SÁNG KIẾN PHƯƠNG PHÁP GIẢI MỘT SỐ DẠNG BÀI TẬP VỀ PEPTIT VÀ PROTEIN (2018)

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUẢNG NGÃI 

TRƯỜNG THPT SỐ 2 NGHĨA HÀNH 

SÁNG KIẾN 

PHƯƠNG PHÁP GIẢI MỘT SỐ DẠNG BÀI 

TẬP VỀ PEPTIT VÀ PROTEIN 

Môn: Hóa học 

Tên tác giả: TRẦN DUY NGA 

Giáo viên môn: Hóa học 

NĂM HỌC 2017 – 2018 

1

MỤC LỤC 

Trang phụ bìa 

MỤC LỤC ................................................................................ .............................i 

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................... . ...................ii 

DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................ .................................iii 

I.PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................. ...1 

II.NỘI DUNG ............................................................................ .......................... 2 

1. Thời gian thực hiện.......................................................................................... 2 

2. Đánh giá thực trạng .............................. ................................ ...........................2 

III.GIẢI PHÁP THỰC HIỆN ............................................................................ ... 3 

1.Căn cứ thực hiện ............................................................................ .................... 3 

2.Nội dung, giải pháp và cách thức thực hiện ......................................... ............. 3 

IV.KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................... 21 

1.KẾT LUẬN .................................................................................................... 21 

a.Kết quả đạt được ............................................................................ .................. 21 

b.Phạm vi áp dụng ............................................................................ .................. 22 

2.KIẾN NGHỊ ................................................................................................... 23 

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 24 

i

https://twitter.com/daykemquynhon 

plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn 

www.facebook.com/daykem.quynhon 

https://daykemquynhon.blogspot.com 

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 

http://daykemquynhon.ucoz.com 

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / 

Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định 

HS 

THPT 

PTK 

TN 

ĐC 

CTPT 

đvC 

Học sinh 

Trung học phổ thông 

Phân tử khối 

Thực nghiệm 

Đối chứng 

Công thức phân tử 

Đơn vị Cacbon 

ĐLBTKL Định luật bảo toàn khối lượng 

KLPT 

Khối lượng phân tử 

DIỄN ĐÀN TOÁN - LÍ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM 

HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO) 

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ 

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú 

ii 

www.facebook.com/daykemquynhonofficial 

www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial





DANH MỤC CÁC BẢNG 




Trang 

Bảng 1: Kết quả học tập năm học 2016 - 2017 của 2 lớp .............................. 21 

Bảng 2: Kết quả điểm kiểm tra sau khi tác động ........................................... 22 







iii 







I. PHẦN MỞ ĐẦU 




Trong quá trình giảng dạy môn Hóa học ở trường THPT, đặc biệt là 

trong quá trình ôn luyện cho học sinh thi học sinh giỏi các cấp và ở kì thi 

THPT Quốc gia, chuyên đề về peptit và protein là một trong những chuyên đề 

hayvà khá quan trọng nên các bài tập về peptit và protein thường có mặt trong 

các kì thi lớn của Quốc gia. 

Với hình thức thi trắc nghiệm như hiện nay thì việc giải nhanh các bài 

toán Hóa học là yêu cầu hàng đầu của người học; yêu cầu tìm ra được phương 

pháp giải toán một cách nhanh nhất, đi bằng con đường ngắn nhất không 

những giúp người học tiết kiệm được thời gian làm bài mà còn rèn luyện được 

tư duy và năng lực phát hiện vấn đề của người học. 

Trong thực tế, tài liệu viết về bài tập peptit và protien còn ít nên nguồn 

tư liệu để giáo viên nghiên cứu còn hạn chế do đó nội dung kiến thức và kĩ 

năng giải các bài tập về peptit và protein cung cấp cho học sinh chưa được 

nhiều. Vì vậy, khi gặp các bài toán về peptit và protein các em thường lúng 

túng trong việc tìm ra phương pháp giải phù hợp. 

Qua quá trình tìm tòi, nghiên cứu trong nhiều năm tôi đã hệ thống hóa 

các dạng bài tập về peptit và protein và phương pháp giải các dạng bài tập đó 

cho học sinh một cách dễ hiểu, dễ vận dụng, tránh được những lúng túng, sai 

lầm và nâng cao kết quả trong các kỳ thi. Trên cơ sở đó, tôi chọn đề tài 

“Phương pháp giải một số dạng bài tập về peptit và protein” làm sáng kiến 

kinh nghiệm cho mình. Với hy vọng đề tài này sẽ là một tài liệu tham khảo 

phục vụ cho việc học tập của các em học sinh khối 12 và cho công tác giảng 

dạy của các bạn đồng nghiệp. 







1 







II. PHẦN NỘI DUNG 




1.Thời gian thực hiện: Từ năm 2015 đến năm 2017 

2. Đánh giá thực trạng: 

Để góp phần nâng cao chất lượng dạy và học, phát huy tính tích 

cực, chủ động, sáng tạo của học sinh thì đòi hỏi mỗi giáo viên phải không 

ngừng học hỏi, trao dồi kiến thức, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, tìm ra 

các phương pháp tốt nhất, hiệu quả nhất để truyền thụ kiến thức cho học sinh. 

Tại các lớp 12 tôi trực tiếp giảng dạy nói riêng và học sinh khối 12 của 

trường THPT Số 2 Nghĩa Hành – huyện Nghĩa Hành nói chung, thì các bài 

tập về peptit và protein ít được chú trọng, phần lớn các em học sinh đều 

không nắm được phương pháp giải các dạng bài tập này. 

