SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ HIĐROCACBON - NHIÊN LIỆU TRƯỜNG THCS VĨNH LỘC B

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ : HIĐROCACBON – NHIÊN LIỆU 

Phần A: PHẦN MỞ ĐẦU. 

MỤC LỤC 

I – Lý do chọn đề tài .................................................................................................................trang 3 

II –. Cơ sở lý thuyết ...............................................................................................................trang 4 

III – Cơ sở thực tiễn. ................................................................................................................trang 4 

Phần B: NỘI DUNG. 

I. Nội dung 1: Những kiến thức cơ bản về hóa học hữu cơ. ...........................................................trang 10 

1. Mục tiêu .........................................................................................................................trang 10 

2. Chuẩn bị .........................................................................................................................trang 11 

3. Các hoạt động dạy học.....................................................................................................trang 11 

4. Bảng mô tả nhận thức......................................................................................................trang 12 

5. Hệ thống câu hỏi /bài tập kiểm tra đánh giá quá trình học . ...............................................trang 12 

II. Nội dung 2: Lý tính –CTCT- Hóa tính - Ứng dụng – Hiđrocacbon...............................................trang 19 

1. Mục tiêu .........................................................................................................................trang 19 

2. Chuẩn bị .........................................................................................................................trang 20 




III. Nội dung 3: Nguồn nhiên liệu trong tự nhiên. ........................................................................trang 10 

1. Mục tiêu .........................................................................................................................trang 27 

2. Chuẩn bị .........................................................................................................................trang 27 




Phần C: KẾT LUẬN. ............................................................................................................trang 33 

TRƯỜNG THCS VĨNH LỘC B 1 GV: PHAN THỊ DẠ THẢO


TÀI LIỆU THAM KHẢO 

STT Tên sách tham khảo Tác giả 

1 Hóa học vô cơ (tập 1 – 2 - 3) Hoàng Nhâm 

2 Giáo trình phương pháp dạy học hóa học GS.TSKH. Nguyễn Cương 

3 Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên giáo viên THCS 

(2004-2007) 

Bộ GD & ĐT 

Vụ giáo dục trung học 

4 Hóa học hữu cơ (Tập 1- 2) PGS.TS. Đỗ Đình Rãng 

5 Sách giáo khoa môn hóa học lớp 8, lớp 9, lớp 11 Bộ GD & ĐT 

6 

7 



A. PHẦN MỞ ĐẦU 

I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 

Môn hoá học THCS cung cấp cho học sinh một hệ thống kiến thức phổ thông, cơ bản và thiết thực đầu tiên về hoá học, là 

giáo viên bộ môn hoá học thì cần hình thành ở các em học sinh một kỹ năng cơ bản, phổ thông, thói quen học tập và làm việc khoa 

học để làm nền tảng cho việc giáo dục xã hội chủ nghĩa, phát triển năng lực nhận thức, năng lực hành động. Có những phẩm chất 

cần thiết như cẩn thận, kiên trì, trung thực, tỉ mỉ, chính xác, yêu chân lí khoa học, có ý thức trách nhiệm với bản thân, gia đình và 

xã hội có thể hoà hợp với môi trường thiên nhiên, chuẩn bị cho học sinh học lên cao và đi vào cuộc sống lao động. 

- Trong những năm gần đây, với sự phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ cùng với sự bùng nổ thông tin, 

lượng tri thức của nhân loại phát minh ngày càng nhiều, kiến thức giữa các lĩnh vực có liên quan mật thiết với nhau. Đồng thời, 

do yêu cầu của xã hội, do nhu cầu thực tế đang đòi hỏi con người phải giải quyết rất nhiều tình huống trong cuộc sống. Khi 

giải quyết các vấn đề đó, kiến thức của một lĩnh vực chuyên môn sẽ không thể thực hiện được mà cần phải vận dụng kiến thức 

liên ngành một cách sáng tạo. Từ thực tế đó đã đặt ra cho giáo dục và đào tạo một vấn đề là phải thay đổi quan điểm về giáo 

đục mà dạy học tích hợp là một định hướng mang tính đột phát để đổi mới căn bản và toàn diện về nội dung và phương pháp 

giáo dục. 

- Dạy học tích hợp (hay dạy học theo chủ đề) là cách tiếp cận giảng dạy liên ngành theo đó các nội dung giảng dạy được 

trình bày theo các đề tài hoặc chủ đề. Mỗi đề tài hoặc chủ đề được trình bày thành nhiều bài học nhỏ để người học có thể có 

thời gian hiểu rõ và phát triển các mối liên hệ với những gì mà người học đã biết. Cách tiếp cận này tích hợp kiến thức từ nhiều 

ngành học và khuyến khích người học tìm hiểu sâu về các chủ đề, tìm đọc tài liệu từ nhiều nguồn và tham gia vào nhiều hoạt 

động khác nhau. Việc sử dụng nhiều nguồn thông tin khuyến khích người học tham gia vào việc chuẩn bị bài học, tài liệu, và 

tư duy tích cực và sâu hơn so với cách học truyền thống với chỉ một nguồn tài liệu duy nhất. Kết quả là người học sẽ hiểu rõ 

hơn và cảm thấy tự tin hơn trong việc học của mình. 



II.CƠ SỞ LÝ THUYẾT. 

- Chủ đề dạy học là : thay việc dạy học được thực hiện theo từng bài,/ tiết trong SGK như hiện nay , các tổ nhóm chuyên 

môn căn cứ chương trình và sách giáo khoa hiện hành lựa chọn nội dung để xây dựng các chủ đề dạy học phù hợp với 

việc sử dụng phương pháp dạy học tích cực trong điều kiện thực tế của nhà trường . 

- Dạy học theo chủ đề kết hợp giữa mô hình dạy học truyền thống và hiện đại , là xây dựng nội dung dạy học thành 1 kết 

cấu chặt chẽ chứ không hình thành những bài học rời rạc. Ở đó giáo viên dạy học không chỉ có truyền thụ kiến thức mà chủ 

yếu là hướng dẫn học sinh tự tìm tòi kiến thức thực tế liên quan đến nội dung bài học và vận dụng kiến thức vào giải quyết 

vấn đề thực tiễn. 

- Dạy học theo chủ đề là tổ chức lại một số bài học thành 1 chủ đề , bước đầu định hình bằng một số hệ thống câu hỏi định 

hướng dựa trên mục tiêu và nôi dung kiến thức của chủ đề học tập .Từ hệ thống câu hỏi định hướng , giáo viên tổ chức , 

phân công hoạt động học tập cho học sinh để giải quyết nhiệm vụ của hệ thống câu hỏi. 

III.CƠ SỞ THỰC TIỄN 

- Quan điểm dạy học tích hợp là một định hướng trong đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, là một bước chuyển từ 

cách tiếp cận nội dung giáo dục sang tiếp cận năng lực nhằm đào tạo con người có tri thức mới, năng động, sáng tạo khi giải 

quyết các vấn đề trong thực tiễn cuộc sống 

- Tư tưởng “tích hợp” trong giáo dục được thể hiện ở việc xây dựng chương trình dạy học và được hiểu là sự kết hợp một 

cách hữu cơ, có hệ thống các kiến thức trong một môn học hoặc giữa các môn học thành một nội dung thống nhất. Trên thế 

giới, tư tưởng tích hợp giáo dục xuất hiện từ những năm 60 của thế kỷ XX và đã được áp dụng rộng rãi.Ở mức độ cao có thể 

tích hợp các môn vật lí, hóa học, sinh học thành môn khoa học tự nhiên, hoặc tích hợp các môn lịch sử, văn học, địa lí thành 

môn khoa học xã hội nhân văn. Những môn tích hợp này là môn mới chứ không phải chỉ là việc ghép các môn riêng rẽ với 

nhau, không có sự tách rời, độc lập giữa các lĩnh vực trong một môn tích hợp. 



