Quặng Secpentine - Nguồn gốc, tình hình khai thác và sản xuất các sản phẩm của từ quặng

https://twitter.com/daykemquynhon 

https://plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn 

www.facebook.com/daykem.quynhon 

http://daykemquynhon.blogspot.com 

LỜI CẢM ƠN 

http://daykemquynhon.ucoz.com 

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / 

Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định 

Đồ án nàyđược thực hiện tại bộ môn công nghệ các chất vô cơ, Viện Kĩ thuật 

Hóa học - trường Đại học Bách Khoa Hà Nội. Trước hết, em xin chân thành cảm 

ơn cô giáo hướng dẫn: TS. Bùi Thị Vân Anh, người đã quan tâm và trực tiếp 

hướng dẫn em hoàn thành đồ án này, nếu không có những lời hướng dẫn, dạy bảo 

của thầy thì em nghĩ bài thu hoạch này của em rất khó có thể hoàn thiện được. Em 

cũng xin chân thành cảm ơn tập thể các thầy cô giáo trong bộ môn đã chỉ bảo tận 

tình và tạo nhiều điều kiện thuận lợi để cho em có thể hoàn thành tốt nhất đồ án của 

mình. Bước đầu đi vào thực tế, tìm hiểu về nguồn gốc, tình hình khai thác sản xuất 

và ứng dụng của quặng Secpentine. Trong thời gian làm đồ án, do hạn chế về mặt 

thời gian và kiến thức còn hạn chế nên không tránh khỏi sai sót, em kính mong 

được các thầy cô hướng dẫn thêm để em có thể hoàn thiện hơn những kiến thức của 

mình. 

Hà Nội, 11/2015 

DIỄN ĐÀN TOÁN - LÍ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ 

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

1 

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú 

www.facebook.com/daykemquynhonofficial 

www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial





MỞ ĐẦU 




Secpentine là tên gọi của một nhóm gồm các khoáng vật silicat lớp của sắt 

magie hydroxit , được sử dụng rộng rãi để sản xuất vật liệuchịu lửalàm chất trợ 

dung cho phân lân nung chảy, cung cấp thêm chất dinh dưỡng cho cây trồng, 

nguyên liệu chế tạo hợp chất magie. 

Secpentine cùng với các khoáng sản khác nằm trong chính sách ưu tiên của 

Nhà nước tập trung tối đa khai thác chế biến khoáng sản nhóm khoáng chất công 

nghiệp phục vụ cho Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa đất nước, phù hợp với quy 

hoạch phát triển công nghiệp Việt Nam, quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội của các 

địa phương, bảo đảm hài hoà lợi ích quốc gia và địa phương, phù hợp với yêu cầu 

củng cố an ninh quốc phòng, bảo vệ các công trình văn hoá có giá trị và bảo vệ môi 

trường sinh thái tại các địa bàn có khoáng sản. 

Với nhiều ứng dụng quan trọng cùng với trữ lượng quặng Secpentine tại Việt 

Nam đã xác định và dự báo khoảng 37 triệu tấn Secpentine càng thể hiện vai trò 

quan trọngcủa nó trong các ngành công nghiệp, đặc biệt là về công nghệ vật liệu. 

Qua một thời gian tìmhiểu, em xin phépđược trình bày những hiểu biết của mình về 

quặngSecpentine, nguồn gốc, tình hình khai thác và sản xuất các sản phẩm của từ 

quặng Secpentine. 




2 











I.GIỚI THIỆU CHUNG VẾ QUẶNG SECPENTINE 

1. Cấu tạo 

Secpentin là tên gọi của một nhóm khoáng vật tạo đá phổ biến. Nhóm này 

gồm các khoáng vật silicat lớp của sắt magie hydroxit có công thức hóa học tổng 

quát là (Mg,Fe,Ni,Al,Zn,Mn) 3 Si 2 O 5 [OH] 4 ; chúng có thể chứa một lượng nhỏ các 

nguyên tố khác như crom, mangan, coban và nickel. Một hoặc hai nguyên tử Si có 

thể được thay thế bằng Al hoặc Fe trong một số trường hợp.Một số trường hợp 

hiếmchứanướcở vị trí củahydroxyl. 

Quặng Secpentinit 

Trong khoáng vật học và địa chất học, nhóm Secpentine có thể gồm 20 dạng 

biến thể. Tùy vào các nguyên tố phụ tham gia vào trong cấu trúc, các biến thể này 

không phải lúc nào cũng dễ nhận dạng. Có 3 dạng đồng hình quan trọng của 

Secpentine là antigorit, chrysotil and lizardit., thường không có sự phân biệt giữa 


các dạng đồng hình này ngoại trừ trong nghiên cứu khoa học và phân loại. 



3 











Một số loại Secpentine đã được sử dụng là đồ trang sức và chạm khắc đá cứng, đôi 

khi được gọi là Teton jade. 

Hệ kết tinh đơn nghiêng. Có bề ngoài giống như da con rắn (nên còn gọi là 

đá xà vân). Theo đặc trưng biến dạng mạng tinh thể chia ra ba loại khác nhau: tinh 

thể dạng tấm, loại sợi dài và loại hạt nhỏ ẩn tinh đặc sít. Sự khác nhau về cấu trúc S 

do sự biến dạng mạng tinh thể. Có màu sắc khác nhau: trắng, vàng, xanh lá cây, 

xanh tối nâu do hàm lượng sắt và tỉ lệ sắt Fe +3 , Fe +2 cũng như sự có mặt của nguyên 

tố Ni. Độ cứng theo thang khoáng vật 2,5 - 5, khối lượng riêng 2,5 - 2,6 g/cm 3 . 

Dựa vào hình thái tinh thể người ta phân biệt các biến thể của S, trong đó có 

hai dạng chính: 

2. Nguồn gốc 

+ antigorit - S dạng tấm 

+ crizotin - asbet - S dạng sợi. 

Quặng Secpentine hình thành do sự biến đổi nhiệt dịch các đá siêu bazơ. 

Serpentine khá phổ biến trong nhiều môi trường, và là một loại đá khoáng sản quan 

trọng hình thành trong môi trường đá biến chất(metamorphic environments). 

* Phân bố tại Việt Nam 

Việt Nam có nhiều Secpentine ở Núi Nưa (Thanh Hoá), Ba Vì (Hà Tây), 

Làng Hồi (Quảng Nam), vv. Đặc biệt, quặng secpentin tại Nông Cống, Thanh Hóa 

được đánh giá là một trong những mỏ lớn nhất Đông Nam Á, có trữ lượng hàng tỷ 

m3, là nguồn cung cấp chính cho nguyên liệu phân lân nung chảy trên địa bàn cả 

nước. 

Trong những năm qua, hoạt động khai thác, chế biến đã tạo việc làm cho 

nhiều lao động địa phương, đóng góp nguồn thu cho ngân sách Nhà nước, đồng 

thời tạo điều kiện cho một số ngành kinh tế khác phát triển. Tuy nhiên, hoạt động 


này cũng để lại những hệ lụy về ô nhiễm môi trường, cơ sở hạ tầng giao thông bị 

hư hỏng do xe quá tải vận chuyển đi tiêu thụ. Bên cạnh đó, tình trạng khai thác trái 

phép một số loại khoáng sản vẫn còn diễn ra ở một số địa phương. Mặc dù các 

4 













ngành chức năng và chính quyền huyện, xã đã có các biện pháp tăng cường công 

tác quản lý Nhà nước về tài nguyên khoáng sản, nhưng vẫn chưa giải quyết triệt để 

được các tồn tại, bất cập; sự phối hợp giữa cơ quan quản lý Nhà nước và chính 

quyền địa phương có lúc, có việc còn thiếu chặt chẽ, hiệu quả chưa cao. 

Trong một nghiên cứu của mình, giảng viên Siobhan A. (Sasha) Wilson, 

Viện Trái Đất, 

thấy Secpentine, được tìm 

Trường Đại học Wilson Monash đã nêu ra bằng chứng cho 

thấy bởi nghiên cứu này, thông thường hình thành 

trong một quá trình gọi là Secpentine hoá, có thể xuất hiện ở độ sâu tương đối 

nông (vài km) bên dưới bề mặt Trái đất – và có 

thể là Hoả tinh. Secpentine có 

thể hình thành khi nước bề mặt thấm vào lòng đất tạo thành nước ngầm, toả 

nhiệt sâu và phản ứng với những loại đá giàu magnesium. Sự hiện diện của 

Secpentine đưa ra giả thuyết là nước ngầm có thể đang hoạt động ở độ sâu lớn hơn 

5km bên dưới lớp bề mặt xung quanh miệng núi lửa McLaughlin. Nó là một trong 

những dấu hiệu cho thấy sự sống có thể đang chờ đợi chúng ta trên Hoả tinh. 

3. Ứng dụng 

Secpentine rất quan trọng trong ngành công nghiệp luyện kim, công nghiệp 

hóa chất nguyên liệu, Secpentine còn là một thành phần phân bón tốt. Đá 

Secpentine đẹp hơn thường được lựa chọn như đá trang trí. 

Đá Secpentine và khoáng sản chủ yếu được sử dụng trong ba khía cạnh sau: 

1. Các hiệu ứng quang học secpentine được sử dụng trong vật liệu xây dựng 

trang trí và ngọc thô 

2. Sử dụng hiệu suất nhiệt độ cao của Secpentine sử dụng vật liệu chịu lửa; 

3. Sử dụng các đặc tính hóa học củaSecpentine, phát triển và ứng dụng của 

hóa học và tính chất vật lý, dùng để làm chất trợ dung cho phân lân nung chảy, 


cung cấp thêm chất dinh dưỡng Mg và Si cho cây trồng, nguyên liệu chế tạo hợp 

chất magie., vật liệu thông luyện kim, ánh sáng oxit magiê và silica xốp, thuốc,… 



5 











II. TÌNH HÌNH KHAI THÁC VÀ SỬ DỤNG HIỆN NAY 

triệu tấn; 

1. Nguồn nguyên liệu 

1.1 Thăm dò quặngSecpentine 

Trữ lượng quặng Secpentine tại Việt Nam đã xác định và dự báo khoảng 37 

Ở Việt Nam có 5 mỏ Secpentine được thăm dò là Bãi áng (Thanh Hóa), Lang 

Hội (Quảng Nam), Suối Cạn (Sơn La), Thượng Hòa (Yên Bái) và Xóm Quýt (Hà 

Nội) với tổng trữ lượng 41,3 triệu tấn. 

Mỏ Bãi áng (huyện Nông Cống, tỉnh Thanh Hóa) có trữ lượng khoảng 15 

triệu tấn Secpentine và đã được khai thác làm nguyên liệu cho các nhà máy sản 

xuất phân lân nung chảy. Hàm lượng hóa học của Secpentine ở đây là 32,42 - 

35,54% MgO, 38,96 - 40,82% SiO 2 , 1,25 - 1,37% Al2O3, 7,41 - 7,46% Fe2O3, 0,4 

-1,07% Ni. Qua thử nghiệm sản xuất gạch chịu lửa pericla - forsterit từ Secpentine 

của Bãi áng cho thấy loại quặng này thích hợp với yêu cầu sản xuất gạch chịu lửa. 

