Định lượng đồng thời paracetamol, clopheninamin maleat trong thuốc coldacmin và pacemin bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) và phương pháp quang phổ hấp thụ phân tử (UV-VIS)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN 

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM 

NGUYỄN THỊ THÙY THƢƠNG 

, 

CLOPHENINAMIN MALEAT TRONG THUỐC COLDACMIN 

HIỆU NĂNG CAO (HPLC) VÀ PHƯƠNG PHÁP QUANG PHỔ 

HẤP THỤ PHÂN TỬ (UV-VIS) 

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC VẬT CHẤT 

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT 

daykemquynhonbusiness@gmail.com 

THÁI NGUYÊN - 2015 

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 

http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN 

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM 

NGUYỄN THỊ THÙY THƢƠNG 

, 

CLOPHENINAMIN MALEAT TRONG THUỐC COLDACMIN 

HIỆU NĂNG CAO (HPLC) VÀ PHƯƠNG PHÁP QUANG PHỔ 

HẤP THỤ PHÂN TỬ (UV-VIS) 

Mã số: 60.44.01.18 

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC VẬT CHẤT 



Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS MAI XUÂN TRƢỜNG 

THÁI NGUYÊN - 2015 

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 

http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CAM ĐOAN 

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, 

kết quả nêu trong luận văn là trung thực. Những kết luận của luận văn chưa 

công bố trong bất kỳ công trình nào khác. 

Thái Nguyên, tháng 4 năm 2015 

Tác giả luận văn 

Nguyễn Thị Thùy Thương 



i

LỜI CẢM ƠN 

Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận 

- , tác giả đã nhận được nhiều sự quan tâm, 

động viên, hướng dẫn và giúp đỡ của các thầy giáo, cô giáo, bạn bè và gia đình. 

Tác giả bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới: 

- - 

Nguyên, các thầy cô giáo tham gia giảng dạy đã cung cấp những kiến thức giúp 

tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. 

Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo PGS.TS Mai 

Xuân Trường người đã tận tình hướng dẫn chỉ bảo và giúp đỡ tôi trong suốt quá 

trình nghiên cứu, thực hiện và hoàn thành luận văn. 

Cuối cùng tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến gia đình, bạn bè 

những người đã luôn bên tác giả, động viên và khuyến khích tác giả trong quá 

trình thực hiện đề tài nghiên cứu của mình. 

Trong quá trình thực hiện luận văn này, 

, mặc dù tác giả 

đã hết sức cố gắng nhưng không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất 

mong nhận được các ý kiến đóng góp, xây dựng chân thành từ các thầy giáo, cô 

giáo và bạn đọc. 

Xin chân thành cảm ơn! 

Thái Nguyên, tháng 4 năm 2015 



Tác giả 

Nguyễn Thị Thùy Thƣơng 

ii

MỤC LỤC 

Trang 

LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................... i 

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii 

MỤC LỤC .......................................................................................................... iii 

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................... iv 

DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v 

DANH MỤC CÁC HÌNH .................................................................................. vi 

MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 

Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................... 2 

1.1. Tổng quan về <strong>paracetamol</strong> và <strong>clopheninamin</strong> <strong>maleat</strong> ...................... 2 

1.1.1. Paracetamol ....................................................................................... 2 

1.1.2. Clopheninamin <strong>maleat</strong> ....................................................................... 7 

1.2. Các định luật cơ sở của sự hấp thụ ánh sáng ................................. 10 

1.2.1. <strong>Định</strong> luật Bughe - Lămbe - Bia ....................................................... 10 

1.2.2. Những nguyên nhân làm cho sự hấp thụ ánh sáng của dung 

dịch không tuân theo định luật Bughe - Lămbe - Bia ............................... 11 

1.2.3. <strong>Định</strong> luật cộng tính .......................................................................... 13 

1.3. Một số phương pháp xác định <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> các cấu tử ...................... 14 



1.3.1. Phương pháp Vierordt ..................................................................... 14 

1.3.2. Phương pháp phổ đạo hàm .............................................................. 16 

1.3.3. Phương pháp lọc Kalman ................................................................ 18 

1.4. Phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao ....................................... 19 

1.4.1. Nguyên tắc của phương pháp HPLC ............................................... 19 

1.4.2. Các đại <strong>lượng</strong> đặc trưng của quá trình sắc kí ............................. 22 

1.4.3. Sơ đồ máy HPLC ............................................................................. 25 

1.4.4. Kết quả xác định một số chất theo phương pháp HPLC ................. 26 

iii

Chƣơng 2. THỰC NGHIỆM .......................................................................... 27 

2.1. Nội dung nghiên cứu..................................................................... 27 

2.1.1. Phương pháp HPLC ......................................................................... 27 

2.1.2. Phương pháp quang phổ hấp thụ phân tử ........................................ 27 

2.2. Phương pháp nghiên cứu .............................................................. 28 

2.2.1. Phươ .................................................. 28 

2.2.2. Phương ............................................................... 28 

2.3. Đánh giá độ tin cậy của quy trình phân tích .................................. 28 

2.3.1. Giới hạn phát hiện (LOD) ............................................................... 28 

2.3.2. Giới hạn định <strong>lượng</strong> (LOQ)............................................................. 29 

2.3.3. Đánh giá độ tin cậy của phương pháp ............................................. 29 

2.3.4. Đánh giá kết quả phép phân tích theo thống kê .............................. 30 

2.4. Thiết bị, dụng cụ và hóa chất ................................................................. 31 

2.4.1. Thiết bị .................................................................................. 31 

2.4.2. Dụng cụ ................................................................................. 31 

2.4.3. Hóa chất ................................................................................. 31 

u ................................................. 32 

Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN........................... 34 

3.1. Phương pháp HPLC ...................................................................... 34 

3.1.1. Xác định điều kiện tối ưu cho phép xác định PRC và CPM 

bằng phương pháp HPLC .......................................................................... 34 

3.1.2. Đánh giá phương pháp định <strong>lượng</strong> .................................................. 37 

3.1.3. Xác định PRC và CPM trong thuốc COLDACMIN ....................... 41 

3.1.4. Xác định PRC và CPM trong thuốc PACEMIN ............................. 42 

3.1.5. Khảo sát độ đúng của phép xác định PRC, CPM theo phương 

pháp thêm chuẩn ........................................................................................ 43 



iv

3.2. Phương pháp quang phổ hấp thụ phân tử ...................................... 45 

3.2.1. Khảo sát phổ hấp thụ phân tử của <strong>paracetamol</strong> và 

<strong>clopheninamin</strong> <strong>maleat</strong> ................................................................................ 45 

3.2.2. Kiểm tra sự phụ thuộc độ hấp thụ quang của PRC và CPM 

vào pH ....................................................................................................... 46 

3.2.3. Kiểm tra sự phụ thuộc độ hấp thụ quang của PRC và CPM theo 

<strong>thời</strong> gian ...................................................................................................... 46 

3.2.4. Khảo sát sự phụ thuộc độ hấp thụ quang của PRC và CPM theo 

nhiệt độ ....................................................................................................... 47 

3.2.5. Khảo sát khoảng tuyến tính tuân theo định luật Bughe - Lămbe 

- Bia của PRC và CPM. Xác định chỉ số LOD và LOQ .............................. 48 

3.2.6. Khảo sát và đánh giá độ tin cậy của phương pháp nghiên cứu 

trên các mẫu tự pha .................................................................................... 52 

3.2.7. Xác định hàm <strong>lượng</strong> PRC và CPM trong thuốc COLDACMIN 

eo phương pháp thêm chuẩn ...... 54 

3.2.8. Xác định hàm lư 

ương pháp thêm chuẩn ...... 56 

KẾT LUẬN ....................................................................................................... 60 

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 61 



v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 

Tiếng việt Tiếng Anh Viết tắt 

Paraxetamon Paracetamol PRC 

Clopheninamin <strong>maleat</strong> Chlorpheniramine <strong>maleat</strong>e CPM 

Giới hạn phát hiện Limit of Detection LOD 

Giới hạn định <strong>lượng</strong> Limit of Quantity LOQ 

Sai số tương đối Relative Error RE 

Độ lệch chuẩn Standard Deviation S hay SD 

Phương pháp sắc ký lỏng hiệu High Performance Liquid 

HPLC 

năng cao 

Chromatography 



iv

DANH MỤC CÁC BẢNG 

Trang 

Bảng 3.1. Giá trị các đại <strong>lượng</strong> đặc trưng ..................................................... 38 

Bảng 3.2. Kết quả khảo sát <strong>thời</strong> gian lưu ...................................................... 38 

Bảng 3.3. Kết quả khảo sát diện tích pic ....................................................... 38 

Bảng 3.4. Mối tương quan giữa nồng độ và diện tích pic của PRC và CPM .... 39 

Bảng 3.5. Kết quả khảo sát độ lặp lại ............................................................ 41 

Bảng 3.6. Kết quả phân tích thuốc COLDACMIN ....................................... 42 

Bảng 3.7. Kết quả phân tích thuốc PACEMIN ............................................. 43 

Bảng 3.8. Kết quả khảo sát độ đúng.............................................................. 44 

Bảng 3.9. Độ hấp thụ quang của PRC và CPM .................. 46 

Bảng 3.10. S 

PRC và CPM theo 

<strong>thời</strong> gian ....................................................................................... 47 

Bảng 3.11. S ..... 47 

Bảng 3.12. ộ........ 49 

Bảng 3.13. ..................................... 50 

Bảng 3.14. S độ ........... 51 

Bảng 3.15. Kết quả tính LOD và LOQ của CPM ........................................... 52 

3.16. ............................. 53 

3.17. p .... 53 

Bảng 3.18. Kết quả tính nồng độ, sai số PRC và CPM trong mẫu thuốc 

COLDACMIN .............................................................................. 55 

Bảng 3.19. Kết quả xác định độ thu hồi của PRC và CPM trong mẫu 

thuốc COLDACMIN .................................................................... 56 

Bảng 3.20. Kết quả tính nồng độ, sai số PRC và CPM trong mẫu thuốc 

PACEMIN .................................................................................... 57 

Bảng 3.21. Kết quả xác định độ thu hồi của PRC và CPM trong mẫu 

thuốc PACEMIN .......................................................................... 58 



v

DANH MỤC CÁC HÌNH 

1.1. Mô hình hoạt động của bộ lọc Kalman ......................................... 18 

Hình 1.2. Thời gian lưu của cấu tử phân tích ................................................ 22 

Hình 1.3. Hệ thống máy HPLC ..................................................................... 25 

Hình 3.1. Sắc ký đồ của PRC (325 µg/mL)................................................... 35 

Hình 3.2. Sắc ký đồ của CPM (10 µg/mL) .................................................... 35 

Hình 3.3. Sắc ký đồ của CPM (1), PRC (2).................................................. 37 

Hình 3.4. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa diện tích pic 

của PRC và nồng độ ...................................................................... 40 

Hình 3.5. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa diện tích pic 

của CPM và nồng độ ..................................................................... 40 

3.6. Phổ hấp thụ của các dung dịch chuẩn PRC (1), CPM (2) ................. 45 

Hình 3.7. Phổ hấp thụ quang của PRC ở các nồng độ 0,2 40,0 g/mL ........... 48 

3.8. 

....................................... 49 

Hình 3.9. Phổ hấp thụ quang của CPM ở các nồng độ 0,2 40 g/mL ........... 50 

Hình 3.10. Đường hồi quy tuyến tính biểu diễn sự phụ thuộc của độ 

hấp thụ quang A vào nồng độ CPM ............................................. 51 



vi

MỞ ĐẦU 

Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa 

học kỹ thuật, nghành công nghệ dược phẩm cũng phát triển một cách nhanh 

chóng. Các nhà sản xuất dược phẩm đã áp dụng nhiều phương thức sản xuất 

và chế biến tiên tiến để tổng hợp ra nhiều loại dược phẩm có tính năng vượt 

trội. Các loại thuốc tân dược được bày bán rộng rãi và phổ biến trên thị 

trường. Nhiều loại thuốc hỗn hợp như cảm cúm, sổ mũi, giảm đau, hạ sốt, 

nhức đầu, ho… với những thành phần khác nhau ngày càng được sản xuất và 

sử dụng rộng rãi ở nước ta. Việc định <strong>lượng</strong> các hoạt chất trong các loại thuốc 

hỗn hợp theo tiêu chuẩn nhà sản xuất là rất quan trọng vì chỉ cần thay đổi một 

<strong>lượng</strong> nhỏ thành phần hoạt tính của thuốc cũng có thể ảnh hưởng đến sức 

khỏe của hàng nghìn, hàng triệu người. Do đó việc đánh giá đúng chất <strong>lượng</strong> 

sản phẩm một cách nhanh chóng, chính xác, an toàn và hiệu quả thì công tác 

kiểm nghiệm để xác định các thành phần của thuốc bằng các phương pháp 

hiện đại có độ chính xác cao ngày càng được quan tâm. Nhiều phương pháp 

có độ lặp và độ chính xác cao đã được ứng dụng như: phương pháp sắc ký 

lỏng hiệu năng cao (HPLC) và phương pháp quang phổ hấp thụ phân tử (UV- 

VIS). Sử dụng phương pháp trắc quang dùng phổ toàn phần kết hợp với kỹ 

thuật tính toán và ứng dụng phần mềm máy tính đã bước đầu được nghiên cứu 

và cho nhiều ưu điểm như độ nhạy, độ lặp, độ chính xác, độ tin cậy của phép 



phân tích, phân tích nhanh, tiện lợi. 

<strong>paracetamol</strong>, <strong>clopheninamin</strong> <strong>maleat</strong> trong thuốc Coldacmin và Pacemin 

quang phổ hấp thụ phân tử (UV-VIS)". 

: 

(HPLC) và phương pháp 

1

Chƣơng 1 

TỔNG QUAN TÀI LIỆU 

1.1. Tổng quan về <strong>paracetamol</strong> và <strong>clopheninamin</strong> <strong>maleat</strong> 

1.1.1. Paracetamol 

1.1.1.1. Giới thiệu chung 

Paracetamol hay acetaminophen là thuốc có tác dụng hạ sốt và giảm đau, 

tuy nhiên không như aspirin nó không hoặc ít có tác dụng chống viêm. So với 

các thuốc chống viêm không steroit (nonsteroidal antiinflammatory drugs - 

NSAIDs), <strong>paracetamol</strong> có rất ít tác dụng phụ với liều điều trị nên được cung 

cấp không cần kê đơn ở hầu hết các nước. 

Tên gọi acetaminophen và <strong>paracetamol</strong> được lấy từ tên hóa học của hợp 

chất: para-acetylaminophenol và para-acetylaminophenol [2,4]. 

- Tên IUPAC : N-(4-hydroxyphenyl) acetamit hoặc p-hydroxy acetanilit 

hoặc 4-hydroxy acetanilit. 

- Tên quốc tế: Paracetamol. 

- Tên khác: Acetaminophen. 

- Biệt dược: Panadol, Pradon, Efferalgan, Pandol... 

- Công thức phân tử: C 8 H 9 N O 2 . 

- Phân tử gam: 151,17g/mol. 

- Công thức cấu tạo: 

1.1.1.2. Tính chất 



Tính chất vật lý 

- Paracetamol là chất bột kết tinh màu trắng, 

không mùi, vị đắng nhẹ. 

- Khối <strong>lượng</strong> riêng: 1,263 g/cm 3 . 

- Nhiệt độ nóng chảy: 169 0 C. 

- Độ tan trong nước: 0,1÷0,5g/100mL nước tại 20 0 C. Ngoài ra còn có 

khả năng tan trong dung dịch axit, dung dịch kiềm, etanol... 

2

- Chế phẩm tan ít trong nước, tan nhiều hơn trong nước sôi, khó tan trong 

ete, clorofom, etanol và các dung dịch kiềm... dung dịch bão hòa trong nước có 

pH khoảng 5,3÷5,6; pKa=9,51 [21]. 

