Gsm 0495 20 00 85 - duikonderricht@nelos.be 

Ronny De Meersman 

Koning boudewijnlaan 39 - 9160 Lokeren 

Gsm 0475 70 19 76 - rdm@dubraco.com 

Guy Bosmans 

Abeelstraat 9 - 2221 Booischot 

Tel. 015 22 56 72 - boetiek@nelos.be 

Secretariaat: 

Luce De Smet 

Jules Broerenstraat 38 - 1070 Anderlecht 

Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 


LIFRAS 

Ligue Francophone 

de Recherches et d'Activités Sous-Marines asbl 

Président: Jean Rondia 

Groeselenbergstraat 37 - 1180 Brussel 

Tel. 02 374 85 40 - rondiajean@gmail.com 

Vice-président: Jean Moiny 

Rue Marexhe 23 a - 4530 Villers Le Boullet 

Gsm 085 21 36 28 - moiny.jean@skynet.be 

Trésorier: Jean-Robert Delobbe 

Avenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l'Alleud 

Tel. 02 384 86 56 - tresorier@lifras.be 

Administrateurs: 

Albert Bastin 

Rue André Renard 25 - 4020 Montegnée 

Tel. 071 43 54 91 - a.bastin.lifras@gmail.com 

Fabienne Descamps 

Route d'Obourg 73 - 7000 Mons 

Tel. 065 84 65 22 - fabydesc@skynet.be 

Robert Henry 

Av. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe 

Tel. 02 653 95 71 - henry.robert@skynet.be 

Marc Hiernaux 

Rue des Alliés - 1190 Forest 

Gsm 0477 22 78 96 - marc.hiernaux@skynet.be 

Vincent Leroy 

Kievitlaan 214 - 1800 Vilvoorde 

Tel. 02 465 75 21 - vince.cas@skynet.be 

Marc Lycops 

Rue Puccini 104 - 1070 Anderlecht 

Tel. 02 523 60 57 - 12958@lifras.be 

Maria del Pilar Ruiz Lopez 

Rue G.Stocq 18 - 1050 Ixelles 

Tel.02 649 57 95 - bo16@skynet.be 

Secretariaat: 

Katia Van De Veegaete 

Muriel Van Blommen 

Jules Broerenstraat 38 - 1070 Brussel 

Tel. 02 521 70 21 - fax 02 522 30 72 

katia@lifras.be - muriel@lifras.be 

Hippocampus sept./okt. 2013 85

Jeugdduikhoekje - SKUBBA & FRED 

Cartoon: Peter Bosteels. 

materiaal goed te gebruiken. Het is zoals 

met een fiets: je kan er veel verder mee 

komen dan te voet, maar om het veilig te 

doen, moet je leren fietsen. Zo ook met 

duiken. 

Hij stond te popelen aan de zwembadrand. 

"Bij het duiken moeten we twee dingen 

goed onthouden! We blazen bij het opstijgen 

steeds uit", vertelde Nella. "Onze longen 

zijn zoals een ballon. Wat gebeurt er 

als we een ballon te veel opblazen?". 

"Dan ontploft hij", wist Fred. 

"Juist. En wat moeten we doen om die niet 

te laten ontploffen?". 

Even algemene stilte. Skubba keek vragend 

naar zijn vriend. 

"We moeten de lucht er uit laten!?", antwoordde 

Fred uiteindelijk. 

"Juist, ja. Zo moeten we ook uitblazen als 

we naar boven komen, om de lucht uit onze 

longen te laten". 

"Heeft er al iemand eens in een diep zwembad 

gedoken?", was de volgende vraag. 

"Ja. Ik", riep Skubba bijna uit. 

"Wat gebeurde er met je oren?". 

"Die begonnen een beetje pijn te doen". 

"Dat komt omdat het water tegen je oren 

duwt. Dit gebeurt ook bij het duiken. Omdat 

we niet willen duiken met pijnlijke oren 

gaan we onze neus dichtknijpen en bolle 

wangen maken. Doe dat eens?". 

"Ik voel iets aan mijn oren", zei een andere 

duiker ongevraagd … 

Welkom in 

het zwembad 

Skubba en Fred hadden zich omgekleed en meldden zich aan. 

Dat moet voor de veiligheid, had men hen verteld. Ze waren 

klaar voor de eerste zwembadtraining. 