Secpentine của Làng Hội (tỉnh Quảng Nam) được hình thành do quá trình 

biến đổi quặng olivin trong đá untrabazit. Thành phần hóa học điển hình của loại 

Secpentine Làng Hội là 33,77 - 34,49% MgO; 4,97 - 5,03% CaO; 35,44 - 36,53% 

SiO 2 ; 3,45% Al2O3. ước tính tổng trữ lượng khoảng 5 triệu tấn. 

Giai đoạn đến năm 2015 tiến hành các dự án thăm dò bổ sung Secpentine ở 

Núi Nưa tỉnh Thanh Hoá, Thượng Hà thuộc tỉnh Lào Cai và thăm dò mỏ Tế Thắng 

thuộc tỉnh Thanh Hoá. 

Dự kiến tổng vốn đầu tư cho các dự án thăm dò và thăm dò bổ sung 

Secpentine giai đoạn đến năm 2015 khoảng 35 đến 50 tỷ VNĐ; 

tài liệu lưu trữ địa chất) 

1.2. Thống kê trữ lượng và dự báo tài nguyên quặng Secpentine (Theo 




Tên mỏ, điểm Mức độ Trữ lượng và TNDB (ngàn tấn) Tổng 

6 











TT quặng nghiên 

1 Bãi Áng 

(Thanh Hoá) 

2 Tế Thắng 

(Thanh Hoá) 

3 Thượng Hà 

(Lào Cai) 

4 Tất Thắng 

(Phú Thọ) 

cứu 

TD 

A B C 1 C 2 

3.233 

7 

1.596 2.588 7.717 15.134 

ĐG 2.428 6.663 9.091 

TD 

980 

2.086 13.336 4.739 21.141 

TD 219 580 799 

Tổng cộng 4.213 3.901 18.932 19.119 46.165 

A+B+C 1 27.046 

2. Chính sách của Nhà nước 

2.1. Quan điểm phát triển 

- Phát triển công nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản nhóm khoáng chất 

công nghiệp (Secpentine, barit, grafit, fluorit, bentonit, diatomit và talc) phù hợp 

với quy hoạch phát triển công nghiệp Việt Nam, quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội 

của các địa phương, bảo đảm hài hoà lợi ích quốc gia và địa phương, phù hợp với yêu 

cầu củng cố an ninh quốc phòng, bảo vệ các công trình văn hoá có giá trị và bảo vệ 

môi trường sinh thái tại các địa bàn có khoáng sản; 

- Phát triển ngành công nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản nhóm khoáng 

chất công nghiệp ổn định và bền vững, với công nghệ tiến bộ, bảo đảm an toàn, có 

hiệu quả kinh tế nhằm khai thác và sử dụng hợp lý, tiết kiệm nguồn tài nguyên của đất 

nước; 


- Thực hiện các dự án thăm dò để có đủ trữ lượng tin cậy phục vụ cho việc lập 

và thực hiện các dự án khai thác và chế biến khoáng sản nhóm khoáng chất công 

nghiệp trong giai đoạn quy hoạch; 













- Phát triển công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản nhóm khoáng chất 

công nghiệp trên cơ sở lợi thế về tài nguyên, phát huy nội lực là chính, nhằm phục 

vụ trước hết nhu cầu của nền kinh tế, chỉ xuất khẩu những sản phẩm đã qua chế 

biến và trong nước không sử dụng hết. 

2.2. Mục tiêu phát triển 

- Tập trung thăm dò các mỏ khoáng sản nhóm khoáng chất công nghiệp 

(Secpentine, barit, grafit, fluorit, bentonit, diatomit và talc) đã được điều tra, đánh 

giá để đáp ứng đủ trữ lượng tin cậy cho nhu cầu khai thác và chế biến trong giai 

đoạn quy hoạch; 

- Đáp ứng đủ nhu cầu trong nước và có một phần xuất khẩu hợp lý các loại 

khoáng sản nhóm khoáng chất công nghiệp (Secpentine, barit, grafit, fluorit, 

bentonit, diatomit và talc). 

- Thu hồi tối đa tài nguyên trong khai thác và chế biến thông qua việc áp 

dụng công nghệ tiến bộ. Đảm bảo hiệu quả kinh tế việc khai thác và bảo vệ môi 

trường sinh thái tại các địa bàn họat động khoáng sản; 

- Đẩy mạnh việcđầu tưđồng bộ các cơ sở chế biến sâu các loại khoáng 

sảnnhóm khoáng chất công nghiệp với công nghệ tiến bộ. 

- Dự kiến sản lượng quặng thương phẩm như sau: 

Chủng loại Đơn vị Năm 2010 Năm 2015 Năm 2020 Năm 2025 

Secpentine Ngàn tấn/năm 300 500 600 600 

- Dự báo nhu cầu về quặng thương phẩm (đã chế biến) nhóm khoáng chất 

công nghiệp như sau: 


Chủng loại Đơn vị Năm 2010 Năm 2015 Năm 2020 Năm 2025 

Secpentine ngàn tấn/năm 300 500 600 600 



8 











2.3.Giải pháp, chính sách tổng thể 

- Chế biến khoáng sản nhóm khoáng chất công nghiệp (Secpentine, barit, 

grafit, fluorit, bentonit, diatomit và talc) để có các sản phẩm, chế phẩm chất lượng 

cao phục vụ nhu cầu trong nước là chính và có một phần hợp lý sản phẩm chế biến 

sâu để xuất khẩu; 

- Tăng cường phân cấp quản lý tài nguyên, hoàn thiện quy chế và tăng cường 

đấu thầu hoạt động khoáng sản; thành lập các Công ty cổ phần với sự tham gia của 

các tổ chức, cá nhân có kinh nghiệm, năng lực khai khoáng, có năng lực tài chính 

để đầu tư vào công tác thăm dò, khai thác và chế biến sâu khoáng sản. 

- Khuyến khích đa dạng loại hình sở hữu, thu hút các nguồn lực trong và 

ngoài nước tham gia phát triển công nghiệp khai thác, chế biến quặng Secpentine, 

barit, grafit, fluorit, bentonit, diatomit và talc theo định hướng ưu tiên các doanh 

nghiệp có năng lực trong nước; liên doanh liên kết với nước ngoài trong lĩnh vực 

chế biến đòi hỏi kỹ thuật, công nghệ cao như chế biến diatomit, grafit và talc; 

- Nâng cao trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong hoạt động khoáng 

sản Secpentine, barit, grafit, fluorit, bentonit, diatomit và talc như đóng góp xây 

dựng cơ sở hạ tầng; Thu hút đào tạo và sử dụng lao động địa phương; có biện pháp 

chủ động bảo vệ môi trường sinh thái và tích cực tham gia cải thiện môi trường xã 

hội. 

3. Tình hình khai thác 

3.1. Khai thác, chế biến quặng Secpentine 

Quặng Secpentine được khai thác và chế biến thành bột Secpentine có hàm 

lượng MgO ≥30%, SiO 2 ≤ 42% để phục vụ cho sản xuất phân bón NPK và phân lân 


nung chảy. 

- Giai đoạn đến năm 2015: Khai thác và nâng công suất khai thác mỏ 

Secpentine Bãi Áng lên 300-350.000 tấn/năm, đầu tư nâng cấp xưởng nghiền lên 

9 













công suất 80.000-100.000 tấn/năm. Đầu tư khai thác và chế biến mỏ Thượng Hà 

công suất 200.000-250.000 tấn/năm. 

- Giai đoạn 2016-2025: Duy trì sản lượng khai thác mỏ Bãi Áng và mỏ 

Thượng Hà. Các mỏ Secpentine mới vùng Lào Cai, Phú Thọ được đầu tư khai thác 

và chế biến khi có nhu cầu thị trường . 

- Tổng vốn đầu tư cho khai thác và chế biến quặng Secpentine trong giai 

đoạn quy hoạch đến năm 2015 dự kiến khoảng 110 đến 135 tỷ VNĐ. 

3.2. Vốn đầu tư 

Ước tính vốn đầu tư cho công tác thăm dò, khai thác và chế biến quặng 

Secpentine, barit, grafit, fluorit, bentonit, diatomit và talc trong giai đoạn quy hoạch 

khoảng 2.498 đến 2.885 tỷ VNĐ. 

Trong đó: Giai đoạn đến năm 2015 khoảng 1.083 đến 1.295 tỷ VNĐ; giai 

đoạn 2016 - 2025 khoảng 1.415 đến 1.590 tỷ VNĐ. 

Nguồn vốn đầu tư: Gồm vốn tự thu xếp của doanh nghiệp, vốn vay đầu tư 

phát triển của Nhà nước và vay thương mại, vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài v.v. 

3.3. Danh mục các dự án đầu tư thăm dò quặng Secpentine 

(Giai đoạn đến năm 2015) 

TT Tên dự án Vốn đầu 

1 Thăm dò bổ sung mỏ 

SecpentineThanh Hoá (khối 

siêu mafic Núi Nưa sau khi đã 

được điều tra đánh giá 

2 Thăm dò mỏ Secpentine Tế 

Thắng (Thanh Hoá) 

tư 

15-20 tỷ 

VNĐ 

5-10 tỷ 

VNĐ 

Mục tiêu trữ 

lượng 

20 triệu tấn cấp 

C 1 , 5 triệu tấn 

cấp A+B. 



Thời gian 

thực hiện 

2016-2020 

2008-2015 




cấp B+C 1 

10 











3 Thăm dò bổ sung mỏ 

nghiệp 

Secpentine Thượng Hà (Lào 

Cai) 

15-20 tỷ 

VNĐ 

11 



cấp A+B. 

2008-2015 

3.4. Danh mục dự án đầu tư, khác thác quặng Secpentine theo quy mô công 

TT Công trình Nguồn cung 

1 Khai thác, chế biến 

mỏ Secpentine 

Bãi Áng (Thanh 

Hoá) 

2 Xưởng nghiền 

Secpentine 

(Thanh Hoá) 

3 Khai thác, chế biến 

mỏ Secpentine 

Thượng Hà (Lào 

Cai) 

cấp quặng 

Công 

suất 

(t/n) 

Mỏ Bãi Áng 300.000- 

Mỏ Bãi Áng 

Mỏ Thượng 

Hà 

3.5. Lợi ích và hạn chế 

350.000 

80.000- 

100.000 

200.000- 

250.000 

Vốn đầu tư 

(tỷ VNĐ) 

Đầu tư mở 

rộng 

(40-50 tỷ) 

Đầu tư mới 

(40-50 tỷ) 

Đầu tư mới 

(30-35 tỷ) 

Thời gian 

thực hiện 

2008-2015 

2008-2015 

2008-2015 

Hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn đã tạo việc làm cho 

nhiều lao động, đóng góp nguồn thu cho ngân sách Nhà nước và tạo điều kiện cho 


một số ngành kinh tế khác phát triển. Tuy nhiên, hoạt động này cũng để lại những 

hệ lụy về ô nhiễm môi trường, tai nạn lao động, cơ sở hạ tầng giao thông bị hư 

hỏng do xe quá tải. 













Bên cạnh đó, tình trạng khai thác trái phép một số loại khoáng sản vẫn còn 

diễn ra. Mặc dù các ngành chức năng và chính quyền huyện, xã đã có các biện pháp 

tăng cường công tác quản lý Nhà nước về tài nguyên khoáng sản, nhưng vẫn chưa 

giải quyết triệt để được các tồn tại, bất cập; sự phối hợp giữa cơ quan quản lý Nhà 

nước và chính quyền địa phương có lúc, có việc còn thiếu chặt chẽ, hiệu quả chưa 

cao; sự phân cấp quản lý còn những điểm chưa hợp lý... 

