PHÂN LOẠI VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP VỀ ANCOL HÓA HỌC 11 & PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP ĐIỆN PHÂN

SỞ GD & ĐT ……………….. 

TRƯỜNG THPT ……………….. 

CHUYÊN ĐỀ BÁO CÁO 

ÔN THI THPTQG 

Tên chuyên đề: 

PHÂN LOẠI VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP 

VỀ ANCOL HÓA HỌC 11 

Bộ môn: Hóa học 

Tổ bộ môn: Sinh-Hóa 

Người thực hiện: …………… 

………………………. 

0

https://twitter.com/daykemquynhon 

plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn 

www.facebook.com/daykem.quynhon 

https://daykemquynhon.blogspot.com 

http://daykemquynhon.ucoz.com 

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / 

Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định 

PHẦN I: MỞ ĐẦU 

Trong các năm gần đây đề thi THPT quốc gia và đề thi học sinh giỏi sử dụng khá nhiều bài 

tập ancol nhưng học sinh rất lúng túng khi gặp bài tập dạng này vì: 

+ Bài tập về ancol có nhiều rất dạng bài tập. 

+ Bài tập về ancol cần vận dụng nhiều kiến thức tổng hợp rất cao. 

+ Kiến thức trong SGK và sách tham khảo chưa có những trình bày chi tiết để các em học sinh dễ 

dàng vận dụng vào làm bài tập. 

Vì những lí do trên tôi viết chuyên đề “Phân loại và phương pháp giải bài tập về ancol” nhằm giúp 

các em khắc phục các khó khăn và tự tin khi xử lí các câu hỏi ancol trong đề thi THPT quốc gia. 

Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh có một kiến thức cơ bản và sâu rộng một cách có hệ 

thống về ancol, giải quyết được những khó khăn mà các em gặp phải. 

- Đối tượng bồi dưỡng: Học sinh lớp 11, 12 ôn thi THPTQG 

- Dự kiến số tiết bồi dưỡng: 8 tiết 

PHẦN II: NỘI DUNG 

I. Chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ theo chương trình hiện hành 

1. Kiến thức 

Biết được: 

- Định nghĩa, phân loại ancol 

- Công thức chung, đặc điểm cấu tạo phân tử, đồng phân danh pháp (gốc- chức, thay thế). 

- Tính chất vật lí: Nhiệt độ sôi, độ tan trong nước, liên kết hidro. 

- Tính chất hóa học: Phản ứng của nhóm -OH (phản ứng thế H, thế -OH), phản ứng tách nước 

tạo thành anken hoặc ete, phản ứng oxi hóa ancol bậc I, bậc II thành anđehit, xeton, phản 

ứng đốt cháy. 

- Phương pháp điều chế ancol từ anken, điều chế etanol từ tinh bột, điều chế glixerol. 

- ứng dụng của etanol. 

- Công thức phân tử, cấu tạo, tính chất riêng của glixerol (phản ứng với Cu(OH) 2 . 

2. Kĩ năng 

- Viết được CTCT của các đồng phân ancol. 

- Đọc được tên khi viết CTCT của các ancol có từ 4- 5 C. 

- Dự đoán được tính chất hóa học của một số ancol đơn chức cụ thể. 

- Viết được PTHH minh họa tính chất hóa học của ancol và glixerol. 

- Phân biệt được ancol no đơn chức với glixerol bằng phương pháp hóa học. 

- Xác định CTPT, CTCT của ancol. 

3. Phát triển năng lực 

- Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn hóa học. 

- Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống. 

- Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học. 

- Năng lực thực hành hóa học. 

II. Bảng mô tả các mức yêu cầu cần đạt cho mỗi loại câu hỏi/bài tập trong chuyên đề: 

DIỄN ĐÀN TOÁN - LÝ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM 

HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO) 

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ 

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

1 

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú 

www.facebook.com/daykemquynhonofficial 

www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial








Loại câu 

hỏi/bài tập 

Câu hỏi/bài tập 

định tính 

Bài tập định 

lượng 

Bài tập thực 

hành/thí 

nghiệm, liên hệ 

thực tế 

Nhận biết 

(Mô tả yêu cầu 

cần đạt) 

- Nêu được khái 

niệm ancol và 

bậc của ancol. 

- Nêu được đặc 

điểm cấu tạo 

phân tử ancol. 

Gọi tên một số 

ancol. Nhận biết 

ancol đơn chức 

và ancol đa 

chức. 

- Viết đồng 

phân và xác 

định số lượng 

đồng phân ancol 

- Nêu được tính 

chất vật lí, hóa 

học của ancol 

- Nêu được 

phương pháp 

điều chế ancol 

- Nêu được ứng 

dụng của một số 

ancol. 

- Biết khái niệm 

độ rượu. 

- Biết phản ứng 

lên men rượu. 

Thông hiểu 

(Mô tả yêu 

cầu cần đạt) 

- Giải thích 

tính tan của 

ancol trong 

nước và nhiệt 

độ sôi. So sánh 

nhiệt độ sôi 

của ancol với 

hiđrocacbon và 

dẫn xuất 

halogen. 

- Chứng minh 

tính chất hóa 

học của ancol 

bằng các 

PTHH. 

-Viết đồng 

phân và xác 

định số lượng 

đồng phân 

ancol 

2 

Vận dụng thấp 

(Mô tả yêu cầu cần 

đạt) 

- Suy luận tính chất từ 

cấu tạo và ngược lại. 

- Phân biệt ancol đơn 

chức với glixerol bằng 

phương pháp hóa học. 

- Tìm CTPT của ancol 

theo PTHH: đốt cháy 

ancol, td với Na,… 

- Thí nghiệm phản ứng 

tạo anken từ ancol đơn 

chức. 

- Giải được các bài tập 

về độ rượu, phản ứng 

Vận dụng cao 

(Mô tả yêu cầu 

cần đạt) 

- Xác định 

CTCT của một 

ancol dựa vào 

tính chất hóa 

học. 

- Giải bài tập 

xác định CTCT 

của ancol. 

- Giải bài toán 

hỗn hợp ancol. 

Sản xuất ancol 

etylic, metylic 

trong công 

nghiệp 
















III. Hệ thống kiến thức cơ bản: 

III.1 Định nghĩa và phân loại 

1. Định nghĩa 

lên men rượu… 

Ancol là những hợp chất hữu cơ mà phân tử có nhóm hiđroxyl OH liên kết trực tiếp với nguyên tử 

cacbon no. 

2. Phân loại 

- Phân loại theo cấu tạo gốc hiđrocacbon 

+ Ancol no : có gốc hiđrocacbon no( ví dụ CH 3 OH; CH 3 – CH 2 OH......) 

+ Ancol không no : có gốc hiđrocacbon không no( ví dụ CH 2 = CH – CH 2 OH.......) 

+ Ancol thơm : có gốc hiđrocacbon thơm( ví dụ C 6 H 5 CH 2 OH ; C 6 H 5 CH 2 – CH 2 OH……) 

- Phân loại theo số lượng nhóm hiđroxyl trong phân tử 

+ Ancol đơn chức : có 1 nhóm hiđroxyl (ví dụ CH 3 OH ; CH 2 = CH – CH 2 OH……) 

+ Ancol đa chức : có 2 hay nhiều nhóm hiđroxyl (ví dụ CH 2 OH – CH 2 OH ……) 

III.2. Đồng phân 

- Đồng phân nhóm chức ancol - Đồng phân mạch cacbon 

- Đồng phân vị trí nhóm chức OH 

Ví dụ : C 3 H 8 O có 2 đồng phân ancol và 1 đồng phân ete 

CH 3 – CH 2 – CH 2 – OH ; CH 3 – CHOH – CH 3 ; CH 3 – O – CH 2 – CH 3 

III.3. Danh pháp 

- Tên thông thường Ancol + tên gốc hiđrocacbon + ic 

Ví dụ : CH 3 OH ancol metylic 

- Tên thay thế 

Tên hiđrocacbon tương ứng theo mạch chính – số chỉ vị trí nhóm chức – ol 

Mạch chính là mạch dài nhất chứa nhóm OH, đánh STT từ phía gần nhóm OH 

Ví dụ : CH 3 – CH(CH 3 ) – CHBr – CH 2 OH 

III.4. Tính chất hoá học 

a. Phản ứng thế H của nhóm OH ancol 

2 – brom – 3 – metyl butan – 1 – ol 


+ Phản ứng chung của ancol : ROH + Na ⎯ ⎯→ RONa + 1/2 H 2 





3 











+ Phản ứng riêng của ancol đa chức có 2 nhóm OH kề nhau 

2C 2 H 4 (OH) 2 + Cu(OH) 2 ⎯ ⎯→ (C 2 H 5 O 2 ) 2 Cu + 2H 2 O 

b. Phản ứng thế nhóm OH của ancol 

c. Phản ứng tách nước 

Tạo phức màu xanh lam 

ROH + R’COOH ⇔ R’COOR + H 2 O 

ROH + HBr ⎯ ⎯→ RBr + H 2 O 

+ Tách nước liên phân tử tạo ete 

ROH + R’OH 

+ Tách nước nội phân tử tạo anken 

C n H 2n+1 OH 

H2SO4dac, 

140C 

⎯⎯ ⎯⎯⎯→ 

ROR’ + H 2 O 

H2 SO4dac, 

180C 

⎯⎯ ⎯⎯⎯→ 

C n H 2n + H 2 O 

Phản ứng này tuân thủ theo quy tắc tách Zaixep : Nhóm OH ưu tiên tách ra cùng với H của cacbon bên 

cạnh có bậc cao hơn (chứa ít H hơn) để tạo thành liên kết đôi C = C mang nhiều nhóm ankyl hơn 

d. Phản ứng oxi hoá 

+ Phản ứng cháy C n H 2n+1 OH + 3n/2 O 2 ⎯ ⎯→ nCO 2 + (n+1) H 2 O 

+ Phản ứng oxi hoá bởi CuO , đun nóng 

R – CH 2 OH + CuO 

Ancol bậc 1 

R – CHOH – R’ + CuO 

Ancol bậc 2 

⎯ to 

⎯→ R – CHO + Cu + H 2 O 

⎯ to 

Ancol bậc 3 không bị oxi hoá 

anđehit có khả năng tráng gương 

⎯→ R – CO – R’ + Cu + H 2 O 

+ Phản ứng oxi hoá bởi oxi không khí có xúc tác Mn 2+ 

R – CH 2 OH + 1/2 O 2 

R – CH 2 OH + O 2 

⎯ 2+ 

⎯ 2+ 

III.5. Phương pháp tổng hợp 

5.1. Điều chế etanol trong công nghiệp 

CH 2 = CH 2 + H 2 O 

xeton không có khả năng tráng gương 

⎯ Mn 

→ R – CHO + H 2 O 

⎯ Mn 

→ R – COOH + H 2 O 


⎯ 4 

⎯ 

H PO 3 ⎯→ 

CH 3 CH 2 OH 

(C 6 H 10 O 5 ) n + nH 2 O ⎯ enzim ⎯ → nC 6 H 12 O 6 ⎯ enzim ⎯ → 2CH 3 CH 2 OH + 2CO 2 

4 












.5.2. Điều chế metanol trong công nghiệp 

2CH 4 + O 2 

Cu,200C, 

100atm 

⎯⎯ ⎯⎯⎯→ 

2CH 3 OH 




CO + 2H 2 

ZnO, CrO3 ,400C, 

200 

⎯⎯⎯⎯⎯⎯ 

atm ⎯→ 

CH 3 OH 

5.3. Thủy phân dẫn xuất halogen trong mối trường kiềm 

R – Cl + NaOH → R –OH + NaCl 

5.4. Hidrat hóa anken: tuân theo quy tắc cộng Mac – cop – nhi –cop 

III.6. BÀI TẬP ĐỊNH TÍNH: 

Mức độ nhận biết: 

Câu 1: Cho các chất có công thức cấu tạo như sau: HOCH 2 -CH 2 OH (X); HOCH 2 -CH 2 -CH 2 OH (Y); 

HOCH 2 -CHOH-CH 2 OH (Z); CH 3 -CH 2 -O-CH 2 -CH 3 (R); CH 3 -CHOH-CH 2 OH (T). Những chất tác 

dụng được với Cu(OH) 2 tạo thành dung dịch màu xanh lam là: 

A. X, Y, R, T. B. Z, R, T. C. X, Z, T. D. X, Y, Z, T. 

Câu 2: Cho các hợp chất sau: 

(Trích đề thi tuyển sinh CĐ – 2007) 

(a) HOCH 2 -CH 2 OH. (b) HOCH 2 -CH 2 -CH 2 OH. 

(c) HOCH 2 -CH(OH)-CH 2 OH. (d) CH 3 -CH(OH)-CH 2 OH. 

(e) CH 3 -CH 2 OH. (f) CH 3 -O-CH 2 CH 3 . 

Các chất đều tác dụng được với Na, Cu(OH) 2 là: 

A. (a), (c), (d). B. (c), (d), (f). C. (a), (b), (c). D. (c), (d), (e). 

(Trích đề thi tuyển sinh ĐH – CĐ khối B – 2009) 

Câu 4: Dãy gồm các chất đều tác dụng với ancol etylic là: 

A. HBr (t o ), Na, CuO (t o ), CH 3 COOH (xúc tác). 

B. Ca, CuO (t o ), C 6 H 5 OH (phenol), HOCH 2 CH 2 OH. 

C. NaOH, K, MgO, HCOOH (xúc tác). 

D. Na 2 CO 3 , CuO (t o ), CH 3 COOH (xúc tác), (CH 3 CO) 2 O. 

(Trích đề thi tuyển sinh CĐ – 2009) 

Câu 5: Ứng với công thức phân tử C 4 H 10 O có bao nhiêu ancol là đồng phân cấu tạo của nhau? 

A. 4. B. 3. C. 2. D. 5. 

(Trích đề thi tuyển sinh ĐH – CĐ khối A – 2013) 


Câu 6: Khi tách nước từ rượu (ancol) 3-metylbutanol-2 (hay 3-metylbutan-2-ol), sản phẩm chính thu 

được là: 





5 








A. 2-metylbuten-3 (hay 2-metylbut-3-en). B. 2-metylbuten-2 (hay 2-metylbut-2-en). 

C. 3-metylbuten-2 (hay 3-metylbut-2-en). D. 3-metylbuten-1 (hay 3-metylbut-1-en). 





Câu 7: Khi đốt cháy hoàn toàn 1 ancol thu được n < n trong cùng điều kiện ancol đó là: 

A. Ancol no, đơn chức 

B. Ancol no đơn chức hoặc đa chức. 

C. Ancol không no, đơn chức hoặc đa chức. 

D. Ancol không no, đa chức 

C O 2 H 2O 






6 











Câu 8: Xác định tên theo IUPAC của rượu sau: (CH 3 ) 2 CH – CH 2 – CH(OH) – CH 3 

A. 4 – metylpentanol – 2 C. 4,4 – dimetylbutanol – 2 

B. 1,3 – dimetylbutanol – 1 D. 2,4 – dimetylbutanol – 

Mức độ thông hiểu: 

Câu 1: Đun hỗn hợp gồm CH 3 OH, n – C 3 H 7 OH và iso – C 3 H 7 OH với H 2 SO 4 đặc thì số anken và 

ete thu được lần lượt là? 

A. 3 và 4 

B. 2 và 6 

C. 1 và 6 

D. 3 và 3 

Câu 2: có thể phân biệt hai chất lỏng: rượu etylic và benzen bằng chất nào? 

A. Na 

B. dung dịch CO 2 

Câu 3: Công thức nào đúng với tên gọi tương ứng? 

A. Ancol isoamylic: (CH 3 ) 2 CHCH 2 CH 2 CH 2 OH 

B. Ancol secbutylic: (CH 3 ) 2 CH – CH 2 OH 

C. Axit picric: 0,m,p – Br 3 – C 6 H 2 OH 

D. p –crezol : CH 3 - C 6 H 5 OH 

Câu 4: Rượu nào khó bị oxi hoá nhất? 

A. Rượu sec – butylic 

B. Rượu isobutylic 

C. dung dịch Br 2 

D.Tất cả đều đúng 

C. rượu tert – butylic 

D. Rượu n – butylic 

Câu 5: Các hợp chất rượu (CH 3 ) 2 CHOH; CH 3 CH 2 OH; (CH 3 ) 3 COH có bậc lần lượt là? 

A. 2,1,3 B. 2,3,1 C. 1,2,3 D. 1,3,2 

Câu 6: (ĐH B-2008): Khi tách nước từ một chất X có công thức phân tử C 4 H 10 O tạo thành ba anken là 

đồng phân của nhau (tính cả đồng phân hình học). Công thức cấu tạo thu gọn của X là: 

A. (CH 3 ) 3 COH. B. CH 3 OCH 2 CH 2 CH 3 . 

C. CH 3 CH(OH)CH 2 CH 3 . D. CH 3 CH(CH 3 )CH 2 OH. 


Câu 7: (ĐH - A - 2007): Khi tách nước từ một chất X có công thức phân tử C 4 H 10 O tạo thành ba 

anken là đồng phân của nhau (tính cả đồng phân hình học). Công thức cấu tạo thu gọn của X là: 

A. (CH 3 ) 3 COH. B. CH 3 OCH 2 CH 2 CH 3 . 


C. CH 3 CH(OH)CH 2 CH 3 . D. CH 3 CH(CH 3 )CH 2 OH. 





7 











Câu 8: So sánh tính axít (tính linh động của H trong nhóm OH) của H 2 O, CH 3 OH , CH 3 -CHOH- 

CH 3 . Sắp xếp theo thứ tự tính axit tăng dần: 

A. H 2 O < CH 3 OH < CH 3 -CHOH-CH 3 

B. H 2 O < CH 3 -CHOH-CH 3 < CH 3 OH 

C. CH 3 -CHOH-CH < CH 3 OH < H 2 O 

D. CH 3 OH < CH 3 -CHOH-CH 3 < H 2 O 

Mức độ vận dụng thấp: 

Câu 1: Cho các phản ứng : 

HBr + C 2 H 5 OH 

0 

t 

⎯⎯→ 

C 2 H 4 + Br 2 → 

C 2 H 4 + HBr → C 2 H 6 + Br 2 

Số phản ứng tạo ra C 2 H 5 Br là: 

Câu 2: Cho sơ đồ chuyển hoá: 

H 2 SO 4 dac 

+HBr +Mg, ete khan 

Butan - 2 - ol 

X (anken) Y Z 

t 0 

8 

askt(1:1mol) 

⎯⎯⎯⎯→ 

AA. 4. BB. 3. CC. 2. DD. 1. 


Câu 2: Có bao nhiêu chất hữu cơ mạch hở dùng để điều chế 4-metylpentan-2-ol chỉ bằng phản ứng 

cộng H 2 (xúc tác Ni, t o )? 

A. 2. B. 5. C. 4. D. 3. 

Câu 3: Cho dãy chuyển hóa sau: 

CaC 2 X Y Z. 

Tên gọi của X và Z lần lượt là: 

A. etilen và ancol etylic. B. etan và etanal. 

C. axetilen và ancol etylic. D. axetilen và etylen glicol. 

Mức độ vận dụng cao: 

Câu 1: Cho sơ đồ chuyển hoá: 

3 6 

Tên gọi của Y là : 

0 

0 

ddBr 2 NaOH 

CuO; 

t C 

O2 ; xt 

CH3OH ; t C; 

xt 

C H ⎯⎯⎯→ X ⎯⎯⎯→ Y ⎯⎯⎯⎯→ Z ⎯⎯⎯→ T ⎯⎯⎯⎯⎯→ E (Este đa chức) 

A. propan-1,3-điol. B. propan-1,2-điol. C. propan-2-ol. D. glixerol. 

















Trong đó X, Y, Z là sản phẩm chính. Công thức của Z là: 

A. (CH3)2CH-CH2-MgBr. B. CH3-CH(MgBr)-CH2-CH3. 

C. (CH3)3C-MgBr. D. CH3-CH2-CH2 -CH2-MgBr 


Câu 3: Anken X có công thức phân tử là C 5 H 10 . X không có đồng phân hình học. Khi cho X tác dụng với 

KMnO 4 ở nhiệt độ thấp thu được chất hữu cơ Y có công thức phân tử là C 5 H 12 O 2 . Oxi hóa nhẹ Y bằng 

CuO dư thu được chất hữu cơ Z. Z không có phản ứng tráng gương. Vậy X là 

A. 2-metyl buten2. 

B. But-1-en. 

C. 2-metyl but-1-en. 

D. But-2-en 

IV. PHÂN LOẠI VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI CÁC DẠNG BÀI TẬP: 

IV.1. Dạng 1 : Xác định công thức phân tử khi cho ancol tác dụng với kim loại kiềm ( Na, K) 

Phương pháp giải nhanh 

+ Nếu đề cho khối lượng ancol, khối lượng Na và khối lượng chất rắn sau phản ứng thì áp dụng định 

mancol 

+ mNa 

− mCR 

luật bảo toàn khối lượng ta có : n H 2 

= 

2 

+ Nếu đề cho khối lượng ancol, Na phản ứng hết và khối lượng chất rắn sau phản ứng thì áp dụng định 

luật bảo toàn khối lượng ta có : 

n Na = 

+ Số nhóm OH = 

Các ví dụ: 

m 

− 

22 

CR 

m ancol 

2nH 

2 

n 

ancol 

= a. n H 2 

(với a là số nhóm OH) 

Câu 1 : Cho 15,6 gam hỗn hợp 2 ancol đơn chức kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng tác dụng hết với 9,2 

gam Na thu được 24,5 gam chất rắn. 2 ancol đó là 

A. CH 3 OH và C 2 H 5 OH B. C 3 H 7 OH và C 4 H 9 OH 

C. C 3 H 5 OH và C 4 H 7 OH D. C 2 H 5 OH và C 3 H 7 OH 

(Trích đề thi TSĐH – CĐ - A – 2007 – mã 429) 

Hướng dẫn : áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có 


n H 2 

= 

m 

ancol 

+ m 

2 

Na 

− m 

CR 

15,6 

+ 9,2 − 24,5 

= 

= 0,15 mol 

2 





9 











Gọi công thức chung của 2 ancol là R OH 

Suy ra M ancol 

= 

1 

R OH + Na ⎯ ⎯→ R ONa + H2 

2 

0,3 mol 0,15 mol 

15 ,6 = 52 ⎯ ⎯→ R = 52 – 17 = 35 

0,3 

Mà 2 ancol là đồng đẳng liên tiếp nên 2 ancol phải là C 2 H 5 OH và C 3 H 7 OH 

Chọn đáp án D 

Câu 2 : Cho 18,4 g X gồm glixerol và một ancol no đơn chức Y tác dụng với Na dư thu được 5,6 lít khí 

hiđro (đktc). Lượng hiđro do Y sinh ra bằng 2/3 lượng hiđro do glixerol sinh ra. Công thức phân tử của 