Tính chất hóa học 

<strong>paracetamol</strong> (PRC) d 

acetamit và tính chất của nhân thơm quyết định. 

c 

-OH, nhóm chức 

của <strong>paracetamol</strong> là một hệ thống liên kết đôi rộng rãi: 

cặp eclectron tự do của nguyên tử oxi trong nhóm OH, đám mây 

của vòng 

benzen, cặp electron tự do của nguyên tử nitơ chứa nhóm NH, quỹ đạo p trong 

nhóm CH 3 và cặp electron tự do của nguyên tử C trong nhóm CO 

. Sự có mặt của hai nhóm hoạt tính cũng làm cho vòng benzen 

phản ứng lại với các chất thay thế có ái lực. Khi các nhóm thay thế là đoạn 

mạch thẳng ortho và para đối với mỗi cái khác, tất cả các vị trí trong vòng đều 

ít nhiều được hoạt hóa như nhau. Sự liên kết cũng làm giảm đáng kể tính bazơ 

của oxi và nitơ, khi tạo ra các hydroxy có tính axit. 

- 

muối sắt (III) cho màu tím. 

, thêm nước thì không có 

kết tủa vì p-aminophenol tạo thành tan trong axit. Thêm thuốc thử kali dicromat 

thì có kết tủa màu tím khác với phenacetin là không chuyển sang đỏ. 

Quá trình xảy ra chủ yếu là: 

HO NHCOCH 3 

HCl 



t O HO NH 2 

K 2 Cr 2 O 7 

[O] 

O 

NH 

ượng PRC. 

Tổng hợp 

Paracetamol được tổng hợp từ nguyên liệu đầu là phenol theo cách sau đây: 

1. Phenol được nitrat hóa bởi axit sunfuric và natri nitrat (phenol là chất 

có hoạt tính cao, sự nitrat hóa của nó chỉ đòi hỏi điều kiện thông thường trong 

khi hỗn hợp hơi axit axit sunfuric và axit nitric cần có nitrat benzen). 

3

2. Chất <strong>đồng</strong> phân para được tách từ chất <strong>đồng</strong> phân ortho bằng thuỷ 

phân (sẽ có một ít meta, như OH là mạch thẳng ortho và para). 

3. Chất 4-nitrophenol được biến đổi thành 4-aminophenol sử dụng 

một chất khử như natri borohydrit trong dung môi bazơ. 

4. 4- aminophenol phản ứng với axetic anhydrit để cho <strong>paracetamol</strong> 

Đem kết tinh lại <strong>paracetamol</strong> trong hỗn hợp etanol-nước. 

1.1.1.3. Dược lý cơ chế tác dụng 

Paracetamol là thuốc giảm đau - hạ sốt hữu hiệu, là chất chuyển hóa có 

hoạt tính của phenacetin, có thể thay thế aspirin; tuy vậy, khác với aspirin, 

<strong>paracetamol</strong> không có tác dụng chống viêm và thải trừ axit uric, không kích 

ứng tiêu hóa, không ảnh hưởng đến tiểu cầu và đông máu.Với liều ngang nhau 

tính theo gam, <strong>paracetamol</strong> có tác dụng giảm đau và hạ sốt tương tự như aspirin. 

Paracetamol làm giảm thân nhiệt ở người bệnh sốt, nhưng hiếm khi làm 

giảm thân nhiệt ở người bình thường. Thuốc tác động lên vùng dưới đồi gây hạ 

nhiệt, tỏa nhiệt tăng do giãn mạch và tăng lưu <strong>lượng</strong> máu ngoại biên. 

Paracetamol với liều điều trị, ít tác động đến hệ tim mạch và hô hấp, 

không làm thay đổi cân bằng axit - bazơ, không gây kích ứng, xước hoặc chảy 

máu dạ dày như khi dùng salixylat, vì <strong>paracetamol</strong> không tác dụng trên 

xyclooxygenat (COX) toàn thân, chỉ tác động đến xyclooxygenat 



prostaglandin của hệ thần kinh trung ương. Paracetamol không có tác dụng trên 

tiểu cầu hoặc <strong>thời</strong> gian chảy máu. 

Khi dùng quá liều <strong>paracetamol</strong>, một chất chuyển hóa là N-axetylbenzoquinonimin 

gây độc nặng cho gan. Liều bình thường, <strong>paracetamol</strong> dung 

nạp tốt, không có nhiều tác dụng phụ như aspirin. Tuy vậy, quá liều cấp tính 

(trên 10g) làm thương tổn gan gây chết người, những vụ ngộ độc và tự tử bằng 

<strong>paracetamol</strong> đã tăng lên một cách đáng lo ngại trong những năm gần đây. 

4

Các phản ứng trong chuyển hóa <strong>paracetamol</strong> 

Paracetamol hấp thu nhanh qua ống tiêu hóa, sinh khả dụng là 80-90%, 

hầu như không gắn vào protein huyết tương. Chuyển hóa lớn ở gan và một 

phần nhỏ ở thận, cho các dẫn xuất glucuro thải trừ qua thận. 

Cũng như các thuốc chống viêm không chứa steroit khác, <strong>paracetamol</strong> 

có tác dụng hạ sốt và giảm đau, tuy nhiên lại không có tác dụng chống viêm 

và thải trừ axit uric, không kích ứng tiêu hóa, không ảnh hưởng đến tiểu cầu 

và đông máu. 

Uống <strong>paracetamol</strong> liều cao dài ngày có thể làm tăng nhẹ tác dụng chống 

đông của coumarin và dẫn chất indandion. 

Cần phải chú ý đến khả năng gây hạ sốt nghiêm trọng ở người bệnh dùng 

<strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> phenothiazin và liệu pháp hạ nhiệt. 

Ở liều thông thường, <strong>paracetamol</strong> không gây kích ứng niêm mạc dạ dày, 

không ảnh hưởng đông máu như các NSAIDs, không ảnh hưởng chức năng thận. 



5

Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho biết dùng <strong>paracetamol</strong> liều cao (trên 2000 

mg/ngày) có thể làm tăng nguy cơ biến chứng dạ dày. Đôi khi xảy ra ban da và 

những phản ứng dị ứng khác. Thường là ban đỏ hoặc ban mề đay, nặng hơn có 

thể kèm theo sốt do thuốc và thương tổn niêm mạc. Người bệnh mẫn cảm với 

salixylat hiếm khi mẫn cảm với <strong>paracetamol</strong> và những thuốc có liên quan. 

Ở một số ít trường hợp riêng lẻ, <strong>paracetamol</strong> đã gây giảm bạch cầu trung 

tính, giảm tiểu cầu và giảm toàn thể huyết cầu. 

Sử dụng <strong>paracetamol</strong> trong năm đầu tiên của cuộc sống và sau đó trong 

<strong>thời</strong> kỳ thơ ấu có thể tăng nguy cơ bị hen, viêm mũi kết mạc mắt và eczema vào 

lúc 6 đến 7 tuổi, theo các kết quả của giai đoạn 3 của chương trình nghiên cứu 

quốc tế về hen và các bệnh dị ứng ở trẻ em. 

Với liều điều trị hầu như không có tác dụng phụ, không gây tổn thương 

đường tiêu hóa, không gây mất thăng bằng kiềm toan, không gây rối loạn đông 

máu. Tuy nhiên, khi dùng liều cao (> 4g/ngày) sau <strong>thời</strong> gian tiềm tàng 24 giờ, 

xuất hiện hoại tử tế bào gan có thể tiến triển đến chết sau 5-6 ngày. 

1.1.1.4. Dạng thuốc 

- Chế phẩm viên nén: Paracetamol, Panadol, Donodol…500mg 

- Chế phẩm viên đạn: Efferalgan, Panadol80 mg, 150 mg, 300mg 

- Chế phẩm viên sủi: Efferalgan codein, Donodol, Panadol 500mg 

- Chế phẩm gói bột: Pacemin, Efferalgan 80 mg. 

- Chế phẩm dạng bột tiêm: Pro-Dafalgan 2g pro<strong>paracetamol</strong> tương đương 

1g Paracetamol 

- Chế phẩm dạng dung dịch uống. 

- Các chế phẩm kết hợp với các thuốc khác: 

Pamin viên nén gồm Paracetamol 400 mg và Clophenamin 2 mg. 

Decolgen, Typhi... dạng viên nén gồm Paracetamol 400 mg, Phenyl 

Propanolamin 5 mg, Clophenamin 2 mg có tác dụng hạ sốt, giảm đau, giảm 

xuất tiết đường hô hấp để chữa cảm cúm. 



6

Efferalgan-codein, Paracetamol-codein, Codoliprane, Claradol-codein, 

Algeisedal, Dafagan-codein dạng viên sủi gồm Paracetamol 400-500 mg và 

Codein sulphat 20-30 mg có tác dụng giảm đau nhanh và mạnh, giảm ho. 

Di-Antalvic dạng viên nang trụ gồm Paracetamol 400 mg và Dextropropoxyphen 

hydrochloride 30 mg (thuộc nhóm opiat yếu) có tác dụng giảm 

đau mạnh. 

1.1.2. Clopheninamin <strong>maleat</strong> 

1.1.2.1. Giới thiệu chung 

Clopheninamin <strong>maleat</strong> thường bán trên thị trường là thế hệ đầu tiên 

alkylamin kháng histamin được sử dụng trong dự phòng các triệu chứng của dị ứng 

các điều kiện như viêm mũi và nổi mề đay. Tác dụng an thần của nó là tương đối yếu 

so với các thuốc kháng histamin thế hệ đầu tiên. Clopheninamin <strong>maleat</strong> là một trong 

những thuốc kháng histamin thường được sử dụng trong thực tế thú y động vật nhỏ. 

Nói chung <strong>clopheninamin</strong> <strong>maleat</strong> không được chỉ định như một thuốc chống trầm 

cảm hoặc lo âu [22]. 

Clopheninamin <strong>maleat</strong> (CPM) là một phần của một loạt các thuốc kháng 

histamin bao gồm pheninamin (Naphcon) và các dẫn xuất halogen hóa của nó và 

những chất khác bao gồm fluorpheninamin, dex<strong>clopheninamin</strong> (Polaramin), 

brompheninamin (Dimetapp), dexbrompheninamin (Drixoral), des<strong>clopheninamin</strong>, 

dipheninamin (còn gọi là triprolidin với tên thương mại Actifed ) và iotpheninamin. 



Clopheninamin <strong>maleat</strong> là một kháng histamin có rất ít tác dụng an thần. 

Như hầu hết các kháng histamin khác, <strong>clopheninamin</strong> <strong>maleat</strong> cũng có tác dụng 

phụ chống tiết acetylcholin, nhưng tác dụng này khác nhau nhiều giữa các cá thể. 

Tác dụng kháng histamin của <strong>clopheninamin</strong> <strong>maleat</strong> thông qua phong bế 

cạnh tranh các thụ thể H1 của các tế bào tác động. 

Clopheninamin <strong>maleat</strong> có công thức phân tử là: C 16 H 19 ClN 2 .C 4 H 4 O 4 . 

Tên IUPAC: 3-(4-clorophenyl)- N , N -dimethyl- 3 - (4-clorophenyl) - N, 

N-dimethyl- 3-pyridin-2-yl-propan-1-amine 3-pyridin-2-YL-propan-1-amin. 

7

- Tên quốc tế: Chlorpheniramine. 

- Loại thuốc: thuộc đôi kháng thụ thể H1 histamin 

- Biệt dược: Clopheninamin <strong>maleat</strong>. 

- Khối <strong>lượng</strong> mol: 390,87g/mol. 

- Công thức cấu tạo: 

1.1.2.2. Tính chất 

- Clopheninamin <strong>maleat</strong> là bột tinh thể trắng, không mùi. 

- Tan trong nước ở pH = 4-5; etanol 96 %, cloroform; ít tan trong ete, benzen. 

- Nhiệt độ nóng chảy: 132-135 0 C. 

- Độ tan trong nước: 0,55 g/100 mL ở 20 0 C. 

1.1.2.3. Dược lý và cơ chế tác dụng 

Clopheninamin <strong>maleat</strong> hấp thu tốt khi uống và xuất hiện trong huyết 

tương trong vòng 30 - 60 phút. Nồng độ đỉnh huyết tương đạt được trong 

khoảng 2,5 đến 6 giờ sau khi uống. Khả dụng sinh học thấp, đạt 25 - 50%. 

Khoảng 70% thuốc trong tuần hoàn liên kết với protein. Thể tích phân bố 

khoảng 3,5 lít/kg (người lớn) và 7 - 10 lít/kg (trẻ em). 

Clopheninamin <strong>maleat</strong> chuyển hóa nhanh và nhiều. Các chất chuyển hóa 

gồm có desmethyl - didesmethyl - clopheninramin và một số chất chưa được 

xác định, một hoặc nhiều chất trong số đó có hoạt tính. Nồng độ <strong>clopheninamin</strong> 

<strong>maleat</strong> trong huyết thanh không tương quan với tác dụng kháng histamin vì còn 

một chất chuyển hóa chưa xác định cũng có tác dụng. 

Thuốc được bài tiết chủ yếu qua nước tiểu dưới dạng không đổi hoặc 

chuyển hóa, sự bài tiết phụ thuộc vào pH và lưu <strong>lượng</strong> nước tiểu. Chỉ một 

<strong>lượng</strong> nhỏ được thấy trong phân. Thời gian bán thải là 12 - 15 giờ ở người bệnh 

suy thận mạn kéo dài tới 280 - 330 giờ. Một số viên nén <strong>clopheninamin</strong> <strong>maleat</strong> 



8

được bào chế dưới dạng tác dụng kéo dài, dưới dạng viên nén 2 lớp. Lớp ngoài 

được hòa tan và hấp thu giống như viên nén thông thường. Lớp trong chỉ được 

hấp thu sau 4 - 6 giờ. Tác dụng của những viên nén kéo dài bằng tác dụng của 

hai viên nén thông thường, uống cách nhau khoảng 6 giờ. 

Hiện nay, <strong>clopheninamin</strong> <strong>maleat</strong> thường được phối hợp trong một số chế 

phẩm bán trên thị trường để điều trị triệu chứng ho và cảm lạnh. Tuy nhiên, 

thuốc không có tác dụng trong điều trị triệu chứng nhiễm virus. 

Etanol hoặc các thuốc an thần gây ngủ có thể tăng tác dụng ức chế hệ 

thần kinh trung ương của <strong>clopheninamin</strong> <strong>maleat</strong>. Clopheninamin <strong>maleat</strong> ức chế 

chuyển hóa phenytoin và có thể dẫn đến ngộ độc phenytoin. 

Clopheninamin <strong>maleat</strong> có thể làm tăng nguy cơ bí tiểu tiện do tác dụng 

phụ chống tiết acetylcholin của thuốc, đặc biệt ở người bị phì đạị tuyến tiền 

liệt, tắc đường niệu, tắc môn vị tá tràng và làm trầm trọng thêm ở người 

bệnh nhược cơ. 

Tác dụng an thần của <strong>clopheninamin</strong> <strong>maleat</strong> tăng lên khi uống rượu và 

khi dùng <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> với các thuốc an thần khác. 

Có nguy cơ biến chứng đường hô hấp, suy giảm hô hấp và ngừng thở, 

điều đó có thể gây rất rắc rối ở người bị bệnh tắc nghẽn phổi hay ở trẻ em nhỏ. 

Phải thận trọng khi có bệnh phổi mạn tính, thở ngắn hoặc khó thở. 

Có nguy cơ bị sâu răng ở những người bệnh điều trị <strong>thời</strong> gian dài, do tác 

dụng chống tiết acetylcholin, gây khô miệng. 

Thuốc có thể gây ngủ gà, chóng mặt, hoa mắt, nhìn mờ và suy giảm tâm 

thần vận động trong một số người bệnh và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến 

khả năng lái xe hoặc vận hành máy. Cần tránh dùng cho người đang lái xe hoặc 

điều khiển máy móc. 



Tránh dùng cho người bệnh bị tăng nhãn áp như bị glôcôm. 

Dùng thuốc thận trọng với người cao tuổi (> 60 tuổi) vì những người này 

thường tăng nhạy cảm với tác dụng chống tiết acetylcholin. 

9

Liều gây chết của <strong>clopheninamin</strong> <strong>maleat</strong> khoảng 25 - 50 mg/kg thể trọng. 

Những triệu chứng và dấu hiệu quá liều bao gồm: kích thích nghịch thường hệ 

thần kinh trung ương, loạn tâm thần, cơn động kinh, ngừng thở, co giật, tác dụng 

chống tiết axetylcholin, phản ứng loạn trương lực và trụy tim mạch, loạn nhịp. 