- Ở mức độ vừa, các môn gần nhau được ghép trong một môn chung nhưng vẫn giữ vị trí độc lập và chỉ tích hợp ở các 

phần trùng nhau. 

- Thực tiễn trong những thập niên 90 cho đến nay, việc dạy học của chúng ta vẫn mang tính “hàn lâm, lý thuyết”. Đặc 

điểm cơ bản đó là chú trọng việc truyền thụ hệ thống tri thức khoa học đã được quy định trong chương trình nhưng chưa chú 

trọng đầy đủ đến chủ thể người học cũng như đến khả năng ứng dụng tri thức đã học trong những tình huống thực tiễn. Mục 

tiêu dạy học trong chương trình được đưa ra một cách chung chung, không chi tiết; Việc quản lý chất lượng giáo dục chỉ tập 

trung vào “điều khiển đầu vào” là nội dung dạy học. 

- Với quan điểm như trên sẽ dần đến một hệ quả là tri thức của người học sẽ nhanh chóng bị lạc hậu vì nội dung dạy học 

được quy định một cách chi tiết và cứng nhắc trong chương trình. Đồng thời, do việc kiểm tra đánh giá chủ yếu dựa trên việc 

kiểm tra khả năng tái hiện tri thức mà không định hướng vào khả năng vận dụng tri thức trong tình huống thực tiễn vì vậy sản 

phẩm đào tạo là những con người mang tính thụ động, hạn chế khả năng sáng tạo và năng động, sản phẩm của giáo dục 

không đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của xã hội và thị trường lao động. 

- Dạy học tích hợp không chỉ là sự kết hợp đơn thuần giữa lý thuyết và thực hành trong một tiết/buổi dạy. Chúng ta cần 

phải hiểu rằng, phía sau quan điểm đó là một triết lý giáo dục, nó phản ánh mục tiêu của việc học. Theo quan điểm truyền 

thống thì mục tiêu của dạy học là cung cấp một hệ thống các kiến thức hoặc kỹ năng riêng lẻ cho người học để sau đó người 

học muốn làm bất kì việc gì với những kiến thức và kỹ năng đó. Còn theo quan điểm dạy học tích hợp thì mục tiêu của dạy học 

là hướng đến việc đào tạo ra những con người với những năng lực cụ thể để giải quyết những vấn đề trong thực tiễn cuộc sống 

một cách sáng tạo. 

✓ Ưu điểm của dạy học tích hợp: 

- Mục tiêu của việc học được người học xác định một cách rõ ràng ngay tại thời điểm học; 

- Nội dung dạy học: Tránh những kiến thức, kỹ năng bị trùng lặp; phân biệt được nội dung trọng tâm và nội dung ít quan trọng; 

Các kiến thức gắn liền với kinh nghiệm sống của học sinh; 

- Phương pháp dạy học: Dạy sử dụng kiến thức trong tình huống; Thiết lập mối liên hệ giữa các khái niệm đã học; 

✓ Đối với người học: 



- Cảm thấy quá trình học tập có ý nghĩa vì nó giải quyết được một tình huống, một vấn đề trong thực tiễn cuộc sống từ đó có 

điều kiện phát triển kỹ năng chuyên môn. 

Tuy nhiên, khi thực hiện dạy học tích hợp cũng gặp phải không ít khó khăn vì đây còn là một quan điểm còn mới đối với nhà 

trường, với giáo viên, với phương diện quản lý, với tâm lý học sinh và phụ huynh học sinh cũng như các nhà khoa học của mỗi 

bộ môn; Các chuyên gia, các nhà sư phạm đào tạo giáo viên trong các trường sư phạm, các chuyên viên phụ trách môn học 

rất khó để chuyển đổi từ chuyên môn sang lĩnh vực mới trong đó cần sự kết hợp với chuyên ngành khác mà họ đã gắn bó; 

Giáo viên và các cán bộ thanh tra, chỉ đạo thường gắn theo môn học, không dễ để thực hiện chương trình tích hợp các môn 

học; Phụ huynh học sinh khó có thể ủng hộ những chương trình khác với chương trình mà họ có đã được học. 

✓ Đối với giáo viên: 

- Phải biết nguyên tắc, quy trình các bước xây dựng các chủ đề tích hợp. 

+ Việc xây dựng chủ đề tích hợp được thực hiện theo nguyên tắc: hướng đến mục tiêu giáo dục phổ thông, đảm bảo mục tiêu 

giáo dục môn học; Đảm bảo tích hợp nội dung phương pháp dạy học. Nội dung chủ đề học sinh khai thác, vận dụng kiến thức 

của môn học để phát hiện và giải quyết vấn đề một cách chủ động và sáng tạo với tinh thần hợp tác; Gắn với thực tiễn, tác 

động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh; Phù hợp với năng lực hiện có của học sinh; Phù hợp với 

điều kiện khách quan của trường học hiện nay; Đảm bảo để tổ chức cho học sinh học tập tích cực, giúp học sinh khai thác kiến 

thức môn, phát hiện một số kỹ năng, năng lực chung. 

+ Trong năm học này, mặc dù giáo viên đã được tập huấn về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá theo định 

hướng phát triển năng lực học sinh, trong đó tập trung xây dựng các chủ đề dạy học trong mỗi môn học và chủ đề tích hợp 

liên môn phù hợp với phương pháp dạy học tích cực và phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của địa phương, nhà trường. Tuy 

nhiên, giáo viên chúng tôi còn gặp nhiều khó khăn trong việc triển khai thực hiện. 

+ Các bước xây dựng chủ đề tích hợp: 

Bước 1: Xác định nội dung chung cần xây dựng chủ đề - Tên chủ đề . 

Bước 2: Xây dựng nội dung chủ đề và thời lượng . 



Bước 3: Xây dựng chuẩn kiến thức kĩ năng , thái độ và năng lực học sinh hướng tới.( Lựa chọn nội dung gắn với thực tiễn đời 

sống và phù hợp với năng lực của học sinh). 

Bước 4: Bảng mô tả 4 mức yêu cầu (nhận biết , thông hiểu , vận dụng thấp, vận dụng cao ) của các loại câu hỏi / bài tập kiểm 

tra đánh giá trong quá trình dạy học . 

Bước 5: Câu hỏi , bài tập tương ứng với mỗi loại/ mức độ yêu cầu được mô tả. 

Bước 6: Tiến trình dạy học theo chủ đề. 

- Phải sáng tạo và linh hoạt khi lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp với mỗi chủ đề tích hợp. Các phương pháp thường 

được sử dụng đó là Phương pháp dạy học theo dự án, Phương pháp trực quan, Phương pháp thực địa, Phương pháp dạy học 

nêu và giải quyết vấn đề. 

2. Đối với các cấp quản lý, các nhà hoạch định chiến lược 

- Trước hết cần đào tạo bồi dưỡng đội ngũ chuyên gia về tích hợp môn học, dạy học theo chủ đề, bồi dưỡng và nâng cao năng 

lực cho đội ngũ giáo viên để đáp ứng được yêu cầu học tập tích hợp. 

- Thiết kế lại chương trình đào tạo giáo viên trong các trường sư phạm từ mục tiêu đến nội dung, phương pháp để chuẩn bị 

năng lực cho đội ngũ giáo viên khi thực hiện chương trình tích hợp. 