3.6. Giải pháp 

Quản lý Nhà nước về tài nguyên khoáng sản và bảo vệ môi trường là 2 vấn 

đề nổi cộm hiện nay. Mặc dù các địa phương và ngành chức năng đã có nhiều cố 

gắng, tuy nhiên công tác quản lý vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu. Tình trạng khai 

thác trái phép, khai thác trộm vẫn xảy ra. Hầu hết các đơn vị khai thác dưới hình 

thức tận dụng, công nghệ lạc hậu, gây lãng phí tài nguyên và ô nhiễm môi trường. 

Việc khắc phục ô nhiễm, hoàn trả cảnh quan môi trường tự nhiên sau khi đóng cửa 

mỏ vẫn chưa được thực hiện nghiêm túc. 

Về các giải pháp khắc phục trong thời gian tới, cần yêu cầu các ngành chức 

năng phải thẩm định chặt chẽ đối với các đơn vị xin cấp phép khai thác, chế biến 

khoáng sản; tăng cường phối hợp giữa ngành, địa phương, các lực lượng trong việc 

giám sát, quản lý tài nguyên môi trường. Cần giải quyết dứt điểm, không để tiếp 

diễn tình trạng cạnh tranh thiếu lành mạnh trong sản xuất, kinh doanh. Về tình 

trạng ô nhiễm môi trường tại các nhà máy, công ty, cần phải chỉ đạo công ty từng 

bước thay đổi dây chuyền, công nghệ, khắc phục ô nhiễm môi trường, đồng thời 

tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm, trong đó đặc biệt phát huy vai trò 

của chính quyền và nhân dân địa phương đối với công tác quản lý, bảo vệ tài 

nguyên môi trường. 




12 











III. Giới thiệu các sản phẩm từ Secpentine 

1.Magiê oxit MgO 

1.1. Tổng quan về Magiê Oxit 

Magiê oxit MgO (còn gọi là magnesia) là một loại bột trắng giống bột đá vôi. 

Trong thiên nhiên, hợp chất magiê ít tồn tại ở dạng oxit thuần túy, nhưng khá phổ 

biến ở dạng cacbonat (quặng magnezit Mg(CO) 3 , đolomit CaMg(CO 3 ) 2 ), hydroxit 

(quặng bruxit Mg(OH) 2 ), hoặc hòa tan trong nước biển hay nước một số hồ muối 

khoáng, một phần ở dạng khoáng phức carnalit KMgCl 3 . 6H 2 O. Tổng trữ lượng 

quặng magnezit đã xác định trên toàn thế giới khoảng 12 tỷ tấn, tổng trữ lượng 

quặng bruxit đạt vài triệu tấn. Trữ lượng magiê tại các hồ nước muối cũng rất lớn. 

Sản phẩm MgO được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, là nguyên liệu 

đầu vào cơ bản cho ngành sản xuất các hợp chất magiê, sản xuất vật liệu chịu lửa 

(VLCL) dùng trong luyện kim, sản xuất xi măng, thủy tinh, gốm sứ, ... và sản xuất vật 

liệu cách điện trong lò điện, thiết bị gia nhiệt bằng điện. MgO hoạt tính là tác nhân phụ 

trợ trong nhiều ngành sản xuất, xây dựng và nông nghiệp. Tại các nước có ngành chăn 

nuôi trâu bò phát triển mạnh, MgO còn được sử dụng để làm phụ gia thức ăn gia súc. 

* Tình hình khai thác sản xuất trên thế giới 

Ở châu Âu, Hà Lan là một trong những nước có lịch sử hoạt động lâu đời 

trong lĩnh vực chế biến magiê oxit, đặc biệt là ở Rotterdam. Trong những năm qua, 

ngành công nghiệp khai khoáng ở đây đã từng chứng kiến sự thăng trầm về quyền 

sở hữu của các công ty trong lĩnh vực này. 

Theo một báo cáo, Grecian Magnesite SA ở Aten (Hy Lạp) là một công ty 

kinh doanh và chế biến magiê oxit và bột nhám (CCM) hàng đầu châu Âu và đã 

cung cấp CCM cho các ngành công nghiệp tại nhiều nước, kể cả các loại magiê 

cacbonat cho các ứng dụng chuyên dụng. 


Vào giữa tháng 6/2003, Công ty này đã hợp tác với một công ty của Anh để 

sản xuất magiê oxit nóng chảy. 



13 











Tại Mỹ, 2 công ty sản xuất magiê oxit lớn là Premier Chemicals LLC và 

Martin Marietta Magnesia Specialties đã cộng tác sản xuất và kinh doanh magiê 

hyđroxit dùng để xử lý nước và chất thải. 

Premier Chemicals LLC đã cấp giấy phép cho Martin Marietta Magnesia 

Specialties sản xuất và bán sản phẩm magiê hyđroxit loại Thioguard và các dịch vụ 

liên quan. Còn Martin Marietta sản xuất Thioguard tại nhà máy công suất 220 

nghìn tấn/năm ở Manistee, Michigan. Nguyên liệu thô để sản xuất Thioguard là 

nước biển giàu magiê tự nhiên và vôi đi từ đolômit từ nhà máy Ohio, Woodville. 

Tại Trung Quốc ngành công nghiệp khai thác các khoáng sản này rất lớn với 

khoảng 526 công ty hoạt động trong lĩnh vực khai thác khoáng magiê (trong đó có 

68 công ty hoạt động trong lĩnh vực khai thác và 458 hoạt động trong lĩnh vực chế 

biến. Ngoài ra, Trung Quốc còn có một số dự án đầu tư sản xuất magiê oxit nung 

quá có độ tinh khiết cao. . 

* Tiềm năng của Việt Nam 

Với trữ lượng quặng Secpentine tại Việt Nam đã xác định và dự báo khoảng 

37 triệu tấn, Việt Nam là nước có tiềm năng khoáng sản chứa magiê. Các loại 

khoáng Secpentine, đolomit và magnesit của Việt Nam được dùng để sản xuất vật 

liệu chịu lửa, đồng thời là nguồn magiê oxit dùng trong công nghiệp vật liệu xây 

dựng, làm chất phụ gia thủy tinh, trong hóa chất và phân bón. 

1.2. Ứng dụng của Magie Oxit 

1.2.1. Nông nghiệp: 

- Thức ăn gia súc: Mg là nguyên tố vi lượng cần thiết trong thức ăn gia súc, đặc biệt 

đối với trâu bò. Mg đóng vai trò quan trọng trong trao đổi chất, đồng thời cũng có tác 

động đối với hệ thống thần kinh và quá trình định vị ở các loài gia súc này. Sự thiếu 


hụt Mg sẽ gây ra chứng co cứng cơ ở trâu bò. Để giải quyết sự thiếu hụt này, người ta 

bổ sung MgO hoạt tính dạng hạt mịn vào thức ăn cho trâu bò hoặc chế biến thành các 

"cục liếm" được gắn kết bằng mật đường. 

14 













- Phân bón: Mg cũng rất quan trọng đối với cây trồng, đặc biệt là khoai tây và ngũ 

cốc. Nếu thiếu Mg cây trồng sẽ có hiện tượng vàng lá và sản lượng thu hoạch giảm. 

MgO hoạt tính là nguồn cung cấp Mg thiết yếu cho cây trồng. Ngoài ra, MgO hoạt 

tính cũng được sử dụng như tác nhân khử chua để tăng độ pH ở những vùng đất chua. 

1.2.2. Công nghiệp 

Các ứng dụng công nghiệp của MgO hoạt tính bao gồm: 

- Sản xuất MgO nung chảy: MgO hoạt tính là nguyên liệu để sản xuất MgO nung 

chảy sử dụng làm vật liệu chịu lửa hoặc vật liệu cách nhiệt, cách điện trong các thiết bị 

gia nhiệt. 

- Sản xuất hoá chất: MgO hoạt tính là nguyên liệu để sản xuất một số muối magiê 

như MgSO4, Mg(NO3)2, MgCl2,... 

- Thuộc da: MgO hoạt tính được sử dụng chủ yếu cho công đoạn kiềm hóa trong 

quá trình thuộc da bằng hợp chất crôm. Hiện nay, nhiều nhà máy vẫn tiến hành công 

đoạn này bằng cách bổ sung đồng thời các xút và canxi hydroxit khi bắt đầu quá trình 

thuộc da. Điều này thường dẫn đến việc tình trạng pH có lúc tăng rất cao. Việc sử 

dụng MgO hoạt tính sẽ cho phép kiểm soát mức pH tốt hơn và nâng cao chất lượng 

sản phẩm da. MgO hoạt tính cũng được sử dụng để thay thế sôđa hoặc natri sunfit 

trong quá trình ngâm da, vừa giảm chi phí sản xuất, vừa không làm cho pH tăng quá 

cao (do độ tan của MgO thấp hơn). Ngoài ra, MgO hoạt tính còn được sử dụng để thu 

hồi crôm từ nước thải của quá trình thuộc da. 

- Sản xuất đường mía: Ứng dụng chính của MgO hoạt tính trong sản xuất đường 

mía là thay thế vôi nhằm giảm sự bám cặn trên thành các ống bay hơi. Việc sử dụng 

MgO hoạt tính cho phép giảm nồng độ canxi xuống đến mức không xảy ra sự kết tủa 

sunfat, nhờ đó giảm sự bám cặn trên thành ống, tăng hiệu quả sử dụng nhiệt, giảm thời 

gian ngừng thiết bị để khử cặn, tăng năng suất lao động và chất lượng đường. 


- Sản xuất giấy: Trong sản xuất giấy, huyền phù MgO được sục khí SO2 để tạo 

thành magiê bisulfit dùng trong hỗn hợp nấu gỗ. 



15 











- Xây dựng: Khi xử lý MgO hoạt tính với MgCl2, người ta thu được xi măng magiê 

oxyclorua, còn gọi là xi măng sorel, được sử dụng trong sản xuất vật liệu sàn, tấm lợp, 

tấm ốp tường, vách ngăn, đặc biệt được sử dụng trong ngành đường sắt, cảng biển và 

các bệnh viện do nó có tác dụng giảm tiếng ồn, chịu được nước biển. Xi măng sorel 

còn được sử dụng để làm chất kết dính trong sản xuất đá mài. 

- Sản xuất thủy tinh: MgO hoạt tính được sử dụng để sản xuất các sản phẩm thủy 

tinh đặc biệt dùng trong nghiên cứu khoa học, thủy tinh trang trí và sợi thủy tinh. 

- Sản xuất dầu bôi trơn: MgO hoạt tính là tác nhân trung hòa axit trong sản xuất dầu 

bôi trơn 

- Sản xuất chất dẻo: MgO là chất độn, tác nhân trung hòa và xúc tác làm đặc trong 

sản xuất chất dẻo 

- Sản xuất vật liệu chống cháy, đặc biệt là chất độn chống cháy trong chất dẻo. 

1.2.3. Môi trường 

MgO hoạt tính được sử dụng để trung hòa axit, kết tủa kim loại nặng và khống chế 

sự hình thành H2S trong nước thải, giảm thời gian và khối lượng lọc nước thải. MgO 

hoạt tính cũng được sử dụng để tách lưu huỳnh khỏi khí thải công nghiệp. 