Ðiều trị triệu chứng và hỗ trợ chức năng sống, cần chú ý đặc biệt đến 

chức năng gan, thận, hô hấp, tim và cân bằng nước, điện giải. 

Khi gặp hạ huyết áp và loạn nhịp, cần được điều trị tích cực. Có thể điều 

trị co giật bằng tiêm tĩnh mạch diazepam hoặc phenytoin và phải truyền máu 

trong những ca nặng. 

1.1.2.4. Dạng thuốc 

- Chế phẩm viên nén: Codacmin, Panactol enfant, Tro-padol-Flu, Triam-Fort ... 

- Chế phẩm viên đạn: Pacemin, Calmezin, Amecol C, Codacmin, Corypadol 

- Chế phẩm siro: Dibigen.... 

- Chế phẩm gói bột: ACE, Babyplex, Pamin... 

- Các chế phẩm kết hợp với thuốc khác. 

1.2. Các định luật cơ sở của sự hấp thụ ánh sáng 

1.2.1. <strong>Định</strong> luật Bughe - Lămbe - Bia 

chất màu 

dung dịch và bề dày lớp dung dịch mà ánh sáng truyền qua. 

Phương trình toán học biểu diễn định luật Bughe - Lămbe - Bia 

Trong đó: 

A = . b. C (1.1) 



A : độ hấp thụ quang của dung dịch ở bước sóng (A không có thứ nguyên). 

: hệ số hấp thụ mol phân tử của cấu tử tại bước sóng ,( phụ thuộc 

bản chất của chất hấp thụ ánh sáng và bước sóng của ánh sáng tới.) 

b: bề dày cuvet (cm). 

C: nồng độ của chất màu chứa cấu tử trong dung dịch (mol/lít). 

<strong>Định</strong> luật Bughe - Lămbe - Bia là sự tổ hợp của hai định luật thứ nhất và 

thứ hai của sự hấp thụ ánh sáng. 

10

1.2.2. Những nguyên nhân làm cho sự hấp thụ ánh sáng của dung dịch 

không tuân theo định luật Bughe - Lămbe - Bia 

Xuất phát từ biểu thức của định luật Bughe - Lămbe - Bia A= f( , b, C) 

nghĩa là độ hấp thụ quang A là hàm số của ba biến: 

), b (bề dày cuvet hay bề dày 

) hay A = f( , b, C). Dựa vào hàm A = f( , b, C). Tại một bước 

sóng xác định và đo bằng 1 cuvet có bề dày b không đổi thì A = f(C) là hàm 

bậc nhất. Đường biểu diễn sự phụ thuộc của A vào C phải là một đường thẳng. 

Khoảng nồng độ tuân theo định luật Bughe - Lămbe - Bia là khoảng nồng độ mà 

đường biểu diễn A theo C phải tuyến tính. Tuy nhiên, trong thực tế với những 

khoảng nồng độ quá loãng hoặc quá đặc, đường biểu diễn không còn là một 

đường thẳng nữa mà bị cong đi, đó là khoảng nồng độ mà sự hấp thụ ánh sáng 

của chất màu không tuân theo định luật Bughe - Lămbe - Bia. 

Do đó mọi sự sai lệch của các tham số này đều có thể đưa đến làm sai 

lệch quy luật hấp thụ quang, gây sai số cho phép đo 

chất, bao gồm: 

- Chùm sáng chiếu qua dung : Giả sử dòng 

sáng tới có cường độ I 0 không phải là tia đơn sắc mà là một chùm tia. Giả sử có 

3 tia I 01 ; I 02 và I 03 thì I 0 = I 01 + I 02 + I 03 . Nếu chất màu chỉ hấp thụ I 02 còn I 01 và 

I 03 không bị hấp thụ. Khi đó ánh sáng ra khỏi dung dịch có cường độ sáng là 



I I01 + I02 + I 

0 

03 

I = I 01 + I 2 + I 03 và A = lg = lg 

I I + I + I 

01 2 03 

(1.2) 

Nếu tăng dần nồng độ chất màu thì I 2 sẽ giảm dần. Khi nồng độ chất màu 

đạt tới giá trị nào đó thì sẽ hấp thụ hoàn toàn I 02 tức là I 2 = 0. 

I I + I + I 

0 

A = lg = lg 

I I + I 

01 02 03 

01 03 

(1.3) 

Khi đó độ hấp thụ quang của dung dịch không đổi mặc dù nồng độ chất 

màu tăng. Lúc này đường biểu diễn A = f(C) không còn tuyến tính nữa. 

11

- Các điều kiện đo quang như: bề dày cuvet, độ trong suốt của bề mặt 

cuvet không thật <strong>đồng</strong> nhất, bề mặt cuvet gây các hiện tượng quang học phụ 

như tán xạ, hấp thụ... 

- Sự có mặt của các chất điện giải lạ trong dung dịch màu làm biến dạng 

các phần tử hoặc các ion phức màu làm ảnh hưởng đến sự hấp thụ ánh sáng của 

các tiểu phân hấp thụ ánh sáng. 

- Hiệu ứng solvat hóa: sự solvat hóa (hay hydrat hóa) làm giảm nồng độ các 

phần tử dung môi tự do, do đó làm thay đổi nồng độ của dung dịch màu và làm 

ảnh hưởng đến sự hấp thụ ánh sáng của dung dịch màu. 

- Hiệu ứng liên hợp: trong một số trường hợp có sự tương tác của 

chính các tiểu phân hấp thụ ánh sáng để tạo ra các tiểu phân polime làm thay 

đổi nồng độ hợp chất màu. 

- Ảnh hưởng pH của dung dịch: Đa số các thuốc thử dùng trong phân tích 

trắc quang là những muối của axit hay bazơ . 

X + HR XR + H + 

Như vậy, một trong những điều kiện cần (tuy chưa đủ) để chuyển hết X 

thành phức màu là giá trị pH của dung dịch (H + ). 

Sự thay đổi nồng độ của ion H + (tức thay đổi pH) của dung dịch sẽ ảnh 

hưởng đến sự hình thành phức màu và không tuân theo định luật Bughe - Lămbe - 

Bia theo các trường hợp sau: 

+ Thuốc thử có đặc tính axit: sự thay đổi nồng độ ion H + làm chuyển 

dịch cân bằng tạo thành chất màu. 

+ Thay đổi pH kéo theo sự thay đổi thành phần hợp chất màu. 

+ Khi tăng pH phức màu có thể bị phân hủy do sự tạo thành phức hydroxo. 

+ Dưới ảnh hưởng của ion H + trạng thái tồn tại và màu của dung dịch 

cũng thay đổi. 



12

- Ảnh hưởng của sự pha loãng dung dịch phức màu: Sự phân ly của phức 

màu XR như sau: XR X + R. Trong đó X và R không hấp thụ ánh sáng. 

Giả sử dung dịch có nồng độ XR là C (mol/lít), đo độ hấp thụ quang của 

dung dịch với cuvet có bề dày là b (cm) được giá trị A 1 . Nếu pha loãng dung 

dịch n lần thì nồng độ của XR sẽ là C , đo độ hấp thụ quang của dung dịch với 

n 

cuvet có bề dày là nb (cm) được giá trị A n . 

Nếu A 1 = A n chứng tỏ phức XR rất bền, không bị phân ly khi pha loãng. 

Nếu A 1 

A n chứng tỏ khi pha loãng dung dịch, nồng độ XR thay đổi, do 

đó gây nên sai số khi định <strong>lượng</strong>. Sai lệch độ hấp thụ quang của dung dịch do 

pha loãng là: 

A - A ε.b. 1 - α .C - ε.b. 1 - α .C α - α 

S = = = 

A ε.b. 1 - α .C 1 - α 

1 n 1 n 

n 1 

1 1 1 

(1.4) 

Thường các phức màu dùng trong phân tích trắc quang phải tương đối 

bền nên 1- 1 1, do đó S = n - 1. 

Khi pha loãng các dung dịch phức màu sẽ gây ra sự lệch khỏi định luật 

Bughe - Lămbe - Bia. 

- Nhiệt độ môi trường và dung dịch đo phổ trong cuvet là không hằng 

định suốt trong <strong>thời</strong> gian đo. Vì trong một mức độ nhất định độ hấp thụ quang 

A phụ thuộc vào nhiệt độ. 

1.2.3. <strong>Định</strong> luật cộng tính 

<strong>Định</strong> luật cộng tính là một sự bổ sung quan trọng cho các định luật hấp 

thụ ánh sáng vừa xét. <strong>Định</strong> luật cộng tính là cơ sở định <strong>lượng</strong> cho việc xác định 

nồng độ của hệ trắc quang nhiều cấu tử. 

Bản chất của định luật cộng tính là sự độc lập của đại <strong>lượng</strong> độ hấp 

thụ quang của một chất riêng biệt khi có mặt của các chất khác có sự hấp thụ 

ánh sáng riêng. 



13

Biểu diễn tính cộng tính về độ hấp thụ quang của dung dịch hỗn hợp 

chứa n cấu tử tại bước sóng 

bằng phương trình toán học: 

sóng . 

λ 1,λ 2,λ i,λ n,λ i,λ 

i=1 

n 

A =A +A +...+A +...+A = A (1.5) 

Trong đó: 

A : độ hấp thụ ánh sáng của dung dịch hỗn hợp chứa n cấu tử ở bước 

A i, : độ hấp thụ ánh sáng của cấu tử thứ i ở bước sóng . 

n: là số cấu tử hấp thụ ánh sáng có trong hỗn hợp; với i = 1 n. 

Từ (1.1) có thể viết lại phương trình (1.2) như sau: 

A =ε .b.C +ε .b.C +...+ε .b.C = ε .b.C (1.6) 

λ 1,λ 1 2,λ 2 n,λ n i,λ i 

i=1 

<strong>Định</strong> luật cộng tính được phát biểu như sau: “Ở một bước sóng đã cho độ 

hấp thụ quang của một hỗn hợp các cấu tử không tương tác hóa học với nhau 

bằng tổng độ hấp thụ quang của các cấu tử riêng biệt ở cùng bước sóng này”. 

1.3. Một số phƣơng pháp xác định <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> các cấu tử 

1.3.1. Phương pháp Vierordt 

Để xác định nồng độ của các cấu tử trong hỗn hợp, lần đầu tiên Vierordt đã 

đo độ hấp thụ quang của dung dịch hỗn hợp ở các bước sóng khác nhau, sau đó 

thiết lập hệ phương trình bậc nhất mà số phương trình bằng số ẩn số (số cấu tử trong 

hỗn hợp), giải hệ phương trình này sẽ tính được nồng độ của các cấu tử. Điều kiện 

để áp dụng phương pháp này là các cấu tử trong hỗn hợp phải tuân theo định luật 

Bughe - Lămbe - Bia và thỏa mãn tính cộng tính của độ hấp thụ quang. 

Với hỗn hợp chứa n cấu tử ta cần phải lập hệ n phương trình n ẩn. Hệ 

phương trình này được thiết lập bằng cách đo độ hấp thụ quang của hỗn hợp ở 

n bước sóng khác nhau. 



n 

14

A ( 1) = 11 C 1 b + 21C 2 b + . . . + i1C i b + . . . + n1C n b 

A ( 2) = 12 C 1 b + 22C 2 b + . . . + i2C i b + . . . + n2C n b 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

A ( n) = 1n C 1 b + 2n C 2 b + . . . + inC i b + . . . + nn C n b (1.7) 

Trong đó : A ( 1) , A ( 2) ,..., A ( n) : độ hấp thụ quang của hỗn hợp ở bước 

sóng 1, bước sóng 2, . . ., và bước sóng n. 

in: hệ số hấp thụ mol phân tử của cấu tử i tại bước sóng n (được xác 

định bằng cách đo độ hấp thụ quang của dung dịch chỉ chứa cấu tử i ở 

bước sóng n ). 

b: bề dày lớp dung dịch (cm). 

C i : nồng độ của cấu tử thứ i trong hỗn hợp (mol/lít). Với i, j = 1 n. 

Giải hệ n phương trình với n ẩn số là C 1 , C 2 ... C n sẽ tìm được nồng độ 

của các cấu tử. Khi số cấu tử trong hỗn hợp ít thì việc giải hệ n phương trình 

tuyến tính khá đơn giản. Tuy nhiên khi số cấu tử lớn thì việc giải hệ phương 

trình phức tạp hơn. 

Phương pháp Vierordt chủ yếu được vận dụng để tìm cách giải hệ 

phương trình như: giải bằng đồ thị, giải bằng phép ma trận vuông, phương pháp 

khử Gauss, ... để xác định nồng độ của mỗi cấu tử. 

Một số tác giả sử dụng phương pháp Vierordt để xác định <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> 

<strong>paracetamol</strong> và <strong>clopheninamin</strong> <strong>maleat</strong> trong thuốc viên nén bằng cách đo độ 

hấp thụ quang ở các bước sóng 242 và 264 nm, còn một số tác giả khác đã xác 

định <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> axit salixylic và chloramphenilcol bằng cách đo độ hấp thụ 

quang ở các bước sóng 278 và 297 nm [2]. 

Phương pháp Vierordt đơn giản, dễ thực hiện nhưng chỉ áp dụng được 

khi số cấu tử trong dung dịch hỗn hợp ít, phổ hấp thụ quang phân tử xen phủ 

nhau không nhiều, tính chất cộng tính độ hấp thụ quang được thoả mãn 

nghiêm ngặt, thiết bị đo quang tốt thì phương pháp cho kết quả khá chính xác. 

Đối với hệ nhiều cấu tử, đặc biệt là khi phổ của các cấu tử xen phủ nhau 



15

nhiều, tính chất cộng tính độ hấp thụ quang không được thoả mãn nghiêm 

ngặt, thiết bị đo có độ chính xác không cao thì phương pháp không chính xác 

và có sai số lớn [1]. Bởi vậy mặc dù phương pháp Vierordt tuy ra đời đã lâu, 

nhưng ứng dụng trong thực tế còn rất ít. Tuy nhiên đây là cơ sở lý thuyết cơ 

bản nhất, đặt nền móng cho các nhà khoa học sau này phát triển, cải tiến để 

xây dựng nên các phương pháp mới. 

1.3.2. Phương pháp phổ đạo hàm 

Độ hấp thụ quang của các cấu tử là hàm của độ dài bước sóng của ánh 

sáng tới A = f( ). Phổ đạo hàm của độ hấp thụ quang theo bước sóng 

biểu diễn bằng phương trình toán học: 

Đạo hàm bậc 1 của độ hấp thụ quang: 

Đạo hàm bậc 2 của độ hấp thụ quang: 

1 dA , 

A = = f λ 

λ 

dλ 

2 

2 dA ,, 

A = = f λ 

λ 2 

dλ 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Và đạo hàm bậc n của độ hấp thụ quang: 

n 

n dA (n) 

A = = f λ 

λ n 

0 

Theo định luật Bughe - Lămbe - Bia thì: A = A = .C.b 

Với C và b là hằng số, không phụ thuộc vào bước sóng 

1 dA dε 

A = = C.b. 

λ 

dλ dλ 

2 2 

2 d A d ε 

A = = C.b. 

λ 2 2 

dλ dλ 

. . . . . . . . . 

n 

n 

n d A d ε 

λ n n 

A = = C.b. 

dλ dλ 

λ 

dλ 

nên: 



Độ hấp thụ quang của dung dịch có tính cộng tính nên: 

được 

(1.8) 

(1.9) 

n n n n 

A = A + A + ... +A 

λ hon hop λ Cau tu 1 λ Cau tu 2 λ Cau tu n 

(1.10) 

Để tính đạo hàm tại bước sóng người ta chọn một cửa sổ n điểm số 

liệu từ phổ bậc 0 và một đa thức hồi quy được tính bằng phương pháp bình 

phương tối thiểu. Đa thức này có dạng: 

16

A = a 0 + a 1 . + a 2 . 

2 + . . . + a k . 

k 

(1.11) 

Các hệ số a 0 , a 1 . . . a k tại mỗi bước sóng tương ứng là các giá trị đạo hàm 

bậc 0, 1, 2 . . . k. Để có phổ đạo hàm đối với tập số liệu phổ bậc không, đầu tiên 

ta phải sử dụng phương pháp hồi quy bình phương tối thiểu để tìm được hàm 

hồi quy là đa thức bậc cao. Sau đó lấy đạo hàm của hàm này ta sẽ được các phổ 

đạo hàm. 