Để đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh khối 12, tôi quyết định nghiên 

cứu tìm ra các phương pháp giải nhanh các dạng bài tập về peptit và protein 

nhằm giúp các em học sinh khối 12 giải bài tập một cách dễ dàng và nhanh 

gọn hơn. 

a) Kết quả đạt được: 

Kết quả của bài kiểm tra sau tác động của nhóm thực nghiệm cao hơn 

nhiều so với lớp đối chứng. Điều đó cho thấy điểm trung bình của hai lớp đối 

chứng và thực nghiệm đã có sự khác biệt rõ rệt, lớp được tác động có điểm 

trung bình cao hơn lớp đối chứng. 

b) Những mặt còn hạn chế: 

Nghiên cứu này là một giải pháp rất tốt nhưng để thực hiện có hiệu quả, 

người giáo viên cần phải thường xuyên tìm tòi nghiên cứu, học hỏi đồng 

nghiệp. 

Phương pháp này chỉ áp dụng cho một phần của chương Amin –Amino 

axit – peptit và protein của lớp 12. 


c) Nguyên nhân đạt được và nguyên nhân hạn chế: 

Người thực hiện sáng kiếnsử dụng phương pháp phù hợp với các dạng 

bài tập về peptit và protein. Nhưng thời gian giải bài tập còn hạn chế và ít. 






2 







1. Căn cứ thực hiện: 

III. 

GIẢI PHÁP THỰC HIỆN 




Thực hiện CV số 92/SGDĐT-HĐKHSK v/v hướng dẫn thực hiện đề tài 

nghiên cứu khoa học, sáng kiến trong giáo dục và đào tạo ngày 18/01/2017 

của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ngãi. 

2. Nội dung, giải pháp và cách thức thực hiện: 

a) Nội dung, phương pháp: 

* Nội dung: 

Cơ sở lý luận của đề tài 

Các khái niệm 

Peptit 

- Peptit là những hợp chất chứa từ 2 đến 50 gốc α-amino axit liên kết 

với nhau bằng các liên kết petit. 

- Liên kết của nhóm CO với nhóm NH giữa hai đơn vị α-amino axit 

được loại là liên kết peptit. 

+ Oligopeptit: gồm các peptit có từ 2 đến 10 gốc α-amino axit và được 

gọi tương ứng là đipeptit, tripeptit,… 

+ Polipeptit: gồm các peptit có từ 11 đến 50 gốc α-amino axit. 


Polipeptit là cơ sở tạo nên protein. 

Protein 

Protein là những polipeptit cao phân tử có phân tử khối từ vài chục 






3 










nghìn đến vài triệu. Protein được phân thành 2 loại: 

- Protein đơn giản: được tạo thành chỉ từ các α-amino axit. 

- Protein phức tạp: được tạo thành từ các protein đơn giản kết hợp với 

các phân tử không phải protein (phi protein) như axit nucleic, lipit, 

cacbohiđrat,… 

Đồng phân 

Sốđồngphân peptit đượctạothànhtừnđơnvịα–aminoaxit khácnhaulàn! 

(cùngCTPT). 

Một số điểm cần lưu ý 

a.Cứ2đơnvị α–aminoaxit thìtách1phântửH 2 O. Vậy cứ nđơnvịα– 

aminoaxit thìtách (n-1)phântử H 2 O. 

b. Mộtphântửđipepit thủy phân cần1phântửH 2 O. 

Vậycứ1peptitcónđơnvịα–aminoaxit cần (n-1) phântửH 2 O. 

c. Mộtphântửdipepitthủy phân cần2phântửNaOHtạora1phântửH 2 O. 

Vậycứ1peptitcónđơnvịα–aminoaxit cần n phântửNaOHtạora 1phântử H 2 O. 

d. Mộtphântửdipepitthủy phân 

cần2phântửHClvà1phântửH 2 Otạosảnphẩmmuối. 

aminoaxit cần nphântửHClvà(n-1)phântửH 2 Otạo sảnphẩmmuối. 

* Phương pháp: 

Vậycứ1peptitcónđơnvịα– 

Tổng hợp kiến thức và cung cấp các phương pháp giải nhanh bài toán 

peptit – protein nhằm giúp các em có vốn kiến thức tốt hơn. Từ đó các em 

đam mê, thích thú giải bài tập. 

b) Giải pháp thực hiện: 

Một số dạng bài tập về pepti và protein 

Dạng 1 

TỬ (M) 

XÁC ĐỊNH LOẠI PEPTITNẾU ĐỀ CHO KHỐI LƯỢNG PHÂN 


(đipeptit, tripetit, tetrapetit, pentapeptit,…) 





+ Từ phương trình tổng quát: 


4 










n.α-aminoaxit → (peptit) + (n-1)H 2 O ( phản ứng trùng ngưng ) 

+ Áp dụng bảo toàn khối lượng phân tử cho phương trình trên ta có: 

n.M a.a = M p + (n-1)18. Tùy theo đề cho aminoaxit mà ta thay vào 

phương trình tìm ra n rồi chọn đáp án. 

* Một số ví dụ minh họa có lời giải 

Ví dụ 1: Cho peptit X chỉ do n gốc glyxin tạo nên có khối lượng phân tử là 

303 đvC. Peptit X thuộc loại 

A. tripetit. B. đipetit. C. tetrapeptit. D. pentapepit. 

Chọn đáp án D. 

Giải 

n.Gly → (X) + (n-1)H 2 O 

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng phân tử ta có: 

75.n = 303 + (n-1)18 => n = 5. Vậy (X) là pentapeptit. 

Ví dụ 2: Cho peptit X chỉ do m gốc alanin tạo nên có khối lượng phân tử là 

231 đvC. Peptit X thuộc loại 


Chọn đáp án A. 

Giải 

m.Ala → (X) + (m-1)H 2 O 


89.m = 231 + (m-1)18 => m = 3. Vậy X là tripeptit. 

Ví dụ 3: Cho một peptit (X) được tạo nên bởi n gốc glyxin và m gốc alanin có 

khối lượng phân tử là 274 đvC. Peptit (X) thuộc loại 

A. tripetit. B. đipetit. C. tetrapeptit. D. pentapepit 

Giải 

n.Gly + m.Ala → (X) + (n + m-1)H 2 O 



75.n + 89.m = 274 + (n + m-1)18 

=> 57.n + 71.m = 256 






5 










Biện luận theo m:m 1 2 3 

Biện luận theo n: 

n 3,25 2 

âm 

n 1 2 3 

m 2 . 

