32 CHUYÊN ĐỀ HÓA VÔ CƠ LUYỆN THI ĐẠI HỌC (THE BEST COLLEGE PREP BOOKS)

MỤC LỤC 

Chủ đề 01: Những con đường biến hóa tinh tế trong Hóa Học. 

Chủ đề 02: Hướng dẫn áp dụng các định luật bảo toàn. 

Chủ đề 03: Vận dụng linh hoạt các định luật bảo toàn qua bài toán kim loại tác 

dụng với H + trong môi trường NO 3 - . 

Chủ đề 04: Bài toán kim loại tác dụng HNO 3 . 

Chủ đề 05: Bài toán hỗn hợp kim loại và oxit kim loại tác dụng HNO 3 . 

Chủ đề 06: Bài toán hợp chất chứa S, C tác dụng với HNO 3 . 

Chủ đề 07: Xử lý tinh tế bài toán hỗn hợp kim loại và oxit kim loại tác dụng 

với H + trong môi trường NO 3 - . 

Chủ đề 08: Bài toán kim loại tác dụng với dung dịch muối. 

Chủ đề 09: Bài toán kim loại tác dụng với axit loãng (HCl, H 2 SO 4 ). 

Chủ đề 10: Bài toán oxit kim loại tác dụng với axit loãng. 

Chủ đề 11: Bài toán khử oxit kim loại bằng CO, H 2 

Chủ đề 12: Bài toán kim loại tác dụng H 2 SO 4 (đặc, nóng). 

Chủ đề 13: Bài toán oxit kim loại tác dụng H 2 SO 4 (đặc, nóng). 

Chủ đề 14: Bài toán hỗn hợp chứa S và các muối của S tác dụng H 2 SO 4 (đặc, 

nóng). 

Chủ đề 15: Bài toán Oleum. 

Chủ đề 16: Bài toán tốc độ phản ứng và hằng số cân bằng Kc. 

Chủ đề 17: Một số bài toán về nhóm Halogen. 

Chủ đề 18: Bài toán PH trong dung dịch. 

Chủ đề 19: Bài toán sử dụng phương trình ion thu gọn. 

Chủ đề 20: Bài toán CO 2 tác dụng với dung dịch kiềm 

Chủ đề 21: Bài toán nhiệt phân muối nitrat. 

Chủ đề 22: Bài toán về phân bón hóa học. 

Chủ đề 23: Bài toán về axit H 3 PO 4 . 

Chủ đề 24: Bài toán về NH 3 . 

Chủ đề 25: Bài toán H + tác dụng HCO 3 - , CO 3 2- . 

Chủ đề 26: Bài toán nhiệt phân muối giàu oxi. 

Chủ đề 27: Bài toán về hỗn hợp chứa nhôm, kim loại kiềm, kiểm thổ. 

Chủ đề 28: Bài toán về kim loại kiềm, kiểm thổ và hợp chất. 

Chủ đề 29: Bài toán lượng kết tủa Al(OH) 3 thay đổi. 

Chủ đề 30: Bài toán nhiệt nhôm. 

Chủ đề 31: Bài toán đồ thị trong hóa học. 

Chủ đề 32: Bài toán điện phân.

CHỦ ĐỀ 1 

NHỮNG CON ĐƯỜNG BIẾN HÓA TINH TẾ TRONG HÓA HỌC 

Trước hết để có thể hiểu và áp dụng được những con đường biến hóa trong 

hóa học tôi xin mời các bạn theo dõi sự so sánh sau đây: 

Tư duy hóa học tự luận cổ điển 

+ Chú tâm đến các phản ứng hóa học. 

+ Viết các phương trình phản ứng sau 

đó dựa vào các phương trình phản ứng 

để suy ra các yếu tố cần thiết. 

+ Mất rất nhiều thời gian để cân bằng 

và viết phương trình. Bên cạnh đó có 

nhiều yếu tố của phương trình ta 

không cần quan tâm nhưng vẫn phải 

viết đầy đủ trong phương trình. 

+ Điều nguy hiểm nhất là nó hạn chế 

rất nhiều khả năng sáng tạo của bộ 

não vì tính dập khuôn máy móc. 

Tư duy hóa học đảo chiều hiện đại 

+ Xem các bài toán là một hệ kín. 

Nghĩa là các thông số về khối lượng, 

điện tích được bảo toàn. Nó chỉ 

chuyển hóa lẫn nhau. 

+ Tốc độ xử lý nhanh vì chỉ cần quan 

tâm tới các yếu tố cần thiết, không cần 

quan tâm tới phương trình hóa học. 

+ Phát triển được sự sáng tạo của bộ 

não trong việc tìm ra các hướng giải 

hay 

Làm thế nào để có vận dụng linh hoạt được tư duy đảo chiều? 

Luôn xem các bài toán hóa học là một hệ kín. Hệ kín là gì? Các bạn có thể 

tưởng tượng đơn giản như một cái ao hay hồ nước. Trong đó có rất nhiều loại cua, 

tôm, cá…chúng có thể muốn làm gì thì làm nhưng không được vượt ra khỏi cái ao, 

hồ đó. Các bài toán hóa học cũng vậy, khi các chất phản ứng ứng nhau các nguyên 

tố sẽ chạy từ chất này qua chất khác nhưng khối lượng của nguyên tố đó không đổi 

đó là nội dung của định luật “bảo toàn khối lượng và bảo toàn nguyên tố”. Một loại 

hình nữa cũng rất hay được các nguyên tố áp dụng đó là đổi và nhận electron. 

Tại sao tôi khuyến khích các bạn tư duy theo kiểu đảo chiều? 

Tôi phải thừa nhận rằng thật khó để làm việc gì đó theo cách này khi mà đa 

số mọi người lại làm theo cách khác. Tuy nhiên, các bạn hãy nhớ rằng sự sáng tạo 

được gọi là sáng tạo vì nó có tính đối lập. Một cái gì đó mà ai cũng biết sau đó ta 

cũng lại làm tương tự như những gì họ đã biết thì không thể gọi là sự sáng tạo. Khi 

các bạn làm việc hay học tập theo kiểu tư duy đảo chiều khả năng sáng tạo của bạn 

sẽ được nâng cao rất nhiều và đó là điều tôi mong muốn nhất. Trong câu hỏi này 

tôi muốn nhấn mạnh với các bạn thêm một câu cuối cùng “Nếu không có tư duy 

sáng tạo thì điều kì diệu sẽ không bao giờ xảy ra”. 

Vậy khi áp dụng vào Hóa Học thì chúng ta cần những gì? 

Tất nhiên các bạn cần phải biết tính chất hóa học liên quan tới cái hệ kín 

mà ta đang xem xét. Tuy nhiên, điều các bạn cần biết là nó có phản ứng với nhau 

hay không? Sản phẩm tạo ra là chất gì? Vậy là đủ còn phương trình phản ứng của

nó thì chúng ta không quan tâm, bởi vì nếu quan tâm thì các bạn lại tư duy theo 

kiểu “vết xe đổ” chứ không phải “tư duy đảo chiều” mà tôi nói nữa. 

Vấn đề khó khăn nhất là gì? 

Chủ quan tôi nghĩ rằng thời buổi ngày nay thị trường sách và tài liệu tham 

khảo nói chung và hóa học nói riêng hỗn loạn chưa từng có. Chính vì thế mà các 

bạn được tiếp xúc với rất nhiều loại tài liệu của nhiều tác giả khác nhau. Theo tôi 

trong số đó thế nào các bạn cũng bị ảnh hưởng bởi một số lỗi tư duy lạc hậu theo 

kiểu hóa học tự luận cổ điển. Còn tôi thì tôi khẳng định từ khi có đổi mới thi cử 

theo hình thức trắc nghiệm tôi chưa từng tham khảo một cuốn sách nào viết về kỹ 

thuật giải bài tập hóa học và các bạn thấy đấy tôi vẫn tồn tại và được các bạn chấp 

nhận. Giờ đây, tôi ngồi đây viết lại những gì tôi hay tư duy, suy nghĩ về kỹ thuật 

giải bài tập hóa học không phải để các bạn học theo như kiểu con vẹt mà tôi mong 

muốn các bạn tiếp tục sáng tạo, tiếp tục đổi mới bộ não. Các bạn cần phải hiểu 

rằng làm gì muốn thành công cũng cần phải sáng tạo. Do đó, tôi mong muốn các 

bạn hãy mạnh dạn sáng tạo hơn nữa, nhìn vào cái gì đó cũng phải thấy được cái 

chưa hoàn mỹ và tất nhiên cuốn sách này của tôi cũng vậy, nó cũng không thể hoàn 

mỹ nếu không muốn nói là tệ hại với một số người. Tôi nói quá lan man phải 

không các bạn? Tóm lại khó khăn nhất là gì? – Là các bạn bị ảnh hưởng những lỗi 

tư duy làm hạn chế sự sáng tạo. Khắc phục thế nào? – Bạn của tôi ơi ! Mỗi người 

một tính cách, một quan điểm, một kiểu nhìn nhận khác nhau…Bạn là bạn và bạn 

phải hiểu chính mình xem mình hợp với cái gì nhất. 

Nào, bây giờ chúng ta sẽ cùng nhau đi nghiên cứu những con đường biến 

hóa của các nguyên tố trong hóa học vô cơ. Qua những ví dụ ở chương 1 này mục 

đích của tôi chỉ là muốn các bạn hiểu sơ bộ về đường hướng mà tôi hay làm. Để 

vận dụng linh hoạt được các bạn cần chịu khó luyện tập theo từng chuyên đề ở 

chương 2. 

Nhắc tới hóa học vô cơ các bạn hãy nhớ thật kỹ cho tôi những vấn đề sau: 

1) Về kim loại: Bản chất của kim loại là gì? – Là khi nó tham gia phản ứng thì nó 

sẽ nhường các electron ở lớp ngoài cùng (thường là 1, 2 hoặc 3 electron) để nhận 

lại các ion âm khác. Bản chất là trao đổi điện tích âm mà thôi. Các electron trong 

kim loại có thể được đổi thành các ion âm điển hình là: OH - , Cl - , SO 4 2- , NO 3 - , O 2- , 

CO 3 2- , HCO 3 - , PO 4 3- … 

2) Về dung dịch: Luôn tự hỏi: Dung dịch chứa các ion gì? Số mol thế nào? Và hãy 

nhớ rằng dung dịch thì luôn trung hòa về điện nghĩa là tổng điện tích dương bằng 

tổng điện tích âm. 

3) Về di chuyển nguyên tố: Các bạn cần phải biết sau phản ứng các nguyên tố 

trong hệ kín của chúng ta nó chạy vào chất nào? 

4) Về số oxi hóa của các nguyên tố trong hệ: Cuối cùng (sau khi tất cả các phản 

ứng đã xong) thì những nguyên tố nào thay đổi số oxi hóa? Thay đổi như thế nào?

Tăng hay giảm? Ta luôn có tổng tăng thì bằng bằng giảm. Dưới đây tôi xin trình 

bày sơ lược thông qua một số ví dụ cụ thể. 

Ví dụ 1: Hòa tan hoàn tan 41,2 gam hỗn hợp X chứa Cu và Fe 3 O 4 trong dung dịch 

chứa HCl thu được dung dịch Y chỉ chứa hỗn hợp các muối. Mặt khác cũng hòa 

tan hoàn toàn lượng X trên bằng dung dịch chứa H 2 SO 4 loãng thì thu được dung 

dịch Z cũng chỉ chứa hỗn hợp các muối trung hòa. Cô cạn Y và Z thì thấy lượng 

muối trong Z nhiều hơn trong Y là 15 gam. Phần trăm khối lượng Cu trong X gần 

nhất với: 

A. 15,5% B. 16,4% C. 12,8% D. 20,5% 

Nguồn đề: Thầy Nguyễn Anh Phong 

Định hướng tư duy giải 

Trong bài toán này ta có thể xét hệ kín là Cu, Fe 3 O 4 , HCl hoặc Cu, Fe 3 O 4 , H 2 SO 4 . 

Rõ ràng với các hệ kín như vậy nó chỉ xảy ra quá trình luân chuyển điện tích âm từ 

O 2- thành Cl - và SO 2- 4 . Do đó, ta có ngay 

ìFe,Cu 

ï 

- 

¾¾® 41,2 í 

é 

BTDT 

Cl : 2a 

BTKL 

ïO : a ¾¾¾® ê ¾¾¾® 96a - 35,5.2a = 15 ¾¾® a = 0,6 

2- 

î 

êë SO 

4 

: a 

BTNT.O 

ìï Fe3O 4 

: 0,15 

¾¾¾¾® 41,2 í ¾¾® %Cu = 15,53% →Chọn đáp án A 

¾¾¾® 

BTKL 

ïî Cu : 0,1 

Ví dụ 2: Cho 31,6 gam hỗn hợp X gồm Fe và Fe 3 O 4 tan hết trong dung dịch HCl 

thu được 2,24 lít khí H 2 (đktc) và dung dịch Y chỉ chứa 60,7 gam hỗn hợp muối. 

Khối lượng của Fe 3 O 4 có trong X là: 

A. 18,56 B. 23,2 C. 27,84 D. 11,6 



Bài này hệ kín của chúng ta đương nhiên là Fe, Fe 3 O 4 và HCl. Bài toán này ta có 

thể tư duy theo nhiều cách. 

Cách 1: Tư duy theo hướng trao đổi điện tích 

Tương tự ví dụ trên O 2- sẽ được đổi thành Cl - và electron sẽ được đổi thành Cl - 

Khi đó 

BTKL.Y 

ì ìï Fe 

ï 

í 

ï 

ïî 

nH 

= 0,1¾¾® n 

2 

e 

= 0,2 

31,6 í O:a 

BTDT Cl 

- :2a n 

trongY 

ïî 

¾¾¾® ¾¾® - = 

Cl 0,2 + 2a 

Fe 

( ) 

Cl 

å 

¾¾¾¾® 60,7 = 31,6 

!"#"$ 

- 16a + 0,2 + 2a .35,5 = a = 0,4 

!""#""$ 

BTNT.O 

¾¾¾¾® n = 0,1¾¾® m = 23,2(gam) →Chọn đáp án B 

Fe O 

Fe O 

3 4 3 4

Cách 2: Tư duy theo sự di chuyển của nguyên tố (BTNT) 

Các bạn hãy trả lời giúp tôi. H trong HCl cuối cùng đã đi đâu? 

Đương nhiên là nó sẽ di chuyển vào H 2 và H 2 O 

Khi đó 

BTKL.Y 

ì ìï Fe 

ï31,6 í BTNT BTNT.H Trong Y 

í ïî 

O:a ¾¾¾® H 

2 O:a ¾¾¾¾® å nHCl = n - = 0,2 + 2a 

Cl 

ï 

ïî 

nH 

= 0,1¾¾® n 

2 

HCl 

= 0,2 

Fe 

( ) 

¾¾¾¾® 60,7 = 31,6 

!"#"$ 

- 16a + 0,2 + 2a .35,5 = a = 0,4 

!""#""$ 

BTNT.O 

¾¾¾¾® n = 0,1¾¾® m = 23,2(gam) →Chọn đáp án B 

Fe O 

Fe O 

3 4 3 4 

Cách 3: Tư duy bằng cách bảo toàn khối lượng (BTKL) 

BTNT.H a- 

0,2 

Ta gọi nHCl 

= a¾¾¾¾® nH2O 

= 

2 

BTKL a- 

0,2 

¾¾¾® 31,6 + 36,5a = 60,7 + 0,1.2 + 18 ¾¾® a = 1 

2 

BTNT.O 

HO FeO FeO 

¾¾® n = 0,4¾¾¾¾® n = 0,1¾¾® m = 23,2(gam) 

2 3 4 3 4 

Cl 

Bây giờ tôi sẽ phát triển bài toán trên thêm một chút để giới thiệu cho các bạn kỹ 

thuật bảo toàn electron (BTE) cho cả quá trình như bên trên tôi nói. Chúng ta 

quan tâm tới nguyên tố nào thay đổi số oxi hóa. 

Ví dụ 3: Cho 31,6 gam hỗn hợp X gồm Fe và Fe 3 O 4 tan hết trong dung dịch HCl 

thu được 2,24 lít khí H 2 (đktc) và dung dịch Y chỉ chứa 60,7 gam hỗn hợp muối. 

Cho AgNO 3 dư vào Y thì thấy có m gam kết tủa xuất hiện. Giá trị của m là: 

A. 171,35 B. 184,71 C. 158,15 D. 181,3 



ìFe : 0,15 

Theo kết quả đã tính bên trên ta sẽ có ngay 31,6 í 

î Fe 

3 O 

4 : 0,1 

Bài này chúng ta có thể tư duy theo hai hướng như sau: 

Hướng 1: Tư duy theo kiểu sự di chuyển của các nguyên tố (BTNT) và mở rộng ra 

cho nhóm nguyên tố NO - 3 . 

Với Fe ta có 

BTNT.Fe 

¾¾¾¾® n = 0,45(mol) 

Fe(NO ) 

3 3 

BTNT.NO 

Thế NO - 3 

3 từ đâu sinh ra? ¾¾¾¾¾® n = 0,45.3= 

1,35(mol) 

Lại hỏi Ag cuối cùng chạy đi đâu? 

BTNT.Clo 

ì¾¾¾¾® 

ï AgCl :1 

í ¾¾¾¾® 

BTNT.Ag - = 

- 

AgNO 

nHCl 

= 1¾¾® ¾¾® m = 181,3(gam) 

¯ 

ïî Ag :1,35 1 0,35 

3

Hướng 2: Dùng BTE cho cả quá trình. 

Chất khử là Fe. Chất oxi hóa là: O, H 2 và Ag 

Ta có: 

ìFe : 0,45 

ïO:0,4 

BTE 

í ¾¾¾® 0,45.3 = 0,4.2 + 0,1.2 + a ¾¾® a = 0,35 

ïH 2 

: 0,1 

ï 

îAg : a 

BTNT.Clo 

ìï nAgCl 

= 1 

¾¾¾¾® í ¾¾® m = 181,3(gam) →Chọn đáp án D 

¯ 

ïî 

nAg 

= 0,35 

Ví dụ 4: Đun nóng 48,2 gam hỗn hợp X gồm KMnO4 và KClO3, sau một thời 

gian thu được 43,4 gam hỗn hợp chất rắn Y. Cho Y tác dụng hoàn toàn với dung 

dịch HCl đặc, sau phản ứng thu được 15,12 lít Cl2 (đktc) và dung dịch gồm 

MnCl2, KCl và HCl dư. Số mol HCl phản ứng là: 

A. 1,8 B. 2,4 C. 1,9 D. 2,1 

Trích đề thi THPT Quốc Gia – Bộ Giáo Dục – 2016 


BTKL 48,2 - 43,4 

Ta ¾¾¾® nO 

= = 0,3(mol) 

16 

Gọi 

ìKMnO 158a 122,5b 48,2 

4 

: a ì + = 

ìa = 0,15 

í ¾¾® í ¾¾® 

BTE 

í 

îKClO 3 

: b î¾¾¾® 0,3.2 + 0,675.2 = 5a + 6b îb = 0,2 

BTNT 

¾¾¾®í 

î 

ìKCl : 0,35 

MnCl : 0,15 

2 

BTNT.Clo 

¾¾¾¾® nHCl 

= 0,35+ 0,15.2+ 0,675.2- 0,2= 1,8(mol) →Chọn đáp án A 

Ví dụ 5: Nhiệt phân hoàn toàn m gam KClO 3 với xúc tác MnO 2 , lượng khí thoát ra 

oxi hóa 1,26m gam hỗn hợp Fe và Cu thu được hỗn hợp X gồm các oxit. Cho hỗn 

hợp X tác dụng với dung dịch HNO 3 dư thu được dung dịch Y và 0,896 lít NO 

(đktc, sản phẩm khử duy nhất). Cô cạn dung dịch Y thu được 175,76 gam muối 

khan. Giá trị của m là ? 

A. 40,18. B. 38,24. C. 39,17. D. 37,64. 

Trích đề thi thử THPT Chuyên Bến Tre – 2016 

Phân tích hướng giải 

BTKL m 3m 96m 

Ta có: ¾¾¾® n 

O 

= .1,5= ¾¾® m 

2 

O 

= 

122,5 245 245 

+ æ 12m ö 

1, 

!"#""$ 

26m ç 0, 04.3 62 175, 76 

245 

÷ 

Fe,Cu è!"""""""#"""""""$ 

ø 

BTKL BTE 

¾¾¾¾® + + = 

- 

NO3

¾¾® m= 39,17 →Chọn đáp án C 

Ví dụ 6: Hỗn hợp X gồm FeO, Fe 2 O 3 và Fe 3 O 4 . Cho m gam X vào dung dịch 

H 2 SO 4 loãng dư thu được dung dịch Y. Chia Y thành hai phần bằng nhau. 

- Phần I tác dụng vừa đủ với 200ml dung dịch KMnO 4 0,5M. 

- Phần II hòa tan tối đa 6,4 gam Cu. 

Giá trị của m là: 

A. 52. B. 104. C. 23,2 D. 34,8. 

Trích đề thi thử THPT Đặng Thúc Hứa – 2016 


BTE 

Phần 1: n = 0,1¾¾¾® n 2+ 

= 0,5 

KMnO4 

BTE 

Phần 2: n = 0,1¾¾¾® n 3+ 

= 0,2 

Cu 

ì 

ï 

2+ 

Fe :1 

BTDT 3+ 

¾¾¾® YíFe :0,4 

ï 2- 

trongX 

4 

¾¾® 

O 

= 

Fe 

Fe 

î 

SO :1,6 n 1,6 

¾¾® m= 1,4.56+ 1,6.16= 

104(gam) →Chọn đáp án B 

Ví dụ 7: Hòa tan m gam hỗn hợp FeO, Fe(OH)2, FeCO3 và Fe3O4( trong đó 

Fe3O4 chiếm 1/3 tổng số mol hỗn hợp) vào dung dịch HNO3 loãng (dư), thu được 

8,96 lít (đktc) hỗn hợp gồm CO2 và NO (sản phẩm khử duy nhất của N +5 ) có tỷ 

khối so với H 2 là 18,5. Số mol HNO 3 phản ứng là: 

A. 1,8 B. 3,2 C. 2,0 D. 3,8 



ìCO 2 

: 0,2 

Ta có: nkhi = 0,4í 

¾¾® ne = n 2+ 

= n 

Fe hh 

= 0,6¾¾® nFe 3O 

= 0,2 

4 

îNO : 0,2 

å 

BTNT.Fe 

BTNT.N 

¾¾¾¾® 

Fe 

= + = ¾¾¾¾® 

HNO 

= + = 

3 

n 0,4 0,4 1 n 1.3 0,2 3,2(mol) 

→Chọn đáp án B 

Ví dụ 8: Cho m gam Mg vào dung dịch X gồm 0,03 mol Zn(NO3)2 và 0,05 mol 

Cu(NO3)2 , sau một thời gian thu được 5,25 gam kim loại và dung dịch Y. Cho 

dung dịch NaOH vào dung dịch Y, khối lượng kết tủa thu được là 6,67 gam. Giá trị 

của m là : 

A. 3,6 B. 2,86 C. 2,02 D. 4,05 



Ở bài toán này các bạn xem hệ kín của chúng ta là Mg, Zn(NO 3 ) 2 , Cu(NO 3 ) 2 và 

NaOH sẽ thấy sự chuyển đổi NO 3 - trong các ion kim loại thành OH -

- 

Vậy ta có ngay: n 0,16 6,67 ìOH : 0,16 

- = ¾¾® 

NO 3 

í 

î Kimloai :3,95(gam) 

BTKL 

¾¾¾® + + = + ¾¾® = 

m 0,03.65 0,05.64 5,25 3,95 m 4,05(gam) 

Ở chủ đề tiếp theo đây tôi sẽ giúp các bạn nhận ra sức mạnh của các định luật bảo 

toàn nếu các bạn biết vận dụng khôn khéo và linh hoạt.

CHỦ ĐỀ 2 HƯỚNG DẪN ÁP DỤNG CÁC ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN 

Như tôi đã nói với các bạn việc chúng ta xem một bài tập hóa học là một 

hệ kín có thể ví như cảnh “chim lồng, cá chậu” có nghĩa là các anh muốn làm gì thì 

làm nhưng không bao giờ thoát được ra cái lồng đó. 

2.1 Định luật bảo toàn nguyên tố 

Sự di chuyển của nguyên tố từ chất này qua chất khác được gọi là định luật 

bảo toàn nguyên tố (BTNT). Tôi đưa ra một ví dụ điển hình và đơn giản như sau: 

Ví dụ 1: Giả sử ta cho a mol Fe (vừa đủ) tác dụng với HNO 3 sau phản ứng thu 

được 0,1 mol Fe(NO 3 ) 2 , 0,2 mol Fe(NO 3 ) 3 , 0,2 mol NO 2 và 0,2 mol NO. Trong ví 

dụ trên BTNT được tư duy là N trong HNO 3 được phân bổ vào Fe(NO 3 ) 2 , 

Fe(NO 3 ) 3 , NO 2 và NO. 

Tôi thì tôi hay viết là 

Với Fe 

BTNT.N 

¾¾¾¾® 

HNO 

= + + + = 

3 

BTNT.Fe 

¾¾¾¾® = = + = 

n 0,1.2 0,2.3 0,2.1 0,2.1 1,2(mol) 

nFe 

a 0,1 0,2 0,3(mol) 

n 

BTNT.H 

HNO 1, 2 

3 

Với H ¾¾¾¾® nHO= = = 0,6(mol) 

2 

2 2 

Với O tôi hay tư duy theo kiểu phá vỡ gốc NO - 3 lý do là khi NO - 3 bị phá vỡ thì O 

nó sẽ được điều vào NO, NO 2 và H 2 O. Với bài toán trên có 0,4 mol gốc NO - 3 bị 

phá vỡ. Do đó, 

BTNT.O 

¾¾¾¾® nHO= 0,4.3 

2 ! 

- 0,2.2 

! 

- 0,2.1 

! 

= 0,6(mol) 

- 

NO3 

Chú ý: Với bài toán trên các số liệu đã được tôi bố trí khớp nếu các bạn thay đi 

một thông số nào đó và dữ nguyên các thông số còn lại thì sẽ làm cho bài toán sai 

bản chất hóa học. Đơn giản là nó còn phải tuân theo các định luật bảo toàn khác 

(tôi sẽ trình bầy ở phần sau). 

Ví dụ 2 : Cho hỗn hợp 0,15 mol CuFeS 2 và 0,09 mol Cu 2 FeS 2 tác dụng với dung 

dịch HNO 3 dư thu được dung dịch X và hỗn hợp khí Y gồm NO và NO 2 . Thêm 

BaCl 2 dư vào dung dịch X thu được m gam kết tủa. Mặt khác, nếu thêm Ba(OH) 2 

dư vào dung dịch X, lấy kết tủa nung trong không khí tới khối lượng không đổi 

được x gam chất rắn. Giá trị của m và x là : 

A. 111,84 và 157,44 B. 112,84 và 157,44 

C. 111,84 và 167,44 D. 112,84 và 167,44 


Bài toán khá đơn giản ta chỉ cần sử dụng BTNT thuần túy là xong. 