- Thiết kế lại nội dung chương trình-sách giáo khoa các môn học theo hướng tích hợp dạy học theo chủ đề . Đổi mới cách thức 

tổ chức quản lý trong Nhà trường, cách kiểm tra đánh giá theo hướng tích hợp. 

- Tăng cường cơ sở vất chất, thiết bị dạy học theo hướng tích hợp môn học. 

- Tiếp tục khai thác nghiên cứu thử nghiệm nội dung tích hợp theo các phương án khác nhau để có thể triển khai một cách phù 

hợp cho thực tiễn Việt Nam. 

- Dạy học tích hợp (dạy học theo chủ đề )có ý nghĩa quan trọng trong việc giáo dục, rèn luyện và phát triển kĩ năng tư 

duy, phân tích tổng hợp, khái quát hóa, trừu tượng hóa cho người học. Sự phát triển nhanh chóng của khoa học kĩ thuật trong 

giai đoạn hiện nay đang đòi hỏi sự thay đổi căn bản và toàn diện về nội dung và phương pháp giáo dục. 



B.PHẦN NỘI DUNG 

- TÊN CHỦ ĐỀ : HIĐROCACBON – NHIÊN LIỆU 

- THỜI LƯỢNG : 9 TIẾT 

- CẤU TRÚC BÀI GIẢNG THEO CHỦ ĐỀ 

CHỦ ĐỀ 

HIĐROCACBON 

NHIÊN LIỆU 

NỘI DUNG 1: 

Những kiến 

thức cơ bản về 

hóa học hữu cơ. 

NỘI DUNG 2: 

Lý tính –CTCT- 

Hóa tính - Ứng 

dụng 

Hiđrocacbon 

NỘI DUNG 3: 

Nguồn nhiên 

liệu trong tự 

nhiên. 



NỘI DUNG 1: 

Những kiến thức cơ 

bản về hóa học hữu 

cơ. 

NỘI DUNG 2: 

Lý tính –CTCT- Hóa 

tính - Ứng dụng 

Hiđrocacbon 

Hoạt động 

1: Khái 

niệm về 

hợp chất 

hữu cơ 


2: Khái 

niệm về 

hóa học 

hữu cơ 


3: 

Đặc điểm 

cấu tạo hợp 

chất hữu 

cơ. 


4: 

Công thức 

phân tử và 

công thức 

cấu tạo của 

HCHC 


1: Tính 

chất vật lí - 

Công thức 

phân tử - 

Công thức 

cấu tạo - 

Điều chế 


2: Tính 

chất hóa 

học . 


3: 

Ứng dụng - 

Luyện tập - 

Tích hợp 

giáo dục 

Hoạt động 1: 

Tìm hiểu về dầu mỏ 

NỘI DUNG 3: 

Nguồn nhiên 

liệu trong tự 

nhiên. 

Hoạt động 2: Tìm hiểu 

về khí thiên nhiên 

Hoạt động 3: 

Tìm hiểu về nhiên liệu 



NỘI DUNG 1: NHỮNG KIẾN THỨC CƠ BẢN VỀ HÓA HỌC HỮU CƠ (2 tiết ) 

1. MỤC TIÊU 

a. Kiến thức 

Hiểu được: 

- Khái niệm về hợp chất hữu cơ và hóa học hữu cơ 

- Phân loại hợp chất hữu cơ. 

- Công thức phân tử hợp chất hữu cơ. 

- Đặc điểm cấu tạo phân tử hợp chất hữu cơ, công thức cấu tạo hợp chất hữu cơ và ý nghĩa của nó. 

- Tên gọi một số chất hữu cơ cơ bản. 

- Phân biệt các loại liên kết trong hợp chất hữu cơ. 

b. Kĩ năng 

- Phân biệt được các chất hữu cơ thông thường với các chất vô cơ. 

- Quan sát thí nghiệm, rút ra kết luận. 

- Quan sát mô hình cấu tạo phân tử, rút ra được đặc điểm cấu tạo phân tử hợp chất 

hữu cơ. 

- Viết được một số công thức cấu tạo mạch hở, mạch vòng của một số chất hữu cơ 

đơn giản khi biết công thức phân tử. 

- Giải toán tìm công thức phân tử của HCHC. 

c. Thái độ, tình cảm 

- Hóa học hữu cơ đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế, xã hội. Từ đó, 

có niềm tin vào sự tiến bộ và phát triển của khoa học. 

- Hứng thú say mê nghiên cứu khoa học. 



d. Phát triển năng lực: 

- Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học. Năng lực thực hành. Năng lực giải quyết vấn đề. 

- Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn cuộc sống. Năng lực tự học. 

2. CHUẨN BỊ 

a. Phương pháp dạy học: 

- Phương pháp bàn tay nặn bột. 

- PP phát hiện và giải quyết vấn đề (sử dụng thí nghiệm, quan sát, nghiên cứu tài liệu). 

- PP đàm thoại gợi mở. PP dạy học hợp tác ( hoạt động nhóm ) 

b. Chuẩn bị của GV và HS 

- Chuẩn bị của GV: 

Dụng cụ: ống nghiệm, đèn cồn, kẹp ống nghiệm, hộp quẹt 

Hóa chất: Cồn, dd nước vôi trong. 

Mô hình cấu tạo phân tử HCHC 

Một số địa chỉ trang web tham khảo đáng tin cậy. 

- Chuẩn bị của HS 

Sưu tầm mẫu vật có chứa các chất hữu cơ 

Sưu tầm tài liệu, tranh ảnh về sự phân loại rác hữu cơ và vô cơ. 

Sưu tầm tài liệu về lịch sử phát triển của hóa học hữu cơ. → Đọc trước bài 

3. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC : 

- Đặt vấn đề: Như chúng ta đã biết Hóa học có vai trò rất quan trọng trong cuộc sống chúng ta. Nhiều vật dụng sinh hoạt, đồ 

dùng học tập, thuốc chữa bệnh đều là những sản phẩm hóa học. Xuyên suốt khoảng thời gian vừa qua chúng ta đã được 

nghiên cứu ngành hóa học vô cơ. Tiết học này sẽ mở ra cho chúng ta thêm ngành hóa học mới đó là hóa học hữu cơ. 



Hoạt động 1: Khái niệm về hợp chất hữu cơ . Hoạt động 2: Khái niệm về hóa học hữu cơ (1 Tiết)\ 

Hoạt động 3: Đặc điểm cấu tạo phân tử hợp chất hữu cơ (1 Tiết) 

Hoạt động 4: Công thức phân tử và công thức cấu tạo của HCHC. (1 Tiết) 

4. BẢNG MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ NHẬN THỨC 

Nội 

dung 

Nhận biết Thông hiểu Vận dụng thấp Vận dụng cao 

Đại 

cương 

về hóa 

học 

hữu 

cơ 

- Phân loại hợp chất hữu cơ và hợp chất vô 

cơ. 

- Điểm khác biệt cơ bản giữa hợp chất hữu 

cơ và hợp chất vô cơ. 

- Kể tên các vật thể có chứa chất hữu cơ 

trong đời sống hằng ngày. 

- Viết CTCT các chất hữu cơ đơn giản. 

- Chỉ ra chỗ sai trong các CTCT HCHC, sửa 

lại cho đúng. 

- Viết công thức đơn giản nhất từ CTPT. 

- Mô tả thí nghiệm, giải 

thích. 

- Xác định những CTCT biểu 

diễn cùng 1 chất 

- Viết CTCT hợp chất hữu cơ 

(1 CTPT có nhiều cấu tạo). 

- Nêu thí nghiệm chứng tỏ 

được chất đó là chất hữu cơ 

(Câu hỏi liên quan thực tế). 