Chỉ có cặp n=2, m=2 thỏa mãn. Vậy X là tetrapeptit. Chọn đáp án C. 

Ví dụ 4: Cho một (X) peptit được tạo nên bởi n gốc glyxin và m gốc alanin có 



Giải 

n.Gly + m.Ala → (X) + (n + m-1)H 2 O 


75.n + 89.m = 345 + (n + m-1)18 

=> 57.n + 71.m = 327 

Lập bảng biện luận: 

m 3 

n 1 2 3 

Chỉ có cặp n = 2, m = 3 thỏa mãn. Vậy X là pentapeptit. Chọn đáp án C. 

*Một số bài tập tự luyện 

Câu 1: Cho một peptit (X) được tạo nên bởi n gốc glyxin có khối lượng phân 

tử là 189 đvC. Peptit (X) thuộc loại 

A.tripetit. B. đipetit. C. tetrapeptit. D. pentapepit. 

Câu 2: Cho một peptit (X) được tạo nên bởi n gốc glyxin có khối lượng phân 


A. tripetit. B. đipetit. C. tetrapeptit. D.pentapepit. 

Câu 3: Cho một peptit (X) được tạo nên bởi n gốc alanin có khối lượng phân 




Câu 4: Cho một peptit (X) được tạo nên bởi n gốc alanin có khối lượng phân 







6 










A. tripetit. B. đipetit. C.tetrapeptit. D. pentapepit. 

Câu 5: Cho một peptit (X) được tạo nên bởi n gốc valin có khối lượng phân 



Câu 6: Cho một peptit (X) được tạo nên bởi n gốc valin có khối lượng phân 


A. tripetit. B. đipetit. C. tetrapeptit. D.heptapeptit. 

Câu 7: Cho một peptit (X) được tạo nên bởi n gốc alanin và m gốc glyxin có 


A. tripetit. B. đipetit. C.tetrapeptit.D. Pentapepit. 



A. tripetit. B. đipetit. C. tetrapeptit. D.pentapepit. 


khối lượng phân tử là 217 đvC. Trong peptit (X) có 

A. 2 gốc glyxin và 1 gốc alanin. B. 1 gốc glyxin và 2 gốc alanin. C. 2 

gốc glyxin và 2 gốc alanin. 

D. 1 gốc glyxin và 3 gốc alanin. 


khối lượng phân tử là 345 đvC. Trong peptit (X) có 

A. 2 gốc glyxin và 1 gốc alanin. B. 1 gốc glyxin và 2 gốc alanin. 

C. 2 gốc glyxin và 2 gốc alanin. D. 2 gốc glyxin và 3 gốc alanin. 

ĐÁP ÁN 

Câu Đáp án Câu Đáp án 

1 A 6 D 

2 D 7 C 

3 A 8 D 

4 C 9 B 

5 A 10 D 


Dạng 2TÍNH KHỐI LƯỢNG CỦA PEPTIT 

- Tính số mol của các sản phẩm thủy phân. 






7 










- Dựa vào sơ đồ phản ứng thủy phân hoặc bảo toàn các gốc α - amino 

axit để tính mol peptit từ đó suy ra khối lượng. 

* Một số ví dụ minh họa có lời giải 

Ví dụ 1:Thủy phân hết m gam tripeptit : Gly-Gly-Gly (mạch hở) thu được hỗn 

hợp gồm 13,5 gam Gly;15,84 gam Gly-Gly. Giá trị m là 

A. 26,24. B. 29,34. C. 22,86. D. 23,94. 

Giải 

Tính số mol các peptit sản phẩm : 

Gly : 13,5/75 = 0,18 mol 

Gly-Gly: 15,84/132= 0,12 mol 

Phương trình thủy phân: 

Gly-Gly – Gly → 3Gly 

0,06 (mol)< ….. 0,18 (mol) 

2Gly-Gly-Gly→ 3Gly-Gly 

0,08 (mol) < ….. 0,12 (mol) 

Tổng số mol: 0,06+ 0,08= 0,14 (mol) 

m = 0,14x(75x3-18x2)= 26,46 gam 

* Có thể áp dụng công thức tính nhanh số mol của peptit ban đầu: 

n peptit ban đầu = (i.n peptit sản phẩm ) : n = ( 1x0,18+2x0,12) : 3= 0,14 (mol) 

m peptit ban đầu = 0,14x(75x3-18x2) = 26,24 gam. 

Ví dụ 2:Thủy phân hết m gam tetrapeptit Ala-Ala-Ala-Ala (mạch hở) thu 

được hỗn hợp gồm 28,48 gam Ala, 32 gam Ala-Ala và 27,72 gam Ala-Ala- 

Ala. Giá trị của m là 

A. 90,6. B. 111,74. C. 81,54. D. 66,44. 

Giải 

Tính số mol các peptit sản phẩm. 

Ala: 24,48/89= 0,32 mol 


Ala-Ala: 32/160 = 0,2 mol 

Ala-Ala-Ala: 27,72 : 231 = 0,12 mol 

Phương trình thủy phân thu gọn: 






8 










Ala-Ala-Ala-Ala→ 4. Ala 

0,08 mol < ...... 0,32 mol 

Ala-Ala-Ala-Ala→ 2 Ala 

0,1 mol < ...... 0,2 mol 

3Ala-Ala-Ala-Ala→ 4Ala-Ala-Ala 

0,09 mol < ...... 0,12 mol 

Tổng số mol tetrapeptit Ala-Ala-Ala-Ala 0,08 + 0,1+ 0,09=0,27 mol. 

Vậy khối lượng tetra peptit là: m=0,27x(89x4 - 18x3) = 81,54 gam. 

