Begrip en ontroering - Normandie mémoire

NL
2013
1944
Historische Plaatsen
uit de Slag om Normandië
Begrip
en ontroering

ONTDEK
NORMANDIË
Normandie PASS
Met de Normandie Pass ligt de geschiedenis aan uw voeten…
Profi teer van talloze voordelen, kortingen, cadeaus
met de Normandie Pass…
=
Normandie Pass © Normandie Mémoire - Zorilla Recherche & Initiatives
Een handige reisgenoot
De Normandie Pass* kost 1 euro (bij aankoop van een toegangskaartje voor een
volwassene - voltarief) en wordt alleen verkocht tussen 30 maart en 11 november 2013
in de deelnemende musea van de Historische Plaatsen van de Slag om Normandië.
* Pass geldig van 30 maart t/m 31 december 2013
ASSOCIATION NORMANDIE MÉMOIRE
88 rue Saint-Martin - 14000 Caen
✆ +33 (0)2 31 94 80 26 - +33 (0)2 31 94 84 97
info@normandiememoire.com - www.normandiememoire.com

Inhoud
Historische feiten
Waarom Normandië? blz. 4
De voorbereidingen op de landing blz. 4
Waarom 6 juni? blz. 5
De Atlantische Muur blz. 6
1
2
Batterie d’Azeville
Batteries du Mont Canisy
Azeville
Bénerville-sur-Mer
blz. 7
blz. 8
3 Site Hillman Colleville-Montgomery blz. 9
4 La Pointe du Hoc Cricqueville-en-Bessin blz. 10
5 Musée Radar de Douvres Douvres-la-Délivrande blz. 11
6 Batterie de Maisy Grandcamp-Maisy blz. 12
7 Batterie de Longues-sur-Mer Longues-sur-Mer blz. 13
8 Musée de la Batterie de Merville Merville-Franceville blz. 14
9 Musée du Mur de l’Atlantique Ouistreham blz. 15
10 Musée de la Batterie de Crisbecq Saint-Marcouf-de-l’Isle blz. 16
De luchtlandingsdivisies blz. 17
11 Mémorial Pegasus Ranville blz. 18
12 Centre Historique des Parachutistes du Jour-J Saint-Côme-du-Mont blz. 19
13 Musée Airborne Sainte-Mère-Église blz. 20
De Landing en de Slag om Normandië blz. 22-23
14 Musée Mémorial de la Bataille de Normandie Bayeux blz. 24
15 Musée ‘Juin 44’ L’Aigle blz. 25
16 Mémorial de la Liberté Retrouvée Quinéville blz. 26
De Amerikaanse strijdkrachte blz. 27
17
18
19
20
21
Musée de la Libération Cherbourg blz. 28
Normandy American Cemetery Visitor Center Colleville-sur-Mer blz. 29
Musée des Rangers Grandcamp-Maisy blz. 30
Musée Mémorial d’Omaha Beach Saint-Laurent-sur-Mer blz. 31
Musée du Débarquement Utah Beach Sainte-Marie-du-Mont blz. 32
De Britse en Canadese strijdkrachtens blz. 33
22 Musée du Débarquement Arromanches blz. 34
23 Centre Juno Beach Courseulles-sur-Mer blz. 35
24 Musée n° 4 Commando Ouistreham blz. 36
25 Musée de la Percée du Bocage Saint-Martin-des-Besaces blz. 37
26 Musée de la Bataille de Tilly-sur-Seulles Tilly-sur-Seulles blz. 38
27 Musée America Gold Beach Ver-sur-Mer blz. 39
De ontknoping van de Slag om Normandië blz. 40
28 Mémorial de Montormel Montormel blz. 41
De geschiedenis vanuit een andere invalshoek
29 Musée à Ciel Ouvert Sainte-Mère-Église blz. 42
Kaart met militaire musea, monumenten en begraafplaatsen blz. 44-45
Beschrijving militaire begraafplaatsen in Zuid-Normandië blz. 46-47
3

Waarom Normandië?
Het besluit om een omvangrijke landingsoperatie op het Europese continent te wagen, werd in
1943 genomen tijdens de Conferentie van Québec. Deze operatie kreeg de naam ‘Overlord’.
Tegen de verwachting van het Duitse opperbevel dat uitgaat van een landingsoperatie aan de
noordkust van Frankrijk – op korte afstand van Groot-Brittannië – plannen de geallieerden de
landing aan de baai van de Seine. De geallieerden rekenen op het verrassingseffect van een
landing aan de kust van het zwakker dan de Pas-de-Calais verdedigde Zuid-Normandië. Het
gebrek aan havens zou overbrugd worden door twee kunstmatig aangelegde havens: één bij
Arromanches tussen Tracy en Asnelles aan het meest westelijke uiteinde van de Britse zone,
en een andere tegenover Omaha Beach in de Amerikaanse zone. De luchtmacht en de marine
zouden vlak voor de landing van de eerste troepen de verdediging van de tegenstander verstoren
met zware bombardementen op de bunkers van de Atlantische Muur. Speciale pantservoertuigen
(amfi bievoertuigen, mijnenvegers, vlammenwerpers) steunen de aanvallers op het moment van
het offensief.
De voorbereidingen op de landing
In december 1943 krijgt generaal Eisenhower de functie van opperbevelhebber van de operatie
die de codenaam Overlord draagt. Hij wordt hierin bijgestaan door generaal Montgomery die het
bevel heeft over de landmacht.
Eisenhower bezoekt de mannen van de 101 e Airborne voor hun vertrek voor de sprong.
Conseil Régional de Basse-Normandie / National Archives USA
4

Waarom 6 juni?
Een reeks factoren zijn uiterst belangrijk in het bepalen van de exacte datum en tijdstip van de
landing. Rommel gaat ervan uit dat de geallieerden tijdens hoogtij aanvallen en overlaadt de
stranden met hinderlagen. De aanval moet precies tussen eb en vloed plaatsvinden, voordat de
landingsvaartuigen de hindernissen raken.
De luchttroepen zijn genoodzaakt met volle maan te vliegen om hun missie te doen slagen.
Tenslotte moet de marine 45 minuten voor uur U de Duitse verdediging bombarderen en dat kan
het beste in de vroege ochtend om de doelwitten beter te lokaliseren.
Deze drie voorwaarden (het tij halverwege in de vroege ochtenduren, voorafgegaan door een
heldere nacht met volle maan) zijn maar enkele dagen per maand verenigd. Eisenhower besluit de
operatie Overlord op 5 juni te laten beginnen, eventueel één of twee dagen later
Eisenhower is door het slechte weer op het Kanaal gedwongen de operatie uiteindelijk op 6 juni te
laten beginnen. Op deze dag is de weersverwachting het gunstigst.
De datum 6 juni 1944 wordt hiermee een mijlpaal in de geschiedenis.
Maarschalk Rommel laadde het strand af met hinderlagen
om de landingsvaartuigen te remmen.
Conseil Régional de Basse-Normandie / National Archives USA
5

DE ATLANTISCHE MUUR
De Atlantische Muur is een enorm verdedigingswerk waarvan de bouw begon in 1942. Een
bouwproject van de bouwmaatschappij Organisation Todt. In 1944 was de muur nog niet af,
ondanks de bemoeienissen van maarschalk Rommel – verantwoordelijk voor de zone van
Nederland tot aan de Loire. Het was de bedoeling dat de kustlijn van de Noordzee, het Kanaal
en de Atlantische Oceaan verdedigd werd door 15.000 bunkers. Een klus waarmee 450.000 (al
dan niet vrijwillige) arbeiders gemoeid waren, 11 miljoen ton beton en 1 miljoen ton staal voor de
bewapening van het beton.
In tegenstelling tot wat de Duitse propaganda te kennen geeft, is de ‘Muur’ geen ononderbroken
hinderlaag. De Muur bestaat in grote lijnen uit vier linies: forten, batterijen met kustgeschut,
bunkers bij de stranden en hinderlagen op de stranden of in het achterland. Ook nu nog zijn langs de
Normandische kust talloze resten - al dan niet in goede staat - zichtbaar van de Atlantische Muur.
Achter de Muur lagen troepenconcentraties van meer dan 700.000 mannen. Het Duitse leger had
in Zuid-Normandië zo’n zeven, acht divisies gelegerd.
De batterij van Crisbecq in zijn betonnen pantser na de gevechten.
Conseil Régional de Basse-Normandie / National Archives USA
Forteresse
de Cherbourg
Crasville
Mont Coquerel
Gatteville
La Pernelle I
La Pernelle II
Morsalines
Crisbecq
Azeville
La Madeleine
Mont Fleury
La Marefontaine
Longues
Batterijen
Forteresse
du Havre
Riva Bella
Colleville
Pointe du Hoc
La Martinière
Maisy - « Les Perruques »
Vasouy
Villerville
Hennequeville
Mont Canisy
Tournebride
Merville
Ouistreham
"Château d'eau"
10 km
6
Achtergrond kaart: GéoFLA van het IGN - 2008 Bronnen: Normandie Mémoire - 2009
Uitvoering: Dienst voor studies en geografi sche informatie (SEIG) van regio Zuid-Normandië - November 2009

Azeville
1
BATTERIE D’AZEVILLE
Azeville
Atlantische Muur
! Nieuw in 2013
In de loop van het jaar krijgt de batterij
de camouflage van een kazemat.
Openingstijden 2013
• April, oktober en schoolvakanties
(behalve kerst): 14-18 uur
• Mei en september: 11-18 uur
• Juni t/m augustus: 10 -19 uur
• Kaartverkoop sluit 1 uur voor
sluitingstijd
• Gesloten: winterseizoen + 1 mei
2013
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 1 [ B2 ]
De batterij van Azeville, gebouwd in de buurt van Sainte-Mère-
Eglise door de Organisation Todt tussen 1941 en 1944, is een
belangrijk element in de Atlantische Muur. De bunker beschikt
over een indrukwekkend onderaards complex en een compleet
verdedigingssysteem. Dit verdedigingswerk is een van de
hoofddoelwitten van de geallieerden op 6 juni 1944. De batterij is
vanaf het begin van de Landing actief in de gevechten, bombardeert
drie dagen lang Utah Beach en omgeving en is uiteindelijk
overwonnen na een zware strijd op 9 juni.
Bijzonder
De geschiedenis van de batterij van Azeville, de bouw, de camoufl age, het dagelijks
leven van een garnizoen in een Normandisch dorpje en de rol van de batterij tijdens
de gebeurtenissen in juni 1944.
Bezoek het onderaardse netwerk en de intact gebleven gebouwen. Een rondleiding
in eigen tempo met audiogids en illustraties.
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Batterie d’Azeville
La rue d’Azeville
50310 AZEVILLE
✆ 0033 (0)2 33 40 63 05
0033 (0)2 33 40 63 06
musee.azeville@manche.fr
www.patrimoine.manche.fr
Vrij bezoek of met audiogids (45 minuten - anderhalf uur) [F/GB/D/E/NL/I]
Franse versie voor kinderen
• Volwassene: a 5
met Normandie Pass: a 4
• Studenten, Pass Intersites: a 4/pers.
• Kind: a 2
• Groep volwassenen: a 3,20/pers.
• Groep scholieren vanaf: a 1,80/pers.
• Gratis voor oud-strijders WO2, begeleiders, kinderen t/m 7 jaar
Rondleiding met uitleg (ongeveer 1.30 uur)
In juli en augustus elke dinsdag om 14 uur: rondleiding door de batterij op reservering.
7

Bénerville/Mer
2
Atlantische Muur
BATTERIES
DU MONT CANISY
Bénerville-sur-Mer
!
Nieuw in 2013
Open tijdens de Europese Museumdagen
(zaterdag 14 september van
14.30-17.30 uur).
Openingstijden 2013
• Vrije toegang het hele jaar door.
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 2 [ E2 ]
De Mont Canisy is 110 meter hoog en overheerst de baai van
de Seine en de haven van Le Havre. Een in 1940 bedrijfsklare
kustartillerie-eenheid van de Franse Marine wordt geneutraliseerd
voor aankomst van de bezetters.
De Duitsers zijn zich terdege bewust van de strategische ligging en
installeren op de heuvel een nieuwe, grote batterij, aanvankelijk
uitgerust met zes plateaus met ingebouwde Franse 155mmkanonnen.
In 1944 worden twee kanonnen veiliggesteld in
kazematten die in de buurt zijn aangelegd.
In het kader van de Landingsoperaties krijgen twee Britse
pantserkruisers – de Warspite en de Ramillies – en de geallieerde
luchtmacht de opdracht de kustbatterijen aan de Côte Fleurie te
neutraliseren, met name die van de Mont Canisy. De Duitsers verlaten
de batterij zonder weerstand in de nacht van 21 op 22 augustus 1944.
Bijzonder
De Duitsers hadden een omvangrijk netwerk van onderaardse tunnels aangelegd –
meer dan 250 meter lang, 15 meter onder de grond – om de kanonnen te bereiken.
Aan de oppervlakte bouwden ze betonnen bunkers voor garnizoen en materieel.
Het onderaardse bouwwerk is open voor publiek dankzij de inspanningen van een
groep vrijwilligers die tevens de rondleidingen verzorgt.
Office de tourisme
32 bis avenue Michel d’Ornano
14910 BLONVILLE-SUR-MER
✆ 0033 (0)2 31 87 91 14
0033 (0)2 31 87 11 38
amcinfos@wanadoo.fr
www.mont-canisy.org
8
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Mont Canisy is het hele jaar open, gratis toegang.
Gratis rondleidingen tussen april en november om 14.30 uur (2 uur) [F/GB/NL]
• Rondleiding in de verdedigingswerken (oppervlakte en souterrain)
April: 1/15/29 - Mei: 6/20 - Juni: 3 - Juli: 1/8/15/22/29 - Augustus: 5/12/19/26
November: 4. Ontmoetingspunt: Place du Belvédère, hek gaat open om 14 uur
• Bezoeken volgens het programma dat bij de VVV’s ligt. Voor groepen het hele jaar
op reservering