- Tính phần trăm 

các nguyên tố có 

trong hợp chất 

hữu cơ. 

- So sánh phần trăm 

khối lượng cacbon có 

trong các chất. 

- Lập CTPT hợp chất 

hữu cơ. 

5. HỆ THỐNG CÁC CÂU HỎI/BT KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ TRONG QUÁ TRÌNH DẠY HỌC 

A. Mức độ biết: 

1. Hãy sắp xếp các chất : C6H6, CaCO3, C4H10, C2H6O, NaNO3, CH3NO2, NaHCO3, C2H3O2Na vào cột thích hợp 

trong bảng sau : 



Hiđrocacbon 

Hợp chất hữu cơ 

Dẫn xuất của hiđrocacbon 

Hợp chất vô cơ 

Đáp án : 

Hiđrocacbon 

Hợp chất hữu cơ 

Dẫn xuất của hiđrocacbon 

Hợp chất vô cơ 

C6H6, C4H10 C2H6O, CH3NO2, C2H3O2Na CaCO3, NaNO3, NaHCO3 

2. Hãy nêu điểm khác nhau cơ bản giữa hợp chất hữu cơ và hợp chất vô cơ. Có thể sử dụng điểm khác biệt nào 

để nhận ra một chất hữu cơ hay vô cơ một cách đơn giản nhất ? 

Đáp án : 

- Điểm khác nhau cơ bản giữa hợp chất hữu cơ và hợp chất vô cơ : 

Thành phần hợp chất hữu cơ nhất thiết phải có C còn thành phần hợp chất vô cơ thì có thể có, có thể không. 

Hợp chất hữu cơ dễ cháy, kém bền với nhiệt. 

Phản ứng hợp chất hữu cơ thường xảy ra chậm và không theo một hướng nhất định. 

- Để phân biệt hợp chất hữu cơ với hợp chất vô cơ một cách đơn giản ta có thể dùng phương pháp đốt và nhận biết 

than, muội than sinh ra. 

Hợp chất hữu cơ dễ nóng chảy, dễ cháy, khi cháy tạo ra muội than. 

Hợp chất vô cơ khó cháy, không tạo ra muội than. 

3. Hãy kể tên 3 vật thể có chứa chất hữu cơ trong đời sống hằng ngày. 

Đáp án : 



- Glucozơ có nhiều trong quả nho chín. 

- Saccarozơ có nhiều trong mía. 

- Nọc của kiến có chứa axitfomic 

4. Hãy viết CTCT của các chất có CTPT sau : CH3Br ; CH4O ; CH4 ; C2H6 ; C2H5Br 

Đáp án : 

5. Hãy chỉ ra chỗ sai trong các công thức sau và viết lại cho đúng : 

Đáp án: 

a) Nguyên tử C thừa hóa trị, nguyên tử O thiếu hóa trị 

b) Nguyên tử C thiếu hóa trị, nguyên tử Cl thừa hóa trị 



c) Nguyên tử C thừa hóa trị, nguyên tử H thừa hóa trị 

6. Vitamin A có công thức phân tử C20H30O. Vitamin C có công thức phân tử là C6H8O6 

Viết công thức đơn giản nhất của mỗi chất 

Đáp án: CTĐGN của: Vitamin A là C20H30O; Vitamin C là: C3H4O3 

B. Mức độ hiểu: 

1. Mô tả hiện tượng và giải thích thí nghiệm: đốt cháy bông, úp ống nghiệm phía trên ngọn lửa, khi ống 

nghiệm mờ đi, xoay lại, rót nước vôi trong vào, lắc đều. 

Đáp án: 

Hiện tượng: nước vôi trong vẩn đục 

Nhận xét: Khi bông cháy tạo ra khí CO2 

2. Những công thức cấu tạo nào sau đây biểu diễn cùng một chất? 



Đáp án: 

b, c cùng 1 chất 

a, c, d cùng 1 chất 

3. Viết công thức cấu tạo thu gọn các chất có công thức phân tử sau: 

C5H12; C2H6O; C3H4 

Đáp án : C5H12: 



C2H6O: 

CH3-CH2-OH ; CH3-O-CH3 

C3H4 : CH = C – CH3 . Công thức vòng 3 cạnh có 1 liên kết đôi. 

4. Mật ong để lâu thường thấy có những hạt rắn xuất hiện ở đáy chai. Đó là hiện tượng gì, vì sao? Làm thế 

nào để chứng tỏ những hạt rắn đó là chất hữu cơ? 

Đáp án: 

Đó là hiện tượng: Nước trong mật ong bay hơi làm kết tinh đường glucozơ, fructozơ. Để chứng tỏ những hạt rắn là 

chất hữu cơ ta đem những hạt rắn đó đốt, nếu cháy và hóa than thì chất đem đốt là chất hữu cơ. 

C. Vận dụng thấp: 

1. Axit axetic có công thức C2H4O2. Tính phần trăm khối lượng các nguyên tố có trong axit axetic. 

Đáp án: 

%C = 2.12.100% 

60 

%H = 1.4.100% 

60 

= 40% 

= 6,67% 

%O = 100% - (40% + 6,67% ) = 53,33% 

2. Vitamin A có công thức phân tử C20H30O.. Tính tỉ lệ % khối lượng các nguyên tố ở vitamin A 

Đáp án: 

Vitamin A: 

%C = 12.20.100% 

= 83,91% 

286 

%H = 1.30.100% 

286 

%O = 1.16.100% 

286 

= 10,49% 

= 5,6% 



D. Vận dụng cao: 

1. So sánh phần trăm khối lượng của cacbon có trong các chất sau: CH4, CH3Cl, CH2Cl2, CHCl3 

%C (CH4) = 1.12.100% 

16 

%C (CH3Cl) = 1.12.100% 

50,5 

%C (CH2Cl2) = 1.12.100% 

85 

%C(CHCl3) = 1.12.100% 

119,5 

= 75% 

= 23,76% 

= 14,11% 

= 10,04% 

2. Phân tử hợp chất hữu cơ A có hai nguyên tố. Khi đốt cháy 3 gam chất A thu được 5,4 gam nước. Hãy xác định công thức 

phân tử của A, biết khối lượng mol của A là 30 gam. 

Đáp án: 

mH2O = 5,4 g → nH2O = 0,3 (mol) → mH = 0,6 (g) 

m C = 3-0,6 =2,4 (g) 

x:y = 2,4 

: 0,6 

= 0,2 : 0,6 = 1:3 

12 1 

CTĐGN: (CH3) 

CTPT: (CH3)n = 30 

n = 2 

CTPT: C2H 

NỘI DUNG 2: HIĐROCACBON - NHIÊN LIỆU (4 TIẾT) 

I. MỤC TIÊU 

Học xong chủ đề này HS đạt được các mục tiêu sau: 

a. Về Kiến thức: 

- Nắm vững được công thức cấu tạo, tính chất vật lí, hoá học của metan. 



- Định nghĩa liên kết đơn, phản ứng thế. 

- Biết trạng thái tự nhiên và ứng dụng của metan. 

- Công thức phân tử, công thức cấu tạo, đặc điểm cấu tạo của etilen. 

- Tính chất vật lí, trạng thái, màu sắc, tính tan trong nước , tỉ khối etilen so với không khí. 

- Phản ứng cộng brom trong dung dịch, phản ứng trùng hợp tạo PE, phản ứng cháy. 

- Ứng dụng etilen: Làm nguyên liệu điều chế nhựa PE, ancol (rượu) etylic, axit axetic. 

- Nắm được công thức cấu tạo , tính chất vật lí của axetilen . 

- Biết được tính chất hoá học và một số ứng dụng quan trọng của axetilen. 