Chọn đáp án C. 


n peptit ban đầu = (i.n peptit sản phẩm ) : n 

Áp dụng cho bài trên là n tetra = [1x0,32 + 2x0,2 + 3x0,12]: 4 = 0,27 mol 

Ví dụ 3:Thủy phân hết m gam tetrapeptit: Gly-Gly-Gly-Gly (mạch hở) thu 

được hỗn hợp gồm 30 gam Gly; 21,12 gam Gly-Gly và 15,12 gam 

Gly-Gly-Gly. Giá trị của m là 

A.66,24. B. 59,04. C. 66,06. D. 66,44. 

Giải 

Tính số mol các peptit sản phẩm. 

Gly: 30/75= 0,4 mol 

Gly - Gly: 21,12/132 = 0,16 mol 

Gly - Gly - Gly: 15,12 : 189 = 0,08 mol 

Phương trình thủy phân thu gọn: 

Gly-Gly-Gly-Gly → 4. Gly 

0,1 mol < ...... 0,4 mol 

Gly-Gly-Gly-Gly → 2 Gly 

0,08 mol < ...... 0,16 mol 

3Gly-Gly-Gly-Gly → 4Gly-Gly-Gly 


0,06 mol < ...... 0,08 mol 

Tổng số mol tetrapeptit Gly-Gly-Gly-Gly: 0,1 + 0,08+ 0,06=0,24 mol. 

Vậy khối lượng tetra peptit là : m=0,24x(75x4 - 18x3) = 59,04 gam. 






9 










Chọn đáp án B. 


n peptit ban đầu = (i.n peptit sản phẩm ) : n 

Áp dụng cho bài trên là n tetra = [1x0,4 + 2x0,16 + 3x0,08]: 4 = 0,24 mol 


Câu 1: Thủy phân hết m gam tripeptit : Gly-Gly-Gly (mạch hở) thu được hỗn 

hỡp gồm 20,25 gam Gly; 23,76 gam Gly-Gly. Giá trị m là 

A. 39,69. B. 26,24. C. 44,01. D. 39,15. 

Câu 2: Thủy phân hết m gam tripeptit : Gly-Gly-Gly ( mạch hở) thu được hỗn 

hợp gồm 9 gam Gly; 3,96 gam Gly-Gly. Giá trị m là 

A. 11,88. B. 12,6. C. 12,96. D.11,34. 

Câu 3: Thủy phân hết m gam tripeptit : Ala-Ala-Ala (mạch hở) thu được hỗn 

hợp gồm 8,01 gam Ala; 4,8 gam Ala-Ala. Giá trị m là 

A. 11,88. B.11,55. C. 12,81. D. 11,34. 

Câu 4: Thủy phân hết m gam tetrapeptit Ala-Ala-Ala-Ala (mạch hở) thu được 

hỗn hợp gồm 0,24 mol Ala, 0,16 mol Ala-Ala và 0,1mol Ala-Ala-Ala. Giá trị 

của m là 

A. 27,784. B.64,93. C. 81,54. D. 132,88. 

ĐÁP ÁN 

Câu Đáp án 

1 A 

2 D 

3 B 

4 B 

Dạng 3 XÁC ĐỊNH KLPT CỦA PROTEIN (M) 

Thông qua giả thiết % ngyên tố vi lượng trong Protein ta tìm được khối 

lượng phân tử M. Lí luận như sau : 


- Cứ 100 gam protein thì có %A gam nguyên tố vi lượng. 

- Cứ 1 phân tử có Mp có M A gam nguyên tố vi lượng. 






10 







Vậy : 

M 

%A 

A 

M 

p 

= .100 




Trong đó : Mp là khối lượng phân tử cần tính của protein. 

đó. 

M A là khối lượngnguyên tử của nguyên tố vi lượng có trong protein 

Như vậy học sinh cần nhớ công thức này để làm bài tập. 

*Một số ví dụ minh họa có lời giải 

Ví dụ 1: Một protein có chứa 0,312 % kali. Biết 1 phân tử protein này có chứa 

1 nguyên tử kali. Khối lượng phân tử của protein là 

A. 14000 đvC. B. 12500. C. 13500 đvC. D. 15400 đvC. 

Áp dụng công thức : 


M 

%A 

A 

M 

p 

= .100 

Giải 

= 39x100: 0,312=12500 đvC. 

Ví dụ 2: Một protein có chứa 0,1 % nitơ. Biết 1 phân tử protein này có chứa 1 

nguyên tử nitơ. Khối lượng phân tử của protein là 

A. 14000 đvC. B. 12500 đvC. C. 13500 đvC. D. 15400 đvC. 

Áp dụng công thức : 



M 

%A 

A 

M 

p 

= .100 

= 14x100: 0,1=14000 (đvC). 

Câu 1:Protein (X) có 0,16 % lưu huỳnh, biết rằng cứ 1 phân tử X chỉ chứa 1 

nguyên tử lưu huỳnh. Khối lượng phân tử của protein (X) là 


Câu 2:Protein (X) có 0,4 % sắt, biết rằng cứ 1 phân tử X chỉ chứa 1 nguyên 

tử sắt. Khối lượng phân tử của protein (X) là 



Câu 3: Một protein có chứa 0,312% kali. Biết 1 phân tử protein này có chứa 

1 nguyên tử kali. Khối lượng phân tử của protein là 







11 










Câu 4: Protein (X) có 0,5 % kẽm, biết rằng cứ 1 phân tử X chỉ chứa 1 nguyên 

tử kẽm. Khối lượng phân tử của protein (X) là 


Câu 5:Protein (X) có 0,25 % đồng, biết rằng cứ 1 phân tử X chỉ chứa 1 

nguyên tử đồng. Khối lượng phân tử của protein (X) là 


Câu 6:Protein (X) có 0,2 % Photpho, biết rằng cứ 1 phân tử X chỉ chứa 1 

nguyên tử Photpho. Khối lượng phân tử của protein (X) là 


ĐÁP ÁN 

Câu Đáp án Câu Đáp án 

1 A 4 B 

2 D 5 C 

3 B 6 A 

Dạng 4 TINH SỐ MẮT XÍCH (SỐ GỐC) AMINO AXIT TRONG 

PROTEIN 

- Cứ thủy phân m p gam một loại protein thì thu được m a.a gam aminoaxit. 