• • W
Colleville-Montgomery
3
Atlantische Muur
SITE HILLMAN
Colleville-Montgomery
!
Nieuw in 2013
De Vrienden van het Suffolk Regiment
organiseren in de periode van D-day, in
het zomerseizoen en tijdens de europese
Museumdagen open dagen met een
expositie in een van de bunkers met
rondleiding.
Openingstijden 2013
• Vrije toegang het hele jaar door.
• Balie open in juli en augustus:
dagelijks 10 – 12 en 14.30 – 18.30 uur,
dinsdag 15 – 18 uur
Zondag gesloten
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 3 [ D2 ]
De locatie die van de geallieerden de codenaam HILLMAN kreeg,
bestond uit 18 betonnen bunkers, ingegraven tot 4 meter diep,
onderling verbonden via een ingewikkeld loopgravennetwerk.
De verdediging werd gewaarborgd door kanonnen, mitrailleurs
en pantserkoepels, het geheel omringd door een mijnenveld en
prikkeldraadbarrières. Op 6 juni 1944 kreeg het 1 e Bataljon van het
Suffolk Regiment de moeilijke taak Hillman in te nemen.
Bijzonder
Site Hillman
Mairie de Colleville-Montgomery
14880 COLLEVILLE-MONTGOMERY
✆ 0033 (0)2 31 97 12 61
0033 (0)2 31 97 44 63
suffolk@amis-du-suffolk-rgt.com
www.amis-du-suffolk-rgt.com
Hillman wordt gerund door de vereniging ‘De Vrienden van het Suffolk Regiment’
die in samenwerking met de gemeente de oud-strijders vereert en het monument
onderhoudt dat op 6 juni 1989 op een van de bunkers ingehuldigd werd. De
vereniging bestaat hoofdzakelijk uit vrijwilligers die hun passie delen voor
fortifi caties, de geschiedenis van de gemeente en de Landing op 6 juni 1944.
Het museum heeft drie zalen met authentieke Britse en Duitse voorwerpen uit de
oorlog en vertoont fi lms.
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Hillman is het hele jaar open, gratis toegang.
Gratis rondleiding (1.30 - 2 uur) [F/GB/NL]
• Juli t/m september rondleiding elke dinsdag om 15 uur
• Het hele jaar door op reservering
9

•
!
Cricqueville-en-Bessin
4
Atlantische Muur
Nieuw in 2013
Opening van de gerenoveerde en
uitgebreide bezoekersruimte eind
zomer 2013.
LA POINTE DU HOC
Cricqueville-en-Bessin
Openingstijden 2013
• Vrije toegang het hele jaar door.
Balie (tijdens de verbouwing op de
parkeerplaats) open:
• Januari t/m maart:
10 – 13 en 14 – 17 uur
(vrijdag t/m zondag)
• April t/m september:
9.30 – 13 en 14 – 18 uur
• Oktober t/m december:
10 – 13 en 14 – 17 uur
(vrijdag t/m zondag)
• Balie gesloten: 1 januari, 25 december
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 4 [ C2 ]
Pointe du Hoc
14450 CRICQUEVILLE-EN-BESSIN
✆ 0033 (0)2 31 51 90 70
0033 (0)2 31 51 90 69
pointeduhoc@wanadoo.fr
www.isigny-grandcamp-intercom.com
10
De Pointe du Hoc was een strategische verdedigingszone van de
Duitsers aan Normandische kust. De taak om deze kaap in te nemen
werd toevertrouwd aan het 2 e Ranger Bataljon onder bevel van kolonel
J.E. Rudder. Het lukt hen om in slechts enkele minuten de top te
bereiken, ondanks de gladde rotswand, de met zeewater doordrenkte
koorden en vijandelijk geschut. Een gruwelijk gevecht breekt los in
een maanlandschap met diepe bomkraters, dat uiteindelijk bloediger
blijkt dan de beklimming van de rotswand. Bovendien staat de Rangers
een grote verrassing te wachten: ze ontdekken dat de ingegraven
kanonnen vervangen zijn door dikke planken.
Op de Pointe du Hoc zijn de resten te zien van de Duitse
artilleriebatterij en de diepe sporen van de verbitterde strijd die er
op 6 en 7 juni 1944 woedde en 135 Rangers het leven kostte.
Bijzonder
De Pointe du Hoc is een van de weinige plekken die rechtstreeks getuigt van het
geweld van de Landing in Normandië. De plek, zwaar aangetast door de gevechten,
laat de extreme omstandigheden waarin de Rangers de rotswand beklommen,
onder onophoudelijk vuur van de Duitsers, moeiteloos raden.
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
De Point du Hoc is het hele jaar open, gratis toegang.

• •
!
Douvres-la-Délivrande
5
Atlantische Muur
Nieuw in 2013
• Expositie van de vereniging Bruneval
42 over de operatie Biting, in het
kader van het 70 e herdenkingsjaar
van de aanval op Bruneval in 1942.
Tijdens deze operatie ontdekten Britse
commando’s de technologie van de
Duitse Würzburg-radar. Door deze
actie konden de geallieerden de Duitse
radars effi ciënt verstoren, wat goed
van pas kwam tijdens de Landing.
• De collectie van het museum wordt
uitgebreid met nieuwe voorwerpen in
nieuwe zalen, toegankelijk voor publiek.
• Open tijdens de Europese Museumdagen
(14 en 15 september 2013).
MUSÉE RADAR DE DOUVRES
Douvres-la-Délivrande
Openingstijden 2013
• 1 juni t/m 15 september: 10-18 uur.
Maandag gesloten
• Kaartverkoop sluit een half uur voor
sluitingstijd.
• Gesloten: januari t/m mei,
oktober t/m december
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 5 [ D2 ]
Het voormalige Duitse radarstation van Douvres-la-Délivrande is
ingericht tot Radarmuseum. Het museum toont de essentiële rol van
de radar die tijdens de Tweede Wereldoorlog bijdroeg aan de successen
van de geallieerden, met name in de gevechten van de Slagen om
Engeland en de Atlantische Oceaan. Het station was een van de meest
belangrijke schakels in de elektromagnetische verkenning op lange en
middellange afstand vanaf de Atlantische Muur in Frankrijk.
Ter plekke twee bunkers in uitzonderlijk goede staat en een originele
museuminrichting waarin de rol van radars en hun technologische
ontwikkeling centraal staat.
Bijzonder
Het enige gerestaureerde radarstation uit de Tweede Wereldoorlog, ingericht en open
voor publiek, met het enige bedrijfsklare exemplaar van de radar Würzburg Riese.
Musée Radar
de Douvres-la-Délivrande
Route de Basly
14440 DOUVRES-LA-DELIVRANDE
✆ 0033 (0)2 31 37 74 43
0033 (0)2 31 36 24 25
museeradardouvres@gmail.com
www.douvres-la-delivrande.fr
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Vrij bezoek (half uur) – geen rondleiding
• Volwassene: a 5,50
met Normandie Pass: a 3,50
• Kind (vanaf 10 jr): a 3,50
• Groep volwassenen: a 4/pers.
• Groep scholieren: a 2,60/pers.
• Gratis voor kinderen t/m 9 jaar
11

Grandcamp-Maisy
6
Atlantische Muur
BATTERIE DE MAISY
Grandcamp-Maisy
!
Nieuw in 2013
Op deze plek worden tot op de dag van
vandaag nog steeds fundamenten van
de oude batterij blootgelegd.
Openingstijden 2013
• April, juli, augustus, september:
10 – 18 uur
• Mei, juni: 9 – 18 uur
• Oktober: 10 – 18 uur
• Gesloten: januari t/m maart,
november, december
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 6 [ C2 ]
Aan de bouw van deze batterij, die in een militaire zone van 44
hectaren ligt, wordt in 1942 begonnen. De batterij beslaat een deel
van de landingszone. Op 6 juni 1944 bestoken de Duitsers drie
dagen lang de geallieerden. De doorslaggevende aanval waaraan de
2 e en 5 e bataljons van de US Rangers deelnemen, op 9 juni 1944,
duurt vijf lange uren.
Bijzonder
De onderaardse bouwwerken, de plaatsen van de zes artilleriestukken van 155 mm,
de kanonnen die sinds de opening in 2007 geïnstalleerd zijn, tunnels en andere
bouwwerken zijn te bezichtigen. Meer dan anderhalve kilometer gerestaureerde en
toegankelijke loopgraven, om even in de huid van de verdedigers te kruipen.
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Batterie de Maisy
Route des Perruques
14450 GRANDCAMP-MAISY
✆ 0033 (0)6 78 04 56 25
gary@maisybattery.com
www.maisybattery.com
12
Vrij bezoek (30 minuten)
• Volwassene: a 5,50
met Normandie Pass: a 4,50
• Studenten, kinderen: a 3,50/pers.
• Groep volwassenen: a 4,50/pers.
• Groep scholieren: a 3,50/pers.
• Gratis voor oud-strijders WO2, begeleiders
Rondleiding (45 minuten) [GB]
Alleen op reservering met toeslag van a 20 op het entreegeld

• •
!
Longues-sur-Mer
7
Atlantische Muur
Nieuw in 2013
Groot vuurwerk met muziek ‘La
nuit où ils sont arrivés’ (de nacht dat zij
landden), woensdag 5 juni om 23 uur –
gratis, in het kader van D-Day Festival
Normandy ‘mythische zone’.
BATTERIE DE
LONGUES-SUR-MER
Longues-sur-Mer
Openingstijden 2013
• Vrije toegang het hele jaar door
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 7 [ C2 ]
Longues-sur-Mer is de enige kustbatterij van de landingszone die
op de Franse monumentenlijst staat. De batterij is een steunpunt
in de Atlantische Muur en heeft een schietcommandopost en vier
kazematten met elk een artilleriekanon van 150 mm.
De batterij ligt midden in de aanvalszone van de geallieerden,
bovenop een klif aan het Kanaal, en speelt een strategische rol
tijdens de Landing van de geallieerden op 6 juni 1944.
Bijzonder
De enige batterij met oorspronkelijke kanonnen. Schitterend uitzicht over de
Landingsstranden door de ligging tussen Arromanches en Omaha Beach.
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
De batterij van Longues-sur-Mer is het hele jaar open, gratis toegang.
Office de tourisme
Site de la batterie
14400 LONGUES-SUR-MER
✆ 0033 (0)2 31 21 46 87
ou 0033 (0)2 31 51 28 28
0033 (0)2 31 51 28 29
longues@bayeux-tourism.com
www.bayeux-bessin-tourisme.com
Rondleidingen (1 uur) [F/GB]
• Juli en augustus dagelijks, april t/m juni, september en oktober alleen het
weekend
• Vertrektijden rondleiding: 10.15 – 11.45 – 14.15 – 15.45 uur
• Volwassene: a 4
met Normandie Pass: a 3
• Kind (11 - 17 jr): a 3
• Gratis voor kinderen tot 11 jaar
Rondleidingen voor groepen (1 uur) [F]
Reserveringen en tarieven bij VVV Bayeux-Intercom op +33 (0)2 31 51 28 27
13