Đối với phổ đạo hàm bậc 0, 1 . . . n ta thấy có những đặc điểm như sau: 

đỉnh của phổ đạo hàm bậc n là điểm uốn của phổ đạo hàm bậc (n - 1), còn tại 

đỉnh của phổ đạo hàm bậc (n-1) thì phổ đạo hàm bậc n có giá trị bằng 0. Số 

đỉnh của phổ đạo hàm bậc n nhiều hơn số đỉnh của phổ đạo hàm bậc (n - 1). 

Như vậy, dùng phương pháp phổ đạo hàm ta có thể tách phổ gần trùng 

nhau thành những phổ mới và khi đó ta có thể chọn được những bước sóng mà 

tại đó chỉ có duy nhất 1 cấu tử hấp thụ quang còn các cấu tử khác không hấp 

thụ, nhờ đó mà có thể xác định được từng chất trong hỗn hợp. Bằng toán học, 

người ta xây dựng được phần mềm khi đo phổ của dung dịch hỗn hợp có thể 

ghi ngay được phổ đạo hàm các bậc của phổ đó. Căn cứ vào các giá trị phổ đạo 

hàm ta lựa chọn được bước sóng xác định đối với từng cấu tử. 

Ở nước ta, một số tác giả đã sử dụng phương pháp phổ đạo hàm xác định 

<strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> các vitamin tan trong nước cũng như xác định <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> các chế 

phẩm dược dụng khác. Các kết quả thu được có sai số trong khoảng 1,7 5% 

[13, 14, 19]. 



Trên thế giới, phương pháp phổ đạo hàm được ứng dụng để phân tích các 

chế phẩm dược dụng cũng như hỗn hợp các chất vô cơ, hữu cơ. Hầu hết các kết 

quả đều cho thấy phương pháp có độ tin cậy cao. Tuy nhiên phương pháp phổ 

đạo hàm chỉ được áp dụng khi số cấu tử trong dung dịch ít và phổ hấp thụ 

quang phân tử của chúng không trùng nhau [7, 10]. 

17

1.3.3. Phương pháp lọc Kalman 

Thuật toán lọc Kalman đầu tiên được nghiên cứu trong vật lý vô tuyến 

nhằm loại bỏ các tín hiệu "nhiễu" và sau đó được ứng dụng vào hoá học trắc 

quang. Thuật toán lọc Kalman hoạt động trên cơ sở các file dữ liệu phổ ghi được 

của từng cấu tử riêng rẽ và của hỗn hợp các cấu tử, xác định sự đóng góp về phổ 

của từng cấu tử trong hỗn hợp tại các bước sóng. Khi chương trình chạy, những 

kết quả tính toán liên tiếp sẽ càng tiến gần đến giá trị thực. Trong thực tế, người ta 

sử dụng phương pháp bình phương tối thiểu để giảm sai số giữa phổ của hỗn hợp 

với phổ nhân tạo được dự đoán bởi phương pháp lọc Kalman. Kết quả tính toán là 

lý tưởng khi phổ của hỗn hợp trừ đi phổ nhân tạo được tính bởi lọc Kalman sẽ tạo 

ra một đường thẳng có độ lệch không đáng kể. Độ đúng của phép xác định phụ 

thuộc vào độ nhiễu của nền, vào việc tách các đỉnh phổ hấp thụ của các cấu tử và 

sự tương tác giữa các cấu tử. Hỗn hợp có càng ít cấu tử, các đỉnh hấp thụ càng 

cách xa nhau thì sai số của phép tính toán sẽ càng nhỏ. 

Việc tính toán sẽ được thực hiện trên toàn bộ khoảng bước sóng được 

chọn. Nếu kết thúc quá trình tính toán, độ lệch chuẩn tương đối của giá trị nồng 

độ các cấu tử trong hỗn hợp vẫn lớn hơn giá trị sai số cho phép thì nồng độ của 

cấu tử đó sẽ phải xác định lại. Khi đó, cần phải tăng giá trị sai số mặc định hoặc 

giảm số giá trị nồng độ mặc định để tính giá trị nồng độ trung bình. 

Tín hiệu đo 

Mạch lọc 

kalman 

Tín hiệu 

thu được 



1.1. Mô hình hoạt động của bộ lọc Kalman 

Một số tác giả đã sử dụng thuật toán lọc Kalman để xác định các cấu tử 

trong hỗn hợp bằng phương pháp trắc quang. Kết quả cho thấy sai số của phép 

xác định với hỗn hợp 2 cấu tử nhỏ hơn 1%, với hỗn hợp 3 cấu tử có sai số nhỏ 

hơn 2% [ 10, 18, 19]. 

18

1.4. Phƣơng pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao 

Phương pháp này ra đời từ năm 1970 trên cơ sở phát triển và cải tiến từ 

phương pháp sắc ký cột cổ điển. Khi đó nó có tên gọi là phương pháp sắc ký 

lỏng áp suất cao, ngày nay gọi là phương pháp sắc lý lỏng hiệu năng cao 

(HPLC). Hiện nay phương pháp HPLC ngày càng phát triển và hiện đại hoá 

cao nhờ sự phát triển nhanh chóng của ngành chế tạo máy phân tích. Nó áp 

dụng rất nhiều trong các ngành kiểm nghiệm đặc biệt là ứng dụng cho ngành 

kiểm nghiệm thuốc, máy phân tích HPLC là công cụ đắc lực trong phân tích 

các thuốc đa thành phần cho phép định tính và định <strong>lượng</strong>. Phương pháp này 

ngày càng được sử dụng rộng rãi và phổ biến vì nhiều lý do: có độ nhạy cao, 

khả năng định <strong>lượng</strong> tốt, thích hợp tách các hợp chất khó bay hơi hoặc dễ 

phân hủy nhiệt. 

1.4.1. Nguyên tắc của phương pháp HPLC 

Sắc ký lỏng hiệu năng cao là một phương pháp phân tích hóa lý, quá 

trình tách chủ yếu dựa trên lực tương tác giữa chất phân tích với pha tĩnh và 

pha động. 

- Pha tĩnh là pha không di chuyển thường nạp vào cột sắc ký, có tác dụng 

lưu giữ chất phân tích 

- Pha động có nhiệm vụ chuyển chất phân tích dọc theo cột sắc ký với 

tốc độ thích hợp. 



Chất phân tích bị lưu giữ trên pha tĩnh phụ thuộc ái lực của chúng. 

Do ái lực hấp thu và giải hấp thu khác nhau của các hợp phần có 

trong mẫu phân tích với pha tĩnh và pha động mà chúng di chuyển dọc theo 

pha tĩnh (cột sắc ký) tốc độ khác nhau nên lần lượt đi ra khỏi cột. 

Quá trình sắc ký là quá trình cân bằng động được thiết lập liên tục từ đầu 

đến cuối cột, hợp phần có ái lực hấp thu mạnh đẩy hợp phần có ái lực hấp thu 

yếu, dần dần chúng tách ra khỏi nhau. 

19

Nguyên tắc của quá trình sắc ký trong cột: 

Trong phương pháp HPLC các kỹ thuật tách thường sử dụng: Sắc ký 

hấp phụ pha thường; sắc ký hấp phụ pha đảo; sắc ký trao đổi ion, sắc ký ion, 

sắc ký cặp ion và sắc ký rây phân tử. 

- Sắc ký hấp phụ pha thường: Pha tĩnh hạt xốp, phân cực, pha động 

dung môi không phân cực hay ít phân cực, kỵ nước. Phương pháp được sử 

dụng tách các hợp chất hữu cơ không phân cực và ít phân cực có trong dung 

môi kỵ nước. 

- Sắc ký hấp phụ pha đảo: Pha tĩnh là loại không phân cực, kỵ nước, pha 

động dung môi phân cực. Phương pháp sử dụng tách và phân tích các chất 

không phân cực, ít phân cực và phân cực. 

- Sắc ký trao đổi ion: Pha tĩnh có cấu tạo ion, phân cực, pha động dung 

dịch axít, bazơ, dung dịch đệm. Phương pháp sử dụng tách các chất dạng ion 

hoặc phân ly thành ion. Cơ chế tách theo phản ứng trao đổi ion. 

- Sắc ký rây phân tử: Pha tĩnh loại mạng lưới phân tử có kích thước lỗ 

xác định, pha động dung môi hữu cơ. Phương pháp sử dụng trong lĩnh vực sinh 

học phân tử y sinh học, tách các chất theo kích thước phân tử . 

+ Pha tĩnh trong kỹ thuật tách HPLC cũng giữ vai trò như kỹ thuật tách 

áp suất thường, nhưng về cấu tạo và kích thước khác nhiều. Pha tĩnh HPLC là 

loại hạt rắn, xốp, kích thước hạt rất nhỏ 3-10 m, thậm chí hiện nay đã xuất 

hiện loại nhỏ hơn 1,7 m, diện tích bề mặt 50-500m 2 /g. 

* Yêu cầu đối với pha tĩnh: 

- Phải trơ và bền vững với các điều kiện môi trường sắc ký và chất phân 

tích, pha động. 

- Có khả năng tách chọn lọc một hỗn hợp chất phân tích 

- Có bề mặt ổn định, đặc biệt độ xốp, không thay đổi hay biến dạng trong 

quá trình sắc ký. 

- Cân bằng động học xẩy ra nhanh và lặp lại tốt. 

- Cỡ hạt phải <strong>đồng</strong> đều, sai lệch cỡ hạt nhỏ nhất và bé nhất không quá 15%. 



20

Thể tích xốp 0,5-2mL/g, diện tích bề mặt 80-500m 2 /g. 

+ Để rửa rải chất phân tích ra khỏi cột, ta cần có một pha động. 

Pha động là dung môi để rửa giải các chất phân tích ra khỏi cột sắc ký 

thực hiện quá trình tách. Pha động có thể một dung môi hữu cơ như metanol, 

axetonitril, bezen, hay hỗn hợp nước-dung môi hữu cơ. Có thể dung dịch nước 

axit, bazơ, dung dịch đệm, chất tạo phức. Pha động yếu tố thứ hai quyết định 

hiệu quả tách sắc ký. Hai yếu tố quyết định quá trình tách sắc ký là pha tĩnh 

và pha động. 

*Pha động phải thỏa mãn các yêu cầu sau: 

- Pha động phải trơ đối với pha tĩnh, không làm hỏng pha tĩnh, không 

tương tác phụ với pha tĩnh để sinh ra những sản phẩm khác làm phức tạp quá 

trình tách. 

- Pha động phải hòa tan được chất mẫu để mẫu được vận chuyển tốt từ 

đầu cột tách đến cuối cột tách. 

- Pha động phải bền vững theo <strong>thời</strong> gian, có thành phần khống chế được 

trong quá trình sắc ký. Không bị phân hủy khi chạy sắc ký. 

- Pha động phải có độ tinh khiết cao để đảm bảo không làm nhiễm bẩn 

mẫu phân tích, gây sai số. 

- Pha động phải nhanh chóng đạt cân bằng trong quá trình sắc ký. 

- Pha động phải phù hợp với detector, không làm hư hại tế bào dòng 

chảy của detector. 

+ Nếu nạp mẫu phân tích gồm hỗn hợp chất phân tích A, B, C... vào 

cột phân tích, kết quả là các chất A, B, C... sẽ được tách ra khỏi nhau sau khi 

đi qua cột. 



21

1.4.2. Các đại <strong>lượng</strong> đặc trưng của quá trình sắc kí 

1.4.2.1. Thời gian lưu và thể tích lưu 

Thời gian lưu của một chất là <strong>thời</strong> gian tính từ lúc tiêm mẫu vào cột đến 

khi chất đó ra khỏi cột đạt giá trị nồng độ cực đại và cho ra pic trên sắc kí đồ. 

Nếu gọi là <strong>thời</strong> gian lưu trữ của một chất thì: 

, 

t 

R = R 

Trong đó: 

Hình 1.2. Thời gian lưu của cấu tử phân tích 

t - t 

0 

(1.12) 

t : là <strong>thời</strong> gian lưu thực (<strong>thời</strong> gian lưu hiệu chỉnh). 

, 

R 

t : là <strong>thời</strong> gian chết (<strong>thời</strong> gian không lưu trữ). 

0 

Trong cùng một điều kiện sắc kí đã chọn, <strong>thời</strong> gian lưu của mỗi chất là 

hằng định và các chất khác nhau thì <strong>thời</strong> gian lưu khác nhau tùy thuộc vào bản 

chất, cấu tạo vào tính chất của chất đó. Vì vậy <strong>thời</strong> gian lưu là đại <strong>lượng</strong> định 

tính các chất. 



Khi pha động chảy qua cột với một tốc độ không đổi thì <strong>thời</strong> gian lưu có 

thể thay thế bằng thể tích lưu. Thể tích lưu là thể tích pha động thu được sau 

cột trong khoảng <strong>thời</strong> gian tương ứng với <strong>thời</strong> gian lưu. 

1.4.2.2. Hệ số phân bố 

Trong quá trình sắc kí luôn có sự phân bố của chất tan giữa pha động và 

pha tĩnh. Sự phân bố này đặc trưng bởi cân bằng phân bố với hệ số phân bố 

được tính theo công thức sau: 

22

K = (1.13) 

Trong đó : là nồng độ của chất phân tích tương ứng trong pha tĩnh 

và pha động ở <strong>thời</strong> điểm cân bằng. 

1.4.2.3. Thừa số dung <strong>lượng</strong> 

Thừa số dung <strong>lượng</strong> là đại <strong>lượng</strong> biểu thị khả năng phân bố của chất tan 

trong hai pha cộng với sức chứa của cột, tức là tỉ số giữa <strong>lượng</strong> chất tan trong 

pha tĩnh và <strong>lượng</strong> chất tan trong pha động ở <strong>thời</strong> điểm cân bằng 

Trong đó: 

= = K× (1.14) 

, là <strong>lượng</strong> chất tan có trong pha tĩnh và pha động. 

, là thể tích pha tĩnh và pha động. 

Có thể tính theo công thức khác: = 

1.4.2.4. Hệ số chọn lọc 

Hai chất chỉ được tách ra khi chúng có giá trị k' khác nhau, hệ số chọn 

lọc cho biết hiệu quả tách của hệ thống sắc kí. 

α = = = = (1.15) 

Ở đây ta quy ước chất B bị lưu giữ mạnh hơn chất A như vậy luôn lớn 

hơn 1, càng lớn thì khả năng tách của 2 chất càng rõ. Thường phân tích trong 

điều kiện trong khoảng 1,5 đến 2. 

1.4.2.5. Số đĩa lý thuyết và chiều cao đĩa lý thuyết 

Hiệu lực cột thường biểu thị qua hai thông số: Số đĩa lý thuyết (N) hoặc 

chiều cao đĩa lý thuyết (H). Cột sắc ký được coi như có N tầng lý thuyết, ở mỗi 

tầng sự phân bố chất tan vào 2 pha lại đạt đến một trạng thái cân bằng mới. Mỗi 

tầng được giả định như một lớp pha tĩnh có chiều cao H. Đĩa lý thuyết được 

định nghĩa như một khu vực của hệ thống phân tách mà trong đó thiết lập một 

cân bằng nhiệt động giữa nồng độ trung bình của chất tan trong pha tĩnh và 

trong pha động. 



t R 

t 0 

23

Số đĩa lý thuyết N được tính theo các công thức: 

N = 16× hoặc 5,54× (1.16) 

Trong đó: W là chiều rộng pic ở đáy pic 

là chiều rộng pic đo ở nửa chiều cao của pic 

Chiều cao của đĩa lý thuyết được tính theo công thức: 

H= 

N 

L 

(1.17) 

Trong đó: L là chiều cao cột sắc kí. 

Với một điều kiện sắc kí nhất định, chiều cao đĩa lý thuyết (H) và số đĩa 

lý thuyết (N) là hằng định đối với mỗi chất phân tích. 