1.2.4. Sản xuất dược phẩm 

MgO hoạt tính được sử dụng làm tá dược trong sản xuất thuốc viên vitamin, thuốc 

kháng axit dạ dày và thuốc nhuận tràng. 

1.3 Phương pháp sản xuất MgO từ quặng Secpentine 

Về nghiên cứu tách MgO từ Secpentine phục vụ cho công nghiệp sản xuất 

manhezit hầu như chưa có cơ sở nào tiến hành 

Ở nước ta công nghiệp sản xuất xi măng và luyện thép hang năm phải nhập 

vật liệu chịu lửa manhezit với số lượng khá lớn. Mặc dù đã có nhiều viện nghiên 

cứu và nhà máy sản xuất thử nghiệm thành công vật liệu này, nhưng chưa đưa vào 


sản xuất công nghiệp được, lý do là vì phải nhập magie oxit hoạt tính. 

Để sản xuất MgO từ quặng Secpentine có phương pháp chung là hòa tan nó 

vào trong các dung dịch axit mạnh như axit sunfuric, axit nitric và axit clohidric, 

16 













khi đó phần hòa tan chuyển thành dạng muối, phần không hòa tan nằm lại trong bã 

và tách khỏi dung dịch 

Từ dung dịch muốn có chứa Magie lẫn các tạp chất khác, phải sử dụng các 

công nghệ để tách được magie sạch. Muốn có hợp chất Magie sạch, phải loại bỏ tạp 

chất hòa tan cùng magie trước khi tách nó. 

Các tạp chất sắt, Niken, canxi trong quặng sau khi tách cũng thành Sắt, 

Niken, Canxi tương ứng. Dung dịch muối Magie được chế biến theo các cách khác 

nhau: 

+ Phương pháp kết tủa bằng kiềm (NH 4 OH, Ca(OH) 2, Na 2 CO 3 ) 

+ Phương pháp nhiệt phân nhiệt độ cao 




17 











+ Phương pháp điện phân muối (có màng ngăn) 

2.Chrysotile (amiang trắng) 

2.1 Tổng quan về Chrysotile 

Amiang trắng (tiếng Anh: chrysotile, bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp, "chrysos" 

có nghĩa là vàng và "tilos" có nghĩa là sợi hay còn gọi là " sợi vàng"). Amiăng 


trắngvới mã số đăng ký CAS 12001 – 29 – 5 là sợi khoáng silicate tự nhiên phổ 

biến trên toàn thế giới với cấu tạo hoá học: Mg3(Si2O5)(OH)4 trong đó các phân tử 



18 











ion có thể được thay thế bởi các phân tử sắt hoặc các ion khác. Người ta cũng bắt 

gặp trường hợp các phân tử florua, ôxit hay clorua thay thế cho các phân tử 

hyđôxit, nhưng những trường hợp này thực sự rất hiếm thấy.Trọng lượng phân tử - 

277,11gm. Trong đó, Magiê chiếm 26,31%, Silic 20,27%, Hydrô 1,45%, và Oxy 

51, 96%. Nếu xét ở dạng ôxít thì MgO chiếm 43,63%, SiO2 43, 36% và H2O 

13,00%.Chúng liên kết theo dạng xoắn ốc tạo thành ống hình trụ, rỗng và có thể 

uốn cong. Ống rỗng này theo nghiên cứu khoa học có đường kính trong là 30 – 

60Å và đường kính ngoài là 300 – 400Å. 

Dựa vào khả năng chống chịu tốt đối với hầu hết các chất hoá học, amiăng 

trắng có độ đàn hồi và sức bền cao. Đặc tính có một không hai này giúp amiăng 

chrysotile trở thành một loại nguyên vật liệu đầu vào hữu ích từ nhiều thập kỷ qua, 

đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất các sản phẩm fibrô ximăng, vật liệu 

chống ma sát, đệm chịu nhiệt và một số các ứng dụng khác. 

Nhóm Secpentine 

có dạng xoắn, còn được gọi là chrysotile (hay amiang trắng), là loại sợi amiang 

được sử dụng nhiều nhất trong các ngành công nghiệp. 

Sợi chrysotil (amiang trắng) có nguồn gốc từ đá Secpentine, được thiên 

nhiên phân bố nằm rải rác khắp nơi thế giới. Đây là sợi amiang duy nhất được coi 

là an toàn, cho phép xuất nhập khẩu bởi nhiều quốc gia. Amiang trắng được ứng 

dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp sản xuất sản phẩm fibrô xi măng (đặc biệt 

là tấm lợp sóng amiang xi măng tại các nước đang phát triển), các vật liệu cách 

điện, cách nhiệt, ngành ôtô, ngành hàng không, dược, dầu mỏ và hạt nhân, sản xuất 

vật liệu chống cháy, sản phẩm dệt may và một số ngành khác. 

* Từ Amiăng đến Chrysotile 

Vì sao chúng ta nên gọi là sợi chrysotile mà không phải là sợi amiăng? Bởi 

vì amiăng là tên thương mại dùng để chỉ bất kỳ loại sợi khoáng slicat nào. Trên 


thực tế, có nhiều loại sợi amiăng và chúng được chia thành hai nhóm riêng biệt: 

nhóm sợi serpentine và nhóm sợi amphibole. Ngoại trừ việc giống nhau ở tên 



19 











thương mại, khả năng chịu lửa và ở dạng tự nhiên là sợi thì hai nhóm này hoàn toàn 

khác nhau. Sự khác biệt này thể hiện rõ ràng ở cấu tạo hoá học, tính năng, những 

ảnh hưởng tiêu cực tiềm tàng đến sức khoẻ con người cũng như các ứng dụng của 

chúng. 

Trên thực tế, hai nhóm sợi amiăng (serpentine và amphibole) không bao giờ 

được xếp vào cùng một nhóm. Đó cũng là kết luận chung của các nhà khoa học thể 

hiện trong báo cáo mới nhất của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2004. 

Amiăng trắng (hay còn gọi là amiăng chrysotile) thuộc nhóm serpentine 

trong khi các sợi amiăng khác được biết đến như tremolite, amosite và crocidolite 

thuộc nhóm amphibole. Ngày nay, chỉ có chrysotile là sợi amiăng duy nhất được 

phép xuất khẩu. 

Bên cạnh đó, các sản phẩm chứa amiăng hiện nay cũng khác hoàn toàn so 

với các sản phẩm chứa amiăng trong quá khứ. Giờ đây, người ta chỉ sản xuất và 

buôn bán các vật liệu có hàm lượng lớn amiăng chrysotile, không dễ bở vụn và 

được kết hợp với xi măng hoặc nhựa tổng hợp như tấm, ống fibrô ximăng, vật liệu 

chống ma sát, miếng đệm và chất dẻo. 

Các sản phẩm cũ, đặc biệt là những vật liệu cách nhiệt có hàm lượng amiăng 

chrysotile thấp, rất bụi và dễ vỡ vụn dưới tác động của lực tay. Hơn nữa, không 

giống với các sản phẩm hiện nay, các sản phẩm cũ thường sử dụng nhóm sợi 

amphibole (crocidolite và amosite). 




20 











Sợi amiang chrysotil hay còn gọi là amiang trắng 

2.2Ứng dụng chi tiết của chrysotile 

Ứng dụng của sợi chrysotile Sản phẩm 

Tấm cách nhiệt 

Sợi amiăng chrysotile 

Các sản phẩm dệt may chứa 

amiăng chrysotile 

Giấy amiăng chrysotile 

Vòng đệm 

Các sản phẩm chịu ma sát 

Gạch lát sàn chứa nhựa vinyl 

Tấm ngăn, vỏ hộp, tấm ngói, tấm chịu lửa, lớp bọc cửa 

Được sử dụng để hàn các mối nối của các nồi chưng 

cất, ống khói, ống thông khí (ví dụ: miếng đệm, vỏ bọc 

lò sấy, lò đun ...) Vải ceramic 

Tấm chịu lửa, áo chống lửa, găng tay cho lò đun, màn 

an toàn (màn chịu lửa) 

Tấm cách điện trong bộ chuyển mạch, lớp cách nhiệt 

trong lò hơi và lò sưởi điện tích nhiệt chạy điện 

Cho mặt bích nối ống 

Lớp đệm thắng cho các phương tiện đường bộ và 

đường sắt, thang máy và các loại máy khác 

Sàn nhà, tấm ốp cầu thang, tấm ốp chân tường 




21 











hay nhựa dẻo 

Nhựa rải đường 

Lớp sơn phủ bề mặt 

Bột matít, chất nối, keo dính 

Tấm dạ tẩm nhựa đường để lợp mái, bộ chống ẩm, lớp 

lót máng nước sơn phủ lên kim loại, 

Sơn phủ bề mặt trần và tường theo công nghệ ARTEX 

Keo dán, chất bịt mối nối khung cửa sổ 

Các sản phẩm chứa chrysotile – ximăng (chrysotile/cement) 

Như đã nói ở trên, hơn 90% các sản phẩm chứa chrysotile trên thế giới hiện nay 

được sử dụng trong việc sản xuất các sản phẩm dưới dạng hỗn hợp chrysotile – 

ximăng như: ống nước, tấm lợp, tấm ngói. Những sản phẩm này được sử dụng tại 

60 quốc gia đang phát triển và công nghiệp hoá. Sản phẩm chrysotile – ximăng 

được ưa chuộng chủ yếu vì hiệu quả kinh tế và sự bền vững tuyệt vời của nó. Sản 

xuất loại vật liệu này chỉ đòi hỏi việc nhập khẩu một số lượng nhỏ sợi chrysotile, 

các nguyên liệu thô khác dễ dàng có được tại địa phương. Hơn nữa, công nghệ sản 

xuất không yêu cầu một sự đầu tư lớn và tiêu thụ năng lượng ít hơn các phương 

pháp sản xuất của các loại sản phẩm tương tự khác. 

Vật liệu chống ma sát 

Do bản chất tự nhiên của sợi chrysotile là chịu nhiệt nên loại sợi này được sử dụng 

rộng rãi trong việc sản xuất các vật liệu chịu ma sát. Má phanh ôtô, đệm lót, khớp 

ly hợp và phanh cho thang máy là những sản phẩm phổ biến sử dụng loại sợi này. 

Các sản phẩm khác 

Chrysotile được sử dụng trong việc sản xuất khoảng 300 loại sản phẩm khác nhau. 

Ngày nay, con số đó đã giảm đi, nhưng vẫn còn một lượng đáng kể các ngành công 

nghiệp sử dụng các sản phẩm chứa chrysotile. Ví dụ, sợi chrysotile được sử dụng 

trong việc sản xuất nguyên liệu trét mái, dệt may, nhựa, cao su, đệm cửa cho lò 


nung, các chất liệu dùng để trám chỗ hở tại nơi có nhiệt độ cao, giấy, các sản phẩm 

cho quân đội và ngành công nghiệp hạt nhân. 



22 











Các chiến sỹ trang bị áo amiang phun bọt chữa cháy 

* Chrysocement (Hỗn hợp Chrysotile và Xi măng) 

Chrysotile được sử dụng trong một thời gian dài với nhiều ứng dụng khác 

nhau dưới dạng nguyên chất. Nhưng chỉ sau khi kết hợp chrysotile với ximăng, 

người ta mới khai thác được nhiều ưu điểm nổi trội của loại hỗn hợp này cả về mặt 

công nghiệp cũng như thương nghiệp. Nó làm cho sản phẩm bền hơn, nhẹ hơn và 

gia tăng tuổi thọ của sản phẩm. 