Ta có : 

NO2 

ìnCu 

= 0,33 (mol) 

ìïnCuFeS = 0,15 (mol) 

2 

BTNT ï 

í 

¾¾¾® ínFe 

= 0,24 (mol) 

ïî nCu = 

2FeS 

0,09 (mol) 

2 

ï 

înS 

= 0,48 (mol) 

NO

ìnBaSO 

= 0,48 (mol) ® m = 0,48.233 = 111,84 (gam) 

4 

ï 

ï ìnBaSO 

= 0,48(mol) 

BTNT 

4 

¾¾¾® í ï 

→Chọn A 

BTKL 

ïx ínFe = ¾¾¾® = 

2O 

0,12(mol) x 157,44(gam) 

3 

ï ï 

î înCuO 

= 0,33(mol) 

Ví dụ 3: Nung 32,4 gam chất rắn X gồm FeCO 3 , FeS, FeS 2 có tỷ lệ số mol là 1:1:1 

trong hỗn hợp khí Y gồm O 2 và O 3 có tỷ lệ số mol là 1:1. Biết các phản ứng xảy ra 

hoàn toàn. Số mol Y tham gia phản ứng là : 

A. 0,38 B. 0,48 C. 0,24 D. 0,26 


Ta có : 

ì n = 0,1(mol) ìn = 0,15(mol) 

FeCO3 Fe2O3 

ï 

ï 

BTNT 

Xín = 0,1(mol) ¾¾¾® ín = 0,3(mol) 

FeS 

SO2 

ï 

= 

ï 

ï 

n 0,1(mol) 

î 

FeS 

ïn = 0,1(mol) 

2 

î CO2 

BTNT.O pha˚n ˆ ˘ng 

¾¾¾¾® n = 0,1.2 + 0,3.2 + 0,15.3 - 0,1.3 = 0,95(mol) 

O 

ìï nO 

= a(mol) 

2 

BTNT.O 

¾¾® Y : í 

¾¾¾¾® 5a = 0,95 ¾¾® a = 0,19(mol) 

ïî 

nO 

= a(mol) 

3 

¾¾® nY 

= 2a = 0,38(mol) →Chọn A 

Ví dụ 4: Cho 24 gam Mg tác dụng vừa đủ với dung dịch chứa a mol HNO 3 . Sau 

phản ứng thu được hỗn hợp khí X gồm các khí N 2 ; N 2 O có số mol bằng nhau và 

bằng 0,1mol. Tìm giá trị a. 

A.2,8 B. 1,6 C. 2,54 D. 2,45 


Ta có ngay : n 

Mg 

ìï nN 

= 0,1 

2 

BTE 

¾¾® í ¾¾¾® n 

ïî 

nNO= 

0,1 

2 

BTNT.Mg 

ì¾¾¾¾® ï nMg(NO = 

3) 

1(mol) 

2 

= 1(mol) í 

ïî ¾¾¾® 

BTE 

ne 

= 2(mol) 

NH4NO3 

2 -0,1.10 -0,1.8 

= = 0,025(mol) 

8 

BTNT.N 

¾¾¾¾® n = 1.2 + 0,025.2 + 0,1.2 + 0,1.2 = 2,45(mol) →Chọn D 

HNO3 

Ví dụ 5: Cho 158,4 gam hỗn hợp X gồm Fe, Fe(NO 3 ) 2 , Fe(NO 3 ) 3 vào một bình kín 

không chứa không khí rồi nung bình ở nhiệt độ cao để phản ứng xảy ra hoàn toàn, 

khối lượng chất rắn giảm 55,2 gam so với ban đầu. Cho chất rắn này tác dụng với 

HNO 3 thấy có khí NO thoát ra và thu được dung dịch Y. Cho NaOH dư vào Y 

được kết tủa Z. Nung Z ngoài không khí tới khối lượng không đổi được m gam 

chất rắn. Giá trị của m là : 

A. 196. B. 120. C. 128. D. 115,2.


Vì phản ứng hoàn toàn và chất rắn tác dụng với HNO 3 có khí NO nên O 2 sinh ra 

trong quá trình nhiệt phân đã đi hết vào trong các oxit sắt. 

→ 55,2 gam chỉ là NO 2 . 

55,2 

BTNT.N 

Trong X 

Ta có: nNO = = 1,2(mol) ¾¾¾¾® n = - = 

2 NO 

n 1,2(mol) 

2 NO3 

46 

BTKL Trong X 

¾¾¾® m = 158,4- 1,2.62= 

84(gam) 

Fe 

Sau các phản ứng Fe sẽ chuyển thành Fe 2 O 3 : 

BTNT.Fe 84 

¾¾¾¾® nFe 

= = 1,5(mol) 

56 

¾¾® n = 0,75(mol) ¾¾® m = 0,75.160 = 120(gam) →Chọn B 

Fe2O3 

Ví dụ 6: Hỗn hợp X gồm FeS, FeS 2 , CuS tan vừa hết trong dung dịch chứa 0,33 

mol H 2 SO 4 đặc sinh ra 0,325 mol khí SO 2 và dung dịch Y. Cho Fe dư vào Y thu 

được dung dịch Z và chất rắn T. Lọc bỏ T rồi cô cạn Z thì thu được m gam muối 

khan. Giá trị của m là: 

A. 15,12 B. 18,19 C. 11,33 D. 12,92. 


Để giải nhanh bài tập này ta đưa ra các câu hỏi đặt ra là: 

H trong H 2 SO 4 chạy đi đâu rồi ? – Nó chạy vào H 2 O. 

O trong H 2 SO 4 chạy đi đâu rồi ? – Nó chạy vào muối 

Ta có: 

BTNT.Hidro 

¾¾¾¾® nHO= 

2 

0,33(mol) 

BTNT.O trong muoi 

¾¾¾¾® 

O 

= - - = 

n 0,33.4 0,325.2 0,33 0,34(mol) 

BTNT.O trong muo·i 0,34 

¾¾¾¾® n 

2- 

= = 0,085(mol) 

SO4 

4 

2- 

SO , SO 

4 2 và H 2 O. 

BTNT.S 

¾¾¾¾® n = 0,085(mol) ¾¾® m= 

12,92(gam)→Chọn D 

FeSO4 

2.2 Định luật bảo toàn electron (BTE) 

Bản chất của BTE các em có thể hiểu đơn giản là kim loại đẩy e của mình 

cho nguyên tố khác để lấy về anion, còn nguyên tố nhận e của kim loại cũng biến 

thành chất khác. Nói như vậy nghĩa là khi áp dụng định luật này các bạn phải biết 

(nói chính xác là phải thuộc) chất nào nhường e và chất nào nhận e? Sau khi 

nhường nhận thì chúng biến thành cái gì? Nghe có vẻ mênh mông quá phải không? 

Nhưng các bạn đừng sợ vì thật ra nó cũng chỉ có vài chất được lập đi lập lại thôi. 

Chúng ta cùng nhau quay lại ví dụ 1 bên trên: 

Ví dụ 1: Giả sử ta cho a mol Fe (vừa đủ) tác dụng với HNO 3 sau phản ứng thu 

được 0,1 mol Fe(NO 3 ) 2 , 0,2 mol Fe(NO 3 ) 3 , 0,2 mol NO 2 và 0,2 mol NO. 

Chúng ta đã xem xét ví dụ này qua định luật BTNT. Bây giờ ta tiếp tục xem xét nó 

dưới hướng nhìn của BTE.

Như ở bên trên tôi đã nói số liệu của bài toán đã được tôi bố trí chuẩn xác, 

nếu các bạn tự ý thay đi nó sẽ sai bản chất. Tại sao lại như vậy? Vì chúng ta cần 

phải tuân theo định luật BTE nữa. Không khó để nhìn ra số mol e của Fe nhường 

chính là số mol NO 3 - trong muối nghĩa là 0,8 mol. Vậy nguyên tố nào đã nhận e 

của Fe? Chính là N +5 trong HNO 3 nó đã nhận e để biến thành N +2 trong NO và N +4 

trong NO 2 . Số mol e nhận cũng là 0,8. Đó chính là nội dung của định luật bảo toàn 

electron (BTE). Nói tóm lại công thức áp dụng của định luật BTE thì rất ngắn 

å 

n 

= 

å 

n 

+ - 

e e 

tuy nhiên sức mạnh của nó thì rất ghê gớm. Điều quan trọng nhất 

khi các bạn áp dụng định luật này là phải các định đúng. 

Chất nhường e (chất khử) là những chất nào? 

Chất nhận e (chất oxi hóa) là những chất nào? 

Chú ý khi giải bài tập: 

– Xác định nhanh tất cả các nguyên tố thay đổi số oxh (không quan tâm tới chất 

không thay đổi) 

– Viết chính xác quá trình nhường nhận electron (nên nhớ thuộc lòng). 

– Kết hợp linh hoạt với Bảo toàn nguyên tố. 

å å . 

– Áp dụng công thức n 

- e 

= n 

+ 

e 

– Chú ý với những trường hợp về axit HNO 3 tạo ra muối NH 4 NO 3 ; hỗn hợp muối 

Fe 2+ ;Fe 3+ . 

– Trường hợp một nguyên tố tăng rồi lại giảm số oxi hóa hoặc ngược lại . 

Bây giờ, chúng ta sẽ nghiên cứu các ví dụ để hiểu vấn đề trên . 

A. Bảo toàn electron một nấc. 

Bảo toàn electron một nấc nghĩa là chất khử sẽ có số oxi hóa được đưa ngay từ min 

tới max thông qua một chất oxi hóa (thường là HNO 3 hoặc H 2 SO 4 ). 

HNO 3/H2SO ì 

4 3+ 

Fe ¾¾¾¾¾® Fe 

ï HNO 3/H2SO4 

3+ 

Quy trình íAl 

¾¾¾¾¾® Al 

ï 

HNO 3/H2SO4 

2+ 2+ 2+ 

ïî 

Zn,Mg,Cu... ¾¾¾¾¾® Zn ,Mg ,Cu ... 

Ví dụ 2: Hoà tan hoàn toàn m gam Al vào dung dịch HNO 3 loãng dư thu được hỗn 

hợp khí gồm 0,015 mol N 2 O và 0,01 mol NO (phản ứng không tạo muối amoni). 

Tính m. 

A. 13,5 g B. 0,81 g C. 8,1 g D. 1,35 g 


Ta có: 

ìï n 

í 

ïî n 

NO 2 

NO 

= 0,015(mol) 

® ne 

= 0,015.8 + 0,01.3 = 0,15(mol) 

= 0,01(mol) 

BTE 

¾¾¾® n = 0,05(mol) ® m = 0,05.27 = 1,35(gam) 

Al 

Al

Ví dụ 3: Hòa tan hoàn toàn 12,42 gam Al bằng dung dịch HNO 3 loãng (dư), thu 

được dung dịch X và 1,344 lít (ở đktc) hỗn hợp khí Y gồm hai khí là N 2 O và N 2 . Tỉ 

khối của hỗn hợp khí Y so với khí H 2 là 18. Cô cạn dung dịch X, thu được m gam 

chất rắn khan. Giá trị của m là: 

A. 97,98. B. 106,38. C. 38,34. D. 34,08. 


- 

ì nAl 

= 0,46(mol) ¾¾® ne 

= 1,38(mol) 

ï 

Ta có ngay: íïì 

n 

NO= 

0,03(mol) 

2 

ï í 

ïî îïn 

N 

= 0,03(mol) 

2 

+ 1,38 - 0,54 

¾¾® ne = 0,54(mol) ¾¾® n + = = 0,105(mol) 

NH 4 

8 

¾¾® m= 0,46.(27+ 62.3) + 0,105.80= 

106,38(gam) 

å 

B. Bảo toàn electron nhiều nấc. 

Bảo toàn electron nhiều nấc nghĩa là chất khử sẽ có số oxi hóa được đưa từ số oxi 

hóa min tới số oxi hóa trung gian rồi tới max thông qua một sô chất oxi hóa 

Với mức trung gian thường là : Oxi, Clo... 

Với mức max thường là:HNO 3 hoặc H 2 SO 4 . 

Dạng bài tập này ta thường hay dùng phương pháp “Chia để trị”. 

Ví dụ 4: Đốt cháy x mol Fe bởi oxi thu được 5,04 gam hỗn hợp (A) gồm các oxit 

sắt. Hòa tan hoàn toàn (A) trong dung dịch HNO 3 thu được 0,035 mol hỗn hợp (Y) 

gồm NO và NO 2 . Tỷ khối hơi của Y đối với H 2 là 19. Tính x. 

A. 0,06 mol. B. 0,065 mol. C. 0,07 mol. D. 0,075 mol. 


ìnFe 

= x(mol) 

BTKL 

Chia để trị ta có ngay: 5,04 í 

¾¾¾® 56x + 16y = 5,04 

înO 

= y(mol) 

ìï n 

Ta có: í 

ïî 

n 

NO 

NO2 

= 0,0175(mol) 

= 0,0175(mol) 

BTE 

¾¾¾® = + 

¾¾® x = y = 0,07(mol) →Chọn C 

3x 2y 0,0175.4 

Ví dụ 5: Thổi một luồng CO qua hỗn hợp Fe và Fe 2 O 3 nung nóng được chất khí B 

và chất rắn D. Cho B lội qua dung dịch nước vôi trong dư thấy tạo 6 gam kết tủa. 

Hòa tan D bằng H 2 SO 4 đặc, nóng thấy tạo ra 0,18 mol SO 2 còn dung dịch E. Cô 

cạn E thu được 24 g muối khan. Xác định thành phần % của Fe: 

A. 58,33% B. 41,67% C. 50% D. 40% 


Cô cạn E thu được 24g muối khan do đó ta có :

BTNT.Fe 

24 

¾¾¾¾® nFe = 2n 

( ) 

= 2. = 0,12(mol) 

Fe2 SO4 3 

400 

ìFe : 0,12(mol) 

BTNT(O+ 

C) ìFe : 0,12(mol) 

Hỗn hợp đầu í 

¾¾¾¾¾® D í 

îO : a(mol) îO : a - 0,06(mol) 

BTE 

¾¾¾® 0,12.3 = 2(a - 0,06) + 0,18.2 ® a = 0,06(mol) 

BTNT(Fe+ O) 

ìFe2O 3: 0,02(mol) 

¾¾¾¾¾®í 

î Fe : 0,08(mol) 

BTKL 0,08.56 

¾¾¾® %Fe = = 58,33% → Chọn A 

0,12.56 + 0,06.16 

Ví dụ 6: Thổi khí CO đi qua ống sứ đựng m gam Fe 2 O 3 nung nóng. Sau phản ứng 

thu được m 1 gam chất rắn Y gồm 4 chất. Hoà tan hết chất rắn Y bằng dung dịch 

HNO 3 dư thu được 0,448 lít khí NO (sản phẩm khử duy nhất, đo ở điều kiện 

chuẩn) và dung dịch Z. Cô cạn dung dịch Z thu được m 1 +16,68 gam muối khan. 


A. 8,0 gam. B. 16,0 gam. C. 12,0 gam. D. 24 gam. 


Chia để trị: 

ìï 

Fe : a(mol) 

m1 

í 

ïî O : b(mol) 

¾¾® m1 

= 56a+ 

16b(gam) 

BTNT.Fe 

¾¾¾¾® 

Fe(NO 3) 

= + 

3 

Có 

n 

NO 

BTNT.Fe 

¾¾¾¾® 

m a(56 62.3) 

BTE 

ì¾¾¾® = + 

Fe(NO ) : a(mol) 

3a 2b 0,02.3 

= 0,02(mol) ¾¾®í 

îa(56 + 62.3) = 56a + 16b + 16,68 

BTNT.Fe 

¾¾® a= 0,1¾¾¾¾® m= 0,05.160= 8g 

→ Chọn A 

Ví dụ 7: Đốt 11,2 gam Fe trong bình kín chứa khí Cl 2 , thu được 18,3 gam chất rắn 

X. Cho toàn bộ X vào dung dịch AgNO 3 dư đến khi các phản ứng xảy ra hoàn 

toàn, thu được m gam chắt rắn. Giá trị của m là: 

A. 28,7. B. 43,2. C. 56,5. D. 71,9. 


BTKL 18,3 -11,2 

nFe 

= 0,2(mol) ¾¾¾® nCl 

= = 0,2(mol) 

35,5 

BTNT.Clo 

ì¾¾¾¾® AgCl : 0,2(mol) 

ï 

¾¾® í - 

¾¾® = 

BTE 0,2.3 0,2 

m 71,9(gam) 

ï¾¾¾® Ag : = 0,4(mol) 

î 

1 

Chú ý: Bài này ta áp dụng BTE cho cả quá trình. Chất khử là Fe với số mol e 

nhường là 0,2.3 = 0,6 do đó tổng số mol e nhận (Cl và Ag + ) cũng phải bằng 0,6 

3 3

C. Bảo toàn electron có nhiều yếu tố gây nhiễu. 

Trong nhiều bài tập hóa học người ra đề rất hay dùng kỹ thuật tung hỏa mù 

bằng cách đưa các nguyên tố gây nhiễu vào làm nhiều bạn học sinh không hiểu kỹ 

bản chất hóa học sẽ rât bối rối. Nhiều khi còn hoang mang và đành bó tay mặc dù 

bản chất nó rất đơn giản. Yếu tố gây nhiễu chính là các nguyên tố lên rồi lại xuống, 

xuống rồi lại lên nhưng tổng các quá trình thì bằng 0. Phát hiện ra điều trên chúng 

ta không cần quan tâm tới các yếu tố gây nhiễu để đơn giản hóa bài toán. 

Ví dụ 8: Trộn 0,54 gam bột nhôm với bột Fe 2 O 3 và CuO rồi tiến hành phản ứng 

nhiệt nhôm thu được hỗn hợp A. Hoà tan hoàn toàn A trong dung dịch HNO 3 được 

hỗn hợp khí gồm NO và NO 2 có tỉ lệ số mol tương ứng là 1 : 3. Thể tích (đktc) khí 

NO và NO 2 lần lượt là: 

A. 0,224 lít và 0,672 lít. B. 0,672 lít và 0,224 lít. 

C. 2,24 lít và 6,72 lít. D. 6,72 lít và 2,24 lít. 


Trong ví dụ này ta chỉ quan tâm tới sự thay đổi số oxi hóa của Al với Fe và Cu 

không cần quan tâm.Vì cuối cùng các nguyên tố đều lên số oxi hóa cao nhất. 

Ta có: 

å 

+ 

ì nAl 

= 0,02(mol) ® ne 

= 0,06(mol) 

ï 

ín 

NO 

= a(mol) 

ï 

î 

n 

NO 

= 3a(mol) 

2 

BTE 

¾¾¾® 0,06 = 6a ® a = 0,01(mol) 

→ Chọn A 

Ví dụ 9: Trộn đều 10,8 gam Al với hỗn hợp Fe 2 O 3 , CuO, Cr 2 O 3 rồi đốt nóng để 

tiến hành phản ứng nhiệt nhôm thu được hỗn hợp X. Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp X 

trong dung dịch HNO 3 đun nóng thu được V lít (đktc) hỗn hợp khí NO, NO 2 có tỉ 

khối so với hiđro là 21. V có giá trị là: 

A. 20,16 lít. B. 17,92 lít. C. 16,8 lít. D. 4,48 lít. 


Ta có: 

å 

+ 

ì nAl 

= 0,4(mol) ® ne 

= 1,2(mol) 

ï 

ín 

NO 

= a(mol) 

ï 

î 

n 

NO 

= 3a(mol) 

2 

BTE 

¾¾¾® 1,2 = 6a ® a = 0,02(mol) 

→ Chọn B 

Ví dụ 10: Đốt 16,2 gam hỗn hợp X gồm Al và Fe trong khí Cl 2 thu được hỗn hợp 

chất rắn Y. Cho Y vào nước dư, thu được dung dịch Z và 2,4 gam kim loại. Dung 

dịch Z tác dụng được với tối đa 0,21 mol KMnO 4 trong dung dịch H 2 SO 4 (không 

tạo ra SO 2 ). Phần trăm khối lượng của Fe trong hỗn hợp X là: 

A. 72,91%. B. 64,00%. C. 66,67%. D. 37,33%. 

Định hướng tư duy giải

Chú ý: Nguyên tố gây nhiễu là Cl 2 (ta không cần quan tâm) vì cuối cùng Cl - cũng bị 

KMnO 4 oxi hóa thành Cl 2 . 

BTKL 

ì 

ì¾¾¾® ï 

+ = 

Ta có ngay: 16,2 - 2,4 = 13,8 Al : a(mol) 27a 56b 13,8 

í ¾¾® í 

î Fe : b(mol) ï î ¾¾¾® 

BTE 

3a + 3b = 0,21.5 

ìa 

= 0,2(mol) 

0,15.56 + 2,4 

¾¾®í ¾¾® %Fe = = 66,67% 

îb 

= 0,15(mol) 

16,2 

2.3 Định luật bảo toàn điện tích 

Tư tưởng cổ điển thưởng chỉ áp dụng định luật bảo toàn điện tích (BTĐT) 

cho một dung dịch khi đề bài cho luôn các ion có sẵn trong dung dịch. Tôi nghĩ 

điều đó đơn giản tới mức hiển nhiên các bạn phải hiểu được. Tuy nhiên, tôi vẫn 

đưa ra một số ví dụ để các bạn dễ hình dung: 

Ví dụ 1: Một dung dịch chứa hai cation là Al 3+ (0,2 mol) và Fe 2+ (0,1 mol). Trong 

dung dịch trên còn chứa hai anion là Cl — 2 

(x mol) và SO - 4 

(y mol). Tìm x và y biết 

rằng cô cạn dung dịch trên thu được 46,9 gam hỗn hợp muối khan. 

A. 0,2 và 0,3 B. 0,3 và 0,2 C. 0,5 và 0,15 D. 0,6 và 0,1 


Ta có: 

ìAl 

ï 

ïFe 

í 

ï 

ï 

îSO 

3+ 

2+ 

- 

Cl : x(mol) 

2- 

4 

: 0,2(mol) 

: 0,1(mol) 

: y(mol) 

BTDT 

ì¾¾¾® ï x+ 2y= 

0,8 

¾¾®í 

ï î ¾¾¾® 

BTKL 

35,5x + 96y = 46,9 - 0,2.27 - 0,1.56 

ìx 

= 0,2(mol) 

¾¾®í →Chọn A 

îy 

= 0,3(mol) 

Chú ý: Khối lượng muối trong dung dịch chính là tổng khối lượng các ion. 

Ví dụ 2: Dung dịch A chứa: 0,15 mol Ca 2+ ; 0,6 mol Cl - ; 0,1 mol Mg 2+ ; a mol 

HCO - 3 ; 0,4 mol Ba 2+ . Cô cạn dung dịch A được chất rắn B. Nung B trong không 

khí đến khối lượng không đổi thu được m gam chất rắn khan. Giá trị của m là: 

A. 90,1. B. 102,2. C. 105,5. D. 127,2. 


Ta có: 

ìCa 

ï 

íMg 

ï 

î 

Ba 

2+ 

2+ 

2+ 

: 0,15(mol) 

: 0,1(mol) 

: 0,4(mol) 

- 

ìï 

Cl : 0,6(mol) 

í 

- 

ï îHCO 3 

: a(mol) 

BTDT 

¾¾¾® 2(0,15 + 0,1 + 0,4) = 0,6 + a ¾¾® a = 0,7(mol)

t 

- 

¾¾® 0 2 t 

¾¾® 0 

3 

® 

O 

= 

B CO O n 0,35(mol) 

BTKL 

¾¾¾® m= 0,15.40+ 0,1.24+ 0,4.137+ 0,6.35,5+ 0,35.16= 

90,1 

Chú ý : Nếu chỉ cô cạn dung dịch B thì ta sẽ có quá trình 

0 

t 2 

3 

B ¾¾® CO - 

Ví dụ 3: Dung dịch A có chứa: 0,05 mol SO 4 2- ; 0,1 mol NO 3 - ; 0,08 mol Na + ; 0,05 

mol H + và K + . Cô cạn dung dịch A thu đựợc chất rắn B. Nung chất rắn B đến khối 

lượng không đổi thu được chất rắn C có khối lượng là : 

A. 15,62 gam. B. 11,67 gam . C. 12,47 gam. D. 13,17 gam. 


BTDT 

Ta có: ¾¾¾® 0,05.2 + 0,1 = 0,08 + 0,05 + n + ® n + = 0,07 

2- 

ìSO 

4 

: 0,05(mol) 

ï 

0 

- 

t 

ïNO 3 

: 0,05(mol) ¾¾® XNO2 

¾¾® mC 

í 

® mC 

= 11,67(gam) 

+ 

ïK : 0,07(mol) 

ï + 

îNa : 0,08(mol) 

Cái mà tôi muốn nói với các bạn ở đây là BTĐT mở rộng mà tôi gọi là “Tư 

duy điền số điện tích” theo kinh nghiệm của tôi thì hướng tư duy này áp dụng vào 

giải bài tập hóa học vô cơ rất tốt. Bản chất của nó liên quan chặt chẽ tới BTNT và 

BTE mà điển hình là các nguyên tố kim loại. Tôi gọi là mở rộng vì các bạn cần 

hiểu thêm một bước là sau khi các nguyên tố nhường nhận e thì nó biến thành các 

ion gì? Sau đây tôi xin đưa ra một số ví dụ điển hình: 

Ví dụ 4: Hòa tan hết 0,54g Al trong 70ml dung dịch HCl 1M thu được dung dịch 

X. Cho 75ml dung dịch NaOH 1M vào X, sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn 

thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là 

A. 1,56 B. 0,78 C. 0,39 D. 1,17 



Các bạn hãy làm quen với câu hỏi: Dung dịch cuối cùng chứa gì? 

Rồi sau đó ta sẽ điền số điện tích để đủ cung ứng cho Na + . 

Ta có: 

+ 

ìNa : 0,075 

ï 

n 0,02 X Cl : 0,07 

- 

Al 

= ¾¾® í 

ï¾¾¾® BTDT 

î 

- 

2 

K 

AlO : 0,005 

BTNT.Al 

¾¾¾¾® = = →Chọn đáp án D 

m 0,015.78 1,17 

¯ 

Ví dụ 5: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp Na, Ba, Al vào nước được dung dịch 

X và 13,44 lít H 2 (đktc). Cho X phản ứng với 450 ml dung dịch H 2 SO 4 1M được 

31,1 gam kết tủa và dung dịch Y chỉ chứa các muối sanfat trung hòa. Cô cạn Y 

được 41,3 gam chất rắn khan . Giá trị m bằng 

K

A. 24,1 B. 18,7 C. 25,6 D. 26,4 


Ta có: 

ìï 

nHSO 

= 0,45 

2 4 

í 

 

ïî 

nH 

= 0,6¾¾® n 

2 

e 

= 1,2 

ìm¾¾® n+ 

= ne 

= 1,2 

ï 

2- 

¾¾® 31,1 + 41,3 = 72,4 íSO 4 

: 0,45 

ïî - 

OH : a 

BTDT 

¾¾¾® a= 0,3¾¾® m= 24,1 →Chọn đáp án A 

Ví dụ 6: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp Na, K, Ba, Al vào nước được dung 

dịch X và 8,288 lít H 2 (đktc). Cho X phản ứng với 250 ml dung dịch H 2 SO 4 1M 

được 20,22 gam kết tủa và dung dịch Y chỉ chứa các muối sunfat trung hòa. Cô cạn 

Y được 25,74 gam chất rắn khan . Giá trị m bằng 

A. 14,18 B. 17,88 C. 15,26 D. 16,48 


Ta có: 

ìï 

nH2SO 

= 0,25 

4 

í 

 

ïî 

nH 

= 0,37¾¾® n 

2 

e 

= 0,74 

ìm¾¾® n+ 

= ne 

= 0,74 

ï 

2- 

¾¾® 20,22 + 25,74 = 45,96íSO 4 

: 0,25 

ïî - 

OH : a 

BTDT 

¾¾¾® a = 0,24¾¾® m= 17,88 →Chọn đáp án B 


dịch X và 9,184 lít H 2 (đktc). Cho X phản ứng với 350 ml dung dịch H 2 SO 4 1M 

được 26,42 gam kết tủa và dung dịch Y chỉ chứa các muối sunfat trung hòa. Cô cạn 

Y được 32,58 gam chất rắn khan. Phần trăm khối lượng của Ba có trong hỗn hợp 

ban đầu là: 

A. 34,18% B. 47,88% C. 45,22% D. 58,65% 


Ta có: 

ìï 

nHSO 

= 0,35 

2 4 

í 

 

ïî 

nH 

= 0,41¾¾® n 

2 

e 

= 0,82 

ìm¾¾® n+ 

= ne 

= 0,82 

ï 

2- 

¾¾® 26,42 + 32,58 = 59íSO 4 

: 0,35 

ïî - 

OH : a

BTDT 

¾¾¾® = ¾¾¾® = 

BTKL 

a 0,12 m 23,36 

ìAl(OH) 3 

: 0,04 0,1.137 

¾¾® 26,42 í 

¾¾® %Ba = = 58,65% →Chọn đáp án D 

îBaSO 4 

: 0,1 23,36 


dịch X và 8,512 lít H 2 (đktc). Cho X phản ứng với 200 ml dung dịch H 2 SO 4 1,25M 

và HCl 1M được 24,86 gam kết tủa và dung dịch Y chỉ chứa các muối clorua và 

sunfat trung hòa. Cô cạn Y được 30,08 gam chất rắn khan. Phần trăm khối lượng 

của Ba có trong hỗn hợp ban đầu là: 

A. 44,16% B. 60,04% C. 35,25% D. 48,15% 


Ta có: 

ì nH2SO 

= 0,25 

4 

ï 

ínHCl 

= 0,2 

ï 

ïî 

nH 

= 0,38¾¾® n 

2 

e 

= 0,76 

ìm¾¾® n+ 

= ne 

= 0,76 

ï 

2- 

ïSO 4 

: 0,25 

¾¾® 24,86 + 30,08 = 54,94í Cl 

- 

ïïî : 0,2 

BTDT 

¾¾¾® = ¾¾¾® = 

- 

OH : a 

BTKL 

a 0,06 m 22,82 

0,1.137 

¾¾® %Ba = = 60,04% →Chọn đáp án B 

22,82 

ìAl(OH) 3 

: 0,02 

¾¾® 24,86í îBaSO 

4 : 0,1 

Ví dụ 9: Cho V lít dung dịch NaOH 2M vào dung dịch chứa 0,1 mol Al 2 (SO 4 ) 3 và 

0,1 mol H 2 SO 4 đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 7,8 gam kết tủa. Giá 

trị lớn nhất của V để thu được lượng kết tủa trên là: 

A. 0,25. B. 0,035. C. 0,05. D. 0,45. 


Ta có: 

ì n 3+ 

= 0,2 

Al 

ï 

ín 2- 

0,4 

SO4 

ï 

ïî n = 0,1 

¯ 

BTNT 

= ¾¾¾® 

ìNa 2SO 4 

: 0,4 

í 

î NaAlO 

2 

: 0,1 

BTNT.Na 

¾¾¾¾® nNaOH 

= 0,9¾¾® V= 0,45 →Chọn đáp án D 

Ví dụ 10: Cho m gam Na vào 200 ml dung dịch hỗn hợp NaOH 1M và Ba(OH) 2 

0,5M, đến phản ứng hoàn toàn thu được dung dịch X. Cho dung dịch X vào 200 ml

dung dịch hỗn hợp Al 2 (SO 4 ) 3 0,5M và HCl 1M, đến phản ứng hoàn toàn thu được 

31,1 gam kết tủa. Giá trị lớn nhất của m là: 

A. 4,6. B. 23. C. 2,3. D. 11,5. 

Trích đề THPT – Đặng Thúc Hứa – Lần 2 – 2016 


ìBaSO 4 

: 0,1 

Ta có: 31,1 í 

→ Na lớn nhất khi kết tủa bị tan một phần. 