1.4.2.6. Độ phân giải ( R 

S 

) 

Độ phân giải là đại <strong>lượng</strong> biểu thị độ tách của các chất ra khỏi nhau trong 

điều kiện sắc kí đã cho. Độ phân giải của hai pic cạnh tranh được tính theo 1 

trong 3 công thức sau: 

Trong đó: 

= 

hoặc × (1.18) 

, : <strong>thời</strong> gian lưu tương ứng của chất A, chất B. 

, : Chiều rộng pic đo ở nửa chiều cao pic của chất A, chất B. 

, : Chiều rộng pic ở đáy pic. 

α: Hệ số chọn lọc. 

1.4.2.7. Hệ số đối xứng (T) 

Cho biết mức độ cân đối của pic sắc kí, nó được tính theo công thức: 

T = 

Trong đó: 



W x 

2A 

W 

x là độ rộng đáy pic đo ở 1/20 chiều cao của pic. 

24 

(1.19) 

A là khoảng cách từ đường vuông góc hạ từ cực đại của pic 

đến chân đường cong phía trước, ở tại 1/20 chiều cao pic.

1.4.3. Sơ đồ máy HPLC 

1 

7 

6 

2 

3 

4 5 

Hình 1.3. Hệ thống máy HPLC 

Hệ thống máy HPLC có các bộ phận chính sau: 

1. Bình chứa dung môi (pha động). 

2. Bộ khử khí. 

3. Bơm cao áp: Bơm cao áp để bơm pha động vào cột tách. Bơm có khả 

năng điều chỉnh được áp suất (0-400bar) để tạo tốc độ nhất định cho pha động 

qua cột sắc ký. 

4. Bộ tiêm mẫu: tiêm vào cột một thể tích mẫu nhất định. 

5. Cột tách (pha tĩnh): Chiều dài dao động từ 10-30cm, đường kính 2- 

5mm. Có thể xem cột sắc ký như trái tim của qúa trình sắc ký, yếu tố quyết 

định quá trình tách một hỗn hợp. 

6. Detector: đây là thiết bị chuyển tín hiệu không điện thành tín hiệu điện. 

7. Máy ghi tín hiệu hoặc máy vi tính: ghi kết quả dạng pic. 

8. Máy in. 



8 

25

1.4.4. Kết quả xác định một số chất theo phương pháp HPLC 

Hiện nay ở nước ta, phương pháp HPLC được ứng dụng nhiều trong 

phân tích các chế phẩm về dược cũng như hỗn hợp các chất vô cơ, hữu cơ. Các 

kết quả đều cho thấy phương pháp có độ tin cậy cao. 

Phương pháp định <strong>lượng</strong> <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> <strong>paracetamol</strong> và axit mefenamic: 

phương pháp có độ chính xác cao (sai số tương đối 0,51% - 1,42%), độ đúng 

tốt (tỷ lệ thu hồi 98,16% - 99,16%) [16]. 

Phương pháp định tính và định <strong>lượng</strong> <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> <strong>paracetamol</strong> và 

ibuprofen: phương pháp có độ lặp lại tốt (sai số tương đối 0,81% - 1,03%), độ 

đúng cao (tỷ lệ thu hồi 98,0% - 98,4%) [16]. 

Phương pháp định <strong>lượng</strong> <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> <strong>paracetamol</strong> và cafein: phương pháp 

có độ lặp lại tốt (sai số tương đối 0,54% - 1,07%), độ đúng cao (tỷ lệ thu hồi 

98,9% - 99,5%) [16]. 

Phương pháp định <strong>lượng</strong> <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> <strong>paracetamol</strong>, phenylpropanolamin 

hidroclorit và clorphenylamin <strong>maleat</strong>: phương pháp có độ lặp lại cao (sai số 

tương đối của <strong>paracetamol</strong> là 0,47%; phenylpropanolamin hidroclorid là 

0,67% và clophenylamin <strong>maleat</strong> là 1,19%), độ đúng cao (tỷ lệ thu hồi 

99,61% - 100,65%) [16]. 



26

Chƣơng 2 

THỰC NGHIỆM 

2.1. Nội dung nghiên cứu 

Áp dụng phương pháp sắc khí lỏng hiệu năng cao (HPLC) và phương 

pháp quang phổ hấp thụ phân tử (UV-VIS) để xây dựng quy trình xác định 

<strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> PRC, CPM trong thuốc COLDACMIN và PACEMIN trên thị trường. 

2.1.1. Phương pháp HPLC 

Lựa chọn các thông số của máy HPLC: 

- Thể tích bơm mẫu. 

- Cột tách. 

- Nhiệt độ. 

Khảo sát để lựa chọn các điều kiện sắc ký: 

- Bước sóng thích hợp để phát hiện <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> 2 chất. 

- Pha động: thành phần, tỷ lệ pha động, tốc độ dòng... 

Đánh giá quy trình sắc ký đã xây dựng được: 

- Khảo sát tính thích hợp của hệ thống. 

- Khảo sát khoảng tuyến tính giữa nồng độ và diện tích pic của các chất. 

- Khảo sát độ chính xác của phương pháp. 

- Khảo sát độ đúng của phương pháp. 

Xác định <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> PRC, CPM trong thuốc COLDACMIN và PACEMIN 

theo phương pháp HPLC. 

2.1.2. Phương pháp quang phổ hấp thụ phân tử 

- Khảo sát trên toàn phổ từ 200 nm đến 300 

PRC và CPM 

- Tiến hành kiểm tra phổ hấp thụ phân tử của PRC và CPM trong các 

dung môi có pH = 1 đến 4 để lựa chọn . 

- Kiểm tra sự ổn định độ hấp thụ quang của PRC và CPM theo <strong>thời</strong> gian, 

nhiệt độ để lựa chọn khoảng <strong>thời</strong> gian và nhiệt độ thíc 

. 



27

- Khảo sát khoảng tuyến tính của PRC và CPM từ đó xác định giới hạn 

phát hiện (LOD) và giới hạn định <strong>lượng</strong> (LOQ). 

- PRC và CPM 

PRC và CPM . 

- <strong>Định</strong> <strong>lượng</strong> <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> PRC, CPM trong mẫu thuốc COLDACMIN và 

PACEMIN Đánh giá độ tin cậy của phương pháp t 

hồi [ 5, 8, 9]. 

2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu 

Nghi 

[3, 12, 28]. 

2.2.2.1. Phương pháp HPLC 

Nghiên cứu các điều kiện tối ưu cho phương pháp HPLC để định <strong>lượng</strong> 

<strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> PRC và CPM. 

Xử lý thống kê các kết quả thu được. 

X và CPM trong thuốc COLDACMIN và 

PACEMIN theo phương pháp HPLC. 

2.2.2.2. Phương pháp quang phổ hấp thụ phân tử 




- . 

- 2 COLDACMIN 

- 2 ACEMIN 

2.3. Đánh giá độ tin cậy của quy trình phân tích 

2.3.1. Giới hạn phát hiện (LOD) 

LOD được coi là nồng độ thấp nhất của chất nghiên cứu mà hệ thống 

phân tích cho tín hiệu phát hiện phân biệt với tín hiệu nền. Trong phân tích trắc 

quang LOD tính theo phương t : 

28

LOD = 

3.SD 

B 

(2.1) 

Trong đó: 

SD: độ lệch chuẩn của tín hiệu y trên đường chuẩn. 

B: độ dốc của đường chuẩn chính là độ nhạy của phương pháp trắc quang. 

2.3.2. Giới hạn định <strong>lượng</strong> (LOQ) 

với tín hiệu nền và đạt độ tin cậy tối thiểu 

dụng công thức: 

95%, thông thường người ta sử 

10.SD 

LOQ = 

(2.2) 

B 

2.3.3. Đánh giá độ tin cậy của phương pháp 

- , CPM tự 

pha chế thông qua sai số 

: 

CTinh toan 

- C0 

RE% = .100% 

C 

0 



Trong đó: RE% là sai số tương đối của phép xác định nồng độ các cấu tử. 

C Tinh toan (µg/mL) là nồng độ tính toán được. 

(2.3) 

C 0 (µg/mL) 

, CPM 

trong hỗn hợp. 

- Đánh giá độ đúng của phương pháp đối với các mẫu thu 

: 

29

CT 

- C 

Re = a 

.100% 

v (2.4) 

a 

Trong đó: C T : nồng độ ( hoặc CPM xác định 

được trong mẫu sau khi thêm chuẩn. 

C a : nồng độ ( hoặc 

a: nồng độ ( PRC hoặc CPM 

thêm vào mẫu (đã biết). 

- Độ lặp lại của phương pháp được đánh giá thông qua 

(RSD). 

n n 

2 

2 

Ci-μ Ci-C 

i=1 i=1 

S = = 

k 

k 

S.100 

RSD = (%) 

C 

. 

(2.5) 

(2.6) 

Trong đó: C i (µg/mL) PRC hoặc CPM 

tính được lần thứ i; 

là giá trị nồng độ thực của mẫu; 

C là giá trị nồng độ trung bình tính được sau n lần xác định; 

k là số bậc tự do. 

2.3.4. Đánh giá kết quả phép phân tích theo thống kê 



Khoảng tin cậy của phép xác định nồng độ được tính theo công thức: 

X ± ε = X ± 

t 

P,k.S 

n 

(2.7) 

Với t P, k là hệ số phân bố chuẩn Student ứng với xác suất P và bậc tự do k 

được tra trong bảng (t 0,95; 3 = 3,18; t 0,95; 4 = 2,78; t 0,95; 5 = 2,57 ); X 

theo công thức (2.5); n là số phép đo. 

; S là độ lệch chuẩn, được tính 

30

2.4. Thiết bị, dụng cụ và hóa chất 

2.4.1. Thiết bị 

- Máy sắc ký lỏng hiệu năng cao Hitachi L-2000 với detector UV-VIS 

- - Đại học Thái Nguyên. 

- Máy quang phổ UV - 

- Đại học Thái Nguyên, có khả năng quét phổ trong khoảng bước 

sóng 190nm - 900 nm, có kết nối máy tính. 

- Bộ cuvet thạch anh. 

- Cân điện tử có độ chính xác 0,0001g. 

- Bếp cách thủy. 

- Máy rung siêu âm. 

- Máy đo pH. 

2.4.2. Dụng cụ 

- Pipet các loại: 1 mL; 2 mL; 5 mL; 10 mL; 20 mL; 25 mL: 50mL. 

- Bình định mức: 10 mL; 25 mL; 50 mL; 100 mL; 250 mL; 500 mL; 

1000 mL. 

- Cốc thủy tinh, phễu thủy tinh, đũa thuy tinh, bình tia, ống nghiệm... 

- Chương trình lọc Kalman tính toán <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> nồng độ các cấu tử [18]. 

2.4.3. Hóa chất 

- HCl, H 2 SO 4 , HNO 3 , H 3 PO 4 , KH 2 PO 4 , CH 3 CN... dùng để pha chế các 



dung dịch đều thuộc loại tinh khiết của Merck. 

- Chất chuẩn <strong>paracetamol</strong>, <strong>clopheninamin</strong> <strong>maleat</strong> nguyên chất do viện 

kiểm nghiệm dược sản xuất. 

- Thuốc viên COLDACMIN sản xuất bởi: DHG PHARMA Công ty cổ 

phần dược Hậu Giang 288 Bis, Nguyễn Văn Cừ, P. An Hòa, Q. Ninh Kiều, TP 

Cần Thơ. Số lô: 24-01-14; Ngày sản xuất: 20/1/2014; Hạn sử dụng: 20/1/2017. 

31

Thành Phần: 

Mỗi viên nén chứa: 

Paracetamol: 325 mg 

Clopheninamin <strong>maleat</strong>: 4 mg 

- Thuốc viên PACEMIN sản xuất bởi: Công ty 

dược phẩm Hà Tây, La Kê, Hà Đông, TP Hà Nội. Số lô: 651014; Ngày sản 

xuất: 27/04/2014; Hạn sử dụng: 27/04/2017. 

Thành Phần: 

Mỗi viên nén chứa: 

Paracetamol: 325 mg 

Clopheninamin <strong>maleat</strong>: 4 mg 

, chúng tôi đã sử dụng các dung môi sau: 

- Dung dịch đệm KH 2 PO 4 0,05M. 

- Dung dịch pha loãng (gọi là dung dịch I). 

- Dung dịch pha mẫu (gọi là dung dịch II). 

- Dung dịch pha động. 

- Dung dịch HCl 10 -1 M; 10 -2 M; 10 -3 M. 

- Dung dịch H 2 SO 4 5.10 -2 M; 5.10 -3 M; 5. 10 -4 M. 



- Dung dịch HNO 3 10 -1 M; 10 -2 M; 10 -3 M. 

Dung dịch đệm 

được chuẩn bị bằng cách hòa tan 2,04g Kali 

dihydrophotphat KH 2 PO 4 trong 950mL nước cất 2 lần, thêm 2mL triethylamin 

sau đó lắc siêu âm trong 10 phút, định mức thành 1000mL. Độ pH của dung 

dịch được điều chỉnh bằng 2,5 với axit photphoric thu được hỗn hợp đệm. 

Dung dịch pha loãng (dung dịch I) được pha bằng cách lấy dung 

dịch đệm KH 2 PO 4 và acetonitrile với tỷ lệ về thể tích là 1:1. 

32

Dung dịch pha mẫu (dung dịch II) là hỗn hợp nước cất và dung dịch 

pha loãng với tỉ lệ về thể tích là 24 : 1. 

Dung dịch pha động chuẩn bị bằng cách lấy đệm KH 2 PO 4 và 

acetonitrile ở các tỷ lệ về thể tích từ 85:15 đến 95:5. 

Lấy 41,8 

0,001M. 

Lấy 5,5 mL dung dịch H 2 SO 4 

100 mL thu được dung dịch H 2 SO 4 

H 2 SO 4 0,05M; H 2 SO 4 

2 SO 4 0,0005M. 

Lấy 7 mL dung dịch HNO 3 

100 mL thu được dung dịch HNO 3 

HNO 3 0,1M; 0,001M.. 

Các dung dịch HCl, H 2 SO 4, HNO 3 đã được kiểm tra lại nồng độ bằng 

chuẩn độ axit - bazơ. 



33

Chƣơng 3 

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 

3.1. Phƣơng pháp HPLC 

3.1.1. Xác định điều kiện tối ưu cho phép xác định PRC và CPM bằng 

phương pháp HPLC 

Qua việc nghiên cứu tính chất lý hóa của PRC và CPM kết hợp với tài 

liệu tham khảo và điều kiện sẵn có của phòng thí nghiệm, chúng tôi lựa chọn 

kiểu sắc ký hấp phụ pha đảo (RP-HPLC), sử dụng cột silica C 18 , thể tích bơm 

mẫu là 20 µL, nhiệt độ 30 o C. 

3.1.1.1. Khảo sát lựa chọn pha động 

Để chọn được pha động thích hợp, chúng tôi đã tiến hành khảo sát tỉ lệ thành 

phần pha động là hỗn hợp đệm KH 2 PO 4 : acetonitrile ở các tỷ lệ về thể tích lần lượt 

là: 85:15 cho đến 95:5 với tốc độ dòng là 1,0 mL/phút. Các dung dịch được lọc qua 

màng lọc 0,45 µm sau đó rung siêu âm để khử bọt khí. 

Sự thay đổi tỉ lệ thành phần pha động làm thay đổi đáng kể kết quả sắc 

ký. Tuy nhiên tỷ lệ hỗn hợp đệm KH 2 PO 4 (pH=2,5) : acetonitrile 92:8 cho kết 

quả tốt nhất với <strong>thời</strong> gian lưu của PRC là 10,805giây và CPM là 4,71 giây 

Vì vậy, chúng tôi chọn pha động để xác định <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> 2 chất là hỗn hợp 

đệm KH 2 PO 4 (pH=2,5) : acetonitrile với tỷ lệ thể tích là 92:8 

3.1.1.2. Lựa chọn bước sóng 



Việc lựa chọn bước sóng dựa trên cơ sở các tài liệu tham khảo kết hợp 

với khảo sát thực nghiệm tại 2 bước sóng λ = 280 nm và λ = 215 nm. 

Tại λ = 280 nm: là bước sóng tại đó PRC có độ hấp thụ quang cực tiểu 

CPM có độ hấp thụ quang trung bình. Tuy nhiên kết quả thực nghiệm cho thấy 

các pic của CPM hầu như không xuất hiện. 