Hỗn hợp chrysotile – ximăng (chrysocement) bắt đầu được sử dụng từ đầu 

thế kỷ 20. Hỗn hợp này được phát minh ra ở Áo vào năm 1904, và đã được sử dụng 

rộng rãi cho việc xây dựng các công trình dân dụng và nông nghiệp ở châu Âu 

trong suốt thế kỷ 20, chủ yếu sau Chiến Tranh Thế Giới thứ 2. Một lượng lớn của 

khối 25 triệu tấn chrysotile, được nhập khẩu vào các nước châu Âu giai đoạn 1950 


– 1955, được sử dụng cho mục đích xây dựng này. 

Chrysocement được ứng dụng nhiều nhất vào việc sản xuất các tấm lợp dạng 

thẳng hoặc dạng sóng được sử dụng cho ngành lợp tại các quốc gia đang phát triển. 

23 













Một vài công ty cũng sản xuất các tấm ngói lợp chứa hỗn hơp này, họ có thể sử 

dụng nhiều màu khác nhau như những tấm ván ốp tường. Chrysocement cũng được 

đưa vào để sản xuất nhiều loại sản phẩm cho hoạt động vận tải và để gia tăng độ 

bền cho các sản phẩm như ống nước, cống và thùng nước. 

Việc kết hợp chrysotile với ximăng đem lại nhiều ưu điểm. Nó giúp tăng độ 

bền của ximăng lên tới 50 năm với một mức giá thấp hơn đáng kể. Một nghiên cứu 

được thực hiện vào năm 1996 chỉ ra rằng để lợp 1000m2 mái có độ bền 50 năm, 

cần 16.780 kg tấm lợp chrysocement hoặc 14.770 kg tấm lợp sợi PVA hoặc 10.085 

kg tấm lợp bằng thép (tồn tại trong 35 năm với yêu cầu bảo dưỡng nghiêm ngặt). 

Mặc dù thực tế cho thấy rằng cần một lượng tấm lợp PVA ít hơn tấm lợp 

chrysocement, nhưng nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sau giai đoạn 50 năm này, những 

ảnh hưởng của chrysocement lên môi trường thấp hơn từ 2 đến 6 lần so với sợi 

PVA. So sánh với thép, chrysocement cũng ít gây ra những tác động tiêu cực với 

môi trường hơn, mặc dù thép có tỷ lệ tái chế cao hơn 80%. Chrysocement là sản 

hẩm rẻ nhất trong số tất cả các sản phẩm chứa amiăng ximăng trên toàn cầu. 

Những điều trên đã chỉ ra rằng, chrysocement là sản phẩm tuyệt vời, cả trên 

khía cạnh kinh tế và môi trường. 

2.3Sản xuất Amiang 

Tại Việt Nam, hầu hết sợi amiangđược tìm thấy tại các mỏ có chất lượng 

kém, sợi ngắn, thô, độ đàn hồi thấp và chủ yếu thuộc nhóm sợi amphibol. Sợi 

chrysotile chỉ có một lượng rất nhỏ. 

Bên cạnh đó công nghệ và điều kiện khai thác cũng là hai yếu tố khiến các 

mỏ amiang Việt Nam hầu như không có giá trị về thương mại. Để đáp ứng nhu cầu 

nguyên liệu đầu vào của ngành công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng và các sản 


phẩm tiêu dùng, amiang chrysotile ngày nay được nhập khẩu về Việt Nam chủ yếu 

từ Nga, Kazakhstan, Trung Quốc, Canada, Brazil.. 



24 











Tại Việt Nam, 90% sản lượng nhập khẩu chrysotile (amiăng trắng) được sử 

dụng trong sản xuất tấm lợp AC (hay còn gọi là tấm lợp song fibro xi măng). 10% 

còn lại được phối trộn trong sản xuất má phanh xe hạng nặng, vật liệu bảo ôn cho 

lo hơi, đường ống dẫn hơi nước, quấn áo chống cháy trong ngành cứu hỏa. Bắt đầu 

phổ biến tại Việt Nam từ những năm 1963, với 2 nhà máy Tấm lợp Biên Hòa tỉnh 

Đồng Nai và nhà máy Tấm lợp Thủ Đức - Tp. Hồ Chí Minh. Dây chuyền sản xuất 

của 2 nhà máy đều mua của Pháp - Ý, sợi amiăng nhập từ các nước Châu Âu. Tổng 

công suất ban đầu của 2 nhà máy là trên 6 triệu m2/ năm. Ngày nay đã lên đến 16 

triệu m2/năm. 

Đầu năm 1986, cơ sở sản xuất tấm lợp A-C đầu tiên ở Miền Bắc được xây 

dựng ở Thái nguyên nằm trong Công ty SX VLXD của Bộ Công nghiệp. Dây 

chuyền SX TL do ngành cơ khí của Bộ tự nghiên cứu chế tạo. Sợi Amiăng được 

khai thác từ các mỏ ở Tây bắc. Do dây chuyền sản xuất còn nhiều nhược điểm và 

chất lượng amiăng kém nên sản phẩm mãi đến năm 1988 mới thực sự có mặt trên 

thị trường và được người tiêu dùng chấp nhận, khuyến khích nhiều nhà đầu tư quan 

tâm. Vì vậy trong vòng 10 năm từ 1991 đến 2000 đã có 20 cơ sở sản xuất tấm lợp 

ra đời. Trong 6 năm đầu thế kỷ 21 lại có thêm 16 cơ sở sản xuất Tấm lợp A-C tiếp 

tục xuất hiện, hầu hết là của tư nhân, nâng số lượng nhà máy lên 41, phân bố trên 

23 tỉnh thành với 70 dây chuyền, công suất 100 triệu m2/ năm. 

Ttrong 50 năm tồn tại và phát triển, ngành công nghiệp tấm lợp fibro xi 

măng đã có những đóng góp to lớn cho nền kinh tế đất nước, cung cấp một lượng 

lớn tấm lợp giá rẻ, chất lượng cao cho các vùng sâu, vùng xa, vùng miền núi hay 

vùng lũ lụt, đồng thời tạo ra hàng chục ngàn việc làm ổn định cho lao động địa 

phương.Cụ thể Ngành sản xuất tấm lợp AC ở Việt Nam đã đã phát triển thành một 

ngành công nghiệp gồm 41 cơ sở sản xuất với công suất thiết kế hơn 106 triệu 


m2/năm, sử dụng hơn 5.000 lao động. Từ 2008 đến nay, mỗi năm sản xuất và tiêu 

thụ khoảng 80 - 90 triệu m2/năm chiếm khoảng 60 - 62% nhu cầu về tấm lợp, sử 

dụng bình quân 60.000 -70.000 tấn amiang chrysotile/năm. Tấm lợp AC chịu được 

25 













những điều kiện khắc nghiệt của thời tiết nên tuổi thọ cao (30 – 50 năm), giá rẻ chỉ 

bằng 1/3 giá tôn mạ màu loại dày 0.4 mm, giá thấp hơn từ 40 - 50% loại tấm lợp sử 

dụng sợi thay thế. 

Phát triển và ổn định sản xuất các loại vật liệu lợp kim loại và phi kim loại. 

Cần lưu ý đến việc đầu tư phát triển ngói không rung tại những vùng không có đất 

sét tốt như vùng núi phía Bắc, Tây Nguyên và Nam Trung Bộ. Ngành công nghiệp 

vật liệu xây dựng cần có kế hoạch nghiên cứu và sử dụng vật liệu thay thế cho 

amiang trong sản xuất tấm lợp. Kiểm tra nghiêm ngặt các cơ sở sản xuất tấm lợp sử 

dụng amiang hiện có theo tiêu chuẩn môi trường và y tế, không tăng sản lượng và 

không đầu tư mới các cơ sở sản xuất tấm lợp sử dụng amiang. Từ năm 2004, không 

được sử dụng vật liệu amiang trong sản xuất tấm lợp" [2] 

Phát triển và ổn định sản xuất các chủng loại vật liệu phù hợp điều kiện tự 

nhiên, tập quán của từng vùng. Khuyến khích đầu tư phát triển ngói không nung tại 

những vùng không có đất sét tốt như vùng núi phía Bắc, Tây Nguyên và Nam 

Trung Bộ. Ngành công nghiệp vật liệu xây dựng cần có kế hoạch nghiên cứu, sản 

xuất và sử dụng đa dạng hóa các sản phẩm tấm lợp từ các loại cốt liệu sợi. [3] 

Bộ khoa học và công nghệ phối hợp với Bộ xây dựng, lập phương án đẩy 

mạnh hoạt động khoa học kỹ thuật và công nghệ trong lĩnh vực vật liệu xây dựng 

nhằm: tiếp thu công nghệ kỹ thuật tiên tiến của thế giới và khu vực. Nâng cao năng 

lực nghiên cứu và tư vấn trong quản lý, điều hành, giám sát xây dựng, chuyển giao 

công nghệ và mở rộng thị trường. Ban hành các quy định về công nghệ, tiêu chuẩn 

kỹ thuật, môi trường để quản lý phát triển ngành. [5] 




26 











Tại Việt Nam, amiang trắng được sử dụng chủ yếu trong ngành sản xuất tấm lợp 

2.4. Ảnh hưởng tới sức khỏe 

Sợi chrysotil có dạng silicat tấm, với lớp vỏ bruxite magiê bao phủ bên 

ngoài. Khi tiếp xúc với axit, lớp vỏ magiê dễ dàng bị phân hủy, chỉ còn lại lớp silic 

điôxit làm cho liên kết giữa các phân tử yếu đi khiến kết cấu sợi biến dạng. Do đó, 

khi đi vào trong phổi, lớp vỏ amiang trắng nhanh chóng bị phân huỷ bởi các đại 

thực bào và lớp silic điôxit còn lại bị đào thải ra khỏi cơ thể trong vòng từ 3 – 11 

ngày. 

Chu kỳ bán rã của amiang trắng là 0,3 – 11 ngày, do đó trong điều kiện tiếp 

xúc có kiểm soát, với nồng độ thấp, nhóm Secpentine không gây ra các triệu chứng 

khối u, mầm mống gây ra các bệnh như ung thư phổi, u trung biểu mô, v.v… 

Còn nhóm amphibol amiang khi vào phổi sẽ nằm lại rất lâu trong đó, gây ra 


các khối u, triệu chứng viêm. Sau một thời gian ủ bệnh, từ 10 – 20 năm, các khối u 

sẽ phát tác thành ung thư và các bệnh về phổi. 



27 











Hiện nay, hầu hết các khu mỏ amphibol trên thế giới đã bị đóng cửa và sợi 

amiang amphibol, cũng bị cấm buôn bán vận chuyển, bởi nhiều quốc gia trên thế 

giới do nhận thức được mức độ nguy hiểm từ việc tiếp xúc với sợi amphibole trong 

sản xuất cũng như trong môi trường sống. 

Do đó, amiang trắng là loại sợi amiang duy nhất được phép trao đổi, buôn 

bán và sử dụng trong sản xuất các sản phẩm ứng dụng. Trong đó, 99% các sản 

phẩm chứa amiang trên thế giới hiện nay sử dụng amiang trắng thuộc nhóm 

Secpentine. 