De uitleg over het duikmateriaal had 

Skubba nog meer zin doen krijgen. 

Hij zou leren duiken met vinnen, 

duikbril, loodgordel, jacket, fles, ontspanner, 

… als een echte duiker. Hij verlangde 

naar het moment dat hij daarmee in het 

meer kon duiken. Maar Nella had hem 

uitgelegd dat hij eerst moest leren om het 

Skubba en Fred hadden al een paar zwembadtrainingen 

meegemaakt en iedere keer 

genoten ze er van. Dat was duiken! Skubba 

had de tijd van zijn leven. Hij kon niet snel 

genoeg alles onder de knie krijgen: van de 

kant springen, bril laten vol lopen en leeg 

maken, snorkelen, ... 

En Fred stond aan de kant te kijken en 

probeerde alles te begrijpen wat er onder 

water gebeurde. Na de training zocht hij in 

boeken en op het internet zodat hij 's anderendaags 

aan Skubba uitleg kon geven. 

Hij vroeg ook aan Nella wat ze de volgende 

week zouden doen, zodat hij zich kon voorbereiden. 

Zo gingen er vier weken voorbij. 

Tot die avond dat Nella de vrienden bij haar 

riep: "Skubba, als je verder wil leren duiken 

dan moet je naar de dokter". 

"Naar de dokter? Ben ik ziek?", vroeg hij 

haar. 

"Nee, niet omdat je ziek bent, maar om 

zeker te zijn dat je veilig kan duiken", was 

haar antwoord. 

"Veilig kan duiken". Het bleef door Skubba's 

hoofd ronddwalen als een geest. 

PatRICK Van HOESERLAnde 


Sprokkels 

Infobrochure: 

Wat te doen bij 

strandingen 

van zeedieren? 

Stel dat je op het Noordzeestrand rondloopt 

en een aangespoelde dolfijn of een dode 

zeemeeuw tegenkomt. Wat moet je dan 

doen? 

De laatste jaren spoelen er steeds 

vaker zeehonden, bruinvissen en 

dolfijnen aan op onze stranden; ook 

(met olie besmeurde) zeevogels spoelen 

nog regelmatig aan. 

Op vraag van de Gouverneur van West- 

Vlaanderen, die in het kader van de Kustwachtstructuur 

de nodige info over de te 

nemen acties gebundeld wilde zien, werd er 

een nieuwe informatiebrochure gemaakt. 

Zo is iedereen op de hoogte over wat te 

doen in geval van een stranding: de Burgemeester, 

Politie, Brandweer, Reddingsdiensten, 

Havendiensten, … 

Via de website van www.mumm.ac.be of 

via http://bit.ly/strandingen, de verkorte 

URL, kan je de pdf van de infobrochure 

downloaden. 

Ivo Madder 

Waar service het 

belangrijkste product blijft! 

Laat je fantasie de vrije loop 

ELKE DAG TOT UW DIENST 

van 10u tot 12u30 en van 13u30 tot 19u 

zaterdag van 10u tot 18u 

Jubellaan 54 | 2800 Mechelen 

Tel. 015 43 01 31 

Fax 015 43 01 35 

info@dezeeman.be 

www.dezeeman.com 

Fotografeer met de flitser of met LED licht, 

of met de externe flitser samen met LED licht ... hoe gek wil 

je het eigenlijk maken? En je SeaLife 

DC1400 met z’n handige tiptoetsbediening 

heeft als enige 

onderwatercamera de geavanceerde 

software om iets moois van zulke 

creatieve invallen te maken. 

SeaLife Benelux Tel: +31 (0)10 59 103 88 

verkoopadressen en informatie: www.sealife-cameras.eu 

Advertentie 1-4_hippocamus_finaal.indd 1 20/01/12(w 3) 10:02

Webdiving 

Heisenberg 

Het onzekerheidsprincipe geformuleerd door Werner Heisenberg drukt 

uit dat er paren van grootheden bestaan waarvan we de waarden niet tegelijkertijd 

exact kunnen vastleggen. Dat het één van de belangrijkste 

resultaten van de kwantummechanica is, zal je waarschijnlijk niet uit je 

slaap houden. En toch kunnen we de veralgemeende basisgedachte dat 

wat je observeert je ook beïnvloedt, bijna dagelijks vaststellen. Zo is de 

aanwezigheid van een instructeur bij een proef al genoeg om het verloop 

van een gesimuleerde redding te beïnvloeden. Zo kan je onmogelijk meegenieten 

met iemand die graag alleen werkt. Zo kan ik moeilijk over duiken 

op het internet schrijven zonder het (een beetje) te veranderen. Zo is 

iets pas raar omdat wij het zo beschouwen als we het zien. Maar als we het 

genoeg zien, wordt het weer gewoon. Dingen zijn niet vreemd op zichzelf, 

maar worden dat omdat we ze zo zien. Laat me je het even demonstreren. 