Tại λ = 215 nm: là bước sóng PRC có độ hấp thụ quang cực tiểu, CPM có 

độ hấp thụ quang cao. Kết quả thực nghiệm cho thấy đường nền thẳng, xuất hiện 

cả 2 pic với <strong>thời</strong> gian lưu phù hợp. Kết quả được thể hiện ở các hình 3.1, 3.2. 

34

Hình 3.1. Sắc ký đồ của PRC (325 µg/mL) 



Hình 3.2. Sắc ký đồ của CPM (10 µg/mL) 

Vì vậy, chúng tôi lựa chọn bước sóng λ = 215 nm để tiến hành phân tích. 

35

3.1.1.3. Lựa chọn tốc độ dòng 

Để lựa chọn được tốc độ dòng thích hợp, chúng tôi tiến hành sắc ký với các 

điều kiện ở trên nhưng với các tốc độ dòng là 1 mL/phút, 1,5 mL/phút và 2 mL/phút. 

Với tốc độ dòng 1,0 mL/phút, kết quả tách tốt, các pic tách rời nhau và 

<strong>thời</strong> gian chạy sắc ký phù hợp. 

Với tốc độ dòng 1,5 mL/phút và 2 mL/phút, các pic có đỉnh nhọn và 

chân pic hẹp. 

Vì vậy, chúng tôi lựa chọn tốc dộ dòng là 1,0 mL/phút để tiến hành phân 

tích sắc ký. 

Kết luận chung: Từ các kết quả trên, chúng tôi lựa chọn điều kiện tối ưu 

cho phương pháp xác định <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> PRC, CPM là: 

Pha động: hỗn hợp đệm KH 2 PO 4 (pH= 2,5) : acetonitrile với tỷ lệ thể tích 

là 92:8. 

Detector UV-VIS: λ = 215 nm. 

Cột: sử dụng cột C18 (250mm x 4,6). 

Tốc độ dòng: 1,0 mL/phút. 

Thể tích bơm mẫu: 20 µL. 

Nhiệt độ phân tích: 30 o C. 

Với các điều kiện trên, chúng tôi đã tiến hành phân tích và kết quả sắc ký 

được thể hiện ở hình 3.3. 



36

Hình 3.3. Sắc ký đồ của CPM 4mg (1), PRC 500mg (2) 

Kết quả phổ ở hình 3.3 cho thấy 2 pic đều được tách ra hoàn toàn, các pic 

gọn và cân đối, <strong>thời</strong> gian lưu của 2 chất là hợp lý với <strong>thời</strong> gian lưu của PRC là 

10,805 phút, CPM là 4,710 phút. 

3.1.2. Đánh giá phương pháp định <strong>lượng</strong> 

3.1.2.1. Chuẩn bị dung dịch hỗn hợp chuẩn 

Dung dịch PRC 1: Cân chính xác 50 mg PRC và hòa tan bằng dung dịch II, 

sau đó đem rung siêu âm trong 10 phút và định mức thành 50 mL. Thu được dung 

dịch PRC có nồng độ là 1000 µg/mL (gọi là dung dịch PRC 1). Pha loãng dung 

dịch PRC 1 bằng dung dịch II thu được các dung dịch PRC có nồng độ 800 

µg/mL, 600 µg/mL, 400 µg/mL và 200 µg/mL. 

Dung dịch CPM 1: Cân chính xác 50 mg CPM hòa tan bằng dung dịch 

II, sau đó đem rung siêu âm trong 10 phút, định mức thành 100mL thu được 

dung dịch CPM có nồng độ 500 µg/mL. Pha loãng bằng dung dịch II thu được 

dung dịch CPM có nồng độ là 25 µg/mL (gọi là dung dịch CPM 1). Tiếp tục 

pha loãng dung dịch CPM 1 bằng dung dịch II thu được các dung dịch CPM có 

nồng độ 8 µg/mL, 4 µg/mL, 2 µg/mL và 1 µg/mL. 

Dung dịch hỗn hợp 1: lấy lần lượt 8,125 mL dung dịch PRC 1; 4 mL 

dung dịch CPM 1 cho vào bình định mức 25 mL và định mức bằng dung dịch II 

được dung dịch chuẩn có nồng độ: PRC : CPM = 325 : 4 (µg/mL). 



Dung dịch hỗn hợp 2: lấy lần lượt 8,125 mL dung dịch PRC 1; 2 mL 

dung dịch CPM 1 cho vào bình định mức 25 mL và định mức bằng dung dịch II 

được dung dịch chuẩn có nồng độ: PRC : CPM = 325 : 2 (µg/mL). 

Các dung dịch được lọc qua màng lọc 0,45 µm. 

3.1.2.2. Kiểm tra tính thích hợp của hệ thống. 

Để khảo sát tính thích hợp của hệ thống máy HPLC khi phân tích định 

<strong>lượng</strong> PRC, CPM. Chúng tôi tiến hành khảo sát các đại <strong>lượng</strong> đặc trưng như: số 

37

đĩa lý thuyết, độ phân giải, <strong>thời</strong> gian lưu, diện tích pic qua việc bơm lặp lại 4 lần 

dung dịch chuẩn để sắc ký. Kết quả được chỉ ra ở bảng 3.1; 3.2 và 3.3. 

Bảng 3.1. Giá trị các đại <strong>lượng</strong> đặc trưng 

Hóa chất Số đĩa lý thuyết (N) Độ phân giải ( R S ) 

CPM 2142 9,18 

PRC 2296 

Lần 

bơm 

Thời gian lƣu 

(phút) 

Bảng 3.2. Kết quả khảo sát <strong>thời</strong> gian lƣu 

PRC 

CPM 

Số liệu thống kê 

Thời gian 

lƣu (phút) 


1 10,813 

4,697 

X = 10,805 

X = 4,710 

2 10,798 4,723 

S = 0,008 

S = 0,010 

3 10,810 4,710 

%RSD=0,07 

%RSD= 0,228 

4 10,799 4,713 

Bảng 3.3. Kết quả khảo sát diện tích pic 

Lần 

bơm 

(mAu x phút) 

PRC 

CPM 

Diện tích pic Số liệu Diện tích pic Số liệu 

thống kê (mAu x phút) thống kê 



1 

2 

3 

4608,9 

4612,1 

4601,6 

X = 4607,4 

S = 4,41 

%RSD = 0,09 

275,6 

272,1 

277,9 

4 4606,8 273,8 

X = 274,9 

S = 2,49 

%RSD = 0,91 

Kết quả ở bảng 3.1, 3.2 và 3.3 cho thấy: các thông số hệ thống như số đĩa 

lý thuyết và độ phân giải nằm trong giới hạn cho phép. Chỉ số %RSD của diện 

38

tích pic và <strong>thời</strong> gian lưu được tìm thấy đều nhỏ hơn 2%. Vì vậy hệ thống sắc ký 

đảm bảo tính thích hợp với 2 chất phân tích. 

3.1.2.3. Khảo sát độ tuyến tính của phương pháp 

Độ tuyến tính được khảo sát trên dung dịch các chất chuẩn với các nồng 

độ khác nhau: 

Các dung dịch PRC có nồng độ từ 200 - 800 µg/mL, CPM có nồng độ từ 

1 - 8 µg/mL được pha loãng từ dung dịch PRC 1, CPM 1 bằng dung dịch II như 

ở mục 3.1.2.1. 

Tiến hành chạy sắc ký lần lượt từng dung dịch theo điều kiện sắc ký đã 

chọn ở trên. Xác định được sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện tích pic 

bằng phương trình hồi quy tuyến tính và hệ số tương quan R 2 . 

Kết quả khảo sát độ tuyến tính của 2 chất được trình bày ở bảng 3.4. 

Bảng 3.4. Mối tƣơng quan giữa nồng độ và diện tích pic của PRC và CPM 

PRC 

Dung dịch 1 2 3 4 

Nồng độ (µg/mL) 200 400 600 800 

Diện tích (mAuxphút) 1849,01 3596,14 5545,12 7354,32 

Phương trình hồi quy tuyến tính: y = 1846,5x -30,08 với R 2 = 0,9996 

CPM 

Dung dịch 1 2 3 4 

Nồng độ (µg/mL) 1 3 5 7 

Diện tích (mAuxphút) 145,41 416,23 676,09 958,97 

Phương trình hồi quy tuyến tính: y = 270,05x - 125,96 với R 2 = 0,9997 



39

Từ kết quả ở bảng 3.4. Biểu diễn sự phụ thuộc của diện tích pic của PRC 

và CPM theo nồng độ. Kết quả được thể hiện ở hình 3.4 và 3.5. 

Hình 3.4. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính 


giữa diện tích pic của PRC và nồng độ 




giữa diện tích pic của CPM và nồng độ 

40

3.1.2.4. Khảo sát độ lặp lại của phương pháp sắc ký 

Tiến hành khảo sát độ lặp lại của phương pháp với các dung dịch chuẩn 

PRC 350µg/mL; CPM 2 µg/mL; CPM 4 µg/mL (ở mục 3.2.1). 

Đo các dung dịch trên trong điều kiện sắc ký đã chọn, so sánh diện 

tích pic của dung dịch chuẩn trong cùng điều kiện, kết quả được thể hiện ở 

bảng 3.5. 

Bảng 3.5. Kết quả khảo sát độ lặp lại 

PRC CPM(2) CPM(4) 

Mẫu 

Hàm 

Hàm 

Hàm 

Diện tích pic 

Diện tích pic Diện tích pic 

lƣợng 

lƣợng 

lƣợng 

(mAuxphút) 

(mAuxphút) 

(mAuxphút) 

(µg/mL) 

(µg/mL) 

(µg/mL) 

Chuẩn 2987,69 325,00 270,97 2,00 541,38 4,00 

1 2989,20 325,16 266,91 1,97 538,67 3,98 

2 2986,57 324,88 269,62 1,99 534,61 3,95 

3 2988,12 325,05 271,02 2,00 542,73 4,01 

4 2981,52 324,33 272,32 2,01 540.03 3,99 

Số 

liệu 

thống 

kê 

X = 324,86 

S = 0,37 

%RSD = 0,11 

µ = 324,86 0,83 

X = 1,99 

S = 0,02 

%RSD = 0,86 

µ = 1,99 0,03 

X = 3,98 

S = 0,03 

%RSD = 0,63 

µ = 3,98 0,04 

Nhận xét: Từ kết quả ở bảng 3.5 cho thấy độ lệch chuẩn tương đối 



%RSD của cả 2 chất phân tích đều nhỏ hơn 2% (PRC: 0,11%; CPM(2): 0,86%; 

CPM(4): 0,63%) và sai số tương đối nhỏ. Như vậy, phương pháp sắc ký định 

<strong>lượng</strong> <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> cả 2 chất PRC và CPM có độ lặp lại cao. 

3.1.3. Xác định PRC và CPM trong thuốc COLDACMIN 

Cân chính xác 20 viên thuốc COLDACMIN ( X = 0,3503g/viên; mỗi viên 

có chứa 325 mg PRC; 4 mg CPM) và nghiền thành bột mịn. Cân chính xác một 

<strong>lượng</strong> bột thuốc tương đương với 65 mg PRC; 0,8 mg CPM cho vào bình định 

mức 100 mL sau đó hòa tan và định mức bằng dung dịch II và rung siêu âm 

41

trong 15 phút ta được dung dịch chứa PRC 650 µg/mL; CPM 8 µg/mL. Lọc 

dung dịch qua màng lọc 0,45 µm. Pha loãng 2 lần dung dịch bằng dung dịch II 

thu được dung dịch chứa PRC 325µg/mL; CPM 4 µg/mL. 

Đo các dung dịch trên trong điều kiện sắc ký đã chọn, dựa vào đường 

chuẩn tính được hàm <strong>lượng</strong> của PRC và CPM. 

Kết quả được thể hiện ở bảng 3.6. 

Bảng 3.6. Kết quả phân tích thuốc COLDACMIN 

STT 

Lƣợng cân 

(mg) 


(mAuxphút) 

PRC 

Hàm lƣợng 

(mg/viên) 


(mAuxphút) 

CPM(4) 

Hàm lƣợng 

(mg/viên) 

1 0,0701 2988,54 324,98 541,28 3,99 

2 0,0700 2986,51 324,76 541,15 3,99 

3 0,0702 2992,95 325,46 541,01 4,01 

4 0,0699 2984,95 324,59 540,88 3,99 


X = 324,95 

S = 0,37 

%RSD = 0,02 

X = 3,999 

S = 0,005 

%RSD = 0,12 

Nhận xét: Từ kết quả ở bảng 3.6 cho thấy độ lệch chuẩn tương đối 

%RSD của cả 2 chất phân tích đều nhỏ hơn 2% (PRC: 0,02% và CPM: 0,12%). 

Điều đó chứng tỏ thuốc COLDACMIN do công ty Cổ phần dược phẩm Hậu 

Giang sản xuất đáp ứng được các yêu cầu chất <strong>lượng</strong> theo tiêu chuẩn dược 

phẩm Việt Nam. 

3.1.4. Xác định PRC và CPM trong thuốc PACEMIN 

Cân chính xác 20 viên thuốc PACEMIN ( X = 0,57732g/viên; mỗi viên 

có chứa 325 mg PRC; 2 mg CPM), sau đó tính khối <strong>lượng</strong> trung bình của viên 

và nghiền thành bột mịn. Cân chính xác một <strong>lượng</strong> bột thuốc tương đương với 

65 mg PRC; 0,4 mg CPM cho vào bình định mức 100 mL sau đó hòa tan và 

định mức bằng dung dịch II và rung siêu âm trong 15 phút ta được dung dịch 



42

chứa PRC 650 µg/mL; CPM 4 µg/mL. Lọc dung dịch qua màng lọc 0,45 µm. 

Pha loãng 2 lần dung dịch bằng dung dịch II thu được dung dịch chứa PRC 

325 µg/mL; CPM 2 µg/mL. 

Đo các dung dịch trên trong điều kiện sắc ký đã chọn, dựa vào đường 

chuẩn tính được hàm <strong>lượng</strong> của PRC và CPM. 

Kết quả được thể hiện ở bảng 3.7. 

Bảng 3.7. Kết quả phân tích thuốc PACEMIN 

STT 

Lƣợng cân 

(mg) 


(mAuxphút) 

PRC 

Hàm lƣợng 

(mg/viên) 


(mAuxphút) 

CPM(2) 

Hàm lƣợng 

(mg/viên) 

1 0,1155 2988,26 324,95 270,18 1,99 

2 0,1153 2984,03 324,49 270,18 1,99 

3 0,1158 2995,62 325,75 271,54 2,00 

4 0,1154 2985,78 324,68 270,18 1,99 


X = 324,97 

S = 0,55 

%RSD = 0,17 

X = 1,99 

S = 0,005 

%RSD = 0,25 

Nhận xét: Từ kết quả ở bảng 3.7 cho thấy độ lệch chuẩn tương đối %RSD 

của cả 2 chất phân tích đều nhỏ hơn 2% (PRC: 0,17% và CPM: 0,25%). Điều đó 

chứng tỏ thuốc PACEMIN do công ty Cổ phần dược phẩm Hà Tây sản xuất đáp 

ứng được các yêu cầu chất <strong>lượng</strong> theo tiêu chuẩn dược phẩm Việt Nam. 

3.1.5. Khảo sát độ đúng của phép xác định PRC, CPM theo phương pháp 

thêm chuẩn 

Độ đúng của phương pháp được xác định bằng phương pháp thêm chuẩn. 

Thêm vào mẫu thuốc một <strong>lượng</strong> chất chuẩn đã biết. Dựa vào diện tích pic của 

các dung dịch này tính tỷ lệ thu hồi <strong>lượng</strong> chất chuẩn thêm vào.Đem các dung 

dịch sắc ký trong cùng điều kiện với dung dịch chuẩn, lặp lại thực nghiệm với 4 

lần cân khác nhau. 



43

Dựa vào hàm <strong>lượng</strong> các chất đã biết trong mẫu thử, <strong>lượng</strong> các chất chuẩn 

thêm vào và căn cứ diện tích pic của dung dịch thử và dung dịch chuẩn tính 

được <strong>lượng</strong> chất chuẩn tìm thấy so với <strong>lượng</strong> thêm vào. Kết quả khảo sát được 

thể hiện ở bảng 3.8. 