Y là 

A. CH 3 OH B. C 2 H 5 OH C. C 3 H 7 OH D. C 4 H 9 OH 

Hướng dẫn 

C 3 H 5 (OH) 3 

Sơ đồ phản ứng 

3 

⎯ ⎯ + Na → H2 ROH ⎯ ⎯ + Na → 

2 

2 

10 

1 

H2 

a mol 1,5a mol b mol 0,5b mol 

Ta có phương trình : n H 2 

= 1,5a + 0,5b = 

Từ (1) và (2) suy ra a = 0,1 ; b = 0,2 mol 

5,6 

2 

= 0,25 (1) và 0,5b = .1,5a (2) 

22,4 

3 

m X = 0,1 . 92 + 0,2 . (R + 17) = 18,4 ⎯ ⎯→ R = 29 (C 2 H 5 ). Vậy ancol Y là C 2 H 5 OH 

Chọn đáp án B 

Câu 3: A, B là 2 ancol no đơn chức, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng. Cho hỗn hợp gồm 1,6 gam A và 

2,3 gam B tác dụng hết với Na thu được 1,12 lít H 2 (đktc). A, B có công thức phân tử lần lượt là 

A. CH 3 OH ; C 2 H 5 OH B. C 2 H 5 OH ; C 3 H 7 OH 

C. C 3 H 7 OH ; C 4 H 9 OH D. C 4 H 9 OH ; C 5 H 11 OH 



= 


1 

R OH + Na ⎯ ⎯→ R ONa + H2 

2 

0,1 mol 0,05 mol 


1 ,6 + 

2,3 

0,1 

= 39 ⎯ ⎯→ R = 39 – 17 = 22 















Mà 2 ancol là đồng đẳng liên tiếp nên 2 ancol phải là CH 3 OH và C 2 H 5 OH 

Chọn đáp án A 

Câu 4 : Cho 1,52 gam hỗn hợp 2 ancol đơn chức kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng tác dụng với Na 

vừa đủ thu được 2,18 gam chất rắn. 2 ancol đó là 



Hướng dẫn : áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có : 

n Na = 

m 

− 

22 

CR 

m ancol 

= 

2,18 

−1,52 

= 0,03 mol 

22 



= 

1 

R OH + Na ⎯ ⎯→ R ONa + H2 

2 

0,03 mol 0,03 mol 

1,52 

= 50,67 ⎯ ⎯→ R = 50,67 – 17 = 36,67 

0,03 

Mà 2 ancol là đồng đẳng liên tiếp nên 2 ancol phải là C 2 H 5 OH và C 3 H 7 OH 

Chọn đáp án D 

Câu 5 : Cho 9,2 gam hỗn hợp ancol propylic và ancol đơn chức B tác dụng với Na dư sau phản ứng thu 

được 2,24 lít H 2 (đktc). Công thức của B là 

A. CH 3 OH B. C 2 H 5 OH C. CH 3 CH(OH)CH 3 D. CH 2 = CH – CH 2 OH 



= 


1 

R OH + Na ⎯ ⎯→ R ONa + H2 

2 

0,2 mol 0,1 mol 

9,2 

= 46 ⎯ ⎯→ R = 46 – 17 = 29 

0,2 

Mà có 1 ancol là C 3 H 7 OH nên ancol còn lại phải là CH 3 OH 



IV.2. Dạng 2: Bài toán đốt cháy ancol 


+ Số mol H 2 O > số mol CO 2 suy ra ancol là ancol no 

11 















+ Số mol ancol no = Số mol H 2 O - số mol CO 2 

+ áp dụng định luật bảo toàn nguyên tố oxi có 


a. số mol ancol + 2. số mol O 2 = Số mol H 2 O +2. số mol CO 2 

Câu 1 : Đốt cháy hoàn toàn một ancol đa chức, mạch hở Xthu được H 2 O và CO 2 với tỉ lệ số mol tương 

ứng là 3:2. Công thức phân tử của X là 

A. C 2 H 6 O 2 B. C 2 H 6 O C. C 4 H 10 O 2 D. C 3 H 8 O 2 


(Trích Đề thi TSCĐ - A,B – 2008 – mã 420) 

H 2 O : CO 2 = 3:2 nên Số mol H 2 O > số mol CO 2 suy ra ancol X no 

Gọi CTPT của X là C n H 2n+2 O x. Ta có n = 

2 

3 − 2 

= 2 nên CTPT của X là C 2H 6 O x 

Vì ancol X là ancol đa chức nên x = 2 là thoả mãn . Chọn đáp án A 

Câu 2 : Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp M gồm 2 ancol X, Y là đồng đẳng kế tiếp nhau, thu được 0,3 mol 

CO 2 và 0,425 mol H 2 O. Mặt khác, cho 0,25 mol hỗn hợp M tác dụng với Na dư, thu được chưa đến 

0,15 mol H 2 . Công thức phân tử của X, Y là 

A. C 3 H 6 O, C 4 H 8 O B. C 2 H 6 O, C 3 H 8 O 

C. C 2 H 6 O 2 , C 3 H 8 O 2 D. C 2 H 6 O, CH 4 O 

(Trích Đề thi TSCĐ - A,B – 2008 – mã 420) 

Hướng dẫn Vì số mol H 2 O > số mol CO 2 nên X, Y là 2 ancol no 

2.0,15 

⇒ n ancol = 0,425 – 0,3 = 0,125 mol.Số nhóm OH trong ancol < = 1,2 

0,25 

⇒ Ancol là đơn chức. Số nguyên tử C = 


0,3 

= 2,4 ⇒ Ancol X, Y là C 2 H 6 O, C 3 H 8 O 

0,125 

Câu 3 : X là một ancol no, mạch hở. Đốt cháy hoàn toàn 0,05 mol X cần 5,6 gam oxi, thu được hơi 

nước và 6,6 gam CO 2 . Công thức của X là 

A. C 2 H 4 (OH) 2 B. C 3 H 7 OH C. C 3 H 5 (OH) 3 D. C 3 H 6 (OH) 2 

(Trích Đề thi TSĐH- B – 2007– mã 285) 

6, 6 

Hướng dẫn Vì X là ancol no nên số mol H 2 O = n ancol +số mol CO 2 = 0,05 + = 0,2 mol 

44 






12 








Số nguyên tử C = 

0,15 

= 3 và số nhóm OH trong X là a thì áp dụng định luật bảo toàn nguyên tố có : 

0,05 




a.số mol ancol + 2. số mol O 2 = Số mol H 2 O +2. số mol CO 2 

⇔ a . 0,05 + 2 . 0,175 = 0,2 + 2.0,15 ⇒ a = 3 nên CTPT của X là C 3 H 5 (OH) 3 

Chọn đáp án C 

Câu 4 : Đốt cháy hoàn toàn một ancol X thu được CO 2 và H 2 O có tỉ lệ số mol tương ứng là 3:4. Thể 

tích khí oxi cần dùng để đốt cháy X bằng 1,5 lần thể tích khí CO 2 thu được (ở cùng điều kiện). Công 

thức phân tử của X là 

A. C 3 H 8 O 2 B. C 3 H 8 O 3 C. C 3 H 4 O D. C 3 H 8 O 


Gọi CTPT của X là C n H 2n+2 O x. Ta có n = 

Phương trình cháy C 3 H 8 O x + (5 - 2 

x )O2 

(Trích Đề thi TSCĐ - B – 2007 – mã 197) 

H 2 O : CO 2 = 4:3 nên Số mol H 2 O > số mol CO 2 suy ra ancol X no 

3 

4 − 3 

= 3 nên CTPT của X là C 3H 8 O x 

⎯ to 

⎯→ 

1,5 1 

3CO 2 + 4H 2 O 

Nên 5 - 2 

x = 1,5.3 ⇒ x = 1 vậy X là C3 H 8 O. Chọn đáp án D 

Câu 5 : Đốt cháy hoàn toàn 0,2 mol một ancol X no, mạch hở cần vừa đủ 17,92 lít khí oxi (đktc). Mặt 

khác nếu cho 0,1 mol X tác dụng vừa đủ với m gam Cu(OH) 2 thì tạo thành dung dịch có màu xanh lam. 

Giá trị của m và tên gọi của X tương ứng là 

A. 4,9 gam và propan – 1,2 - điol B. 9,8 gam và propan – 1,2 - điol 

C. 4,9 gam và glixerin D. 4,9 gam và propan – 1,3 - điol 


17,92 

= 

22,4 

(Trích Đề thi TSĐH - A – 2009) 

Ancol X no, mạch hở có CTPT là C n H 2n+2 O a 

C n H 2n+2 O a + 

3n 

+ 1− 

a 

2 

O 2 

⎯ to 

⎯→ 

nCO 2 + (n+1)H 2 O 

3n 

+ 1− 

a 

. 0,2 ⇒ 3n = 7 + a . Mặt khác X là ancol đa chức vì làm tan Cu(OH) 2 

2 

Nên chỉ có giá trị a = 2 , n = 3 là thoả mãn 


Vậy X là C 3 H 6 (OH) 2 với CTCT là CH 3 – CHOH – CH 2 OH : propan – 1,2 - điol 





Phương trình phản ứng 

2C 3 H 6 (OH) 2 + Cu(OH) 2 ⎯ ⎯→ (C 3 H 7 O 2 ) 2 Cu + 2H 2 O 

13 











0,1 mol 0,05 mol 

Vậy m = 0,05 . 98 = 4,9 gam. Chọn đáp án A 

IV.3. Dạng 3 : Ancol tách nước tạo anken 


+ Ancol tách nước tạo 1 anken duy nhất thì ancol đó là ancol no đơn chức, bậc 1 

+ áp dụng định luật bảo toàn khối lượng có m ancol 

= m anken 

+ m nuoc 

+ n ancol 

= n anken 

= n nuoc 

+ Hỗn hợp X gồm 2 ancol tách nước thu được hỗn hợp Y gồm các olefin thì lượng CO 2 thu được khi 

đốt cháy X bằng khi đốt cháy Y 


Câu 1 : Khi tách nước từ một chất X có công thức phân tử C 4 H 10 O tạo thành 3 anken là đồng phân của 

nhau (tính cả đồng phân hình học). Công thức cấu tạo thu gọn của X là : 

A. CH 3 CH(OH)CH 2 CH 3 B. (CH 3 ) 3 COH 

C. CH 3 OCH 2 CH 2 CH 3 D. CH 3 CH(CH 3 )CH 2 OH 


(Trích đề thi TSĐH – CĐ - A – 2007 – Mã 429) 

Loại dần đáp án không phù hợp; Loại B và C vì B, C không bị tách nước 

Loại D do D chỉ có một hướng tách nên không thể tạo ra 3 anken 

Vậy chọn đáp án A 

Câu 2 : Khi thực hiện phản ứng tách nước đối với ancol X, chỉ thu được 1 anken duy nhất. Oxi hoá 

hoàn toàn một lượng chất X thu được 5,6 lít CO 2 (đktc) và 5,4 gam H 2 O. Có bao nhiêu công thức cấu 

tạo phù hợp với X? 

A. 5 B. 4 C. 2 D. 3 


(Trích đề thi TSCĐ - B – 2007 – Mã 197) 

X bị tách nước tạo 1 anken ⇒ X là ancol no, đơn chức và chỉ có 1 hướng tách 

5, 4 5,6 

Công thức phân tử của X là C n H 2n+1 OH ; Có n ancol = n H 2 O - n CO 2 

= - = 0,05 mol 

18 22,4 


Và n = 

0,25 

0,05 

= 5 . Nên công thức phân tử của X là C 5 H 11 OH 





14 











Công thức cấu tạo của X là 

CH 3 – CH 2 – CH 2 – CH 2 – CH 2 OH ; CH 3 – CH(CH 3 ) – CH 2 – CH 2 OH 

CH 3 – CH 2 – CH(CH 3 ) – CH 2 OH ; Chọn đáp án D 

Câu 3 : Tách nước hoàn toàn từ hỗn hợp X gồm 2 ancol A, B ta được hỗn hợp Y gồm các olefin. Nếu 

đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp X thì thu được 1,76 g CO 2 . Khi đốt cháy hoàn toàn Y thì tổng khối lượng 

nước và CO 2 tạo ra là 

A. 2,94 g B. 2,48 g C. 1,76 g D. 2,76 g 


áp dụng định luật bảo toàn nguyên tố cacbon ta có 

1,76 

Lượng CO 2 thu được khi đốt cháy Y bằng khi đốt cháy X = = 0,04 mol 

44 

Mà Y là hỗn hợp các olefin nên số mol H 2 O = số mol CO 2 = 0,04 mol 

Vậy tổng khối lượng CO 2 và H 2 O thu được là : 0,04 . 18 + 1,76 = 2,48 g 


IV.4. Dạng 4 : Ancol tách nước tạo ete 


+ Hỗn hợp 2 ancol tách nước tạo 3 ete, 3 ancol tách nước tạo 6 ete 

+ áp dụng định luật bảo toàn khối lượng có m ancol = m ete + m nước 

+ n ete = n nước = 2 

1 

nancol 

+ Các ete có số mol bằng nhau thì các ancol cũng có số mol bằng nhau 

+ Tổng số nguyên tử cacbon trong ancol bằng số nguyên tử trong ete 

Câu 1 : Đun nóng hỗn hợp gồm 2 ancol đơn chức, mạch hở, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng với 

H 2 SO 4 đặc ở 140 o C. Sau khi các phản ứng kết thúc, thu được 6 gam hỗn hợp 3 ete và 1,8 gam nước. 

Công thức phân tử của 2 ancol trên là 



(Trích đề thi TSĐH – CĐ - B – 2008 – mã 195) 

1 , 8 

Hướng dẫn Ta có n ancol = 2n nước = 2. = 0,2 mol 

18 


áp dụng định luật bảo toàn khối lượng có : m ancol = m ete + m nước = 6 + 1,8 = 7,8 gam 





15 











Gọi công thức chung của 2 ancol R OH. Suy ra M ancol 

= 

Mà 2 ancol là đồng đẳng liên tiếp nên 2 ancol phải là CH 3 OH và C 2 H 5 OH 


16 

7,8 

= 39 ⎯ ⎯→ R = 39 – 17 = 22 

0,2 

Câu 2 : Đun 132,8 gam hỗn hợp 3 ancol no, đơn chức với H 2 SO 4 đặc, 140 o C thu được hỗn hợp các ete 

có số mol bằng nhau và có khối lượng là 111,2 gam. Số mol của mỗi ete trong hỗn hợp là 

A. 0,1 mol B. 0,15 mol C. 0,4 mol D. 0,2 mol 


áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có 

21,6 

m nước = m ancol – m ete = 132,8 – 111,2 = 21,6 gam; n nước = = 1,2 mol 

18 

Mặt khác n ete = n nước = 1,2 mol 

3 ancol tách nước thu được 6 ete và các ete có số mol bằng nhau 

1,2 

Vậy số mol mỗi ete là : = 0,2 mol. Chọn đáp án D 

6 

Câu 3 : Đun 2 ancol đơn chức với H 2 SO 4 đặc ở 140 o C thu được hỗn hợp 3 ete. Lấy 0,72 gam một trong 

3 ete đem đốt cháy hoàn toàn thu được 1,76 gam CO 2 và 0,72 gam nước. Hai ancol đó là 


C. C 2 H 5 OH và C 4 H 9 OH D. CH 3 OH và C 3 H 5 OH 

Hướng dẫn Vì ancol đơn chức tách nước cũng thu được ete đơn chức mà ete cháy cho số mol CO 2 = 

số mol H 2 O nên công thức phân tử của ete là C n H 2n O 

Ta có sơ đồ C n H 2n O ⎯⎯→ 

to nCO 2 

0,04 

n 

0,04 mol 

0,04 

Khối lượng ete là : . (14n + 16) = 0,72 ⇒ n = 4 

n 

Vậy công thức phân tử của ete là C 4 H 8 O ⇒ Công thức phân tử của 2 ancol phải là CH 3 OH và CH 2 = 

CH – CH 2 OH. Chọn đáp án D 

Câu 4 : Cho V lít (đktc) hỗn hợp khí gồm 2 olefin liên tiếp nhau trong dãy đồng đẳng hợp nước (xúc 

tác H 2 SO 4 đặc), thu được 12,9 gam hỗn hợp A gồm 3 ancol. Đun nóng hỗn hợp A trong H 2 SO 4 đặc ở 

140 o C thu được 10,65 gam hỗn hợp B gồm 6 ete khan. Công thức phân tử của 2 anken là 


A. C 2 H 4 và C 3 H 6 B. C 3 H 6 và C 4 H 8 

C. C 4 H 8 và C 5 H 10 D. C 2 H 4 và C 4 H 8 













áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có 




m nước = m ancol – m ete = 12,9 – 10,65 = 2,25 gam; n nước = 

Ta có n ancol = 2n nước = 2. 0,125 

17 

2,25 

18 

= 0,125 mol 

= 0,25 mol. Gọi công thức chung của 2 ancol là R OH 

12 ,9 


= = 51,6 ⎯ ⎯→ R = 51,6 – 17 = 34,6. Mà 2 anken là đồng đẳng liên tiếp nên 3 

0,25 

ancol có 2 ancol là đồng phân của nhau và cũng là các ancol đồng đẳng liên tiếp. Nên 3 ancol là 

C 2 H 5 OH và C 3 H 7 OH ⇒ 2 anken là C 2 H 4 và C 3 H 6 . Chọn đáp án A 

Câu 5 : Đun 2 ancol no đơn chức với H 2 SO 4 đặc ở 140 o C thu được hỗn hợp 3 ete. Lấy một trong 3 ete 

đem đốt cháy hoàn toàn thu được 1,32 gam CO 2 và 0,72 gam nước. Hai ancol đó là 


C. C 2 H 5 OH và C 3 H 7 OH D. CH 3 OH và C 3 H 7 OH 

Hướng dẫn Vì ancol đơn chức tách nước cũng thu được ete đơn chức mà ete cháy cho số mol CO 2 < 

số mol H 2 O nên công thức phân tử của ete là C n H 2n+2 O 

Ta có n ete = 0,04 – 0,03 = 0,01 mol. Suy ra n = 

0,03 

0,01 

⇒ n = 3 

Vậy công thức phân tử của ete là C 3 H 8 O ⇒ Công thức phân tử của 2 ancol phải là CH 3 OH và CH 3 – 

CH 2 OH. Chọn đáp án A 

IV.5. Dạng 5 : Ancol tách nước trong điều kiện thích hợp 


Ancol X tách nước trong điều kiện thích hợp tạo sản phẩm hữu cơ Y thì 

+ Nếu tỉ khối của Y so với X nhỏ hơn 1 thì Y là anken và d Y/ X = 

+ Nếu tỉ khối của Y so với X lớn hơn 1 thì Y là ete và d Y/ X = 

14n 

14n + 18 

2R 

+ 16 

R + 17 

Câu 1 : Đun nóng một ancol đơn chức X với dung dịch H 2 SO 4 đặc trong điều kiện thích hợp sinh ra 

chất hữu cơ Y, tỉ khối của X so với Y là 1,6428. Công thức phân tử của Y là 

A. C 3 H 8 O B. C 2 H 6 O C. CH 4 O D. C 4 H 8 O 

Hướng dẫn Vì d X/ Y = 1,6428 ⇒ d Y/ X = 

(Trích đề thi TSĐH – B – 2008 – mã 195) 

1 

1,6428 


H2 SO4dac, 

180C 

Ta có sơ đồ C n H 2n+1 OH ⎯⎯ ⎯⎯⎯→ 

C n H 2n 

< 1 nên Y là anken 












d Y/ X = 

14n 

= 

14n + 18 

1 

1,6428 

⇒ n = 2. Vậy công thức phân tử của X là C 2 H 6 O. Chọn đáp án B 




Câu 2 : Đun ancol X no đơn chức với H 2 SO 4 đặc thu được hợp chất hữu cơ Y có d Y/ X = 0,7. Công thức 

phân tử của X là 

A. C 3 H 5 OH B. C 3 H 7 OH C. C 4 H 7 OH D. C 4 H 9 OH 

Hướng dẫn Vì d Y/ X = 0,7 < 1 nên Y là anken 

H2 SO4dac, 

180C 

Ta có sơ đồ C n H 2n+1 OH ⎯⎯ ⎯⎯⎯→ 

C n H 2n 

d Y/ X = 

14n 

= 0,7 ⇒ n = 3. Vậy công thức phân tử của X là C 3 H 8 O. Chọn đáp án B 

14n + 18 

Câu 3 : Đun ancol X đơn chức với H 2 SO 4 đặc thu được hợp chất hữu cơ Y có d Y/ X = 1,75. Công thức 


A. C 3 H 5 OH B. C 3 H 7 OH C. C 4 H 7 OH D. C 4 H 9 OH 

Hướng dẫn Vì d Y/ X = 1,5 > 1 nên Y là ete 

H2 SO4dac, 

140C 

Ta có sơ đồ 2ROH ⎯⎯ ⎯⎯⎯→ 

ROR 

d Y/ X = 


2R 

+ 16 

= 1,75 ⇒ R = 55 (C 4 H 7 ). Vậy công thức phân tử của X là C 4 H 7 OH 

R + 17 

Câu 4 : Đun ancol X no đơn chức với H 2 SO 4 đặc thu được hợp chất hữu cơ Y có d Y/ X = 1,7. Công thức 


A. CH 3 OH B. C 2 H 5 OH C. C 3 H 7 OH D. C 4 H 9 OH 


Vì d Y/ X = 1,7 > 1 nên Y là ete 

H2 SO4dac, 

140C 

Ta có sơ đồ 2ROH ⎯⎯ ⎯⎯⎯→ 

ROR 

d Y/ X = 


2R 

+ 16 

= 1,7 ⇒ R = 43 (C 3 H 7 ). Vậy công thức phân tử của X là C 3 H 7 OH 

R + 17 

IV.6. Dạng 6 : Oxi hóa ancol 


+ Phương trình phản ứng 


R – CH 2 OH + 1/2 O 2 

⎯ 2+ 

Mn 

⎯ → R – CHO + H 2 O 





R – CH 2 OH + O 2 

⎯ 2+ 

Mn 

⎯ → 

R – COOH + H 2 O 

18 











+ Sản phẩm gồm axit, anđehit, nước, ancol dư tác dụng hết với Na thì n axit = 2n H 2 

- n ancol bđ 

+ áp dụng định luật bảo toàn khối lượng có m oxi = m sp – m ancol bđ 

+ n oxi = 2 

1 

nanđehit + n axit 

+ n ancol pư = n anđehit + n axit 

+ Sản phẩm gồm anđehit, nước, ancol dư cho tác dụng với Na dư thì n ancol bđ = 2n H 2 

+ Sản phẩm cho tác dụng với dung dịch AgNO 3 / NH 3 dư thì 

- Nếu n Ag < 2n ancol thì trong 2 ancol có 1 ancol bậc 1 và 1 ancol bậc cao 

- Nếu n Ag = 2n ancol thì trong 2 ancol cả 2 ancol đều là ancol bậc 1 khác CH 3 OH 

- Nếu n Ag > 2n ancol thì trong 2 ancol có 1 ancol là ancol bậc 1 (RCH 2 OH) khác CH 3 OH và 1 ancol là 

CH 3 OH 

Ta có sơ đồ R – CH 2 OH ⎯ (O ⎯→ 

) R – CHO ⎯ ⎯→ 2Ag 

x mol 

CH 3 OH 

y mol 

⎯ ) 

(O ⎯→ HCHO ⎯ ⎯→ 4Ag 

4y mol 

19 

2x mol 

Sau đó lập hệ phương trình giải x, y rồi tính khối lượng 2 ancol tìm được CTPT của ancol. 