Hiện nay có 54 quốc gia cấm sử dụng các loại sợi amiang, trong khi đó 149 

quốc gia và vùng lãnh thổ cho phép sử dụng amiang trắng và các sản phẩm chứa 

amiang trắng, trong đó có các nước G8 gồm: Hoa Kỳ, Canađa, Liên bang Nga và 

các nước: Mexico, Brazil, Ukraina, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Uzbekistan, Trung 

Quốc, Ấn Độ, Thái Lan, Singapore, Indonesia, Việt Nam... 

Phần lớn các nước có sử dụng amiăng chrysotile đều có quy định nồng độ 

bụi cho phép. Cụ thể như Mỹ quy định nồng độ bụi amiăng chrysotile là 0,1 

sợi/cm3 không khí. Canada là 1,0 sợi/cm3. Các nước EU là từ 0,15 sợi/cm3 đến 0,5 

sợi/cm3. Các nước trong khối ASEAN như Philippine là 2,0 sợi/cm3. Indonesia là 

1,0 sợi/cm3. Thái Lan là 5,0 sợi/cm3. Việt Nam là 1,0 sợi/cm3. 

Tuy nhiên, hiện trạng môi trường lao động ở rất nhiều cơ sở sản xuất tấm lợp 

fibro xi măng tại Việt Nam đang ở mức báo động. Trong dây chuyền sản xuất tấm 

AC, công đoạn chuẩn bị nguyên liệu, trộn và phối liệu như nghiền và nạp amiang 

chrysotile, nạp xi măng thường sinh ra rất nhiều bụi gây ô nhiễm môi trường không 

khí. Song phần lớn các cơ sở vẫn thực hiện các động tác rất thủ công và không 

trang bị đầy đủ các bộ phận hút và lọc bui. 

Ngược lại, nhiều nhà máy đã tích cực đầu tư cải tạo thiết bị theo hướng tự 


động hóa trong buồng kín giảm tải việc phát sinh bụi. Việc chú trọng xử lý theo 

hướng thu gom, tái sử dụng chất thải, kể cả bụi amiăng chrysotile cũng hạn chế tối 

đa vấn đề ô nhiễm môi trường. Ngoài ra, trồng cây xanh, thảm cỏ, vệ sinh công 

28 













nghiệp khu vực nhà xưởng của các công ty đã được Sở Tài nguyên – Môi trường 

các địa phương công nhận đạt tiêu chuẩn Môi trường Việt nam. 

Kết quả khám bệnh và chụp phim của Bệnh viện Xây dựng năm 2008 cho 564 công 

nhân ngành sản xuất tấm lợp amiang xi măng không phát hiện các tổn thương liên 

quan đến amiang chrysotile.[7] 

Bàn đến vật liệu thay thế, PGS-TS Bạch Đình Thiên, Viện trưởng Viện 

Nghiên cứu và ứng dụng vật liệu xây dựng nhiệt đới, nói từng có nhiều loại vật liệu 

được đề xuất như sợi khoáng, sợi thủy tinh, sợi hóa học, sợi thép, cao su nhân tạo, 

xenlulo... thậm chí cả giấy gia công chuyên dụng. Tuy nhiên, đến nay giá thành các 

loại vật liệu này khá cao so với amiăng trắng, để thay thế là rất khó khăn, nhất là 

trong bối cảnh ở VN. 

3. Đá quý và trang sức 

3.1 Giới thiệu về khoáng vật Secpentine 

Màu sắc của Ngọc Secpentine là xanh lục sẫm với những vết rất đặc trưng 

của viên đá trông như da rắn, thể không trong suốt. Secpentine luôn là khoáng vật 

thứ sinh, do biến đổi của các khoáng vật Silicat giàu Magnesi, gặp cả trong đá 

magma và đá biến chất. Trong họ nhà ngọc, Ngọc Jadeite là loại ngọc có đẳng cấp 

nhất, sau đó là Ngọc Nephrite và Ngọc Secpentine - loại ngọc này dễ tìm và không 


quý bằng ngọc Jadeite). Và từ ngàn xưa, ngọc đã được mọi người ưa chuộng. 



29 











Tên gọi bắt nguồn từ tiếng La Tinh Serpens– có nghĩa là “Con rắn” chỉ ra 

màu sắc đặc trưng của viên đá. Secpentine có nguồn gốc từ Maryland và California, 

Arizona - Mỹ, tỉnh Tứ Xuyên - Trung Quốc, Triều Tiên, Hàn Quốc. 

Màu sắc của Ngọc Secpentine có thể là vàng phớt xanh lá cây hay xanh lục 

sẫm với những vết rất đặc trưng làm cho viên đá trông như da rắn, không trong 

suốt. Tuy nhiên biến thể sáng màu của nó là Ofit quý thì hơi trong, hơi cho ánh 

sáng mặt trời xuyên qua. Secpentine thường có cấu trúc dạng sơị hay phiến và vẻ 

ngoài trông giống Ngọc Nephrite. 

Các biến thể và tên gọi khác: 

- Antigorit, biến thể của Secpentine có màu vàng hoặc vàng lục. 

- Đá ngọc Triều Tiên hay đá ngọc Hàn Quốc 

- Secpentin- Đá Rêu, nhằm nhấn mạnh tới màu sắc đặc trưng của đá. 

- Toligor, tương tự như đá Nephrite ở Mông Cổ. 

Tính chất vật lý của đá Secpentine 

- Độ cứng : 5,0 – 6,0 

- Tinh hệ : Đơn tà. 

Đá Secpentine mới khai thác 




30 











- Tỷ trọng : 2,6 g/cm3 

- Ánh : Thuỷ tinh, xanh lục sẫm. 

Secpentine- Đá Ngọc Hàn Quốc 

3.2. Ứng dụng của đá Secpentine 

- Ở Châu Âu được dùng làm cối giã và đồ đựng thuốc. Vì vậy, loại khoáng 

vật này còn được biết đến với tên gọi là “Đá hiệu thuốc”. 

- Các nhà thạch học trị liệu ngày nay cho rằng, Secpentine giúp điều trị 

chứng đau đầu, chứng ngủ lịm và làm xương mau liền. 

- Ở Mông Cổ Secpentine được coi là hộ phù chống rắn cắn và côn trùng đốt. 

Ở Châu Âu được dùng làm cối giã và đồ đựng thuốc. 

- Ngọc Secpentine có tác dụng đến luân xa vùng tim: tác động đến hệ tim 

mạch, tế bào tuyến vú, cột sống và hai tay; Khơi gợi lòng nhân ái, giúp tạo ra sự cởi 

mở chân thành. Và tác dụng đến luân xa vùng đám rối dương: Ảnh hưởng tới gan, 

lá lách và các cơ quan khác của hệ tiêu hoá; chi phối cảm xúc và trí tưởng tượng. 




31 











- Secpentine chủ yếu được sử dụng làm đồ trang sức, thỉnh thoảng chúng 

được dùng để nhái đá cẩm thạch hay Nephrite do cấu trúc khối và màu của chúng 

tương tự vơi cẩm thạch và Nephrite. 

4.Bê tông cản xạ 

4.1. Tổng quan về bê tông cản xạ 

Phối cảnh Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 

Việt Nam đang tiến hành xây dựng Nhà máy điện nguyên tử đầu tiên tại tỉnh 

Ninh Thuận. Nhằm mục đích cung cấp nguyên vật liệu an toàn phóng xạ cho xây 

dựng nhà máy, các nhà khoa học đã tiến hành thí nghiệm sử dụng một số nguyên 

liệu khoáng chất Việt Nam: barit Phú thọ, serpentin Thanh Hoá làm cốt liệu chế tạo 

bê tông đặc biệt. Hiệu quả kinh tế của bê tông cản xạ chủ yếu phụ thuộc vào việc 

lựa chọn và sử dụng hợp lý cốt liệu trên cơ sở các tài nguyên khoáng sản hoặc sản 


phẩm, phế thải công nghiệp có sẵn.Các thí nghiệm được tiến hành theo tiêu chuẩn 

Việt Nam và trong phòng thí nghiệm bê tông và vật liệu xây dựng, viện Nghiên cứu 



32 











Công nghệ Xây dựng, Bộ xây dựng. Kết quả thí nghiệm chế tạo 2 mẫu bê tông 

Barit và 1 mẫu bê tông serpentin có những thông số kỹ thuật: bê tông barit khối 

lượng riêng 3,2 - 3,6, cường độ nén sau 28 ngày 285 - 332 daN/cm2; bê tông 

serpentin: khối lượng riêng: 2,56; cường độ nén 227 daN/cm2. 

Một trong những trở ngại lớn đối với chế tạo và ứng dụng bê tông cản xạ là 

nguyên liệu tại chỗ đôi khi không đáp ứng được các thông số kỹ thuật cần thiết. Sử 

dụng các nguồn nguyên liệu xa địa điểm xây dựng làm tăng đáng kể giá thành bê 

tông. Hiệu quả kinh tế của bê tông cản xạ chủ yếu phụ thuộc vào việc lựa chọn và 

sử dụng hợp lý cốt liệu trên cơ sở các tài nguyên khoáng sản hoặc sản phẩm, phế 

thải công nghiệp có sẵn. 

Phân tích nguồn tài nguyên trong nước cho thấy, trên cơ sở các khoáng sản 

sẵn có hoàn toàn có khả năng chế tạo được bê tông với các tính năng cản xạ đặc 

biệt. Các nghiên cứu tập trung theo hướng sử dụng cốt liệu nặng, cốt liệu chứa 

nước liên kết và phối hợp sử dụng hai loại cốt liệu trên để chế tạo bê tông siêu năng 

và bê tông hydrat. 

Nguồn khoáng sản của nước ta khá đa dạng với nhiều chủng loại như 

germatit, magnhetit, cromit, barit, geotit, Secpentine… là nguồn nguyên liệu đầy 

tiềm năng để chế tạo bê tông cản xạ. Ngoài ra, các sản phẩm và phế thải công 

nghiệp luyện kim như vẩy cán thép, bi thép,… cũng có thể sử dụng trong chế tạo bê 

tông siêu nặng. 

Với thời gian có hạn, các nghiên cứu mới chỉ tập trung vào việc nghiên cứu 

chế tạo và các tính chất của bê tông trên cơ sở cốt liệu barit và serpentin trong 

nước. 

4.2. Ứng dụng 

Bêtông cản xạ (RSC) được dùng trong các nhà máy điện hạt nhân, trong các 


cơ sở y tế để chữa bệnh bằng phóng xạ, trong các cơ sở nghiên cứu hạt nhân, và 

chế tạo các thiết bị tàng trữ và vận chuyển chất thải phóng xạ. Trong các hỗn hợp 

RSC, các cốt liệu có khối lượng riêng cao được sử dụng để làm giảm các tia 

33 













gamma và các cốt liệu có khối lượng nguyên tử nhẹ được dùng để hút các nơtron, 

bởi vậy các tính chất của chúng và tỷ lệ cấp phối của chúng sẽ ảnh hưởng tới các 

tính chất cản xạ của hỗn hợp. Bê tông cản xạ chế tạo có cấu trúc đặc chắc và khá 

đồng nhất. Các cấp phối được thiết kế với hệ số dư vữa tối ưu, đảm bảo sử dụng tối 

đa cốt liệu với khả năng cản xạ được nâng cao. 