Een beetje beu om wekelijks te duiken 

in de lokale plas, in Zeeland, op een 

buitenlands koraalrif, ... ? Wens je 

iets bijzonders als uitdaging? De onderstaande 

drie sites kunnen je een beetje inspiratie 

geven voor een niet-dagdagelijkse 

duikstek: 

• 12 van de diepste en gevaarlijkste 

duikplaatsen ter wereld (http://bit.ly/ 

webecoist); 

• de top-10 van de knapste en ongewoonste 

duikplaatsen (http://bit.ly/ 

aquaviews); 

• 's werelds vreemdste plaatsen om te 

duiken (http://bit.ly/weirdscuba). 

Toegegeven sommige van deze duikplaatsen 

zijn niet geschikt voor beginners, sommige 

zelfs niet voor ervaren duikers. Gek 

of gevaarlijk laat ik even aan jou als lezer 

over om te bepalen. Maar als je goed kijkt, 

zal je merken dat één van de plaatsen in 

hartje België ligt. Je hebt er waarschijnlijk 

al gedoken. Vond je het op dat moment 

raar? 

Een uitnodiging voor een vreemde plaats 

vergt een aangepast pak, en ook dat vind je 

op het internet. En als duiker moet dat natuurlijk 

waterdicht zijn. Wil je bij je volgende 

duik iets opvallends aantrekken, dan 

kan je inspiratie vinden op: http://bit.ly/ 

Deep-Sea_Diving_Suits of op www.oobject.com/category/12-diving-suits. 

Welk 

pak je uit deze selectie ook gebruikt, volgens 

mij zal het steeds een raar zicht zijn. 

Hoewel, je zal je alleen een zonderling voelen 

als er toeschouwers zijn. Zonder hen, 

ben je een doodgewone duiker in een duikpak. 

De observator beïnvloedt het geobserveerde. 

Heisenberg aan het werk! 

Maar niet alleen mensen doen rare duikdingen. 

Ook katten. Wat katten? Die hebben 

toch een hekel aan water!? Niet allemaal. 

Er is er zelfs eentje dat niets liever 

doet. Je mag deze zaak van de natte poes 

gerust eens letterlijk tot op de bodem onderzoeken. 

Kijk maar eens op www.youtube.com/watch?v=1TbLz1sqKGk. 

Om de laterale betonning te onthouden, 

werk ik met het ezelsbruggetje: 'één havengrassprietje'. 

Zo'n geheugensteuntje moet 

gemakkelijk te onthouden zijn en spreekt 

dus best een beetje tot de verbeelding. 

Maar volgens mij gaat het volgende geheugensteuntje, 

voor de zogenaamde buddycheck, 

een brug te ver: www.ezelsbrug.nl/ 

marine/vlug-likken-schiet-lekker-op. 

Wil je me helpen om bruggen tussen het 

papier en de virtuele wereld te slaan, dan 

kan je me helpen door gewone en bijzondere 

sites te melden via patrick.van.hoeserlande@advalvas.be. 

Als je dat niet doet, 

dan krijg je volgende keer gegarandeerd 

nog vreemdere kost voorgeschoteld. 