Câu 1 : Oxi hoá ancol đơn chức X bằng CuO (đun nóng), sinh ra một sản phẩm hữu cơ Y duy nhất là 

xeton (tỉ khối của Y so với hiđro bằng 29). Công thức cấu tạo của X là 

A. CH 3 – CHOH – CH 3 B. CH 3 – CH 2 – CH 2 OH 

C. CH 3 – CH 2 – CHOH – CH 3 D. CH 3 – CO – CH 3 

(Trích đề thi TSCĐ - A, B – 2008 – mã 420) 

Hướng dẫn Vì oxi hoá ancol đơn chức X tạo xeton Y nên X là ancol đơn chức bậc 2 

Ta có sơ đồ R – CHOH – R’ + CuO ⎯⎯→ 

to R – CO – R’ + Cu + H 2 O 

M Y = R + 28 + R’ = 29. 2 = 58 ⇒ R + R’ = 30 .Chỉ có R = 15, R’ = 15 là thoả mãn 

Nên xeton Y là CH 3 – CO – CH 3 . Vậy CTCT của ancol X là CH 3 – CHOH – CH 3 



Câu 2 : Cho m gam một ancol no, đơn chức X qua bình CuO dư đun nóng. Sau khi phản ứng hoàn 

toàn, khối lượng chất rắn trong bình giảm 0,32 gam. Hỗn hợp hơi thu được có tỉ khối với hiđro là 15,5. 

Giá trị của m là 















A. 0,92 g B. 0,32 g C. 0,64 g D. 0,46 g 


n ancol = n anđehit = 

(Trích đề thi TSĐH - B – 2007 – mã 285) 

áp dụng định luật bảo toàn khối lượng và nguyên tố ta có 

m CRgiam 

16 

0,32 

= = 0,02 mol 

16 

Ta có sơ đồ R – CH 2 OH + CuO ⎯⎯→ 

to R – CHO + Cu + H 2 O 

0,02 mol 0,02 mol 0,02 mol 

0,02.( R + 29) + 0,02.18 

Ta có M = 

= 15,5 . 2 = 31 

0,02 + 0,02 

Suy ra R = 15 nên ancol X là CH 3 OH 

Vậy khối lượng ancol X là : m = 0,02 . 32 = 0,64 gam. Chọn đáp án C 

Câu 3 : Cho m gam hỗn hợp X gồm 2 ancol no, đơn chức, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng tác dụng 

với CuO dư đun nóng, thu được một hỗn hợp rắn Z và một hỗn hợp hơi Y (có tỉ khối so với hiđro là 

13,75). Cho toàn bộ Y phản ứng với một lượng dư Ag 2 O (hoặc AgNO 3 ) trong dung dịch NH 3 đun 

nóng, sinh ra 64,8 gam Ag. Giá trị của m là 

A. 7,8 g B. 8,8 g C. 7,4 g D. 9,2 g 

(Trích đề thi TSĐH - A – 2008 – mã 263) 

Hướng dẫn Ta có sơ đồ R – CH 2 OH + CuO ⎯⎯→ 

to 

Hỗn hợp hơi Y gồm các anđehit và H 2 O với số mol bằng nhau nên 

R – CHO + Cu + H 2 O 

R + 29 +18 

M Y = 

= 13,75 . 2 ⇒ R = 8. Mà 2 ancol là đồng đẳng liên tiếp nên 2 ancol là CH 3 OH và 

2 

15 + 1 

C 2 H 5 OH. Vì R = 8 = nên 2 ancol có số mol bằng nhau và bằng x mol 

2 

Ta có sơ đồ CH 3 – CH 2 OH ⎯ (O ⎯→ 

) CH 3 – CHO ⎯ ⎯→ 2Ag 

x mol 

CH 3 OH 

x mol 

⎯ ) 

(O ⎯→ HCHO ⎯ ⎯→ 4Ag 

4x mol 

2x mol 

64 , 8 

⎯ ⎯→ n Ag = 6x = = 0,6 ⇒ x = 0,1 mol. Vậy m = 0,1 . 46 + 0,1 . 32 = 7,8 gam 

108 







20 











Câu 4 : Oxi hoá 0,1 mol ancol etylic thu được m gam hỗn hợp Y gồm axetanddehit, nước và ancol 

etylic dư. Cho Na dư vào m gam hỗn hợp Y sinh ra V lít hiđro (đktc). Phát biểu đúng là 

A. V = 2,24 lít B. V = 1,12 lít 

C. Hiệu suất phản ứng oxi hoá ancol là 100% D. Số mol Na phản ứng là 0,2 mol 

Hướng dẫn Ta có n ancol bđ = 2n H 2 

⎯ ⎯→ n H 2 

= 

Vậy V = 0,05 . 22,4 = 1,12 lít . Chọn đáp án B 

21 

0,1 

= 0,05 mol 

2 

Câu 5 : Oxi hoá hết 0,2 mol ancol A, B liên tiếp nhau trong dãy đồng đẳng bằng CuO đun nóng được 

hỗn hợp X gồm 2 anđehit. Cho X tác dụng với lượng dư dung dịch AgNO 3 /NH 3 được 54 gam Ag. Vậy 

A, B là 


C. C 2 H 4 (OH) 2 và C 3 H 7 OH D. C 2 H 5 OH và C 3 H 5 (OH) 3 

Hướng dẫn Vì n Ag = 0,5 mol > 2n ancol nên 2 ancol A, B là CH 3 OH và C 2 H 5 OH 


Câu 6 : Hỗn hợp X gồm ancol metylic và một ancol no, đơn chức A mạch hở. Cho 2,76 gam X tác 

dụng hết với Na dư thu được 0,672 lít hiđro (đktc), mặt khác oxi hoá hoàn toàn 2,76 gam X bằng CuO 

dư nung nóng thu được hỗn hợp anđehit. Cho toàn bộ lượng anđehit này tác dụng với lượng dư dung 

dịch AgNO 3 /NH 3 dư thu được 19,44 gam Ag. Công thức cấu tạo của A là 

A. C 2 H 5 OH B. CH 3 CH 2 CH 2 OH 

C. (CH 3 ) 2 CHOH D. CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 OH 

Hướng dẫn Ta có n ancol X = 2n H 2 

= 2 . 0,03 = 0,06 mol 

Ta có sơ đồ R – CH 2 OH ⎯ (O ⎯→ 

) R – CHO ⎯ ⎯→ 2Ag 

x mol 

CH 3 OH 

y mol 

⎯ ) 

(O ⎯→ HCHO ⎯ ⎯→ 4Ag 

4y mol 

2x mol 

Có n Ag = 2x + 4y = 0,18 (1)và n ancol X = x + y = 0,06 (2) 

Từ (1) và (2) suy ra x = y = 0,03 mol. Mặt khácm ancol X = 0,03 . 32 + 0,03 . (R + 31) = 2,76 ⎯ ⎯→ R = 

29. Vậy ancol A là CH 3 CH 2 CH 2 OH. Chọn đáp án B 

Câu 7 : Oxi hoá 1,2 gam CH 3 OH bằng CuO nung nóng, sau một thời gian thu được hỗn hợp sản phẩm 

X (gồm HCHO, H 2 O và CH 3 OH dư). Cho toàn bộ X tác dụng với lượng dư dung dịch AgNO 3 /NH 3 

được 12,96 gam Ag. Hiệu suất của phản ứng oxi hoá CH 3 OH là 


A. 76,6% B. 80,0% C. 65,5% D. 70,4% 















Hướng dẫn Ta có sơ đồ CH 3 OH ⎯ (O ⎯→ 

) HCHO ⎯ ⎯→ 4Ag 

0,03 mol 0,03mol 0,12 mol 

Khối lượng CH 3 OH phản ứng là : 0,03 . 32 = 0,96 gam 

0,96 

Hiệu suất phản ứng oxi hoá là : .100% 

= 80,0%. Chọn đáp án B 

1,2 

Câu 8 : Cho 4,6 gam một ancol no, đơn chức phản ứng với CuO nung nóng thu được 6,2 gam hỗn hợp 

X gồm anđehit, nước và ancol dư. Cho toàn bộ lượng hỗn hợp X phản ứng hoàn toàn với dung dịch 

AgNO 3 /NH 3 dư, đun nóng thu được m gam Ag. Giá trị của m là 

A. 10,8 g B. 43,2 g C. 21,6 g D. 16,2 g 


n ancol = 

m 

− 

sp 

m ancolbd 

16 

(Trích đề thi TSCĐ - A – 2010 – mã 625) 

áp dụng định luật bảo toàn khối lượng và nguyên tố ta có 

= 

6,2 

− 4,6 

= 0,1 mol và M ancol = 

16 

Ta có sơ đồ C 2 H 5 OH ⎯ (O ⎯→ 

) CH 3 CHO ⎯ ⎯→ 2Ag 

0,1 mol 0,2 mol 

Khối lượng Ag thu được là : m = 0,2 . 108 = 21,6 gam. Chọn đáp án C 

4,6 

= 46 suy ra ancol đó là C 2 H 5 OH 

0,1 

Câu 9 : Oxi hoá m gam etanol thu được hỗn hợp X gồm axetanđehit, axit axetic, nước và etanol dư. 

Cho toàn bộ X tác dụng với dung dịch NaHCO 3 dư thu được 0,56 lít CO 2 (đktc). Khối lượng etanol đã 

bị oxi hoá tạo ra axit là 

A. 5,75 g B. 4,60 g C. 2,30 g D. 1,15 g 


(Trích đề thi TSCĐ - B – 2009 – mã 314) 

Phương trình phản ứng 

C 2 H 5 OH + O 2 ⎯ ⎯→ CH 3 COOH + H 2 O 

0,025 mol 0,025 mol 

CH 3 COOH + NaHCO 3 ⎯⎯→ 

CH 3 COONa + H 2 O + CO 2 

0,025 mol 0,025 mol 

Khối lượng etanol bị oxi hoá thành axit là : 0,025 . 46 = 1,15 gam. Chọn đáp án D 


+ áp dụng định luật bảo toàn khối lượng và nguyên tố ta có 





22 








n ancol = n anđehit = n CuO = n Cu = 

m CRgiam 

16 

msp − m ancolbd 

= 

16 




IV.7. Dạng 7: Bài toán điều chế ancol etylic, độ rượu: 


+ Ta có sơ đồ: (C 6 H 10 O 5 ) n ⎯ ⎯→ nC 6 H 12 O 6 ⎯⎯→ 

2nC 2 H 5 OH + 2nCO 2 

Tinh bột hoặc xenlulozơ glucozơ 

+ Độ rượu: là số ml rượu nguyên chất có trong 100 ml dung dịch rượu 

Ví dụ: Trong 100 ml rượu 96 0 có chứa 96 ml rượu nguyên chất 

V rượu nguyên chất 

Độ rượu = x 100 % 


V dung dịch 

Câu 1 : Lên men dung dịch chứa 300 gam glucozơ thu được 92 gam ancol etylic. Hiệu suất quá trình 

lên men tạo thành ancol etylic là 

A. 40% B. 60% C. 80% D. 54% 

(Trích đề thi TSCĐ - B – 2011 – mã 375) 

Hướng dẫn Ta có sơ đồ C 6 H 12 O 6 ⎯⎯→ 

2C 2 H 5 OH 

1 mol 

Khối lượng glucozơ phản ứng là : 1 . 180 = 180 gam. Vậy H = 


92 = 2 mol 

46 

180.100 

= 60% 

300 

Câu 2 : Lên men hoàn toàn m gam glucozơ thành ancol etylic. Toàn bộ khí CO 2 sinh ra trong quá trình 

này được hấp thụ hết vào dung dịch Ca(OH) 2 dư tạo ra 40 gam kết tủa. Nếu hiệu suất quá trình lên men 

tạo thành ancol etylic là 75% thì giá trị của m là 

A. 60 B. 48 C. 30 D. 58 

(Trích đề thi TSCĐ - B – 2009 – mã 304) 


Hướng dẫn Ta có sơ đồ C 6 H 12 O 6 ⎯⎯→ 

2C 2 H 5 OH + 2CO 2 

0,2 mol 0,4 mol 





23 











CO 2 + Ca(OH) 2 ⎯ ⎯→ CaCO 3 + H 2 O 

0,4 mol 

40 = 0,4 mol 

100 

Khối lượng glucozơ phản ứng là : 0,2 . 180 = 36 g.Vì H = 75% nên m = 


36.100 

= 48 g 

75 

Câu 3 : Lên men m gam tinh bột thành ancol etylic. Toàn bộ khí CO 2 sinh ra trong quá trình này được 

hấp thụ hoàn toàn vào dung dịch Ca(OH) 2 , tạo ra 550 gam kết tủa và dung dịch X. Đun kĩ dung dịch X 

thu thêm được 100 g kết tủa. Nếu hiệu suất quá trình lên men tạo thành ancol etylic là 81% thì giá trị 

của m là 

A. 550 B. 810 C. 650 D. 750 

(Trích đề thi TSĐH - CĐ - A – 2007 – mã 304) 

Hướng dẫn Ta có sơ đồ (C 6 H 10 O 5 ) n ⎯⎯→ 

2nC 2 H 5 OH + 2nCO 2 

3,75/n mol 

CO 2 + Ca(OH) 2 ⎯ ⎯→ CaCO 3 + H 2 O 

5,5 mol 

550 = 5,5 mol 

100 

7,5 mol 

2CO 2 + Ca(OH) 2 ⎯ ⎯→ Ca(HCO 3 ) 2 Ca(HCO 3 ) 2 ⎯ ⎯→ CaCO 3 + H 2 O + CO 2 

2 mol 1 mol 1 mol 

3,75 

Khối lượng tinh bột phản ứng là : 162n . = 607,5 gam 

n 

Vì H = 81% nên m = 

607,5.100 

= 750 gam. Chọn đáp án D 

81 

100 = 1 mol 

100 

Câu 4 : Lên men m gam tinh bột thành ancol etylic. Toàn bộ khí CO 2 sinh ra trong quá trình này được 

hấp thụ hoàn toàn vào dung dịch Ca(OH) 2 , tạo ra 330 gam kết tủa và dung dịch X. Khối lượng dung 

dịch X giảm đi so với khối lượng nước vôi trong ban đầu là 132 g. Nếu hiệu suất quá trình lên men tạo 

thành ancol etylic là 90% thì giá trị của m là 

A. 486 B. 297 C. 405 D. 324 

(Trích đề thi TSĐH - CĐ - A – 2011 – mã 273) 


Hướng dẫn Ta có sơ đồ (C 6 H 10 O 5 ) n ⎯⎯→ 

2nC 2 H 5 OH + 2nCO 2 





2,25/n mol 

4,5 mol 

24 








Khối lượng dung dịch giảm = m kết tủa - m CO 2 

⇒ m CO 2 

= 330 – 132 = 198 gam 




Khối lượng tinh bột phản ứng là : 162n . 

Vì H = 90% nên m = 

2,25 

n 

= 364,5 gam 

364,5.100 

= 405 gam. Chọn đáp án C 

90 

Câu 5 : Cho 1 lít cồn 92 o tác dụng với Na dư. Cho khối lượng riêng của rượu etylic nguyên chất là 

0,8 g/ml. thể tích khí H 2 được ở đktc là 


A. 224,24 lít B. 224 lít 

C. 280 lít D. 228,98 lít 

1 lít cồn 92 o chứa 920 ml C 2 H 5 OH và 80 ml nước 

Số mol C 2 H 5 OH là 920.0,8 = 16 mol 

46 

Số mol H 2 O là 80 = 4,444 mol 

18 

Khi tác dụng với Na xảy ra các phản ứng 

C 2 H 5 OH + Na → C 2 H 5 ONa + 1/2 H 2 

16 mol 8 mol 

H 2 O + Na → NaOH + 1/2 H 2 

4,444 mol 2,222 mol 

Thể tích khí H 2 thu được (đktc) : (8 + 2,222). 22,4 = 228,98 lít . Đáp án D 

V. BÀI TẬP VẬN DỤNG: 

V.1. Xác định công thức phân tử, công thức cấu tạo của ancol dựa vào phản ứng giữa ancol với 

kim loại kiềm và phản ứng cháy. 

Mức độ nhận biết : 

Bài 1: Lấy 1 lượng Na kim loại tác dụng vừa đủ với 9,2g ancol, đơn chức thì thu được 2,24l 

H 2 (đktc). Xác định công thức cấu tạo của ancol là: 

A. CH 3 OH 

B. C 2 H 5 OH 

C. C 3 H 7 OH 

D. C 4 H 9 OH 

Bài 2: Cho Na tác dụng vừa đủ với 1,24 gam hỗn hợp 3 ancol đơn chức X, Y, Z thấy thoát ra 0,336 


lít khí H 2 (đkc). Khối lượng muối natri ancolat thu được là. 

A. 2,4 gam. B. 1,9 gam. C. 2,85 gam. D. 3,8 gam. 





25 











Bài 3: Đốt cháy hoàn toàn 5,8 gam ancol đơn chức X thu được 13,2 gam CO 2 và 5,4 gam H 2 O. Xác 

định X 

A. C 4 H 7 OH. B. C 2 H 5 OH. C. C 3 H 5 OH. D. tất cả đều sai. 

Bài 4: X là một ancol no, mạch hở. Để đốt cháy 0,05 mol X cần 4 gam oxi. X có công thức là. 

A. C 3 H 5 (OH) 3 . B. C 3 H 6 (OH) 2 . C. C 2 H 4 (OH) 2 . D. C 4 H 8 (OH) 2 . 

Bài 5: Đốt cháy hoàn toàn ancol X được CO 2 và H 2 O có tỉ lệ mol tương ứng là 3: 4, thể tích oxi cần 

dùng để đốt cháy X bằng 1,5 lần thể tích CO 2 thu được (đo cùng đk). X là. 

A. C 3 H 8 O. B. C 3 H 8 O 2 . C. C 3 H 8 O 3 . D. C 3 H 4 O. 

Bài 6: 

a. Khí CO 2 sinh ra khi lên men rượu một lượng glucozơ được dẫn vào dung dịch Ca(OH) 2 dư tạo 

được 40g kết tủa. Khối lượng ancol etylic thu được là. 


b. Nếu hiệu suất phản ứng lên men là 80% thì khối lượng glucozơ đã dùng là bao nhiêu gam ? 

A. 45 gam. B. 90 gam. C. 36 gam. D. 40 gam. 

Mức độ thông hiểu: 

Bài 1: 13,8 gam ancol A tác dụng với Na dư giải phóng 5,04 lít H 2 ở đktc, biết M A < 100. Vậy A có công 

thức cấu tạo thu gọn là. 

A. CH 3 OH. B. C 2 H 5 OH. C. C 3 H 6 (OH) 2 . D. C 3 H 5 (OH) 3 . 

Bài 2: Có hai thí nghiệm sau : 

TN 1: Cho 6 gam ancol no, mạch hở, đơn chức A tác dụng với m gam Na, thu được 0,075 gam H 2 . 

TN 2: Cho 6 gam ancol no, mạch hở, đơn chức A tác dụng với 2m gam Na, thu được không tới 0,1 

gam H 2 . A có công thức là. 

A. CH 3 OH. B. C 2 H 5 OH. C. C 3 H 7 OH. D. C 4 H 7 OH. 

Bài 3: Cho 12,8 gam dung dịch ancol A (trong nước) có nồng độ 71,875% tác dụng với lượng Na 

dư thu được 5,6 lít khí (đktc). Công thức của ancol A là. 

A. CH 3 OH. B. C 2 H 4 (OH) 2 . C. C 3 H 5 (OH) 3 . D. C 4 H 7 OH. 

Bài 4: Hiđrat hóa 2 anken được hỗn hợp Z gồm 2 ancol liên tiếp trong dãy đồng đẳng. Đốt cháy 

hoàn toàn 0,53 gam Z rồi hấp thụ toàn bộ sản phẩm cháy vào 2 lít dung dịch NaOH 0,05M được 

dung dịch T trong đó nồng độ của NaOH là 0,025M (Giả sử thể tích dung dịch thay đổi không đáng 

kể). Công thức cấu tạo của2 anken là. 

A. CH 2 =CH 2 và CH 2 =CHCH 3 . B. CH 2 =CHCH 3 và CH 2 =CHCH 2 CH 3 . 

C. CH 2 =CHCH 3 và CH 3 CH=CHCH 3 . D. CH 2 =CHCH 3 và CH 2 =C(CH 3 ) 2 . 

Bài 5: Ba ancol X, Y, Z đều bền và có khối lượng phân tử khác nhau. Đốt cháy mỗi chất đều sinh ra 

CO 2 và H 2 O theo tỉ lệ mol n : = 3 : 4. Vậy CTPT ba ancol là 


CO 

n 

2 H2O 

A. C 2 H 6 O ; C 3 H 8 O ; C 4 H 10 O. B. C 3 H 8 O ; C 3 H 8 O 2 ; C 3 H 8 O 3 . 





26 











C. C 3 H 8 O ; C 4 H 10 O ; C 5 H 10 O. D. C 3 H 6 O ; C 3 H 6 O 2 ; C 3 H 6 O 3 . 

Bài 6: Đốt cháy ancol chỉ chứa một loại nhóm chức A bằng O 2 vừa đủ nhận thấy : 

nCO 2 : nO 2 : nH 2 O = 6: 7: 8. A có đặc điểm là. 