- Công thức phân tử, công thức cấu tạo, đặc điểm cấu tạo của benzen. 

- Trạng thái, màu sắc, tính tan trong nước, khối lượng riêng, nhiệt độ sôi , độc tính của benzen. 

- Phản ứng thế với brom lỏng (có bột Fe, đun nóng), phản ứng cháy, phản ứng cộng hiđro. 

- Ứng dụng benzen làm nhiên liệu và dung môi trong tổng hợp hữu cơ. 

- Nhận thức được vai trò quan trọng của hiđrocacbon và nhiên liệu đối với đời sống, đối với sự phát triển kinh tế - xã hội. 

b. Về Kĩ năng, năng lực: 

- Viết CTCT một số hiđrocacbon 

- Viết phương trình hóa học thể hiện tính chất hóa học của các hiđrocacbon tiêu biểu và hiđrocacbon có cấu tạo tương 

tự. 

- Phân biệt một số hiđrocacbon 

- Viết PTHH thực hiện chuyển hóa 

- Lập CTPT của hiđrocacbon theo phương pháp định lượng, tính toán theo phương trình hóa học. ( Bài tập tương tự bài 

4 -SGK) 

- Lập CTPT hiđrocacbon dựa vào tính chất hóa học ( BT tương tự bài tập số 3-SGK) 

- Biết cách sử dụng được nhiên liệu có hiệu quả, an toàn trong cuộc sống hằng ngày. 

- Biết tìm hiểu, thu thập thông tin từ nhiều nguồn, xử lí thông tin từ các dạng khác nhau (hình ảnh, bảng biểu, đồ thị,…) 

để rút ra kết luận ( Về tầm quan trọng của hidrocacbon và nhiên liệu , vấn đề môi trường sinh thái liên quan đến sản 

xuất và sử dụng năng lượng, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, …); 

- Biết thực hiện một số kĩ năng, năng lực giải quyết vấn đề. 

- Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học. 



- Năng lực thực hành hóa học. 

- Năng lực giải quyết vấn đề. 

- Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn cuộc sống. 

- Năng lực tính toán hóa học. 

c. Về thái độ: 

- Hứng thú, tích cực, sáng tạo với các nội dung học tập; 

- Giúp HS yêu thích bộ môn hóa học. Rèn luyện tính quan sát, cẩn thận, khéo léo. Hiểu được mối quan hệ giữa các chất 

trong tự nhiên. Thêm yêu và tự hào về tài nguyên thiên nhiên của đất nước. 

- Có nguyện vọng hành động tích cực và có trách nhiệm đối với việc sản xuất, sử dụng nhiên liệu tiết kiệm hiệu quả, đóng 

góp bảo vệ môi trường và hạn chế biến đổi khí hậu 

- Học sinh cần có năng lực vận dụng những kiến thức liên môn sau để giải quyết các vấn đề bài học đặt ra: 

+ Môn toán học: - Biết vận dụng những kiến thức toán học để biến đổi các công thức tính toán về ......, những công 

thức chuyển đổi giữa các đại lượng để thực hiện 1 bài toán hóa. 

+ Môn công nghệ : - Biết được cách sử dụng khí biogaz làm nhiên liệu trong đời sống và những lợi ích cho nông dân 

vùng quê. 

+ Môn GDCD: - Giải thích vấn đề bảo vệ môi trường trong sản xuất, tận dụng những phế phẩm trong chăn nuôi làm 

phân bón cho cây trồng. 

- Nghiêm túc, hợp tác tốt , linh hoạt trong các hoạt động vận dụng kiến thức liên môn trong việc lĩnh hội kiến thức. 

II .CHUẨN BỊ 

- Giaó viên: 

+ Máy trình chiếu. 

+ Mô hình phân tử, bảng phụ, phiếu học tập. 

+ Hóa chất : CaC2, H2O, C2H5OH , dung dịch Br2, dung dịch Ca(OH)2. 

+ Dụng cụ : đèn cồn , ống nghiệm ,ống nhỏ giọt, kẹp ống nghiệm, ống dẫn khí , giá sắt, ... 

+ Tranh vẽ mô tả thí nghiệm phản ứng của benzen với brôm, ben zen , dầu ăn, dd brom, nước, benzen, bộ lắp ghép mô 

hình phân tử dạng rỗng. 

+ Ảnh hoặc tranh vẽ về các loại nhiên liệu rắn, lỏng, khí. 

+ Biểu đồ hàm lượng cacbon trong than, năng suất toả nhiệt của các loại nhiên liệu. 



+ Chèn 1 số hình ảnh về ứng dụng hidrocacbon. 

- Học sinh: 

- Nghiên cứu kĩ nội dung bài học. 

- Chia 1 lớp học thành 5 nhóm (6 - 8 HS) .Mỗi nhóm sẽ chuẩn bị đầy đủ kiến thức liên quan đến nội dung được phân 

công. 

+ Nhóm 1 : Metan 

+ Nhóm 2 : Etilen 

+ Nhóm 3 : Axetilen 

+ Nhóm 4 : Benzen 

+ Nhóm 5 : Nhiên liệu. 

− Phân công trong nhóm mỗi bạn phụ trách một nội dung liên quan đến bài nhóm mình phụ trách . 

+ 1 Học Sinh : Tính chất vật lí 

+ 2 Học Sinh : Công thức phân tử - Đặc điểm cấu tạo 

+ 3 Học Sinh : Tính chất hóa học - Phản ứng đặc trưng 

+ 1 Học Sinh : Ứng dụng - Điều chế 

e. Gợi ý hình thức tổ chức, phương pháp, kĩ thuật dạy học 

Giáo viên có thể lựa chọn các hình thức tổ chức, phương pháp và kĩ thuật dạy học phù hợp với điều kiện nhà trường và đối 

tượng học sinh. Tuy nhiên, ưu tiên vận dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học phát huy được tính tích cực, tự 

lực, sáng tạo của học sinh như: dạy học theo nhóm, dạy học dự án, … 

Để phát huy tính tích cực, tự lực của học sinh, GV nên tổ chức cho HS đọc và khai thác tài liệu ( bài đọc, hình ảnh, thí 

nghiệm , biểu đồ, …), từ đó HS đưa ra nhận xét, thảo luận, lập luận có căn cứ, … từ đó đưa ra kết luận. 

Dưới đây xin gợi ý một số hoạt động dạy học trong mục B, theo đó đưa ra phương án phối hợp phương pháp Vấn đáp , giải 

thích minh hoạ+ thuyết trình, thảo luận nhóm 

III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC 

Hoạt động 1 ( 1 tiết ) : Tính chất vật lí - Công thức phân tử - Công thức cấu tạo - Điều chế 

Hoạt động 2 ( 2 tiết ) : Tính chất hóa học 



Hoạt động 3 ( 1 tiết ) : Ứng dụng - Luyện tập - Tích hợp giáo dục ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng chống thiên 

tai ở trường THCS. 

IV. BẢNG MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ NHẬN THỨC 

Nội dung 

METAN 

ETILEN 

AXETILEN 

BENZEN 

Loại câu hỏi/ 

bài tập 

Câu hỏi / bài 

tập định tính 

Câu hỏi / bài 

tập định 

lượng 

Bài tập thực 

hành/ thí 

nghiệm/ gắn 

với hiện 

Nhận biết Thông hiểu Vận dụng thấp Vận dụng cao 

- Tính chất vật lí 

- Trạng thái thiên 

nhiên 

- Ứng dụng 

- Điều chế 

Mô tả và nhận 

biết được các 

hiện tượng thí 

nghiệm 

- Viết CTPT, 

CTCT, Đặc 

điểm cấu tạo 

- Phân biệt các 

chất 

Giải thích 

được các hiện 

tượng thí 

nghiệm 

- Xác định CTPT 

hiđrocacbon, đặc 

điểm cấu tạo. 