î Al(OH) 

3 : 0,1 

Dung dịch cuối cùng chứa: 

2- 

ìSO 4 

: 0,2 

ï 

- 

ïCl : 0,2 

í 

AlO : 0,1 

- 

ï 2 

ï ¾¾¾® 

BTDT 

î 

+ 

Na : 0,7 

BTNT.Na 

¾¾¾¾® m= 0,5.23= 11,5(gam) →Chọn đáp án D 

Ví dụ 11: Sục 17,92 lít H 2 S ở (đktc) vào V ml dung dịch hỗn hợp NaOH 1M, KOH 

1M và Ba(OH) 2 0,5M, đến phản ứng hoàn toàn thu được dung dịch X. Cô cạn X 

thu được 45,9 gam chất rắn khan. Giá trị của V là: 

A. 300. B. 250. C. 200. D. 400. 

Trích đề THPT – Đặng Thúc Hứa – Lần 2 – 2016 


Ta dùng kỹ thuật điền số điện tích, xét trường hợp muối là HS - trước 

Ta có: 

+ 

ìNa : V 

ï 

+ 

ïK :V 

= ¾¾® í 

ïïî 

- 

HS :3V 

nHS 0,8 45,9 

2 

Ba 

2+ 

: 0,5V 

BTKL 

¾¾¾® 45,9 = V(23 + 39 + 33 + 0,5.137) ¾¾® V = 0,2 →Chọn đáp án C 

Có đáp án → dễ thấy với các trường hợp tạo hỗn hợp muối và có dư OH - thì không 

có đáp án thỏa mãn. 

Ví dụ 12: Hòa tan hết m gam hỗn hợp X gồm Na, Na 2 O, K, K 2 O, Ba và BaO, trong 

đó oxi chiếm 8,75% về khối lượng vào nước thu được 400ml dung dịch Y và 1,568 

lít khí H 2 (đktc). Trộn 200ml dung dịch Y với 200ml dung dịch hỗn hợp gồm HCl 

0,2M và H 2 SO 4 0,15M thu được 400ml dung dịch có PH = 13. Các phản ứng xảy 

ra hoàn toàn. Giá trị của m gần nhất với: 

A. 12 B. 15 C. 14 D. 13 

Trích đề thi thử THPT Chuyên Nguyễn Huệ – Lần 3 – 2016 


ìHCl : 0,04 

n 

PH 13 

- - 0,1 

= OH 

Ta có: í 

¾¾® n + = 0,1¾¾¾® = 0,1 

H 

îHSO 2 4:0,03 0,4 

¾¾® n = 0,14 

- 

OH 

ìï 

nH 

= 0,07 

2 

BTE 0,28 - 0,07.2 

Xử lý với Y: í 

¾¾¾® nO 

= = 0,07 

n - ïî 

= 0,14.2= 

0,28 2 

OH 

0,07.16 

¾¾® m= = 12,8(gam) →Chọn đáp án D 

0,0875 

Ví dụ 13: Đốt cháy hoàn toàn m gam P sau đó hòa tan hoàn toàn sản phẩm cháy 

vào H 2 O thu được dung dịch X. Người ta cho 300ml dung dịch KOH 1M vào X sau 

khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn cô cạn thu được 18,56 gam rắn khan. Giá trị của 

m là: 

A. 2,48 B. 2,265 C. 1,86 D. 1,24 

Trích đề thi thử thầy Nguyễn Anh Phong 


ì 3- 

m 

ïPO 4 

: 31 

ï + 

+ Tư duy điền số điện tích ta có: íK :0,3 

ï 

BTDT + 3m 

ï¾¾¾® H : - 0,3 

ïî 

31 

BTKL m 3m 

¾¾¾® 95 + 0,3.39 + - 0,3 = 18,56 ¾¾® m = 2,2649(gam) (Loại) 

31 31 

ì 3- 

m 

ïPO 4 

: 31 

ï + 

+ Vậy xảy ra trường hợp 2: íK :0,3 

ï 

BTDT - 3m 

ï¾¾¾® OH : 0,3 - 

ïî 

31 

BTKL m æ 3mö 

¾¾¾® 95 + 0,3.39 + 17ç 0,3 - ÷ = 18,56 

31 è 31 ø 

¾¾® m= 1,24(gam) →Chọn đáp án D 

2.4. Định luật bảo toàn khối lượng (BTKL) 

Có thể nói rằng định luật BTNT là một trường hợp riêng của BTKL, khi ta 

áp dụng BTKL cho một nguyên tố thì người ta gọi là BTNT. Trong quá trình giải 

các bài toán hóa học vô cơ định luật BTKL đóng vai trò khá quan trọng, tuy nhiên 

nó hiếm khi được áp dụng riêng lẻ mà thường chỉ là một khâu nào đó của bài toán.

Đơn giản là vì chúng ta không gặp nhiều khó khăn để phát hiện ra một bài toán có 

được xử lý thông qua định luật BTKL hay không. 

Một vấn đề nữa mà tôi muốn nói với các bạn đó là khi áp dụng BTKL các 

bạn lên vận dụng linh hoạt chứ đừng lên chỉ gò bó với lối áp dụng tư duy cổ điển 

đó là: Tổng khối lượng các chất sau và trước phản ứng là không thay đổi, hay biểu 

diễn qua công thức là: m = const . Thế áp dụng linh hoạt nghĩa là áp dụng nhử thế 

nào? Là chúng ta có thể áp dụng cho một phần của các chất tham gia phản ứng hay 

nói một cách khác là áp dụng bảo toàn cho nhóm nguyên tố cần thiết. Các bạn theo 

dõi thêm qua một số ví dụ sau: 

Ví dụ 1: Đốt cháy 2,15 gam hỗn hợp gồm Zn, Al và Mg trong khí oxi dư, thu được 

3,43 gam hỗn hợp X. Toàn bộ X phản ứng vừa đủ với V ml dung dịch HCl 0,5M. 

Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị của V là: 

A. 160 B. 240 C. 480 D. 320 



BTKL 3, 43 - 2,15 

Ta có: ¾¾¾® nO 

= = 0,08¾¾® n + = 0,16¾¾® V= 

320(ml) 

H 

16 

Ví dụ 2: Cho luồng khí CO dư qua ống sứ đựng 5,36 gam hỗn hợp FeO và Fe2O3 

(nung nóng), thu được m gam chất rắn và hỗn hợp khí X. Cho X vào dung dịch 

Ca(OH)2 dư, thu được 9 gam kết tủa. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị 

của m là 

A. 3,75 B. 3,92 C. 2,48 D. 3,88 



Ca(OH) 2 

BTKL 

Ta có: X¾¾¾¾® n = 0,09¾¾¾® m= 5,36- 0,09.16= 

3,92(gam) 

¯ 

!"# "$ 


Cu(NO3)2, sau một thời gian thu được 5,25 gam kim loại và dung dịch Y. Cho 


của m là : 

A. 3,6 B. 2,86 C. 2,02 D. 4,05 



Ta có : 

- 

ìOH : 0,16 

n 0,16 6,67 - 

NO 3 

Kimloai :3,95(gam) 

= ¾¾® í 

î 

BTKL(Mg,Zn,Cu) 

¾¾¾¾¾¾® + + = + ¾¾® = 

m 0,03.65 0,05.64 5,25 3,95 m 4,05(gam) 

O

Ví dụ 4: Hòa tan hoàn toàn 30 gam hỗn hợp X gồm Mg, MgO, Mg(NO 3 ) 2 trong 

dung dịch HCl. Sau phản ứng thu được dung dịch Y chỉ chứa một muối clorua và 

4,48 lít NO (đktc, sản phẩm khử duy nhất). Khối lượng muối có trong Y là: 

A. 66,5. B. 58,9 gam. C. 57,0 gam. D. 47,5 gam. 



Ta có 

0,2.3 

ì BTE 

ï ¾¾¾® nMg 

= = 0,3(mol) 

BTKL 

n 2 

NO 

= 0,2® í 

¾¾¾® mMgO 

= 0,2 

BTNT.N 

ï¾¾¾¾® nMg(NO 3) 

= 0,1(mol) 

2 

î 

BTNT.Mg 

¾¾¾¾® n = 0,6(mol) ¾¾® m = 0,6.95 = 57(gam) 

MgCl2 

Ví dụ 5: Cho m g bột Fe vào 200 ml dung dịch hỗn hợp A chứa H 2 SO 4 1M, 

Fe(NO 3 ) 3 0,5M và CuSO 4 0,25M. Khuấy đều cho đến khi phản ứng kết thúc thu 

được 0,85m gam chất rắn. Biết NO là sản phẩm khử duy nhất của N +5 . Giá trị của 

m là: 

A. 72 g B. 53,33 g C. 74,67 g D. 32,56 g 



Ta có: 

n + ìï = 0,4 

H 

 

í ¾¾® nNO 

= 0,1 

n - = 0,3 

ïî NO3 

ì 

n 2+ 

= x 

Fe 

ï 

¾¾® ín = 0,25 ¾¾® x = 0,35 

2- 

SO4 

ï 

BTNT.N 

ï ¾¾¾¾® - 

NO = 

3 

î 

n 0,2 

BTKL 

¾¾¾® + + = + ¾¾® = 

m 0,1.56 0,05.64 0,85m 0,35.56 m 72 

Ví dụ 6. Hoà tan hoàn toàn m gam Fe trong dung dịch HNO 3 thấy có 0,3 mol khí 

NO 2 sản phẩm khử duy nhất thoát ra, nhỏ tiếp dung dịch HCl vừa đủ vào lại thấy 

có 0,02 mol khí NO duy nhất bay ra. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được chất 

rắn có khối lượng là: 

A. 24,27 g B. 26,92 g C. 19,50 g D. 29,64 g 



Ta có: 

ìï nNO 

= 0,3 

2 

í 

ïî n 

NO 

= 0,02 

BTE 

¾¾¾® 

e 

= ¾¾® 

Fe 

= 

Lại có: nNO = 0,02¾¾® nHCl 

= 0,08 

n 0,36 n 0,12

ì n = 0,12 

ï 

¾¾® = ¾¾¾® = 

3+ 

Fe 

ï 

BTKL 

ín - 0,08 m 26,92 

Cl 

ï ¾¾¾® 

BTDT 

n - 0,28 

NO = 

3 

ïî 

Ví dụ 7: Nung nóng m gam Al và Fe 3 O 4 trong điều kiện không có không khí. Sau 

khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được chất rắn X. Cho X tác dụng với dung dịch 

NaOH dư thu được dung dịch Y, chất rắn Z và 3,36 lít H 2 (đktc). Sục khí CO 2 dư 

vào dung dịch Y thu được 39 gam kết tủa. Giá trị của m là: 

A. 48,3 B. 57,0 C. 45,6 D. 36,7 



BTE d≠ 

X + NaOH có khí H 2 chứng tỏ Al dư. Có ngay: n = 0,15 ¾¾¾® n = 0,1 

BTNT.Al 0,5 - 0,1 

BTNT.O 

n = n = ¾¾¾¾® = = ¾¾¾¾® = 

¯ Al(OH) 

0,5 n 

3 Al2O 0,2 n 

3 Fe3O 

0,15 

4 

2 

BTKL 

¾¾¾® m= 0,5.27+ 0,15.232= 

48,3(gam) 

Ví dụ 8: Cho Mg phản ứng vừa đủ với V lít dung dịch hỗn hợp chứa HCl 2M và 

H 2 SO 4 1M. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch A chứa m gam 

muối và 4,48 lít khí H 2 (đktc). Giá trị của m là: 

A. 20,6 B. 21,5 C. 23,4 D. 19,8 



Ta có : 

BTNT.H 

H 

2 

BTE 

n = 0,2(mol) ¾¾¾® n = 0,2 

Mg 

¾¾¾¾® 2V + 2V = 0,2.2 ¾¾® V = 0,1 

- 

ìCl : 0,2 

ï 2- 

BTKL 

¾¾® A íSO 4 

: 0,1 ¾¾¾® m = 21,5(gam) 

ï 2+ 

ïî 

Mg : 0,2 

2.5 Vận dụng liên hoàn các định luật bào toàn 

Trong phần này tôi sẽ trình bày một bài toán với nhiều cách giải, áp dụng 

nhiều định luật bảo toàn để các bạn có thể hiểu một cách sâu sắc và dễ dàng khi áp 

dụng chúng vào các bài toán khác. 

Ví dụ 1: Cho 27,25 gam hỗn hợp X gồm Mg, Al, Fe, Cu tác dụng với O 2 thu được 

m gam hỗn hợp chất rắn Y. Cho toàn bộ Y tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 đặc, 

nóng, thu được dung dịch Z (chứa 5 muối, với tổng khối lượng muối là 96,85 gam) 

và 10,64 lít (đktc) khí SO 2 duy nhất. Gía trị của m là 

A. 34,85. B. 20,45. C. 38,85. D. 31,25. 


H2 

Al

BTNT.S 

+ Bảo toàn nguyên tố S trong H 2 SO 4 ¾¾¾¾® n = n + n 2- 

HSO SO SO 

2 4 2 4 

BTKL 96,85 - 27,25 

+ Với muối ¾¾¾® n 2- 

= = 0,725 

SO 4 

96 

10,64 

BTNT.H 

¾¾® nHSO 

= 0,725+ = 1,2(mol) ¾¾¾¾® n 

2 4 HO= 

1,2 

2 

22,4 

Cách 1: BTKL cho cả quá trình hòa tan hỗn hợp rắn Y: 

BTKL 

¾¾¾® m + 1,2.98= 96,85+ 0,475.64+ 1,2.18¾¾® m = 31,25(gam) 

Y 

Cách 2: BTNT.O cả quá trình hòa tan hỗn hợp rắn Y: 

BTNT.O TrongY TrongY 

¾¾¾¾® nO 

+ 1,2.4 

! 

= 0,725.4 

"#$ #% 

+ 0,475.2 

"#$ #% 

+ 1,2 

! 

¾¾® nO 

= 0,25 

BTKL 

HSO 

SO 

HO 

2 4 

2- 

SO 

2 

2 

4 

¾¾¾® mY 

= 0,25.16+ 27,25= 

31,25(gam) 

Cách 3: Dùng bảo toàn electron (BTE) 

Ta có : n 2- = 0,725¾¾® n 

4 

e 

= 1,45 

SO 

BTE TrongY TrongY 

O 

O 

¾¾¾® 2n + 0,475.2 

!" # "$ 

= 1,45 ¾¾® n = 0,25(mol) 

BTKL 

SO 

2 

¾¾¾® mY 

= 0,25.16+ 27,25= 

31,25(gam) 

Ví dụ 2: Nung 2,23 gam hỗn hợp X gồm các kim loại Fe, Al, Zn, Mg trong oxi, 

sau một thời gian thu được 2,71 gam hỗn hợp Y. Hoà tan hoàn toàn Y vào dung 

dịch HNO 3 (dư), thu được 0,672 lít khí NO (sản phẩm khử duy nhất, ở đktc). Số 

mol HNO 3 đã phản ứng là: 

A. 0,12. B. 0,14. C. 0,16. D. 0,18. 


BTKL TrongY 2,71- 

2,23 

+ Quá trình X →Y ¾¾¾® nO 

= = 0,03(mol) 

16 

ìï nHNO 

= a 

3 

BTNT.N 

+ BTNT.N trong HNO 3 í ¾¾¾¾® n - = a - 0,03 

NO3 

ïî n 

NO 

= 0,03 

+ BTNT.H trong HNO 3 

¾¾® n = 0,5a 

HO 

Cách 1: Dùng BTNT.O cho cả quá trình 

BTNT.O 

¾¾¾¾® 0,03 

! 

+ 3a ! = (a- 0,03).3 + 0,03 

! 

+ 0,5a 

! 

¾¾® a = 0,18 

"#$#% 

Cách 2: Dùng BTE 

Y HNO 

NO H O 

2 

3 - 

NO 

2 

3 

ìNO : 0,03 

BTE 

Ta có: í ¾¾¾® ne 

= 0,03.3 + 0,03.2 = 0,15 ¾¾® n - = 0,15 

NO 

O:0,03 

3 

î 

Y

BTNT.N 

¾¾¾¾® n = 0,03+ 0,15= 

0,18(mol) 

HNO 

3 

Cách 3: Dùng tư duy phá vỡ gốc NO 3 

- 

+ Ta có số mol NO thoát ra là 0,03 → có 0,03 mol gốc NO 3 - bị phá vỡ. Khi bị phá 

vỡ như vậy nó biến thành 0,03 mol NO bay lên → phải có 0,06 mol O đi vào H 2 O 

+ Số mol O trong Y cũng đi vào H 2 O 

å 

HO 

BTNT.H 

¾¾® n = 0,06+ 0,03= 0,09¾¾¾¾® n = 0,18(mol) 

HNO 

2 3 

Cách 4: Dùng BTKL cho cả quá trình 

BTKL 

¾¾¾® m + m = m + m + m 

Y HNO muoi NO H O 

3 2 

¾¾® 2,71+ 63a = 2,23 + 62(a- 0,03) + 0,03.30 + 0,5a.18 ¾¾® a = 0,18 

!"""#"""$ 

muoi 

Cách 5: Dùng tư duy phân chia nhiệm vụ của H + 

+ - 

ì ï4H + NO3 + 3e ¾¾® NO + 2H2O 

Chúng ta sử dụng: í 

+ 2- 

ïî 2H + O ¾¾® H2O 

Vậy H + làm 2 nhiệm vụ là tạo ra NO và biến O trong Y thành H 2 O 

¾¾® n = n = 0,03.4+ 0,03.2= 

0,18(mol) 

HNO 

3 

H 

+ 

Ví dụ 3: Hỗn hợp X gồm Fe, Al, CuO, Mg, Zn. Cho m gam hỗn hợp X tác dụng 

với oxi sau 1 thời gian thu được m+0,96 gam hỗn hợp Y. Cho hỗn hợp Y tác dụng 

với dung dịch HNO 3 loãng dư thu được 7,168 lít NO (đktc, sản phẩm khử duy 

nhất) và dung dịch Z. Cô cạn dung dịch Z thu được m+73,44 gam chất rắn khan. 

Số mol HNO 3 tham gia phản ứng là: 

A. 1,40 B. 1,48 C. 1,52 D. 1,64 


Ta có: 

ìï nNO 

= 0,32 

í 

BTNT.H 

ïî 

nHNO 

= a¾¾¾¾® n 

3 H2O 

= 0,5a 

Cách 1: Dùng BTKL 

BTKL 

¾¾¾® m 

!"# 

+ 0,96 

"$ 

+ 63a = m 

!"# 

+ 73,44 

"$ 

+ 0,32.30 

!"#"$ 

+ 0,5.18a 

!"#"$ 

¾¾® a= 

1,52(mol) 

Y muoi NO H O 

Cách 2: Kết hợp các định luật bảo toàn 

Ta có: 

BTE 

ìnNO 

= 0,32 

ï 

í TrongX 

TrongY 0,96 

ïnO 

= b¾¾® nO 

= b+ = b+ 

0,06 

î 

16 

¾¾¾® n = 0,32.3+ 2(b+ 

0,06) 

NO 

- 

3 

2

BTKL 

¾¾¾® m!"# - 16b "$ + 62(0,32.3 + 2b+ 0,12) = m+ 73,44 ¾¾® b = 0,06 

NO 3 

Kimloai 

¾¾® n = 0,32.3+ 2(b+ 0,06) = 1,2 

BTNT.N 

- 

¾¾¾¾® n = 1,2+ 0,32= 

1,52(mol) 

HNO 

3 

Ví dụ 4: Hoà tan hoàn toàn 2,44 gam hỗn hợp bột X gồm Fe x O y và Cu bằng dung 

dịch H 2 SO 4 đặc nóng (dư). Sau phản ứng thu được 0,504 lít khí SO 2 (sản phẩm khử 

duy nhất, ở đktc) và dung dịch chứa 6,6 gam hỗn hợp muối sunfat. Số mol H 2 SO 4 

tham gia phản ứng là: 

A. 0,09. B. 0,06. C. 0,07. D. 0,08. 


TrongX 

ì ïnO 

= a 

BTE 

Ta có: í 

¾¾¾® ne 

= 2a+ 0,045¾¾® n 2- 

= a+ 

0,0225 

SO 

n 4 

ïî SO 

= 0,0225 

2 

BTKL 

¾¾¾® 6,6 = 2,44 

!"#"$ 

- 16a + 96(a+ 0,0225) ¾¾® a = 0,025 

BTNT.S 

HSO 

2 4 

Kimloai 

¾¾¾¾® n = 0,025+ 0,0225.2= 

0,07(mol) 



duy nhất, ở đktc) và dung dịch chứa 6,6 gam hỗn hợp muối sunfat. Phần trăm khối 

lượng của Cu trong X là 

A. 39,34%. B. 65,57%. C. 26,23%. D. 13,11%. 


TrongX 

ì ïnO 

= a 

BTE 

Ta có: í 

¾¾¾® ne 

= 2a+ 0,045¾¾® n 2- 

= a+ 

0,0225 

SO 

n 4 

ïî SO 

= 0,0225 

2 

BTKL 

¾¾¾® 6,6 = 2,44 

!"#"$ 

- 16a + 96(a+ 0,0225) ¾¾® a = 0,025 

Kimloai 

ì 

2+ 

ïCu 

: a 

BTKL ìCu : a ï 3+ 

¾¾¾® 2,44 - 0,025.16 = 2,04 í ¾¾® 6,6 íFe : b 

îFe : b ï 

BTDT 2- 

2a + 3b 

ï¾¾¾® SO 

4 

: 

î 

2 

ì64a + 56b = 2,04 ìa= 

0,01 0,01.64 

¾¾® í 

¾¾® í ¾¾® %Cu = = 26,23% 

î2a + 3b = ne 

= 0,095 îb= 

0,025 2,44 


dịch H 2 SO 4 đặc nóng (dư). Sau phản ứng thu được 0,504 lít khí SO 2 (sản phẩm khử

duy nhất, ở đktc) và dung dịch chứa 6,6 gam hỗn hợp muối sunfat. Oxit sắt trong X 

là: 

A. FeO B. Fe 3 O 4 C. Fe 2 O 3 D. FeO hoặc Fe 3 O 4 


Theo kết quả từ ví dụ 4 và 5 

TrongX 

ì ïnO 

= 0,025 

¾¾® í 

¾¾® FeO 

TrongX 

ïî nFe 

= 0,025 

Ví dụ 7: Hỗn hợp X gồm Al, Cu, CuO, Fe 2 O 3 , Mg. Cho m gam hỗn hợp X tác 

dụng với H 2 dư đun nóng thu được m–4,84 gam hỗn hợp rắn Y. Cho m gam hỗn 

hợp X tác dụng với H 2 SO 4 đặc nóng dư thu được 5,824 lít SO 2 (đktc, sản phẩm khử 

duy nhất) và dung dịch Z. Cô cạn dung dịch Z thu được 73,88 gam chất rắn khan. 


A. 25,52 B. 22,32 C. 22,82 D. 24,72 


Cách 1 

Ta có: 

BTE 

ì TrongX 4,84 

ïnO 

= = 0,3025 

¾¾®í 16 

ï 

î 

nSO 

= 0,26 

2 

¾¾¾® n = 0,3025.2+ 0,26.2= 1,125¾¾® n = 0,5625 

BTKL 

e 

¾¾¾® mkimloai 

= 73,88- 0,5625.96= 

19,88 

BTKL 

¾¾¾® m= 19,88+ 4,84= 

24,72(gam) 

Cách 2 

Gọi 

n 

BTKL 

H SO 

2 4 

BTNT.S 

ì¾¾¾¾® 2- 

ï 

= - 

SO4 

= a¾¾®í ¾¾¾¾® 

BTNT.H 

nHO 

= a 

ïî 

Kimloai 

2 

SO 

n a 0,26 

¾¾¾® m+ 98a = m 

!"# 

- 4,84 

"$ 

+ 96(a- 0,26) + 0,26.64+ 

18a 

¾¾® a= 0,8225¾¾® n = 0,5625 

SO 4 

2- 

* Làm tương tự như cách 1 ta có 

BTKL 

¾¾¾® mkimloai 

= 73,88- 0,5625.96= 

19,88 

BTKL 

¾¾¾® m= 19,88+ 4,84= 

24,72(gam) 

* Chúng ta cũng có thể BTKL cho cả phương trình như sau 

m+ 0,8225.98= 73,88+ 0,26.64+ 18.0,8225¾¾® m= 

24,72(gam) 

2- 

4

Ví dụ 8 : Cho 33,6 gam Fe vào dung dịch H 2 SO 4 đặc, nóng sau khi phản ứng xảy 

ra hoàn toàn thu được 2,24 lít khí duy nhất SO 2 (đktc) và 14,4 gam hỗn hợp chất 

rắn. Số mol axit H 2 SO 4 đã tham gia phản ứng là 

A. 0,8 mol B. 0,4 mol C. 0,6 mol D. 1,2 mol 


ìFe : a 

Hỗn hợp chất rắn phải là: 14,4í 

¾¾® 56a + 32b = 14,4 

îS:b 

BTE 

¾¾¾® (0,6 - a).2 = 6b+ 

0,1.2 

ìFeSO 4 

: 0,4 

ìa = 0,2 ï 

BTNT.S 

¾¾® í ¾¾® íS:0,1 ¾¾¾¾® nHSO 

= 0,6 

2 4 

îb= 

0,1 ï î SO 

2 

: 0,1 

Bài tập rèn luyện 

Câu 1: Cho m gam X gồm Fe, FeO, Fe 3 O 4 , Fe 2 O 3 vào 400 ml dung dịch HCl 2M, 

sau phản ứng thu được 2,24 lít H 2 (đktc), dung dịch Y và 2,8 gam Fe không tan. 