A. Tác dụng với Na dư cho nH 2 = 1,5n A 

B. Tác dụng với CuO đun nóng cho ra hợp chất đa chức. 

C. Tách nước tạo thành một anken duy nhất. 

D. Không có khả năng hòa tan Cu(OH) 2 . 

Mức độ vận dụng: 

Bài 1: Cho 30,4g hỗn hợp gồm glixêrin và một rượu no, đơn chức phản ứng với Na (dư) thoát ra 8,96l 

khí (đktc). Cùng lượng hỗn hợp trên chỉ hoà tan được 9,8g Cu(OH) 2 . Công thức phân tử của rượu 

chưa biết là: 

A. CH 3 OH 

B. C 3 H 7 OH 

C. C 4 H 9 OH 

D.C 2 H 5 OH 

Bài 2: Một chất hữu cơ x chứa C, H, O. Khi đốt cháy 1 mol X cần vừa đủ 3 mol O 2 . Tìm công thức 

cấu tạo của X, biết khi oxi hoá một lượng X bằng O 2 (có xúc tác, t O C) thì thu được hổn hợp Y có 

khả năng phản ứng với Na, dd AgNO 3 /NH 3 và Na 2 CO 3 . 

A. CH 3 OH B. CH 2 =CH-COOH C. CH 3 CH 2 OH D. CH 3 -O-CH 3 

Bài 3: Cho hỗn hợp X gồm hai ancol đa chức, mạch hở, thuộc cùng dãy đồng đẳng. Đốt cháy hoàn 

toàn hỗn hợp X, thu được CO 2 và H 2O có tỉ lệ mol tương ứng là 3 : 4. Hai ancol đó là 

A. C 3 H 5 (OH) 3 và C 4 H 7 (OH) 3 . B. C 2 H 5 OH và C 4 H 9 OH. 

C. C 2 H 4 (OH) 2 và C 4 H 8 (OH) 2 . D. C 2 H 4 (OH) 2 và C 3 H 6 (OH) 2 . 

Bài 4: Khi đốt cháy hoàn toàn m gam hỗn hợp hai ancol no, đơn chức, mạch hở thu được V lít khí 

CO 2 (ở đktc) và a gam H 2 O. Biểu thức liên hệ giữa m, a và V là 

A. m = 2a − V . B. m 

22, 4 = 2a − V . C. m 

11,2 = a + V . D. m 

5,6 = a − V 

Bài 5: Cho 15,6 gam hỗn hợp hai ancol (rượu) đơn chức, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng tác dụng 

hết với 9,2 gam Na, thu được 24,5 gam chất rắn. Hai ancol đó là (cho H = 1, C = 12, O = 16, Na = 23) 

A. C 3 H 5 OH và C 4 H 7 OH. B. C 2 H 5 OH và C 3 H 7 OH. 

C. C 3 H 7 OH và C 4 H 9 OH. D. CH 3 OH và C 2 H 5 OH 

V.2. Xác định công thức cấu tạo của ancol dựa vào phản ứng tách nước 

+ Mức độ nhận biết: 

Bài 1: Khi đun ancol X với H 2 SO 4 đặc thu được anken Y duy nhất mạch không nhánh. Tỉ khối hơi 

của X so với Y bằng 1,321. Tên gọi của X và Y là. 


A. propan–1–ol và propen. B. butan–1–ol và but–1–en. 

C. butan–2–ol và but–2–en. D. 2–metylpropan–2–ol và isobutilen. 

5,6 . 





27 











Bài 2: Đun ancol no đơn chức X trong H 2 SO 4 đặc thu được chất hữu cơ Y có tỉ khối hơi so với X 

bằng 1,4375. Công thức của X và Y là: 

A. C 2 H 6 O và C 4 H 10 O. B. CH 4 O và C 2 H 6 O. 

C. CH 4 O và C 3 H 8 O. D. CH 4 O và C 3 H 6 O. 

Bài 3: Đốt cháy hoàn toàn 1 ete đơn chức thu được H 2 O và CO 2 theo tỉ lệ số mol là 4:3. Ete này có 

thể được điều chế từ ancol nào dưới đây: 

A. CH 3 OH và C 3 H 7 OH B. CH 3 OH và CH 2 =CH-CH 2 OH 

C. CH 3 OH và CH 3 CH 2 OH C. C 2 H 5 OH vµ CH 3 CH 2 CH 2 OH 

Bài 4: Đun nóng a gam 1 ancol no, đơn chức mạch hở X với H 2 SO 4 đặc ở nhiệt độ thích hợp thu 

được b gam chất hữu cơ Y. Biết d Y/X = 0,67. Công thức phân tử của X là: 

A. C 2 H 5 OH B. C 3 H 7 OH C. C 4 H 9 OH D. CH 3 OH 

Bài 5: Đun nóng một ancol đơn chức X với dung dịch H 2 SO 4 đặc trong điều kiện nhiệt độ thích 

hợp sinh ra chất hữu cơ Y, tỉ khối hơi của X so với Y là 1,6428. Công thức phân tử của Y là: 

A. C 3 H 8 O. B. C 2 H 6 O. C. CH 4 O. D. C 4 H 8 O. 

+ Mức độ thông hiểu : 

Bài 1: Đun nóng hỗn hợp 2 rượu mạch hở với H 2 SO 4 đặc được hỗn hợp các ete. Đốt cháy 1 trong 

các ete trong hỗn hợp ete trên thu được tỉ lệ : n ete : n O2 : n CO2 : n H2O = 0,25:1,375:1:1. Công thức 

cấu tạo của 2 rượu là: 

A. C 2 H 5 OH và CH 3 OH B. C 3 H 7 OH và CH 2 =CH-CH 2 OH 

C. C 2 H 5 OH và CH 2 =CH-OH D. CH 3 OH và CH 2 =CH-CH 2 OH 

Bài 2: Có mấy ancol đồng phân cấu tạo của nhau có công thức phân tử C 5 H 12 O khi tách nước đều 

cho hỗn hợp 2 anken ? 

A. 3. B. 4. C. 5. D. 6. 

Bài 3: Khi thực hiện phản ứng tách nước đối với ancol X, chỉ thu được một anken duy nhất. Oxi 

hóa hoàn toàn một lượng chất X thu được 5,6 lít CO 2 (ở đktc) và 5,4 gam nước. Có bao nhiêu 

công thức cấu tạo phù hợp với X ? 

A. 5. B. 4. C. 3. D. 2 

Bài 4: Tách nước hoàn toàn từ hỗn hợp X gồm 2 ancol A và B ta được hỗn hợp Y gồm các 

olefin. Nếu đốt cháy hoàn toàn X ta thu được 1,76 gam CO 2 . Khi đốt cháy hoàn toàn Y tính tổng 

khối lượng H 2 O và CO 2 sinh ra là 


A. 1,76 gam B. 2,76 gam. C. 2,48 gam. D. 2,94 gam. 

+ Mức độ vận dụng: 





28 











Bài 1: Đun nung hỗn hợp gồm hai ancol đơn chức, mạch hở, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng 

với H 2 SO 4 đặc ở 140 o C. Sau khi các phản ứng kết thúc, thu được 6 gam hỗn hợp gồm ba ete và 

1,8 gam nước. Công thức phân tử của hai ancol trên là: 

A. CH 3 OH và C 2 H 5 OH. 

B. C 2 H 5 OH và C 3 H 7 OH. 

C. C 3 H 5 OH và C 4 H 7 OH. 

D. C 3 H 7 OH và C 4 H 9 OH. 

Bài 2: Đun nung hỗn hợp hai ancol đơn chức, mạch hở với H 2 SO 4 đặc, thu được hỗn hợp gồm các 

ete. Lấy 7,2 gam một trong các ete đi đem đốt cháy hoàn toàn, thu được 8,96 lít khí CO 2 (ở đktc) 

và 7,2 gam H 2 O. Hai ancol đó là: 

A. C 2 H 5 OH và CH 2 =CH-CH 2 -OH. B. C 2 H 5 OH và CH 3 OH. 

C. CH 3 OH và C 3 H 7 OH. D. CH 3 OH và CH 2 =CH-CH 2 -OH. 

Bài 3: Khi đun ancol X đơn chức, mạch hở với H 2 SO 4 đặc tạo được ete Y. Trong phân tử Y có phần 

trăm khối lượng cacbon, hiđro lần lượt bằng 64,865% và 13,51%, còn lại là oxi. Công thức cấu tạo 

của X là: 

A. CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 OH. B. CH 3 CH 2 OH 

C. CH 3 CH 2 CH 2 OH D. CH 3 CH 2 CH(OH)CH 3 

Bài 4: Một ancol đa chức X có công thức tổng quát:C x H y O z (y=2x+z). X có tỉ khối hơi so với không 

khí < 3 và không tác dụng với Cu(OH) 2 . Cụng thức của X là: 

A. HO-CH 2 -CH 2 -OH B. HO-CH 2 -CH(OH)-CH 3 

C. C 3 H 5 (OH) 3 C. OH-CH 2 CH 2 CH 2 -OH 

Bài 5: Có bao nhiêu ancol no, mạch hở, trong phân tử có phần trăm khối lượng cacbon, hiđro lần 

lượt bằng 53,33% và 11,11% đều tác dụng được với Cu(OH) 2 tạo thành dung dịch màu xanh ? 

A. 4. B. 3. C. 5. D. 6. 

V.3. Xác định công thức cấu tạo của ancol dựa vào phản ứng oxi hoá không hoàn toàn 


Bài 1: Oxi hoá 4,6 gam hỗn hợp X gồm 2 ancol no, đơn chức (có tỉ lệ mol = 1:1) thành anđehit cần 

8 gam CuO. Cho toàn bộ lượng anđehit thu được tác dụng với dd AgNO 3 / NH 3 thì thu được 32,4 

gam Ag. ( Biết rằng các phản ứng đều xảy ra hoàn toàn). Công thức cấu tạo của 2 ancol là: 


A. CH 3 OH & CH 3 CH 2 OH B. C 2 H 5 OH & CH 3 CH 2 CH 2 OH 

C. CH 3 OH & CH 3 CH(OH)-CH 3 D. CH 3 OH & CH 3 CH 2 CH 2 OH 





29 











Bài 2: Cho một lượng ancol no, đơn chức X tác dụng với Na dư thu được 3,36 lit khí H 2 đktc. Oxi 

hoá cũng lượng ancol đó một thời gian thu được hỗn hợp các sản phẩm gồm dd : axit, anđehit, và 

ancol dư. Cho hỗn hợp sản phẩm tác dụng với Na dư thấy thoát ra 4,48 lít khí H 2 (đktc). Hiệu suất 

chuyển hoá ancol thành axit là. 

A. 66,67% B. 25% C. 33,33% D. 75% 

+ Mức độ thông hiểu: 

Bài 1: Cho m gam một ancol no, đơn chức X qua bình đựng CuO (dư), nung nóng. Sau khi phản 

ứng hoàn toàn, khối lượng chất rắn trong bình giảm 0,32 gam. Hỗn hợp hơi thu được có tỉ khối 

đối với hiđro là 15,5. Giá trị của m là 

A. 0,92. B. 0,32. C. 0,64. D. 0,46. 

Bài 2: Khi oxi hoá không hoàn toàn ancol X đơn chức thu được chất hữu cơ Y có phản ứng tráng 

bạc. Tỉ khối hơi của X so với Y bằng 1,0345. 

Công thức phân tử của X là: 

A. CH 4 O B. C 2 H 6 C. C 3 H 8 D. C 3 H 6 O 


Bài 1. Đốt cháy hoàn toàn 0,2 mol một ancol X no, mạch hở, cần vừa đủ 17,92 lít O 2 (đktc). Mặt 

khác nếu cho 0,1 mol X tác dụng vừa đủ với m gam Cu(OH) 2 thì tạo thành dd có màu xanh lam. Giá 

trị của m và tên gọi của X là: 

A. 4,9 ; propan-1,2-điol 

B. 9,8 ; propan-1,2-điol 

C. 4,9 ; glixerol 

D. 4,9 ; propan-1,3-điol 

Bài 2: Oxi hoá m gam etanol thu được hỗn hợp X gồm axetanđehit, axit axetic, nước và etanol dư. 

Cho toàn bộ X tác dụng với dung dịch NaHCO 3 (dư), thu được 0,56 lít khí CO 2 (ở đktc). Khối 

lượng etanol đã bị oxi hoá tạo ra axit là 


V.4. Độ rượu/ độ cồn; phản ứng lên men 


Bài 1: Cho 10 ml rượu etylic 92 0 tác dụng hết với Na. Biết d rượu = 0,8 g/ml và d nước = 1 g/ml. Tính 

thể tích H 2 thu được ở đktc? 

A.1,12 lit B. 1,68 lit C. 1,792 lit D. 2,285 lit 

Bài 2: Đốt cháy hoàn toàn 60 ml dd cồn, cho sản phẩm cháy hấp thụ vào trong dd Ca(OH) 2 dư thấy 

có 167 gam kết tủa. Độ cồn của dd là? 

A. 70 0 B. 80 0 C. 85 0 D. 90 0 

+ Mức độ thông hiểu: 






30 











Bài 1:Để xác định độ cồn người ta cho 20,2 gam một dung dịch ancol etylic tác dụng với Na dư thu 

được 5,6 lít khí H 2 đktc. Biết d ancol = 0,8 g/ml và d H2O = 1 g/ml. Độ cồn là? 

A. 92,5 0 B. 92,7 0 C. 95 0 D. 92 0 

Bài 2: Lên men hoàn toàn m gam glucozơ thành ancol etylic. Toàn bộ khí CO 2 sinh ra trong quá 

trình này được hấp thụ hết vào dung dịch Ca(OH) 2 (dư) tạo ra 40 gam kết tủa. Nếu hiệu suất của 

quá trình lên men là 75% thì giá trị của m là. 

A. 60. B. 58. C. 30. D. 48. 


Bài 1: Khi lên men 1 lít ancol etylic 92 o thu được dung dịch chứa x gam axit axetic. Biết hiệu suất 

quá trình lên men là 80% và khối lượng riêng của ancol etylic nguyên chất là 0,8 g/ml. Giá trị của x 

là. 

A. 96. B. 76,8. C. 120. D. 80. 

Bài 2: Khối lượng của tinh bột cần dùng trong quá trình lên men để tạo thành 5 lít ancol etylic 46 o 

là (biết hiệu suất của cả quá trình là 72% và khối lượng riêng của ancol etylic nguyên chất là 0,8 

g/ml). 

A. 5,4 kg. B. 5,0 kg. C. 6,0 kg. D. 4,5 kg. 

PHẦN III: KẾT LUẬN 

Chuyên đề được thực hiện qua tám tiết ôn luyện, phần bài tập tự ôn và các bài tập trong các 

đề thi đại học được đưa ra cho học sinh. Bước đầu chuyên đề có được những đóng góp nhất định 

trong việc ôn thi đại học và cao đẳng, giúp học sinh tự tin hơn khi gặp phải những bài tập dạng này 

trong các đề thi sắp tới. Tuy nhiên, do kinh nghiệm còn ít tôi không thể tránh khỏi những thiếu sót 

khi làm chuyên đề này. Rất mong được sự góp ý của các quý đồng nghiệp để chuyên đề hoàn thiện 

hơn . 

Tôi xin chân thành cảm ơn! 






31 











PHẦN I . ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. LÝ DO CHỌN CHUYÊN ĐỀ 

Với xu thế đổi mới phương pháp dạy học, hình thức thi trắc nghiệm khách quan 

(TNKQ) đã được đưa vào để thay thế hình thức thi tự luận trong một số môn học, trong đó 

có môn Hóa học. Với hình thức thi trắc nghiệm, trong một khoảng thời gian ngắn học sinh 

phải giải quyết được một lượng khá lớn các câu hỏi, bài tập. Điều này không những yêu 

cầu học sinh phải nắm vững, hiểu rõ kiến thức mà còn phải thành thạo trong kĩ năng giải 

bài tập và đặc biệt phải có phương pháp giải bài tập trắc nghiệm hợp lí. Thực tế cho thấy 

có nhiều học sinh có kiến thức vững vàng nhưng trong các kì thi vẫn không giải quyết hết 

các yêu cầu của đề ra. Lí do chủ yếu là các em vẫn tiến hành giải bài tập hóa học theo cách 

truyền thống, việc này làm mất rất nhiều thời gian nên từ đấy không tạo được hiệu quả cao 

trong việc làm bài thi trắc nghiệm. Vì vậy việc xây dựng các phương pháp giải nhanh bài 

tập hóa học là một việc rất cần thiết để giúp các em học sinh đạt hiệu quả cao trong các kì 

thi. Tuy nhiên, hóa học là một môn khoa học thực nghiệm, sử dụng các phương pháp toán 

học để giải quyết các bài toán hóa học một cách nhanh gọn và đơn giản nhưng vẫn giúp 

học sinh hiểu được sâu sắc bản chất hóa học là một điều không phải dễ dàng. 

Thông qua các đề thi đại học, cao đẳng hiện nay tôi nhận thấy trong đề thi Đại học, 

Cao đẳng luôn có 1 đến 2 câu liên quan đến điện phân. Đây là dạng toán khó mà học sinh 

hay bị lúng túng xử lí để có đáp án đúng. 

Trong các đề thi học sinh giỏi tỉnh và quốc gia thông thường cũng hay có bài toán 

điện phân, theo thống kê của chúng tôi từ năm 2000 trở về đây có ít nhất một câu trong đề 

thi quốc gia liên quan đến điện phân. 

Trong thực tế tài liệu viết về điện phân dung dịch còn ít nên nguồn tư liệu để giáo viên 

nghiên cứu còn hạn chế do đó nội dung kiến thức và kĩ năng giải các bài tập điện phân 

cung cấp cho học sinh chưa được nhiều. Vì vậy, khi gặp các bài toán điện phân các em 

thường lúng túng trong việc tìm ra phương pháp giải phù hợp. 

Qua quá trình tìm tòi, nghiên cứu trong nhiều năm tôi đã hệ thống hóa các dạng bài tập 

điện phân dung dịch và phương pháp giải các dạng bài tập đó cho học sinh một cách dễ 

hiểu, dễ vận dụng, tránh được những lúng túng, sai lầm và nâng cao kết quả trong các kỳ 

thi. Trên cơ sở đó, tôi mạnh dạn chọn chuyên đề“ Phương pháp giải bài tập điện phân ”. 

Với hy vọng chuyên đề này sẽ là một tài liệu tham khảo phục vụ cho việc học tập của các 

em học sinh 12 và cho công tác giảng dạy của các bạn đồng nghiệp. 

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU CỦA CHUYÊN ĐỀ 


* Xây dựng phương pháp giải một số bài toán điện phân. Qua đó giúp học sinh hình thành 

được kỹ năng giải các bài toán có liên quan đến phản ứng hóa học này, phát huy tính tích cực, 

sáng tạo trong giải toán hóa học của học sinh. 

1 | P a g e 















* Bằng thực nghiệm sư phạm đánh giá kiểm tra hiệu quả của phương pháp. 

2.1. Kiến thức 

- Biết sự điện phân là gì. 

- Biết sự ứng dụng của sự điện phân trong công nghiệp 

- Hiểu sự chuyển dịch của các ion trong quá trình điện phân: muối NaCl nóng chảy, dung 

dịch CuSO 4 với điện cực trơ (anot trơ) và điện cực tan (anot tan). 

- Hiểu những phản ứng hóa học xảy ra trên các điện cực trong quá trình điện phân và viết 

được phương trình điện phân. 

2.2. Kĩ năng 

- Biết xác định tên của các điện cực trong bình điện phân. 

- Viết được phương trình hóa học của phản ứng xảy ra trên các điện cực và viết được 

phương trình điện phân. 

- Giải được các bài toán liên quan đến sự điện phân. 

- Rèn luyện học sinh kĩ năng tư duy, so sánh, giải quyết vấn đề. 

- Kĩ năng quan sát, tìm kiếm các mối quan hệ, tính toán. 

3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 

* Ngiên cứu, làm rõ được bản chất của 4 dạng bài toán : 

- Dạng 1: Chỉ có một cation kim loại bị khử. 

- Dạng 2: Bài toán điện phân có nước bị khử hoặc bị oxi hóa ở các điện cực. 

- Dạng 3: Điện phân dung dịch chứa nhiều ion kim loại. 

- Dạng 4: Mắc nối tiếp nhiều bình điện phân. 

4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 

Thời gian nghiên cứu từ đầu năm học 2014 – 2015. 

Phạm vi nghiên cứu cho các tiết dạy tự chọn phần sự điện phân ở lớp 12 và áp dụng cho 

các lớp ôn thi ĐH – CĐ. 

Dự kiến số tiết bồi dưỡng: 09 tiết 

5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 

Để hoàn thành nhiệm vụ đặt ra tôi sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: 

+ Nghiên cứu cơ sở lí luận, cơ sở pháp lí, thực nghiệm sư phạm. 

+ Phương pháp dạy học phát hiện giải quyết vấn đề. 






2 | P a g e 








PHẦN II. NỘI DUNG 




1. LÝ THUYẾT 

1.1. Định nghĩa 

- Sự điện phân là quá trình oxi hóa - khử xảy ra ở bề mặt các điện cực khi có dòng điện 

một chiều đi qua chất điện li nóng chảy hoặc dung dịch chất điện li. 

- Điện cực: là thanh kim loại hoặc các vật dẫn điện khác như cacbon (graphit), nhờ nó các 

electron chuyển từ dung dịch trong bình điện phân vào mạch điện hoặc ngược lại chuyển 

từ mạch điện vào dung dịch.. 

+ Điện cực nối với cực âm (-) của nguồn điện được gọi là catot. 

+ Điện cực nối với cực dương (+) của nguồn điện được gọi là anot. 

Như vậy: Điện phân là dùng năng lượng điện để thực hiện phản ứng oxi hóa - khử xảy ra 

trên catot và anot. 

+ Tại catot (cực âm) xảy ra quá trình khử (nhận electron). 

+ Tại anot (cực dương) xảy ra quá trình oxi hoá (cho electron). 