Bê tông cản xạ chế tạo có cấu trúc đặc chắc và khá đồng nhất. Các cấp phối 

được thiết kế với hệ số dư vữa tối ưu, đảm bảo sử dụng tối đa cốt liệu với khả năng 

cản xạ được nâng cao. 

Khả năng cản xạ của các cấp phối bê tông trên được đánh giá thông qua tiết 

diện loại trừ nơtron và hệ số làm yếu tuyến tính bức xạ gamma. Đây sẽ là các thông 

số đầu vào cho bài tính thiết kế bảo vệ cản xạ. 

Các tính toán lý thuyết đã thực hiện cho thấy khả năng cản xạ của các loại bê 

tông chống phóng xạ đã chế tạo được nâng lên đáng kể so với bê tông thường. Cấp 

phối C1 với cốt liệu barit có hệ số làm yếu tuyến tính bức xạ gamma cao nhất, thích 

hợp cho kết cấu bảo vệ chống bức xạ gamma. Cấp phối C5 trên cơ sở cốt liệu 

Secpentine có tiết diện loại trừ vĩ mô nơtron lớn nhất, thích hợp cho kết cấu bảo vệ 

chống bức xạ nơtron. 

Như vậy, các nghiên cứu đã tiến hành cho phép khẳng định, trên cơ sở nguồn 

nguyên liệu trong nước, có thể chế tạo được các loại bê tông cản xạ phục vụ cho 

xây dựng NMĐNT bao gồm bê tông siêu nặng, bê tông hyđrat và bê tông cản xạ 

phối hợp. 

4.3. Nghiên cứu chế tạo, sản xuất dựa trên quặng secpentine và barit 

Quặng barit và serpentin dùng làm cốt liệu cho bê tông được nghiền từ quặng 

nguyên khai và tách cỡ hạt qua sàng thành cốt liệu lớn với kích thước hạt tối đa 


20mm và cốt liệu nhỏ. Phân tích các chỉ tiêu của cốt liệu theo TCVN 1770:1986 và 

TCVN 1771:1987 cho thấy cốt liệu barit và serpentin hoàn toàn phù hợp để chế tạo 

bê tông. 

34 













Xem xét các yêu cầu về khả năng chịu lực, đặc điểm công nghệ thi công và 

điều kiện sử dụng của bê tông cản xạ, sơ bộ có thể xác định một số yêu cầu thiết kế 

thành phần bê tông cản xạ như sau: 

- Cường độ chịu nén ở tuổi 28 ngày không nhỏ hơn 200daN/cm2; 

- Tính công tác: độ sụt côn không nhỏ hơn 3cm; 

- Khối lượng thể tích (ở 105-1100C) không nhỏ hơn 3000kg/m3 (đối với bê tông 

siêu nặng); 

Lượng nước liên kết không nhỏ hơn 10% (đối với bê tông hyđrat). 

Thiết kế cấp phối được thực hiện theo quy trình truyền thống như đối với bê 

tông nặng thông thường. Khác biệt chủ yếu nằm ở việc tính toán, lựa chọn tỷ lệ vật 

liệu phù hợp các yêu cầu về lượng nước liên kết và khối lượng thể tích. 

Lượng nước liên kết cần thiết được xác định thông qua yêu cầu về hàm 

lượng hyđro trong bê tông theo công thức: 

N = Wγb/11,1 

Trong đó: 

N: Lượng nước liên kết cần thiết; 

Wγb: Lượng hyđro yêu cầu tương ứng với khối lượng thể tích của bê tông γb. 

Lượng nước liên kết trong bê tông được tính bằng tổng lượng nước liên kết 

hóa trong đá xi măng và lượng nước liên kết trong cốt liệu. Trong đó, lượng nước 

liên kết hóa trong đá xi măng ở điều kiện thường dưới 1000C được tính bằng: 

NX = (0,15… 0,20)X (Khi sử dụng xi măng thường); 

Và NX = (0,30… 0,35)X (Khi sử dụng xi măng nhôm) 

Trong đó: 

Nx: lượng nước liên kết hóa trong bê tông. 

X: Lượng dùng xi măng. 


Vật liệu sử dụng cho các cấp phối thí nghiệm là cốt liệu barit và serpentin 

dùng riêng rẽ hoặc phối hợp. Trong mỗi trường hợp tiến hành tối ưu hóa thành 

phần cấp phối vật liệu để đạt được khối lượng thể tích lớn nhất. Đối với bê tông 

35 













hyđrat, tối ưu hóa được thực hiện với lượng nước liên kết trong điều kiện giữ 

nguyên lượng dùng xi măng. Thiết kế cường độ bê tông được tiến hành theo 

phương trình Bolomei – Skramtaev với các hệ số như đối với bê tông thường. 

2. 

Ký 

hiệu 

Các cấp phối được trình bày tại bảng 1, tính chất của bê tông cản xạ tại bảng 

Bảng 1: Thành phần cấp phối bê tông 

Xi 

măng 

Cốt liệu lớn 

Đá 

Barit 

Lượng dùng vật liệu, kg/m3 

Serpenrin 

Cốt liệu nhỏ 

Cát 

Barit 

Serp 

-entine 

C0 330 1020 - - 860 - - 180 1,32 

C1 330 - 2000 - - 1100 - 180 1,32 

C2 330 - 2000 - 660 - - 180 1,32 

C3 330 1200 - - - - 660 180 1,32 

C4 330 - 2000 - - - 680 180 1,32 

C5 330 - - 1250 - - 670 180 1,32 

Ký 

hiệu cấp 

phối 

Bảng 2: Tính chất của hỗn hợp bê tông và bê tông 

cm 

Tính chất 

Độ sụt, 

Khối lượng 

thể tích, 

kg/m3 

Lượng 

nước liên 

kết, % 

Cường độ chịu 

nén, daN/cm2 

H 2 O 

gia 

siêu 

dẻo 

Độ hút 

nước, % 

C0 10 2260 - 362 3,1 

C1 5,5 3480 - 285 1,4 

C2 6,5 3040 - 331 1,9 


C3 3,5 2240 7 227 2,2 

C4 5,0 3060 5 276 2,1 

Phụ 



36 








C5 4,5 2300 14 253 2,5 




Các số liệu thí nghiệm cho thấy các cấp phối bê tông có cường độ chịu nén 

đều đạt trên 200daN/cm2. Tốc độ phát triển cường độ của các cấp phối trên nhìn 

chung tương tự như bê tông nặng thông thường. Sau 7 ngày bê tông đạt khoảng 

80% cường độ tuổi 28 ngày. 

Bê tông sử dụng cốt liệu barit có khối lượng thể tích không nhỏ hơn 

3000kg/m3. Khi sử dụng phối hợp cốt liệu lớn và cốt liệu nhỏ barit, khối lượng thể 

tích của bê tông có thể đạt tới 3480kg/m3. 

Để đảm bảo lượng nước liên kết trong bê tông trên 10%, cần sử dụng cốt liệu 

lớn và nhỏ serpentin. Xác định bằng phương pháp nhiệt dung sai cho thấy lượng 

nước liên kết trong bê tông serpentin có thể đạt tới 14%. 

5. Phân lân Canxi Magie (Phân lân nung chảy) 

5.1 Tổng quan về phân lân nung chảy 

Phân lân nung chảy còn có tên gọi khác: phân lân thủy tinh; phân lân can-xi 

ma-giê; Fused Calcium Magnesium Phosphate (FMP), Calcium Magnesium 

Phosphate (CMP). 

Phân lân nung được sản xuất bằng cách nấu chảy hỗn hợp quặng phosphat 

với serpentin hoặc olevin, manhezit… sau khi làm lạnh đột ngột thu được sản phẩm 

ở dạng thủy tinh, nên còn gọi là phân lân thủy tinh.... 

Phân lân nung chảy là một hỗn hợp photphat silicat(Ca và Mg).Thành phần 

của phân lân nung chảy gồm chủ yếu là: 

4(Ca,Mg)O.P2O5 

5.2 Ứng dụng của phân lân nung chảy 

5(Ca,Mg)O.P2O5.SiO2 


Phân lân nung chảy Là loại phân lân dễ tiêu, cây trồng có thể sử dụng ngay 

được như supe lân. Vì có kiềm tính chứa nhiều canxi, magiê nên phân lân nung 

37 










chảy có khả năng khử chua cho đất. Trong phân có chứa nhiều loại vi lượng như 

4% sắt, 0,4% mangan, 0,02% đồng, 0,001% molipden, 002% coban. 




Phân lân nung chảy đặc biệt tốt cho các loại đất trung tính, ít chua hiệu quả 

supe lân và phân lân nung chảy gần như nhau. Trên các loại đất kiềm hiệu quả supe 

lân sẽ hơn lân nung chảy. Trái lại trên đất chua nhiều (đất chua mặn, đất trũng lầy 

thụt, đất đồi chua) dùng lân nung chảy lợi hơn supe lân vì supe lân làm tăng độ 

chua còn lân nung chảy làm giảm độ chua. Trên đất nghèo chất kiềm, nghèo vi 

lượng như đất bạc màu, đất xám, đất cát nhẹ, đất cát biển, dùng phân lân nung 

chảy rất tốt vì loại phân này giàu nguyên tổ dinh dưỡng trung lượng (canxi, magiê) 

và vi lượng. 

Magiê tham gia vào thành phần diệp lục, giúp cây quang hợp tạo gluxit, tăng 

tinh bột trong củ hạt, tăng tỷ lệ đường trong mía, quả, tăng tỷ lệ hydrocacbon trong 

lá, tăng tỷ lệ dầu béo ,tinh dầu cho cây lấy dầu hương liệu và hành tỏi, làm cho dâu 

dày lá, tằm ăn ít bệnh, dày kén, tơ dài và bền. Magiê tăng cường sự hút lân làm 

tăng hiệu quả của phân lân. 

nước: 

5.3 Sản xuất phân lân nung chảy 

*Tình hình sản xuất phân lân nung chảy hiện nay trên thế giới và trong 

- Thực tế hiện nay, nhu cầu sử dụng phân bón trong sản xuất nông nghiệp ở 

các quốc gia là rất lớn.Theo số liệu năm 2006-2007, số lượng phân bòn được sử 

dụng ở: Trung Quốc la 48,8 triệu tân, Ấn Độ là 22,045 triệu tấn, Mỹ là 20,821 triệu 

tấn, EU là 13,86 triệu tân. Việt Nam là 2,604 triệu tấn.Trong đó lượng phân lân sử 

dụng là 0,634 mới đáp ứng được 30% nhu cầu sử dụng. 

Hiện nay có 5 cơ sở sản xuất phân lân nung chảy ở nước ta. Lớn nhất là 


Công ty phân lân nung chảy Văn Điển (Hà Nội) và Công ty phân lân Ninh Bình. 

Ngoài ra còn có ba nhà máy của ba tỉnh Thanh Hóa, Hà Bắc, Vĩnh Phú. Nguyên 

liệu sử dụng, công nghệ sản xuất quyết định hàm lượng lân tổng số và mức chuyển 

38 










hoá của phân quyết định chất lượng sản phẩm. Sản phẩm của hai công ty Phân lân 

ở Văn Điển và Ninh Bình có tới 15,5-16% P2O5. 