Merville-Franceville
8
Atlantische Muur
MUSÉE DE LA BATTERIE
DE MERVILLE
Merville-Franceville
!
Nieuw in 2013
• Deelname aan de Museumnacht van
zaterdag 18 mei (gratis toegang van
20 tot 24 uur).
• Juli en augustus: de C47 is elke
dinsdag, donderdag en zaterdag open.
• Avondopenstelling elke donderdag
tussen 11 juli en 22 augustus.
• Europese Museumdagen: zaterdag
14 september gratis toegang.
Openingstijden 2013
• 15 maart t/m 30 september:
9.30 – 18.30 uur
• 1 oktober t/m 15 november:
10 – 17 uur
• Gesloten: 1 januari t/m 14 maart,
16 november t/m 31 december
(groepen het hele jaar door op
reservering)
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 8 [ E2 ]
De batterij van Merville beslaat een terrein van enkele hectaren
tussen Ouistreham en Cabourg. De vier bunkers zijn ingericht tot
musea en te bezoeken via een circuit. De geëxposeerde Dakota
C47 heeft deelgenomen aan de Landing en is in de zomer te
bezichtigen.
Bijzonder
Bunker n° 11 is teruggebracht naar de originele staat van de ochtend van 6 juni
1944. Om de twintig minuten beleeft de bezoeker op aangrijpende manier de
momenten die voorafgingen aan de neutralisering van de batterij. Geluiden, licht,
rook en geuren wisselen elkaar af om de bezoeker te dompelen in een regen van
kogels in een sfeer die de werkelijkheid van die bewuste ochtend raakt.
Musée de La Batterie de Merville
Place du 9 e Bataillon
14810 MERVILLE-FRANCEVILLE
✆ 0033 (0)2 31 91 47 53
0033 (0)2 31 24 60 36
museebatterie@wanadoo.fr
www.batterie-merville.com
14
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Vrij bezoek (anderhalf uur)
• Volwassene: a 6
met Normandie Pass: a 5
• Studenten, militairen: a 5/pers.
• Kind (6 t/m 15 jr): a 3,50
• Groep volwassenen: a 4,50/pers.
• Groep scholieren: a 3/pers.
• Gratis voor oud-strijders WO2, begeleiders, kinderen t/m 5 jaar
Rondleiding [F/GB]
• Alleen voor groepen en op reservering
Dakota C-47 bezichtigen, zonder toeslag (30 minuten) [F]
• In juli en augustus, van tevoren aanvragen

• • W
Ouistreham
9
Atlantische Muur
MUSÉE DU MUR
DE L’ATLANTIQUE
Ouistreham
Openingstijden 2013
Het museum is dagelijks open.
• 5 februari t/m 31 maart: 9-19 uur
• 1 april t/m 30 september: 9-19 uur
• 1 oktober t/m 5 januari: 10-18 uur
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 9 [ D2 ]
Het museum over de Atlantische Muur, ook bekend als de ‘Atlantikwall’,
ligt op enkele meters afstand van het strand en de ferryterminal van
Ouistreham en op 5 minuten van Pegasus Bridge. Het museum is
gevestigd in het voormalige hoofdkwartier van de Duitse legereenheid
die het bevel had over de batterijen langs de monding van de Orne.
Deze 17 meter hoge, unieke toren van 5 duizend ton beton en staal
torent boven de villa’s van Riva Bella, is gerestaureerd en opnieuw
ingericht in de staat waarin de toren op 6 juni 1944 verkeerde. U
ontdekt op de zes verdiepingen de oorspronkelijke functies van de
zalen: machinekamer, fi lterzaal, slaapzaal, apotheek, EHBO-post,
wapenmagazijn, munitiedepot, kaartenkamer, radiokamer, tele fooncentrale,
maquette, observatiepost met afstandmeter…
Bijzonder
Originele landingsboot, gerestaureerd en gebruikt voor de fi lm Saving Private Ryan.
Steven Spielberg rustte de PA 30’31 uit als landing craft in zijn met vijf Oscars
bekroonde fi lm.
Le Grand Bunker
Musée du Mur de l’Atlantique
Avenue du 6 Juin
14150 OUISTREHAM
✆ 0033 (0)2 31 97 28 69
0033 (0)2 31 96 66 05
bunkermusee@aol.com
www. musee-grand-bunker.com
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Visite libre uniquement (durée 45 min)
• Volwassene: a 7
met Normandie Pass: a 6
• Kind (6 t/m 12 jr): a 5
• Groep volwassenen: a 5/pers.
• Groep kinderen (6 t/m 12 jr): a 3,50 /
• Groep scholieren (13 jaar en ouder): a 4,30/pers.
• Gratis voor oud-strijders WO2, begeleiders, kinderen t/m 5 jaar
15

Saint-Marcouf-de-l'Isle
10
Atlantische Muur
MUSÉE DE LA BATTERIE
DE CRISBECQ
Saint-Marcouf-de-l’Isle
!
Nieuw in 2013
• Leerkatern voor leerlingen uit het
basisonderwijs (6 t/m 11 jaar) met
raadsels over het hele parcours
• Week van 6 juni: verscheidene
evenementen op de batterij
• Openstelling van een nieuw munitieruim!
• Open tijdens de Europese Museumdagen
op 14 en 15 september 2013
van 10 tot 18 uur
Openingstijden 2013
Dageljks open
• April, oktober, november: 11 – 18 uur
• Mei, juni, september: 10 – 18 uur
• Juli, augustus: 10 – 19 uur
• Gesloten: januari t/m maart,
december (alleen open voor groepen,
op reservering)
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 10 [ B2 ]
De kustbatterij van Crisbecq is het werk van de Organisation Todt.
Aan de bouw werd begonnen in 1942. De 21-cm SKODA-kanonnen
dekken het gebied van Saint-Vaast-la-Hougue tot de Pointe du Hoc.
Walter Ohmsen heeft het bevel over deze marinebatterij. De
Duitsers komen tegenover de Amerikaanse soldaten van de
4 e Infanteriedivisie te staan die in de ochtend van 6 juni 1944 op
Utah Beach landen. Van de 406 verdedigers van de batterij lukt
het slechts 78 man om de omsingeling te doorbreken en op 12
juni hun linies te bereiken. Ze laten echter 21 gewonden en talloze
Amerikaanse krijgsgevangenen achter.
Bijzonder
Ontdek de Geschiedenis in het hart van de bunkers van de sterkste artilleriebatterij
van Utah Beach: de batterij van Crisbecq.
19 bunkers, onderling verbonden via loopgraven. Alle bunkers zijn te bezichtigen.
Sommige zijn ingericht als diorama om beter inzicht te krijgen in het dagelijks leven
van de soldaten.
Musée de la Batterie de Crisbecq
Route des Manoirs
50310 SAINT-MARCOUF-DE-L’ISLE
✆ 0033 (0)6 68 41 09 04
contact@batterie-marcouf.com
www.batterie-marcouf.com
16
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Vrij bezoek (ongeveer 1uur)
• Volwassene: a 6,50
met Normandie Pass: a 5,50
• Studenten, militairen: a 5,50/pers.
• Kind (t/m 11 jr): a 4
• Groep basisschool: a 3,50/pers. (inclusief leerkatern)
• Gratis voor oud-strijders WO2, begeleiders, kinderen t/m 5 jaar
• ANCV - Franse vakantiecheques geaccepteerd

DE LUCHTLANDINGSDIVISIES
De Landing begint in de nacht van 5 op 6 juni met het droppen van drie luchtlandingsdivisies
boven de twee vleugels van het front. De taak van de Amerikaanse parachutisten in de omgeving
van Carentan/Sainte-Mère-Eglise en de Britten bij Ranville bestaat uit het innemen van een aantal
sleutelpunten (artilleriebatterijen, bruggen, wegen, sluizen…). Even later lukt het de Rangers via
een zeer gewaagde aanval om de zwaar versterkte Pointe du Hoc te overwinnen.
Luchtlandingstroepen in de Britse zone
Ten oosten van de monding van de Orne ligt een vrij vlak gebied dat in verbinding staat met de
vlakte van Caen en de moerassen van de Dives, die in 1944 door de Duitsers bewust onder water
gezet zijn. Juist op deze plek worden in de nacht van 5 juni de soldaten gedropt van de 6 e Airborne
van generaal Gale. Hun taak bestaat voornamelijk uit het betrekken van een stelling in deze
zone om de linkerfl ank van de landingszone, zodra ze in de vroege ochtend in de aanval gaan, te
beschermen tegen Duitse tegenaanvallen.
Luchtlandingstroepen in de Amerikaanse zone
De Amerikanen hebben een gelijksoortige taak, maar dan rond de zone van Utah Beach op de
westelijke fl ank van de landingszone. Het geallieerde opperbevel besluit om in de nacht voor
de Landing twee Amerikaanse parachutistendivisies te droppen die de Duitse tegenaanvallen
moeten belemmeren. De 101 e Airborne onder bevel van generaal Taylor moet de openingen van de
stranden achter Utah Beach bemachtigen en de bruggen en het belangrijke verbindingsknooppunt
rond Carentan innemen. De 82 e Airborne van generaal Ridgway concentreert zich op Sainte-Mère-
Eglise en de bruggen over de Merderet.
De Amerikaanse para’s klaar voor de sprong.
Conseil Régional de Basse-Normandie / National Archives USA
Le Mur
de l'Atlantique lant
17

Ranville
11
luchtlandingsdivisies
MÉMORIAL PEGASUS
Ranville
!
Nieuw in 2013
Nieuwe tijdelijke expositie over het
leven van elf oud-strijders uit de 6 e Britse
Luchtlandingsdivisie: hun leven voordat
de oorlog uitbrak, tijdens en na de
oorlog. Een fi lm met hun verhaal vormt
een aanvulling op de elf geïllustreerde
panelen.
Openingstijden 2013
• Februari, maart, oktober, november,
1 t/m 15 december: 10 – 17 uur
• April t/m september: 9.30 – 18.30 uur
• Gesloten: januari en van 16 t/m 31
december
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 11 [ D3 ]
Mémorial Pegasus ligt op de oostelijke fl ank van de Landings stranden
en handelt over de taken van de 6e Britse luchtlandingsdivisie
in de nacht van 5 op 6 juni 1944. Deze soldaten zetten als eersten
voet op Normandische bodem in het kader van de operatie Overlord.
Een van hun taken is de inname van de brug van Bénouville, beter
bekend onder de naam Pegasus Bridge. De rondleidingen, waarin
de vroege ochtend van 6 juni 1944 centraal staat, worden gegeven
door erkende gidsen.
De in het museum tentoongestelde voorwerpen zijn voornamelijk
schenkingen van Britse oud-strijders.
Bijzonder
De gids legt de militaire operaties uit met behulp van een reliëfplan, hierna volgt
een fi lm met archiefbeelden. In de tuin van het museum staat de authentieke
Pegasus Brigde en een nabootsing op waar formaat van een Horsa zweefvliegtuig.
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Mémorial Pegasus
Avenue du Major Howard
14860 RANVILLE
✆ 0033 (0)2 31 78 19 44
0033 (0)2 31 78 19 42
info@memorial-pegasus.org
www.memorial-pegasus.org
18
Vrij bezoek of met rondleiding, zonder toeslag (1 à anderhalf uur) [F/GB]
• Dagelijks
• Groepen op reservering
• Volwassene: a 6,50
met Normandie Pass: a 5,50
• Studenten, kinderen (vanaf 8 jr): a 4,50/pers.
• Groep volwassenen: a 5/pers.
• Groep scholieren: a 4,50/pers.
• Gratis voor oud-strijders WO2, begeleiders van schoolreisjes, kinderen tot 8 jaar

• •
St-Côme-du-Mont
12
luchtlandingsdivisies
CENTRE HISTORIQUE
DES PARACHUTISTES DU JOUR J
Saint-Côme-du-Mont
!
Nieuw in 2013
De herdenkingsroute ‘Chemin de la
Mémoire’ is een tocht van 40 kilometer
langs dertien belangrijke plaatsen uit
de slag voor de bevrijding van het
moerasgebied.
Openingstijden 2013
• 1 mei t/m 30 september: dagelijks
9 – 18 uur, incl. zondag
• 1 oktober t/m 30 april: 9 – 18 uur,
zondag gesloten
• Gesloten: 24, 25, 31 december,
1 Januari
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 12 [ B2 ]
Een van de factoren die rechtstreeks bijgedragen heeft aan het
succes van de Landing speelt zich af op 6 juni 1944 bij Carentan/
Saint-Côme-du-Mont. De stranden van Utah Beach en Omaha Beach
moeten kost wat kost met elkaar verbonden worden. Ruim tien
dagen lang vechten de Amerikaanse para’s intensief tegen Duitse
para’s die het dorp zo lang mogelijk moeten houden.
Dead Man’s Corner Museum, gevestigd in de voormalige commandopost
van de Duitse para’s, staat midden in het droppingterrein en het slagveld
van Carentan en gaat over de aldaar gevoerde gevechten.
Bijzonder
Elk voorwerp is met zorg in een persoonlijke context geplaatst via het verhaal van
een soldaat.
Een museum met een andere kijk dat de nadruk legt op de authenticiteit en de
kwaliteit van de geëxposeerde voorwerpen.
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Centre Historique des Parachutistes
2 Village de l’Amont - BP 226
50500 SAINT-CÔME-DU-MONT
✆ 0033 (0)2 33 42 00 42
0033 (0)2 33 42 13 51
carentan.101@orange.fr
www.paratrooper-museum.org
www.carentan-circuit-44.com
Dead Man’s Corner Museum : vrij bezoek (45 minuten - 1 uur) of
rondleiding op reservering, zonder toeslag, bij Dhr. ALLAIN [F/GB]
• Volwassene: a 5,95
met Normandie Pass: a 4,95
• Kind (vanaf 9 jr): a 4
• Groep volwassenen: a 4/pers.
• Groep scholieren: a 4/pers.
• Gratis voor oud-strijders WO2, kinderen tot 9 jaar
Toeristische herdenkingsroute Chemin de la Mémoire
• Vrij en gratis, met eigen vervoer, duurt ongeveer 3 uur
• Kaart met gps-coördinaten
19