PatRICK Van HOESERLAnde 


TRAVEL 

AND 

JOY 

SPECIALIST IN 

duIkrEIzEN 

Travel and Joy 

Bredabaan 878, B-2170 Merksem (Antwerpen) 

tel.: +32(0)3 289 85 68 • info@travelandjoy.be 

www.travelandjoy.be 

Lic.6285 

UW DUIKSPORTZAAK MET EEN PRIMA SERVICE 

- Alle kwaliteitsmerken 

- Vulstation 300 bar 

- Eigen hersteldienst 

- Verhuur duikmateriaal 

TE HUUR 

DEMONSTRATIE DUIKTANK 

- op wielen 

- L3m x B2m x H2m 

- met 5 vensters 80x100 cm 

- geleverd met filter en 

verwarmingssysteem 

PAUL DE WEERDT 

Welleweg 72 - 9320 Erembodegem 

Tel: 0475/73 25 74 

www.aqualand.be - info@aqualand.be 

Open: di-wo-do-vr: 18-21 u & ma-za: op afspraak 


89

Lopende agenda 

Zie ook: http://bit.ly/NELOS-agenda 

Oktober 2013 

03 WEVOS-cursus DF1 

Theorie Onderwaterfotograaf Niveau 1 

Praktijk op 07/10/2013 te Diksmuide 

Inschrijven: stijn.boussemaere@telenet.be 

06 BRAVOS-proevendag 

Locatie: Barrage de l'Eau d'Heure 

Info: www.bravos-vzw.be 

06 Zeestage te Boulouris 

Van zo 6/10/2013 tot do 10/10/2013 

06 Vinzwemmen 

Beker van het Zilvermeer (Mol) 

18-19 

OVOS-proevenweekend 

Locatie: Scharendijke 

Info: edith.bracke@skynet.be 

20 Coupe LIFRAS 

Vinzwemmen 25m – zwembad Lessines 

25-27 

Nieuwpoort International Boat Show 

Locatie: Nieuwpoort 

Contact: Carine Devogelaere – 

c.devogelaere@scarlet.be 

Info: www.capokaz.be 

26-27 

12 uur van Hasselt 

Vinzwemmen 25 m bad – zwembad Hasselt 

November 2013 

07 ACAVOS-cursus OW-fotografie 

niveau 2 

Info & inschrijving: yteughels@skynet.be 

14 Proefexamen 1*I 

Huis van de Sport, Berchem – 19.45 u 

Info: adv@avos.be 

16-17 

Specialisatieopleiding Jeugdduiken 

Locatie: Bloso-domein Hofstade 

Info: hannelore@nelos.be 

en Hippocampus van juni 2013 

16-17 

TekDive13 

Locatie: Ter Elst Congrescenter, Edegem 

Info: www.tekDIVE13.com 

18 Limiet inschrijving examen 3*I 

19 BRAVOS-schijnexamen 1*I 

Locatie: 't Huis, Wezemaal 


24 Examen 1*I/Instructeur B (Module 2) 

24 Post Zeestage 

24 Open de Liège 

Vinzwemmen 25 m bad 

Locatie: zwembad, Grivegnée 

29 Voordracht Commissie Biologie 

Onderwerp: de zeenaaktslakken 


Info: biologie@nelos.be 

December 2013 

05 Herexamen 1*I/Instr. B (Module 2) 

08 Fysieke fitheidsproeven 1*I/Instr. B 

Zwembad 't Strop, Stropstraat 31, 9000 Gent 

Van 13.00 - 17.00 u 

12 Vergadering afspraken 1*I/Initiator 

(Module 3 + 4) 

12 Infosessie kandidaten 2*I 2014 



12 De mythe 2*I Stage 


14 Prijsuitreiking Hugycup 

Info: www.hugycup.com 

14 AVOS-receptie 

Clubhuis Aquanauten – 20.00 u 

Info: secretariaat@avos.be 

15 Kerstzwemtocht (vinzwemmen) 

Cadzand (Nederland) – 9.30 u KNRM-loods 

Info: famnortier@zeelandnet.nl 

of hinsen100@hetnet.nl 

15 Manta's Champagne Kerstduik 2013 

Locatie: Blaarmeersen Gent 

Inschrijvingen vanaf 13.00 u 

Info: dorine.neirynck@gent.be 

Dorine Neirynck – 0476 992 733 

16 Planningsvergadering 1*I-opleiding 

Huis Van De Sport - 19.45 u 


Januari 2014 

17 Limiet inschrijving theorie 2*I 

17-18 

Examen theorie 3*I 

Locatie: Duikershuis NELOS 

18-26 

boot Düsseldorf 

Info: www.boot.de 

Februari 2014 

01-02 

Duikvaker 

Meer info: www.duikvaker.nl 

07 Examen theorie Duiker-Hulpverlener 

Locatie: zowel te Gent als te Leuven 

Aanvang: om 20.00 uur stipt. 