Khác với phản ứng oxi hoá khử thông thường, phản ứng điện phân do tác dụng của 

điện năng và các chất trong môi trường điện phân không trực tiếp cho nhau electron mà 

phải truyền qua dây dẫn. 

1.2. Các trường hợp điện phân 

1.2.1. Điện phân nóng chảy 

Phương pháp điện phân nóng chảy chỉ áp dụng điều chế các kim loại hoạt động rất mạnh 

như: Na, K, Mg, Ca, Ba, Al 

a) Điện phân nóng chảy oxit (chỉ dùng để điều chế Al) 

Na 3 AlF 6 

2Al 2 O 3 → 4Al + 3O 2 

* Tác dụng của Na 3 AlF 6 (criolit): 

+ Hạ nhiệt cho phản ứng 

+ Tăng khả năng dẫn điện cho Al 

+ Ngăn chặn sự tiếp xúc của oxi không khí với Al 

Quá trình điện phân: 

3+ 

+ Catot (-): 2Al +6e 2Al 

+ Anot (+): Do điện cực làm bằng graphit (than chì) nên bị khí sinh ra ở anot ăn mòn. 

6O 2- → 3O 2 ↑ + 12e 

2C + O 2 → 2CO↑ 

2CO + O 2 → 2CO 2 ↑ 






3 | P a g e 











Phương trình phản ứng điện phân cho cả 2 cực là: 

2Al O 

dpnc 

2 3 2 

Al O +3C 

2 3 

4Al+3O 

dpnc 

 

2Al+3CO 

2Al O +3C 4Al+3CO 

 

dpnc 

2 3 2 

Khí ở anot sinh ra thường là hỗn hợp khí CO, CO 2 và O 2 . Để đơn giản người ta thường chỉ 

Na 3 AlF 6 

xét phương trình: 2Al 2 O 3 → 4Al + 3O 2 

b) Điện phân nóng chảy hiđroxit 

Áp dụng để điều chế các kim loại kiềm: Na, K 

Catot (-): 2M + +2e2M 

1 O +H O + 2e 

2 

dpnc 1 

2MOH 2M+ O 

2 

+H2O (M=Na, K,...) 

2 

Anot (+): 2OH - 2 

2 

Tổng quát: 

c) Điện phân nóng chảy muối clorua 

Áp dụng để điều chế kim loại kiềm và kiềm thổ 

Tổng quát: 

2MCl 2M+xCl (x=1,2) 

dpnc 

x 2 

1.2.2. Điện phân dung dịch 

a. Nguyên tắc 

; (M = Na, K, Li, Ca, Ba...) 

Khi điện phân dung dịch, ngoài các ion của chất điện li còn có thể có các ion H + và ion 

OH - của nước và bản thân kim loại làm điện cực tham gia các quá trình oxi hóa - khử ở 

điện cực. Khi đó quá trình oxi hóa - khử thực tế xảy ra phụ thuộc vào tính oxi hóa - khử 

mạnh hay yếu của các chất trong bình điện phân. 

- Trong điện phân dung dịch nước giữ một vai trò quan trọng, tùy thuộc vào điều kiện phản 

ứng nó có thể đóng các vai trò sau: 

+ Là môi trường để các cation và anion di chuyển về 2 cực. 

Ví dụ: Điện phân dung dịch FeCl 2 

FeCl 2 → Fe 2+ + 2Cl - 

H 2 O H + + OH - 

Tại catot (-) : Fe 2+ + 2e → Fe 

Tại anot (+) : 2Cl - → Cl 2 + 2e 

→ Phương trình ion: Fe 2+ + 2Cl - dpdd Fe↓ + Cl 2 ↑ 


dpdd 

→ Phương trình phân tử: FeCl 2 Fe↓ + Cl 2 ↑ 

+ Đôi khi nước tham gia vào quá trình điện phân. 

+ 

Ở catot: 2H +2e H 2 

hoặc có thể viết như sau: 2H 2 O + 2e → H 2 + 2OH - 

 

4 | P a g e 















Ở anot: 2OH - → O 2 ↑ + 2H + + 4e hoặc có thể viết như sau: 

2H 2 O → O 2 ↑ + 4H + + 4e 

Ví dụ: Điện phân dung dịch AgNO 3 

AgNO 3 → Ag + - 

+ NO 3 

H 2 O H + + OH - 

Tại catot (-) : Ag + + 1e → Ag 

Tại anot (+) : 2H 2 O → O 2 ↑ + 4H + + 4e 

→ Phương trình ion: 4Ag + dpdd 

+ 2H 2 O 4Ag↓ + O 2 ↑ + 4H + 

dpdd 

→ Phương trình phân tử: 4AgNO 3 + 2H 2 O 4Ag↓ + O 2 ↑ + 4HNO 3 

Về bản chất nước nguyên chất không bị điện phân. Do vậy muốn điện phân nước cần hoà 

thêm các chất điện ly mạnh như: muối tan, axit mạnh, bazơ mạnh... 

Để viết được các phương trình điện phân một cách đầy đủ và chính xác, chúng ta cần lưu 

ý một số quy tắc kinh nghiệm sau đây: 

* Quy tắc 1: Quá trình khử xảy ra ở catot 

+ Các cation nhóm IA, IIA, Al 3+ không bị khử (khi đó H 2 O bị khử) 

+ Các ion H + (axit) và cation kim loại khác bị khử theo thứ tự trong dãy thế điện cực chuẩn 

(ion có tính oxi hóa mạnh hơn bị khử trước): M n+ + ne → M 

+ Các ion H + (axit) dễ bị khử hơn các ion H + (H 2 O) 

+ Ví dụ khi điện phân dung dịch hỗn hợp chứa FeCl 3 , CuCl 2 và HCl thì thứ tự các 

ion bị khử là: 

Fe 3+ + 1e → Fe 2+ 

Cu 2+ + 2e → Cu 

2H + + 2e → H 2 

Fe 2+ + 2e → Fe 

* Quy tắc 2: Quá trình oxi hoá ở anot 

- Tại anot (cực dương) xảy ra quá trình oxi hóa anion gốc axit, OH – (bazơ kiềm), H 2 O theo 

quy tắc: 

+ Các anion gốc axit có oxi như NO - 3 , SO 2– 4 , PO 3– 4 , CO 2– 3 , ClO 4 –…không bị oxi hóa 

+ Các trường hợp khác bị oxi hóa theo thứ tự: S 2– > I – > Br – > Cl – > RCOO – > OH – > H 2 O. 

b. Điện phân dung dịch với điện cực trơ (platin...) 






5 | P a g e 











* Điện phân dung dịch muối của axit không có oxi (HCl, HBr...) với các kim loại từ sau Al 

trong dãy điện hóa 

Ví dụ: Điện phân dung dịch CuCl 2 

CuCl 2 → Cu 2+ + 2Cl - 

H 2 O H + + OH - 

Tại catot (-) : Cu 2+ + 2e → Cu 

Tại anot (+) : 2Cl - → Cl 2 + 2e 

→ Phương trình ion: Cu 2+ + 2Cl - dpdd Cu↓ + Cl 2 ↑ 

dpdd 

→ Phương trình phân tử: CuCl 2 Cu↓ + Cl 2 ↑ 

* Điện phân dung dịch muối của axit có oxi (H 2 SO 4 , HNO 3 ...) với các kim loại từ sau Al trong 

dãy điện hóa 

Ví dụ: Điện phân dung dịch CuSO 4 

CuSO 4 → Cu 2+ 2- 

+ SO 4 

H 2 O H + + OH - 


Tại anot (+) : 2H 2 O → O 2 ↑ + 4H + + 4e 

→ Phương trình ion: 2Cu 2+ dpdd 

+ 2H 2 O 2Cu↓ + O 2 ↑ + 4H + 

dpdd 

→ Phương trình phân tử: 2CuSO 4 + 2H 2 O 2Cu↓ + O 2 ↑ + 2H 2 SO 4 

* Điện phân dung dịch muối của axit không có oxi (HCl, HBr...) với các kim loại đứng trước 

Al trong dãy điện hóa (Al 3+ ; Mg 2+ ; Na + ; K + ; Ca 2+ ) 

Ví dụ: Điện phân dung dịch NaCl có màng ngăn 

NaCl → Na + + Cl - 

H 2 O H + + OH - 

Tại catot (-) : 2H 2 O + 2e → H 2 ↑ + 2OH - 

Tại anot (+) : 2Cl - → Cl 2 + 2e 

→ Phương trình ion: 2H 2 O + 2Cl - dpdd H 2 ↑ + 2OH - + Cl 2 ↑ 

→ Phương trình phân tử: 2NaCl + 2H 2 O đpdd,m.n.x 

→ H 2 ↑ + 2NaOH + Cl 2 ↑ 

Nếu không có màng ngăn thì Cl 2 sinh ra sẽ tác dụng với dung dịch NaOH tạo nước 

Gia-ven theo phản ứng sau: 

2NaOH + Cl 2 → NaCl + NaClO + H 2 O 

* Điện phân nước 

+ Điện phân dung dịch kiềm (NaOH; KOH...) 

Ví dụ: Điện phân dung dịch NaOH 

NaOH → Na + + OH - 

H 2 O H + + OH - 



6 | P a g e 















Tại anot (+) : 4OH - → O 2 ↑ + 2H 2 O + 4e 

dpdd 

→ Phương trình điện phân: 2H 2 O 2H 2 ↑ + O 2 ↑ 

+ Điện phân dung dịch các axit có oxi (H 2 SO 4 ; HClO 4 ; HNO 3 ...) 

Ví dụ: Điện phân dung dịch H 2 SO 4 loãng 

H 2 SO 4 → 2H + 2- 

+ SO 4 

H 2 O H + + OH - 

Tại catot (-) : 2H + + 2e → H 2 ↑ 

Tại anot (+) : 2H 2 O → O 2 ↑ + 4H + + 4e 

dpdd 


+ Điện phân dung dịch muối của các axit có oxi (H 2 SO 4 ; HClO 4 ; HNO 3 ...) với các kim loại 

từ Al kể về trước (K + ; Na + ; Ca 2+ ...) 

Ví dụ: Điện phân dung dịch Na 2 SO 4 

Na 2 SO 4 → 2Na + 2- 

+ SO 4 

H 2 O H + + OH 


Tại anot (+) : 2H 2 O → O 2 ↑ + 4H + + 4e 

dpdd 


* Chú ý: Môi trường dung dịch sau điện phân 

+ Dung dịch sau điện phân có môi trường axit nếu điện phân muối tạo bởi kim loại sau Al 

(trong dãy điện hóa) và gốc axit có oxi như: CuSO 4 , FeSO 4 , Cu(NO 3 ) 2 ..... 

+ Dung dịch sau điện phân có môi trường bazơ nếu điện phân muối tạo bởi kim loại đứng 

trước Al (Al, kim loại kiềm, kiềm thổ) và gốc axit không có oxi như: NaCl, KBr.... 

+ Dung dịch sau điện phân có môi trường trung tính: KNO 3 , Na 2 SO 4 .... 

c. Điện phân dung dịch với anot (dương cực) tan 

Nếu khi điện phân ta dùng anot bằng kim loại hoặc hợp kim thì lúc đó anot bị tan dần do 

kim loại bị oxi hóa thành ion kim loại. 

Ví dụ: Khi điện phân dung dịch CuSO 4 nếu thay cực dương (anot) trơ (Pt hay than chì) bằng 

bản đồng thì sản phẩm của sự điện phân sẽ khác. 

CuSO 4 → Cu 2+ 2- 

+ SO 4 

H 2 O H + + OH - 


Tại anot (+) : Cu → Cu 2+ + 2e 

→ Phương trình điện phân: Cu 2+ (dd) + Cu (r) → Cu 2+ (dd) + Cu (r) 

(anot - tan) 

(catot - bám) 






7 | P a g e 











* Kết quả: Cu kim loại kết tủa ở cực âm (catot) khối lượng catot tăng, cực dương (anot) tan ra 

khối lượng anot giảm, nồng độ ion Cu 2+ và SO 4 2- trong dung dịch không biến đổi. Kết quả như 

sự vận chuyển Cu từ anot sang catot. 

1.3. Định luật Faraday 

A Q A It 

m= × = . 

n F n 96500 

Trong đó: 

+ m: Khối lượng chất thu được ở điện cực, tính bằng gam. 

+ A: Khối lượng mol nguyên tử của chất thu được ở điện cực. 

+ n: số electron mà nguyên tử hoặc ion đã cho hoặc nhận. 

+ Q = I.t: điện lượng đi qua dung dịch với cường độ dòng điện là I, thời gian t và có đơn vị 

là culong ; I (A); t(giây). 

+ F: hằng số Faraday; 1F = 96487 C 96500C. 

+ A : gọi là đương lượng điện hoá, gọi tắt là đương lượng, kí hiệu là Đ. 

n 

1.4. Ứng dụng của phương pháp điện phân 

- Điều chế một số kim loại: 

- Điều chế một số phi kim: H 2 ; O 2 ; F 2 ; Cl 2 

- Điều chế một số hợp chất: KMnO 4 ; NaOH; H 2 O 2 , nước Giaven… 

- Tinh chế một số kim loại: Cu, Pb, Zn, Fe, Ag, Au… 

- Mạ điện: 

Điện phân với anot tan được dùng trong kĩ thuật mạ điện, nhằm bảo vệ kim loạ khỏi bị 

ăn mòn và tạo vẻ đẹp cho vật mạ. Trong mạ điện, anot là kim loại dùng để mạ như: Cu, 

Ag, Au, Cr, Ni.. catot là vật cần được mạ. Lớp mạ rất mỏng thường có độ dày từ: 5.10 -5 

đến 1.10 -3 cm. 

2. PHÂN LOẠI BÀI TẬP 

2.1. Dạng 1: Chỉ có một cation kim loại bị khử 

2.1.1. Phương pháp 

- Viết các quá trình xảy ra ở các điện cực bằng cách vận dụng các quy tắc 1 (Quá trình khử 

xảy ra ở catot) và quy tắc 2 (quá trình oxi hoá ở anot). 

- Sau đó cộng 2 nửa phản ứng ở 2 điện cực khi đó ta được phương trình điện phân tổng quát. 

- Sử dụng phương trình điện phân tổng quát như phản ứng hóa học thông thường để tính 

số mol các chất khác từ chất đã biết. 

-Từ công thức Faraday → số mol chất thu được ở điện cực được tính như sau: 






8 | P a g e 











Số mol = I.t 

n.F 

- Nếu đề bài cho I và t thì trước hết tính số mol electron trao đổi ở từng điện cực (n e ) theo 

công thức: n e = I.t (*) (với F = 96500 khi t = giây và F = 26,8 khi t = giờ). 

F 

- Trong nhiều trường hợp có thể dùng định luật bảo toàn mol electron (số mol electron thu 

được ở catot = số mol electron nhường ở anot) để giải cho nhanh. 

2.1.2. Một số ví dụ minh họa 

Ví dụ 1: Điện phân hòan toàn 2,22 gam muối clorua kim loại ở trạng thái nóng chảy thu 

được 448 ml khí (ở đktc) ở anot. Kim loại trong muối là 

A. Na. B. Ca. C. K. D. Mg. 

Hướng dẫn: 

MCl n M + n 2 Cl 2 

n Cl2 = 0,02 

n M = 0,04 → M = 20.n → n = 2 và M là Ca 

n 

→ đáp án B 

Ví dụ 2: Sau một thời gian điện phân 200 ml dung dịch CuSO 4 ( d = 1,25 g/ml) với điện 

cực graphit (than chì) thấy khối lượng dung dịch giảm 8 gam. Để làm kết tủa hết ion Cu 2+ 

còn lại trong dung dịch sau điện phân cần dùng 100 ml dung dịch H 2 S 0,5 M. Nồng độ 

phần trăm của dung dịch CuSO 4 ban đầu là 

A. 12,8 % B. 9,6 % C. 10,6 % D. 11,8 % 

Hướng dẫn: n CuSO4 = 0,05 mol 

- Gọi x là số mol CuSO 4 tham gia quá trình điện phân: 

CuSO 4 + H 2 O 

dpdd 

Cu ↓+ 1 2 O 2 ↑+ H 2 SO 4 (1) 


→ m (dung dịch giảm) = m (Cu catot) + m (O2 anot) 

= 64x + 16x = 8 → x = 0,1 mol 

9 | P a g e 















CuSO 4 + H 2 S → CuS ↓ + H 2 SO 4 (2) 

→ nH 2 S = nCuSO 4 = 0,05 mol 

Từ (1) và (2) → n CuSO4ban đầu 

= 0,1 + 0,05 = 0,15 (mol) 

→ C% = 0,15.160 .100% =9,6% 

200.1,25 

→ đáp án B 

Ví dụ 3: Điện phân 100 ml dung dịch CuSO 4 0,2 M với cường độ dòng điện 9,65A. Tính 

khối lượng Cu bám vào catot khi thời gian điện phân t 1 = 200 s và t 2 = 500 s. Biết hiệu suất 

điện phân là 100 % 

A. 0,32 gam và 0,64 gam B. 0,64 gam và 1,28 gam 

C. 0,64 gam và 1,60 gam D. 0,64 gam và 1,32 gam 

Hướng dẫn: n CuSO4 = 0,02 mol = n Cu 2+ 

Thời gian cần thiết để điện phân hết Cu 2+ là t = 0,02.2.96500 = 400 (s) → t 

9,65 

1 < t < t 2 

→ Tại t 1 có 1 2 số mol Cu2+ bị điện phân → m 1 = 0,01.64 = 0,64 gam 

Và tại t 2 Cu 2+ đã bị điện phân hết → m 2 = 1,28 gam → đáp án B 

Ví dụ 4: Điện phân 200 ml dung dịch CuSO 4 với điện cực trơ và cường độ dòng điện 1A. 

Khi thấy ở catot bắt đầu có bọt khí thoát ra thì dừng điện phân. Để trung hòa dung dịch thu 

được sau khi điện phân cần dùng 100 ml dung dịch NaOH 0,1M. Thời gian điện phân và 

nồng độ mol của dung dịch CuSO 4 ban đầu là 

A. 965 s và 0,025 M B. 1930 s và 0,05 M 

C. 965 s và 0,05 M D. 1930 s và 0,025 M 

Hướng dẫn: n NaOH = 0,01 mol 

- Khi ở catot bắt đầu có bọt khí (H 2 ) thoát ra chứng tỏ CuSO 4 đã bị điện phân hết theo 

phương trình: 

CuSO 4 + H 2 O 

dpdd 

Cu ↓+ 1 2 O 2 ↑ + H 2 SO 4 


- n NaOH = n OH − = 0,01 mol → n H2 SO 4 

= 0,5.n H + = 0,5.n OH − = 0,005 mol 





10 | P a g e 








→n Cu = n CuSO4 = 0,005 mol → 

1.t 

2.96500 

= 0,005 → t = 965 (s) 




Và C M(H2 SO 4 )= 0,005 

0,2 

=0,025 (M) 

(hoặc có thể dựa vào các phản ứng thu hoặc nhường electron ở điện cực để tính) 

→ đáp án A 

2.1.3. Bài tập tự giải 

Bài 1: Điện phân đến hết 0,1 mol Cu (NO 3 ) 2 trong dung dịch với điện tực trơ, thì sau điện 

phân khối lượng dung dịch đã giảm bao nhiêu gam 

A. 1,6g B. 6,4g C. 8,0 gam D. 18,8g 

Bài 2 (ĐH khối A-2007): Điện phân dung dịch CuCl 2 với điện cực trơ , sau một thời gian thu 

được 0,32 gam Cu ở catot và một lượng khí X ở anot. Hấp thụ hoàn toàn lượng khí X trên vào 

200 ml dung dịch NaOH ở nhiệt độ thường). Sau phản ứng nồng độ NaOH còn lại là 0,05M 

( giả thiết thể tích của dung dịch NaOH không thay đổi). Nồng độ ban đầu của dung dịch 

NaOH là 

A. 0,15 M B. 0,2M C. 0,1 M D. 0,05M 

Bài 3: Điện phân 200 ml dung dịch CuSO 4 với điện cực trơ bằng dòng điện một chiều I = 

9,65 A. Khi thể tích khí thoát ra ở cả hai đện cực đều là 1,12 lít (đktc) thì dừng điện phân. 

Khối lượng kim loại sinh ra ở katốt và thời gian điện phân là 

A. 3,2gam và 2000 s 

B. 2,2 gam và 800 s 

C. 6,4 gam và 3600s 

D. 5,4 gam và 1800s 

Bài 4: Điện phân dung dịch một muối nitrat kim loại với hiệu suất dòng điện là 100%, cường độ 

dòng điện không đổi là 7,72A trong thời gian 9 phút 22,5 giây. Sau khi kết thúc khối lượng catot 

tăng lên 4,86 gam do kim loại bám vào. Kim loại đó là 

A. Cu B. Ag C. Hg D. Pb 

2.2. Dạng 2: Bài toán điện phân có nước bị khử hoặc oxi hóa ở điện cực 


- Quá trình điện phân thường xảy ra gồm nhiều giai đoạn 

* Giai đoạn 1: 

+ M n+ (đứng sau Al 3+ trong dãy điện hóa) bị khử ở catot 

M n+ + ne → M 

+ X m- (S 2- ; I - ; Cl - ; Br - ; RCOO - ...) bị oxi hóa ở anot 

2Cl - → Cl 2 ↑ + 2e 

2RCOO - → R-R + 2CO 2 ↑+ 2e 


11 | P a g e 















→ S + 2e 

* Giai đoạn 2: 

Hết M n+ thì H 2 O tiếp tục bị khử ở catot (bắt đầu có khí H 2 thoát ra) 

2H 2 O + 2e → H 2 ↑ + 2OH - 

Hết X m- thì H 2 O bị oxi hóa ở anot (khi đó có O 2 thoát ra) 

2H 2 O → 4H + + O 2 ↑ + 4e 

* Giai đoạn 3: (có thể có) 

H 2 O bị điện phân cho H 2 ở catot và O 2 ở anot 

Chú ý: Khi giải bài tập cần dựa vào số mol của M n+ , X m- ... để biết sau mỗi giai đoạn hết ion 

nào và còn ion nào, từ đó kết luân giai đoạn kế tiếp ion nào sẽ bị điện phân. 