Ste-Mère-Église
13
luchtlandingsdivisies
MUSÉE AIRBORNE
Sainte-Mère-Église
!
Nieuw in 2013
Een Waco CG-4A, uniek in Frankrijk, en
een Douglas C-47 Skytrain die deelnam
aan de dropping tijdens de operatie
Neptunus (eerste fase van Overlord), te
zien in het museum.
Openingstijden 2013
• 1 februari t/m 31 maart:
10 – 17 uur
• 1 april t/m 30 september:
9 – 18.45 uur
• 1 oktober t/m 30 december:
10 – 17 uur
• Gesloten: januari, 24, 25
en 31 december
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 13 [ B2 ]
Het Airborne Museum ligt sinds 1964 midden in het dorp
Sainte-Mère-Eglise. Dit herdenkingsmuseum duikt in de kern
van de gevechten waaraan de 82 e en 101 e Amerikaanse
luchtlandingsdivisies deelnamen in de nacht van 5 op 6 juni 1944.
Bijzonder
Uniek in Europa: een inschepingscène van parachutisten uit de 101 e Airborne op
waar formaat aan de voet van het vliegtuig, in de vorm van een droppingeenheid
uit de 506 e PIR op een vliegveld in Engeland in juni 1944.
Musée Airborne
14 rue Eisenhower
50480 SAINTE-MÈRE-ÉGLISE
✆ 0033 (0)2 33 41 41 35
0033 (0)2 33 41 78 87
infos@airborne-museum.org
www.airborne-museum.org
20
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Vrij bezoek (1.15 uur)
• Volwassene: a 7
met Normandie Pass: a 6
• Kind (6 t/m 15 jr): a 4
• Groep volwassenen: a 5,50/pers.
• Groep scholieren: a 3,50/pers.
• Gratis voor oud-strijders WO2, begeleiders

Ontvang op uw smartphone* de 8 chronologische
circuits** via interactieve zuilen langs de Histo rische
Plaatsen uit de Slag om Normandië.
3 manieren om de circuits op te halen van de zuilen:
door de streepjescode op de zuil af te lezen met uw smartphone
dankzij een afleesapp zoals i-nigma (http://goo.gl/7kAR) ou NeoReader
(http://get.neoreader.com/)
door rechtstreeks in te loggen op de website nmeh.mobi
plaats uw smartphone voor de NFC-chip van de zuil (als uw
smartphone NFC heeft).
Normandie Mémoire opent vervolgens de deuren naar
30 originele archieffilms voor een beter begrip van de Landing
en de Slag om Normandië, en veel historische en toeristische
informatie.
* Gratis, behalve de communicatiekosten. U dient over een abonnement met
internetverbinding te beschikken.
** Service beschikbaar op 100 zuilen.
MINISTÈRE
DE LA DÉFENSE
Cherbourg
Valognes
Coutances
St-James
Quinéville
Mont-
Saint-Michel
ichel
Avranches
St-Martin-de-Varreville
Bayeux
Tilly/Seulles
Saint-Lô
Vire
La Pointe du Hoc
Colleville/Mer
Flers
Mortain
Arromanches
Falaise
Argentan
La Ferté-Macé
Ouistreham
Caen
Montormel
Le Havre
Deauville
Lisieux
Sées
Alençon
L'Aigle
8 chronologische trajecten
2121
21 21

DE LANDING
Op 6 juni, tussen 6.30 en 7.30 uur, landen 135.000 mannen en ongeveer 20.000 voertuigen op
de vijf uitgekozen stranden (Utah, Omaha, Gold, Juno, Sword). Ook al worden de doelen op de
avond van D-day niet bereikt (Caen, Bayeux, Isigny, Carentan), de operatie is over het algemeen
een succes. De verliezen liggen lager dan verwacht, behalve op Omaha Beach (Colleville, Saint-
Laurent, Vierville) waar het bruggenhoofd zwak blijft ondanks de moedige krachtsinspanningen
van de Amerikanen. De stranden hoeven alleen nog maar met elkaar verbonden te worden en de
Duitse tegenaanvallen afgeweerd.
DE SLAG OM NORMANDIË
Conseil Régional de Basse-Normandie / National Archives USA
De Slag om Normandië duurt bijna drie maanden, ofwel veel langer dan gepland door de geallieerde
strategen. De slag om de uitbreiding van het bruggenhoofd is gewonnen in tien dagen en de haven
van Cherbourg valt eind juni na zware gevechten. Nu beginnen echter de moeilijkheden.
Voor de geallieerden is juli de donkerste maand. De Britten en Canadezen worden keurig op afstand
gehouden van Caen door Duitse tankdivisies. De stad wordt pas op 19 juli bevrijd. Ondertussen
lopen de Amerikanen vast in het heggenlandschap van de Cotentin (Slag tussen de Hagen) en
ondervinden de grootste moeilijkheden om Saint-Lô op 18 juli eindelijk in te nemen.
Alles verandert eind juli door het succes van de operatie Cobra: de Amerikanen doorbreken zonder
pardon de Duitse verdediging en rukken op naar Bretagne en de Loire. Begin augustus versnelt
de nederlaag van de Duitsers na een tegenaanval bij Mortain op bevel van Hitler de terugkeer
van de Duitse legereenheden, gedeeltelijk vernietigd en bedreigd door omsingeling in de Zak van
Falaise aan het eind van dezelfde maand. De overlevenden hoeven alleen nog maar Normandië te
verlaten, de Seine over te steken en terug te keren naar Duitsland.
Een indrukwekkende concentratie van mannen, voertuigen en materieel.
Rijen GMC’s, halftracks en jeeps staan op het punt het strand te verlaten.
22

Bewegingen van de troepen juni – augustus 1944
Barneville-
Carteret
Cherbourg
Valognes
Néhou
3
Coutances
Azeville
Ste-Mère-
Eglise
5
Quinéville
Saint-Marcoufde-l’Isle
Carentan
Saint-Lô
UTAH
St-Martin-de-Varreville
Ste-Marie-du-Mont
Grandcamp-Maisy
La Pointe du Hoc
2
La Cambe
St-Martindes-Besaces
OMAHA
4
Bayeux
Tilly/Seulles
GOLD
St-Laurent/Mer
Colleville/Mer
Port-en-Bessin
Longues/Mer
JUNO
Caen
SWORD
Arromanches
Ver/Mer
Courseulles/Mer
Douvres-la-Délivrande
Ouistreham
Bénouville
Ranville
Falaise
8
1
Merville-Franceville
Le Havre
Deauville
Trouville
Lisieux
Honfleur
Granville
Vire
L'Orne
Montormel
Chambois
Mont-Saint-Michel
Avranches
La Vire
Sourdeval
6
Mortain
St-Hilaire-du-Harcouët
St-James
Flers
Argentan
7
La Ferté-Macé
Alençon
Sées
L'Aigle
8 chronologische trajecten
1 Overlord - l'assaut
2 D-Day le choc
3 Objectif un port
4 L'affrontement
5 Cobra la percée
6 La contre-attaque
7 L'encerclement
8 Le dénouement
Avond van 6 juni
11 juni
20 juni
18 juli
31 juli
18 augustus
30 augustus
Duits radarstation
Droppingterrein
Geallieerde strijdmachten
23

Bayeux
14
Landing/Slag om Normandië
MUSÉE MÉMORIAL DE
LA BATAILLE DE NORMANDIE
Bayeux
Openingstijden 2013
• 16 februari t/m 30 april en 1 oktober
t/m 31 december: 10 – 12.30
en 14 – 18 uur
• 1 mei t/m 30 september:
9.30 – 18.30 uur
• Gesloten: 1 januari t/m 15 februari
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 14 [ C2 ]
Het Herdenkingsmuseum van de Slag om Normandië handelt
heel globaal over de militaire evenementen die onmiddellijk op
de Landing volgden. Na een korte presentatie van de strategische
situatie van voor de Landing komen de gebeurtenissen tijdens de
slag aan de orde (van 7 juni t/m 29 augustus 1944) via uitleg met
illustraties, originele plattegronden en driedimensionale maquettes
om de voortgang van de geallieerden te volgen. Vijf themagebieden
worden via videoprojecties aangereikt en zijn gewijd aan het werk van
generaal de Gaulle tussen 1935 en 1946, de kunstmatige havens,
de inname van Cherbourg, de rol van de luchtvaart tijdens de Slag en
ten slotte de ‘Slag tussen de Hagen’. Veel zwaar materieel, wapens,
uniformen en andere voorwerpen en een fi lm met archiefbeelden.
Bijzonder
Het museum stelt een pedagogische zaal ter beschikking (gratis voor groepen, op
reservering) met 45 plaatsen en documentatiecentrum (gratis op reservering).
Musée Mémorial
de la Bataille de Normandie
Boulevard Fabian Ware
14400 BAYEUX
✆ 0033 (0)2 31 51 46 90
0033 (0)2 31 51 46 91
bataillenormandie@mairie-bayeux.fr
www.mairie-bayeux.fr
24
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Vrij bezoek (anderhalf uur)
• Volwassene: a 6
met Normandie Pass: a 4,50
• Studenten, kinderen (vanaf 10 jr): a 4/pers.
• Groep volwassenen: a 4,50/pers.
• Groep scholieren: a 4/pers.
• Gratis voor oud-strijders, begeleiders (1 per 10 pers.), kinderen t/m 9 jaar
Themabezoek op aanvraag, zonder toeslag (anderhalf uur) [F]
• Alleen voor groepen, reserveren bij Mw. LEROSIER

• •
15
L'Aigle
Landing/Slag om Normandië
!
Nieuw in 2013
• Open tijdens de Museumnacht op
zaterdag 18 mei 2013 (gratis toegang).
• Open tijdens de Europese Museumdagen
op 14 en 15 september 2013.
MUSÉE “JUIN 44”
L’Aigle
Openingstijden 2013
• 2 april t/m 30 september:
14 – 18 uur (dinsdag, woensdag,
zaterdag en zondag)
• Gesloten: 1 januari t/m 31 maart,
1 oktober t/m 31 december
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 15 [ F4 ]
Dit museum gaat in op de evenementen die de Tweede Wereldoorlog
gekenmerkt hebben, van de oproep van 18 juni 1940 van Charles
de Gaulle tot de Duitse nederlaag tijdens de Zak van Falaise.
Dertien scènes met wassen beelden, geluidsbanden met de
originele stemmen van de belangrijkste fi guren uit deze onrustige
periode, en een strategische plattegrond van 36 m 2 die de Slag om
Normandië uitlegt.
Bijzonder
Het in 1953 door de echtgenote van maarschalk Leclerc de Hauteclocque feestelijk
geopende museum is gevestigd in de bijgebouwen van kasteel L’Aigle. Het was
het eerste ‘sprekende’ museum in Frankrijk.
Bij het museum zijn nog twee andere musea te bezichtigen: die van de Meteoriet
en de Archeologie (gratis toegang).
Musée “Juin 44”
Mairie de L’Aigle
Place Fulbert de Beina - BP 117
61303 L’AIGLE Cedex
✆ 0033 (0)2 33 84 44 44
0033 (0)2 33 84 94 94
patrimoine@ville-laigle.fr
www.ville-laigle.fr
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Vrij bezoek of met audiogids, zonder toeslag (30 minuten) [F/GB]
• Volwassene: a 3,60
met Normandie Pass: a 2,70
• Studenten, kinderen (t/m 14 jr), militairen, werkzoekenden: a 1,80/pers.
• Groep volwassenen (minstens 8 pers.): a 2,70/pers.
• Groep scholieren (minstens 8 pers.): a 2,70/pers.
• Gratis voor oud-strijders WO2, begeleiders
25

Quinéville
16
Landing/Slag om Normandië
MÉMORIAL DE
LA LIBERTÉ RETROUVÉE
Quinéville
Openingstijden 2013
• 1 april t/m 13 november:
10 – 19 uur
van 1 t/m 26 oktober
alleen de weekends
• Gesloten: januari t/ m maart,
december
• Groepen op reservering tijdens de
sluitingsdata.
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 16 [ B1 ]
Het Herdenkingsmuseum van de Hervonden Vrijheid van Quinéville,
ten noorden van Utah Beach, presenteert de Tweede Wereldoorlog
in Normandië in chronologische volgorde, in een moderne
museuminrichting die meer dan 1.000 m 2 beslaat. Aan het dagelijks
leven van de Franse bevolking tijdens de bezetting wordt bijzondere
aandacht geschonken. Realistische taferelen op waar formaat
stralen de sfeer van deze onrustige periode uit.
Een museum voor jong en oud, groot en klein.
Bijzonder
Wandelen door een straat in de bezette periode met winkels en woonhuizen, Utah
Beach afturen vanuit een authentieke bunker van de Atlantische Muur…
Filmzaal met 55 plaatsen, fi lm ‘Van Cherbourg naar Utah Beach’.
Mémorial de la Liberté Retrouvée
18 avenue de la Plage - BP 9
50310 QUINEVILLE
✆ / 0033 (0)2 33 95 95 95
memorial.quineville@wanadoo.fr
www.memorial-quineville.com
26
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Vrij bezoek (anderhalf uur)
• Volwassene: a 6,50
met Normandie Pass: a 5,50
• Kind (5 t/m 12 jr): a 5
• Groep volwassenen (vanaf 15 pers.): a 6/pers.
• Groep scholieren (+10 jr, vanaf 15 pers.): a 5/pers.
• Groep scholieren (t/m 9 jr, vanaf 15 pers.): a 4,5/pers.
• Gratis voor oud-strijders
• Kaartverkoop sluit om 18 uur