* Nguyên lý sản xuất phân lân nung chảy: 

Cơ sở của phương pháp là dùng nhiệt nung nóng biến lân từ dạng vô định 

hình ( cây không hấp thụ được , khó tiêu, khó tan ) thành dạng vô định hình mà cây 

có thể hấp thụ được. 

Căn cứ vào nguyên lý trên: đem phối trộn quặng apatit với các chất phụ gia 

theo một tỉ lệ nhất định sau đó nung trong lò cao ở nhiệt độ từ 1400-1500 0C…làm 

cho hỗn hợp quặng và phụ gia hóa lỏng. Liệu lỏng được lấy ra và được làm lạnh 

đột ngột bằng nước có áp lực cao ( lưu lượng nước gấp 15-20 lần sản phẩm ) nhằm 

phá vỡ tinh thể trong quặng chuyển P2O5 trong quặng thành dạng dễ tan trong axit 

yếu (có thể tan 98% trong axit citric 2% chứa trong dịch mà cây tiết ra) thu được 

bán thành phẩm phân lân 

Quá trình này chủ yếu là kết quả hình thành trạng thái thủy tinh vô định 

hình. Ở nhiệt độ 1400-15000C hỗn hợp quặng ở trong lò ở dạng kết tinh bị hóa 

mềm chảy lỏng linh động, mạng tinh thể bị phá vỡ , sau đó liệu lỏng được làm lạnh 

đột ngột để chất lỏng không trở về trạng thái ban đầu ( tinh thể bền vững ). Ta thu 

được sản phẩm ở dạng thủy tinh . 

Quá trình tạo phân nung chảy thực chất là quá trình chuyển hóa - 

Ca3(PO4)2 từ dạng kết tinh thành dạng “ thủy tinh “ . 

Nguyên liệu chính dùng trong sản xuất phân lân nung chảy gồm có:quặng 

apatit và đá secpentin. 

Quặng apatit có công thức cấu tạo là Ca10F2(PO4)6 và Ca5F(P04)3 

Trong đó thành phần dao động gòm có: CaO:43% 


Quặng Flo apatit có đặc điểm:màu xám,nâu;khối lượng riêng d = 3,18-3,21 

g/cm3;tnc = 1400-1559 0C 



39 











- Đá secpentin có công thức cấu tạo là 3MgO.2SiO2.2H2O .Ngoài ra trong 

đá secpentin còn có một số nguyên tố vi lượng như Ni, Mn, Cu, …. Có lợi cho cây 

trồng 

Than được sử dụng trong quá trinh đốt lò để sản xuat phân lân nung chảy là 

thanh có chất lượng tốt, hàm lượng chất bốc nhỏ, cường độ chịu nhiệt cao, nhiệt 

năng lớn. Có 2 loại than hiện đang sử dụng là than Antraxit, và thanh Cốc 

chinh 

* Công nghệ sản xuát phân lân nung chảy 

Hiện nay,trong nước ta có 2 qui trình công nghệ sản xuất phân lân nung chảy 

-Công nghệ 1:Là công nghệ được đưa từ Trung Quốc sang với việc sử dụng 

nguyên liệu là Quặng Apatit loại I với thành phần P205 là 28-40%, sử dụng nhiên 

liệu than Cốc.Kích thước hat nguyên liệu khi đưa vào lò là 25-80mm 

-Công nghệ 2: Là công nghệ với việc sử dụng nguyên liệu là Quặng Apatit 

loại II với thành phần P205 18-25%, sử dụng nhiên liệu than Antraxit.Kích thước 

hạt nguyên liệu khi dưa vào lò là 11- 90mm 

* Qui trình sản xuất phân lân nung chảy chung 




40 








Sơ đồ nguyên lý sản xuất phân lân nung chảy: 




5.4.Vấn đề ô nhiễm trong quá trinh sản xuất phân lân nung chảy 

1.Khí thải 

- Khí CO, CO2 sinh ra trong quá trình đốt nhiên liệu 

- Khí H2S, HF sinh ra trong quá trinh đốt nguyên liệu trong lò cao 

Các khí này rất độc hại đến môi trường và sức khỏe con người 




41 











Để xử lý khí thải, hỗn hợp khí được đưa qua tháp phân li bụi, ở đây bụi được tách 

ra, khí được tiếp tục hấp thụ.Các khí CO2, H2S, HF được hấp thụ nhờ có dung dịch 

sữa vôi được lắng xuống tại bể chứa hấp thụ, khí thải được tiếp tục đi vào tháp tách 

nước để tách nước trước khi vào lò đốt CO.Tại lò đốt diễn ra quá trình 

cháy:2CO+O2=CO2 

Sau đó khí thải theo ống khói và thải ra môi trường.Nhiệt độ đốt CO được 

tận dụng để nung gia nhiệt cho không khí cấp vào lò nhờ quạt cao áp, khí nóng khi 

ra khỏi thiết bị có nhiệt độ từ 300-4000C dùng để sấy qua nguyên liệu tăng nhiệt độ 

nguyên liệu đầu vào vừa làm tăng hiệu suất lò cao, vừa giảm được tiêu hao nhiên 

liệu. 

2.Chất thải rắn 

- Chất thải rắn trong sản xuất phân lân chủ yếu là quặng mịn dưới cõ, trung 

bình cứ 1 tấn phân bón tỉ lệ loại bỏ sẽ vào khoảng 0,25-0,35 tấn quặng mịn. 

Quặng mịn sinh ra trong quá trình đập nguyên liệu, sàng nguyên liệu trước khi đưa 

vào lò cao để nung lên. 

Trước đây lượng quặng mịn phải vất bỏ làm cho bãi thải chứa quặng mịn 

ngày một cao như núi, vừa gây ô nhiễm môi trường, vừa lãng phí tài nguyên, vừa 

tăng giá thành sản phẩm.Hiện nay, ở một số nhà máy, điển hình là nhà máy Phân 

lân Vân Điển,có giải pháp là tạo chất kết dính vô cơ đóng bánh toàn bộ lượng 

quặng min thải ra thành nguyên liệu đạt tiêu chuẩn theo kích cỡ nguyên liệu đưa 

vào lò cao.Quặng mịn quay trở lại sản xuất giúp tận dụng gần 300000 tấn quặng 

mịn đưa vào sản xuất.Lượng chất thải rắn từ chỗ tồn đọng nhiều năm không kiểm 


soát được, nay đã vơi dần và trở thành nguyên liệu phục vụ sản xuất, vừa tiết kiệm 

tài nguyên, vừa giải quyết ô nhiễm môi trường, vừa hạ giá thành sản phẩm 



42 











Ngoài ra còn lượng chất thải rắn là cặn lắng lại sau quá trình trung hòa khí H2S, 

HF bằng sữa vôi.Cặn lắng lại này chính là CaF2.Cặn được xử lý bằng cách đem 

dùng làm nguyên liệu trong sản xuất HF , nguyên liệu trong quá trình sản xuất gốm 

sứ . 

3.Nước thải 

Phát sinh trong quá trình : 

- làm lạnh lò cao 

- sàng ướt nguyên liệu trước khi vào lò 

- bơm nước làm lạnh liệu lỏng 

- nước của quá trình trung hòa khí thải 

Phương án xử lý : phải lắp đặt hệ thống thu triệt để các nước thải trên dẫn ra các bể 

lọc 

sàng… 

4.Tiếng ồn 

Lắp đặt các hệ thống giảm tiếng ồn và các trấn động ở các máy nghiền, máy 

Trồng một vành đai cây xanh xung quanh nhà máy vừa giảm tiếng ồn vừa 

góp phần lọc không khí. 

Ngoài ra tình trạng chung là nông dân việt nam sử dụng phân bón không hợp 

lí bón quá nhiều làm lượng phân mà cây không hấp thụ được sẽ tồn dư trong đất 

quá lâu trở thành một nhân tố gây ô nhiễm, làm biến đổi thành phần đất, mất cân 

bằng các yếu tố trong đất. 

Chính vì thế đòi hỏi cả nhà sản xuất và người sử dụng phải có ý thức bảo vệ 

môi trường, sản xuất sạch và sử dụng hợp lý. 




43 











KẾT LUẬN 

Secpentine rất quan trọng trong ngành công nghiệp luyện kim, công nghiệp 

hóa chất nguyên liệu Chúng ta cần phát triển công nghiệp khai thác, chế biến . Tuy 

nhiên, hoạt động này cũng để lại những hệ lụy về ô nhiễm môi trường, tai nạn lao 

động, cơ sở hạ tầng giao thông bị hư hỏng. Hầu hết các đơn vị khai thác dưới hình 

thức tận dụng, công nghệ lạc hậu, gây lãng phí tài nguyên và ô nhiễm môi trường. 

Việc khắc phục ô nhiễm, hoàn trả cảnh quan môi trường tự nhiên sau khi đóng cửa 

mỏ vẫn chưa được thực hiện nghiêm túc. 

Về các giải pháp khắc phục trong thời gian tới, cần yêu cầu các ngành chức 

năng phải thẩm định chặt chẽ đối với các đơn vị xin cấp phép khai thác, chế biến 

khoáng sản; tăng cường phối hợp giữa ngành, địa phương, các lực lượng trong việc 

giám sát, quản lý tài nguyên môi trường. Về tình trạng ô nhiễm môi trường tại các 

nhà máy, công ty, cần phải chỉ đạo công ty từng bước thay đổi dây chuyền, công 

nghệ, khắc phục ô nhiễm môi trường, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát và 

xử lý vi phạm, trong đó đặc biệt phát huy vai trò của chính quyền và nhân dân địa 

phương đối với công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên môi trường. 




44 








TÀI LIỆU THAM KHẢO 




1. Quyết định 6242/QĐ-BCT Phê duyệt Quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, 

chế biến và sử dụng nhóm khoáng chất công nghiệp (Secpentine, barit, grafit, 

fluorit, bentonit, diatomit và talc) đến năm 2015, có xét đến năm 2025, Bộ Công 

Thương 

2. Signs of Life Could be Waiting for Us on Mars, By Siobhan A. (Sasha), Wilson 

Monash University 

3. Đề tài “Nghiên cứu giải pháp môi trường, vật liệu, kết cấu và công nghệ xây 

dựng công trình nhà máy điện nguyên tử ở Việt Nam, GSTS. Nguyễn Mạnh Kiểm 

4. Đề tài “Công nghệ sản xuất MgO hoạt tính và kết khối từ các khoáng quặng chứa 

magiê của Việt Nam”, GSTS La Văn Bình 

5. Tình hình sử dụng Amiang ở Việt Nam và các giải pháp phòng ngừa bệnh 

Amiang, TS Phạm Văn Hải,Viện nghiên cứu KHKT-BHLĐ 

6. Bước đầu nghiên cứu ứng dụng một số nguyên liệu khoáng chất công nghiệp 

(barit, serpentin) làm cốt liệu bê tông đặc biệt (chống phóng xạ) ở việt Nam, Tuyển 

tập báo cáo Hội nghị khoa học Địa chất. Hà Nội, 2005 

7. Thông tin từ các trang web: thegioidaquy.net; Công thông tin điện tử tỉnh Quảng 

Ninh http://www.quangninh.gov.vn;Website của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam 

http://www.vinachem.com.vn/ 




45

Quặng Secpentine - Nguồn gốc, tình hình khai thác và sản xuất các sản phẩm của từ quặng

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?