Chất 

chuẩn 

PRC 

CPM(2) 

CPM(4) 

Bảng 3.8. Kết quả khảo sát độ đúng 

Mẫu C K (µg/mL) C (µg/mL) C T (µg/mL) Rev(% ) 

1 324,95 20,0 344,87 99,6 

2 324,49 40,0 364,29 99,5 

3 325,75 60,0 385,63 99,8 

4 324,68 80,0 404,60 99,9 

Số liệu thống kê: X = 99,7%; S = 0,18; %RSD = 0,18% 

1 1,99 0,5 2,48 98,0 

2 1,99 1,0 2,98 99,0 

3 2,00 1,5 3,44 96,0 

4 1,99 2,0 3,97 99,0 


1 3,999 1,0 4,998 99,9 

2 3,997 2,0 5,973 98,8 

3 4,006 3,0 6,991 99,5 



4 3,995 4,0 7,987 99,8 


Trong đó: C K là hàm <strong>lượng</strong> PRC và CPM trong mẫu thuốc xác định được 

trước khi thêm chuẩn. 

C là hàm <strong>lượng</strong> PRC và CPM thêm vào mẫu thuốc. 

C T là hàm <strong>lượng</strong> PRC và CPM xác định được sau khi thêm chuẩn. 

Rev(%) là độ thu hồi. 

44

Nhận xét : Từ kết quả ở bảng 3.8 cho thấy, độ thu hồi trung bình của PRC 

là 99,7%, CPM(2) là 99,4% và CPM(4) là 99,5%. Độ lệch chuẩn tương đối của 

cả 3 chất đều nhỏ hơn 2%. Do đó phương pháp sắc ký đạt yêu cầu về độ đúng. 

3.2. Phƣơng pháp quang phổ hấp thụ phân tử 

3.2.1. Khảo sát phổ hấp thụ phân tử của <strong>paracetamol</strong> và <strong>clopheninamin</strong> <strong>maleat</strong> 

Để xác định được <strong>paracetamol</strong>, <strong>clopheninamin</strong> <strong>maleat</strong> bằng phương pháp 

quang phổ hấp thụ phân tử thì <strong>paracetamol</strong>, <strong>clopheninamin</strong> <strong>maleat</strong> phải hấp thụ 

quang trong khoảng bước sóng khảo sát. Do đó chúng tôi tiến hành khảo sát phổ 

hấp thụ phân tử và bước sóng cực đại của <strong>paracetamol</strong>, <strong>clopheninamin</strong> <strong>maleat</strong>. 

CPM ở bước sóng 210 - 290 3.6. 



3.6. Phổ hấp thụ của các dung dịch chuẩn PRC (1), CPM (2) 

của PRC và 

: Từ kết quả thu được ở hình 3.6 cho thấy PRC có độ hấp thụ 

quang cực đại tại λ = 243 nm, CPM có độ hấp thụ quang cực đại tại λ = 2 

290 - 900 nm nhận thấy PRC và 

45

CPM gần như không hấp thụ ánh sáng. Mặt khác ở 200 - 

- . 

3.2.2. Kiểm tra sự phụ thuộc độ hấp thụ quang của PRC và CPM vào pH 

Dựa vào tài liệu [12, 16, 18] chúng tôi tiến hành kiểm tra lại các thao tác 

và tính chính xác của thiết bị đo quang bằng cách đo độ hấp thụ quang của 

dung dịch PRC 8 µg/mL tại λ = 243 nm 10 µg/mL λ = 264 

nm trong các dung dịch HCl, HNO 3 , H 2 SO 4 pH= 1, 2, 3 trong khoảng <strong>thời</strong> gian 

30 phút sau khi pha. Kết quả được trình bày ở bảng 3.9. 

Bảng 3.9. Độ hấp thụ quang của PRC và CPM 

Môi trƣờng HCl H 2 SO 4 HNO 3 

Mẫu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 

pH 1 2 3 1 2 3 1 2 3 

A (PRC) 

(λ = 243 nm) 

A(CPM) 

(λ = 264 nm) 

trước đây [12, 16, 18]: 

0,499 0,498 0,500 0,508 0,498 0,497 0,499 0,493 0,504 

0,203 0,202 0,203 0,199 0,205 0,204 0,197 0,199 0,204 

: Kết quả thu được ở bảng 3.9 phù hợp với các nghiên cứu 

và CPM là dung dịch HCl 0,1M. 

thụ quang tương đối 



3.2.3. Kiểm tra sự phụ thuộc độ hấp thụ quang của PRC và CPM theo <strong>thời</strong> gian 



dung dịch PRC 8 

10 µg/mL trong dung dịch HCl 

0,1M trong khoảng <strong>thời</strong> gian 90 phút sau khi pha, cứ 5 phút đo 1 lần. Kết quả 

được trình bày ở bảng 3.10. 

46

Bảng 3.10 

PRC và CPM theo <strong>thời</strong> gian 

Thời gian 

(phút) 

A (PRC) 

(λ = 243 nm) 

A (CPM) 

(λ = 264 nm) 

Thời gian 

(phút) 

A (PRC) 

(λ = 243 nm) 

A (CPM) 

(λ = 264 nm 

5 10 15 20 25 30 35 40 45 

0,499 0,501 0,499 0,498 0,498 0,499 0,499 0,499 0,498 

0,202 0,202 0,201 0,203 0,203 0,203 0,202 0,202 0,203 

50 55 60 65 70 75 80 85 90 

0,501 0,501 0,501 0,499 0,499 0,499 0,500 0,500 0,500 

0,201 0,201 0,201 0,202 0,202 0,202 0,203 0,203 0,203 

Nhận xét: kết quả ở bảng 3.10 

gian 90 phút sau khi pha, độ hấp thụ quang của các dung dịch PRC và CPM 

CPM 

kể. Như vậy, có thể nói các dung dịch PRC và 

pha. Kết quả khảo sát phù hợp với các nghiên cứu đã có [2, 4] 

5 

20 90 phút sau khi 

30 4 . 

3.2.4. Khảo sát sự phụ thuộc độ hấp thụ quang của PRC và CPM theo nhiệt độ 



dung dịch PRC 8 



10 µg/mL trong dung dịch HCl 

0,1M trong khoảng nhiệt độ từ 25- 50 0 C. Kết quả được trình bày ở bảng 3.11. 

Bảng 3.11 thụ quang của PRC và CPM theo nhiệt độ 

Nhiệt độ ( 0 C) 25 30 35 40 45 50 

A (PRC) (λ = 243 nm) 0,498 0,498 0,499 0,499 0,500 0,500 

A (CPM) (λ = 264 nm) 0,201 0,202 0,203 0,203 0,202 0,202 

47

Nhận xét: 3.11 


25 đến 50 0 C. Do đó chúng tôi lựa 

chọn nhiệt độ thích hợp để tiến hành thí nghiệm là ở nhiệt độ phòng (25 ÷ 30 0 C). 

- 

(25 35 0 C), khoảng bước sóng đo quang là 210 290 nm. Kết quả khảo sát phù 

hợp với các nghiên cứu đã có [2, 4]. 

3.2.5. Khảo sát khoảng tuyến tính tuân theo định luật Bughe - Lămbe - Bia của 

PRC và CPM. Xác định chỉ số LOD và LOQ 

0,2 40 µg/mL 

210 - 290 nm, <strong>thời</strong> gian 30 phút sau khi pha tại nhiệt độ phòng. Kết quả đo 

quang (trung bình của 3 lần đo) của một số dung dịch được thể hiện ở hình 3.7. 



Hình 3.7. Phổ hấp thụ quang của PRC ở các nồng độ 0,2 

Bảng 3.12 

độ 0,2 40,0 ( g/mL) tại bước sóng cực đại là 243 

. 

40,0 g/mL 

48

Bảng 3.12 

C PRC ( g/mL) 0,2 0,6 1,0 2,0 5,0 

A(λ = 243 nm) 0,015 0,035 0,059 0,131 0,312 

C PRC ( g/mL) 8,0 10,0 20,0 30,0 40,0 

A (λ = 243 nm) 0,498 0,627 1,263 1,895 2,576 

3.12 

3.8. 

Nhận xét 

3.12, hình và 3.8 cho thấy: Khi nồng độ 

PRC trong khoảng từ 0,2÷ 30 ( 

hơn 30 



3.8. 

Bughe - Lămbe - Bia trong khoảng nồng độ 0,2 

30 ( g/mL). 

49

3.12 3.8 

0,2 40,0 µg/mL 

=0,9998 (B=0,0065). 

0,2 µg/mL (A= 0,015 

0,2 1µg/mL 

ng 3.13. 

Bảng 3.13 

B SD LOD LOQ 

0,0065 6,1.10 -5 0,028 ( g/mL) 0,094 ( g/mL) 

: 0,1M là 

0,2 40µg/mL, giá trị LOD là 0,028 ( g/mL) và LOQ là 0,094 ( g/mL). 

3.2.5.3. Khảo sát khoảng tuyến tính của CPM 

Pha một dãy dung dịch CPM có nồng độ tăng dần từ 0,2 40 g/mL. 

Tiến hành - 

hình 3.9. 



Hình 3.9. Phổ hấp thụ quang của CPM ở các nồng độ 0,2 

40 g/mL 

50

Bảng 3.14 

của dung dịch CPM ở các 

nồng độ 0,2 - 40 g/mL tại bước sóng cực đại là 264 nm 

3.14 . 

Bảng 3.14 

PM theo nồng độ 

C CPM ( g/mL) 0,2 0,6 1,0 2,0 5,0 

A (λ = 264 nm) 0,004 0,018 0,022 0,051 0,109 

C CPM ( g/mL) 8,0 10,0 20,0 30,0 40,0 

A (λ = 264 nm) 0,158 0,201 0,389 0,597 0,795 

3.14 

3.10 



Hình 3.10. Đường hồi quy tuyến tính biểu diễn sự phụ thuộc 

của độ hấp thụ quang A vào nồng độ CPM 

Nhận xét: 3.14, hình 3.10 , trong khoảng 

nồng độ từ 0,2 ÷ 40 

định luật Bughe - Lămbe - Bia trong khoảng nồng độ từ 0,2 

40 g/mL. 

51

3.2.5.4. Xác định LOD 

3.14 3.10 

0,2 40,0 

(R = 0,9997); (B = 0,0044 

0,2 

CPM từ 0,2 1,0 th 

3.15. 

Bảng 3.15. Kết quả tính LOD và LOQ của CPM 

B SD LOD LOQ 

0,0044 4,7.10 -5 0,032 ( g/mL) 0,107 ( g/mL) 

: Khoảng tuyến tính của CPM trong môi trường HCl 0,1M là 

0,2 40,0 g/mL, giá trị LOD là 0,032 ( g/mL) và LOQ là 0,107 ( g/mL). 

3.2.6. Khảo sát và đánh giá độ tin cậy của phương pháp nghiên cứu trên các 

mẫu tự pha 

* 

CPM /C PRC 

1/150, các thể tích V PRC và V CPM được lấy như 

bảng 3.15 và định mức bằng dung dịch HCl 0,1M trong bình định mức 25 mL. 

sóng 210 290 nm; cứ 0,5 nm lấy 1 giá trị. Từ số liệu đo quang tiến hành tính 

hàm <strong>lượng</strong> PRC, CPM theo chương trình lọc Kalman [18 

CPM được trình bày ở bảng 3.16 và 3.17. 

Trong bảng 3.16 thì và 3.17 thì: 

V CPM(1) , V CPM(2) , V CPM(3), V CPM(4) là thể tích dung dịch CPM tương ứng 

với các nồng độ 0,5 µg/mL, 1 µg/mL, 2,5 µg/mL, 25 µg/mL. 



52

V PRC 

3.16 

25 µg/mL. 

Mẫu C CPM/ C PRC 

C CPM C PRC 

V CPM(1) 

(mL) 

V CPM(2) 

(mL) 

V CPM(3) 

(mL) 

V CPM(4) 

(mL) 

V PRC 

1 1/1 8,0 8,0 - - - 8,0 8,0 

2 1/5 2,0 10,0 - - - 2,0 10,0 

3 1/10 0,8 8,0 - - 8,0 - 8,0 

4 1/20 0,4 8,0 - - 4,0 - 8,0 

5 1/40 0,2 8,0 - 5,0 - - 8,0 

6 1/60 0,1 6,0 - 2,5 - - 6,0 

7 1/100 0,1 10,0 - 2,5 - - 10,0 

8 1/150 0,05 7,5 2,5 - - - 7,5 

3.17 

Mẫu C CPM/ C PRC C 0 CPM C 0 RE% RE% 

PRC C CPM C PRC 

C CPM C PRC 

1 1/1 8,0 8,0 7,99 8,02 -0,125 0,250 

2 1/5 2,0 10,0 1,99 10,01 -0,500 0,100 

3 1/10 0,8 8,0 0,79 7,95 -1,250 -0,625 



4 1/20 0,4 8,0 0,38 7,97 -5,000 -0,375 

5 1/40 0,2 8,0 0,18 7,96 -10,000 -0,500 

6 1/60 0,1 6,0 0,08 5,97 -20,000 -0,500 

7 1/100 0,1 10,0 0,07 9,99 -30,000 -0,100 

8 1/150 0,05 7,5 0,03 7,45 -40,000 -0,666 

(mL) 

53

C 0 PRC và C 0 CPM (μ . 

C PRC và C CPM (μg/mL) là hàm <strong>lượng</strong> PRC, CPM xác định được theo 

phương pháp toán lọc kalman. 

RE% C CPM và RE% C PRC là sai số phép xác định hàm <strong>lượng</strong> CPM và PRC. 

Nhận xét: Kết quả thu được ở bảng 3.17 

là CPM trong khi cấu tử có nồng độ lớn là PRC 

(nhỏ hơn 1%). 

3.2.7. Xác định hàm <strong>lượng</strong> PRC và CPM trong thuốc COLDACMIN 

PRC và CPM trong thuốc viên nén 

COLDACMIN sản xuất bởi: DHG PHARMA Công ty cổ phần dược Hậu 

Giang 288 Bis, Nguyễn Văn Cừ, P. An Hòa, Q. Ninh Kiều, TP Cần Thơ, Việt 

Nam; Số lô: 24-01-14; Ngày sản xuất: 20/1/2014; Hạn sử dụng: 20/1/2017. 

Thành phần theo công bố là 325 mg PRC và 4 mg CPM trong 1 viên. 

- Xử lý mẫu thuốc: Cân 20 viên thuốc, tính khối <strong>lượng</strong> trung bình mỗi 

viên ( X = 0,3537g). Đem nghiền nhỏ thành bột mịn rồi lấy chính xác một <strong>lượng</strong> 

bột tương đương 1/10 viên (chứa 32,5 mg PRC và 0,4mg CPM) hòa tan bằng 

dung dịch HCl 0,1M sau đó rung siêu âm khoảng 15 phút. Đem lọc, bỏ khoảng 



40 mL dung dịch đầu, lấy 5 mL dung dịch lọc đem định mức thành 100 mL thu 

được dung dịch gốc chứa hàm <strong>lượng</strong> tương đương PRC là 16,25 g/mL và 

CPM là 0,2 g/mL gọi đó là dung dịch gốc. 

- -VIS 1700 

SHIMADZU trong khoảng bước s - . 

- 

3.18. 

54

Bảng 3.18. Kết quả tính nồng độ, sai số PRC và CPM 

trong mẫu thuốc COLDACMIN 

Mẫu C 0 PRC C 0 CPM C PRC C CPM RE% C PRC RE% C CPM 

1 325 4,00 328,38 1,50 1,04 -62,50 

2 325 4,00 327,28 8,73 0,70 118,42 

3 325 4,00 327,11 10,23 0,65 155,88 

4 325 4,00 325,65 8,85 0,20 121,42 

5 325 4,00 324,81 7,50 -0,06 87,50 

Trong đó: 

C 0 

là hàm <strong>lượng</strong> PRC và CPM (mg/viên) trong các mẫu thuốc 

COLDACMIN. 

C là hàm <strong>lượng</strong> PRC và CPM (mg/viên) tính toán được theo phương 

pháp lọc kalman. 

RE% là sai số phép xác định hàm <strong>lượng</strong> PRC và CPM . 

