Prestaties op papieren en digitale examens wat is het verschil?

Resultaten: individuele studies
Braswell en Bridgeman (1992)
De studie van Braswell en Bridgeman (1992) betreft weliswaar niet het verschillend gebruik van
kladpapier in PPT en CBT en het effect ervan op de prestaties, maar we vermelden de resultaten hier
toch omdat het inzicht verschaft in het effect van de fysieke afstand tussen de toetsvraag en de
ruimte voor uitwerkingen. De onderzoekers vergeleken twee papieren 25-itemversies van de SAT-
Mathematical (SAT-M): één in het standaardformat en één in datzelfde format met een extra kolom
voor kladwerk. Zij vonden geen effect op de prestaties. In beide formats maakte de meerderheid van
de kandidaten bij minimaal driekwart van de items gebruik van kladwerk. Ogenschijnlijk eenvoudige
berekeningen, zoals 1000 x 10, werden daarbij vaak uitgeschreven. Echter, zelfs als voor het kladwerk
een aparte kolom in het toetsboekje was gereserveerd, gaven de meeste kandidaten er de voorkeur
aan het kladwerk bij het item zelf te noteren in plaats van op een plek verder weg van het item.
Hickendorff, Van Putten, Verhelst en Heiser (2010)
De studie van Hickendorff, Van Putten, Verhelst en Heiser (2010) is eveneens niet volledig on-topic,
maar we maken er toch melding van omdat het inzicht geeft in het effect van strategiekeuze
(mentaal versus schriftelijk) in relatie tot achtergrondkenmerken van de leerlingen.
Hickendorff, Van Putten, Verhelst en Heiser (2010) toonden aan dat het vooral zwakke rekenaars en
jongens zijn die bij complexe deelsommen kiezen voor zuiver mentale strategieën in plaats van
kladpapier te gebruiken (en zichzelf daarmee benadelen). Als men leerlingen die ‘uit het hoofd’ een
som uitrekenen, dwingt om kladpapier te gebruiken bij een parallelle opgave, komt dat hun
prestaties ten goede. Vandaar dat de onderzoekers de aanbeveling doen het gebruik van kladpapier
bij complexe deelproblemen te stimuleren.
Van den Heuvel-Panhuizen en Bodin-Baarends (2004)
Van den Heuvel-Panhuizen en Bodin-Baarends (2004) namen een papieren rekentoets af bij hoogpresterende
leerlingen uit het Nederlandse basisonderwijs. De toets bevatte vijftien puzzel-achtige
opgaven zoals number riddles. De opgaven bevatten grote hoeveelheden gegevens waarbij de
leerling de oplossing vaak kon vinden door systematisch opties uit te proberen. Een van de
uitkomsten was dat deze leerlingen zelden gebruik maakten van de ruimte voor kladwerk, waardoor
zij, aldus de onderzoekers, lager dan verwacht presteerden.
Gaskill en Marshall (2006)
Gaskill en Marshall (2006) deden onderzoek naar de vergelijkbaarheid van PPT en CBT bij
meerkeuzetoetsen numeracy in grade 4 en 7. Bij beide versies had de leerling papier nodig om het
antwoord te kunnen geven. Bij de PPT-versie konden de leerlingen hun uitwerkingen en
berekeningen op dezelfde pagina en vaak op dezelfde regel noteren als het item. Wel moesten zij het
antwoord overbrengen naar een antwoordblad dat zich echter in de onmiddellijke nabijheid van het
toetsboekje bevond. Bij de CBT-versie moesten de leerlingen de benodigde informatie eerst van het
scherm overbrengen naar het kladpapier, vervolgens de oplossing op het kladpapier uitwerken en tot
slot het resultaat weer ‘terugbrengen’ naar het scherm. Bij de CBT-versie is de kans op het maken
van fouten dus groter dan bij de PPT-versie. De veronderstelling was dan ook dat de CBT-versie tot
lagere scores zou leiden dan de PPT-versie en dat het verschil groter zou zijn voor de laag dan voor
de hoog vaardige leerlingen. Leerlingen behaalden inderdaad hogere scores op de PPT-versie van de
© Stichting Cito, Arnhem 2015 30