S 2- 

Ví dụ 1: Hòa tan 50 gam tinh thể CuSO 4 .5H 2 O vào 200 ml dung dịch HCl 0,6 M thu được 

dung dịch X. Đem điện phân dung dịch X (các điện cực trơ) với cường độ dòng điện 1,34A 

trong 4 giờ. Khối lượng kim loại thoát ra ở catot và thể tích khí thoát ra ở anot (ở đktc) lần 

lượt là (Biết hiệu suất điện phân là 100 %) 

A. 6,4 gam và 1,792 lít. B. 10,8 gam và 1,344 lít. 

C. 6,4 gam và 2,016 lít. D. 9,6 gam và 1,792 lít. 

Hướng dẫn: n CuSO4 = 0,2 mol ; n HCl = 0,12 mol 

- Ta có n e = I.t 

F = 1,34.4 = 0,2 mol 

26,8 

- Thứ tự điện phân tại catot và anot là: 

Tại catot: Cu 2+ + 2e → Cu 

0,1 0,2 0,1mol 

→ Cu 2+ chưa bị điện phân hết → m (kim loại ở catot) = 0,1.64 = 6,4 gam 

Tại anot: 2Cl – → Cl 2 ↑ + 2e 

0,12 0,06 0,12mol 

→ n e (do Cl 

− 

nhường) = 0,12 < 0,2 mol 


→ tại anot Cl – đã bị điện phân hết và đến nước bị điện phân 





12 | P a g e 











→ n e (do H2 O nhường) = 0,2 – 0,12 = 0,08 mol 

2H 2 O → O 2 ↑ + 4H + + 4e 

0,02 0,08mol 

V (khí thoát ra ở anot) = (0,06 + 0,02).22,4 = 1,792 lít → đáp án A 

Ví dụ 2: Điện phân 100ml dung dịch chứa NaCl với điện cực trơ ,có màng ngăn, cường độ 

dòng điện I =1,93A. Tính thời gian điện phân để được dung dịch pH = 12, thể tích dung 

dịch được xem như không thay đổi, hiệu suất điện phân là 100%. 

A. 50s B. 100s C. 150s D. 200s 

Hướng dẫn : 

Vì dung dịch có pH = 12 → Môi trường kiềm . 

pH = 12 → [H + ] = 10 -12 → [OH - ] = 0,01 → n OH − = 0,001 mol 


Catot (-) Anot (+) 

Na + không bị điện phân 

2H 2 O + 2e → H 2 + 2OH - 

2 Cl - → Cl 2 ↑ + 2e 

0,001 ← 0,001mol 

→ Số mol e trao đổi là : n = 0,001 mol 

Áp dụng công thức Faraday : n = I.t 

F → t = n.F = 0,001.96500 = 50 (s) 

I 1,93 

→ đáp án A 

Ví dụ 3: Điện phân có màng ngăn 500 ml dung dịch chứa hỗn hợp gồm CuCl 2 0,1M và 

NaCl 0,5M (điện cực trơ, hiệu suất điện phân 100%) với cường độ dòng điện 5A trong 

3860 giây. Dung dịch thu được sau điện phân có khả năng hoà tan m gam Al. Giá trị lớn 

nhất của m là 

A. 4,05 B. 2,70 C. 1,35 D. 5,40 


Số mol e trao đổi khi điện phân là: n= I.t 

F = 5.3860 = 0,2 mol 

96500 

n CuCl2 = 0,1.0,5 = 0,05 mol ; n NaCl = 0,5.0,5 = 0,25 mol 

→ n Cu 2+ = 0,05 mol , n Cl − = 0,25 + 0,05.2 = 0,35 mol 

→ Vậy Cl - dư , Cu 2+ hết , nên tại catot nước sẽ bị khử (sao cho đủ số mol e nhận ở catot là 

0,2 mol) 

Tại catot : Tại anot : 

Cu 2+ + 2e → Cu 

2Cl - → Cl 2 + 2e 

0,05→ 0,1mol 0,2 ← 0,2mol 


13 | P a g e 















2H 2 O + 2e → H 2 + 2OH - 

0,1 →(0,2-0,1)→0,1mol 

Dung dịch sau khi điện phân có 0,1 mol OH - có khả năng phản ứng với Al theo phương 

trình : 

Al + OH - + H 2 O → AlO 2 - + 3 2 H 2 ↑ 

0,1← 0,1mol 

m Al max = 0,1.27= 2,7 (g) → Đáp án B 

Ví dụ 4: Tiến hành điện phân (với điện cực Pt) 200 gam dung dịch NaOH 10 % đến khi 

dung dịch NaOH trong bình có nồng độ 25% thì ngừng điện phân. Thể tích khí (ở đktc) 

thoát ra ở anot và catot lần lượt là 

A. 149,3 lít và 74,7 lít B. 156,8 lít và 78,4 lít 

C. 78,4 lít và 156,8 lít D. 74,7 lít và 149,3 lít 

Hướng dẫn: m (NaOH trước điện phân) = 20 gam 

Điện phân dung dịch NaOH thực chất là điện phân nước: 

H 2 O 

dpdd 

1 2 O 2 ↑(anot) + H 2 ↑ (catot) NaOH không đổi 

m (dung dịch sau điện phân) = 80 gam m (H2 O bị điện phân) = 200 – 80 = 120 gam 

n H2 O = 20 3 mol → V O 2 

= 74,7 lít và V H2 = 149,3 lít 

→ đáp án D 

Ví dụ 5 (ĐH khối B-2007): Điện phân dung dịch chứa a mol CuSO 4 và b mol NaCl (với 

điện cực trơ có màng ngăn xốp). Để dung dịch sau khi địên phân làm phenolphtalein 

chuyển sang màu hồng thì điều kiện của a và b là (biết ion SO 2- 4 không bị điện phân trong 

dung dịch) 

A. b > 2a B. b = 2a C. b < 2a D. 2b = a 

Hướng dẫn: Phương trình điện li 

CuSO 4 → Cu 2+ 2- 

+ SO 4 

a mol a mol 


b mol b mol 

Các quá trình xảy ra ở các điện cực: 






14 | P a g e 











Catot: Cu 2+ ,Na + , H 2 O 

Anot: Cl - , SO 2- 4 , H 2 O 

Cu 2+ + 2e → Cu (1) 2Cl - → Cl 2 + 2e (2) 

a → 2a b → b 

2H 2 O + 2e → H 2 + 2OH - (3) 2H 2 O → O 2 + 4H + +4e (4) 

2x ← x y → 4e 

Để dung dịch sau khi địên phân làm phenolphtalein chuyển sang màu hồng thì phải có môi 

trường bazơ nên phải xảy ra các quá trình (1), (2) và (3) khi đó ta bảo toàn electron ở các 

điện cực ta được: 2a + 2x = b 

→ Do đó b > 2a → đáp án A 


Bài 1: Hòa tan 4,5 gam tinh thể MSO 4 .5H 2 O vào nước được dung dịch X. Điện phân dung 

dịch X với điện cực trơ và cường độ dòng điện 1,93A. Nếu thời gian điện phân là t (s) thì thu 

được kim loại M ở catot và 156,8 ml khí tại anot. Nếu thời gian điện phân là 2t (s) thì thu được 

537,6 ml khí . Biết thể tích các khí đo ở đktc. Kim loại M và thời gian t lần lượt là 

A. Ni và 1400 s B. Cu và 2800 s 

C. Ni và 2800 s D. Cu và 1400 s 

Bài 2: Điện phân 200 ml dung dịch hỗn hợp gồm HCl 0,1M và CuSO 4 0,5M bằng điện cực 

trơ . Khi ở catot có 3,2 gam Cu thì thể tích khí thoát ra ở anot là 

A. 0,56 lít B. 0,84 lít C. 0,672 lít D. 0,448 lít 

Bài 3: Tiến hành điện phân (có màng ngăn xốp) 500 ml dung dịch chứa hỗn hợp HCl 

0,02M và NaCl 0,2M. Sau khi ở anot bay ra 0,448 lít khí (ở đktc) thì ngừng điện phân. Cần 

bao nhiêu ml dung dịch HNO 3 0,1M để trung hoà dung dịch thu được sau điện phân? 

A. 200 ml B. 300 ml C. 250 ml D. 400 ml 

Bài 4: Điện phân 100ml dung dịch A chứa đồng thời HCl 0,1M và NaCl 0,2 M với điện 

cực trơ có màng ngăn xốp tới khi ở anot thoát ra 0,224 lít khí (đktc) thì ngừng điện phân. 

Dung dịch sau khi điện phân có pH (coi thể tích dung dịch thay đổi không đáng kể) là 

A. 6 B. 7 C. 12 D. 13 

Bài 5: Tính thể tích khí (đktc) thu được khi điện phân hết 0,1 mol NaCl trong dung dịch 

với điện cực trơ, màng ngăn xốp. 

A. 0,024 lit B. 1,120 lit C. 2,240 lit D. 4,489 lit 






15 | P a g e 











2.3. Dạng 3: Điện phân dung dịch chứa nhiều ion kim loại 


Giả sử tính oxi hóa của A n+ 

* Giai đoạn 1: B m+ bị khử trước B m+ + me → B 

* Giai đoạn 2: Hết B m+ thì A n+ bị khử A n+ + ne → A 

Để biết B m+ bị điện phân hết chưa ta có thể tính thời gian (t') cần điện phân hết B m+ và so 

sánh với thời gian điện phân (t) cho trong đề bài. Khi đó 

+ Nếu t' > t thì B m+ chưa bị điện phân hết và A n+ chưa bị điện phân. 

+ Nếu t' = t thì B m+ vừa bị điện phân hết. 

+ Nếu t' < t thì B m+ đã bị điện phân hết (xong giai đoạn 1) và đã chuyển sang giai đoạn 2. 


Ví dụ 1: Điện phân 100 ml hỗn hợp dung dịch gồm FeCl 3 1M , CuCl 2 1M và HCl 2M với 

điện cực trơ có màng ngăn xốp cường độ dòng điện là 5A trong 2 giờ 40 phút 50 giây ở 

catot thu được là 

A. 5,6 g Fe B. 2,8 g Fe C. 6,4 g Cu D. 4,6 g Cu 


Theo bài ra ta có: 

n Fe 3+ = 0,1 mol; n Cu 2+ = 0,1 mol; n HCl = 0,2 mol 

Sắp xếp tính oxi hóa của các ion theo chiều tăng dần : 

Fe 2+ < H + < Cu 2+ < Fe 3+ 

→ Thứ tự bị điện phân ở catot như sau: 

Fe 3+ + 1e → Fe 2+ (1) 

0,1 → 0,1→ 0,1 mol 

Cu 2+ + 2e → Cu (2) 

0,1 → 0,2→ 0,1 mol 

2H + + 2e → H 2 ↑ (3) 

0,2→ 0,2 mol 

Fe 2+ + 2e → Fe (4) 

Theo công thức Faraday số mol e trao đổi ở hai điện cực : 






16 | P a g e 











n = I.t 

F = 5.(2.60.60+40.60+50) = 0,5 mol 

96500 

Vì số mol e trao đổi chỉ là 0,5 mol → Quá trinh (4) chưa xảy ra 

→ kim loại thu được chỉ ở quá trình (2) 

→ Khối lượng kim loại thu được ở catot là : 0,1.64 = 6,4 gam Cu 

→ đáp án C. 

Ví dụ 2: Điện phân 200 ml dung dịch hỗn hợp AgNO 3 0,1 M và Cu(NO 3 ) 2 0,2 M với điện 

cực trơ và cường độ dòng điện bằng 5A. Sau 19 phút 18 giây dừng điện phân, lấy catot sấy 

khô thấy tăng m gam. Giá trị của m là 

A. 5,16 gam B. 1,72 gam C. 3,44 gam D. 2,58 gam 

Hướng dẫn: n Ag + = 0,02 mol ; n Cu 2+ = 0,04 mol 

- Ta có n e = I.t 

F = 5.(19.60+18) = 0,06 mol 

96500 

- Thứ tự các ion bị khử tại catot: 

Ag + + 1e → Ag (1) → sau (1) còn 0,06 – 0,02 = 0,04 mol electron 

0,02 0,02 0,02 

Cu 2+ + 2e → Cu (2) → sau (2) còn dư 0,02 mol Cu 2+ 

0,02 0,04 0,02 

m catot tăng = m kim loại bám vào = 0,02.(108 + 64) = 3,44 gam → đáp án C 

Ví dụ 3: Điện phân 100 ml dung dịch CuSO 4 0,2M và AgNO 3 0,1M với cường độ dòng 

điện I = 3,86A.Tính thời gian điện phân để được một khối lượng kim loại bám bên catot là 

1,72 gam? 

A. 250s B.1000s C.500s D. 750s 


Số gam kim loại Ag tối đa được tạo thành : 0,01.108 = 1,08 gam 

Số gam Cu tối đa tạo thành: 0,02.64 = 1,28 gam 

Vì 1,08 < 1,72 < 1,08 + 1,28 → Điện phân hết AgNO 3 , 

Và còn dư một phần CuSO 4 

→ Khối lượng Cu được tạo thành: 1,72 – 1,08 = 0,64 gam → n Cu = 0,01 mol 

Áp dụng công thức Faraday : 


+ Đối với Ag ta có: 0,01 = 3,86.t 1 

96500.1 → t 1 = 250s 

17 | P a g e 












+ Đối với Cu ta có: 0,01 = 3,86.t 2 

96500.2 → t 2 = 500 s 

→ Tổng thời gian : 250 + 500 = 750 s → Đáp án D. 





Bài 1: Điện phân dung dịch hỗn hợp chứa 0,15 mol FeCl 3 ; 0,3 mol CuCl 2 ; 0,1mol NaCl 

đến khi catot bắt đầu sủi bọt khí thì ngừng điện phân. Tại thời điểm này, catot đã tăng: 


Bài 2: Điện phân 200ml dung dịch CuSO 4 0,5 M và FeSO 4 0,5M trong 15 phút với điện 

cực trơ và dòng điện I= 5A sẽ thu được ở catot: 

A. Chỉ có đồng B. Vừa đồng, vừa sắt 

C. Chỉ có sắt D. Vừa đồng vừa sắt với lượng mỗi kim loại là tối đa 

Bài 3: Điện phân 200ml dung dịch hỗn hợp gồm HCl 0,1M và CuSO 4 0,5M bằng điện cực 

trơ. Khi ở catot có 3,2g Cu thì thể tích khí thoát ra ở anot là 

A. 0, 56 lít B. 0, 84 lít C. 0, 672 lít D. 0,448 lit 

Bài 4: Điện phân dung dịch chứa 0,2 mol FeSO 4 và 0,06mol HCl với dòng điện 1,34 A 

trong 2 giờ (điện cực trơ, có màng ngăn). Bỏ qua sự hoà tan của clo trong nước và coi hiệu 

suất điện phân là 100%. Khối lượng kim loại thoát ra ở katot và thể tích khí thoát ra ở anot 

(đktc) lần lượt là 

A. 1,12 g Fe và 0, 896 lit hỗn hợp khí Cl 2 , O 2 . B. 1,12 g Fe và 1, 12 lit hỗn hợp khí Cl 2 và O 2 . 

C. 11,2 g Fe và 1, 12 lit hỗn hợp khí Cl 2 và O 2 . D. 1,12 g Fe và 8, 96 lit hỗn hợp khí Cl 2 và O 2 . 

Bài 5: Tiến hành điện phân hoàn toàn dung dịch X chứa AgNO 3 và Cu(NO 3 ) 2 thu được 56 

gam hỗn hợp kim loại ở catot và 4,48 lít khí ở anot (đktc). Số mol AgNO 3 và Cu(NO 3 ) 2 

trong X lần lượt là (cho Ag = 108, Cu = 64) 

A. 0,2 và 0,3 B. 0,3 và 0,4 C. 0,4 và 0,2 D. 0,4 và 0,2 

2.4. Dạng 4: Mắc nối tiếp nhiều bình điện phân 


- Khi mắc nối tiếp nhiều bình điện phân khi đó ta có: 

+ I 1 = I 2 = I 3 = .....= I n 

+ t 1 = t 2 = t 3 = ......= t n 


+ Q = I.t = const → điện lượng qua mỗi bình là như nhau 





18 | P a g e 











+ Sự thu và nhường electron ở mỗi điện cực cùng tên phải như nhau và các chất sinh ra ở 

các điện cực cùng tên phải tỉ lệ mol với nhau 

Ví dụ: Mắc nối tiếp 2 bình điện phân trong đó bình 1 chứa dung dịch CuSO 4 và bình 2 

chứa dung dịch AgNO 3 . Khi đó ta có 

+ Tại catot của bình 1: Cu 2+ + 2e → Cu 

+ Tại catot của bình 2: Ag + + 1e → Ag 

→ n Cu 2+ = 1 2 n Ag + 


Ví dụ 1: Mắc nối tiếp hai bình điện phân: bình (1) chứa dung dịch MCl 2 và bình (2) chứa 

dung dịch AgNO 3 . Sau 3 phút 13 giây thì ở catot bình (1) thu được 1,6 gam kim loại còn ở 

catot bình (2) thu được 5,4 gam kim loại. Cả hai bình đều không thấy khí ở catot thoát ra. 

Kim loại M là 

A. Zn B. Cu C. Ni D. Pb 

Hướng dẫn: Do hai bình mắc nối tiếp nên ta có: 

Q = I.t = const ↔ 1,6.2.F 

M 

= 5,4.1.F → M = 64 → Cu → đáp án B 

108 

Ví dụ 2: Có hai bình điện phân mắc nối tiếp nhau. Bình 1 chứa dung dịch CuCl 2 , bình 2 

chứa dung dịch AgNO 3 . Tiến hành điện phân điện cực trơ, kết thúc điện phân thấy trên 

catot bình 1 tăng 1,6 gam. Khối lượng catot bình 2 tăng: 



Theo bài ra ta có n Cu = 1,6 

64 = 0,025 mol → n Cu 2+ bị điện phân= n Cu = 0,025 mol 

+ Tại catot của bình 1: Cu 2+ + 2e → Cu 

+ Tại catot của bình 2: Ag + + 1e → Ag 


Do 2 bình điện phân mắc nối tiếp nên ta có: 





19 | P a g e 








→ n Cu 2+ = 1 2 n Ag +→ n Ag += 2.0,025 = 0,05 mol → n Ag = 0,05 mol 




→ m catot bình 2 tăng = m Ag = 0,05.108 = 5,40 gam → đáp án C 


Bài 1: Mắc nối tiếp 3 bình điện phân A, B, C đựng 3 dung dịch tương ứng CuCl 2 , XSO 4 , 

và Ag 2 SO 4 rồi tiến hành điện phân với điện cực trơ cường độ dòng điện là 5A. Sau thời 

gian điện phân t thấy khối lượng kim loại thoát ra tại catot bình A ít hơn bình C là 0,76g, 

và catot bình C nhiều hơn catot bình B và bình A là 0,485g. Khối lượng nguyên tử X và 

thời gian t là 

A. 55 và 193s B. 30 và 133s C. 28 và 193s D. 55 và 965s 

Bài 2: Cho một dòng điện có cường độ dòng điện không đổi đi qua 2 bình điện phân mắc 

nối tiếp, bình 1 chứa 100ml dung dịch CuSO 4 0,01M, bình 2 chứa 100ml dung dịch 

AgNO 3 0,01M. Biết rằng sau thời gian điện phân 500s thì bên bình 2 xuất hiện khí bên 

catot. Cường độ dòng điện I, khối lượng Cu trên catot và thể tích khí (đktc) xuất hiện bên 

anot của bình 1 là 

A. 0,193 A; 0,032 gam Cu; 5,6 ml O 2 . B. 0,193 A; 0,032 gam Cu; 11,2 ml O 2 . 

C. 0,386 A; 0,64 gam Cu; 22,4 ml O 2 . D. 0,193 A; 0,032 gam Cu; 22,4 ml O 2 . 

Bài 3: Cho 2 bình điện phân mắc nối tiếp. Bình điện phân 1 hòa tan 0,3725 gam RCl (R là kim 

loại kiềm) trong nước. Bình điện phân 2 chứa dung dịch CuSO 4 . Sau một thời gian điện phân thấy 

catot bình điện phân 2 có 0,16 gam kim loại bám vào, còn ở bình điện phân 1 thấy chứa V (lít) 

dung dịch một chất tan pH = 13. Giá trị V là 

A. 0,05 lít B. 0,075 lít C. 0,1 lít D. 0,01 lít 






20 | P a g e 











3. Xây dựng bảng mô tả các yêu cầu và biên soạn câu hỏi, bài tập kiểm tra, đánh giá 

trong quá trình dạy học của chuyên đề. 

3.1. Bảng mô tả các mức yêu cầu cần đạt cho chuyên đề 

Loại câu 

hỏi/bài tập 

Câu hỏi/bài 

tập định 

tính 

Mức độ nhận thức 

Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao 

- Biết xác định - Xác định được - Biết cách sử - Vận dụng các 

cực âm (catot) và thứ tự điện phân dụng quy tắc kiến thức tổng 

cực dương (anot) của các cation và catot, anot để hợp về điện 

trong bình điện anion trên các viết các quá phân để giải 

phân. 

điện cực (nắm rõ trình điện phân thích, xác định 

- Xác định được quy tắc anot, hỗn hợp gồm thành phần của 

tại các cực anot catot).Từ đó tìm nhiều muối (đặc các kim loại, 

xảy ra sự oxi hóa ra thứ tự các kim biệt là muối của dung dịch hay 

và catot xảy ra sự loại thoát ra ở Cu 2+ và Ag + , khí thu được sau 

khử. 

catot hay các khí Fe 3+ ). 

quá trình điện 

- Xác định được thoát ra ở anot 

phân. 

thứ tự điện phân (khi điện phân 

của các cation và dung dịch hỗn 

anion trên các hợp nhiều chất). 

điện cực (nắm rõ - Xác định đúng 

quy tắc anot, các dung dịch 

catot). 

muối khi cho sơ 

- Biết ứng dụng đồ điện phân, biết 

của sự điện phân. các sản phẩm tạo 

- Xác định được ra trong quá trình 

các ion nào bị điện phân. 

điện phân và ion - Xác định môi 

nào không bị điện trường của dung 

phân. 

dịch sau khi điện 

- Viết được phân, pH tăng 

phương trình điện hay giảm. 

phân nóng chảy 

và điện phân 

dung dịch của 






21 | P a g e 











Bài tập định 

lượng 

một số hợp chất 

thường gặp. 