- Viết PTHH biểu 

diễn TCHH. 

- Dự đoán TCHH từ 

cấu trúc. 

- Viết PTHH biến 

đổi giữa các chất 

- Giải các bài tập 

liên quan các phản 

ứng của 

hiđrocacbon. 

- Hỗn hợp 1 phản 

ứng: tính % về 

khối lượng, % về 

thể tích các chất 

trong hỗn hợp. 

Giải thích được một 

số hiện tượng thí 

nghiệm liên quan 

đến thực tiễn 

- So sánh phần trăm khối 

lượng cacbon có trong các 

chất. 

- Lập CTPT hợp chất hữu 

cơ. 

- Hiệu suất phản ứng. 

- Hỗn hợp 2 phản ứng: tính 

% về khối lượng, % về thể 

tích các chất trong hỗn 

hợp. 

Phát hiện được một số hiện 

tượng trong thực tiễn và sử 

dụng kiến thức hóa học để 

giải thích 



tượng thực 

tiễn 

V. HỆ THỐNG CÁC CÂU HỎI/BT KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ TRONG QUÁ TRÌNH DẠY HỌC 

A.Mức độ biết: 

1. Nêu trạng thái, màu sắc, tính tan trong nước của CH4, C2H4, C2H2, C6H6 

Đáp án : 

CH4 C2H4 C2H2 C6H6 

Trạng thái Khí khí khí lỏng 

Màu sắc không màu không màu không màu không màu 

Tính tan trong nước ít tan ít tan ít tan không tan 

2. Viết phương trình điều chế C2H2 

Đáp án : CaC2 + 2H2O C2H2 + Ca(OH)2 

3. Nêu hiện tượng xảy ra khi 

- Dẫn etilen vào dung dịch Brom 

- Dẫn axetilen vào dung dịch Brom dư 

- Cho benzen vào ống nghiệm đựng nước 

- Cho dung dịch Brom vào ống nghiệm đựng benzen 

Đáp án : 

- Dung dịch brom mất màu da cam 

- Dung dịch brom nhạt màu da cam 

- Benzen không tan trong nước, nổi trên mặt nước 

- Dung dịch tách lớp, benzen nổi lên trên 

B.Mức độ hiểu: 

1. Mô tả hiện tượng và giải thích thí nghiệm: khi dẫn axetilen dư vào dung dịch Brom 

Đáp án: 

Hiện tượng: dung dịch Brom mất màu da cam 



Nhận xét: do axetilen tham gia phản ứng cộng với dung dịch brom tạo thành dung dịch tetrabrometan không màu. Dung 

dịch brom tham gia phản ứng nên nồng độ giảm dần, màu da cam nhạt dần đến mất màu do axetilen dư. 

PTHH: C2H2 + 2Br2 C2H2Br4 

2. Dùng phương pháp hóa học nhận biết các chất khí sau : CH4, C2H4, CO2 

Đáp án: 

- Lấy mẫu thử. 

- Lần lượt hai khí còn lại qua dung dịch nước vôi trong: 

o Nước vôi trong hóa đục: CO2. 

o Không hiện tượng: CH4 ,C2H4 

- Lần lượt dẫn từng khí qua dung dịch brom. 

o ddBr2 mất màu da cam: C2H4. 

o không hiện tượng: CH4. 

- PTHH:Br2 + C2H4 C2H4Br2 

Ca(OH)2 + CO2 CaCO3 + H2O 

3. Hoàn thành các phương trình phản ứng sau 

a. CH4 + O2 → 

b. C6H6 + Br2 lỏng → 

c. CaC2 + H2O → 

Đáp án: 

a. CH4 + 2O2 

0 

t 

⎯⎯→ 

CO2 + 2H2O 

b. C6H6 + Br2 lỏng C6H5Br + HBr 

Fe 

c. CaC2 + 2H2O → C2H2 + Ca(OH)2 

0 

t 

⎯⎯→ 

4 .Trình bày phương pháp hoá học để phân biệt các chất khí: CH4, CO2 

Đáp án : . Dẫn 2 khí vào dung dịch nước vôi trong. Khí làm nước vôi trong vẫn đục là khí CO2. Còn lại không hiện tượng là 

CH4. 

CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O 

C.Vận dụng thấp: 

1. Hãy so sánh CTCT của etilen, axetilen. Suy ra tính chất hóa học chung của hai hợp chất này 



Đáp án: 

Công thức cấu tạo: Etilen: CH2 = CH2 Axetilen: CH ≡ CH 

Giống nhau : trong phân tử đều có liên kết kém bền dễ đứt khi tham gia phản ứng hóa học. 

Khác nhau : Etilen có liên kết đôi C = C, 1 liên kết kém bền ; Axetilen có liên kết ba C ≡ C, 2 liên kết kém bền. 

Tính chất hóa học chung: phản ứng cộng. 

2. Thực hiện chuỗi biến đổi sau :CaC2 C2H2 C2H4 → C2H2Br4 

Đáp án: 

(1) CaC2 + 2H2O → C2H2 + Ca(OH)2 

(2) C2H2 + H2 

0 

t 

⎯⎯→ 

Pd/PbCO 3 

C2H4 

(3) C2H2 + 2Br2 C2H2Br4 

3. Dẫn 6,72 lít hỗn hợp khí metan và axetilen đi qua dung dịch brom dư. Sau phản ứng, thấy có 2,24 lít khí 

thoát ra. (Thể tích các khí đo ở đktc) 

a) Khí thoát ra là khí gì? Tính thể tích từng khí trong hỗn hợp. 

b) Tính khối lượng sản phẩm và thể tích dung dịch brom 0,5M cần dùng. 

Cho: H = 1 ; C =12 ; Br = 80 

Đáp án: 

Khí thoát ra là khí metan CH4 (do metan không tác dụng với ddBr2) 

V CH4 = 2,24 lít 

a. V C2 H 2 

= V hh - V CH4 = 6,72- 2,24 = 4,48 lít 

C2H2 + 2Br2 C2H2Br4 

1mol 2mol 1mol 

0,2mol 0,4mol 0,2mol 

n C2 H 2 

= 

V 

22,4 = 4,48 = 0,2 mol 

22,4 

m C2 H 2 Br 4 

= n. M = 0,2.346 = 69,2g 

V ddBr2 = n Br 2 

= 0,4 = 0,8 lít 

C M 0,5 



D.Vận dụng cao: 

1.Biết 0,01 mol hiđrocacbon X có thể tác dụng tối đa với 100ml dung dịch brom 0,1M. Vậy X là 

hiđrocacbon nào trong các hiđrocacbon đã học (CH4, C2H4, C2H2, C6H6)? Giải thích? 

Đáp án: 

CH4 và C6H6 không tác dụng được với dung dịch brom 

Ta có : 

CH2 = CH2 + Br2 BrCH2 – CH2Br 

Tỉ lệ mol: 1 : 1 

CH ≡ CH + 2Br2 Br2CH – CHBr2 

Tỉ lệ mol: 1 : 2 

n Br2 = C M . V dd = 0,1.0,1 = 0,01(mol) 

b. X là C2H4 

2.Cho biết trong các chất sau : 

n X : n Br2 = 0,01: 0,01 = 1: 1 

CH3 − CH3 ; CH ≡ CH ; CH2 = CH2 ; CH ≡ C − CH3 

Chất nào làm mất màu dung dịch brom. Viết PTHH minh họa. 