Giá trị m là: 

A. 30,0 B. 22,4 C. 25,2 D. 26,28 


+ Vì có Fe dư → muối cuối cùng là FeCl 2 

+ H trong HCl đã chạy đi đâu? Nó chạy vào H 2 O và biến thành H 2 . 

BTNT.Clo 

ì¾¾¾¾® 

FeCl 

2 

: 0,4 

ìïnHCl 

= 0,8 ï 

¾¾® í ¾¾® í 

n BTNT.H 0,8 0,2 

H 

0,1 

- 

ïî 

= 

2 

ï¾¾¾¾® HO: 

2 

= 0,3 

î 

2 

BTKL 

¾¾¾® m= 0,4.56+ 2,8+ 0,3.16= 

30(gam) 

Câu 2: Đun nóng hỗn hợp bột X gồm 0,06 mol Al, 0,01 mol Fe 3 O 4 , 0,015 mol 

Fe 2 O 3 và 0,02 mol FeO một thời gian. Hỗn hợp Y thu được sau phản ứng được hoà 

tan hoàn toàn vào dung dịch HCl dư, thu được dung dịch Z. Thêm NH 3 vào Z cho 

đến dư, lọc kết tủa T, đem nung ngoài không khí đến khối lượng không đổi thu 

được m gam chất rắn. Giá trịcủa m là 

A. 6,16. B. 6,40. C. 7,78. D. 9,46. 


Cuối cùng Fe và Al sẽ chạy vào đâu? – Nó chạy vào Fe 2 O 3 và Al 2 O 3 

BTNT ìFe : 0,01.3 + 0,015.2 + 0,02 = 0,08 ìFe2O 3: 0,04 

¾¾¾® í 

¾¾® í 

îAl : 0,06 îAl2O 3: 0,03 

¾¾® m= 0,04.160+ 0,03.102= 

9,46(gam)

Câu 3: Cho hỗn hợp X gồm x mol FeS 2 và 0,045 mol Cu 2 S tác dụng vừa đủ với 

dung dịch HNO 3 loãng, đun nóng, thu được dung dịch chỉ chứa muối sunfat của 

các kim loại và giải phóng khí NO duy nhất. Giá trị của x là: 

A. 0,060 B. 0,045 C. 0,090 D. 0,180 


Dung dịch cuối cùng chứa gì? 

BTDT 

3+ 

ìFe 

: x 

BTNT ï 2+ 

¾¾¾®í Cu : 0,09 

ï 2- 

ïî 

SO 

4 

: 0,045 + 2x 

¾¾¾® 3x + 0,09.2 = 2(0,045 + 2x) ¾¾® x = 0,09(mol) 

Câu 4: Cho hỗn hợp gồm 0,3 mol Fe, 0,15 mol Fe 2 O 3 và 0,1 mol Fe 3 O 4 tác dụng 

vừa đủ với dung dịch H 2 SO 4 loãng thu được dung dịch A. Cho dung dịch A tác 

dụng với dung dịch NaOH dư, lọc kết tủa đem nung trong không khí đến khối 

lượng không đổi thu được m gam chất rắn C. Giá trị của m là: 

A. 70. B. 72. C. 65. D. 75. 


Fe cuối cùng chạy đi đâu? – Nó chạy vào Fe 2 O 3 

Ta có: 

å 

Fe 

BTNT.Fe 

n = 0,3+ 0,15.2+ 0,1.3= 0,9¾¾¾¾® m= 0,45.160= 

72(gam) 

Câu 5: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp X gồm 0,4 mol FeO và 0,1 mol Fe 2 O 3 vào dung 

dịch HNO 3 loãng, dư thu được dung dịch A và khí B không màu, hóa nâu trong 

không khí. Dung dịch A cho tác dụng với dung dịch NaOH dư thu được kết tủa. 

Lấy toàn bộ kết tủa nung trong không khí đến khối lượng không đổi thu được chất 

rắn có khối lượng là: 

A. 23,0 gam. B. 32,0 gam. C. 16,0 gam. D. 48,0 gam. 


Fe cuối cùng chạy đi đâu? – Nó chạy vào Fe 2 O 3 

Ta có: 

å 

Fe 

BTNT.Fe 

n = 0,4+ 0,1.2= 0,3¾¾¾¾® m= 0,3.160= 

48(gam) 

Câu 6: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp gồm 0,12 mol FeS 2 và a mol Cu 2 S bằng dung 

dịch HNO 3 vừa đủ thu được dung dịch Y chỉ chứa hai muối sunfat và khí NO là 

sản phẩm khử duy nhất của N +5 . Tìm a: 

A. 0,03 B. 0,04 C. 0,06 D. 0,12 


Dung dịch cuối cùng chứa gì? 

BTDT 

3+ 

ìFe : 0,12 

BTNT ï 2+ 

¾¾¾®í Cu : 2a 

ï 2- 

ïî 

SO 

4 

: 0,24 + a 

¾¾¾® 0,12.3 + 2a.2 = 2(0,24 + a) ¾¾® a = 0,06(mol)

Câu 7: Dẫn khí CO từ từ qua ống sứ đựng 14 gam X gồm CuO, Fe 2 O 3 , FeO và 

Fe 3 O 4 nung nóng một thời gian được m gam chất rắn Y. Cho toàn bộ khí thu được 

sau phản ứng vào dung dịch Ca(OH) 2 dư được kết tủa Z. Cho toàn bộ Z phản ứng 

dung dịch HCl dư được 2,8 lít khí đktc. Tìm m : 

A. 12 B. 10 C. 6 D. 8 


+ CO cuối cùng chạy đi đâu? – Biến thành CO 2 

2,8 

BTKL 

Ta có: nCO 

= = 0,125¾¾¾® m= 14- 0,125.16= 

12(gam) 

2 

22,4 

Câu 8: Oxi hóa chậm m gam Fe ngoài không khí sau một thời gian thu được 12 

gam hỗn hợp X( Fe, FeO, Fe 2 O 3 , Fe 3 O 4 ). Để hòa tan hết X, cần vừa đủ 300 ml 

dung dịch HCl 1M, đồng thời giải phóng 0,672 lít khí (đktc ). Giá trị của m là: 

A. 10,08 B. 8,96 C. 9,84 D. 10,64 


H trong HCl cuối cùng chạy đi đâu? – Nó đi vào H 2 O và H 2 

Ta có: 

BTKL 

ìï nHCl 

= 0,3 

BTNT.H 

í ¾¾¾¾® nHO= 

0,12 

2 

ïî 

nH 

= 0,03 

2 

¾¾¾® m= 12- 0,12.16= 

10,08(gam) 

Câu 9: Hỗn hợp X gồm Al, Fe 2 O 3 , Fe 3 O 4 , CuO trong đó oxi chiếm 25,39% khối 

lượng hỗn hợp. Cho m gam hỗn hợp X tác dụng với 8,96 lít CO (điều kiện tiêu 

chuẩn) sau 1 thời gian thu được chất rắn Y và hỗn hợp khí Z có tỉ khối so với hiđro 

là 19. Cho chất rắn Y tác dụng với dung dịch HNO 3 loãng dư thu được dung dịch T 

và 7,168 lít NO(điều kiện tiêu chuẩn, sản phẩm khử duy nhất). Cô cạn dung dịch T 

thu được 3,456m gam muối khan. Giá trị của m gần nhất với: 

A. 41,13 B. 35,19 C. 38,43 D. 40,03 


Ta có: 

ìCO: 0,15 

BTNT.C 

nCO 

0,4 nZ 

0,4 CO 

2 : 0,25 

= ¾¾¾¾® = í 

î 

ìKimloai : 0,7461m(gam) 

ï 

¾¾® Yí 

0,2539m 

ïnO 

= -0,25 

î 16 

và 

nNO 

= 0,32(mol) 

BTKL æ æ0,2539m 

ö ö 

¾¾¾® 3,456m = 0,7461m + ç 0,32.3 + ç - 0,25 .2 ÷ .62 

16 

÷ 

è è 

ø ø 

¾¾® m= 

38,427

Câu 10: Cho 14,3 gam hỗn hợp X gồm Mg, Zn và Al hòa tan hết trong V lít dung 

dịch HNO 3 1M vừa đủ thu được 9,856 lít NO 2 (đktc) và dung dịch Z chứa 81,9 

gam muối. Thể tích HNO 3 cần dùng là: 



Nhìn thấy hỗn hợp là các kim loại mạnh → Nghĩ tới NH 4 NO 3 : a mol 

ìNH4NO 3: a 

BTE 

¾¾® í ¾¾¾® n - = 8a+ 

0,44 

NO 

NO 

3 

î 2 

: 0,44 

BTKL 

¾¾¾® 81,9 = 14,3 + 62(8a+ 0,44) + 80a ¾¾® a = 0,07 

BTNT.N 

¾¾¾¾® n = 0,07.2+ 0,44+ 0,44+ 8.0,07= 1,58¾¾® V= 

1,58 

HNO 

3 

Câu 11: Cho m gam hỗn hợp X gồm Mg, Al, Zn, Cu tác dụng với oxi sau 1 thời 

gian thu được m+6,72 gam hỗn hợp Y. Cho hỗn hợp Y tác dụng với dung dịch 

H 2 SO 4 đặc nóng dư thu được dung dịch Z và 4,928 lít SO 2 (đktc, sản phẩm khử 

duy nhất). Cô cạn dung dịch Z thu được 90,28 gam muối khan. Giá trị của m là 

A. 30,26 B. 28,84 C. 27,86 D. 29,16 


ì 6,72 

ïnO 

= = 0,42 

Ta có: í 16 ¾¾® ne 

= 2(0,42 + 0,22) ¾¾® n 2- 

= 0,64 

SO 4 

ï 

î 

nSO 

= 0,22 

2 

BTKL 

¾¾¾® m= 90,28- 0,64.96= 

28,84(gam) 

Câu 12: Cho 23,640 gam hỗn hợp X gồm Al, FeO, CuO tác dụng với lượng dư khí 

hidro thu được 4,860 gam nước và hỗn hợp kim loại Y. Mặt khác, cho 11,94 gam 

X tác dụng với lượng dư dung dịch HNO 3 loãng thu được 1,792 lít khí NO (sản 

phẩm khử duy nhất, ở đktc) và dung dịch B. Cô cạn dung dịch B được m gam muối 

khan. Giá trị của m gần nhất với: 

A. 41,5. B. 34,2. C. 24,6. D. 42,2. 


ìKimloai :19,32(gam) 

Ta có: nHO= 0,27 ¾¾® 23,64í 2 

îO 

: 0,27(mol) 

ìKimloai :19,32.0,505 = 9,757(gam) 

¾¾® 11,94í 

î O : 0,27.0,505 = 0,13635(mol) 

Và nNO 

= 0,08¾¾® m= 9,757+ 62(0,08.3+ 0,13635.2) = 41,54 

Câu 13: Hỗn hợp X gồm Fe, Zn, ZnO và FeO. Để hoà tan 12,46 gam hỗn hợp X 

cần 380 ml dung dịch HCl 1M thu được 2,464 lít khí hiđro (đktc). Cho 12,46 gam 

hỗn hợp X tác dụng với dung dịch HNO 3 dư thu được 1,568 lít NO (đktc) và dung

dịch Y. Cô cạn dung dịch Y thu được 44,2 gam muối khan. Số mol HNO 3 tham gia 

phản ứng là 

A. 0,645 B. 0,615 C. 0,625 D. 0,605 


ìï nHCl = 0,38 

BTNT.H Trong X 

Ta có: í ¾¾¾¾® nHO= 0,08 ¾¾® n 

2 

O 

= 0,08(mol) 

ïî 

nH 

= 0,11 

2 

Chú ý: Trong X ta nhìn thấy có Zn → Nhớ tới NH 4 NO 3 : a mol 

ìNH4NO 3: a 

ï 

BTE 

¾¾® íNO : 0,07 ¾¾¾® n - = 8a + 0,07.3 + 0,08.2 = 0,37 + 8a 

NO3 

ï 

îO : 0,08 

BTKL 

¾¾¾® 44,2 = 12,46 

!""#""$ 

- 0,08.16 + 62(0,37 + 8a) + 80a ¾¾® a = 0,0175 

BTNT.N 

HNO 

3 

Kimloai 

¾¾¾¾® n = 0,37+ 10.0,0175+ 0,07= 

0,615(mol) 

Câu 14: Hỗn hợp X gồm Fe, Zn, MgCO 3 , FeCO 3 , CaCO 3 . Nung 28,04 gam hỗn 

hợp X trong điều kiện không có không khí thu được 17,48 gam chất rắn. Cho 42,06 

gam hỗn hợp X tác dụng với dung dịch HNO 3 loãng dư thu được 9,632 lít hỗn hợp 

khí (đktc) gồm CO 2 và NO và dung dịch Y. Cô cạn dung dịch Y thu được 86,76 

gam muối khan. Biết các phản ứng hoàn toàn. Số mol HNO 3 tham gia phản ứng là 

A.1,25 B. 1,05 C. 1,15 D. 1,35 


BTKL 28,04 -17,48 

Khi nung X ¾¾¾® nCO 

= = 0,24 

2 

44 

ì ïCO 2: 0,24.1,5 = 0,36 ¾¾® nO 

= 0,36 

Với 42,06 gam X ¾¾® 0,43í ï î NO : 0,07 

Nhìn thấy có Zn trong X 

BTE 

e 

NO 

- 

3 

ìO:0,36 

ï 

¾¾®í NO : 0,07 

ïî NH NO : a 

4 3 

¾¾¾® n = n = 0,36.2+ 0,07.3+ 8a= 0,93+ 

8a 

BTKL 

¾¾¾® 86,76 = 42,06 

!""#""$ 

- 0,36.60 + 62(0,93 + 8a) + 80a ¾¾® a = 0,015 

BTNT.N 

HNO 

3 

Kimloai 

¾¾¾¾® n = 0,93+ 10.0,015+ 0,07= 

1,15(mol) 

Câu 15: Hỗn hợp X gồm Al, Fe 2 O 3 , FeO, Cu 2 O trong đó oxi chiếm 23,41% khối 

lượng hỗn hợp. Nếu cho m gam hỗn hợp X tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 đặc 

nóng dư thu được 4,256 lít SO 2 (đktc, sản phẩm khử duy nhất). Nếu cho m gam

hỗn hợp X tác dụng với dung dịch HNO 3 loãng dư thu được 2,464 lít NO (đktc) và 

dung dịch Y. Cô cạn dung dịch Y thu được 105,18 gam muối khan. Giá trị của m 

gần nhất với giá trị nào sau đây: 

A. 31,44 B. 32,79 C. 30,99 D. 33,87 


Với H 2 SO 4 đặc nóng 

ì 0,2341m 

ïO: 

¾¾®í 16 

ïî SO : 0,19 

2 

BTE 

0,2341m 0,2341m 

¾¾¾® ne 

= 2(0,19 + ) = 0,38 + 

16 8 

0,2341m 

Chuyển qua HNO 3 ¾¾® ne = n - = 0,38 + 

NO 3 

8 

0,2341m 0,2341m 

0,38 + -0,11.3 

- 

Có n 

8 8 

NO 

= 0,11¾¾® n 

NH4NO 

= = 0,00625 

3 

8 

BTKL æ 0,2341m ö 

¾¾¾® 105,18 = 0,7659m + 80.0,00625 + 62ç 0,38 + ÷ 

è 8 ø 

¾¾® m= 

31,44(gam) 

Câu 16: Cho 39,2 gam hỗn hợp M gồm Fe, FeO, Fe 3 O 4 , Fe 2 O 3 , CuO và Cu (trong 

đó oxi chiếm 18,367% về khối lượng) tác dụng vừa đủ với 850 ml dung dịch HNO 3 

nồng độ a mol/l, thu được 0,2 mol NO (sản phẩm khử duy nhất của N +5 ). Giá trị 

của a là 

A. 2,0. B. 1,5. C. 3,0. D. 1,0. 


ì TrongM 0,18367.39,2 

ïnO 

= = 0,45(mol) BTE 

Ta có: í 

16 

¾¾¾® ne 

= n - = 1,5(mol) 

NO3 

ï 

înNO 

= 0,2 

BTNT.N 

1, 7 

¾¾¾¾® nHNO 

= 1,5+ 0,2= 1,7¾¾® a = = 2(M) 

3 

0,85 

Câu 17: Hòa tan hết 17,44 gam hỗn hợp X gồm Fe, Fe 3 O 4 , Fe 2 O 3 , CuO, Cu, Mg, 

MgO (trong đó oxi chiếm 18,35% về khối lượng) trong dung dịch HNO 3 loãng dư, 

kết thúc các phản ứng thu được dung dịch Y và 0,56 lít (đktc) hỗn hợp khí Z gồm 

N 2 và N 2 O. Tỉ khối của Z so với H 2 là 18,8. Cho dung dịch NaOH tới dư vào Y rồi 

đun nóng, không có khí thoát ra. Số mol HNO 3 đã phản ứng với X là: 

A. 0,67 B. 0,47 C. 0,57 D. 0,62 


TrongX 

ì nO 

= 0,2 

ï 

Ta có: í ìï 

nN 

= 0,01 

2 

ïnZ 

= 0,025í 

ï ïî 

n 

NO= 

2 

0,015 

î 

BTE 

¾¾¾® n = n = 0,2.2+ 0,01.10+ 0,015.8= 

0,62(mol) 

BTNT.N 

e 

NO 

HNO 

3 

- 

3 

¾¾¾¾® n = 0,62+ 0,025.2= 

0,67(mol) 

Câu 18: Cho 11,36 gam hỗn hợp gồm Fe, FeO, Fe 2 O 3 , Fe 3 O 4 phản ứng hết với 

dung dịch HNO 3 loãng dư thu được 1,344 lít khí NO sản phẩm khử duy nhất (ở 

đktc) và dung dịch X. Dung dịch X có thể hoà tan được tối đa 11,2 gam Fe. Số mol 

của HNO 3 có trong dung dịch ban đầu là: 



ìFe : a ì56a + 16b = 11,36 ìa = 0,16 

Với thí nghiệm đầu: 11,36í ¾¾® í ¾¾® í 

î O : b î 3a = 2b + 0,06.3 î b = 0,15 

Khi cho thêm Fe ta xem như 

BTE 

ìFe : 0,16 + 0,2 = 0,36 

í 

îO:0,15 

 

NO 

NO 

¾¾¾® 0,36.2 = 0,15.2 + 3n ¾¾® n = 0,14 

BTNT.N 

¾¾¾¾® n = 0,36.2+ 0,14= 

0,86(mol) 

HNO 

3 

Câu 19: Cho hỗn hợp X gồm 6,96 gam Fe 3 O 4 và 6,40 gam Cu vào 300 ml dung 

dịch HNO 3 C M (mol/l). Sau khi các phản ứng kết thúc thu được khí NO, dung dịch 

Y và còn lại 1,60 gam Cu. Biết NO là sản phẩm khử duy nhất. Giá trị C M là 

A. 0,15. B. 1,20. C. 1,50. D. 0,12. 


Ta có: 

BTE 

BTNT.Fe 2+ 

ì¾¾¾¾® Fe : 0,09 

ìïn Fe3O = 0,03 

4 HNO ï 

3 BTNT.Cu 2+ 

í 

¾¾¾® í¾¾¾¾® 

Cu : 0,075 

ïî 

nCu 

= 0,1 

ï BTDT - 

ïî ¾¾¾® NO 

3 

: 0,33 

¾¾¾® 0,33 = 3n + 0,03.4.2 ¾¾® n = 0,03 

NO 

BTNT.N 

0,36 

¾¾¾¾® nHNO = 0,33+ 0,03= 0,36(mol) ¾¾® [ HNO ] 

3 

3 

= = 1,2 

0,3 

NO 

Câu 20: Trộn 2,43 gam Al với 9,28 gam Fe 3 O 4 rồi nung nóng cho phản ứng xảy ra 

một thời gian, làm lạnh được hỗn hợp X gồm Al, Fe, Al 2 O 3 , FeO và Fe 3 O 4 . Cho 

toàn bộ X phản ứng với dung dịch HCl dư thu được 2,352 lít H 2 (đktc) và dung 

dịch Y. Cô cạn Y được a gam muối khan. Xác định giá trị của a? 

A. 27,965 B. 18,325 C. 16,605 D. 28,326


H trong sẽ được phân bổ vào H 2 và H 2 O 

Ta có: 

BTKL 

ì 9,28 

ïn O 

= .4 = 0,16 

BTNT.H 

í 232 ¾¾¾¾® nHCl 

= 0,53 

ï 

î 

nH 

= 0,105 

2 

¾¾¾® a = 2,43 

!"""#"""$ 

+ 9,28- 0,16.16+ 0,53.35,5= 

27,965(gam) 

Kimloai

Chủ đề 3: Vận dụng linh hoạt các định luật bảo toàn qua bài toán kim loại tác 

dụng với H + trong NO 3 

- 


* Đây là dạng toán hay và đẹp trong chương trình hóa vô cơ THPT. Khi giải cần 

chú ý: 

+ Nếu có khí H 2 bay ra thì dung dịch không còn NO - 3 

. 

+ Các kim loại mạnh như Mg, Al, Zn thường cho sản phẩm khử có NH + 4 

. 

* Chúng ta thường dùng tư duy phân chia nhiệm vụ của H + (nghĩa là ta có thể hiểu 

H + làm các nhiệm vụ sinh ra NO, NO 2 , N 2 O, N 2 hoặc NH 4 + ). Các bạn cần nhớ các 

phản ứng quan trọng dưới đây: 

+ - 

(1). 4H + NO3 + 3e ¾¾® NO + 2H2O 

+ - 

(2). 2H + NO3 + e ¾¾® NO2 + H2O 

+ - 

(3). 10H + 2NO3 + 8e ¾¾® N2O + 5H2O 

+ - 

(4). 12H + 2NO3 + 10e ¾¾® N2 + 6H2O 

+ - + 

(5). 10H + NO3 + 10e ¾¾® NH4 + 3H2O 

* Khi làm cần để ý xem ta tính số mol n e theo yếu tố nào (kim loại, H + hay NO - 3 

) 

* Tôi lấy dạng bài tập này đầu tiên vì muốn các bạn hiểu được kỹ thuật áp dụng 

các định luật bảo toàn qua đó muốn nhấn mạnh với các bạn rằng trong giải bài tập 

hóa học áp dụng các ĐLBT là vô cùng quan trọng. Bây giờ chúng ta cùng nhau 

nghiên cứu qua một số ví dụ sau: 

Ví dụ 1: Dung dịch X chứa 0,4 mol HCl và 0,05 mol Cu(NO 3 ) 2 . Cho m gam Fe 

vào dung dịch X, khuấy đều cho phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được chất rắn Y 

gồm hai kim loại có khối lượng 0,8m gam và V lít khí NO (sản phẩm khử duy 

nhất, ở đktc). Giá trị của m và V lần lượt là: 

A. 40 và 2,24. B. 20 và 1,12. C. 40 và 1,12. D. 20 và 2,24. 


Có số mol H + áp dụng tư duy phân chia nhiệm vụ H + 

BTNT.N Trong X 

¾¾¾¾® - = - = ¾¾® 

NO 

FeCl 

= 

3 

2 

n 0,05.2 0,1 0 n 0,2 

¾¾® n = 0,1 

 

NO 

BTKL.Cu + Fe 

¾¾¾¾¾® 0,05.64 + m = 0,8m + 0,2.56 ¾¾® m = 40 →Chọn đáp án A

Ví dụ 2: Cho 8,64 gam Mg vào dung dịch hỗn hợp NaNO 3 và H 2 SO 4 đun nhẹ đến 

khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch A; 1,792 lít (đktc) hỗn hợp khí 

B có khối lượng 1,84 gam gồm 2 khí không màu có một khí hóa nâu và còn lại 

4,08 gam chất rắn không tan. Cô cạn cẩn thận dung dịch A thu được m gam muối 

khan. Giá trị m là 

A. 31,5 gam. B. 29,72 gam. C. 36,54 gam. D. 29,80 gam. 

Trích đề thi thử Chuyên KHTN – Hà Nội – 2016 


Ta có : 

1,84 ìH :0,02(mol) 

= = ® í 0,08 î 

2 

MB 

23 B NO : 0,06(mol) 

Vì khí B có H 2 nên trog dung dịch muối sẽ không có ion NO - 

3 

pu 8,64 - 4,08 

Ta có: nMg 

= = 0,19 ® ne 

= 0,38(mol) 

2 

BTE 0,38 -0,06.3 -0,02.2 

¾¾¾® n + = = 0,02 

NH4 

8 

BTNT.N 

¾¾¾¾® n = 0,06+ 0,02= 

0,08(mol) 

NaNO 

3 

2+ 

ìMg : 0,19 

ï 

+ 

ïNa : 0,08 

BTDT 

BTKL 

Vậy trong muối có: í ¾¾¾® a = 0,24¾¾¾® m= 

29,8(gam) 

+ 

ïNH 4 

: 0,02 

ï 2- 

îSO 

4 

: a 

Ví dụ 3: Hòa tan hoàn toàn 2 gam hỗn hợp 2 kim loại A và B có hóa trị không đổi 

trong hợp chất bằng dung dịch hỗn hợp HNO 3 và H 2 SO 4 đặc, nóng, thu được dung 

dịch X (không chứa ion NH + 4 

) và 896 ml (đktc) hỗn hợp khí Y gồm NO 2 và SO 2 

có tỷ khối so với H 2 bằng 29,75. Nếu cho dung dịch BaCl 2 vào dung dịch X thì 

không thấy kết tủa tạo thành. Cô cạn cẩn thận X được lượng muối khan là: 

A. 9,22 gam B. 6,96 gam C. 6,34 gam D. 4,88 gam 



Ta có: 

BTDT 

ìï nNO 

= 0,01 

2 

BTE 

í ¾¾¾® ne 

= 0,01+ 0,03.2 = 0,07 

ïî 

nSO 

= 0,03 

2 

¾¾¾® n = 0,07(mol) ¾¾¾® m = 2 + 0,07.62 = 6,34(gam) 

NO 

- 

3 

BTKL 

Ví dụ 4: Cho m gam Fe vào bình chứa dung dịch gồm H 2 SO 4 và HNO 3 thu được 

dung dịch X và 1,12 lít khí NO. Thêm tiếp dung dịch H 2 SO 4 dư vào bình thu được 

0,448 lít khí NO và dung dịch Y. Biết trong cả hai trường hợp NO là sản phẩm khử 

duy nhất, đo ở điều kiện tiêu chuẩn. Dung dịch Y hòa tan vừa hết 2,08 gam Cu

(không tạo thành sản phẩm khử của N 5+ ). Biết các phản ứng đều xảy ra hoàn toàn. 

Giá trị của m là : 

A. 4,20. B. 4,06. C. 3,92. D. 2,40. 

Trích đề thi thử Chuyên ĐHSP Hà Nội – 2016 


2,08 

BTE Trong Y 

Ta có: nCu 

= = 0,0325 ¾¾¾® n 3+ 

= 0,0325.2 = 0,065(mol) 

Fe 

64 

1,12 + 0, 448 

Và å nNO = = 0,07 ® ne 

= 0,07.3 = 0,21(mol) 

22,4 

Nên 

2+ 

ìï Fe : a 

BTE 

m® í ¾¾¾® 2a+ 0,065.3= 0,21® a = 0,0075(mol) 

3+ 

ïî Fe : 0,065 

Cuối cùng 

BTKL 

¾¾¾® m = 56(0,065 + 0,0075) = 4,06(gam) 

Ví dụ 5: Hoàn tan hoàn toàn m gam bột Fe vào 100 ml dung dịch X gồm CuSO 4 

, 

H 2 

SO 4 

và Fe 2 

(SO 4 ) 3 

0,1M. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung 

dịch Y, m gam chất rắn Z và 0,224 lít H 2 

(đktc). Giá trị của m là: 

A. 12,80 B. 8,96 C. 17,92 D. 4,48 

Trích đề thi thử Chuyên ĐH Vinh – 2015 


ì n 3+ 

= 0,02 

Fe 

ï 

Ta có: ínH 

= 0,01 Vì khối lượng chất rắn không đổi nên lượng tan ra bằng 

2 

ï 

ïî 

nCuS 

O 

= a 

4 

lượng bám vào. 