DE AMERIKAANSE
STRIJDKRACHTEN
De gedropte of gelande Amerikaanse strijdkrachten hebben na 6 juni als eerste
taak de haven van Cherbourg te heroveren, van essentieel belang voor de logistiek
van de veldslag. Op 19 juni ontsluiten ze het schiereiland Cotentin, op 26 juni valt
Cherbourg in Amerikaanse handen. De troepen wenden het offensief in zuidelijke
richting via een bloedige en moeilijke ‘Slag tussen de Hagen’. Ondanks hun
potentieel van 700.000 man lukt het hen pas op 18 juli om Saint-Lô te bevrijden.
Vervolgens overwinnen de generaals Bradley en Patton aan het hoofd van het
1 e en 3 e leger Avranches dankzij een doorbraak in de Duitse linies op 31 juli,
trekken ze Bretagne in en draaien af naar het oosten waar ze, met de steun van de
vers aangekomen Franse 2 e tankdivisie, Alençon innemen en deelnemen aan de
sluiting van de Zak van Montormel.
Conseil Régional de Basse-Normandie / National Archives USA
Een LST lost spoorwagons op het strand.
27

!
Cherbourg
17
Amerikaanse strijdkrachten
Nieuw in 2013
• Vanaf februari: presentatie van de
nieuwe aanwinsten.
• Van 7 mei tot en met 30 november
2013 loopt de expositie ‘Van de
dolle jaren naar de zwarte jaren:
Cherbourg tijdens de periode
tussen de twee wereldoorlogen’.
In deze expositie staan de inge wikkelde
jaren 20 en 30 in Cherbourg
in de schijnwerpers, vlak voor het
begin van de feestelijkheden rond het
70e bevrijdingsjaar van de stad. De
expositie verduidelijkt de periode van
vòòr de Duitse bezetting, ten opzichte
van de Eerste Wereldoorlog waarin
veel inwoners van Cherbourg het
leven lieten.
Openingstijden 2013
• Februari t/m april, oktober en
november: 14 – 18 uur
dinsdag t/m zondag
• Mei t/m september:
10 – 12 en 14 – 18 uur,
dinsdag t/m zaterdag,
zondag 14 – 18 uur
• Gesloten: januari, december
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 17 [ A1 ]
MUSÉE DE LA LIBÉRATION
Cherbourg
Op de top van de ‘Montagne du Roule’ staat een fort uit de tijd van
Napoleon III dat een boven Cherbourg torent en de haven overziet.
Dit fort, belangrijke schakel in het Franse verzet tijdens de Duitse
doorbraak, is het toneel van heldhaftige gevechten in 1940 en 1944.
Ten tijde van de Landing is het fort in handen van de Duitsers. Als
Cherbourg tenslotte op 25 juni 1944 bevrijd wordt, wordt de haven
de belangrijkste van Europa met een beslissende rol vanwege de
bevoorrading van de geallieerde troepen op het front.
In dit fort wordt in 1954 het Bevrijdingsmuseum gevestigd. De
museuminrichting leidt de bezoeker door de donkere bezettingsjaren
tot de hoopgevende Landing.
Bijzonder
Als aanvulling op het museumbezoek vertoning van de fi lm ‘Cherbourg, poort van
Frankrijk’, een schenking van de Amerikaanse nieuwsdienst ter gelegenheid van de
opening van het museum in 1954.
Musée de la Libération
Fort du Roule
Montée des Résistants
50100 CHERBOURG-OCTEVILLE
✆ / 0033 (0)2 33 20 14 12
www.ville-cherbourg.fr
28
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Vrij bezoek (1 uur) – geen rondleiding
• Volwassene: a 4
met Normandie Pass: a 2,50
• Groepen (vanaf 10 pers.): a 2,50/pers.
• Gratis voor oud-strijders WO2, begeleiders, gratis tot 26 jaar

!
Colleville-sur-Mer
18
• •
Amerikaanse strijdkrachten
Nieuw in 2013
Advancing Inland – interactieve
sche rmen over de geschiedenis van de
Slag om Normandië van D-day tot de
bevrijding van Parijs.
NORMANDY AMERICAN
CEMETERY VISITOR CENTER
Colleville-sur-Mer
Openingstijden 2013
• 16 september t/m 14 april: 9 – 17 uur
• 15 april t/m 15 september: 9 – 18 uur
• Gesloten: 1 januari en 25 december
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 18 [ C2 ]
Het Vistor Center plaatst de operatie Overlord in zijn historische context
en houdt de waarden van de strijders van de Tweede Wereldoorlog
hoog. De bezoeker krijgt een meer intieme benadering te zien, zowel
op intellectueel als emotioneel gebied, van de geschiedenis van
de 10.944 mannen en vrouwen aan wie de ABMC* een laatste eer
bewijst. Behalve een ontvangst- en communicatieruimte is het Vistor
Center in de eerste instantie een open deur naar de begraafplaats,
een sleutel om de betekenis beter te begrijpen.
* American Battle Monuments Commission
Normandy American Cemetery
Visitor Center
14710 COLLEVILLE-SUR-MER
✆ 0033 (0)2 31 51 62 00
0033 (0)2 31 51 62 09
normandy@abmc.gov
www.abmc.gov
Bijzonder
De expositie beslaat drie algemene thema’s: Bekwaamheid, Moed, Opoffering. Een
diepgaand onderzoek naar de geschiedenis van de geallieerden – onder meer de
rol van Amerika –, het Verzet en de burgerbevolking. Een hedendaagse inrichting,
fi lms, het gebruik van divers ondersteuningsmateriaal en interactieve databases
maken van dit centrum een dynamische, eigentijdse plek.
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Vrij bezoek en gratis toegang (45 minuten - 1 uur)
• Vertoning om het half uur van de fi lm ‘Letters’ in het auditorium.
• Groep scholieren op reservering
29

Grandcamp-Maisy
19
• • W
Amerikaanse strijdkrachten
MUSÉE DES RANGERS
Grandcamp-Maisy
Openingstijden 2013
• 15 februari t/m 30 april:
13 – 18 uur, maandag gesloten
• 1 mei t/m 31 oktober:
10 – 13 en 14.30 – 18.30 uur,
maandag en dinsdagmiddag gesloten
• Gesloten: 1 januari t/m 14 februari,
1 november t/m 31 december
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 19 [ C2 ]
Het Rangersmuseum gaat over de geschiedenis van een Amerikaanse
elite-eenheid die speciaal opgeleid was voor de aanval en
overwinning op de Pointe du Hoc op D-day. De bezoeker ontdekt via
teksten en beeldmateriaal de geschiedenis van deze eenheid, vanaf
de oprichting op 19 juni 1942 in Noord-Ierland tot aan het eind van de
slag op de Pointe du Hoc op 8 juni 1944.
Bijzonder
Beelden van de aangrijpende herdenkingsceremonie van het 40 e jaar van de
Landing en de Slag om Normandië. De Amerikaanse president Ronald Reagan
hield op 6 juni 1994 een veelbewogen toespraak met een oproep tot het eren
van de herinnering van de soldaten die deelnamen aan de Landing, met name de
Rangers van het 2 e bataljon.
Parkeerruimte voor bussen,
campers en motorfi etsen
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Musée des Rangers
Quai Crampon
14450 GRANDCAMP-MAISY
✆ 0033 (0)2 31 92 33 51
ou Mairie : 0033 (0)2 31 22 64 34
0033 (0)2 31 22 99 95
grandcamp-maisy@wanadoo.fr
30
Vrij bezoek (45 minuten)
• Volwassene: a 4,40
met Normandie Pass: a 5,70
• Studenten: a 3,30/pers.
• Kind (vanaf 6 jr): a 2,20
• Groep volwassenen: a 3,30/pers. (vanaf 20 pers.)
• Groep studenten: a 2,20/pers. (vanaf 20 pers.)
• Groep scholieren: a 1,60/pers. (vanaf 20 pers.)
• Gratis voor oud-strijders WO2, begeleiders, kinderen t/m 5 jaar

St-Laurent/Mer
20
• •
Amerikaanse strijdkrachten
MUSÉE MÉMORIAL
D’OMAHA BEACH
Saint-Laurent-sur-Mer
Openingstijden 2013
• 15 februari t/m 15 maart:
10 – 12.30 en 14.30 – 18 uur
• 16 maart t/m 15 mei:
9.30 – 18.30 uur
• 16 mei t/m 15 september:
9.30 – 19 uur
• Juli en augustus: 9.30 – 19.30 uur
• 16 september t/m 15 november:
9.30 – 18.30 uur
• Gesloten: van 1 januari t/m
14 februari, van 16 november t/m
31 december
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 20 [ C2 ]
Het museum ligt aan Omaha Beach, op 200 meter afstand van
het strand. Een oppervlakte van 1.200 m 2 met een belangrijke
collectie persoonlijke voorwerpen, voertuigen, uniformen en
wapens. Veel taferelen, archiefbeelden, themapanelen en een
fi lm met getuigenissen van Amerikaanse oud-strijders leggen de
Landing op Omaha en de Pointe du Hoc uit. Buiten een Shermantank,
een Amerikaanse ‘Long Tom’, een Belgische barrière en een
landingsvaartuig.
Bijzonder
Een uitgebreide fotodocumentatie, themapanelen, een nabootsing van het
landingsstrand…
Musée Mémorial d’Omaha Beach
Avenue de la Libération
14710 SAINT-LAURENT-SUR-MER
✆ 0033 (0)2 31 21 97 44
0033 (0)2 31 92 72 80
musee-memorial-omaha@wanadoo.fr
www.musee-memorial-omaha.com
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Vrij bezoek (1 uur) – geen rondleiding
• Volwassene: a 6
met Normandie Pass: a 5,70
• Studenten (16 t/m 24 jr): a 4,70/pers.
• Kind (7 t/m 15 jr): a 3,50
• Groep volwassenen: a 4/pers. (1 gratis toegang voor 20 pers.)
• Groep scholieren: a 2,60 - a 3,40/pers.
• Gratis voor oud-strijders WO2, militairen in uniform
31

Ste-Marie-du-Mont
21
Amerikaanse strijdkrachten
MUSÉE DU DÉBARQUEMENT
UTAH BEACH
Sainte-Marie-du-Mont
!
Nieuw in 2013
• Nieuwe archieffilm (‘Overwinning in
het zand’)
• Rondleidingen met uitleg op Utah
Beach op reservering
• VIP-bezoeken (op reservering, neem
contact met ons op voor meer informatie)
Openingstijden 2013
• Februari, maart, november:
10 – 17.30 uur
• April, mei, oktober: 10 – 18 uur
• Juni t/m september: 9.30 – 19 uur
• Open tijdens de kerstvakantie
• Gesloten: december en januari
• Kaartverkoop sluit 1 uur voor
sluitingstijd
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 21 [ B2 ]
Musée du Débarquement
Utah Beach
50480 SAINTE-MARIE-DU-MONT
✆ 0033 (0)2 33 71 53 35
0033 (0)2 33 71 92 36
musee@utah-beach.com
www.utah-beach.com
32
Het Landingsmuseum Utah Beach is gebouwd op de exacte plek
waar de Amerikaanse troepen voet aan wal zetten op 6 juni 1944. Het
museum is een eerbetoon aan de mannen die hun leven waagden of
gelaten hebben voor onze vrijheid. Sinds de verbouwing die een jaar
duurde, beschikt het nieuwe museum over een expositieruimte van
meer dan 3.000 m². In tien chronologische taferelen behandelt het
museum de Duitse bezetting, de aanwezige strijdkrachten vlak voor
D-day, de geallieerde strategie en het verloop van 6 juni 1944 in de
omgeving van Utah Beach. Het nieuwe museum exposeert ook een
B26, authentieke bommenwerper, in een speciaal aangelegde hal,
met twee vluchtsimulatoren. Een bezoek aan dit museum verheldert
de strategische keuze voor dit Normandische strand en de reden van
het technologische en militaire succes van Utah Beach.
Bijzonder
Gratis rondleiding van 1 uur [FR]
• Februari – mei: 10.15/14/16.30 uur
• Juni – september: 9.45/13/15.30/17.45 uur
• Oktober, november: 10.15/14/16.30 uur
Gratis rondleiding van 1 uur [GB]
• Februari – mei: 11.30/15.15 uur
• Juni – september: 11/14.15/16.45 uur
• Oktober, november: 11.30/15015 uur
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Vrij bezoek (1.30 uur)
• Volwassene: a 7,50
met Normandie Pass: a 6,50
• Studenten, militairen: a 5,50/pers.
• Kind (7 t/m 14 jr): a 3
• Groep volwassenen: a 5,50/pers. (vanaf 20 pers.)
• Groep scholieren: a 2,50/pers.
• Gratis voor oud-strijders WO2, begeleidende gidsen, buschauffeurs