- Nếu protien có khối lượng phân tử là M p thì số mắt xích aminoaxit trong 

protein là ? 

Số mắt xích aminoaxit = 

m a.a 

M 

. P 

Ma.a m 

P 


Ví dụ 1: Khi thủy phân 500 gam protein (X) thì thu được 170 gam alanin. 

Nếu khối lượng phân tử của protein là 500000 đvC thì số mắc xích alanin 

trong (X) là bao nhiêu ? 

A. 191. B. 200. C. 250. D. 181. 

Áp dụng công thức: 

Số mắt xích alanin = 

Giải 


m a.a 

M 

. P = (170x500000) : ( 89x500) ≈ 191. 

Ma.a m 

P 






12 










Đáp án A. 

Ví dụ 2: Khi thủy phân 500 gam protein (X) thì thu được 16,2 gam alanin. 

Nếu khối lượng phân tử của protein là 500000 đvC thì số mắc xích alanin 

trong (X) là bao nhiêu ? 

A. 191. B. 200. C. 250. D. 180. 

Áp dụng công thức: 

Số mắt xích alanin = 

Đáp án D. 


Giải 

m a.a 

M 

. P = (16,02x500000) : ( 89x500) =180. 

Ma.a m 

P 

Câu 1: Khi thủy phân 40 gam protein (X) thì thu được 10,5 gam glyxin. Nếu 

khối lượng phân tử của protein là 50000 đvC thì số mắc xích alanin trong (X) 

là bao nhiêu ? 

A. 191. B. 200. C.175. D. 180. 

Câu 2: Khi thủy phân 20 gam protein (X) thì thu được 10,68 gam alanin. Nếu 



A. 191. B.240. C. 250. D. 180. 

Câu 3: Protein (X) có 0,5 % kẽm, biết rằng cứ 1 phân tử (X) chỉ chứa 1 

nguyên tử kẽm. Khi thủy phân 26 gam protein (X) thì thu được 15 gam glyxin 

vậy thì số mắc xích glyxin trong 1 phân tử (X) là bao nhiêu ? 

A.200. B. 240. C. 250. D. 180. 

Câu 4: Khi thủy phân 50 gam protein (X) thì thu được 26,7 gam alanin. Nếu 



A. 191. B. 200. C. 250. D.156. 


Câu 5: Biết rằng cứ 1 phân tử X chỉ chứa 1 nguyên tử đồng. Protein X có 

0,25 % đồng, Khi thủy phân 25,6 gam protein (X) thì thu được 12,828 gam 






13 







glyxin. Số mắt xíchglyxin trong (X) là bao nhiêu ? 

A. 200. B. 260. C. 256. D.171. 




ĐÁP ÁN 


1 C 

2 B 

3 A 

4 D 

5 D 

Dạng 5 THỦY PHÂN PEPTIT TRONG MÔI TRƯỜNG AXIT 

Giả thiết: Thủy phân hoàn toàn peptit thu được sản phẩm là các 

aminoaxit (các amino axit chỉ có một nhóm amino và một nhóm cacboxyl 

trong phân tử). 

Kết luận: Cho sản phẩm này tác dụng với HCl đủ thì thu được bao 

nhiêu gam muối. 

Các phản ứng xảy ra: 

Cộng vế theo vế: 

thu được. 

Peptit + (n - 1)H 2 O → hỗn hợp các aminoaxit. 

Hỗn hợp aminoaxit + nHCl → hỗn hợp muối. 

peptit + (n-1) H 2 O + nHCl → hỗn hợp muối. 

Lúc này áp dụng định luật bảo toàn khối lượng để tính khối lượng muối 


Ví dụ 1: Thủy phân hoàn toàn 27,52 gam hỗn hợp đipeptit thì thu được 31,12 

gam hỗn hợp X gồm các aminoaxit (các amino axit chỉ có một nhóm amino 

và một nhóm cacboxyl trong phân tử). Nếu cho lượng hỗn hợp X này tác 

dụng với dung dung dịch HCl dư, cô cạn cẩn thận dung dịch, thì lượng muối 


khan thu được là 

A. 45,72 gam. B. 58,64 gam. C. 31,12 gam. D. 42,12 gam. 

Giải 






14 







Đipetit + 1H 2 O→ 2.aminoaxit (X). (1) 

2.aminoaxit + 2HCl→ hỗn hợp muối. (2) 




Đipetit + 1H 2 O + 2HCl→ hỗn hợp muối. (3) 

Áp dụng ĐLBTKL cho phản ứng (1), ta có: 

Số mol H 2 O = (m a.a - m p ) : 18 = ( 31,12 - 27,52) : 18 = 0,2 (mol). 

=> số mol của HCl = 0,2x2 = 0,4 (mol). 

Cách 1: Áp dụng ĐLBTKL cho phản ứng (3), ta có: 

m muối = m p + mH 2 O + mHCl = 27,52 + 0,2x18 + 0,4x36,5 = 45,72 gam. 

Cách 2: Áp dụng ĐLBTKL cho phản ứng (2), ta có: 

m muối = m a.a + mHCl = 31,12 + 0,4x35,5= 45,72 gam. 


Ví dụ 2: Thủy phân hoàn toàn 12,18 gam hỗn hợp tripeptit thì thu được 14,34 

gam hỗn hợp X gồm các aminoaxit (các amino axit chỉ có một nhóm amino 

và một nhóm cacboxyl trong phân tử). Nếu lấy 1 / 2 cho lượng hỗn hợp X này 

tác dụng với dung dung dịch HCl dư, cô cạn cẩn thận dung dịch, thì khối 

lượng muối khan thu được là 


Chọn đáp án B 

Giải 

tripetit + 2H 2 O + 3HCl→ hỗn hợp muối. (1) 

Số mol H 2 O: (14,34 – 12,18) : 18 = 0,12 (mol). 