- Tìm kim loại, 

thể tích khi thoát 

ra, khối lượng 

kim loại bám trên 

catot khi điện 

phân biết cường 

độ dòng điện, thời 

gian điện phân… 

- Tính toán các 

bài toán theo 

công thức, 

phương trình hóa 

học đơn giản, áp 

dụng định luật 

Faraday… 

- Tính toán các 

bài toán điện 

phân hỗn hợp 

gồm nhiều chất 

+ Bài toán điện 

phân có nước bị 

khử hoặc oxi 

hóa ở điện cực 

+ Điện phân 

dung dịch chứa 

nhiều ion kim 

loại 

+ Mắc nối tiếp 

nhiều bình điện 

phân 

3.2. Hệ thống câu hỏi và bài tập minh họa theo các cấp độ mô tả 

3.2.1. Nhận biết 

Câu 1: Quá trình xảy ra tại các điện cực khi điện phân dung dịch Cu(NO 3 ) 2 là : 

A. Cực dương : Khử ion NO 3 

- 

B. Cực âm : Oxi hoá ion NO 3 

- 

C. Cực âm : Khử ion Cu 2+ D. Cực dương : Khử H 2 O 

- Giải được các 

bài toán điện 

phân hỗn hợp 

nhiều chất, lồng 

ghép vào bài 

toán vừa tìm 

kim loại và tìm 

khí thu được sau 

điện phân. 

- Đặc biệt là bài 

toán điện phân 

các muối phức 

tạp dành cho học 

sinh giỏi. 

Câu 2: Khi điện phân dung dịch CuSO 4 người ta thấy khối lượng catot tăng đúng bằng 

khối lượng anot giảm. Điều đó chứng tỏ người ta dùng 

A. Catot Cu. B. Catot trơ. C. Anot Cu. D. Anot trơ. 

Câu 3: Dãy gồm các kim loại được điều chế trong công nghiệp bằng phương pháp điện 

phân hợp chất nóng chảy của chúng là 

A. Na, Ca, Zn B. Na, Cu, Al C. Na, Ca, Al D. Fe, Ca, Al 

Câu 4: Natri, canxi, magie, nhôm được sản xuất trong công nghiệp bằng phương pháp nào: 


A. Phương pháp thuỷ luyện. B. Phương pháp nhiệt luyện. 

C. Phương pháp điện phân. D. Phương pháp điện phân hợp chất nóng chảy. 





22 | P a g e 











Câu 5: Dung dịch chứa đồng thời NaCl, CuCl 2 , FeCl 3 , CaCl 2 . Kim loại đầu tiên thoát ra 

ở catot khi điện phân dung dịch trên là 

A. Fe B. Zn C. Cu D. Ca 

Câu 6: Điều chế Cu từ dung dịch Cu(NO 3 ) 2 bằng phương pháp nào thì thu được Cu tinh 

khiết 99,999% ? 

A. Phương pháp thủy luyện. B. Phương pháp nhiệt luyện. 

C. Phương pháp điện phân. D. Phương pháp ion hóa. 

Câu 7: Trong công nghiệp natri hiđroxit được sản xuất bằng phương pháp 

A. Điện phân dung dịch NaCl, không có màng ngăn điện cực. 

B. Điện phân dung dịch NaNO 3 , không có màng ngăn điện cực. 

C. Điện phân dung dịch NaCl, có màng ngăn điện cực. 

D. Điện phân NaCl nóng chảy. 

Câu 8. Ứng dụng nào dưới đây không phải là ứng dụng của sự điện phân ? 

A. Điều chế một số kim loại, phi kim và hợp chất. 

B. Thông qua các phản ứng để sản sinh ra dòng điện. 

C. Tinh chế một số kim loại như Cu, Pb, Zn, Fe, Ag, Au... 

D. Mạ Zn, Sn, Ni, Ag, Au... bảo vệ và trang trí kim loại. 

Câu 9: Trong quá trình điện phân những cation sẽ di chuyển về: 

A. Cực dương, ở đây xảy ra sự oxi hoá B. Cực dương, ở đây xảy ra sự khử 

C. Cực âm, ở đây xảy ra sự oxi hoá D. Cực âm, ở đây xảy ra sự khử 

Câu 10: Quá trình xảy ra tại các điện cực khi điện phân dung dịch AgNO 3 là 

- 

- 

A. Cực dương : Khử ion NO 3 B. Cực âm : Oxi hoá ion NO 3 

C. Cực âm : Khử ion Ag + D. Cực dương : Khử H 2 O 

Câu 11: Phản ứng điện phân nóng chảy nào dưới đây bị viết sai sản phẩm? 

dpnc 

dpnc 

A. Al 2 O 3 2Al+3/2O 2 

B. 2NaOH 2Na+O 2 + H 2 

dpnc 

dpnc 

C. 2NaCl 2Na+Cl 2 D. CaBr 2 Ca + Br 2 

Câu 12: Tập hợp các ion nào sau đây đều không bị điện phân trong dung dịch ? 

A. K + , Ba 2+ , OH - , Cl - B. H + , Fe 2+ , Cl - 2- 

, SO 4 

C. K + , Na + , SO 2- - 

4 và NO 3 D. Fe 2+ , Cu 2+ , SO 2- 4 , Cl - 

Câu 13: Điện phân với điện cực trơ, màng ngăn xốp một dung dịch chứa các ion Fe 2+ , 

Fe 3+ , Cu 2+ và Cl - . Thứ tự điện phân xảy ra ở catot là 

A. Fe 2+ , Fe 3+ , Cu 2+ , H 2 O B. Fe 2+ , Cu 2+ , Fe 3+ , H 2 O 

C. Fe 3+ , Cu 2+ , Fe 2+ , H 2 O D. Fe 3+ , Fe 2+ , Cu 2+ , H 2 O 






23 | P a g e 











3.2.2. Thông hiểu 

Câu 1: Một dung dịch X chứa đồng thời Cu(NO 3 ) 2 , Fe(NO 3 ) 3 , Zn(NO 3 ) 2 , AgNO 3 . Thứ tự 

các kim loại thoát ra ở catot khi điện phân dung dịch trên là 

A. Ag, Fe, Cu, Zn. B. Ag, Fe, Cu, Zn. 

C. Ag, Cu, Fe. D. Ag, Cu, Fe, Zn. 

Câu 2: Cho phản ứng : Muối A + H 2 O Dpdungdich 

Kim loại B + O 2 + axit. 

Đó là phản ứng điện phân của dung dịch : 

A. Mg(NO 3 ) 2 B. Cu(NO 3 ) 2 C. FeCl 2 D. Ba(NO 3 ) 2 

đpddcó m.n 

Câu 3: Cho phản ứng : Muối A + H 2 O Bazơ B + H 2 + Phi kim 

Đó là phản ứng điện phân của dung dịch : 

A.Mg(NO 3 ) 2 B.Cu(NO 3 ) 2 C.BaCl 2 hoặc K 2 S D. Ba(NO 3 ) 2 

Câu 4: Khi điện phân hỗn hợp dung dịch NaCl và CuSO 4 , nếu dung dịch sau khi điện 

phân hoà tan được Al 2 O 3 thì sẽ xảy trường hợp nào sau đây: 

A. NaCl dư. B. NaCl dư hoặc CuSO 4 dư. 

C. CuSO 4 dư. D. NaCl và CuSO 4 bị điện phân hết. 

Câu 5: Thể tích khí hiđro sinh ra khi điện phân dung dịch chứa cùng một lượng NaCl có 

màng ngăn (1) và không có màng ngăn (2) là: 

A. Bằng nhau. B. (2) gấp đôi (1). 

C. (1) gấp đôi (2). D. (2) gấp ba (1). 

Câu 6: Điều nào là không đúng trong các điều sau: 

A. Điện phân dung dịch NaCl thấy pH dung dịch tăng dần. 

B. Điện phân dung dịch CuSO 4 thấy pH dung dịch giảm dần. 

C. Điện phân dung dịch NaCl + CuSO 4 thấy pH dung dich không đổi. 

D. Điện phân dung dịch NaCl + HCl thấy pH dung dịch tăng dần. 

Câu 7: Điện phân dùng điện cực trơ dung dịch muối sunfat kim loại hoá trị II với cường 

độ dòng điện 3A. Sau 1930 giây thấy khối lượng catot tăng 1,92 gam, Cho biết tên kim loại 

trong muối sunfat 

A. Fe. B. Ca. C. Cu. D. Mg. 

Câu 8: Điện phân dung dịch MSO 4 khi ở anot thu được 0,672 lít khí (đktc) thì thấy khối 

lượng catot tăng 3,84 gam. Kim loại M là? 

A. Cu. B. Fe. C. Ni. D. Zn. 

Câu 9: Điện phân nóng chảy muối clorua của kim loại M, ở anot thu được 1,568 lít khí 

(đktc), khối lượng kim loại thu được ở catot là 2,8 gam. Kim loại M là 


A. Mg. B. Na. C. K. D. Ca. 





24 | P a g e 











Câu 10: Khi điện phân 25,98 gam iotua của một kim loại X nóng chảy, thì thu được 12,69 

gam iot. Cho biết công thức muối iotua 

A. KI. B. CaI 2 . C. NaI. D. CsI. 

Câu 11: Điện phân dung dịch CuSO 4 bằng điện cực trơ với dòng điện có cường độ I = 

0,5A trong thời gian 1930 giây thì khối lượng đồng và thể tích khí O 2 sinh ra là 

A. 0,64g và 0,112 lít. 

C. 0,96g và 0, 168 lít. 

B. 0,32g và 0, 056 lít. 

D. 1,28g và 0, 224 lít. 

Câu 12: Điện phân 300ml dung dịch CuSO 4 0,2M với cường độ dòng điện là 3,86A. Khối 

lượng kim loại thu được ở catot sau khi điện phân 20 phút là 

A. 1,28 gam. B.1,536 gam. C. 1,92 gam. D.3,84 gam. 

Câu 13: Khi điện phân dung dịch A có nồng độ nhỏ hơn 0,5 M người ta thấy độ pH của 

dung dịch tăng dần trong quá trình điện phân. Dung dịch A là (bình điện phân có điện cực 

trơ và có màng ngăn xốp) 

A. Dung dịch CuSO 4 B. Dung dịch NaNO 3 

C. Dung dịch NaCl D. Dung dịch Fe(NO 3 ) 2 

Câu 14: Điện phân nóng chảy 2,34 gam NaCl với cường độ dòng điện một chiều I = 

9.65A. Tính khối lượng Na bám vào catot khi thời gian điện phân là 200 giây. 


Câu 15: Điện phân dung dịch chứa CuSO 4 và MgCl 2 có cùng nồng độ mol với điện cực 

trơ. Hãy cho biết những chất gì lần lượt xuất hiện bên catot và bên anot. 

A. Catot: Cu, Mg – Anot: Cl 2 , O 2 . B. Catot: Cu, H 2 – Anot: Cl 2 , O 2 . 

C. Catot: Cu, Mg – Anot: Cl 2 , H 2 . D. Catot: Cu, Mg, H 2 – Anot: Chỉ có O 2 . 

Câu 16: Có các quá trình điện phân sau: 

(1) Điện phân dung dịch CuSO 4 với anot làm bằng kim loại Cu. 

(2) Điện phân dung dịch FeSO 4 với 2 điện cực bằng graphit. 

(3) Điện phân Al 2 O 3 nóng chảy với 2 điện cực bằng than chì. 

(4) Điện phân dung dịch NaCl với anot bằng than chì và catot bằng thép. 

Các quá trình điện phân mà cực dương bị mòn là 

A. (1), (2). B. (1), (3). C. (2), (3). D. (3), (4). 

Câu 17: Khi điện phân điện cực trơ có màng ngăn dung dịch hỗn hợp gồm NaCl và CuSO 4 

đến khi NaCl và CuSO 4 đều hết nếu dung dịch sau điện phân hoà tan được Fe thì 

A. NaCl hết trước CuSO 4 . B. CuSO 4 hết trước NaCl. 

C. NaCl và CuSO 4 cùng hết. D. Xảy ra trường hợp A hoặc B. 






25 | P a g e 











Câu 18: Điện phân nóng chảy muối clorua của một kim loại kiềm, thu được 0,896 lít khí 

(đktc) ở anot và 3,12 gam kim loại ở catot. Công thức của muối đã điện phân là 

A. NaCl. B. LiCl. C. KCl. D. CsCl. 

Câu 19: Điện phân dung dịch KCl với điện cực trơ, màng ngăn xốp thời gian 16,1 phút, 

cường độ dòng điện I = 5A thu được 500ml dung dịch A. pH của dung dịch A có giá trị là 

A. 12,7. B. 1. C. 13. D. 1,3. 

Câu 20: Điện phân 200 ml dung dịch CuSO 4 với I=1,93A tới khi catot bắt đầu có bọt khí 

thoát ra thì dừng lại, cần thời gian là 250 giây. Thể tích khí thu được ở anot (đktc) là 

A. 28ml. B. 0,28ml. C. 56ml. D. 280ml. 

3.2.3. Vận dụng 

Câu 1: Điện phân 100ml dung dịch A chứa đồng thời HCl 0,1M và NaCl 0,2 M với điện 

cực trơ có màng ngăn xốp tới khi ở anot thoát ra 0,224 lít khí (đktc) thì ngừng điện phân. 

Dung dịch sau khi điện phân có pH (coi thể tích dung dịch thay đổi không đáng kể) là 

A. 6 B. 7 C. 12 D. 13 

Câu 2: Hoà tan 1,28 gam CuSO 4 vào nước rồi đem điện phân tới hoàn toàn, sau một thời 

gian thu được 800 ml dung dịch có pH = 2. Hiệu suất phản ứng điện phân là 

A. 62,5% B. 50% C. 75% D. 80% 

Câu 3: Hoà tan 5 gam muối ngậm nước CuSO 4 .nH 2 O rồi đem điện phân tới hoàn toàn, thu 

được dung dịch A. Trung hoà dung dịch A cần dung dịch chứa 1,6 gam NaOH. Giá trị của n là 

A. 4 B. 5 C. 6 D. 8 

Câu 4: Điện phân 100ml dung dịch chứa AgNO 3 0,1M và Cu(NO 3 ) 2 0,1M với cường độ 

dòng điện I là 1,93A. Tính thời gian điện phân (với hiệu suất là 100%) để kết tủa hết Ag 

(t 1 ), để kết tủa hết Ag và Cu (t 2 ) 

A. t 1 = 500s, t 2 = 1000s. B. t 1 = 1000s, t 2 = 1500s. 

C. t 1 = 500s, t 2 = 1200s. D. t 1 = 500s, t 2 = 1500s. 

Câu 5: Điện phân 200ml dung dịch CuSO 4 0.1M và MgSO 4 cho đến khi bắt đầu sủi bọt 

bên catot thì ngừng điện phân. Tính khối lượng kim loại bám bên catot và thể tích (đktc) 

thoát ra bên anot. 

A. 1,28gam; 0,224 lít B. 0,64gam; 1,12lít 

C. 1,28gam; 1.12 lít D. 0,64gam; 2,24 lít 


Câu 6: Điện phân 400 ml dung dịch chứa 2 muối KCl và CuCl 2 với điện cực trơ và màng 

ngăn cho đến khi ở anot thoát ra 3,36lít khí(đktc) thì ngừng điện phân. Để trung hòa dung 

dich sau điện phân cần 100 ml dd HNO 3 1M. Dung dịch sau khi trung hòa tác dụng với 

26 | P a g e 















AgNO 3 dư sinh ra 2,87 (gam) kết tủa trắng. Tính nồng độ mol của mỗi muối trong dung 

dịch trước điện phân. 

A. [CuCl 2 ]=0,25M, [KCl]=0,03M B. [CuCl 2 ]=0,25M, [KCl]=3M 

C. [CuCl 2 ]=2,5M, [KCl]=0,3M D. [CuCl 2 ]=0,25M, [KCl]=0,3M 

Câu 7: Điện phân 200ml dung dịch Y gồm KCl 0,1M và Cu(NO 3 ) 2 0,2M với cường độ 

dòng điện 5A trong thời gian 1158 giây, điện cực trơ, màng ngăn xốp. Giả sử nước bay hơi 

không đáng kể. Độ giảm khối lượng của dung dịch sau khi điện phân là 

A. 3,59 gam. B. 2,31 gam. C. 1,67 gam. D. 2,95 gam 

Câu 8: Điện phân dung dịch X chứa 0,4 mol M(NO 3 ) 2 và NaNO 3 (với điện cực trơ) trong 

thời gian 48 phút 15 giây, thu được 11,52 gam kimloại M tại catôt và 2,016 lít khí (đktc) 

tại anôt.Tên kim loại M và cường độ dòng điện là 

A. Fe và 24A B. Zn và 12A C. Ni và 24A D. Cu và 12A 

Câu 9: Điện phân 500ml dung dịch AgNO 3 với điện cực trơ cho đến khi catot bắt đầu có 

khí thoát ra thì ngừng điện phân . Để trung hòa dung dịch sau điện phân cần 800ml dung 

dịch NaOH 1M. Nồng độ mol AgNO 3 , và thời gian điện phân là bao nhiêu biết I=20A? 

A. 0,8M, 3860giây . B. 1,6M, 3860giây. C. 1,6M, 360giây. D. 0,4M, 380giây. 

Câu 10: Điện phân có màng ngăn 500 ml dung dịch chứa hỗn hợp gồm CuCl 2 0,1M và 

NaCl 0,5M (điện cực trơ, hiệu suất điện phân 100%) với cường độ dòng điện 5A trong 

3860 giây. Dung dịch thu được sau điện phân có khả năng hoà tan m gam Al. Giá trị lớn 

nhất của m là 

A. 4,05. B. 2,70. C. 1,35. D. 5,40. 

Câu 11: Điện phân có màng ngăn 150 ml dd BaCl 2 . Khí thoát ra ở anot có thể tích là 112 

ml (đktc). Dung dịch còn lại trong bình điện phân sau khi được trung hòa bằng HNO 3 đã 

phản ứng vừa đủ với 20g dung dịch AgNO 3 17%. Nồng độ mol dung dịch BaCl 2 trước điện 

phân là 

A. 0,01M B. 0.1M C. 1M D.0,001M 

Câu 12: Điện phân dung dịch AgNO 3 trong thời gian 15 phút, thu được 0,432 g Ag ở catot. 

Sau đó để làm kết tủa hết ion Ag + còn lại trong dung dịch sau điện phân cần dùng 25 ml 

dung dịch NaCl 0,4M. Cường độ dòng điện và khối lượng AgNO 3 ban đầu là 

A. 4,A, 2,38g B. 4,29A, 23,8g 

C. 4,9A, 2,38g D. 4,29A, 2,38g 






27 | P a g e 











Câu 13: Điện phân nóng chảy a gam một muối X tạo bởi kim loại M và một halogen thu 

được 0,896 lít khí nguyên chất (đktc). Cũng a gam X trên nếu hòa tan vào 100 ml dd HCl 

1M rồi cho tác dụng với AgNO 3 dư thì thu được 25,83 gam kết tủa .Tên của halogen đó là 

A. Flo =19 B. Clo=35,5 C. Brom=80 D. Iot=127 

Câu 14: Điện phân dung dịch hỗn hợp chứa 0,1 mol FeCl 3 , 0,2 mol CuCl 2 và 0,1 mol HCl 

(điện cực trơ, màng ngăn xốp). Khi ở catot bắt đầu sủi bọt khí thì dừng điện phân. Tại thời 

điểm này khối lượng catot đã tăng? 


Câu 15: Có hai bình điện phân mắc nối tiếp: Bình (1) chứa 100ml dung dịch CuSO 4 0,1M; 

Bình (2) chứa 100ml dung dịch NaCl 0,1M tiến hành điện phân có màng ngăn cho tới khi ở 

bình hai tạo ra dung dịch có pH=13 thì ngưng điện phân. Giả sử thể tích dung dịch ở hai 

bình không đổi. Nồng độ mol của Cu 2+ trong dung dịch bình (1) sau điện phân là 

A. 0,04M. B. 0,10M. C. 0,05M. D. 0,08M. 

Câu 16: Tiến hành điện phân hoàn toàn dung dịch X chứa 200 ml dd AgNO 3 và Cu(NO 3 ) 2 

thu được 56 gam hỗn hợp kim loại ở catot và 4,48 lít khí ở anot (đktc). Nồng độ mol 

AgNO 3 và Cu (NO 3 ) 2 trong X lần lượt là 

A. 2M và 1M. B. 1M và 2M. C. 2M và 4M. D. 4M và 2M. 

Câu 17: Điện phân dung dịch NaCl đến hết (có màng ngăn, điện cực trơ), cường độ dòng 

điện 1,61A thì hết 60 phút. Thêm 0,03 mol H 2 SO 4 vào dung dịch sau điện phân thì thu 

được muối với khối lượng 


Câu 18: Sau một thời gian điện phân 100 ml dung dịch CuSO 4 với điện cực trơ, khối 

lượng dung dịch giảm 4 gam. Để làm kết tủa hết ion Cu 2+ còn lại trong dung dịch sau khi 

điện phân cần dùng 50 ml dung dịch H 2 S 0,5M. nồng độ mol/l của dung dịch CuSO 4 trước 

lúc điện phân là 

A. 0,375M. B. 0,420M. C. 0,735M D. 0,750M. 

Câu 19: Điện phân 200ml dung dịch Fe(NO 3 ) 2 . Với dòng điện một chiều cường độ dòng điện 

1A trong 32 phút 10 giây thì vừa điện phân hết Fe 2+ , ngừng điện phân và để yên dung dịch một 

thời gian thì thu được 0,28 gam kim loại. Khối lượng dung dịch giảm là 


Câu 20: Điện phân 2 lít dung dịch hỗn hợp gồm NaCl và CuSO 4 đến khi H 2 O bị điện phân 

ở hai cực thì dừng lại, tại catot thu 1,28 gam kim loại và anot thu 0,336 lít khí (ở đktc). Coi 

thể tích dung dịch không đổi thì pH của dung dịch thu được bằng. 

A. 3. B. 2. C. 12. D. 13 

Câu 21: Có 2 bình điện phân mắc nối tiếp bình 1 chứa CuCl 2 , bình 2 chứa AgNO 3 . Khi ở 

anot của bình 1 thoát ra 22,4 lít một khí duy nhất thì ở anot của bình 2 thoát ra bao nhiêu lít 

khí? (Biết các thể tích đo ở cùng điều kiện). 