ì n 3+ 

= 0,02 

Fe 

ï 

¾¾® ínH 

= 0,01 ¾¾® 64a = ( 0,01+ 0,01+ a ).56 ® a = 0,14 

2 

ï 

ïî 

nC 

uSO 

= a 

4 

Trong m 

Fe 

¾¾® n = 0,14+ 0,02= 0,16 ¾¾® m= 

8,96(gam) 

Ví dụ 6: Cho 4,32 gam Mg vào dung dịch hỗn hợp NaNO 3 và H 2 SO 4 , đun nhẹ 

đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch X; 0,896 lít (đktc) hỗn 

hợp khí Y có khối lượng 0,92 gam gồm 2 khí không màu có một khí hóa nâu 

trong không khí và còn lại 2,04 gam chất rắn không tan. Cô cạn cẩn thận dung 

dịch X thu được m gam muối khan. Giá trị của m là 

A. 18,27. B. 14,90. C. 14,86. D. 15,75. 



ìH 2 

:0,01(mol) 

Nhận thấy MY 

= 23® Yí chú ý : Có khí H 2 nghĩa là NO - 3 

hết. 

îNO : 0,03(mol) 

pu 4,32 - 2,04 

Ta có: nMg 

= = 0,095(mol) ® ne 

= 0,19(mol) 

24 

BTE 0,19 -0,01.2 -0,03.3 

BTNT.N 

¾¾¾® n + = = 0,01¾¾¾¾® n + = 0,04(mol) 

NH4 

Na 

8 

Trong X có : 

2+ 

ìMg : 0,095 

ï 

+ 

ïNa : 0,04 

í 

+ 

ïNH 4 

: 0,01 

ï ¾¾¾® 

BTDT 

n 

SO = 

0,12(mol) 

BTKL 

¾¾¾® m= 

14,9(gam) 

2- 

ïî 

4 

Ví dụ 7: Hòa tan hoàn toàn 8,4 gam Fe trong dung dịch HNO 3 thu được dung dịch 

X và thấy thoát ra 2,688 lít khí NO (đktc). Đổ 100ml dung dịch HCl 1M vào X 

được dung dịch Y và lại thấy có khí thoát ra. Cho AgNO 3 dư vào Y thấy có m gam 

kết tủa xuất hiện. Biết các phản ứng hoàn toàn, NO là sản phẩm khử duy nhất của 

N +5 . Giá trị của m gần nhất với: 

A. 14 B. 15 C. 18 D. 16 


2+ 

nFe 

= 0,15 ìFe : 0,09 

ìï 

ï 

Ta có: í 

¾¾® í 

ïî 

î 

0,1 

Cho thêm n + = 0,1¾¾® n 

H 

NO 

= = 0,025 

4 

- 3+ 

nNO = 0,12¾¾® 

NO 

3 

:0,36 ïFe : 0,06 

Cho AgNO 3 vào: 

BTE 

¾¾¾® 0,09 = 0,025.3 

!" # "$ 

+ nAg 

¾¾® nAg 

= 0,015 

NO 

ìAg : 0,015 

¾¾® m = 15,97 

¯ í 

îAgCl 

: 0,1 


Câu 1: Hòa tan hoàn toàn 0,02 mol Fe và 0,01 mol Cu vào 200 ml dung dịch 

gồm HNO 3 0,1M và HCl 0,4M thu được dung dịch X. Cho dung dịch AgNO 3 

dư vào X thì xuất hiện a gam kết tủa. Biết các phản ứng đều xảy ra hoàn toàn, 

sản phẩm khử của NO 3 

- là khí NO duy nhất. Giá trị của a là 

A. 11,48. B. 13,64. C. 2,16. D. 12,02. 



ìï n 

Ta có: í 

ïî n 

HNO 3 

HCl 

= 0,02(mol) 

® å n + = 0,1(mol) 

H 

= 0,08(mol) 

+ - 

và + 

3 

+ ® + 

2 

4H NO 3e NO 2H O 

Vì cuối cùng NO - 3 

có dư nên ta có ngay. 

2+ 

ìCu : 0,01 

BTNT.Fe 

BTE ï 2+ 

ïì 

¾¾¾¾® a+ b= 0,02 ìa = 0,005 

® ne 

= 0,075¾¾¾® íFe :a ® í ® í 

BTE 

ï 

b 0,015 

3+ 

ï¾¾¾® 2a + 3b = 0,055 î = 

Fe : b 

î 

ïî 

BTNT.Clo 

ì¾¾¾¾® 

ï 

® a = 12,02í ¾¾¾® 

BTE 

AgCl : 0,08 

ïî Ag : 0,005 

Câu 2: Cho 7,68 gam Cu vào 200 ml dung dịch gồm HNO 3 0,6M và H 2 SO 4 0,5M. 

Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn (sản phẩm khử duy nhất là NO), cô cạn cẩn 

thận toàn bộ dung dịch sau phản ứng thì khối lượng muối khan thu được là : 

A. 20,16 gam. B. 19,20 gam. 

C. 19,76 gam. D. 22,56 gam. 



+ - 

Với loại toán này ta sử dụng phương trình 4H + NO3 + 3e ® NO + 2H2O(1) 

Việc tiếp theo là dựa vào dữ kiện đề bài xem phương trình (1) tính theo chất nào 

+ - 

e,H hay NO 3 

Ta có : 

ì n = 0,12 

ìn = 0,12 

ï 

ï 

í 

ï 

ï 

ïn + 0,32 n - 

î = 

= 0,04 

H 

ïî 

NO3 

2+ 

Cu 

Cu 

ï 

BTKL 

n - = 0,12® dd n 2- 

0,1 m 19,76(gam) 

NO 

í = ¾¾¾® = 

3 SO4 

Dễ thấy Cu và H + hết còn NO - 3 

dư 

Câu 3: Cho 5,6 gam Fe vào 200 ml dung dịch Cu(NO 3 ) 2 0,5M và HCl 1M thu 

được khí NO và m gam kết tủa. Xác định m. Biết rằng NO là sản phẩm khử duy 

nhất của NO - 3 và không có khí H 2 bay ra. 

A. 6,4 B. 2,4 C. 3,2 D. 1,6 



+ 

ìH :0,2 

Ta có : 

ï - 

íNO 3 

: 0,2 ® n 

NO 

= 0,05(mol) 

ï + - 

ïî 

4H + NO3 + 3e ® NO + 2H2O

Khi đó dung dịch có : 

- 

ìCl : 0,2 

ï 

- 

ïNO 3 

: 0,2 - 0,05 = 0,15 

BTDT 

í 

¾¾¾® 2a + 0,2 = 0,15 + 0,2 ® a = 0,075(mol) 

2+ 

ïFe : 0,1 

ï 2+ 

îCu 

: a 

BTNT.Cu 

¾¾¾¾® m = (0,1- 0,075).64 = 1,6(gam) 

Câu 4: Cho hỗn hợp 0,02 mol Fe và 0,03 mol Cu vào dung dịch chứa 0,3 mol 

H 2 SO 4 và 0,1 mol NaNO 3 .Sau khi phản ứng hoàn toàn thu đươc dung dịch X và 

khí NO(sp khử duy nhất).Cho V ml dung dịch NaOH 1M vào X thì lượng kết tủa 

lớn nhất.Giá tri tối thiểu của V là : 

A. 560 B. 0,48 C. 0,12 D. 0,64 



Ta có : 

+ 

ìï H : 0,6(mol) 

í 

- 

ïî NO 

3 

: 0,1(mol) 

+ - 

Ta sử dụng phương trình: 4H + NO3 + 3e ® NO + 2H2O 

Và 

ìFe : 0,02 

max 

í ® ne 

= 0,02.3 + 0,03.2 = 0,12(mol) nên có H + dư. 

îCu : 0,03 

Vậy dung dịch X sẽ có : 

NaOH,BTDT 

OH 

3+ 

ìFe : 0,02 

ï 2+ 

íCu : 0,03 

ï + 

ïî 

H :0,6- 0,16= 

0,44 

¾¾¾¾¾® n = 0,44+ 0,02.3+ 0,03.2= 

0,56(mol) 

- 

Câu 5: Hòa tan bột Fe trong dung dịch X có chứa KNO 3 và H 2 SO 4 .Sau khi phản 

ứng hoàn toàn thu được dung dịch Y,chất rắn không tan và 8,96 lít (đkc) hỗn hợp 

khí X gồm NO và H 2 , tỷ khối hơi của X so với H 2 là 11,5. Cô cạn dung dịch Y thì 

thu được m gam rắn khan. Giá trị của m là: 

A. 109,7 B. 98 C. 120 D. 100,4 



ìNO : 0,3 

BTE 

BTE 

Ta có : nX = 0,4í 

¾¾¾® ne = 1,1¾¾¾® n 2+ 

= 0,55 

Fe 

îH 2 

:0,1 

Vì có khí H 2 nên NO - 3 

phải hết 

BTNT.N 

¾¾¾¾® n = 0,3 

KNO 

3

2+ 

ìFe : 0,55 

ï + 

BTKL 

YíK :0,3 ¾¾¾® m= 

109,7 

ï BTDT 2- 

ïî ¾¾¾® SO 

4 

: 0,7 

Câu 6: Cho 31,15 gam hỗn hợp bột Zn và Mg (tỷ lệ mol 1 : 1) tan hết trong dung 

dịch hỗn hợp gồm NaNO 3 và NaHSO 4 thu được dung dịch A chỉ chứa m gam hỗn 

hợp các muối và 4,48 lít (đktc) hỗn hợp khí B gồm N 2 O và H 2 .Khí B cỏ tỷ khối so 

vơi H 2 bằng 11,5.Giá trị của m là : 

A. 123,4 B. 240,1 C. 132,4 D. Đáp án khác 



ìï 

nMg = 0,35(mol) ìN2O : 0,1(mol) 

Ta có : í 

® ne 

= 1,4 nB= 

0,2(mol) í 

ïî 

n 

Zn 

= 0,35(mol) 

î H 

2 : 0,1(mol) 

BTE 1,4 -0,1.8 -0,1.2 

¾¾¾® n + = = 0,05(mol) 

NH4 

8 

2+ 

ìMg : 0,35 

ï 

2+ 

ïZn : 0,35 

ï 

® ¾¾¾® = 

+ 

BTDT 

dd A íNH 4 

: 0,05 a 1,7(mol) 

ï ¾¾¾¾® 

BTNT.Nito + 

Na : 0,1.2 + 0,05 + a = 0,25 + a 

BTKL 

ï 

ï 

î ¾¾¾® SO 

BTDT 2- 

4 

: a 

¾¾¾® m = 240,1(gam) 

Chú ý : Khi có H 2 bay ra thì chắc chắn NO 3 phải hết. 

Câu 7: Cho 1 lượng bột Fe tan hết trong dung dịch chứa HNO 3 , sau khi phản ứng 

kết thúc thì thu được 2,688 lít NO(đkc) và dung dịch X. Thêm dung dịch chứa 0,3 

mol HCl (loãng) vào lọ thì thấy khí NO tiếp tục thoát ra và cuối cùng thu được 

dung dịch Y. Để phản ứng hết với các chất trong dung dịch Y cần vừa hết 650 ml 

dung dịch KOH 1M. ( Biết NO là sản phẩm khử duy nhất của N +5 ). Khối lượng 

muối có trong X là : 

A. 29,04 gam. B. 29,6 gam. C. 32,4 gam. D. 21,6 gam. 



2,688 

BTE Trong X 

Ta có : nNO 

= = 0,12¾¾¾® n - = 0,12.3= 

0,36 

NO 

22,4 

3 

BTNT.K ìKCl : 0,3 

nKOH 

= 0,65¾¾¾¾®í î KNO 

3 

: 0,35

BTNT.N 

 

NO 

BTE 

¾¾¾¾® n = 0,36- 0,35= 0,01¾¾¾® n = 0,03 

2+ 

ìFe : 0,03 

ï 3+ 

BTKL 

¾¾® X íFe : 0,1 ¾¾¾® m = 29,6 

ï - 

ïî 

NO 

3 

: 0,36 

Câu 8: Cho 500 ml dung dịch hỗn hợp gồm HCl 0,8M và Fe(NO 3 ) 3 0,6M có thể 

hoà tan tối đa m (g) hỗn hợp Fe và Cu (tỉ lệ mol là 2:3) sau phản ứng thu được 

dung dịch X. Khối lượng muối khan khi cô cạn dung dịch X gần nhất với : 

A. 98 B. 100 C. 95 D. 105 



Ta có: 

Khi đó: 

+ 

ìH :0,4 

ï 

í 

ï - 

î 

NO 

3 

: 0,9 

3+ + - 

Fe : 0,3 Và 4H + NO3 + 3e ® NO + H2O ® n 

e 

= 0,3 + 0,3 = 0,6 

ìFe : 2a 

í 

îCu :3a 

Fe 

2+ 

BTE 

m ¾¾¾® 2a.2 + 3a.2 = 0,6 ® a = 0,06 

ì + = 

ï 

2+ 

Fe : 0,3 2.0,06 0,42 

2+ 

ïCu :3.0,06 = 0,18 

BTKL 

X í 

mX 

98,84 

- 

¾¾® ¾¾¾® = 

ïCl : 0,4 

ï - 

îNO 3 

: 0,8 

Câu 9: Cho m gam Fe vào bình chứa dung dịch gồm H 2 SO 4 và HNO 3 thu được dd 

X và 2,24 lít khí NO. Thêm tiếp dung dịch H 2 SO 4 dư vào bình thu được 0,896 lít 

khí NO và dung dịch Y. Biết trong cả 2 trường hợp NO là sản phẩm khử duy nhất, 

đo ở điều kiện tiêu chuẩn . Dung dịch Y hòa tan vừa hết 4,16 gam Cu (không tạo 

thành sản phẩm khử của N +5 ). Biết các phản ứng đều xảy ra hoàn toàn. Giá trị của 

m là: 

A. 8,12 B. 4,8 C. 8,4 D. 7,84 



å 

Ta có: NO = 0,1+ 0,04 = 0,14 ® n = 0,42 (mol) 

+ Ta BTE cho cả quá trình với chú ý. Muối sắt cuối cùng là Fe 2+ 

ì m 

ïFe : 

BTE m 

¾¾® í 56 ¾¾¾® 2. + 2.0,065 = 0,42 ® m = 8,12 

ï 

56 

îCu : 0,065 

e

Câu 10: Cho hỗn hợp X gồm 0,09 mol Fe và 0,05 mol Fe(NO 3 ) 3 vào 500 ml dung 

dịch HCl 1M kết thúc phản ứng thu được dung dịch Y và khí NO (spkdn).Hỏi dung 

dịch Y hòa tan tối đa bao nhiêu gam Cu: 

A. 10,24 B. 9,6 C. 4,26 D. 7,84 

Trích đề thi thử Nguyễn Anh Phong – 2016 


ìn 

+ = 0,5(mol) 

H 

ï 

ïn - = 0,15(mol) 

NO3 

0,5.3 

Ta có í 

® ne 

= 0,05+ = 0,425(mol) 

ïn 

3+ 

= 0,05(mol) 

4 

Fe 

ï + - 

î4H + NO3 + 3e ® NO+ 

2H2O 

Chú ý : Lượng H + không đủ để biến toàn bộ NO - thành NO nên phải tính n 

3 

e theo 

H + . 

Ta tư duy theo kiểu tổng quát “chặn đầu” với lượng n e trên làm nhiệm vụ đưa Fe 

và Cu thành Fe 2+ và Cu 2+ 

BTE 0,425 - 0,09.2 

¾¾¾® nCu 

= = 0,1225(mol) ® m = 7,84(gam) 

2 

Câu 11: Hòa tan hết a gam bột Fe trong 100 ml dung dịch HCl 1,2M, thu được 

dung dịch X và 0,896 lít khí H 2 . Cho X tác dụng với lượng dư dung dịch AgNO 3 , 

sau khi kết thúc các phản ứng thu được V lít khí NO (sản phẩm khử duy nhất) và b 

gam chất rắn, (biết các khí đo ở đktc). Giá trị của b và V lần lượt là: 

A. 18,3 và 0,448. B. 18,3 và 0,224. 

C. 10,8 và 0,224. D. 17,22 và 0,224. 

Trích đề thi HSG Thái Bình – 2015 


Ta có: 

D≠ 

ìïnHCl = 0,12 n + 0,04(mol) 

BTNT+ 

BTE ïì 

= 

H 

í ¾¾¾¾¾® í 

ïî 

nH = 0,04 n 

2 

ï Fe 

0,04 n 2+ 

î 

= ® = 0,04(mol) ® n 

Fe 

e 

= 0,04 

+ - 

Theo phương trình: 4H + NO3 + 3e ® NO + 2H2O 

→ nNO 

= 0,01(mol) 

BTE 

BTE BTNT 

ï 

¾¾¾¾¾® b= 18,3(gam) í ¾¾¾¾® 

BTNT.Clo 

+ 

ì¾¾¾® Ag : 0,04 - 0,03 = 0,01(mol) 

ïî 

AgCl : 0,12 

Câu 12: Cho 5,6 gam Fe vào 200 ml dung dịch Cu(NO 3 ) 2 0,5M và HCl 1M thu 



A. 6,4 B. 2,4 C. 3,2 D. 1,6 

Trích đề thi thử chuyên Hà Giang – 2016 


+ 

ìH :0,2 

ï - 

Ta có: íNO 3 

: 0,2 ¾¾® n 

NO 

= 0,05(mol) 

ï + - 

ïî 

4H + NO3 + 3e ® NO + 2H2O 

Khi đó dung dịch có: 

BTDT 

- 

ìCl : 0,2 

ï 

- 

ïNO 3 

: 0,2 - 0,05 = 0,15 

í 

2+ 

ïFe : 0,1 

ï 2+ 

îCu 

: a 

¾¾¾® 2a + 0,2 = 0,15 + 0,2 ® a = 0,075(mol) 

BTNT.Cu 

¾¾¾¾® m = (0,1- 0,075).64 = 1,6(gam) 

Câu 13: Cho 3,48 gam bột Mg tan hết trong dung dịch hỗn hợp gồm HCl (dư) và 

KNO 3 , thu được dung dịch X chứa m gam muối và 0,56 lít (đktc) hỗn hợp khí Y 

gồm N 2 và H 2 . Khí Y có tỉ khối so với H 2 bằng 11,4. Giá trị của m là 

A. 16,085 gam B. 14,485 gam 

C. 18,300 gam D. 18,035 gam 

Trích đề thi thử chuyên Lê Quý Đôn Đà Nẵng – 2016 


ìN 2 

:0,02 

Ta có: nMg 

= 0,145 0,025í î H 

2 :0,005 

BTE 0,29 -0,02.10 -0,005.2 

¾¾¾® n + = = 0,01 

NH4 

8 

2+ 

ìMg : 0,145 

ï 

+ 

ïNH 4 

: 0,01 

¾¾® X í ® m = 18,035 

BTNT.Nito + 

ï ¾¾¾¾® K : 0,02.2 + 0,01 = 0,05 

ï BTDT - 

î ¾¾¾® Cl : 0,35 

Chú ý : Vì Y có H 2 nên trong dung dịch X chắc chắn không còn N +5 

Câu 14: Hoà tan hoàn toàn m gam bột nhôm trong dung dịch chứa HCl và HNO 3 

thu được 3,36 lít hỗn hợp Y gồm hai khí không màu, dung dịch còn lại chỉ chứa 

muối của cation Al 3+ . Đem toàn bộ lượng hỗn hợp khí Y trộn với 1 lít oxi thu được 

3,688 lít hỗn hợp gồm 3 khí. Biết thể tích các khí đều đo ở đktc và khối lượng của 

hỗn hợp khí Y nhỏ hơn 2 gam. Tìm m. 


Trích đề thi thử chuyên Phan Bội Châu – Nghệ An – 2016 


ì 

2 

ïmY < 2® Y< = 13,33 ìH 2 

: 0,09(mol) 

Do í 

0,15 ® Y í 

ï NO : 0,06(mol) 

Y + O2 

®D V ¯ 

î 

î 

¾¾® ne 

= 0,09.2+ 0,06.3= 

0,36 

BTE 0,36 

¾¾¾® m = .27 = 3,24(gam) 

3 

Câu 15: Cho 11,2 gam Fe vào 300 ml dung dịch chứa (HNO 3 0,5M và HCl 2M) 

thu được khí NO duy nhất và dung dịch X. Cho dung dịch X tác dụng với lượng dư 

dung dịch KMnO 4 /H 2 SO 4 loãng. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Tính khối 

lượng KMnO 4 đã bị khử. 




Ta có : 

ì nFe 

= 0,2(mol) 

ï 

ín 

+ = 0,75(mol) 

H 

ï 

n - = 0,15(mol) 

ïî NO3 

+ - 

Theo phương trình 4H + NO3 + 3e ® NO + 2H2O 

→ Fe tan hết và tạo 

2+ 

ìï Fe : a 

BTE 

í ¾¾¾® 2a + 3(0,2 - a) = 0,15.3 ® a = 0,15(mol) 

BTNT.Fe 3+ 

ïî ¾¾¾¾® Fe : 0,2 - a 

BTE 

0,15 0,6 

¾¾¾® nKMnO 

= + = 0,15 ® m = 23,7(gam) 

4 

! 5 ! 5 

Fe 

2+ - 

Cl 

Câu 16: Hòa tan hết 10,62 gam hỗn hợp gồm Fe, Zn vào 800 ml dung dịch hỗn 

hợp X gồm NaNO 3 0,45 M và H 2 SO 4 1M thu được dung dịch Y và 3,584 lít khí 

NO (duy nhất). Dung dịch Y hòa tan được tối đa m gam bột sắt và thu được V lít 

khí. Các khí đo ở đktc và NO là sản phẩm khử duy nhất của N +5 trong các thí 

nghiệm trên. Giá trị của m và V lần lượt là 

A. 24,64 gam và 6,272 lít. B. 20,16 gam và 4,48 lít. 

C. 24,64 gam và 4,48 lít. D. 20,16 gam và 6,272 lít 



ì 

ï 

n - 

= 0,36(mol) 

NO 3 

ï 

Ta có : ín 

+ = 1,6(mol) 

H 

ï 

ï 

ìFe : 0,12(mol) 

n 

NO 

= 0,16(mol) ® ne 

= 0,48(mol) ® 10,62 

ï 

í 

î 

î Zn : 0,06(mol) 

Sau các quá trình dung dịch cuối cùng chỉ có: 

BTNT.Fe 

¾¾¾¾® m = 56(0,56 - 0,12) = 26,64(gam) 

BTNT.N 

ì¾¾¾¾® 

NO 

= - = 

+ 

ìNa : 0,36 

ï 

2- 

ïSO 4 

: 0,8 

í 

2+ 

ïZn : 0,06 

ï BTDT 2+ 

î ¾¾¾® Fe : 0,56 

n 0,36 0,16 0,2(mol) 

ï 

¾¾® í V 6,272(lit) 

BTE+ 

BTNT.H 1,6 - 0,36.4 ¾¾® = 

ï¾¾¾¾¾® nH 

= = 0,08 

2 

î 

2 

Câu 17: Hoà tan bột Fe vào 200 ml dung dịch chứa NaNO 3 và H 2 SO 4 . Sau phản 

ứng hoàn toàn thu được dung dịch A và 6,72 lit hỗn hợp khí X (đktc) gồm NO và 

H 2 có tỉ lệ mol 2 : 1 và 3 gam chất rắn không tan. Biết dung dịch A không chứa 

muối amoni. Cô cạn dung dịch A thu được khối lượng muối khan là 

A. 126 gam. B. 75 gam. C. 120,4 gam. D. 70,4 gam. 

Trích đề thi thử THPT Hồng Lĩnh – 2016 


Vì có khí H 2 bay ra nên chắc chắn NO - 3 

đã biến thành NO hết. 

Ta có: 

BTE 

ìNO : 0,2(mol) 

BTE 

Xí 

¾¾¾® ne 

= 0,2.3+ 0,1.2= 

0,8(mol) 

îH 2 

:0,1(mol) 

Trong A 

Fe 

BTNT.N 

Trong A 

Na 

¾¾¾® n = 0,4 ¾¾¾¾® n = n = 0,2(mol) 

Trong A có : 

2+ + 

2+ 

ìFe : 0,4 

ï + 

BTDT 

íNa : 0,2 ¾¾¾® 2a = 0,2 + 0,4.2 ® a = 0,5 

ï 2- 

ïî 

SO 

4 

: a 

å 

BTKL 2+ + 2- 

MuËi 

4 

¾¾¾® m = m(Fe ,Na ,SO ) = 75(gam) 

Câu 18: Cho m gam Fe vào dung dịch chứa đồng thời H 2 SO 4 và HNO 3 thu được 

dung dịch X và 4,48 lít NO(duy nhất). Thêm tiếp H 2 SO 4 vào X thì lại thu được 

thêm 1,792 lít khí NO duy nhất nữa và dung dịch Y. Dung dịch Y hoà tan vừa hết 

NO

8,32 gam Cu không có khí bay ra (các khí đo ở đktc). Khối lượng của Fe đã cho 

vào là 

A. 16,24 g. B. 11,2 g. C. 16,8 g. D. 9,6 g. 


Bài này sẽ có bạn cảm thấy phức tạp nhưng thật ra các bạn chỉ cần tư duy tổng quát 

2+ 

ì ïFe 

® Fe 

một chút thì bài toàn sẽ rất đơn giản.Sau tất cả các quá trình thì í 

2+ 

ïî Cu ® Cu 

Do đó có ngay: 

BTE m 

¾¾¾® .2 + 0,13.2 = 3 å n 

NO 

= 3.0,28 = 0,84 ® m = 16,24 

56 

Câu 19: Cho 0,3mol Cu và 0,6 mol Fe(NO 3 ) 2 vào dung dịch chứa 0,9 mol H 2 SO 4 

loãng. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu dược V lít khí NO(sản phẩm khử duy 

nhất,đktc). Giá trị của V là: 

A. 10,08 B. 4,48 C. 6,72 D. 8,96 



Có 

+ - 

ì + 

3 

+ ® + 

2 


ï 

ïn + = 1,8 

H 

max 

í 

® nNO 

= 0,4 ® V = 8,96 

- 

ï 

n = 1,2 

NO3 

ï 

n = 0,3.2 + 0,6 = 1,2 

îå 

- 

e.max 

Câu 20: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp gồm 2,8 gam Fe và 1,6 gam Cu trong 500 ml 

dung dịch hỗn hợp HNO3 0,1M và HCl 0,4M, thu được khí NO (khí duy nhất) và 

dung dịch X. Cho X vào dung dịch AgNO3 dư, thu được m gam chất rắn. Biết các 

phản ứng đều xảy ra hoàn toàn, NO là sản phẩm khử duy nhất của N +5 trong các 

phản ứng. Giá trị của m là 

A. 34,10. B. 28,70. C. 29,24. D. 30,05. 


+ 

ìFe : 0,05 ìï 

H :0,25 

Ta có : í 

; í 

- 

î Cu : 0,025 ï îNO 3 

: 0,05 

Sử dụng phương trình: 

4H + NO + 3e ® NO + 2H O 

+ - 

3 2 

Vì cuối cùng NO - dư nên ta sẽ BTE cho cả quá trình . 