Đáp án: 

- Chất làm mất màu dung dịch brom: 

CH ≡ CH ; CH2 = CH2 ; CH ≡ C − CH3 

- PTHH: CH ≡ CH + 2Br2 Br2CH – CHBr2 

CH2 = CH2 + Br2 BrCH2 – CH2Br 

CH ≡ C − CH3 + 2Br2 Br2CH – CBr2 − CH3 

3.Đốt cháy 3 gam chất hữu cơ A, thu được 8,8 gam khí CO2 và 5,4 gam H2O. 

a. Trong chất hữu cơ A có những nguyên tố nào? 

b. Biết phân tử khối của A nhỏ hơn 40. Tìm công thức phân tử của A. 

Đáp án: 

m C = m CO 2 

. 12 

= 8,8.12 

44 44 = 2,4g 



m H = m H 2 O. 2 

= 5,4.2 

18 18 = 0,6g 

m O = m A − (m C + m H ) = 3 − (2,4 + 0,6) = 0g 

Trong chất hữu cơ A có các nguyên tố : cacbon, hiđro 

x: y = m C 

12 : m H 

1 = 2,4 

12 : 0,6 

1 = 1: 3 

Công thức nguyên : (CH3)n 

PTK (CH3)n < 40 => (12 + 3).n n < 2,67 => n = 1(loại); n =2 (nhận) 

Công thức phân tử của A: C2H6 

NỘI DUNG 3 : NGUỒN NHIÊN LIỆU (3 TIẾT) 

I. MỤC TIÊU 

a.Kiến thức 

-Dầu mỏ: tính chất vật lí, trạng thái tự nhiên, thành phần, cách khai thác, các sản phẩm chế biến từ dầu mỏ 

-Khí thiên nhiên: trạng thái tự nhiên, thành phần, cách khai thác, ứng dụng 

-Sự phân bố, trữ lượng, ưu nhược điểm của dầu mỏ và khí thiên nhiên ở Việt Nam 

-Nhiên liệu: khái niệm, phân loại, cách sử dụng hiệu quả 

b.Kĩ năng 

-Quan sát hình ảnh, tranh vẽ, biểu đồ kết hợp phân tích số liệu, thông tin rút ra nhận xét 

-Thảo luận nhóm 

-Thuyết trình 

-Các nhóm HS tự đánh giá lẫn nhau 

c.Thái độ 

-Giáo dục cho HS: 

+Ý thức sử dụng các nguồn nhiên liệu một cách hiệu quả, tiết kiệm, tránh lãng phí 

+Ý thức bảo vệ mội trường 

+Ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng chống thiên tai 

d.Định hướng các năng lực được hình thành 



-Sử dụng ngôn ngữ hóa học 

-Tính toán hóa học 

-Giải quyết vấn đề thông qua môn hóa học 

-Vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 

II .CHUẨN BỊ 

a.Phương pháp dạy học 

-Đàm thoại vấn đáp 

-Sử dụng phương tiện trực quan: đoạn phim, hình ảnh, biểu đồ, ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học 

b.Chuẩn bị của GV và HS 

- Giáo viên 

+Giáo án điện tử, đoạn phim, tranh ảnh, biểu đồ 

+Mẩu dầu mỏ, nhiên liệu ( than, xăng …) 

+Các mẩu vật sản phẩm chế biến từ dầu mỏ 

-Học sinh : bài thuyết trình 

III.CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC 

- Hoạt động 1: ( 1 tiết ) Tìm hiểu về dầu mỏ. 

- Hoạt động 2: ( 1 tiết ) Tìm hiểu về khí thiên nhiên. 

- Hoạt động 3: ( 1 tiết ) Tìm hiểu về nhiên liệu . 

-Liên hệ thực tế: hậu quả các vụ tràn dầu trên biển, gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đời sống sinh vật biển và con người. 

IV.BẢNG MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ NHẬN THỨC 

-Liên hệ thực tế: sử dụng nhiên liệu bừa bãi làm cạn kiệt nguồn tài nguyên đồng thời làm tăng lượng khí thải, gây hiệu ứng 

nhà kính, dẫn đến biến đổi khí hậu trái đất nóng dần lên … 



Nội 

dung 

Loại câu 

hỏi/bài 

tập 

Câu 

hỏi/bài tập 

định tính 

Nhận biết 

(mô tả mức độ cần 

đạt) 

-Xác định đúng thành 

phần của dầu mỏ. 

-Chọn từ thích hợp 

điền vào chỗ trống 

(liên quan chế biến 

dầu mỏ, thành phần 

khí thiên nhiên). 

-Biết và giải thích 

được cách sử dụng 

nhiên liệu hiệu quả. 

Thông hiểu 

(mô tả mức 

độ cần đạt) 

-Giải thích 

được một số 

hiện tượng 

trong đời 

sống. 

Vận dụng thấp 

(mô tả mức độ cần đạt) 

Vận dụng cao 

(mô tả mức độ cần đạt) 

DẦU 

MỎ VÀ 

KHÍ 

THIÊN 

NHIÊN 

VÀ 

NHIÊN 

LIỆU 

-Chọn và giải thích cách dập tắt 

đám cháy do xăng dầu gây ra. 

-Vận động tuyên truyền giảm 

thiểu phát thải khí CO2. 

-Xác định sản phẩm của xăng 

dầu cháy. 

-Tính lượng khí CO2 thải ra. 

-Nguyên nhân gây hiệu ứng 

nhà kính. 

-Nguyên nhân, hậu quả biến 

đổi khí hậu toàn cầu. 

Câu 

hỏi/bài tập 

định lượng 

- Tính toán trên PTHH, tính thể 

tích khí thiên nhiên. 

- Tính toán xác định nhiên liệu 

sinh ra nhiều nhiệt nhất và ít khí 

cacbonic. 

-Xác định nồng độ mol của 

axit sunfuric trong nước mưa. 

Câuhỏi/ 

bài tập 

gắn với 

thực hành 

-Xác định chu trình 

làm tăng hàm lượng 

khí CO2 trong khí 

quyển. 

- Hiểu thuật 

ngữ yếm khí. 

-Xác định khí có vai trò chủ yếu 

gây nên mưa axit. 



tnghiệm/ 

thực tiễn 

V. HỆ THỐNG CÁC CÂU HỎI/BT KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ TRONG QUÁ TRÌNH DẠY HỌC 

A.Mức độ biết 

1. Chọn những câu đúng trong các câu sau: 

a. Dầu mỏ là một đơn chất. 

b. Dầu mỏ là một hợp chất phức tạp. 

c. Dầu mỏ là một hỗn hợp tự nhiên của nhiều loại hiđrocacbon. 

d. Dầu mỏ sôi ở một nhiệt độ xác định. 

e. Dầu mỏ sôi ở những nhiệt độ khác nhau. 

2. Điền những từ thích hợp vào các chỗ trống trong các câu sau: 

a. Người ta chưng cất dầu mỏ để thu được ..... 

b. Để thu thêm được xăng, người ta tiến hành ..... dầu nặng. 

c. Thành phần chủ yếu của khí thiên nhiên là ..... 

d. Khí mỏ dầu có ..... gần như khí thiên nhiên. 

3. Để sử dụng nhiên liệu có hiệu quả cần phải cung cấp không khí hoặc oxi: 

a. Vừa đủ b. Thiếu c. Dư 

Hãy chọn trường hợp đúng và giải thích. 

4.Người ta cho rằng nguyên nhân gây hiệu ứng nhà kính là do có quá nhiều khí cacbon đioxit CO2 trong không 

khí. Khi ánh sáng mặt trời chiếu vào trái đất, các khí nhà kính có tác dụng giữu lại nhiệt của mặt trời không hco 

nó phản xạ đi → làm cho trái đất nóng lên. 