RU Gent, K.L. Ledeganckstraat 35, Auditorium 

2 (faculteit Wetenschappen). 

KU Leuven, Minderbroederstraat 12, Auditorium 

AG, (faculteit geneeskunde). Parking 

over de ingang (links van nr. 19) zal open 

zijn vanaf 19.00 uur 

08-10 & 14-16 

Belgian Boat Show 

Locatie: Flanders Expo - Gent 

Info: www.belgianboatshow.be 

23 Examen AI/Initiator (Module 1 + 3) 

Maart 2014 

01 Herexamen 1*I/Instr. B (Module 4) 

Zwembad: 9.00-12.00 u, theorie: 13.00-16.00 u 

02 AV NELOS 

12 Herexamen AI/Initiator 

(Module 1 + 3) 

15-16 

Belgische Duiksportbeurs 2014 

www.duiksportbeurs.be 

15 Herexamen 3*I 

16 AV College 3*I 


22 Examen praktijk 

Duiker-Hulpverlener 

Frans Coeckelbergsstraat 17a – 2220 Heistop-den-Berg 

23 Academische zitting 

April 2014 

11 Inlevering verhandeling 3*I 

27 Examen theorie 2*I 

Mei 2014 

12 Herexamen theorie 2*I 

20-21 

Voordracht 3*I 


23 Limiet inschrijving Zeestage 3*I & 2*I 

Ter info: bij de inschrijving voor de stage 

moeten de vereiste duiken voldaan zijn. De 

logboekjes moeten nagekeken zijn vóór het 

theoretisch examen 2*I. 

Opleiding nitrox, extended range & trimix 

Info via het menu 'Sectie DuikTechnieken 

(SDT)' op www.wiki.nelos.be 

Controleer even of het evenement inderdaad 

doorgaat. De zetduivel speelt ons meer 

dan eens parten! 

Weet je van interessante evenementen of 

organiseer je zelf een activiteit die in onze 

Lopende Agenda kan opgenomen worden, 

plaats de gegevens dan in de Lopende 

Agenda op de NELOS-wiki of bezorg ze aan: 

Ivo Madder – redactie@nelos.be. 

90 


Actie gedurende April, Mei & Juni 

Foto: Bert Seyssens 

foto: Harry Klerks 

Since 1953 

Hugyfot’s kleinste 

heeft grootse ambities! 

Hybrid 2 

Quadristar Ti XPGH 

Uitgerust met PWM microprocessor: 

• dimbaar (50-100%) 

• beveiliging tegen diepontlading 

• “bring me home modus” 

• thermische beveiliging voor gebruik 

boven water 

Introductieprijs 

359,00 Euro 

i.p.v. 449,00 Euro 

Krachtige, compacte en lichte duiklamp 

met Hybrid technologie tot 960 Lumen 

Mogelijke accessoires: 

6 jaar garantie 

op de titanium lampkop 

100 min 

De GoPro 3 is zondermeer een bijzondere camera. 

Net daarom ontwikkelde Hugyfot voor de GoPro 3 een 

bijzondere behuizing die je de mogelijkheid biedt om: 

• 6 uur te filmen i.p.v. 40 minuten, dankzij een 

optionele extra batterij (met gebruik van het GoPro 

LCD scherm); 

• het GoPro LCD scherm apart aan te sluiten in een 

waterdichte behuizing (met kabel tot 3 meter) voor 

gebruik als polecam; 

• een onderwatermicrofoon aan te sluiten; 

• een extra extern batterijpack aan te sluiten voor 

waanzinnig lange time lapse opnames. 

extra setje 

batterijen 

autolader 

Geleverd met lader en 2 oplaadbare batterijen 

in een handige Soft Shell verpakking. 

lanyard met 

snelsluiting 

www.green-force.com 

www.hugyfot.com

X-VU 

CENTER OF VISION. 

EDGE OF PERFORMANCE. 

Where comfort meets visionary style. Mares LiquidSkin technology provides 

unsurpassed natural comfort. LiquidSkin feels like no other, and will bond the 

mask to your face like a second skin. Oversized lenses provide you with a field 

of vision you’ve been waiting for. Don’t compromise, just look for the extra view. 

Be visionary. Take the edge of performance. 

mares.com

ONDERWATERONDERZOEK

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?