28 | P a g e 















A. 11,2 lít . B. 22,4 lít. C. 33,6 lít. D. 44,8 lít. 

3.2.4. Vận dụng cao 

Ví dụ 1 (ĐH khối B -2009): Điện phân nóng chảy Al 2 O 3 với anot than chì (hiệu suất điện 

phân 100%) thu được m kg Al ở catot và 67,2 m 3 (ở đktc) hỗn hợp khí X có tỉ khối so với 

hiđro bằng 16. Lấy 2,24 lít (ở đktc) hỗn hợp khí X sục vào dung dịch nước vôi trong (dư) 

thu được 2 gam kết tủa. Giá trị của m là 

A. 54,0. B. 75,6. C. 67,5. D. 108,0. 

Hướng dẫn giải: 

Phương trình điện phân: 2Al 2 O đpnc 

3 → 4Al + 3O 2 ↑ (1) 

C + O 2 t0 → CO 2 (2) 

C + O t0 2 → 2CO (3) 

Do M x = 32 → hỗn hợp X có CO 2 ; CO (x mol); và O 2 dư (y mol) 

CO 2 + Ca(OH) 2 → CaCO 3 + H 2 O 

0,02 ← 0,02 mol 

Vậy trong 67,2 m 3 hỗn hợp X có 0,6 CO 2 

Khi đó ta có hệ phương trình 

0,6 + x + y = 3 

x = 1,8 

{ 

⇔ { 

44.0,6 + 28x + 32y = 32.0,3 y = 0,6 

Từ 3 phương trình (1), (2), (3) ta có: m Al = 2,17.27 

= 75,6 kg → đáp án B 

Ví dụ 2 (ĐH khối A -2011): Điện phân dung dịch gồm 7,45 gam KCl và 28,2 gam 

Cu(NO 3 ) 2 (điện cực trơ, màng ngăn xốp) đến khi khối lượng dung dịch giảm đi 10,75 gam 

thì ngừng điện phân (giả thiết lượng nước bay hơi không đáng kể). Tất cả các chất tan 

trong dung dịch sau điện phân là 

A. KNO 3 , HNO 3 , Cu(NO 3)2 . B. KNO 3 , KCl, KOH. 

C. KNO 3 , Cu(NO 3 ) 2 D. KNO 3 , KOH 


Các phương trình điện li: 

KCl → K + + Cl - 

0,1 →0,1 →0,1 

Cu(NO 3 ) 2 → Cu 2+ - 

+ 2NO 3 

0,15 → 0,15 → 0,3 

Trường hợp 1: Giả sử điện phân hết Cu 2+ 

3 


29 | P a g e 















Catot: Cu 2+ , K + , H 2 O 

Anot: Cl - , NO - 3 , H 2 O 

Cu 2+ + 2e → Cu 2Cl - → Cl 2 + 2e 

0,15 →0,3→ 0,15 0,1 → 0,05→ 0,1 

2H 2 O → 4H + + 4e + O 2 

0,05←0,2 

Ta có khối lượng dung dịch giảm là: 0,15.64 + 0,05.71 + 0,05.32 = 14,75 > 10,75 

→ Cu 2+ còn dư 

Trường hợp 2: Điện phân Cu 2+ (x mol) 

Catot: Cu 2+ , K + , H 2 O 

Anot: Cl - , NO - 3 , H 2 O 

Cu 2+ + 2e → Cu 2Cl - → Cl 2 + 2e 

x →2x→ x 0,1 → 0,05→ 0,1 

2H 2 O → 4H + + 4e + O 2 

4y ← y 

Khi đó ta có hệ phương trình: 

2x = 0,1 + 4y 

x = 0,1 

{ 

⇔ { 

64x + 0,05.71 + 32y = 10,75 y = 0,025 

Vậy dung dịch sau điện phân có các ion sau: Cu 2+ , K + , NO - 3 , H + → đáp án A 

Ví dụ 3 (ĐH khối A 2014): Điện phân dung dịch X chứa a mol CuSO 4 và 0,2 mol KCl 

(điện cực trơ, màng ngăn xốp, cường độ dòng điện không đổi) trong thời gian t giây, thu 

được 2,464 lít khí ở anot (đktc) . Nếu thời gian điện phân là 2t giây thì tổng thể tích khí thu 

được ở cả hai điện cực là 5,824 lít (đktc) . Biết hiệu suất điện phân 100%, các khí sinh ra 

không tan trong dung dịch. Giá trị của a là 

A. 0,15 B. 0,18. C. 0,24 D. 0,26. 


t giây: Anot (+) Catot (-) 

2Cl - Cl 2 + 2e Cu 2+ + 2e Cu 

0,2 0,1 0,2 

2H 2 O 4H + + O 2 + 4e 

0,01 0,04 

Theo bài ra: tại thời điểm t giây n e cho = 0,24 mol 

=> Tại thời điểm 2t giây n e cho = 0,48 mol và n hỗn hợp khí = 0,26 mol. Khi đó xảy ra các 

quá trình điện phân sau: 

2t giây: Anot (+) Catot (-) 

2Cl - Cl 2 + 2e Cu 2+ + 2e Cu 

0,2 0,1 0,2 0,15 (0,48-0,18) 


30 | P a g e 












2H 2 O 4H + + O 2 + 4e 2H 2 O + 2e 2OH - + H 2 

0,07 0,28 0,18 0,09 




→ Đáp án A 

Ví dụ 4: (Đề thi casio hóa học tỉnh Thanh Hóa năm 2012, QG năm 2001-bảng A). Dung 

dịch X có chất tan là muối M(NO 3 ) 2 . Người ta dùng 200 ml dung dịch K 3 PO 4 vừa đủ để 

phản ứng với 200 ml dung dịch X, thu được kết tủa là M 3 (PO 4 ) 2 và dung dịch Y. Khối 

lượng kết tủa đó (đã được sấy khô) khác khối lượng M(NO 3 ) 2 ban đầu là 6,825 gam. 

Điện phân 400 ml dung dịch X bằng dòng điện 1 chiều với I =2,000 ampe tới khi 

khối lượng catot không tăng thêm nữa thì dừng, được dung dịch Z. Giả sử sự điện phân có 

hiệu suất 100% 

a. Hãy tìm nồng độ các ion của dung dịch X, dung dịch Y, dung dịch Z. Cho biết sự gần 

đúng phải chấp nhận khi tính nồng độ dung dịch Y, dung dịch Z. 

b. Tính thời gian (theo giây) đã điện phân 

c. Tính thể tích khí thu được ở 27,3 0 C, 1 atm trong sự điện phân. 


a. Phản ứng: 

3M(NO 3 ) 2 + 2K 3 PO 4 M 3 (PO 4 ) 2 ↓ + 6KNO 3 (1) 

Dung dịch Y: dung dịch KNO 3 : KNO 3 K + - 

+ NO 3 (2) 

Theo (1) cứ 6 mol NO - 3 phản ứng tạo ra 2 mol PO 3- 4 làm thay đổi khối lượng 

372-190=182g 

x mol NO - 3 phản ứng tạo ra x/3 mol PO 3- 4 làm thay đổi khối lượng 6,825 gam 

Vậy có ngay: x = 

6.6,825 

182 

= 0,225 mol từ đó suy ra: 

 

NO3 

- Trong dung dịch X: n 2 0,1125mol 

từ đó có ngay 

C M 2+ = 

C NO3 −= 

0,1125 

0,2 

M 

0,5625M 

; 

0,225 

1,125M 

0,2 

n 

2 

- Theo (1): n K + = n NO3 − = n KNO3 = 2. n M( NO3 ) 2 

= 2.0,1125 = 0,225 mol 

Coi V ddY ≈ V ddX + V ddK3 PO 4 

≈ 400 ml. Vậy trong dung dịch Y: 

C K + = C NO3 − = 

0,225 

0,4 

Dung dịch Y có nồng độ: C K + = C NO3 − = 0,5625M 

= 0,5625M (3) 


Các giá trị gần đúng đã chấp nhận khi tính nồng độ dung dịch Y: 

- Bỏ qua sự thay đổi thể tích khi tính (3) và sự có mặt M 3 (PO 4 ) 2 ↓ 

31 | P a g e 















- Bỏ qua sự tan của M 3 (PO 4 ) 2 ⇄ 3M 2+ 3- 

+ 2PO 4 

- Bỏ qua sự phân li của H 2 O⇄ H + + OH - 

* Xét sự điện phân dung dịch X: M(NO 3 ) 2 M 2+ - 

+ 2NO 3 

- Tại catot (-): M 2+ , H 2 O: M 2+ + 2e M 

- Tại anot (+): NO - 3 , H 2 O: 2H 2 O 4H + + O 2 ↑ + 4e 

Phương trình điện phân: 

2M(NO 3 ) 2 + 2H 2 O dpdd 2M + O 2 + 4HNO 3 (4) 

- Dung dịch Z có chất tan là HNO 3 : 

Coi V dd Z ≈ V dd X ≈ 400 ml = 0,4 lít 

Theo (4): n HNO3 =2 n M(NO3 ) 2 

= 2. 

0,5625.400 

1000 

mol 

nHNO 

Vậy C H + = C NO3 − = 

.1000 3 

1,125M 

400 

Các gần đúng đã chấp nhận khi tính nồng độ dung dịch Z: 

- Coi V dd Z ≈ V dd X , bỏ qua sự thay đổi thể tích do sự điện phân gây ra 

- Bỏ qua sự phân li của H 2 O vì Z là dung dịch HNO 3 

Nồng độ ion dd X: C M 2+ = 0,5625 M ; C NO3 − = 1,125 M 

dd Y: C K + = C NO3 − = 0,5625 M 

dd Z: C H + = C NO3 − = = 1,125 M. 

b. Tính thời gian điện phân: 

Theo (4) n O2 = 1 2 n M(NO 3 ) 2 

= 0,1125 mol 

A 

Từ công thức: m O2 = 

O 2 . 

It 

mO 

suy ra: t = 

2 

.4. 

= 21712,5 (s) 

4 96500 

A I 

O . 96500 

c. Tính thể tích khí thu được ở 27,3 0 C, 1 atm trong sự điện phân dung dịch Z 

nRT 0,1125.0,082.300,3 

V O 

 

2,77 lít. 

2 

P 

1 

Ví dụ 5: Chia 1,6 lít dung dịch A chứa HCl và Cu(NO 3 ) 2 làm 2 phần bằng nhau. 

1. Phần 1 đem điện phân (các điện cực trơ) với cường độ dòng 2,5 ampe, sau thời gian t 

thu được 3,136 lít khí (ở đktc) một chất khí duy nhất ở anôt. Dung dịch sau điện phân 

phản ứng vừa đủ với 550 ml dung dịch NaOH 0,8M và thu được 1,96 g kết tủa. 

Tính nồng độ mol của các chất trong dung dịch A và thời gian t. 

2. Cho m gam bột sắt vào phần 2, lắc đều để cho phản ứng xảy ra hoàn toàn, sau phản 

ứng thu được hỗn hợp kim loại có khối lượng bằng 0,75m (gam) và V lít khí. Tính m và V 

(ở đktc). 


1. Dung dịch A: H + ; Cl - ; Cu 2+ ; NO - 3 . Điện phân phần 1 dung dịch A: 


2 

32 | P a g e 















Tại K (-): H + ; Cu 2+ ; H 2 O: Cu 2+ + 2e Cu 

0,14 0,28 mol 

Tại A (+): Cl - ; NO - 3 ; H 2 O: 2Cl - Cl 2 + 2e 

Khí duy nhất tại A là Cl 2 : nCl 2 = 0,14 mol n e nhường = 0,28 mol = n e nhận 

Từ công thức : n e = It t = 10808 (s) 

F 

Dung dịch sau phản ứng tác dụng với NaOH tạo kết tủa nên có dư Cu 2+ 

Phản ứng : H + + OH - H 2 O (1) 

Cu 2+ + 2OH - Cu(OH) 2 (2) 

n Cu(OH)2 = 0,02 mol n Cu 2+ dư = 0,02 mol. Vậy n Cu(NO3 ) 2 

= 0,16 mol 

Theo (1,2): n H + = n OH − = 0,4 mol n HCl = 0,4 mol 

Vậy: C M Cu(NO3 ) 2 

= 0,2 M; C M HCl = 0,5 M 

2. Cho bột Fe vào phần 2 thu được hỗn hợp kim loại nên Fe phản ứng dư: 

3Fe + 8H + - 

+ 2NO 3 3Fe 2+ + 2NO + 4H 2 O (3) 

0,15 0,4 0,1 0,1 mol 

Fe + Cu 2+ Fe 2+ + Cu (4) 

0,16 0,16 0,16 mol 

Theo (3) V NO = 2,24 lít 

Theo (3, 4): m hỗn hợp kim loại = m Fe dư + m Cu = m – 0,31. 56 + 0,16.64 = 0,75m 

m = 28,48 gam 

Ví dụ 6: Một chất A có công thức MXO m . Tổng số proton trong các nguyên tử tạo ra phân 

tử A là 78. Trong ion XO m có 32 electron. X là nguyên tố ở chu kì 2. 

Khi điện phân dung dịch A trong nước, trong 1447,5 giây với I = 10 ampe (điện cực 

trơ), được dung dịch B. Cho CuO lấy dư 25% về khối lượng tác dụng với B, lọc tách chất 

rắn, thu được dung dịch D có chứa 22,6 gam muối. 

a. Tìm công thức chất A. 

b. Tính khối lượng kim loại M đã bám vào catot và khối lượng CuO đã dùng. 

c. Tính khối lượng chất A đã dùng trước khi điện phân và nồng độ mol/lít của các chất 

có trong dung dịch D (cho thể tích của dung dịch D là 250 ml). 


- 

a. Gọi Z X là số proton nguyên tử X, số electron trong XO m = Z X + 8m + 1 =32 

Z X = 31 – 8m (*) Do X thuộc chu kì 2 nên Z X < 10 và X tạo anion nên X là phi kim, từ 

(*) dễ thấy thỏa mãn m = 3, Z X = 7 (N) 

Tổng số p trong A: Z M + Z X + 8m = 78 Z M = 47 M là Ag 

Vậy A là AgNO 3 

b. Điện phân dung dịch A: 


33 | P a g e 















Tại catot (-): Ag + ; H 2 O: Ag + + 1e Ag (1) 

Tại anot (+): NO 3 - ; H 2 O: 2H 2 O 4H + + O 2 + 4e (2) 

Ta có: n e = 0,15 mol, theo (2): nH + = n e = 0,15 mol 

Cho CuO vào B có phản ứng : CuO + 2H + Cu 2+ + H 2 O (3) 

Từ (3) có: n CuO phản ứng = n Cu 2+ = 0,075 mol m Cu(NO3 ) 2 

= 14,1 gam 

Mà m muối = 22,6 gam nên AgNO 3 dư: 8,5 gam n AgNO3 dư = 0,05 mol 

Ta có: n Ag = n e = 0,15 mol m Ag bám vào catot = 0,15. 108 = 16,2 gam 

n CuO dùng = 0,075. 125 

100 = 0,09375 mol m CuO = 7,5 gam 

c. n AgNO3 đã dùng = 0,05 + 0,15 = 0,2 mol m AgNO3 đã dùng = 34 gam 

dung dịch D: Cu(NO 3 ) 2 : 0,075 mol; AgNO 3 dư: 0,05 mol 

C M Cu(NO3 ) 2 

= 0,3 M; C M AgNO3 = 0,2 M 

4. THỰC NGHIỆM 

4. 1. Mục đích thực nghiệm sư phạm. 

Mục đích của thực nghiệm sư phạm nhằm giải quyết các vấn đề sau: 

- Khẳng định hướng đi đúng đắn và cần thiết của chuyên đề trên cơ sở lý luận và thực tiễn. 

- Kiểm chứng tính ưu việt của phương pháp giải bài tập điện phân trong việc giải một số 

dạng bài tập trắc nghiệm ở phần kiến thức sự điện phân... 

- Góp phần đổi mới phương pháp và nâng cao chất lượng dạy học hiện nay ở phổ thông. 

4.2. Chọn lớp thực nghiệm 

Để có số liệu khách quan và chính xác, tôi chọn dạy 2 lớp 12A 1 và 12A 2 tại trường THPT 

Nguyễn Viết Xuân – huyện Vĩnh Tường – tỉnh Vĩnh Phúc . Lớp thực nghiệm (TN) là lớp 12A 1 

và lớp đối chứng (ĐC) là lớp 12A 2 . Hai lớp này có trình độ tương đương nhau về các mặt: 

- Số lượng học sinh, độ tuổi, nam , nữ. 

- Chất lượng học tập nói chung và môn Hoá học nói riêng. 

Đặc điểm và kết quả học tập học kỳ I ở 2 lớp được chọn như sau. 

Đặc 

điểm 

Lớp 

TN 

Lớp 

ĐC 

Học lực 

TBCHK I 

Lớp 

TN 

Lớp 

ĐC 

Học lực 

Môn hoá 

Lớp 

TN 

Lớp 

ĐC 

Sĩ số 40 39 Khá giỏi 53,4% 49,6% Khá giỏi 57,2% 48,3% 

Nam 24 20 T.Bình 46,6% 50,4% T.Bình 42,8% 51,7% 

Nữ 16 19 Yếu 0% 0% Yếu 0% 0% 

Lớp TN: Lớp thực nghiệm Lớp ĐC: Lớp đối chứng 






34 | P a g e 








4.3. Nội dung thực nghiệm 




Trong các tiết dạy tự chọn hoặc các buổi dạy khối (ôn thi ĐH - CĐ), khi hướng dẫn 

học sinh giải bài tập điện phân. Tôi tiến hành thực nghiệm cùng một nội dung bài tập theo 

hai phương pháp khác nhau 

- Hướng dẫn cho học sinh giải theo phương pháp thông thường (viết phương trình điện 

phân cụ thể, tính theo phương trình phản ứng, áp dụng các định luật bảo toàn trong Hóa 

học…) ở lớp đối chứng 12A 2 

- Hướng dẫn cho học sinh giải theo phương pháp điện phân dung dịch (phân dạng bài 

cụ thể và chỉ viết quá trình điện phân ở các điện cực) ở lớp thực nghiệm 12A 1 

4.4. Kiểm tra kết quả thực nghiệm và thảo luận 

Để xác định hiệu quả, tính khả thi của phương pháp. Việc kiểm tra, đánh giá chất lượng 

nắm bắt kiến thức của học sinh ở lớp thực nghiệm và lớp đối chứng được tiến hành bằng 

các bài kiểm tra, kết quả của một trong các bài kiểm tra đó như sau : 

Kết quả Lớp thực nghiệm 12A 1 Lớp đối chứng 12A 2 

Học sinh đạt điểm 9,10 6 HS – 15,0% 3 HS – 7,7% 

Học sinh đạt điểm 7,8 15 HS - 37,5% 8 HS - 20,5% 

Học sinh đạt điểm 5,6 14 HS – 35,0% 16 HS – 41, 0% 

Học sinh đạt điểm ≤ 4 5 HS - 12,5% 12 HS – 30,8 % 

Từ kết quả các bài kiểm tra cho thấy: 

- Khi không dùng phương pháp giải nhanh bài tập điện phân số học sinh hoàn thành tất 

cả các câu hỏi rất ít (đa số các em không làm hết bài), nhiều em lựa chọn đáp án sai. 

- Khi sử dụng phương pháp giải bài tập điện phân tỉ lệ học sinh hoàn thành chính xác 

tương đối cao. 

Từ kết quả trên cho thấy phương pháp giải bài tập điện phân rất có hiệu quả trong việc 

giải các dạng bài tập trên. 






35 | P a g e 








PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 




Đổi mới phương pháp để nâng cao chất lượng dạy học, không những giúp học sinh 

nhanh chóng nắm vững kiến thức, hiểu rõ bản chất và hứng thú với việc học mà còn giúp 

học sinh đạt kết quả cao hơn trong thi cử là một điều trăn trở của một giáo viên trẻ như tôi. 

Tôi xây dựng phương pháp này với mong muốn giúp các em học sinh có được phương 

pháp giải một số dạng bài tập một cách nhanh chóng. Phương pháp không mới, đã được 

nhiều tác giả đề cập đến nhưng tôi đã xây dựng lại phương pháp dựa trên quan điểm Hóa 

học và đã phát triển và mở rộng phương pháp này cho nhiều dạng bài tập khác nhau, phức 

tạp hơn. 

Phương pháp giải bài tập điện phân mà tôi nêu ra trên đây là kết quả của một thời gian 

giảng dạy các lớp học khối A, các lớp ôn thi ĐH - CĐ ở trường THPT Nguyễn Viết Xuân – 

huyện Vĩnh Tường – tỉnh Vĩnh Phúc. Sau khi trao đổi với các đồng nghiệp về phương pháp 

này, tôi cũng đã nhận được những sự đóng góp quý báu và sự ủng hộ của các đồng nghiệp 

trong và ngoài trường. Tôi đã đưa phương pháp này vào giảng dạy cho các em học sinh và 

bước đầu thu được kết quả khả quan được thể hiện qua các bài kiểm tra cũng như trong các 

kì thi thử ĐH mà trường tổ chức. 

Tôi viết chuyên đề này với mong muốn được chia sẻ sáng kiến của bản thân với các 

đồng nghiệp, mong các bạn đồng nghiệp phát huy một cách hiệu quả những ưu điểm của 

chuyên đề này nhằm nâng cao hiệu quả dạy học. Đồng thời bản thân tôi cũng mong muốn 

nhận được sự tiếp tục phát triển rộng hơn nữa về phương pháp này hoặc sự góp ý của các 

bạn để tôi có thể hoàn thiện hơn nữa về phương pháp dạy học của mình. 






36 | P a g e 











TÀI LIỆU THAM KHẢO 

[1]. Bài tập cở sở lí thuyết các quá trình hóa học-Vũ Đăng Độ chủ biên-Nhà xuất bản giáo 

dục 

[2]. Bài tập hóa lí-Lâm Ngọc Thiềm- Trần Hiệp Hải-Nguyễn Thị Thu. 

[3]. Bộ đề luyện thi đại học 1996 

[4]. Đề thi đại học, cao đẳng các năm (từ 2007 đến 2012) 

[5]. Đề thi học sinh giỏi tỉnh-quốc gia các năm (2001 đến 2012) 

[6]. Hóa học đại cương- Lê Mậu Quyền- Nhà xuất bản giáo dục 

[7]. Sách giáo khoa hóa học 12-nâng cao-Nhà xuất bản giáo dục 2012 

[8]. Tạp chí hóa học và ứng dụng các năm gần đây

PHÂN LOẠI VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP VỀ ANCOL HÓA HỌC 11 & PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP ĐIỆN PHÂN

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?