Nhận xét: Qua bảng 3.17 nhận thấy có thể xác định được PRC trong hỗn 

hợp tương đối 

thuốc COLDACMIN cần phải sử dụng phương pháp thêm chuẩn. 



thuốc 

Coldacmin PRC và CPM sau đó pha loãng như mục 3.2.7 


. 

Cân 1 viên thuốc có khối <strong>lượng</strong> 0,3537g. Đem nghiền nhỏ thành bột mịn 

thêm một <strong>lượng</strong> PRC hoặc CPM như bảng 3.19, hòa tan bằng HCl 0,1M và pha 

loãng. Đo độ hấp thụ quang A, xác định nồng độ và tính toán. Kết quả được thể 

hiện ở bảng 3.19. 

55

Bảng 3.19. Kết quả xác định độ thu hồi của PRC và CPM 

trong mẫu thuốc COLDACMIN 

C 0 PRC 

C 0 CPM 

C PRC 

C CPM 

Mẫu 

(mg/viên) (mg/viên) (mg) (mg) 

C T (mg) Rev% 

1 325 4 - 5 8,948 98,96 

2 325 4 - 10 13,79 97,90 

3 325 4 - 15 18,92 99,50 

4 325 4 50 - 370,00 90,00 

5 325 4 100 - 423,50 98,50 

Trong đó: C 0 PRC và C 0 CPM (mg/viên) là hàm <strong>lượng</strong> PRC và CPM trong 

thuốc COLDACMIN trước khi thêm chuẩn. 

C PRC và C CPM (mg/viên) là hàm <strong>lượng</strong> PRC và CPM xác định được sau 

khi thêm chuẩn. 

Rev(%) C PRC và Rev(%) C CPM là độ thu hồi của PRC và CPM. 

Nhận xét: Qua bảng 3.19 cho thấy độ thu hồi của PRC từ 99,7% đến 

100,00% và của CPM là từ 98,00% đến 100,66%. Độ thu hồi của PRC và 

CPM đều mắc sai số nhỏ (

Hạn sử dụng: 27/04/2017. Thành phần theo công bố là 325 mg PRC và 2 mg 

CPM trong 1 viên. 

- Xử lý mẫu thuốc: Cân 20 viên thuốc, tính khối <strong>lượng</strong> trung bình mỗi 

viên ( X = 0,5773g). Đem nghiền nhỏ thành bột mịn rồi lấy chính xác một <strong>lượng</strong> 

bột tương đương 1/10 viên (chứa 32,5 mg PRC và 0,2mg CPM) hòa tan bằng 

dung dịch HCl 0,1M sau đó rung siêu âm khoảng 15 phút. Đem lọc, bỏ khoảng 

40 mL dung dịch đầu, lấy 5 mL dung dịch lọc đem định mức thành 100 mL thu 

được dung dịch gốc chứa hàm <strong>lượng</strong> tương đương PRC là 16,25 g/mL và 

CPM là 0,1 g/mL gọi đó là dung dịch gốc. 

Sau đó tiếp tục lấy các thể tích dung dịch gốc 10 mL, 9 mL, 8 mL, 7 mL, 

6 mL vào bình định mức 25 mL và định mức tới vạch bằng dung dịch HCl 

0,1M, thu được tỉ lệ nồng độ PRC:CPM như bảng 3.20. 

- -VIS 1700 

SHIMADZU trong khoảng b - . 

- 

bảng 3.20. 

Bảng 3.20. Kết quả tính nồng độ, sai số PRC và CPM 

trong mẫu thuốc PACEMIN 

Mẫu C 0 PRC C 0 CPM C PRC C CPM RE% C PRC RE% C CPM 

1 325 2 328,41 0,8 1,05 -60,00 

2 325 2 327,31 4,78 0,71 138,88 

3 325 2 327,11 5,44 0,65 171,87 

4 325 2 325,68 4,36 0,21 117,85 

5 325 2 324,84 3,75 -0,05 87,5 

Trong đó: C 0 là nồng độ PRC và CPM (mg/viên) trong các mẫu thuốc 

PACEMIN. 

C là nồng độ PRC và CPM (mg/viên) tính toán được theo 

phương pháp lọc kalman. 

RE% là sai số phép xác định hàm <strong>lượng</strong> PRC và CPM . 



57

Nhận xét: Qua bảng 3.20 nhận thấy có thể xác định được PRC trong hỗn 

hợp tương đối chính xác vì PRC có hà 

thuốc PACEMIN cần phải sử dụng phương pháp thêm chuẩn. 


thu hồi PRC và CPM . 

Cân 1 viên thuốc có khối <strong>lượng</strong> 0,5773g. Đem nghiền nhỏ thành bột mịn 

thêm một <strong>lượng</strong> PRC hoặc CPM như bảng 3.21, hòa tan bằng HCl 0,1M và pha 

loãng. Đo độ hấp thụ quang A, xác định nồng độ và tính toán. 

Mẫu 

- 

PRC và CPM theo phương pháp lọc Kalman v 

. Kết quả được thể hiện ở bảng 3.21. 

Bảng 3.21. Kết quả xác định độ thu hồi của PRC và CPM 

trong mẫu thuốc PACEMIN 

C 0 PRC 

(mg/viên) 

C 0 CPM 

(mg/viên) 

C PRC 

(mg) 

C CPM 

(mg) 

C T (mg) Rev% 

1 325 2 - 2 3,97 98,9 

2 325 2 - 4 5,90 97,6 

3 325 2 - 6 7,95 99,3 

4 325 2 50 - 374,35 98,7 

5 325 2 100 - 424,50 99,5 

Trong bảng 3.21 thì: 

C 0 PRC và C 0 CPM (μg/mL) là hàm <strong>lượng</strong> PRC và CPM trong thuốc 

PACEMIN trước khi thêm chuẩn. 

C PRC và C CPM (μg/mL) là hàm <strong>lượng</strong> PRC và CPM xác định được sau khi 

thêm chuẩn. 

Rev(%) C PRC và Rev(%) C CPM là độ thu hồi của PRC và CPM. 



58

Nhận xét: Qua bảng 3.21 cho thấy độ thu hồi của PRC từ 99,8% đến 

100,2% và của CPM là từ 98,1% đến 100,7%. Độ thu hồi của PRC và CPM 

đều mắc sai số nhỏ (

KẾT LUẬN 

Sau một <strong>thời</strong> gian thực hiện luận 

quả như sau: 

+ Đã xác định được điều kiện tối ưu cho phép xác định <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> hỗn 

hợp 2 thành phần PRC và CPM theo phương pháp HPLC. 

- Cột sắc ký: sử dụng cột C18 (250mm x 4,6). 

- Pha động: hỗn hợp đệm KH 2 PO 4 : acetonitrile với tỷ lệ thể tích là 92:8. 

- Detector UV-VIS: λ = 215 nm. - Tốc độ dòng: 1,0 mL/phút. 

- Thể tích bơm mẫu: 20 µL. - Nhiệt độ phân tích: 30 o C. 

+ Đã xác định được PRC và CPM trong thuốc COLDACMIN và 

PACEMIN theo phương pháp HPLC với sai số nhỏ hơn 0,5 % và độ thu hồi của 

PRC từ 99,5% đến 99,9% và CPM từ 98,8% đến 99,8%. 

+ Đã kiểm tra 

PRC và CPM, gồm có: 

- Bước sóng thích hợp để quét p 210-290 nm, PRC λ max = 243 nm 

và CPM λ max 

0,1M. 

- T 30 đến 4 

. 

- 

0,2 đến 30,0 μg/mL và CPM là từ 0,2 đến 40,0 μg/mL. 

+ Sử dụng phương pháp thêm chuẩn xác định PRC và CPM 

thuốc COLDACMIN với độ thu hồi của PRC từ 99,7% đến 100,2% và của 

CPM là từ 98,0% đến 100,66%, 

PRC từ 99,8% đến 100,2% và của CPM là từ 98,1% đến 100,7%. 

Kết quả xác định PRC và CPM trong thuốc COLDACMIN và 

PACEMIN theo phương pháp HPLC và phương pháp quang phổ hấp thụ phân 

tử sử dụng chương trình lọc Kalman là như nhau. 



60

TÀI LIỆU THAM KHẢO 

TIẾNG VIỆT 

1. Trần Thúc Bình (2002), Nghiên cứu phương pháp xác định <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> các 

chất có phổ hấp thụ xen phủ nhau sử dụng vi tính, Luận án tiến sĩ hóa 

học, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 

2. Trần Thúc Bình, Trần Tứ Hiếu (2005), <strong>Định</strong> <strong>lượng</strong> <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> 

<strong>paracetamol</strong> và ibuprofen trong thuốc viên nén bằng phương pháp phân 

tích toàn phổ, Tuyển tập công trình khoa học - Hội nghị khoa học phân 

tích hoá, lý và sinh học Việt Nam lần thứ hai, tr. 80-85. 

3. Bộ y tế (1998), Hóa dược tập 2, Hà Nội. 

4. Bộ y tế (2007), , Hà Nội. 

5. Nguyễn Xuân Chiến (2006), Nghiên cứu xác định <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> uran và 

thori bằng một số phương pháp phân tích hoá lý hiện đại, Luận án tiến sỹ 

hoá học, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 

6. Nguyễn Thành Đạt, Trần thế Phương, Đỗ Thị Oanh, Thái Duy Thìn, Thái 

Phan Quỳnh Như (2001), Nghiên cứu định <strong>lượng</strong> một số thuốc đa thành 

phần có chứa <strong>paracetamol</strong> bằng phương pháp HPLC, Thông tin khoa 

học công nghệ dược- Trường Đại học Dược Hà Nội. Tr. 76-81. 

7. Trần Đức Thục Đoan, Vĩnh <strong>Định</strong> (2002), "Áp dụng quang phổ đạo hàm 

phân tích thuốc đa thành phần: các hỗn hợp pseudoephedrine triprolidine; 

betamethasone-chlorpheniramin; metronidazola spiramycine", Tạp chí Y 



học TP Hồ Chí Minh, Tập 6(1), tr. 263-265. 

8. (2003), -Vis, NXB 

ĐHQG Hà Nội. 

9. Trần Tứ Hiếu, Đặng Ứng Vận, Mai Xuân Trường (2005), Xác định <strong>đồng</strong> 

<strong>thời</strong> các nguyên tố Zn(II), Co(II), Cd(II), Pb(II) và Hg(II) bằng phương 

pháp trắc quang theo phương pháp lọc Kalman, Tuyển tập công trình 

khoa học. Hội nghị khoa học phân tích hoá, lý và sinh học Việt Nam lần 

thứ hai. Tr. 29-33. 

61

10. Trần Tứ Hiếu, Đặng Ứng Vận, Mai Xuân Trường (2006), "Xác định 

<strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> các cấu tử có phổ hấp thụ xen phủ nhau theo phương pháp lọc 

Kalman", Tạp chí Phân tích Hoá, Lý và Sinh học, T11. Tr.15-19. 

11. Đặng Trần Phương Hồng, Trịnh Văn Quỳ (1998), <strong>Định</strong> <strong>lượng</strong> <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> 

vitamin B1 và vitamin B6 bằng phương pháp quang phổ đạo hàm, Thông 

báo kiểm nghiệm, Viện kiểm nghiệm - Bộ Y tế, tr. 611. 

12. Phạm Luận (1997), Sổ tay pha chế hóa chất, Trường Đại học Khoa học 

Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội. 

13. Nguyễn Văn Ly, Nguyễn Tấn Sĩ (2005), Xác định <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> các vitamin 

B1, B6 và B12 trong hỗn hợp bằng phương pháp trắc quang dùng phổ 

đạo hàm, Tuyển tập công trình khoa học - Hội nghị khoa học phân tích 

hoá, lý và sinh học Việt Nam lần thứ hai, tr. 86-89.. 

14. Phạm Việt Nga (1996), Phân tích các vitamin tan trong nước của một số 

chế phẩm polyvitamin bằng quang phổ đạo hàm bậc nhất, Thông báo 

kiểm nghiệm, Viện kiểm nghiệm- Bộ y tế, tr. 21-27. 

15. (2007), Các phương pháp phân t 

, NXB ĐHSP Hà Nội. 

16. Thái Duy Thìn, Thái Phan Quỳnh Như, Trần Việt Hùng, Võ Thu Hà, 

Nguyễn Tuấn Anh, Hoàng Văn Đức (2005), Nghiên cứu ứng dụng 

phương pháp sắc kí lỏng hiệu năng cao và đo quang phổ UV-Vis để định 



tính, định <strong>lượng</strong> các hoạt chất trong thành phần một số thuốc có từ 2 đến 

5 thành phần, Báo cáo tổng kết đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ - 

Trường Đại học dược Hà Nội. 

17. Huỳnh Văn Trung, Lâm Ngọc Thụ, Nguyễn Xuân Chiến (2005), Xây 

dựng mạng Nơtron nhân tạo để xác định <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> Uran và Thori bằng 

phương pháp trắc quang, Tuyển tập công trình khoa học - Hội nghị khoa 

học phân tích hoá, lý và sinh học Việt Nam lần thứ hai, tr. 156-159. 

62

18. Mai Xuân Trường (2008), Nghiên cứu phương pháp hấp thụ quang phân 

tử xác định <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> các chất có phổ hấp thụ xen phủ nhau dựa trên 

thuật toán lọc Kalman, Luận án Tiến sĩ hóa học, Đại học KHTN-ĐHQG 

Hà Nội. 

19. Mai Xuân Trường, Dương Thị Tú Anh (2006), "<strong>Định</strong> <strong>lượng</strong> <strong>đồng</strong> <strong>thời</strong> 

các vitamin B1, B2 và B6 trong viên nén Narobex theo phương pháp lọc 

Kalman", Tạp chí Khoa học và Công nghệ Đại học Thái Nguyên, số 

2(38) tập 2, tr. 66-69. 

TIẾNG ANH 

20. Alsalim, W.; Fadel, M, Oral methionine compared with intravenous n- 

acetyl cysteine for <strong>paracetamol</strong> overdose, Emerg. Med. J. 2003. Vol. 20. 

pp 366-367. 

21. Anuradha S Jagtap, Savita S Yadav and Janhavi R Rao (2011), 

Simultaneous determination of <strong>paracetamol</strong> and lornoxicam by RP- 

HPLC in bulk and tablet fomulation, Pharmacie Globale international 

journal of comprehensive pharmacy, 9, pp 1 - 4. 

22. Aronoff DM, Oates JA, Boutaud O (2006), New insights into the 

mechanism of action of acetaminophen: Its clinical pharmacologic 

characteristics reflect its inhibition of the two prostaglandin H2 

synthases, Clin. Pharmacol. Ther.79 (1), pp 9-19. 

23. Bertolini A, Ferrari A, Ottani A, Guerzoni S, Tacchi R, Leone S (2006), 

Paracetamol: new vistas of an old drug, CNS drug reviews12 (3-4) pp 

250-75. 

24. Borne, Ronald F, Nonsteroidal Anti-inflammatory Drugs, in Principles of 

Medicinal Chemistry, Fourth Edition. Eds. Foye, William O.; Lemke, 

Thomas L.; Williams, David A. Published by Williams & Wilkins, 1995. 

pp 544-545. 



63

25. Chandrasekharan NV, Dai H, Roos KL (2002), COX-3, a 

cyclooxygenase-1 variant inhibited by acetaminophen and other 

analgesic/antipyretic drugs: cloning, structure, and expression, Proc. 

Natl. Acad. Sci. U.S.A.99 (21) pp 13926-31. 

26. Dhara J.Patel, Vivek P.Patel (2010), "Simultaneous Determination of 

<strong>paracetamol</strong> and Lornoxicam in Tablets by Thin Layer 

Chromatography Combined with Densitometry", International 

Journal of ChemTech Research, 2, pp 1929 - 1932. 

27. Dong H, Haining RL, Thummel KE, Rettie AE, Nelson SD (2000), 

Involvement of human cytochrome P450 2D6 in the bioactivation of 

acetaminophen, Drug Metab Dispos 28 (12) pp 1397-400. 



64

Định lượng đồng thời paracetamol, clopheninamin maleat trong thuốc coldacmin và pacemin bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) và phương pháp quang phổ hấp thụ phân tử (UV-VIS)

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?