DE BRITSE EN CANADESE
STRIJDKRACHTEN
Conseil Régional de Basse-Normandie / Archives Nationales du CANADA
De Britse en Canadese strijdkrachten trekken zodra ze aan wal zijn meteen in zuidelijke richting met
als hoofddoel de stad Caen, terwijl de para’s en de luchtlandingselementen van de 6 e divisie stelling
nemen om de oostfl ank van de landingszone te dekken.
Een grote concentratie van meerdere Duitse tankdivisies belemmert de opmars van de Britten en een
meedogenloze strijd speelt zich af tussen Bayeux en Caen. Tilly-sur-Seulles wordt wel tien, twintig
keer achter elkaar veroverd, teruggenomen en weer veroverd. Op ‘Punt 112’ ten westen van Caen
worden zware gevechten geleverd. Caen is uiteindelijk pas tussen 9 en 19 juli veroverd.
De strijd gaat door, nog steeds even verbitterd, om Falaise te veroveren. De kleine dertig kilometers
die Falaise van Caen scheiden, kosten echter het leven aan talloze slachtoffers en de stad valt pas op
17 augustus, kort voordat de ‘Zak van Montormel’ bij Chambois afgesloten wordt, met de steun van de
1 e Poolse tankdivisie die begin augustus in Arromanches landde.
De 6 e luchtlandingsdivisie, vergezeld van twee Belgische en Nederlandse brigades, trekt naar de Côte
Fleurie waar de badplaatsen Deauville, Trouville, Cabourg eind augustus bevrijd worden.
Britse en Canadese strijdkrachten tijdens de slag.
33

Arromanches
22
Britse en Canadese strijdkrachten
MUSÉE DU DÉBARQUEMENT
Arromanches
Openingstijden 2013
• Februari, november:
10 – 12.30 en 13.30 – 17 uur
• Maart, oktober: 9.30 – 12.30
en 13.30 – 17.30 uur
• April: 9 – 12.30 en 13.30 – 18 uur
• Mei t/m augustus: 9 – 19 uur
• September: 9 – 18 uur
• 1 t/m 23 en 26 t/m 30 december:
10 – 12.30 en 13.30 – 17 uur
• Gesloten: januari
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 22 [ D2 ]
Het museum is gebouwd op de plek waar de Britse kunstmatige haven
aangelegd werd waarvan de resten op enkele meters uit de kust nog
te zien zijn. Het museum vertelt de geschiedenis van de ongelofelijke
uitdaging die de bouw en het gebruik van deze haven vormden,
het geheim van de overwinning van de geallieerden in Normandië.
Behalve de uitleg van het functioneren van de haven bewijst een
collectie van zo’n 2.000 voorwerpen een eer aan de soldaten uit
diverse landen die deelnamen aan de Invasie.
Bijzonder
30 meter maquettes, een diorama en een archieffi lm onderstrepen de omvang
van de logistieke en strategische krachttoer van de geallieerden. De resten van
de Winstonhaven, vanuit het museum te zien, getuigen van het buitengewone
formaat van deze operatie.
• Gratis folders in 18 talen
• Diorama in 6 talen
• Archieffi lm in 9 talen
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Musée du Débarquement
Place du 6 Juin
14117 ARROMANCHES-LES-BAINS
✆ 0033 (0)2 31 22 34 31
0033 (0)2 31 92 68 83
info@musee-arromanches.fr
www.musee-arromanches.fr
www.arromanches-museum.com
34
Vrij bezoek (1.15 uur)
• Volwassene: a7,50
met Normandie Pass: a 6,50
• Studenten, kinderen (vanaf 6 jr): a 5,50/pers.
• Groep volwassenen: a 5,80/pers.
• Groep scholieren en studenten: a 4/pers.
• Gratis voor oud-strijders WO2, kinderen tot 6 jaar t/m 5 jaar
Rondleiding, zonder toeslag (1.15 uur) [F]
• Rondleiding op reservering voor groepen, zonder toeslag [GB/D]
Reserveren via Isabelle MARIE
Brochures beschikbaar in 19 talen

• • W
!
Courseulles/Mer
23
Britse en Canadese strijdkrachten
Nieuw in 2013
10 jaar in 2013!
• Een nieuwe belevingsfilm van
12 minuten over de Canadezen op
D-day en tijdens de Slag om
Normandië in de als fi lmzaal ingerichte
vergaderzaal van het museum.
• Speciaal activiteitenprogramma
op de website van het museum:
www.junobeach.org/Centre/french/
events/events.htlm.
Openingstijden 2013
• Februari, november en december:
10 – 17 uur
• Maart en oktober: 10 – 18 uur
• April t/m september: 9.30 – 19 uur
• Gesloten: januari en 25 december
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 23 [ D2 ]
Centre Juno Beach
Voie des Français Libres - BP 104
14470 COURSEULLES-SUR-MER
✆ 0033 (0)2 31 37 32 17
0033 (0)2 31 37 83 69
contact@junobeach.org
www.junobeach.org
CENTRE JUNO BEACH
Courseulles-sur-Mer
Juno Beach Centrum legt de nadruk op de rol die de Canadezen
speelden tijdens de Tweede Wereldoorlog, met name in Normandië,
en ligt aan het strand waar de Canadezen en andere geallieerde
strijdkrachten landden in juni 1944. Herdenkingsplaats en cultureel/
educatief centrum, maar ook een uitgebreid documentatiecentrum
over het Canada van nu (fi lms, interactieve zuilen, geluidsarchieven,
collecties…).
Bijzonder
Juno Beach Centrum is het enige Canadese museum op de Landingsstranden. Het
museum heeft behalve de permanente exposities regelmatig tijdelijke exposities,
een speciaal parcours voor jong publiek en activiteiten voor scholieren.
Rondleiding met uitleg in Parc Juno en de resten van de Atlantische Muur – bunker
tegenover het museum - mogelijk met Canadese gids.
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Vrij bezoek (minstens 1 uur)
• Volwassene: a 7
met Normandie Pass: a 5,50
• Studenten, kinderen (vanaf 8 jr): a 5,50/pers.
• Groep volwassenen: a 5,50/pers.
• Groep scholieren: a 4/pers.
• Gratis voor oud-strijders en weduwen WO2, kinderen tot 8 jaar
Vrij bezoek Juno Beach Centrum + rondleiding Parc Juno
(45 minuten) [F/GB]
• Volwassene: a 11
met Normandie Pass: a 9
• Kind (vanaf 8 jr): a 9
• Groep volwassenen: a 9/pers.
• Groep scholieren: a 5,50/pers
Pedagogische programma’s voor c 1,50 extra, alleen
voor groepen scholieren van 8 t/m 17 jaar (30 minuten) [F/GB]
• Dagelijks, op reservering
• Picknickruimte op reservering
35

Ouistreham
24
MUSÉE N°4 COMMANDO
Ouistreham
Britse en Canadese strijdkrachten
Openingstijden 2013
• 16 maart t/m 6 november:
10.30-13 en 13.30-18.30 uur
dagelijks open
• Gesloten: januari, februari, november,
december
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 24 [ D2 ]
Het Museum N°4 Commando schildert het relaas van de Franse
strijdkrachten die zich dankzij de volharding van commandant
Philippe Kieffer bij de door de Britten opgeleide commando’s konden
voegen en zij aan zij met hen vochten in diverse acties. Speciale
aandacht voor hun trainingskamp in Achnaccary in Schotland, hun
actie tijdens de Invasie, de inname van het casino en de bevrijding
van Ouistreham.
Alle tentoongestelde voorwerpen zijn authentiek. De uniformen en het
wapenmateriaal zijn voor het merendeel afkomstig uit schenkingen
van familieleden van de commando’s.
Bijzonder
Een video van 26 minuten met documenten en fi lms uit die tijd uit het beroemde
kamp van Achnaccary in Schotland.
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Musée N° 4 Commando
Place Alfred Thomas
14150 OUISTREHAM
✆ / 0033 (0)2 31 96 63 10
info@musee-4commando.org
www.musee-4commando.org
Vrij bezoek of met rondleiding zonder toeslag maar op reservering
(1 uur) [F/GB]
• Volwassene: a 5
met Normandie Pass: a 4
• Studenten, kinderen (vanaf 10 jr), militairen: a 3/pers.
• Groep volwassenen: a 4/pers.
• Groep scholieren: a 3/pers.
• Gratis voor oud-strijders WO2, begeleiders, kinderen t/m 9 jr
36

• • W
Saint-Martindes-Besaces
25
Britse en Canadese strijdkrachten
MUSÉE DE
LA PERCÉE DU BOCAGE
Saint-Martin-des-Besaces
!
Nieuw in 2013
• De conservator van het museum staat
de bezoeker met plezier te woord over
de operatie Bluecoat als inleiding op
het museumbezoek [F/GB].
• Exposities, signeren, ontmoetingen
met historici op het thema Slag om
Normandië het hele jaar door in 2013 –
data: zie website.
Openingstijden 2013
• 3 april t/m 30 september:
10 – 18 uur, dinsdag gesloten
• Gesloten: 1 januari t/m 2 april,
oktober t/m december
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 25 [ C3 ]
Het Museum over de Doorbraak in het Heggenlandschap is gewijd
aan de operatie Bluecoat van generaal Montgomery, waarin een
aantal Britse divisies (11th Armoured Division, Guards Armoured
en 15th Scottish Infantry Division) zich succesvol onderscheidden.
Het museum beschrijft het leven tijdens de bezetting van 1940 tot
de bevrijding in 1944, het Verzet en de gruwelijke gevechten van
de 11th Armoured Division tijdens de Slag tussen de Hagen die een
paar van de beste Duitse eenheden tot aftocht dwong.
Bijzonder
Een algemeen diorama over de slag bij Saint-Martin-des-Besaces en acht
audiovisuele middelen over de belangen van de operatie Bluecoat met extra
aandacht voor persoonlijke ervaringen van de soldaten, en een aangrijpende
collectie voorwerpen, schenkingen aan het museum van de mannen die voor onze
vrijheid hebben gevochten.
Musée de la Percée du Bocage
14350 SAINT-MARTIN-DES-BESACES
✆ / 0033 (0)2 31 67 52 78
bluecoat@wanadoo.fr
www.laperceedubocage.com
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Vrij bezoek met audiogids [F/GB] of rondleiding [F/GB] zonder toeslag
(45 minuten – 1 uur)
• Volwassene: a 5
met Normandie Pass: a 4,50
• Groep volwassenen: a 3/pers.
• Groep scholieren: a 2/pers.
• Gratis voor oud-strijders WO2, begeleiders, kinderen t/m 11 jaar
37

Tilly/Seulles
26
Britse en Canadese strijdkrachten
MUSÉE DE LA BATAILLE
DE TILLY-SUR-SEULLES
Tilly-sur-Seulles
!
Nieuw in 2013
De vereniging ‘Tilly 1944’, beheerder
van het museum, o-rganiseert op 9 juni
2013 de 5 e boekenbeurs van de Slag
om Normandië.
Voor beide evenementen:
inlichtingen via +33 607 59 46 02
Openingstijden 2013
• 1 mei t/m 30 september:
10 – 12 en 14 – 18 uur, alleen
weekends en (Franse) feestdagen
• Gesloten: januari t/m april, oktober
t/m december
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 26 [ D3 ]
Gewijd aan de bitterheid van de gevechten die zich de eerste drie
weken na de Invasie afspeelden in en rond de gemeentes Tilly-sur-
Seulles, Lingèvres, Cristot, Boislonde, Saint-Pierre, Audrieu, Hottotles-Bagues,
Villers-Bocage, tussen Caen en Bayeux.
De bezoeker volgt per dag en per uur de harde strijd van infanterie
en tanks op het front van Tilly - te midden van de burgerbevolking -
tussen de divisies van het 30 e Britse legerkorps en twee keurdivisies
van het 1 e SS Panzerkorps. Het dorp Tilly-sur-Seulles werd in ongeveer
een maand tijd 23 keer over en weer ingenomen en heroverd. Na de
gevechten ligt 70 procent van het dorp in puin en 10 procent van de
bevolking is omgekomen in extreem gewelddadige gevechten.
Bijzonder
Het museum is gehuisvest in een kapel uit de twaalfde eeuw die ook geleden
heeft onder de Slag om Normandië. Getuigenissen, foto’s en op het slagveld
gevonden voorwerpen geven deze wereldberoemde veldslag op authentieke
wijze weer. Ze onderstrepen de historische waarde en getuigen van een zekere
eerbied in de herinnering aan de gebeurtenissen. Het museum verschaft een beter
inzicht in de gevechten en het leed van de bevolking tijdens de gevechten voor de
bevrijding van Normandië.
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Musée de la Bataille
de Tilly-sur-Seulles
Chapelle Notre-Dame-du-Val
14250 TILLY-SUR-SEULLES
✆ 0033 (0)6 07 59 46 02
www.museetilly.free.fr
www.tilly1944.com
Vrij bezoek (45 minuten)
• Tarief: a 4
met Normandie Pass: a 3
• Gratis voor oud-strijders WO2, kinderen kinderen t/m 11 jaar
Rondleiding (1 à 2 uur) [F/GB]
• Het hele jaar, alleen op reservering
• Tarief: a 6
Excursies op het slagveld (ongeveer 2 uur) [F/GB]
• Het hele jaar, alleen op reservering
• Tarief: a 7
38