Số mol HCl: 0,12x3 : 2 = 0,18 (mol) 

Nếu lấy ½ hỗn hợp X thì số khối lượng, số mol giảm ½. 

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng: 

m muối = ½ (12,18 + 0,12x18 + 0,18x36,5) = 10,455 gam. 

Ví dụ 3: Thủy phân hoàn toàn 60 gam hỗn hợp hai đipetit thu được 63,6 gam 


hỗn hợp X gồm các amino axit (các amino axit chỉ có một nhóm amino và 

một nhóm cacboxyl trong phân tử). Nếu cho 1/10 hỗn hợp X tác dụng với 






15 










dung dịch HCl (dư), cô cạn cẩn thận dung dịch, thì khối lượng muối khan thu 

được là 

A. 7,09 gam. B. 16,30 gam. C. 8,15 gam.D. 7,82 gam. 

Giải 

Số mol H 2 O = (63,6 - 60) : 18 = 0,2 (mol) 

Số mol HCl = 2x0,2 = 0,4 (mol) 

Vì lấy 1 / 10 hỗn hợp X thì khối lượng và số mol giảm 1 / 10 . 

Áp dụng ĐLBTKL ta có. 

m muối = 1 / 10 (60+ 0,2x18 + 0,4x36,5) = 7,82 gam. 

hoặc m muối = 1 / 10 (63,6 + 0,4x36,5) = 7,82 gam.Chọn đáp án D. 

Ví dụ 4: Thủy phân hoàn toàn 75,6 gam hỗn hợp hai tripeptit thu được 82,08 

gam hỗn hợp các a.a (các amino axit chỉ có một nhóm amino và một nhóm 

cacboxyl trong phân tử). Nếu cho 1/2 hỗn hợp X tác dụng với dung dịch HCl 

(dư), cô cạn cẩn thận dung dịch, thìkhối lượng muối khan thu được là 


Giải 

m muối = ½ [75,6 + (82,08 – 75,6) + 3 / 2 (82,08 – 75,6) :18]x36,5 = 50,895 gam. 

Chọn đáp án A 


Câu 1: Cho 24,36 gam tripeptit mạch hở Gly-Ala-Gly tác dụng với lượng 

dung dịch HCl vừa đủ, sau phản ứng thu được dung dịch Y chứa m gam muối. 

Giá trị m là 


Câu 2: Thuỷ phân hoàn toàn 0,1 mol một peptit X (mạch hở, được tạo bởi các 

α - amino axit có 1 nhóm -NH 2 và 1 nhóm -COOH) bằng dung dịch HCl vừa 

đủ thu được dung dịch Y. Cô cạn dung dịch Y thu được chất rắn có khối lượng 

lớn hơn khối lượng của X là 52,7 gam. Số liên kết peptit trong X là 


A. 14. B. 9. C. 11. D. 13. 






16 










Dạng 6 

ĐÁP ÁN 


1 B 

2 B 

THỦY PHÂN PEPTIT TRONG MÔI TRƯỜNG KIỀM 

Xét phản ứng giữa một peptit mạch hở X chứa n gốc amino axit (npeptit) 

với dung dịch NaOH (đun nóng). Ta có phương trình phản ứng tổng 

quát như sau: 

TH 1 : Nếu X chỉ tạo thành từ các amino axit có 1 nhóm COOH thì 

X + nNaOH → muối + H 2 O 

TH 2 : Nếu phân tử X chứa x gốc amino axit có hai nhóm –COOH (Glu), còn 

lại là các amino axit có 1 nhóm COOH thì 

X + (n+x)NaOH → muối + (1 + x)H 2 O 

Trong đó chú ý bảo toàn khối lượng: m peptit + m kiềm p/ư = m muối + m nước 


Câu 1: Thủy phân hoàn toàn m gam đipeptit Gly-Ala (mạch hở) bằng dung 

dịch KOH vừa đủ, thu được dung dịch X. Cô cạn toàn bộ dung dịch X thu 

được 2,4 gam muối khan. Giá trị của m là 

A. 1,46. B. 1,36. C. 1,64. D. 1,22. 

Giải 

Vì Glyxin và Alanin đều chứa 1 nhóm –COOH trong phân tử nên ta có: 

Gly-Ala + 2KOH → muối + H 2 O 

Gọi số mol của Gly-Ala là a (mol) 

Áp dụng ĐLBTKL, ta có: 

Vậy m = 146.0,01 = 1,46 gam. 


a mol 2a mol a mol 

146.a + 2a.56 = 2,4 + 18.a → a = 0,01 mol 







17 










Câu 2: Thủy phân hoàn toàn 32,55 gam tripeptit mạch hở (Ala-Gly-Ala) bằng 

dung dịch NaOH (vừa đủ), sau phản ứng thu được dung dịch X. Cô cạn X thu 

được m gam muối khan. Giá trị m là 


Giải 

n Ala-Gly-Ala = 0,15 mol. Vì Glyxin và Alanin đều chứa 1 nhóm –COOH trong 

phân tử nên ta có: 

Áp dụng ĐLBTKL ta có: 

Ala-Gly-Ala + 3NaOH → muối + H 2 O 

0,15 mol 0,15.3 mol 0,15 mol 

32,55 + 0,45.40 = m muối + 0,15.18 → m muối = 47,85 gam. 