3 

ì 0,25 

ïnNO 

= = 0,0625 

BTE 

® í 4 ¾¾¾® 0,05.3 + 0,025.2 = 0,0625.3 + a 

ï 

î 

nAg 

= a

BTNT.Clo 

ì¾¾¾¾® AgCl : 0,2 

® a= 0,0125® m= 30,05í îAg : 0,0125 

Câu 21: Cho Zn tới dư vào dung dịch gồm HCl; 0,05 mol NaNO 3 và 0,1 mol 

KNO 3 . Sau khi kết thúc các phản ứng thu được dung dịch X chứa m gam muối; 

0,125 mol hỗn hợp khí Y gồm hai khí không màu, trong đó có một khí hóa nâu 

trong không khí. Tỉ khối của Y so với H 2 là 12,2. Giá trị của m là 

A. 61,375. B. 64,05. C. 57,975. D. 49,775. 


Các bạn chú ý nha,khi có khí H 2 bay ra thì chắc chắn là NO 3 đã hết . 

BTNT.nito + 

ìï 

NO : 0,1¾¾¾¾® NH4 

= 0,05 

Ta có: 0,125Y í 

ïî H 

2 : 0,025 

å 

® n = 0,1.3+ 0,025.2+ 0,05.8= 0,75® 

Zn:0,375 

e 

2+ 

ìZn : 0,375 

ï 

- 

ïCl : a 

ï + 

BTDT 

Khi đó dung dịch X là íK : 0,1 ¾¾¾® a = 0,95 ® m = 64,05 

ï + 

ï 

NH 

4 

: 0,05 

ï + 

î 

Na : 0,05 

Câu 22: Dung dịch X chứa 14,6 gam HCl và 22,56 gam Cu(NO 3 ) 2 . Thêm m gam 

bột Fe vào dung dịch X sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được hỗn hợp kim 

loại có khối lượng 0,628m và chỉ tạo khí NO (sản phẩm khử duy nhất). Giá trị của 

m là: 

A. 1,92 B. 14,88 C. 20 D. 9,28 


Ta có: 

ìn - 

ï 

= 0,12.2 

NO 3 

í 

 

n + ïî = 0,4 ® n 

H 

NO 

= 0,1 

BTNT.N 

ì¾¾¾¾® 

- 

ï NO 

3 

: 0,14 

BTDT 2+ 

¾¾® í 

¾¾¾® Fe = 0,27 

- 

ïî Cl : 0,4 

BTKL 

¾ ¾ ¾® 

0,12.64 + m = 0,628m + 0,27.56 ¾¾® 

m = 20 

Câu 23: Dung dịch X chứa 0,1 mol Fe(NO 3 ) 3 và 0,24 mol HCl. Dung dịch X có 

thể hòa tan được tối đa bao nhiêu gam Cu ( biết phản ứng tạo ra khí NO là sản 

phẩm khử duy nhất). 



+ - 

- 

ìï4H + NO + ® + ì - = 

3 

3e NO 2H2O 

ïNO 3 

: 0,3 0,06 0,24 

Ta có: í 

¾¾® í 

- 

ïî 

0,24 0,06 ïî 

Cl : 0,24 

2+ 

ìFe : 0,1 

ï 

¾¾®í 

2+ 

0,48 - 0,2 

ïCu : = 0,14 ® m = 8,96 

î 2 

Câu 24: Dung dịch A chứa 0,02 mol Fe(NO 3 ) 3 và 0,3 mol HCl có khả năng hoà tan 

được Cu với khối lượng tối đa là: 

A. 6,4g. B. 0,576g. C. 5,76g. D. 0,64g. 


Ta có: 

+ ìï n = 0,3 

H + 

 

PCNV.H du 

í ¾¾® nNO 

= 0,06¾¾¾¾® n + = 0,3- 0,06.4= 

0,06 

H 

n - = 0,06 

ïî NO3 

Dung dịch sau phản ứng: 

ì 

ï 

ï 

¾¾®í 

ï 

ï 

îCu 

2+ 

Fe : 0,02 

- 

Cl : 0,3 

+ 

H :0,3- 0,24= 

0,06 

2+ 

: a 

BTDT 

¾¾¾® 0,02.2 + 2a + 0,06 = 0,3 ¾¾® a = 0,1¾¾® m = 6,4 

Câu 25: Cho m gam Fe vao 1 lit dung dịch gom H 2 SO 4 0,1M, Cu(NO 3 ) 2 0,1M, 

Fe(NO 3 ) 3 0,1M. Sau khi pu xảy ra hoàn toàn thu được 0,69m gam hỗn hợp kim 

loai, dung dịch X va khi NO (sản phẩm khử duy nhất). Giá trị m và khối lượng chất 

rắn khan thu được khi cô cạn dung dịch X là : 

A. 25,8 va 78,5 B. 25,8 va 55,7 

C. 20 va 78,5 D. 20 va 55,7 


Dễ thấy H + hết do đó có ngay dung dịch X 

Lại có ngay 

2+ 

ìFe - 0,325 

ï 

2- 

íSO4 - 0,1 ® mmuoi 

= 55,7 

ï - 

îNO3 

- 0,45 

BTKL 

¾¾¾® + + = + ® = 

m 6,4 5,6 0,69m 0,325.56 m 20 

Câu 26: Dung dịch X chứa 0,8 mol HCl và 0,05 mol Cu(NO 3 ) 2 . Cho m gam Fe 

vào dd X, khuấy đều cho phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được chất rắn Y gồm hai 

kim loại có khối lượng 0,8m gam và V lít khí ( trong đó NO là sản phẩm khử duy 

nhất của N +5 , ở đktc). Giá trị của m và V lần lượt là: 

A. 40 và 2,24. B. 96 và 6,72. 

C. 96 và 2,24. D. 40 và 1,12. 


Y gồm hai kim loại có khối lượng 0,8m gam → Dung dịch chỉ có muối Fe 2+ .

n 0,8 

+ - 

ì + 

ï = 

H ïì 4H + NO3 + 3e ® NO + 2H2O ìNO : 0,1 

Ta có: í í ® 

n - 0,1 

+ 

í 

ï 

= 

î 

H 

NO ï2H + 2e ® H 

2 

:0,2 

3 î 

2 

î 

BTDT 

BTKL(Fe+ 

Cu) 

¾¾¾® 

FeCl 

= ¾¾¾¾¾® + = + ® = 

2 

n 0,4 m 0,05.64 0,4.56 0,8m m 96 

Câu 27: Lấy 0,1 mol Cu tác dụng với 500 ml dung dịch gồm KNO 3 0,2M và HCl 

0,4M thì thu được bao nhiêu lít khí NO (đktc)? 

A. 2,24 lít B. 3,36 lít C. 1,12 lít D. 8,96 lít 


+ - 

ì 4H + NO3 + 3e ® NO + 2H2O 

ï 

ïnCu 

= 0,1 

¾¾® í 

® nNO 

= 0,05® V= 

1,12 

n - = 0,1 

ï NO3 

ï n + 

î = 0,2 

H 

Câu 28: Cho m(g) Fe tác dụng với dung dịch gồm NaNO 3 và H 2 SO 4 khuấy đều 

trong điều kiện thích hợp,sau khi phản ứng hoàn toàn thu được dung dịch X và 

1,792 lít hỗn hợp khí Y và 1 phần kim loại không tan.Biết rằng Y có một khí hóa 

nâu ngoài không khí và tỷ khối của Y so với H 2 là 8.Khối lượng muối tạo thành 

trong dung dịch X là : 

A. 17,12 B. 17,21 C. 18,04 D. 18,40 


2- 

ìSO 4 

: 0,12 

+ - 

ì ï4H + NO3 + 3e ® NO + 2H2O ï X Na 

+ :0,04 

BTKL 

í 

® í ¾¾¾® m = 18,04 

ïî 

nNO = nH = 0,04 

2 

ï 2+ 

î 

Fe : 0,1 

Câu 29: Cho m gam Fe vào 800 ml dung dich Cu(NO 3 ) 2 0,2M và H 2 SO 4 0,25 M . 

sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 0,6m gam hỗn hợp bột kim loại và 

V lít khí NO ( sản phẩm khử duy nhất ) giá trị m và V = ? 

A.10,8 và 4,48 B.10,8 và 2,24 

C.17,8 và 4,48 D.17,8 và 2,24 


ìn - = 0,32 

ï NO 3 

Ta có: í 

 

n + ïî 

= 0,4® n 

H 

NO 

= 0,1 

BTKL 

¾¾¾® = + - ® = 

0,6m 0,16.64 m 0,31.56 m 17,8 

Câu 30: Cho 2,0 gam bột Fe vào 100ml dung dịch X chứa H 2 SO 4 0,1M; CuSO 4 

0,15 M; Fe(NO 3 ) 3 0,1 M thu được dung dịch Y; hỗn hợp rắn Z và khí NO (sản 

phẩm khử duy nhất). Cô cạn dung dịch Y thu được m gam muối khan. Giá trị của 

m là:

A. 6,65g B. 9,2g C. 8,15g D. 6,05g 


Z là hỗn hợp → (Fe,Cu) → muối là muối Fe 2+ . 

Ta có: 

ì n + = 0,02 

H 

ï 

ín 3+ 

= 0,01 

Fe 

ï 

n - = 0,03 n 2- 

= 0,025 

ïî NO3 SO4 

Sử dụng phương trình 

4H + NO + 3e ® NO + 2H O 

+ - 

3 2 

BTNT.Nito - 

ì¾¾¾¾® 

3 

- = 

NO : 0,03 0,005 0,025 

ï 2- 

® nNO = 0,005 ® YíSO 4 

:0,025 ® m= 

6,05 

ï ¾¾¾® 

BTDT 2+ 

ïî 

Fe : 0,0375 

Câu 31: Cho 5,6 gam Fe và 6,4 gam Cu vào một cốc đựng dung dịch H 2 SO 4 loãng, 

rất dư. Sau khi H 2 bay ra hết, tiếp tục thêm NaNO 3 dư vào cốc. Số mol khí NO (sản 

phẩm khử duy nhất) tối đa có thể bay ra là: 

A. 0,1/3 B. 0,4/3 C. 0,2/3 D. 0.1 


Bài toán khá đơn giản chỉ cần áp dụng BTE : 

2+ 

ìFe : 0,1 

HSO 

ìFe : 0,1 

2 4 

Ta có: í ¾¾¾® í 

® ne 

= 0,1+ 0,1.2= 

0,3 

îCu : 0,1 îCu : 0,1 

BTE 

¾¾¾® 

NO 

= 

n 0,1 

Câu 32: Cho bột Cu vào 200 ml dung dịch chứa hỗn hợp gồm H 2 SO 4 0,5M và 

HNO 3 1M cho tới dư, sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch X và 

sản phẩm khử duy nhất là NO. Cô cạn dung dịch X, khối lượng muối khan thu 

được là 

A. 28,2 gam B. 24 gam C. 52,2 gam D. 25,4 gam. 


Ta có: 

→ 

 

NO 

+ ìï n = 0,4 

H 

í 

n - = 0,2 

ïî NO3 

BTE 

n = 0,1¾¾¾® n = 0,15 

4H + NO + 3e ® NO + 2H O 

Cu 

+ - 

3 2 

2+ 

ìCu : 0,15 

ï 

- 

® m = 25,4 íNO 3 

: 0,2 - 0,1 = 0,1 

ï 2- 

îSO 4 

: 0,1 

Câu 33: Cho 19,2 gam Cu vào 500 ml dung dịch NaNO 3 1M, sau đó thêm 500 ml 

dung dịch HCl 2M đến phản ứng hoàn toàn thu được khí NO và dung dịch X. Phải

thêm bao nhiêu lít dung dịch NaOH 0,4M để kết tủa hết ion Cu 2+ trong dung dịch 

X? 

A. 1 lít. B. 2 lít. C. 1,5 lít. D. 1,25 lít. 


ì max 

nCu 

= 0,3® ne 

= 0,6 

ï 

+ - 

Ta có: ín - = 0,5 4H + NO3 + 3e ® NO + 2H 

NO 

2O 

3 

ï 

+ ïî 

n = 1 

H 

phan ung 

du 

- 

® + = ® + = ® = + = ® = 

H 

H 

å 

n 0,8 n 0,2 OH 0,2 0,3.2 0,8 V 2(lit) 

Câu 34: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp gồm 8,4 gam Fe và 4,8 gam Cu trong 500 ml 

dung dịch hỗn hợp HNO 3 0,3M và HCl 1,2M, thu được khí NO (khí duy nhất) và 

dung dịch X. Cho X vào dung dịch AgNO 3 dư, thu được m gam chất rắn. Biết các 

phản ứng đều xảy ra hoàn toàn, NO là sản phẩm khử duy nhất của N +5 trong các 

phản ứng. Giá trị của m là 

A. 60,10. B. 102,30. C. 90,15. D. 86,10. 


+ 

ìFe : 0,15 ìï 

H :0,75 

+ - 

Ta có: í 

í 4H + NO + ® + 

- 

3 

3e NO 2H2O 

î Cu : 0,075 ï îNO 3 

: 0,15 

Dễ thấy trong dung dịch có H + dư và muối Fe 2+ nhưng cho AgNO 3 vào thì cuối 

cùng ta sẽ thu được Fe 3+ .Do đó áp dụng BTE cho cả quá trình : 

Chú ý: Chất oxi hóa sẽ là NO và Ag. 

ìNO : 0,74 / 4 = 0,1875 

® í 

® 0,15.3 + 0,075.2 = 0,1875.3 + a ® a = 0,03375 

îAg : a 

BTNT ìAg : 0,0375 

¾¾¾® m = 90,15í îAgCl 

: 0,5.1,2 

Câu 35: Cho 5,6 gam Fe vào 100ml dung dịch Cu(NO 3 ) 2 1,5M. Sau khi kết thúc 

phản ứng thêm tiếp dung dịch HCl dư vào thì sau khi phản ứng xong thu được tối 

đa V lit khí NO (sản phẩm khử duy nhất ở đktc) thoát ra. Giá trị của V là 



Ta có : 

max 

ì 

ïnFe 

= 0,1® e 

= 0,1.3= 

0,3 

í 

max 

n - = 0,3® ne 

= 0,3.3= 

0,9 do đó NO - dư . 

3 

ïî NO3 

BTE cho cả quá trình (không cần quan tâm tới Cu) 

BTE 

¾¾¾® 0,1.3 = 3.n ® V = 2,24 

NO

Câu 36: Cho m gam bột Fe vào 800 ml dung dịch hỗn hợp gồm AgNO 3 0,2M và 

HNO 3 0,25M. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được 1,4m gam hỗn hợp 

kim loại và V lít khí NO (duy nhất, ở đktc). Giá trị của m và V lần lượt là 

A. 21,5 và 1,12. B. 8,60 và 1,12. 

C. 28,73 và 2,24. D. 25 và 1,12. 


Sau phản ứng thu được hỗn hợp kim loại nên muối là Fe 2+ . 

Ta sử dụng 

4H + NO + 3e ® NO + 2H O 

+ - 

3 2 

- 

ìï NO 

3 

: 0,36 

0,2 

¾¾® í 

¾¾® nNO 

= = 0,05 

+ 

ïî H :0,2 

4 

BTNT.Nito 

0,36 - 0,05 

¾¾¾¾® nFe( NO3 ) 

= = 0,155 

2 

2 

BTKL(Fe + Ag) 

¾¾¾¾¾® m+ 0,16.108= 1,4m+ 0,155.56 ¾¾® m= 

21,5 

Câu 37. Cho 7,2 gam bột Mg tan hết trong dung dịch hỗn hợp HCl (dư) và KNO 3 , 

thu được dung dịch X chứa m gam muối và 2,688 lít khí Y (đktc) gồm N 2 và H 2 có 

khối lượng 0,76 gam. Giá trị của m là ? 

A. 29,87. B. 24,03. C. 32,15. D. 34,68. 



Có khí H 2 → Dung dịch không còn NO 3 - . 

Ta có: 

ìN :0,02 

2 

nMg 

0,3 nY 

0,12 H 

2 :0,1 

= ¾¾® = í 

î 

+ 

ìK : 0,065 

ï 

NH : 0,025 

+ 

BTE 0,3.2 -0,02.10 -0,1.2 

ï 4 

¾¾¾® n + = = 0,025 ¾¾® X 

NH í 

4 

2+ 

ïïî 

BTKL 

¾¾¾® m= 

24,03(gam) 

8 Mg : 0,3 

- 

Cl : 0,39 

Câu 38: Hòa tan hoàn toàn 22,4 gam Fe trong 500 ml dung dịch hỗn hợp NaNO 3 

và HCl 2,6M, đến phản ứng hoàn toàn thu được dung dịch X và 7,84 lít hỗn hợp 

khí NO và H 2 với tỉ lệ mol lần lượt là 4:3, cho dung dịch AgNO 3 dư vào dung dịch 

X thu được dung dịch Y và m gam kết tủa. Giá trị của m là: (Biết NO là sản phẩm 

khử duy nhất của N +5 ). 

A. 218,95. B. 16,2. C. 186,55. D. 202,75. 



ìnFe 

= 0,4 

3+ 

ï 

ì 

BTE ïFe : 0,1 

Ta có: íìï 

nNO 

= 0,2 

¾¾¾® í 

2+ 

ïí 

¾¾® ne 

= 0,9 Fe : 0,3 

nH 

= 0,15 

ïî 

îïî 2 

Số mol H + tham gia phản ứng: 

n = 0,2.4 + 0,15.2 = 1,1 ¾¾® n = 1,3 - 1,1 = 0,2 

pu 

du 

+ 

H 

+ 

H 

¾¾® = ¾¾¾® = 

 

BTE 

nNO 

0,05 n 2+ 

0,15 

Fe 

2+ 

ìï 

Fe : 0,15 + 

Ag 

ìAg : 0,15 

¾¾® í ¾¾¾® m = 202,75 

- 

¯ í 

ïî 

Cl :1,3 

î AgCl :1,3 

Câu 39: Cho 0,35 mol bột Cu và 0,06 mol Fe(NO 3 ) 3 vào dung dịch chứa 0,24 mol 

H 2 SO 4 (loãng). Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được V lít khí NO (sản 

phẩm khử duy nhất, ở đktc). Cô cạn dung dịch thu được khối lượng muối khan là: 




Dễ suy ra H + phản ứng hết 

n = 0,48¾¾® n = 0,12(mol) 

+ 

H 

Dùng kỹ thuật điền số điện tích: 

¾¾® m= 

43,56(gam) 

 

NO 

2- 

ìSO 4 

: 0,24 

ï 

- 

ïNO 3 

: 0,06 

í 

2+ 

ïFe : 0,06 

ï BTDT 2+ 

î ¾¾¾® Cu : 0,21 

Câu 40: Cho 4,08 gam Mg tác dụng với dung dịch hỗn hợp Cu(NO 3 ) 2 và H 2 SO 4 

đun nóng, khuấy đều đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch X và 

0,896 lít hỗn hợp khí Y (đktc) gồm hai khí không màu, trong đó có một khí hóa 

nâu ngoài không khí và 1,76 gam hỗn hợp hai kim loại có cùng số mol. Biết tỉ khối 

của Y đối với H 2 là 8. Khối lượng muối tạo thành trong dung dịch X gần nhất với 

giá trị nào sau đây? 




Ta có: 

ìMg : 0,02 

nMg 

0,17 1,76(gam) Cu : 0,02 

pu 

Mg 

= í 

î 

¾¾® n = 0,15(mol) ¾¾® n = 0,3(mol) 

e

ìNO : 0,02 

¾¾® nY = 0,04í 

n + = a¾¾® n + = 0,02.2+ 0,02.4+ 

10a 

NH4 

H 

îH 2 

:0,02 

2+ 

ìMg : 0,15 

ï 

+ 

BTDT 

Dung dịch X chứa: íNH 4 

: a ¾¾¾® a = 0,02 ¾¾® mX 

= 19,32(gam) 

ï 2- 

îSO 4 

: 0,06 + 5a 

Câu 41. Cho 33,9 gam hỗn hợp bột Zn và Mg (tỷ lệ mol 1:2) tan hết trong dung 

dịch hỗn hợp gồm NaNO 3 và NaHSO 4 thu được dung dịch A chỉ chứa m gam hỗn 

hợp các muối trung hòa và 4,48 lít (đktc) hỗn hợp khí B gồm N 2 O và H 2 . Khí B có 

tỷ khối so với H 2 bằng 16,75. Giá trị của m gần nhất với 

A. 240. B. 300. C. 312. D. 308. 

Trích đề thi thử sở giáo dục Quảng Nam – 2016 


ìZn : 0,3 

ìH 2 

:0,05 

Ta có: 33,9 í ¾¾® ne 

= 1,8(mol) nB 

= 0,2 í 

îMg : 0,6 îN2O : 0,15 

1,8 -0,15.8 -0,05.2 

8 

BTE 

¾¾¾® n + = = 

NH4 

Nhiệm vụ của H + : 

Vậy A chứa: 

0,0625(mol) 

n + = 0,05.2+ 0,15.10+ 0,0625.10= 

2,225 

H 

2+ 

ìZn : 0,3 

ï 

2+ 

ïMg : 0,6 

ï 

í 

ï 

SO : 2,225 

+ 

BTKL 

NH 

4 

: 0,0625 ¾¾¾® m = 308,1375(gam) 

2- 

ï 4 

ï ¾¾¾® 

BTDT 

+ 

î Na : 2,5875 

Câu 42: Hòa tan hoàn toàn m gam Fe bằng dung dịch HNO 3 thu được dung dịch X 

và 1,12 lít NO (đktc). Thêm dung dịch chứa 0,12 mol HCl vào dung dịch X thì 

thấy khí NO tiếp tục thoát ra và thu được dung dịch Y. Để phản ứng hết với các 

chất trong dung dịch Y cần 250 ml dung dịch NaOH 1M. Cho X tác dụng với 

AgNO 3 dư thì lượng kết tủa thu được sẽ là: 




Cho HCl vào X có khí NO nên HNO 3 thiếu. 

Ta có: 

NO 

BTE 

Trong X 

NO 

n = 0,05¾¾¾® n = 0,05.3= 

0,15 

- 

3

+ 

ìNa : 0,25 

ï - BTNT.N 

Lại có nNaOH 

= 0,25¾¾® íCl :0,12 ¾¾¾¾® nNO 

= 0,02 

ï BTDT - 

ïî ¾¾¾® NO 

3 

: 0,13 

BTE 

Fe 

2+ 

BTE 

¾¾¾® n = 0,02.3= 0,06¾¾¾® m = 0,06.108= 

6,48(gam) 

Ag 

Câu 43: Cho 4,8 gam Mg tan hết trong dung dịch chứa HNO 3 và HCl. Sau phản 

ứng thu được dung dịch X và 2,464 lít hỗn hợp khí Y (trong đó có một khí hóa nâu 

ngoài không khí) có tổng khối lượng 3,02 gam. Cô cạn dung dịch X thu được m 

gam muối khan. Giá trị của m là: 

A. 18,346 B. 16,942 C. 18,545 D. 19,535 



Ta có: nMg 

= 0,2¾¾® ne 

= 0,4 

Và 

ìï 

nNO 

= 0,1 

BTE 0,4 -0,1.3 -0,01.2 

nY 

= 0,11í 

¾¾¾® n + = = 0,01(mol) 

NH 

n 4 

ïî H 

= 0,01 8 

2 

2+ 

ìMg : 0,2 

ï 

¾¾® ¾¾¾® = 

+ 

BTKL 

X íNH 4 

: 0,01 m 19,535(gam) 

ï ¾¾¾® 

BTDT - 

Cl : 0,41 

î 

Câu 44: Cho 13,0 gam bột Zn vào dung dịch có chứa 0,1 mol Fe(NO 3 ) 3 ; 0,1 mol 

Cu(NO 3 ) 2 và 0,15 mol AgNO 3 , khuấy đều cho phản ứng xảy ra hoàn toàn. Khối 

lượng chất rắn thu được sau phản ứng là 




Ta có: 

2+ 

ìZn : 0,2 

ìï 

nZn = 0,2 ï 

2+ 

ìCu : 0,075 

í ¾¾® Fe : 0,1 m 

n - 0,65 

í ¾¾® í 

ï 

= 

î NO 

Ag : 0,15 

3 

ï 2+ 

î 

î 

Cu : 0,025 

m 21,0 

¾¾® = 

Câu 45: Hòa tan hết 3,54 gam hỗn hợp Al và Mg có tỷ lệ mol tương ứng là 3 : 4 

trong dung dịch X chứa hỗn hợp axit HNO 3 và HCl. Sau khi các phản ứng xảy ra 

hoàn toàn thu được dung dịch Y chỉ chứa muối và 2,24 lít hỗn hợp khí gồm H 2 , 

NO 2 và NO với tỷ lệ mol tương ứng là 2 : 1 : 7. Cô cạn dung dịch Y thu được m 

gam muối khan. Giá trị của m là: 

A. 17,285 B. 14,792 C. 18,316 D. 16,145 

Trích đề thi thử thầy Nguyễn Anh Phong


ìnH 

= 0,02 

2 

ìï 

nAl 

= 0,06 

ï 

Ta có: 3,54 í 

n 

khi 

= 0,1ín NO 

= 0,01 

2 

ïî 

nMg 

= 0,08 

ï 

înNO 

= 0,07 

BTE 0,06.3 + 0,08.2 -0,01-0,07.3 -0,02.2 

¾¾¾® n + = = 0,01(mol) 

NH4 

8 

3+ 

ìAl : 0,06 

ï 

2+ 

ïMg : 0,08 

BTKL 

¾¾® Y í 

¾¾¾® mY 

= 16,145(gam) 

+ 

ïNH 4 

: 0,01 

ï BTDT - 

î ¾¾¾® Cl : 0,35 

Câu 46: Hòa tan hết 12,6 gam hỗn hợp Al và Mg có tỷ lệ mol tương ứng là 2 : 3 

trong dung dịch X chứa hỗn hợp axit HNO 3 và HCl. Sau khi các phản ứng xảy ra 

hoàn toàn thu được dung dịch Y chỉ chứa muối và 6,72 lít hỗn hợp hai khí (trong 

đó có một khí hóa nâu ngoài không khí) có tổng khối lượng là 6,2 gam. Cô cạn 

dung dịch Y thu được m gam muối khan. Giá trị của m là: 

A. 57,875 B. 58,792 C. 48,316 D. 52,928 



ìïnAl 

0,2 

nNO 

0,2 

Ta có: 12,6 = nkhi 

0,3 ì ï = 

í 

= í 

ïî 

n 

Mg 

= 0,3 ïî 

n 

H 

= 

2 

0,1 

BTE 0,2.3 + 0,3.2 -0,2.3 -0,1.2 

¾¾¾® n + = = 0,05(mol) 

NH4 

8 

3+ 

ìAl : 0,2 

ï 

2+ 

ïMg : 0,3 

BTKL 

¾¾® Y í 

¾¾¾® mY 

= 57,875(gam) 

+ 

ïNH 4 

: 0,05 

ï BTDT - 

î ¾¾¾® Cl :1,25 

Câu 47. Hòa tan m gam Mg trong 500 ml dung dịch chứa hỗn hợp H 2 SO 4 0,4M và 

Cu(NO 3 ) 2 đến phản ứng hoàn toàn thu được 1,12 lít hỗn hợp khí X (đktc) có tỉ khối 

của X so với H 2 là 6,2 gồm N 2 và H 2 , dung dịch Y và 2 gam hỗn hợp kim loại. Giá 

trị m là ? 