Ver/Mer
27
• • W
Britse en Canadese strijdkrachten
MUSÉE AMERICA
GOLD BEACH
Ver-sur-Mer
!
Nieuw in 2013
‘De voorbereiding van D-day, de invasie
en de versterking’: het nieuwe paneel
met 34 archieffoto’s is het werk van
kolonel J.D. Sainsburry OBE TD. Het gaat
over de Smash-oefeningen in Studland
Bay en Fabius in Hayling Island, de
aanval op Gold Beach King en opbouw
van de versterking. Majoor E. Hunt MVO
heeft nieuwe documenten toegevoegd
aan het museum.
Openingstijden 2013
• April t/m oktober: 10.30 – 17.30 uur
• April t/m juni, september en oktober:
dinsdag gesloten
• Juli en augustus: dagelijks
• Gesloten: januari t/m maart
november en december (alleen
open voor groepen, op reser vering
via +33 (0)2 31 22 20 86)
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 27 [ D2 ]
In Gold Beach komen de grote lijnen van de Britse invasie in deze zone
aan de orde, van de nauwgezette voorbereiding en de verkenning van
de stranden tot aan de Landing op 6 juni 1944.
Een eerbetoon aan de 50 e divisie die de toevertrouwde taken
succesvol volbracht, en ook aan de Royal Air Force en de Royal Navy,
zonder wie de Invasie nooit een feit was geworden.
Bijzonder
Ontdek de geschiedenis via diorama’s, panelen, voorwerpen en persoonlijke
documenten, geschonken door oud-strijders van D-day.
Een andere geschiedenis in dit museum: die van de eerste offi ciële luchtpost verbinding
tussen Frankrijk en de Verenigde Staten (29 juni / 1 juli 1927) met een
Fokker, ‘America’ genoemd door admiraal Byrd.
Alleen het museum
Gold Beach is
toegankelijk voor
rolstoelgebruikers
Musée America Gold Beach
Centre Saint-Exupéry
2 place Amiral Byrd
14114 VER-SUR-MER
✆ / 0033 (0)2 31 22 58 58
ou 0033 (0)2 31 22 20 86
0033 (0)2 31 21 09 12
centre.saint.exupery@wanadoo.fr
jean-pierre122@wanadoo.fr
www.goldbeachmusee.fr
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Vrij bezoek (40 minuten)
• Volwassene: a 4
met Normandie Pass: a 3,20
• Studenten, kinderen (vanaf 5 jr): a 2,40/pers.
• Groep volwassenen: a 3,20/pers.
• Groep scholieren: a 2,40/pers.
• Gratis voor oud-strijders WO2, begeleiders, kinderen t/m 4 jaar
Rondleiding (1 uur) [F/GB]
• Dagelijks. Alleen voor groepen, op reservering.
• Tarief: a 39, en de gangbare entreeprijs
39

DE ONTKNOPING
VAN DE SLAG OM NORMANDIË
Na vergeefs geprobeerd te hebben een deel van het leger van Patton te isoleren (tegenaanval bij
Mortain), beginnen de weerstand verliezende Duitsers aan een aftocht in de richting van de Seine.
De Britten, Canadezen en Polen in het noorden en de Amerikanen en de Fransen van Leclerc vanuit
Alençon in het zuiden omsingelen een deel van twee Duitse legers bij Falaise-Chambois (‘Corridor
van de Dood’ bij Montormel).
De Slag om Normandië eindigt op 21 augustus 1944 bij Tournai-sur-Dive. De geallieerden hebben
hun eerste overwinning op het continent behaald. Drie dagen later steken ze de Seine over en
bereiken ze Parijs. Generaal Eisenhower merkt op tijdens zijn bezoek aan het slagveld waar overal
hopen lijken van mensen, dieren, verbrande voertuigen verspreid liggen: ‘Dit was een van de
gruwelijkste slachtpartijen van de oorlog’.
Normandië: het offer voor de bevrijding van Frankrijk
Ongeveer 14.000 burgers sneuvelden in Zuid-Normandië. Caen, Lisieux, Coutances, Saint-Lô, Vire
en andere steden zijn volledig verwoest. Vredige dorpjes zijn van de kaart geveegd, economische
bedrijvigheid rijkelijk verstoord. Kunstzinnige en culturele schatten voor eeuwig verdwenen.
Normandië zal de sporen van de oorlog nog lang dragen.
Normandië is het losgeld geweest van de nationale bevrijding. Het is belangrijk dat dit feit als
zodanig erkend wordt, dat aan de herdenking het offer van jonge mannen uit overzeese gebieden
– die voor eeuwig in het door hen bevrijde Normandië rusten – het offer van een hele streek en zijn
inwoners verbonden wordt.
Jean QUELLIEN
Twee Amerikaanse soldaten praten met
Normandische kinderen.
40
Conseil Régional de Basse-Normandie / National Archives USA
40

28
• • W
Mont-Ormel
ontknoping Slag om Normandië
MÉMORIAL DE MONTORMEL
Montormel
!
Nieuw in 2013
Authentieke voorwerpen, gevonden
op het slagveld. Deze selectie van
voorwerpen van de Zak van Falaise
geven een uitleg van de geschiedenis
van de soldaten die er gevochten
hebben.
Openingstijden 2013
• 1 oktober t/m 31 maart:
10 – 17 uur, woensdag en weekend
• April: 10 – 17 uur
• Mei t/m september:
9.30 – 18 uur
• 27 oktober t/m 8 november:
10 – 17 uur, dagelijks
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 28 [ E4 ]
Mémorial de Montormel
Les Hayettes
61160 MONTORMEL
✆ 0033 (0)2 33 67 38 61
0033 (0)9 61 23 30 58
memorial.montormel@orange.fr
www.memorial-montormel.org
Tussen Argentan en Vimoutiers beheerst het Herdenkingsmuseum de
vlakte waar in augustus 1944 100.000 Duitsers omsingeld werden door
negen geallieerde divisies. Amerikanen, Britten, Canadezen, Fransen en
Polen leiden een gemeenschappelijke strijd en veroordelen de Duitsers
tot een nederlaag zonder weerga op het westfront. 50.000 Duitsers
worden buiten gevecht gesteld, duizenden voertuigen, kanonnen,
kadavers van paarden liggen over het slagveld verspreid. De Slag om
Normandië is geleverd, maar voor de burgerbevolking luidt het eind
van de gevechten het eind van de moeilijkheden nog niet in: ze moeten
zich zien te redden met dit slachtveld.
Bijzonder
Het Herdenkingsmuseum van Montormel ligt midden op het voormalige slagveld
en heeft een uitzonderlijk zicht op het dal van de Dives.
De bewegingen van de troepen zijn per dag te volgen op een maquette. Een gids
vertelt de opeenvolging van de evenementen in de Zak van Falaise aan de hand
van het uitzicht op het slagveld. Foto’s, archiefbeelden en getuigenissen geven
een nauwkeurig idee van de laatste fase uit de Slag om Normandië.
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Rondleiding met audiogids (1 uur) [F/GB/D/PL]
• Volwassene: a 5
met Normandie Pass : a 4
• Studenten, kinderen (vanaf 12 jr): a 3,50/pers.
• Kind (6 t/m 11 jr): a 2,50
• Oud-strijders: a 4
• Groep volwassenen: a 4/pers.
• Groep scholieren: a 2,50/pers.
• Gratis voor oud-strijders WO2, begeleiders
Voor groepen in bus: na het museumbezoek rondleiding op het slagveld
(anderhalf uur) [F]
• Het hele jaar, alleen op reservering
• Neem voor het tarief contact op met het museum
Gratis excursies op het slagveld (3 uur) [F]
Alleen op reservering via het museum:
Evenementen in het Mémorial de Montormel
Zie programma in de rubriek ‘Saison culturelle’ op de website
41

Ste-Mère-Église
29
De geschiedenis vanuit een andere invalshoek
MUSÉE À CIEL OUVERT
Sainte-Mère-Église / Utah Beach
!
Nieuw in 2013
Nieuwe archiefbeelden (foto’s en
films) op diverse locaties in het circuit.
Openingstijden 2013
• Januari t/m maart, oktober
t/m december: maandag t/m vrijdag
9.30-17 uur
• April t/m juni: maandag t/m zaterdag
9-18 uur, zondag 10-13 uur
• Juli/augustus: maandag t/m zaterdag
9-18.30 uur, zondag 10-16 uur
• September: maandag t/m zaterdag
9-18 uur
• Schoolvakanties: (Franse)
carnavalsvakantie, herfst- en
kerstvakantie: zaterdag 9.30-17 uur
Kaart
Zie blz. 44-45 n° 29 [ B2 ]
Ontdek de Landing en de bevrijding van Saint-Mère-Église, Utah
Beach en omgeving eens op een andere wijze: met een visiogids/
gps in een circuit van 50 kilometer vanuit Sainte-Mère-Eglise. De
visiogids brengt u naar strategische, vaak onbekende plekken in de
streek en geeft u een goed inzicht in de evenementen van 1944 via
ervaringsverhalen, beeldmateriaal, archieffilms, quiz…
Bijzonder
Gemakkelijk te volgen circuit via onbekende maar doorslaggevende locaties.
Trek er een halve dag voor uit.
De visiogids kan ook gebruikt worden door slechthorenden.
Huur 1 visiogids voor 2 à 3 personen.
Combikaartje: Landingsmuseum van Utah Beach, Airborne Museum van Sainte-
Mère-Église en Openluchtmuseum.
Neem contact met ons op voor meer informatie.
Office de Tourisme Communautaire
6 rue Eisenhower
50480 SAINTE-MÈRE-ÉGLISE
✆ 0033 (0)2 33 21 00 33
0033 (0)2 33 21 53 91
ot@ccsme.fr
www.sainte-mere-eglise.info
42
Rondleidingen en indicatie tarieven 2013
Rondleidingen en tarieven 2013 [F/GB]
• Volwassene: a 8/visiogids
met Normandie Pass: a 6/visiogids (hier wordt geen Pass verkocht)
• Op vertoon van identiteitskaart, borg van a 250/visiogids
• Duur circuit: minstens 3 uur, reken op een halve dag

BLIJF NOG EVEN IN NORMANDIË
Ontdek op onze website de volledige
geschiedenis van de Landing, de Slag om Normandië
en aanvullende informatie
www.normandiememoire.com
OVERLORD MUSEUM OMAHA BEACH
Opening juni 2013
€ 1 korting voor houders van een Normandie Pass
Het nieuwe Overlord Museum ligt niet ver van het beroemde strand Omaha Beach, bij de
toegangsrotonde van de Amerikaanse begraafplaats van Colleville-sur-Mer. Het museum
belooft een onvergetelijk bezoek: een unieke collectie van meer dan 10.000 voorwerpen die
grotendeels de periode van de Slag om Normandië tot aan de bevrijding van Parijs beslaan.
De zes in het bezette Frankrijk gestationeerde legers worden via spullen van soldaten
tot aan de grootste tanks met een gewicht van tot 50 ton beschreven, via nagebootste
taferelen op waar formaat met meer dan 35 voertuigen, tanks en kanonnen.
Het museum heeft een rijke collectie historisch en militair materiaal. De geschiedenis en het belang
van de grootschalige operatie Overlord tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt in één bezoek duidelijk.
Lotissement Omaha center - F-14710 Colleville-sur-Mer - www.overlordmuseum.com