Câu 3: Đun nóng m gam hỗn hợp gồm a mol tetrapeptit mạch hở X và 2a mol 

tripeptit mạch hở Y với 600 ml dung dịch NaOH 1M (vừa đủ). Sau khi các 

phản ứng kết thúc, cô cạn dung dịch thu được 72,48 gam muối khan của các 

amino axit đều có một nhóm –COOH và một nhóm –NH 2 trong phân tử. Giá 

trị của m là 

A. 54,30. B. 66,00. C. 44,48. D. 51,72. 

Giải 

Do X, Y tạo thành từ các amino axit có 1 nhóm -COOH và 1 nhóm -NH 2 , nên: 

X + 4NaOH → muối + H 2 O 

a mol 4a mol a mol 

Y + 3NaOH → muối + H 2 O 

2a mol 6a mol 2a mol 

Ta có: 10.a = 0,6 → a = 0,06 mol 

Áp dụng ĐLBTKL ta có: m + 0,6.40 = 72,48 + 18.3.0,06 → m = 51,72 gam. 

Chọn đáp án D. 


Câu 4: Đun nóng 32,9 gam một peptit mạch hở X với 200 gam dung dịch 

NaOH 10% (vừa đủ). Sau phản ứng thu được dung dịch Y. Cô cạn dung dịch 






18 










Y thu được 52 gam muối khan. Biết rằng X tạo thành từ các α-amino axit mà 

phân tử chứa 1 nhóm NH 2 và 1 nhóm COOH. Số liên kết peptit trong X là 

A. 10. B. 9. C. 5. D. 4. 

Giải 

m NaOH = 20 gam; Gọi số gốc amino axit trong X là n. 

Do X tạo thành từ các amino axit có 1 nhóm -COOH và 1 nhóm -NH 2 , nên: 

Áp dụng ĐLBTKL ta có: 

X + nNaOH → muối + H 2 O 

0,5 mol 0,05 mol 

m X + m NaOH = m muối + m nước → m nước = 32,9 + 20 – 52 = 0,9 gam 

→ n nước = 0,05 mol 

Ta có: 0,05.n = 0,5 → n = 10. 

Chú ý: X là peptit mạch hở tạo thành từ n gốc amino axit thì số liên kết peptit 

là (n – 1) liên kết. 

Vậy trong trường hợp này số liên kết peptit trong X là 9 liên kết. 


Câu 5: Thủy phân hoàn toàn 21,8 gam đipeptit mạch hở Glu-Ala trong dung 

dịch NaOH (vừa đủ) thu được dung dịch X. Cô cạn dung dịch X thu được m 

gam muối khan. Giá trị của m là 

A. 28,0. B. 24,0. C. 30,2. D. 26,2. 

Giải 

Do phân tử axit glutamic có chứa 2 nhóm -COOH nên: 

Glu-Ala + 3NaOH → muối + 2H 2 O 

0,1 mol 0,3 mol 0,2 mol 

Áp dụng ĐLBTKL ta có: 21,8 + 0,3.40 = m muối + 0,2.18 → m muối = 30,2 gam. 

Chọn đáp án C. 



Câu 1: Thủy phân hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm 2a mol tripeptit mạch hở 

X và a mol tetrapeptit mạch hở Y (biết rằng X, Y đều được tạo thành từ các α- 






19 










amino axit có cùng 1 nhóm –NH 2 và 1 nhóm –COOH) cần vừa đủ 560 gam 

dung dịch KOH 7%. Sau phản ứng thu được dung dịch chứa 104,6 gam muối. 

Giá trị m là 

A. 69,18. B. 67,2. C. 82,0. D. 76,2. 

Câu 2: Cho X là đipeptit mạch hở Gly-Ala; Y là tripeptit mạch hở Ala-Ala- 

Gly. Đun nóng 36,3 gam hỗn hợp gồm hai peptit X và Y (tỉ lệ mol 1:1) với 

lượng dung dịch NaOH vừa đủ. Sau phản ứng thu được dung dịch chứa m 

gam muối khan. Giá trị của m là 


Câu 3: X là tetrapeptit mạch hở: Ala-Gly-Val-Ala; Y là tripeptit mạch hở: 

Val-Gly-Val. Đun nóng m (gam) hỗn hợp chứa X và Y có tỉ lệ số mol tương 

ứng là 1:3 với dung dịch NaOH vừa đủ. Sau khi phản ứng hoàn toàn thu được 

dung dịch T. Cô cạn cẩn thận dung dịch T thu được 23,745 gam chất rắn khan. 

Giá trị của m là 

A. 68,100. B. 17,025. C. 19,455. D. 78,400. 

ĐÁP ÁN 


1 A 

2 B 

3 B 







20 










1. KẾT LUẬN 

a) Kết quả đạt được: 

IV. 

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 

Việc tổng hợp và cung cấp các phương pháp giải bài tập hoá học giữ 

vai trò rất quan trọng trong quá trình nhận thức, phát triển và giáo dục. Khi 

nắm vững kiến thức và phương pháp giải, học sinh dễ dàng giải các bài tập và 

tìm ra đáp án một cách nhanh nhất từ đó đam mê hơn và thích thú học tập 

hơn. Đặc biệt các em học tập một cách tính tích cực, chủ động, sáng tạo hơn. 

Do đó, giáo viên cần chú trọng đến việc ôn tập, tổng hợp kiến thức và 

cung cấp các phương pháp giải bài tập cho học sinh. Tuy nhiên, tuỳ thuộc thời 

gian học tập và trình độ của học sinh mà giáo viên có thể lựa chọn lượng kiến 

thức một cách phù hợp. Mặt khác, giáo viên cần phân loại đối tượng học sinh 

trong lớp để tránh sự nhàm chán đối với các em khá, giỏi. 

Tôi tiến hành kiểm tra trước tác động hai lớp 12B2 là lớp thực nghiệm 

và 12B3 là lớp đối chứng. 

Học lực 

TBcmcn 

Lớp 

TN 

Lớp 

ĐC 

Học lực 

Môn hoá 

Lớp TN 

Lớp 

ĐC 

Khá 35,0% 34,1% Giỏi 10,0% 9,76% 

T.Bình 60,0% 59,9% Khá 32,5% 29,27% 

Yếu 5,0% 6,0% T.Bình 57,5% 60,97% 

Bảng 1. Kết quả học tập năm học 2016 – 2017 của 2 lớp được chọn 

Từ kết quả bảng 1 cho thấy sự chênh lệch điểm số trung bình của hai 

lớp TN và ĐC là không lớn, hai lớp được coi là tương đương. 