A. 4,68. B. 5,48. C. 5,08. D. 6,68. 

Trích đề thi thử THPT Chuyên Lam Sơn Thanh Hóa – 2016 


ì nN 

= 0,02 

2 

ï 

0,4 -0,02.12 -0,03.2 

Ta có: ínH 

= 0,03¾¾® n + = = 0,01 

2 NH4 

ï 

10 

n + ïî 

= 0,4 

H 

BTNT.N 

¾¾¾¾® n = 0,025 

Cu(NO ) 

3 2 

+ 

ìNH 4 

: 0,01 

ï 2- 

BTKL 

¾¾® Y íSO 4 

: 0,2 ¾¾¾® m = 0,195.24 + 2 - 0,025.64 = 5,08 

ï BTDT 2+ 

ïî ¾¾¾® Mg : 0,195 

Câu 48: Cho 2,88g Mg vào dung dịch hỗn hợp chứa 0,2 mol HCl và 0,015 mol 

Cu(NO 3 ) 2 . Khi phản ứng kết thúc thu được dung dịch chỉ chứa một chất tan MgCl 2 , 

thấy thoát ra m 1 gam hỗn hỗn khí gồm N 2 và H 2 và còn m 2 gam chất rắn không tan. 

m 1 và m 2 lần lượt là: 

A. 0,44g ; 0,84g B. 0,44g và 1,44g 

C. 0,672g; 0,84g D. 0,467g; 0,88g. 



ìïnHCl 

= 0,2 ïì 

nN 

= 0,015 

2 

Ta có: í 

¾¾® í 

ïî 

nCu(NO 3) 

= 0,015 n 

2 ïî 

MgCl 

= 0,1 

2 

BTE 0,1.2 -0,015.10 -0,015.2 

¾¾¾® nH 

= = 0,01 

2 

2 

ìm1 

= 0,015.28+ 0,01.2= 

0,44(gam) 

¾¾®í 

îm2 

= 2,88- 0,1.24+ 0,015.64= 

1,44(gam) 

Câu 49: Cho 11,2 gam Fe vào 300 ml dung dịch chứa (HNO 3 0,5M và HCl 2M) 

thu được khí NO duy nhất và dung dịch X. Cho dung dịch X tác dụng với lượng dư 

dung dịch KMnO 4 /H 2 SO 4 loãng. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Tính khối 

lượng KMnO 4 đã bị khử. 




ìFe : 0,2 

ï + 

H :0,75 

2+ 

ï 

ìï 

Fe : 0,15 

Ta có: í 

¾¾® 

- 

í 

- 

ïNO 3 

: 0,15 ¾¾® n 

NO 

= 0,15 ïî 

Cl : 0,6 

ï - 

îCl : 0,6 

BTE 0,15 + 0,6 

¾¾¾® nKMnO 

= = 0,15¾¾® m= 

23,7(gam) 

4 

5

Câu 50. Cho 5,6 gam Fe vào 200 ml dung dịch Cu(NO 3 ) 2 0,5M và HCl 1,2 M thu 



A. 0,64 B. 2,4 C. 0,32 D. 1,6 

Trích đề thi thử Nguyễn Anh Phong 


+ 

ìH :0,24 

ï - 

Ta có: íNO 3 

: 0,2 ¾¾® n 

NO 

= 0,06(mol) 

ï + - 

ïî 

4H + NO3 + 3e ® NO + 2H2O 

Khi đó dung dịch có: 

BTDT 

- 

ìCl : 0,24 

ï BTNT.N - 

ï ¾¾¾¾® - = 

3 

í 

2+ 

ïFe : 0,1 

ï 2+ 

îCu 

: a 

NO : 0,2 0,06 0,14 

¾¾¾® 2a + 0,2 = 0,14 + 0,24 ® a = 0,09(mol) 

BTNT.Cu 

¾¾¾¾® m = (0,1- 0,09).64 = 0,64(gam)

Chủ đề 4: Bài toán kim loại tác dụng HNO 3 . 

+ Chú ý: Với các bài toán có Al – Zn – Mg thường sẽ có NH 4 NO 3 

+ Cần đặc biệt để ý tới số mol electron nhường nhận. 

+ Những phương trình quan trọng cần nhớ (thuộc lòng). 

- 

(1). 2HNO + e ¾¾® NO + NO + H O 

(2). 

3 3 2 2 

- 

3+ ¾¾® 

3 

+ + 

2 

4HNO 3e 3NO NO 2H O 

- 

(3). 10HNO + 8e ¾¾® 8NO + N O + 5H O 

3 3 2 2 

- 

(4). 10HNO + 8e ¾¾® 8NO + NH NO + 3H O 

3 3 4 3 2 

- 

(5). 12HNO + 10e ¾¾® 10NO + N + 6H O 

3 3 2 2 

Từ các phương trình trên các bạn có thể hiểu rõ điều tôi nói ở phẩn đầu về quá trình 

đổi electron lấy điện tích âm (anion) khác. Ở đây chính là quá trình đổi electron lấy 

NO 3 - của kim loại. Các bạn theo dõi những ví dụ sau đây: 

Ví dụ 1: Cho 24 gam Mg tác dụng vừa đủ với dung dịch chứa a mol HNO 3 .Sau 

phản ứng thu được hỗn hợp khí X gồm các khí N 2 ; N 2 O có số mol bằng nhau và 

bằng 0,1mol. Tìm giá trị a. 

A.2,8 B. 1,6 C. 2,54 D. 2,45 


BTNT.Mg 

ì¾¾¾¾® ï nMg(NO = 

3) 

1(mol) 

2 

Ta có ngay: nMg 

= 1(mol) í 

ïî ¾¾¾® 

BTE 

ne 

= 2(mol) 

ìï 

nN 

= 0,1 

2 

BTE 

2 -0,1.10 -0,1.8 

¾¾® í ¾¾¾® nNH = = 

4NO 

0,025 

3 

ïî 

nNO= 

0,1 8 

2 

BTNT.N 

¾¾¾¾® nHNO = 

3 

åN(Mg(NO 3) 2; NH4NO 3; N2O; N 

2) 

¾¾® nHNO 3 

= 1.2 + 0,025.2 + 0,1.2 + 0,1.2 = 2,45(mol) 

Ví dụ 2: Hòa tan hết 20,5 gam hỗn hợp Mg, Al, Zn trong dung dịch HNO 3 thu 

được 4,48 lít hỗn hợp khí X gồm NO 2 , NO, N 2 O, N 2 ở đktc, không còn sản phẩm 

khử nào khác, trong đó NO 2 và N 2 có cùng số mol. Tỷ khối hơi của X so với H 2 là 

18,5. Khối lượng muối thu được khi cô cạn dung dịch sau phản ứng là: 




Vì n = n ta tưởng tượng như nhấc 1 O trong NO 2 rồi lắp vào N 2 như vậy X sẽ 

NO 

N 

2 2 

chỉ có hai khí là NO và N 2 O. Khi đó : 


BTE 

trong muËi 

nX 

= 0,2í 

¾¾¾® ne 

= n - = 0,1.3+ 0,1.8= 

1,1(mol) 

NO 

îNO:0,1(mol) 

3 

2

BTKL 

¾¾¾® m = 20,5 + 1,1.62 = 88,7(gam) 

Ví dụ 3: Cho 14,4 gam hỗn hợp Fe, Mg, Cu (số mol mỗi kim loại bằng nhau) tác 

dụng hết với dung dịch HNO 3 (dư), thu được dung dịch X và 2,688 lít (đktc) hỗn 

hợp gồm 4 khí N 2 , NO, N 2 O, NO 2 , trong đó 2 khí N 2 và NO 2 có số mol bằng nhau. 

Cô cạn cẩn thận dung dịch X thì được 58,8 gam muối khan. Số mol HNO 3 đã phản 

ứng là: 

A. 0,868 mol B. 0,707mol C. 0,456 mol D. 0,893 mol 



Vì n = n nên ta có thể nhấc 1 O trong NO 2 và lắp qua N 2 . Như vậy hỗn hợp 

N 

NO 

2 2 

sẽ có thể tích không thay đổi và hỗn hợp khí sẽ chỉ còn NO và N 2 O. 

ìFe : 0,1 

ï 

ìNO : a(mol) 

Ta có : 14,4 íMg : 0,1® ne = 0,7(mol) nhh 

= 0,12(mol) í 

ï 

N2O : b(mol) 

Cu : 0,1 

î 

î 

Nhìn thấy Mg → giả sử 

NH 

4 

BTKL 

n + = x ¾¾¾® 58,8 = 14,4 + 0,7.62 + 80x ® x = 0,0125(mol) 

Và 

BTE ìa = 0,072 

¾¾¾® 3a + 8b + 8.0,0125 = 0,7 ® í 

îb = 0,048 

BTNT.N 

¾¾¾¾® n = 0,7+ 2.0,0125+ 0,072+ 0,048.2= 

0,893(mol) 

HNO 

3 

Ví dụ 4: Hỗn hợp X gồm 2 kim loại A, B (đều có hóa trị không đổi). Chia X thành 

2 phần bằng nhau: 

Phần 1: Hòa tan hết trong dung dịch chứa HCl và H 2 SO 4 thu được 3,36 H 2 (đktc) 

Phần 2: Hòa tan hết trong HNO 3 loãng thu được V lít (đktc) khí NO. Giá trị của V 

là: 

A. 2,24 B. 3,36 C. 4,48 D. 5,6 



Vì hóa trị các kim loại không đổi nên số mol e nhường nhận trong hai thí nghiệm 

như nhau 

BTE 

Và ¾¾¾® n = 0,15.2= 0,3® n = 0,1® V= 

2,24(lit) 

e 

NO 

Ví dụ 5: Hòa tan hỗn hợp gồm 0,1mol Zn; 0,05mol Cu; 0,3mol Fe trong dung dịch 

HNO 3 . Sau khi các kim loại tan hết thu được dung dịch không chứa NH 4 NO 3 và 

khí NO là sản phẩm khử duy nhất. Số mol HNO 3 tối thiểu cần dùng là: 

A. 1,25 mol B. 1,2mol C. 1,6mol D. 1,8mol 



HNO 3 tối thiểu khi muối sắt là muối Fe 2+ 

Ta có ngay : 

Và 

BTNT.N 

e 

BTE 

n = 0,1.2+ 0,05.2+ 0,3.2= 0,9¾¾¾® n = 0,3(mol) 

¾¾¾¾® n = n + n = 0,9+ 0,3= 

1,2(mol) 

HNO e NO 

3 

Ví dụ 6: Cho m gam hỗn hợp X gồm Mg và Al (có tỷ lệ mol 3:4) vào dung dịch 

chứa HNO 3 loãng dư, sau phản ứng hoàn toàn thu được dung dịch chứa 8,2m gam 

muối. Biết rằng có 0,3 mol N +5 trong HNO 3 đã bị khử. Số mol HNO 3 đã phản ứng 

là: 

A. 2,1 B. 3,0 C. 2,4 D. 4,0 

Trích đề thi thử Chuyên Lê Hồng Phong – Nam Định – 2015 


+ Có ì Mg : 3a BTE 

í ¾¾¾® ne 

= 18a m = 24.3a + 27.4a = 180a 

îAl : 4a 

ìMg,Al 

ï - 

2 

+ Vậy 8,2m íNO 3 

:18a ¾¾® 7,2.180a = 18a.62 + 80.0,3 ¾¾® a = 

ï 

15 

î 

NH4NO 3: 0,3 

BTNT.N 2 

+ ¾¾¾¾® n 

HNO 

= .18 + 0,3.2 = 3(mol) 

3 

15 

Ví dụ 7: Cho hỗn hợp X gồm 0,04 mol Al và 0,06 mol Mg. Nếu đem hỗn hợp này 

hòa tan hoàn toàn trong dung dịch HNO 3 thu được 0,03 mol sản phẩm X (duy 

nhất) do sự khử của N 5+ . Nếu đem hỗn hợp đó hòa tan trong H 2 SO 4 đặc, nóng cũng 

thu được 0,03 mol sản phẩm Y (duy nhất) do sự khử của S 6+ . X và Y là: 

A. NO và SO 2 B. NO 2 và H 2 S 

C. NO 2 và SO 2 D. NH 4 NO 3 và H 2 S 



Ta có : 

ìï nAl 

= 0,04 

í ® ne 

= 0,04.3 + 0,06.2 = 0,24(mol) 

ïî 

nMg 

= 0,06 

ì 

0,24 

SË oxi h„a X = = 8 

BTE ï 

0,03 

¾¾¾®í →Chọn D 

ï 0,24 

SË oxi h„a Y = = 8 

ïî 

0,03 

Ví dụ 8: Hòa tan hoàn toàn 3,79 gam hỗn hợp X gồm Al và Zn (có tỉ lệ mol tương 

ứng là 2 : 5) vào dung dịch chứa 0,394 mol HNO 3 thu được dung dịch Y và V ml 

(đktc) khí N 2 duy nhất. Để phản ứng hết với các chất trong Y thu được dung dịch 

trong suốt cần 3,88 lít dung dịch NaOH 0,125M. Giá trị của V là : 

A. 352,8. B. 268,8. C. 358,4. D. 112. 

NO



- Dễ tính được số mol Al, Zn và suy ra có NH 4 NO 3 

- Với kỹ thuật đi tắt đón đầu ta có ngay số mol NaAlO 2 và Na 2 ZnO 2 kết hợp với 

BTNT.Na dễ dàng mò ra NaNO 3 . Sau đó dùng BTNT.N mò ra tổng N bay lên trời 

dưới dạng N 2 và NH 3 . 

- Kết hợp với BTE là xong bài toán này. 

ìAl : 2a 

BTKL 

ìAl : 0,02(mol) 

Ta có : 3,79(gam) í ¾¾¾® 3,79 = 27.2a + 65.5a ® í 

îZn :5a 

îZn : 0,05(mol) 

Trả lời câu hỏi: Cuối cùng Na sẽ vào đâu? Ta có ngay : 

ìNaAlO 2: 0,02 

ß i tæt Æ„n Æ«u ï 

¾¾® n 

NaOH 

=0,485(mol) ¾¾¾¾¾®í Na2ZnO 2: 0,05 

ïî 

NaNO :? 

BTNT.Na 

¾¾¾¾® n = 0,485 - 0,02 - 0,05.2 = 0,365 

BTNT.N 

NaNO 

3 

ìN :a 

 

2 

n 

N 

0,394 0,365 0,029 NH 

3 : b 

¾¾¾¾® = - = í 

î 

BTNT+ 

BTE ì2a + b = 0,029 

¾¾¾¾¾®í 

î10a + 8b = 0,02.3 + 0,05.2 

ìa = 0,012 

¾¾® í ¾¾® V = 0,012.22,4 = 0,2688(l›t) 

îb = 0,005 

Ví dụ 9: Cho m gam Ba tan hoàn toàn trong dung dịch HNO 3 , thu được dung dịch 

X và 5,376 lít khí Y (ở đktc, phản ứng chỉ tạo một sản phẩm khử duy nhất của 

N +5 ). Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn cho tiếp m gam Ba vào dung dịch X 

(đun nóng nhẹ), thu được 43,008 khí Z (đktc). Giá trị của m gần nhất với: 

A. 224. B. 230. C. 234. D. 228. 



Ta có n = 1,92(mol) → Nếu Z chỉ là H 2 sẽ vô lý ngay vì không có sản phẩm khử 

Z 

nào thỏa mãn. 

→ Y phải là hỗn hợp khí NH 3 và H 2 . → Khí Y cũng phải là hỗn hợp H 2 và NH 3 . 

Trong Y 

ìï nH 

= a 

2 

í ¾¾® 3a = 0,24 ¾¾® a = 0,08 

ïî ® nNH 

2a 

3 

= 

ìnZ 

= 1,92 

ï 

2(b - 0,08) 

¾¾® í m ¾¾® b+ - 0,08.2= 1,92¾¾® b= 

1,68 

ïnBa 

= = b 

8 

î 137 

3

¾¾® m= 

230,16 

Ví dụ 10: Hỗn hợp X gồm Mg (0,1 mol), Al (0,04 mol) và Zn (0,15 mol). Cho X 

tác dụng với dung dịch HNO 3 loãng (dư), sau phản ứng khối lượng dung dịch tăng 

13,23 gam. Số mol HNO 3 tham gia phản ứng là ? 

A. 0,6200 mol. B. 1,2400 mol C. 0,6975 mol. D. 0,7750 mol 



Nhận thấy không có khí thoát ra nên 

ì = ¾¾® - 

ï 

ne 0,62 n = 0,62 

NO3 

BTNT.N 

¾¾® í ¾¾¾¾® nHNO 

= 0,775(mol) 

3 

ï î ¾¾¾® 

BTE 

nNH4NO 

3 

= 0,0775 

Ví dụ 11: Hòa tan hết 14,8 gam hỗn hợp Fe và Cu vào 126 gam dung dịch HNO3 

48% thu được dung dịch X( không chưa muối amoni). Cho X phản ứng với 400 ml 

dung NaOH 1M và KOH 0,5 M, đều thu được kết tủa Y và dung dịch Z. Nung Y 

trong không khí đến khối lượng không đổi thu được hỗn hợp 20 gam Fe2O3 và 

CuO. Cô cạn dung dịch Z, thu được hỗn hợp chất răn khan T. Nung T đến khối 

lượng không đổi, thu được 42,86 gam hỗn hợp chất rắn. Nồng độ phần trăn của 

Fe(NO3)3 trong X có giá trị gần nhất với giá trị nào sau đây 

A. 7,6 B. 6,9 C. 8,2 D. 7,9 

Trích đề thi THPT Quôc Gia 2016 – Bộ Giáo Dục 


Xử lý ngay 

ìFe:a ìFe2O 3: 0,5a ì56a + 64b = 14,8 ìa = 0,15 

14,8í ¾¾® 20í ¾¾® í ¾¾® í 

îCu : b îCuO: b î80a + 80b = 20 îb = 0,1 

+ 

ìK :0,2 

ï 

+ 

ïNa : 0,4 

BTKL 

Điền số điện tích cho 42,86 ¾¾® í 

¾¾¾® a = 0,54 

- 

ïNO 2 

: a 

ï BTDT - 

î ¾¾¾® OH : 0,6 - a 

Để ý 

ìn - = n 

NO e 

= 0,54 

3 

ï 

í max 

¾¾® n 2+ = 0,11¾¾® n 3+ 

= 0,04(mol) 

n Fe 

Fe 

e 

= 0,15.3 

! 

+ 0,1.2 

! 

= 0,65 

ï 

î 

Fe Cu 

Và 

ì n = 0,96- 0,54= 

0,42 

 

BTNT.N ï N 

nHNO 

= 0,96¾¾¾¾® í 

¾¾® x= 

0,78 

3 

BTE 

ïî O:x(mol) ¾¾¾® 0,54+ 2x = 0,42.5

0,04.242 

¾¾® %Fe( NO3 ) = = 7,9% 

3 

14,8 + 126 -0,42.14 -0,78.16 


Câu 1: Hòa tan hoàn toàn 7,5 gam hỗn hợp gồm Mg và Al bằng lượng vừa đủ V lít 

dung dịch HNO 3 1M. Sau khi các phản ứng kết thúc, thu được 0,672 lít N 2 (ở đktc) 

duy nhất và dung dịch chứa 54,9 gam muối. Giá trị của V là 

A. 0,72. B. 0,65. C. 0,70. D. 0,86. 

Trích đề thi thử THPT Chuyên Đại Học Vinh – 2016 


Ta có: 

ìï nN 

= 0,03 

2 

í ¾¾® 54,9 = 7,5 + 62(0,03.10 + 8a) + 80a ¾¾® a = 0,05 

ïî 

nNH4NO 

= a 

3 

BTNT.N 

¾¾¾¾® 

HNO 

= + + + = 

3 

n 0,03.2 0,05.2 0,03.10 0,05.8 0,86(mol) 

Câu 2: Cho hỗn hợp gồm 0,1 mol Zn và 0,2 mol Mg vào 400ml dung dịch chứa 

đồng thời Cu(NO 3 ) 2 1M và AgNO 3 1M. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu 

được chất rắn X. Hòa tan hoàn toàn X trong lượng dư dung dịch HNO 3 thu được V 

lít NO(sản phẩm khử duy nhất của N +5 ,đktc). Giá trị của V là: 

A. 5,60 B. 6,72 C. 4,48 D. 2,24 



Ta có: 

ì 

ï 

2+ 

Mg : 0,2 

ìCu : 0,1 

BTDT 2+ 

n - = 1,2(mol) ¾¾¾® Zn :0,1 X 

NO 

í ¾¾® í 

3 

2+ 

îAg 

: 0,4 

ï 

î 

Cu : 0,3 

0,1.2 + 0,4 

n 0,2 V 4,48(lit) 

3 

BTE 

¾¾¾® 

NO 

= = ¾¾® = 

Câu 3. Hòa tan hết 7,2 gam Mg trong dung dịch HNO 3 loãng, dư, sau phản ứng 

hoàn toàn thu được dung dịch X và 2,688 lít khí NO (duy nhất, ở đktc). Cô cạn cẩn 

thận dung dịch X thu được m gam muối khan. Giá trị của m là ? 

A. 44,40. B. 46,80. C. 31,92. D. 29,52. 



ìï 

nMg 

= 0,3 

BTE 

0,3.2 - 0,12.3 

Ta có: í ¾¾¾® nNH4NO 

= = 0,03(mol) 

3 

ïî n 8 

NO 

= 0,12 

ìMg(NO 3) 2: 0,3 

¾¾® m= 46,8(gam) í 

îNH 

4 NO 

4 : 0,03 

Câu 4: Cho 29 gam hỗn hợp gồm Al, Cu và Ag tác dụng vừa đủ với 950 ml dung 

dịch HNO 3 1,5M, thu được dung dịch chứa m gam muối và 5,6 lít hỗn hợp khí X 

(đktc) gồm NO và N 2 O. Tỉ khối của X so với H 2 là 16,4. Giá trị của m là 

A. 98,20. B. 97,20. C. 98,75. D. 91,00. 


ìa+ b= 

0,25 

ìNO : a ï 

ìNO : 0,2 

0,25í ® í30a 

+ 44b 

í 

NH4NO 3: a 

îNO:b 

2 ï = 2.16,4 îNO:0,05 

2 

î 0,25 

BTNT.nito 

¾¾¾¾® 0,95.1,5 = 0,2 + 0,05.2 + 0,2.3 + 0,05.8 + 2a + 8a ® a = 0,0125 

BTKL 

¾¾¾® m= 29+ 62(0,2.3+ 0,05.8+ 0,0125.8) + 0,0125.80= 

98,2 

Câu 5: Cho 4,8g Mg tác dụng với HNO 3 dư. Phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 

2,24 lit NO (đktc) và dung dịch X. Khối lượng muối thu được trong X: 

A. 29,6g B. 30,6g C. 34,5g D. 22,2g. 


Chú ý : Khi nhìn thấy Mg,Al,Zn tác dụng với HNO 3 ta phải nhớ ngay tới NH 4 NO 3 

BTE 

0,4 - 0,1.3 

nMg = 0,2 ® ne = 0,4 ¾¾¾® nNH = = 

4NO 

0,0125 

3 

8 

ìMg(NO 3) 2: 0,2 

® m= 30,6í îNH NO : 0,0125 

4 3 

Câu 6: Hoà tan 4,32 gam nhôm kim loại bằng dung dịch HNO 3 loãng, dư thu được 

V lít khí NO (đktc) và dung dịch X. Cô cạn dung dịch X thu được 35,52 gam muối. 

Giá trị của V là 

A. 3,4048. B. 5,6000. C. 4,4800. D. 2,5088. 


ìï nAl = 0,16 = nAl(NO 3) 

3 

í 

® åne = 0,48 = 3nNO + 0,018.8 ® nNO 

= 0,112 

ïî 

nNH = 

4NO 

0,018 

3 

Câu 7: Cho 29 gam hỗn hợp gồm Al, Cu, Ag tác dụng vừa đủ với 950 ml dung 

dịch HNO 3 nồng độ a mol/lít, thu được dung dịch chứa 98,2 gam muối và 5,6 lít 

hỗn hợp X gồm NO và N 2 O (ở đktc). Tỉ khối của X so với hidro bằng 16,4. Giá trị 

của a là: 

A. 1,50 M B. 2,50 M C. 1,65 M D. 1,35 M 


ìKim loai : 29(gam) 

ìNO : 0,2 

ï 

BTKL 

0,25í 

98,2 íNH4NO 3: b ¾¾¾® b = 0,0125 

îN2O : 0,05 

ï - 

îNO 3 

:8b + 0,2.3 + 0,05.8 

å 

BTNT.nito 

¾¾¾¾® HNO = N = 0,2 + 0,05.2 + 10b + 1 = 1,425 ® a = 1,5 

3 

Câu 8: Cho m gam hỗn hợp các kim loại Mg, Al, Zn tác dụng vừa đủ với V lít 

dung dịch HNO 3 , thu được sản phẩm khử khí NO duy nhất và 35,85 gam muối 

trong đó oxi chiếm 64,268% khối lượng muối. Giá trị của m và V lần lượt là: 

A. 6,09 và 0,4 B. 5,61 và 0,48 

C. 6,09 và 0,64 D. 25,93 và 0,64 


ì 

+ 0,48 

ïnO = 1,44® n - = 0,48= ne ® nNO 

= = 0,16 

Ta có 

NO3 

í 

3 

ï 

îm= 35,85- 0,48.62= 

6,09 

BTNT.nito 

¾¾¾¾® N = 0,16 + 0,48 = 0,64 

å 

Câu 9: Cho m gam Fe vào dung dịch HNO 3 . Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn 

thu được dung dịch X, khí Y không màu hóa nâu trong không khí có thể tích là 

0,896 lít (đktc) và chất rắn Z. Lọc lấy chất rắn Z cho phản ứng vừa đủ với 2,92 ml 

dung dịch HCl 30% (d=1,25). Giá trị của m là: 



ì 

BTE 0,04.3 

ïnNO 

= 0,04 ¾¾¾® nFe 

= = 0,06 

Ta có: í 

2 ¾¾® m = 0,075.56 = 4,2 

ï 

în HCl 

: 0,03 ¾¾® nFe 

= 0,015 

Câu 10: Hòa tan hết 15,2 gam hỗn hợp gồm Fe và Cu bằng dung dịch HNO 3 thu 

được dung dịch X và 4,48 lit khí NO ( đktc). Thêm từ từ 3,96 gam kim loại Mg vào 

hỗn hợp X đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 224 ml khí NO (đktc), 

dung dịch Y và m gam chất rắn không tan. Biết NO là sản phẩm khử duy nhất của 

N +5 trong các phản ứng. Giá trị của m là: 

A. 9,6. B. 12,4. C. 15,2. D. 6,4. 


ìFe : a ì56a + 64b = 15,2 ìa = 0,1 

15,2 í ¾¾® í ¾¾® í 

î Cu : b î 3a + 2b = 0,2.3 î b = 0,15 

- 

ì 

Mg 

= ® 

e 

= 

ïn 0,165 n 0,33 

¾¾®í 

ïî nNO 

= 0,01 

å 

+ 

¾¾® ne 

= 0,01.3+ 0,1 ! + 0,1 ! ¾¾® mCu 

= 0,1.64= 

6,4 

3+ 2+ 

Fe Cu

Câu 11: Hòa tan hoàn toàn 4,8 gam Mg trong dung dịch HNO 3 , thu được dung 

dịch X và 448 ml khí N 2 (ở đktc). Cô cạn dung dịch X thu được m gam muối khan. 

Giá trị m là 

A. 29,6. B. 30,6. C. 31,6. D. 30,0. 


ìnMg 

= 0,2® ne 

= 0,4 

ï 

Ta có: í 0,4 - 0,02.10 

ïnN 

= 0,02 ® n = = 

2 NH4NO 

0,025 

3 

î 8 

ìMg(NO 3) 2: 0,2 

® m= 31,6í îNH NO : 0,025 

4 3 

Câu 12: Cho 25,24 gam hỗn hợp X chứa Al, Zn, Mg, Fe phản ứng vừa đủ với 787,5 

gam dung dịch HNO 3 20% thu được dung dịch chứa m gam muối và 0,2 mol hỗn 

hợp khí Y (gồm N 2 O và N 2 ) có tỉ khối so với H 2 là 18. Giá trị của m là 

A. 163,60. B. 153,13. C. 184,12. D. 154,12. 


BTE - 

ìï 

N 

2 

: 0,1¾¾¾® 

NO 

3 

:1 

BTE - 

nHNO = 2,5 0,2 í 

NH ¾¾¾® 

3 

BTE - 

4NO 3 

: a NO 

3 

:8a 

ïî N2O : 0,1¾¾¾® 

NO 

3 

: 0,8 

BTNT.nito 

¾¾¾¾® 2,5 = 0,2.2 + 1+ 0,8 + 2a + 8a ® a = 0,03 

å 

m (X,NO ,NH NO ) 25,24 0,03.80 2,04.62 154,12 

- 

= 

3 4 3 

= + + = 

Câu 13: Cho m gam hỗn hợp Fe và Cu có tỉ lệ số mol là 1:1 tác dụng với 1,8 lít 

dung dịch HNO 3 1M. Khi phản ứng kết thúc thu được dung dịch A (không chứa 

muối amoni) và 13,44 lít hỗn hợp khí NO và NO 2 ở (đktc) và 4m/15 gam chất rắn. 