1
2
3
4
5
Granville
Kaart met musea, monumenten en begraafplaatsen
Cherbourg
17
Les Pieux
Valognes
Barneville
Carteret
MONT SAINT MICHEL
St-Charlesde-Percy
St-Pierre-
Église
Orglandes
Carentan
Coutances
Huisnes/Mer
16
10
1
Ste-Mère-Église
12
Marigny
Avranches
St-James
UTAH
6
19
13
29
14
21
SAINT-LÔ
N 174
La Cambe
A 84
OMAHA
4
18
20
N 13
Bayeux
Villers-Bocage
Vire
Chouain
Tilly
Hottot-les-Bagues
25
GOLD
7
Flers
Domfront
22
27
23
5
CAEN
Cintheaux
Mortagneau-Perche
St-Hilairedu-Harcouët
Urville-
Langannerie
Condé/Noireau
Briouze
La Ferté-Macé
Falaise
Honfleur
Trouville
St-Pierre-sur-Dives
Trun
28
Argentan
Nécropole
des Gateys
Pont-l’Evêque
Lisieux
Livarot
Vimoutiers
ALENÇON
A B C D E F
26
A 84
JUNO
SWORD
24
Cabourg
3 9 8
11
A 88
N 158
A 13
2
A 88
A 132
A 28
A 29
Gacé
Sées
N 12
15
3
Bernay
L’Aigle
Villedieules-Poëles
Bellême
1
2
E
4
Verneuil/Av
5
De Atlantische Muur
1 Batterie d’Azeville (1) [ B2 ] blz. 7
2 Batteries du Mont Canisy [ E2 ] blz. 8
3 Site Hillman [ D2 ] blz. 9
4 La Pointe du Hoc [ C2 ] blz. 10
5 Musée Radar de Douvres [ D2 ] blz. 11
6 Batterie de Maisy [ C2 ] blz. 12
7 Batterie de Longues-sur-Mer [ C2 ] blz. 13
8 Musée de la Batterie de Merville [ E2 ] blz. 14
9 Musée du Mur de l’Atlantique [ D2 ] blz. 15
10 Musée de la Batterie de Crisbecq (1) [ B2 ] blz. 16
De luchtlandingsdivisies
11 Mémorial Pegasus (1) (2) [ D3 ] blz. 18
12 Centre Historique des Parachutistes du Jour-J (1) [ B2 ] blz. 19
13 Musée Airborne [ B2 ] blz. 20
De Landing en de Slag om Normandië
14 Musée Mémorial de la Bataille de Normandie (1) (2) [ C2 ] blz. 24
15 Musée « Juin 44 » [ F4 ] blz. 25
16 Mémorial de la Liberté Retrouvée (1) [ B1 ] blz. 26
De Amerikaanse strijdkrachten
17 Musée de la Libération [ A1 ] blz. 28
18 Normandy American Cemetery Visitor Center [ C2 ] blz. 29
19 Musée des Rangers [ C2 ] blz. 30
20 Musée Mémorial d’Omaha Beach (1) (2) [ C2 ] blz. 31
21 Musée du Débarquement Utah Beach (1) (2) [ B2 ] blz. 32
De Britse en Canadese strijdkrachten
22 Musée du Débarquement (1) (2) [ D2 ] blz. 34
23 Centre Juno Beach (1) (2) [ D2 ] blz. 35
24 Musée n° 4 Commando [ D2 ] blz. 36
25 Musée de la Percée du Bocage (1) (2) [ C3 ] blz. 37
26 Musée de la Bataille de Tilly-sur-Seulles [ D3 ] blz. 38
27 Musée America Gold Beach [ D2 ] blz. 39
De ontknoping van de Slag om Normandië
28 Mémorial de Montormel (1) (2) [ E4 ] blz. 41
44
Militaire begraafplaatsen
De Historische Plaatsen uit de Slag om Normandië vormen in de drie departementen
Calvados, Manche en Orne een waar openluchtmuseum, bestaand uit
alle locaties, musea en herdenkingsplaatsen die betrekking hebben op D-day
en het daaropvolgende offensief.
De geschiedenis vanuit een andere invalshoek
29 Musée à Ciel Ouvert [ B2 ] blz. 42
(1)
Plaatsen en musea met label NQT - (2) Plaatsen en musea met label QT
De labels Normandie Qualité Tourisme en Qualité Tourisme worden
verstrekt aan bedrijven die voldoen aan een aantal eisen op het gebied van
ontvangst, verstrekking van toeristische informatie en geleverde diensten.
45

Militaire begraafplaatsen
Ongeveer 100.000 soldaten (rond de 40.000 geallieerden en 60.000 Duitsers) zijn tijdens de gevechten
in de zomer van 1944 gesneuveld. Een aantal van hen is teruggebracht naar het vaderland (voornamelijk
Amerikanen). De meeste soldaten rusten op Normandische bodem in 27 begraafplaatsen: 16 Britse,
2 Canadese, 2 Amerikaanse, 1 Poolse, 1 Franse en 5 Duitse begraafplaatsen.
Amerikaanse begraafplaats
Colleville-sur-Mer
Britse begraafplaats - Bayeux
46
AMERIKAANSE BEGRAAFPLAATSEN
COLLEVILLE-SUR-MER, 9.387 graven
Tussen Arromanches et Grandcamp
14710 Colleville-sur-Mer
✆ 0033 (0)2 31 51 62 00 - 0033 (0)2 31 51 62 09
normandy@abmc.gov - www.abmc.gov
De Amerikaanse begraafplaats van ongeveer 70
hectaren ligt aan Omaha Beach. De 9.387 grafstenen
staan in keurig rijtjes. In de Tuin der Vermisten staan de
namen van 1.557 soldaten vermeld wier lichamen nooit
gevonden zijn. Een begraafplaats die noodt tot bezinning
en herdenking. Een kapel, een herdenkingsmonument,
en het op 6 juni 2007 geopende Visitor Center voltooien
deze aangrijpende plek waar een eer bewezen wordt aan
de waarden en offers van onze bevrijders.
SAINT-JAMES (Montjoie-Saint-Martin),
4.410 graven - Tussen Avranches en Fougères
Verantwoordelijke instelling:
American Battle Monuments Commission
68, rue 19 Janvier - 92380 GARCHES
✆ 0033 (0)1 47 01 19 76 - 0033 (0)1 47 41 19 79
CANADESE BEGRAAFPLAATSEN VAN
DE COMMONWEALTH WAR GRAVES COMMISSION
CINTHEAUX, 2.958 graven
Aan de rand van het dorp, toegang via de RN158 tussen
Caen en Falaise
Op deze begraafplaats rusten 2.958 soldaten. 2.872
van deze Canadese soldaten zijn gesneuveld tijdens de
offensieven van juli en augustus 1944, geleid door het 2e
Canadese legerkorps tussen Caen, Falaise, Chambois, tot
aan de Seine. Dagelijks toegankelijk.
BÉNY-SUR-MER - REVIERS, 2.049 graven
Bij Courseulles
Verantwoordelijke instelling:
Commonwealth War Graves Commission
7, rue Angèle Richard - 62217 BEAURAINS
✆ 0033 (0)3 21 21 77 00 - 0033 (0)3 21 21 77 10
BRITSE GRAVEN VAN DE
COMMONWEALTH WAR GRAVES COMMISSION
BAYEUX, 4.648 graven (+ 1.801 namen van
vermisten op het herdenkingsmonument)
Op de militaire begraafplaats van Bayeux staan
4.116 graven van het Britse Gemenebest (waarvan
338 niet geïdentifi ceerde lichamen) en 532 graven
van andere nationaliteiten, met name Duits. Het
herdenkingsmonument draagt de namen van 1.801
vermiste soldaten uit de landmacht van het Gemenebest.
BANNEVILLE-SANNERVILLE, 2.175 graven
Tussen Caen en Troarn
BAZENVILLE-RYES, 979 graven
Tussen Bayeux en Arromanches
BROUAY, 377 graven. Tussen Caen en Bayeux
CAMBES-EN-PLAINE, 224 graven
Tussen Caen en Courseulles
CHOUAIN (Jérusalem), 47 graven
Tussen Bayeux en Tilly-sur-Seulles
DOUVRES-LA-DÉLIVRANDE, 1.123 graven
Tussen Caen en Luc-sur-Mer
FONTENAY-LE-PESNEL, 520 graven
Tussen Caen en Caumont-l’Eventé
HERMANVILLE-SUR-MER, 1.005 graven
Aan de kust
HOTTOT-LES-BAGUES, 1.137 graven
Tussen Caen en Caumont-l’Eventé

Militaire begraafplaatsen
Poolse begraafplaats - Urville-Langannerie
Duitse begraafplaats - La Cambe
Dodenakker van Les Gatey - St-Nicolas-des-Bois
RANVILLE, 2.562 graven
Bij Pegasus Bridge
SAINT-MANVIEU-NORREY, 2.183 graven
Tussen Caen en Caumont-l’Eventé
SECQUEVILLE-EN-BESSIN, 117 graven
Tussen Caen en Bayeux
TILLY-SUR-SEULLES, 1.222 graven
Tussen Caen en Balleroy
ST-CHARLES-DE-PERCY, 789 graven
Bij Bény-Bocage
ST-DÉSIR-DE-LISIEUX, 598 graven
Bij Lisieux
Verantwoordelijke instelling:
Commonwealth War Graves Commission
7, rue Angèle Richard - 62217 BEAURAINS
✆ 0033 (0)3 21 21 77 00 - 0033 (0)3 21 21 77 10
DUITSE BEGRAAFPLAATSEN
LA CAMBE, 21.222 graven. Tussen Bayeux en Isigny
14230 La Cambe
✆ 0033 (0)2 31 22 70 76 - 0033 (0)2 31 22 05 27
lucien.tisserand@volksbund.de - www.volksbund.de
Deze indrukwekkende dodenakker verzamelt op
meer dan 7 hectaren de lichamen van 21.222 Duitse
soldaten, omgekomen tijdens de gevechten in 1944.
Herdenkingskapel bij de ingang, vredestuin met 1.220
bolesdoorns, levende symbolen van de vrede.
HUISNES-SUR-MER, 11.956 graven
Bij de Mont Saint-Michel
MARIGNY, 11.169 graven
Tussen Saint-Lô en Coutances
ORGLANDES, 10.152 graven
Ten zuiden van Valognes
ST-DÉSIR-DE-LISIEUX, 3.735 graven
Bij Lisieux
Verantwoordelijke instelling:
Volksbund Deutsche Kriegsrâberforsorge (SESMA)
9, rue du Pré Chaudron - BP 75123
57074 METZ Cedex 03
✆ 0033 (0)3 87 74 75 76 - 0033 (0)3 87 74 76 04
POOLSE BEGRAAFPLAATS
URVILLE-LANGANNERIE, 615 graven
RN 158, afslag Grainville-Langannerie,
tussen Caen en Falaise
De nationale dodenakker van Urville-Langannerie
is de enige Poolse begraafplaats in Frankrijk. Deze
begraafplaats werd geopend in oktober 1946 en
verzamelt 615 graven van Poolse soldaten, gesneuveld
tijdens de gevechten voor de bevrijding van Frankrijk.
De meeste soldaten zaten in de 1 e Poolse tankdivisie
van generaal Maczek. Ze stonden onder bevel van
het Canadese leger en deden mee aan de Slag om
Normandië, de bevrijding van België en Nederland.
Verantwoordelijke instelling: Zie Franse begraafplaats.
FRANSE BEGRAAFPLAATS
Nationale Dodenakker van Les Gateys, 19 graven
Ten noorden van Alençon
Een aantal van de lichamen van de 70 soldaten van de
2 e Franse tankdivisie, gesneuveld tijdens de gevechten
in het departement Orne, zijn teruggegeven aan hun
families. Slechts 19 soldaten, wier lichamen rustten
op gemeentelijke begraafplaatsen, zijn begraven op de
dodenakker van Les Gateys (dorp Saint-Nicolas-des-Bois),
geopend in 1970.
Verantwoordelijke instelling voor de Poolse en Franse
begraafplaatsen:
Offi ce National des Anciens Combattants et Victimes de
Guerre - Pôle d’entretien des Nécropoles Nationales et
des hauts lieux de mémoire
Cité administrative
rue Chanoine Collin - BP 51055
57036 METZ CEDEX
✆ 0033 (0)3 87 34 77 57
Verantwoordelijke instelling voor het onderhoud:
Offi ce National des Anciens Combattants et Victimes de
Guerre - Mission Mémoire et Communication de Basse
et Haute-Normandie
Service départemental du Calvados
Rue Neuve Bourg l’Abbé - BP 20528
14036 CAEN CEDEX
✆ 0033 (0)2 31 38 47 80
47

www.normandiememoire.com
ASSOCIATION NORMANDIE MÉMOIRE
88, rue Saint Martin - 14000 CAEN
0033 (0)2 31 94 80 26
0033 (0)2 31 94 84 97
info@normandiememoire.com
www.normandiememoire.com
NORMANDISCH VERKEERSBUREAU
✆ 0033 (0)2 32 33 79 00 - info@normandie-tourisme.fr - www.normandie-tourisme.fr/nl
COMITÉ DÉPARTEMENTAL DU TOURISME DU CALVADOS
✆ 0033 (0)2 31 27 90 30 - tourisme@calvados.fr - www.calvados-tourisme.com
COMITÉ DÉPARTEMENTAL DU TOURISME DE LA MANCHE
✆ 0033 (0)2 33 05 98 70 - manchetourisme@manche.fr - www.manchetourisme.com
COMITÉ DÉPARTEMENTAL DU TOURISME DE L’ORNE
✆ 0033 (0)2 33 28 88 71 - info@ornetourisme.com - www.ornetourisme.com
Foto’s: Uitgeverij Les Editions Le Goubey, fotograaf Gregory Wait, Nicolas Kelemen
Architecture en vereniging Normandie Mémoire
Bron teksten: Jean Quellien, historicus, en vereniging Normandie Mémoire
Met de steun van regio Zuid-Normandië, het Comité Régional du Tourisme van Normandië,
de CDT’s van de Calvados, Manche, Orne en het Regionale Bestuur van Bedrijven, Concurrentie,
Consumptie, Werk en Werkgelegenheid.
Ontwerp en uitwerking: Nouveau Regard - Caen - 02 31 47 00 47 /Jjanuari 2013
MINISTÈRE
DE L'ÉCONOMIE
DES FINANCES
ET DE L’INDUSTRIE