Tôi thiết kế kế hoạch dạy học không tổng hợp và cung cấp các phương 

pháp giải bài toán peptit - protein cho lớp đối chứng 12B2. 


Tôi thiết kế kế hoạch dạy học tổng hợp và cung cấp các phương pháp 

giải bài toán peptit - protein cho lớp thực nghiệm 12B3. 






21 










Thời gian tiến hành thực nghiệm vẫn tuân theo kế hoạch dạy học của 

nhà trường và theo thời khóa biểu để đảm bảo tính khách quan. 

Bài kiểm tra trước tác động là bài kiểm tra đầu tiên khi các em vừa học 

xong lí thuyết bài peptit - protein, do nhóm Hóa học ra đề. 

Bài kiểm tra sau tác động là bài kiểm tra sau khi tổng hợp và cung cấp 

phương pháp giải toán peptit – protein cho lớp thực nghiệm 12B2, do nhóm 

Hóa học ra đề. 

Để xác định hiệu quả, tính khả thi của phương pháp. Việc kiểm tra, 

đánh giá chất lượng nắm bắt kiến thức của học sinh ở lớp thực nghiệm và lớp 

đối chứng được tiến hành bằng các bài kiểm tra, kết quả của một trong các bài 

kiểm tra đó được thống kê như sau 

Kết quả Lớp thực nghiệm 12B2 Lớp đối chứng 12B3 

Học sinh đạt điểm 9;10 27,50% 19,50% 



Học sinh đạt điểm ≤ 4 0% 8,73% 

Bảng 2. Kết quả điểm kiểm tra của 2 lớp sau tác động 

Từ kết quả bảng 2 cho thấy: 

Lớp tổng hợp và cung cấp các phương pháp giải bài toán peptit - 

protein, số học sinh hoàn thành các câu hỏi ở mức độ khá, giỏi nhiều hơn lớp 

không sử dụng thí nghiệm và không có học sinh yếu. 

Kết quả của bài kiểm tra sau tác động của nhóm thực nghiệm cao hơn 

nhiều so với lớp đối chứng. Điều đó cho thấy điểm trung bình của hai lớp đối 

chứng và thực nghiệm đã có sự khác biệt rõ rệt, lớp được tác động có điểm 

trung bình cao hơn lớp đối chứng. 

b) Phạm vi áp dụng của đề tài: 


Đề tài được áp dụng ở chương amin – amino axit – peptit – protein cho 

học sinh khối 12 của trường THPT Số 2 Nghĩa Hành, huyện Nghĩa Hành, tỉnh 

Quảng Ngãi. 






22 







2. KIẾN NGHỊ 




Đối với các cấp lãnh đạo: cần tạo điều kiện thuận lợi về thời gian để giáo 

viên có thể ôn tập, tổng hợp và cung cấp các phương pháp giải bài tập cho học 

sinh. 

Đối với giáo viên: không ngừng tự học, tự bồi dưỡng để hiểu biết về 

chuyên môn nghiệp vụ, trong quá trình dạy học cần phân loại học sinh yếu, 

kém để có kế hoạch bồi dưỡng thêm cho các em. 

Với kết quả của đề tài này, tôi mong rằng các bạn đồng nghiệp quan 

tâm, chia sẻ và đặc biệt là đối với giáo viên đứng lớp để các tiết dạy học sinh 

đều lĩnh hội kiến thức một cách chủ động. 

Nội dung sáng kiến kinh nghiệm trên đã được kiểm nghiệm qua thực tế 

giảng dạy tại trường THPT Số 2 Nghĩa Hành cho thấy nó phù hợp với đối 

tượng học sinh của trường và đem lại kết quả tương đối tốt. 

Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song có thể còn những thiếu sót, rất mong 

nhận được sự đóng góp của quý cấp trên và đồng nghiệp để sáng kiến kinh 

nghiệm của tôi hoàn thiện hơn. 







23 







TÀI LIỆU THAM KHẢO 




1. Cao Thị Thiên An (2008), Phân dạng và phương pháp giải bài tập hóa 

học 12 – phần hữu cơ, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội. 

2. Nguyễn Thanh Khuyến (2004), Phương pháp giải toán hóa học hữu cơ, 

Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội. 

3. Nguyễn Thanh Khuyến (2006), Phương pháp giải các dạng bài tập trắc 

nghiệm Hóa học hữu cơ, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội. 

4. Nguyễn Khoa Thị Phượng (2009), Phương pháp giải bài tập hóa hữu cơ 

12, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội. 

5. Cao Cự Giác (2013), Tự học giỏi Hóa học 12, Nhà xuất bản Đại học sư 

phạm Hà Nội. 

6. Cù Thanh Toàn (2014), Chuyên đề bồi dưỡng học sinh giỏi hóa học 12 

tập 1 – hữu cơ, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội. 

7. Nguyễn Xuân Trường (2008), Ôn tập kiến thức và luyện giải nhanh bài 

tập Hóa học hữu cơ – tập 3, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội. 

8. Nguyễn Xuân Trường (2010), Phương pháp giải nhanh bài toán trắc 

nghiệm Hóa hữu cơ, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội. 







24 










XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG 

ĐƠN VỊ 

Nghĩa Hành, ngày 22 tháng 10 năm 2017 

Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến bản 

thân thực hiện, không sao chép nội dung 

của người khác, nếu vi phạm chịu xử lý 

theo quy định./. 

ThS. Trần Duy Nga 







25

SÁNG KIẾN PHƯƠNG PHÁP GIẢI MỘT SỐ DẠNG BÀI TẬP VỀ PEPTIT VÀ PROTEIN (2018)

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?