Bình thường khí CO2 được tạo thành và thoát ra khỏi khí quyển một cách tự nhiên, nhưng trong những năm 

gần đây khí CO2 được tạo thành quá nhiều so với những chu trình đào thải CO2 trong tự nhiên. 

Trong những chu trình sau, chu trình nào làm tăng hàm lượng khí CO2 trong khí quyển hơn cả ? 

A. Quá trình tạo thành đá vôi. C. Cây cối sử dụng khí CO2. 

B. Đốt nhiên liệu. D. Nước hòa tan khí CO2. 

Đáp án: B 



B.Mức độ hiểu 

1. Hiệu ứng nhà kính là hệ quả của: 

A. Sự phá hủy ozon trên tầng khí quyển. 

B. Sự lưu giữ bức xạ hồng ngoại bởi lượng dư khí cacbonic trong khí quyển. 

C. Sự chuyển động “xanh” duy trì trong sự bảo tồn rừng. 

D. Sự hiện diện của lưu huỳnh oxit trong khí quyển. 

Đáp án : B 

2. Nguyên nhân và hậu quả của biến đổi khí hậu toàn cầu ? 

3. Hãy giải thích tại sao các chất khí dễ cháy hoàn toàn hơn các chất rắn và chất lỏng ? 

Đáp án: Vì chất khí tiếp xúc với khí oxi tốt hơn. 

4. Hãy giải thích tác dụng của các việc làm sau: 

a. Tạo các hàng lỗ trong các viên than tổ ong. 

b. Quạt gió vào bếp lò khi nhóm lửa. 

c. Đậy bớt cửa lò khi ủ bếp. 

Đáp án : 

a. Giúp tăng diện tích tiếp xúc giữa than và oxi. 

b. Giúp tăng lượng khí oxi tiếp xúc với than. 

c. Giúp giảm diện tích tiếp xúc giữa than và oxi. 

5. Đèn dầu xuất hiện lần đầu tiên ở nước ta vào cuối thế kỉ 19 đầu thế kỉ 20. Theo em giữa loại bóng dài và 

bóng ngắn; trường hợp nào đèn sẽ cháy sáng hơn, ít muội than hơn ? 

Đáp án : Bóng đèn dài sẽ giúp đèn cháy sáng hơn, ít muội than hơn vì ở trường hợp này sự đối lưu của không khí tốt hơn, 

cung cấp đầy đủ oxi hơn cho sự cháy. 

C. Mức độ vận dụng thấp 

1. Để dập tắt xăng dầu cháy người ta làm như sau: 

a. Phun nước vào ngọn lửa. 

b. Dùng chăn ướt trùm lên ngọn lửa. 

c. Phủ cát vào ngọn lửa. 

Cách làm nào ở trên là đúng. Giải thích. 



2.Bản thân em cần làm gì để tuyên truyền với người thân và cộng đồng góp phần giảm thiểu phát thải CO2? 

3. Xăng dầu là một hỗn hợp của nhiều hợp chất ( gồm hai nguyên tố cacbon và hiđro ). Xăng dầu cháy trong oxi 

nguyên chất sẽ sinh ra khí thải là khí cacbon đioxit CO2, khí cacbon monoxit CO và : 

A. Khí nitơ (N2) B. Khí nitơ oxit (NO) C. Khí clo (Cl2) D. Hơi nước (H2O) 

Đáp án : D 

D.Mức độ vận dụng cao 

1. Đốt cháy V lít khí thiên nhiên chứa 96%CH4, 2%N2, 2%CO2 về thể tích. 

Toàn bộ sản phẩm cháy được dẫn qua dung dịch nước vôi trong dư thấy tạo ra 4,9 gam kết tủa 

a.Viết các PTHH 

b.Tính V ( đktc ) 

3. Các nhiên liệu chứa cacbon và hiđro cháy trong không khí sinh ra khí cacbon đioxit CO2 và nước. Khi đốt 

cháy 180 gam metan CH4, 199 gam propan C3H8, hay 200 gam axetilen C2H2 đều thu được lượng nhiệt bằng 

nhau. Khi đốt cháy lần lượt 180 gam metan CH4, 199 gam propan C3H8, hay 200 gam axetilen C2H2 thì lượng 

cacbon đioxit CO2 sinh ra lần lượt là 495 gam, 596 gam và 674 gam. Nếu đốt cháy 200 gam mỗi loại nhiên liệu 

nói trên, nhiên liệu nào sẽ tỏa ra lượng nhiệt nhiều nhất và nhiên liệu nào sẽ sinh ra ít khí CO2nhất ? 

Nhiều nhiệt nhất 

Khối lượng CO2 nhỏ nhất 

A Metan Metan 

B Metan Propan 

C Axetilen Metan 

D Axetilen Propan 

Đáp án : A 

2. Khí metan (CH4) thường được sử dụng làm nhiên liệu. Khí này được một loại vi khuẩn tên là methanogens 

tạo ra trong môi trường ẩm, yếm khí. Người ta có thể thu metan từ khí sinh ra từ các bãi rác, bãi phế thải và 



các bồn chứa chất thải động vật lâu ngày. Vi khuẩn methanogens lấy năng lượng từ các phản ứng hóa học, lấy 

oxi từ cacbon đioxit và thải ra khí metan. Thuật ngữ yếm khí có nghĩa gần giống với khái niệm nào sau đây ? 

A. Có chứa nhiều vi khuẩn. C. Không có dạng đơn chất của nguyên tố oxi ( O2). 

B. Không có các hợp chất của oxi. D. Có chứa các hợp chất của cacbon. 

Đáp án : C 

3. Sự đốt các nhiên liệu hóa thạch trên bình diện rộng đã góp phần vào vấn đề mưa axit, đặc biệt tại Châu Âu. 

Khí nào sau đây có vai trò chủ yếu gây nên mưa axit ? 

A. SO2 B. CH4 C. CO D. O3 

Đáp án : A 

(Mưa axit gây phá hủy rộng lớn cho rừng cây khắp nơi trên thế giới, đặc biệt là ở vùng công nghiệp hóa như Châu Âu và Bắc 

Mỹ. Mưa axit xảy ra chủ yếu do sự phóng thích SO2 từ sự nung chảy quặng sunfua và sự đốt cháy các nhiên liệu. Trong 

không khí, một phần SO2 chuyển thành SO3, được hấp thu trong nước mưa chuyển thành axit sunfuric. ) 

C.KẾT LUẬN 

- Dạy học theo chủ đề giúp học sinh có nhiều cơ hội làm việc theo nhóm đê giải quyết những vấn đề có hệ thống và liên 

quan đến nhiều kiến thức khác nhau , rèn luyện được nhiều kỹ năng hoạt động và kỹ năng sống.Từ đó , có thể giúp học sinh 

hình thành ý thức cộng đồng, kỹ năng giao tiếp, phát huy tích cực, chủ động , tính hợp tác trong giải quyết vấn đề. 

- Để việc áp dụng dạy học theo chủ đề có hiệu quả , giáo viên cần chú trọng giáo dục dịnh hướng năng lực học sinh nhằm 

đảm bảo chất lượng đầu ra của việc học. Làm quá trình học tập có ý nghĩa bằng cách gắn học tập với cuộc sống hằng ngày. 

Vĩnh Lộc B, ngày 25 tháng 3 năm 2015 

Người viết 

Phan Thị Dạ Thảo

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ HIĐROCACBON - NHIÊN LIỆU TRƯỜNG THCS VĨNH LỘC B

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?