A. 72. B. 60. C. 35,2. D. 48. 


ì 

7m 

mFe 

= 56a= 

ìFe : a ï 

Có ngay : m= 120aí 

¾¾® 

15 

í 

do đó chất rắn là Cu 

î Cu : a ï 8m 

mCu 

= 

ïî 15 

BTNT.nito - 

ì¾¾¾¾® 

3 

= - = 

ï 

¾¾®í Fe : a 

ïî Cu : 0,5a 

NO 1,8 0,6 1,2 

¾¾® + = ¾¾® = ¾¾® = = 

2a a 1,2 a 0,4 m 120a 48 

Chú ý: Có chất rắn dư nên muối sắt chỉ là muối Fe 2+ 

Câu 14: Cho 7,76 gam hỗn hợp X gồm Fe và Cu (tỉ lệ số mol Fe : Cu = 7 : 6) tác 

dụng với dung dịch chứa 0,4 mol HNO 3 thu được dung dịch Y và khí NO (sản

phẩm khử duy nhất của N +5 ). Tiến hành điện phân dung dịch Y với điện cực trơ, 

cường độ dòng điện không đổi I = 9,65A trong thời gian t giây, thấy khối lượng 

catot tăng 4,96 gam (kim loại sinh ra bám hết vào catôt). Giá trị của t là 

A. 2000. B. 2400. C. 2337. D. 2602. 


Ta có : 

ìFe : 0,07 

- 

7,76 í 

4HNO3 + 3e ® 3NO3 + NO + 2H2O 

îCu : 0,06 

2+ 2+ 

ìCu : 0,06 ìCu : 0,06 

ï 

ï 

Y Fe : a Fe : 0,03 m 0,06.64 0,02.56 4,96 

+ + 

+ 

® í 

2 BTNT BTDT 

¾¾¾¾¾® í 

2 

catot 

= + = 

ï 3+ ï 3+ 

Fe : b Fe : 0,04 

î 

î 

BTE 

It 

¾¾¾® ne 

= 0,04.1+ 0,06.2 + 0,02.2 = 0,2 = ® t = 2000(giây) 

F 

Câu 15: Cho 4,8g Mg tác dụng với HNO 3 dư. Phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 

2,24 lit NO (đktc) và dung dịch X. Khối lượng muối thu được trong X: 

A. 29,6g B. 30,6g C. 34,5g D. 22,2g. 


Chú ý : Khi nhìn thấy Mg,Al,Zn tác dụng với HNO 3 ta phải nhớ ngay tới NH 4 NO 3 

0,4 - 0,1.3 

BTE 

nMg = 0,2 ® ne = 0,4 ¾¾¾® nNH = = 

4NO 

0,0125 

3 

8 

ìMg(NO 3) 2: 0,2 

¾¾® m= 30,6í îNH NO : 0,0125 

4 3 

Câu 16: Cho m gam hỗn hợp X gồm Mg, Al, Zn và Cu tác dụng hết với dung dịch 

HNO 3 thu được dung dịch Y (không có muối amoni) và 11,2 lít(đktc) hỗn hợp khí 

Z gồm N 2 ,NO ,NO 2 trong đó N 2 và NO 2 có phần trăm thể tích bằng nhau có tỷ khối 

đối với heli bằng 8,9. Số mol HNO 3 phản ứng là: 



Câu này ta cần chú ý để quy đổi hỗn hợp khí : 

ì N2 ìNO 2 ìNO:a 2 ìa+ b= 0,5 ìa = 0,2 

nN 

= n ® í Û í ® í ® í ® í 

2 NO 

0,5Z 

2 

îNO2 

îNO 

îNO : b î44a + 30b = 17,8 îb = 0,3Câ 

å 

¾¾® N = 8a + 3b + 2a + b = 3,2 

u 17: Hòa tan hoàn toàn 12,42 gam Al bằng dung dịch HNO 3 loãng (dư) thu được 

dung dịch X và 1,344 lít (đktc)hỗn hợp khí Y gồm hai khí N 2 O và N 2 . Tỷ khối của 

hỗn hợp Y so với H 2 là 18. Cô cạn dung dịch X thu được m gam chất rắn khan. Giá 

trị của m là: 

A. 38,34. B. 106,38. C. 97,98. D. 34,08.


12,42 

Ta có: nAl 

= = 0,46 ® ne 

= 3.0,46 = 1,38 

27 

ìa+ b= 

0,06 

ì NO:a 

2 ï 

ìa= 

0,03 

0,06 í ® í44a + 28b ® í 

îN ï = 

2 

:b 36 îb= 

0,03 

î 0,06 

1,38 - 0,03(8 + 10) 

Do đó: ¾¾® nNH = = 

4NO 

0,105 

3 

8 

( ) 

ìï Al NO 

3 

: 0,46 

¾¾® m= 106,38í ï î NH 

4 NO 

3 : 0,105 

Chú ý : Với bài toán này có thể nhận xét nhanh do có muối NH 4 NO 3 mà khối 

lượng muối Al(NO 3 ) 3 là 0,46.213 = 97,98 nên chọn B ngay 

Câu 18: Cho 2,56 gam kim loại Cu phản ứng hoàn toàn với 25,2 gam dung dịch 

HNO 3 60% thu được dung dịch X. Biết rằng nếu thêm 210ml dung dịch KOH 1M 

vào X rồi cô cạn và nung sản phẩm thu được tới khối lượng không đổi thì được 

20,76 gam chất rắn. Số mol HNO 3 đã tham gia phản ứng với Cu là 



Ta có : 

ì nCu 

= 0,04 

ï 

TH 

ìCuO : 0,04 

1 

ínHNO 

= 0,24 ¾¾¾® 20,76> 19,45= í ® Loại 

3 

ï î KNO 

2 

: 0,21 

înKOH 

= 0,21 

ìCuO : 0,04 

BTNT.K 

TH ï 

ïì¾¾¾¾® a + b = 0,21 ìa = 0,2 

2 

¾¾¾® 20,76íKNO 2 

: a ® í ® 

BTKL 

í 

ï 

ïî 

¾¾¾® 85a + 56b = 17,56 îb = 0,01 

îKOH : b 

BTNT.Nito số mol nguyên tử N thoát ra là : 0,24 – 0,2 = 0,04. 

å 

[ ] 

BTNT phan ung 

¾¾¾® n = N Cu(NO ) ,NO,NO = 0,04.2 + 0,04 = 0,12 

HNO3 

3 2 2 

Câu 19: Cho hỗn hợp A gồm 0,3 mol Mg, 0,7 mol Fe phản ứng với V lít HNO 3 

2M, thu được hỗn hợp X gồm 0,1 mol N 2 O, 0,2 mol NO và còn lại 5,6 gam kim 

loại. Giá trị của V lít là: 

A. 1,20 B. 1,10 C. 1,22 D. 1,15 


Kim loại còn dư nên muối sắt là Fe 2+ và HNO 3 hết. 

ìMg : 0,3 

Ta có ngay: í ® ne 

= 0,3.2 + 0,6.2 = 1,8 

îFe 

: 0,6

1,8 -0,1.8 -0,2.3 

n 0,05 

8 

BTNT.Nito 

¾¾¾¾® n = 0,1.8 + 0,2.3 + 0,05.8 + 0,1.2 + 0,2 + 0,05.2 = 2,3 

BTE 

¾¾¾® 

NH4NO 

= = 

3 

HNO3 

2,3 

¾¾® V = = 1,15 

2 

Câu 20: Cho 3,76 gam hỗn hợp các kim loại Mg, Fe, Cu hòa tan hết vào dung 

dịch HNO 3 loãng, dư, sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 0,06 mol 

NO (sản phẩm khử duy nhất) và dung dịch X. Đem dung dịch X tác dụng với 

dung dịch NaOH dư, rồi lọc lấy kết tủa nung trong không khí đến khối lượng 

không đổi thì thu được m gam chất rắn. Giá trị của m là 

A. 6,64. B. 5,68. C. 4,72. D. 5,2. 




Ta có : 

BTKL 

Trong oxit 

NO e O 

n = 0,06® n = 0,18® n = 0,09 

¾¾¾® m = 3,76 + 0,09.16 = 5,2(gam) 

ox it 

Câu 21: Cho 25,24 gam hỗn hợp X gồm Al, Mg, Cu tác dụng vừa đủ 787,5 gam 

dung dịch HNO 3 20% thu được dung dịch Y chứa a gam muối và 4,48 lít (đktc) 

hỗn hợp khí Z gồm N 2 O và N 2 , tỉ khối của Z so với H 2 là 18. Cô cạn dung dịch Y 

rồi nung chất rắn đến khối lượng không đổi thu được b gam chất rắn khan. Tổng số 

(a + b) gần với giá trị nào nhất sau đây? 

A. 185. B. 205. C. 195 D. 215 



Ta có : 

ì n 

NO= 

0,1(mol) 

2 

X ï 

nHNO 

= 2,5(mol) ¾¾® ín 3 N 

= 0,1(mol) 

2 

ï 

ïî 

nNH4NO 

= a 

3 

BTE+ 

BTNT.N 

¾¾¾¾¾® 0,1.8 

!" 

+ 

"#"""$ 

0,1.10 + 8a + 0,4 + 2a = 2,5 ® a = 0,03(mol) 

BTKL 

NO 

¾¾¾® a = 25,24 + 2,04.62 = 151,72(gam) 

Khi nung chất rắn : 

Ta có : 

- 

3

ìNH4NO 3: 

BËc h¨i h’t 

ï 

ï 

ìKim 

loπi : 25,24(gam) 

í 

Ta chia Æ” trfi ï 

¾¾¾¾¾®í 

0 ìNO t ï 2 

: 2,04(mol) 

ï MuËi cÒa kim loπi 

- 

ïn 

= 2,04(mol) 

ï NO 

¾¾®í BTE 

3 

 

ï 

ïî 

¾¾¾® nO 

= 0,51(mol) 

î 

î 

2 

BTKL 

¾¾¾® b = 25,24 + 2,04.62 - 2,04.46 - 0,51.32 = 41,56(gam) 

Vậy a+ b= 151,72+ 41,56= 

193,28(gam) 

1 

Câu 22: Hỗn hợp A chứa ( m> 1) gam Ca, hỗn hợp B chứa gam Ca. Người 

m-1 

ta trộn A vào B rồi cho tác dụng với HCl dư thì thấy khối lượng muối thu được là 

nhỏ nhất. Mặt khác, cho A tác dụng hoàn toàn với HNO 3 (dư) thì thu được m’ gam 

muối. Giá trị của m’ là : 

A. 8,2 B. 7,8 C. 9,6 D. Đáp án khác 



Trước hết ta đi tìm GTNN của m: 

1 1 1 

m+ = ( m- 1) + + 1³ 2 ( m- 1 ). + 1= 3 ® m= 

2 

m-1 m-1 m-1 

Khối lượng muối lớn nhất khi sản phẩm khử là NH 4 NO 3 

BTNT.Ca 

ì¾¾¾¾® Ca(NO 

3) 2: 0,05 

HNO ï 

3 

Ta có: A : Ca : 0,05 ¾¾¾®í 

BTE 

0,05.2 

ï ¾¾¾® NH4NO 3: = 0,0125 

î 

8 

¾¾® 8,2 £ m' £ 1+ 

8,2 

Câu 23: Hoà tan hoàn toàn 13,8 gam hỗn hợp X gồm 2 kim loại Fe, Al vào dung dịch 

HNO 3 dư thu được dung dịch Y và 5,6 lít khí NO (đkc). Cô cạn cận thận dung dịch Y thu 

được 81,9 gam muối khan.Số mol HNO 3 tham gia phản ứng là : 




ìAl,Fe :13,8(gam) 

ï 

Ta có : 81,9 íNH4NO 3: a 

ï - 

îNO 3 

:8a + 0,25.3 

BTKL 

BTNT.N 

¾¾¾® a= 0,0375¾¾¾¾® n = 1,375(mol) 

HNO 

3 

Câu 24: Cho 5,04g hỗn hợp Mg và Al có tỉ lệ mol tương ứng là 3:2 tác dụng với 

dung dịch HNO 3 loãng dư thu được dung dịch X và 0,896 lít (đktc) hỗn hợp hai

khí không màu, không hóa nâu trong không khí có tỉ khối hơi so với H 2 bằng 18. 

Số mol HNO 3 bị khử trong quá trình trên là: 

A. 0,1 mol. B. 0,095 mol. C. 0,08 mol. D. 0,11 mol 

Trích đề thi chuyên Nguyễn Huệ Hà Nội 


Chú ý : Số mol HNO 3 bị khử là số mol N 5+ thay đổi số oxi hóa.Khác với số mol 

HNO 3 phản ứng. 

Ta có : 

ìMg : 0,12 BTE 

5,04 í ¾¾¾® n = 0,12.2 + 0,08.3 = 0,48(mol) 

e 

îAl : 0,08 

ìï 

N :0,02 

2 

BTE 0,48 -0,02.10 -0,02.8 

Và 0,04í 

¾¾¾® n + = = 0,015(mol) 

NH4 

ïî NO:0,02 

8 

2 

bikhˆ 

n = 0,02.2 + 0,02.2 + 0,015 = 0,095 

HNO 

3 

Câu 25: Hòa tan hết 1,62 gam Ag bằng axit HNO 3 nồng độ 21% (1,2 g/ml), chỉ thu 

được khí NO. thể tích dung dịch axit nitric tối thiểu cần phản ứng là: 

A. 7,5 ml B. 6 ml. C. 4 ml. D. 5 ml 

Trích đề thi Chuyên Quốc Học Huế – 2016 


Ta có : 

BTNT.N 

0,015 

n 0,005 

ì BTE 

ï ¾¾¾® 

NO = = 

3 

Ag 

= í 

ï BTNT.Ag 

¾¾¾¾® 

AgNO 

= 

n 0,015 

¾¾¾¾® n = 0,02(mol) 

Vậy: 

HNO 

3 

î 

n 0,015 

3 

1, 26 m 6 

mHNO 3 

= 0,02.63 = 1,26 ® m = = 6 ® V = dd 

dd 

= = 5(ml) 

0,21 d 1,2 

Câu 26: Hoà tan hết 6,0 gam hỗn hợp X gồm Mg, Al, Zn trong dung dịch HNO 3 

vừa đủ, sau khi phản ứng hoàn toàn thu được dung dịch Y và hỗn hợp khí gồm 

0,02 mol NO và 0,02 mol N 2 O. Làm bay hơi dung dịch Y thu được 25,4 gam muối 

khan. Tổng số mol ion nitrat bị khử trong các phản ứng trên là: 

A. 0,07 mol. B. 0,08 mol. C. 0,06 mol. D. 0.09 mol. 



Trước hết nhìn qua thấy các kim loại đều rất mạnh nên gần như sẽ có NH 4 NO 3 

Khi đó ta có : 

BTKL+ 

BTE 

( ) ! 

nNH = ¾¾¾¾¾® = + + + + 

4NO 

a 25,4 6 0,02.3 0,02.8 8a .62 80a 

3 

"####$####% 

Bi khu 

+ 5 

N 

NO 

- 

3 

NH NO 

¾¾® a= 0,01(mol) ® n = 0,02+ 0,02.2+ 0,01= 

0,07(mol) 

4 3

Câu 27: Đốt m gam hỗn hợp X gồm Fe, Cu, Mg, Zn trong oxi thu được 29,7 gam 

hỗn hợp chất rắn Y. Hòa tan hết Y bằng dung dịch HNO 3 đặc nóng dư thu được 

17,92 lit khí NO 2 (đktc). Cho m gam hỗn hợp X tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 đặc, 

nóng, dư thu được dung dịch Z chứa 84,1 gam muối và khí SO 2 . Biết rằng NO 2 và 

SO 2 là các sản phẩm khử duy nhất của HNO 3 và H 2 SO 4 . Giá trị của m là 

A. 23,3. B. 20,1. C. 26,5. D. 20,9. 

Trích đề thi thử Chuyên Thăng Long – 2016 


ìnNO = 

ï 

2 

0,8(mol) 

BTE 

29,7 - m 

+ Có í 29,7 - m ¾¾¾® ne 

= 0,8+ 

ïnO 

= 

8 

î 16 

BTKL 84,1-m 84,1-m 

+ Với H 2 SO 4 : ¾¾¾® n 2- 

= ® ne 

= 

SO4 

96 48 

29,7 -m 84,1-m 

+ Vậy 0,8 + = ® m = 26,5(gam) 

8 48 

Câu 28: Hoà tan hoàn toàn 8,4 gam Fe cần V ml dung dịch HNO 3 0,5M thu được 

khí NO (sản phẩm khử duy nhất). Giá trị nhỏ nhất của V là 

A. 800. B. 1200. C. 600. D. 400. 



+ V nhỏ nhất khi muối là Fe 2+ 

+ Có nFe = 0,15® ne = 0,15.2= 0,3® nNO 

= 0,1 

BTNT.N 

¾¾¾¾® n = 0,15.2+ 0,1= 

0,4(mol) 

HNO 

3 

0,4 

+ ® V = = 0,8(lit) = 800(ml) 

0,5 

Câu 29: Hòa tan hoàn toàn 25,3 gam hỗn hợp X gồm Mg, Al, Zn bằng dung dịch 

HNO 3 . Sau khi phản ứng kết thúc thu được dung dịch Y và 4,48 lít (đktc) khí Z 

(gồm hai hợp chất khí không màu) có khối lượng 7,4 gam. Cô cạn dung dịch Y thu 

được 122,3 gam hỗn hợp muối. Tính số mol HNO 3 đã tham gia phản ứng. 




Chú ý Z là hỗn hợp hai hợp chất nên không có N 2 . 

ìNO : a ìa b 0,2 a 0,1(mol) 

Ta có ngay : nZ 

0,2 + = ì 

= í ® í ® í 

= 

î NO:b 

2 î 30a + 44b = 7,4 î b = 0,1(mol) 

NH NO 

4 3 

CDLBT 

n = a¾¾¾¾® 122,3= 25,3+ 80a+ 62(8a+ 0,1.3+ 0,1.8) ® a= 

0,05(mol)

BTNT.N 

¾¾¾¾® nHNO 

= 0,1+ 0,1.2+ 8.0,05+ 0,1.3+ 0,1.8+ 0,05.2= 

1,9(mol) 

3 !"#"$ !"""#"""$ !#$ 

Z 

NO 

- 

3 

NH NO 

Câu 30: Cho m gam hỗn hợp X gồm Mg, Al, Fe tác dụng hoàn toàn với dung dịch 

HNO 3 dư thu được dung dịch Y chứa m + 109,4 gam muối và V lít (đktc) hỗn hợp 

khí X có tổng khối lượng 11,2 gam. Biết rằng khi cho NaOH dư vào Y đun nóng 

nhẹ thấy có 1,12 lít khí (đktc) thoát ra. Giá trị lớn nhất của V có thể là : 

A. Không xác định được B. 8,4 

C. 6,72 D. Đáp án khác 



Ta có : 

Trong X 

4 3 

ìMg,Al,Fe : m gam 

ï 

n 

NH 

= 0,05 ® n 

3 NH4NO = 0,05 ® (m + 109,4) íNH 3 

4NO 3 

: 0,05 mol 

ï - 

îNO 3 

:1,7 ® ne 

= 1,7 

ì ì¾¾¾® ï 

+ = ì = 

í ® í ® í 

î ï¾¾¾® î 5a + 0,05.8 - 2b = 1,7 î = 

BTKL 

N : a 14a 16b 11,2 a 0,4 

BTE 

O : b b 0,35 

ìNO : 0,35 

V lớn nhất khi X là : í ® VMax 

= 0,375.22,4= 

8,4 →Chọn B 

îN 2 

:0,025 

Câu 31: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp A gồm Zn và Al có tỷ lệ mol 1:1 trong 

dung dịch HNO 3 loãng dư thu được dung dịch B và 4,48 lít khí N 2 (đktc). Cô cạn 

dung dịch sau phản ứng thu được (m + 181,6) gam muối. Giá trị của m gần nhất 

với: 

A. 60 gam B. 51 gam C. 100 gam D. 140 gam 



ìNH4NO 3: a 

ï 

Ta có : í m + 181,6 = m! + 0,2.10.62 + + ! 

® = 

"##$##% 

8a.62 80a a 0,1 

ï 

A 

- 

NH4NO3 

î 

NO3 

BTE ìZn : 0,56 

BTKL 

¾¾® ne 

= 0,2.10 + 8a = 2,8 ¾¾¾® í ¾¾¾® m = 51,52 

îAl : 0,56 

Câu 32: Hỗn hợp bột A gồm 3 kim loại Mg, Zn, Al. Khi hoà tan hết 7,5g A vào 1 

lít dung dịch HNO 3 thu được 1lít dung dịch B và hỗn hợp khí D gồm NO và N 2 O. 

Thu khí D vào bình dung tích 3,20lít có chứa sẵn N 2 ở 0 0 C và 0,23atm thì nhiệt độ 

trong bình tăng lên đến 27,3 0 C, áp suất tăng lên đến 1,10atm, khối lượng bình tăng 

thêm 3,72 gam. Nếu cho 7,5g A vào 1 lít dung dịch KOH 2M thì sau khi kết thúc 

phản ứng khối lượng dung dịch tăng thêm 5,7g. Tổng số mol 3 kim loại có trong A 

gần nhất với :

A. 0,15 B. 0,18 C. 0,21 D. 0,25 



ìMg : a 

ï 

ìnD 

= 0,11 ìNO : 0,08 

Ta có : 7,5íZn : b í ® Dí 

ï 

m 

D 

= 3,72 

NO:0,03 

2 

Al : c 

î 

î 

î 

Dễ thấy 

A+ KOH® H n = 0,9< 2 nên KOH có dư. 

 

2 H 2 

ì24a + 65b + 27c = 7,5 ìa = 0,06 

CDLBT ï 

ï 

¾¾¾® í2a + 2b + 3c = 0,08.3 + 0,03.8 ® íb = 0,06 ® å (a,b,c) = 0,2 

ï65b 27c 2b 3c 5,7 ï 

î + - - = îc = 0,08 

Câu 33: Cho m gam hỗn hợp P gồm Mg và Al có tỷ lệ mol 4:5 vào dung dịch 

HNO 3 20%. Sau khi các kim loại tan hết có 6,72 lít hỗn hợp X gồm NO, N 2 O, N 2 

bay ra (đktc) và được dung dịch A. Thêm một lượng O 2 vừa đủ vào X, sau phản 

ứng được hỗn hợp khí Y. Dẫn Y từ từ qua dung dịch KOH dư, có 4,48 lít hỗn hợp 

khí Z đi ra (đktc). Tỉ khối của Z đối với H 2 bằng 20. Nếu cho dung dịch NaOH vào 

dung dịch A thì lượng kết tủa lớn nhất thu được là (m + 39,1) gam .Biết HNO 3 

dùng dư 20 % so với lượng cần thiết.Nồng độ % của Al(NO 3 ) 3 trong A gần nhất 

với : 

A. 9,7% B. 9,6% C. 9,5% D. 9,4% 



Ta có ngay : 

ìNO : a ìNO 

ìNO:b 

2 

í í í 

ï 

N 

2 

:c 

N 

2:c 

ï 

N 

î 

î 

î 2 

2 

ï 

O ï NaOH 

X 2 2 Z 

2 

n = 0,3 N O:b¾¾® 0,3 N O¾¾¾® n = 0,2 ® a = 0,1 

ìb+ c= 0,2 ìb= 

0,15 

¾¾® í 

¾¾® í 

î44b + 28c = 0,2.2.20 îc = 0,05 

m + 39,1-m 

Ta có : ne 

= = 2,3 

17 

BTE 

2,3 -0,1.3 -0,15.8 -0,05.10 

¾¾¾® n 

NH4NO 

= = 0,0375 

3 

8 

ìMg : 4x 

BTE 

ìMg : 0,4(mol) 

¾¾® í ¾¾¾® 8x + 15x = 2,3 ¾¾® m = 23,1í 

îAl :5x 

îAl : 0,5(mol) 

BTNT.N 

¾¾¾¾® n = 2,3+ 0,0375.2+ 0,1+ 0,15.2+ 0,05.2= 

2,875(mol) 

HNO 

3

Khối lượng dung dịch HNO 3 ban đầu : 2,875.1,2.63 = 1086,75(gam) 

0,2 

0,5.213 

¾¾® %Al(NO 

3) 3= = 9,692% 

1086,75 + 23,1 

! 

-11 

! 

Al,Mg 

X

Chủ đề 5: Bài toán hỗn hợp kim loại và oxit kim loại tác dụng HNO 3 . 


+ Để làm tốt dạng toán này các bạn có thể hiểu nó là tổng hợp của hai bài toán đơn 

giản là kim loại tác dụng với HNO 3 và O tác dụng với H + để tạo ra H 2 O. 

+ Ta cũng hay dùng phương pháp chia hỗn hợp thành kim loại và O cũng là cách tư 

duy khá tốt. 

Ví dụ 1: Oxi hóa chậm m gam Fe ngoài không khí thu được 3 gam hỗn hợp A gồm 

FeO, Fe 3 O 4 , Fe 2 O 3 và Fe dư. Hòa tan A vừa đủ bởi 200 ml dung dịch HNO 3 thu 

được 0,56 lít NO duy nhất (đktc). Tính m và nồng độ mol/l của dung dịch HNO 3 

A. Đáp án khác B. 2,52 gam và 0,8M 

C. 1,94 gam và 0,5M D. 1,94 gam và 0,8M 



Hòa tan vừa đủ ta hiểu là muối thu được là Fe(NO 3 ) 3 

BTE m 3- 

m 

¾¾¾® .3 = .2 + 0,025.3 ® m = 2,52(gam) 

56 16 !" # "$ 

!"# "$ 

BTNT.N 

3 

O 

NO 

[ ] 

¾¾¾¾® n = 0,045.3+ 0,025= 0,16® HNO = 0,8M →Chọn B 

HNO 3 

Ví dụ 2: Đốt 5,6 gam Fe trong không khí, thu được hỗn hợp chất rắn X. Cho toàn 

bộ X tác dụng với dung dịch HNO 3 loãng (dư), thu được khí NO (sản phẩm khử 

duy nhất) và dung dịch chứa m gam muối. Giá trị của m là: 

A. 18,0. B. 22,4. C. 15,6 D. 24,2. 


BTNT.Fe 

¾¾¾¾® n = 0,1® n = 0,1® m = 0,1.242 = 24,2 →Chọn D 

Fe Fe(NO 3) 

3 

Ví dụ 3: Cho 3,76 gam hỗn hợp X gồm Mg và MgO có tỉ lệ mol tương ứng là 14:1 

tác dụng hết với dung dịch HNO 3 thì thu được 0,448 lít một khí duy nhất (đo ở 

đktc) và dung dịch Y. Cô cạn cẩn thận dung dịch Y thu được 23 gam chất rắn khan 

T. Xác định số mol HNO 3 đã phản ứng. 



BTNT.Mg 

ì¾¾¾¾® Mg(NO 

ì ® = 

3) 2: 0,15 

Mg : 0,14 ne 

0,28 

BTKL ï 

3,76 í ¾¾¾® 23í 23 - 0,15.148 

îMgO : 0,01 ïnNH = = 

î 

4NO 

0,01 

3 

80 

BTE 

¾¾¾® 0,28 = 0,01.8 + 0,02.10 

å 

BTNT.nito 

® N : 0,02 ¾¾¾¾® HNO = N = 0,15.2 + 0,02 + 0,02.2 = 0,36 

2 3 

→Chọn D

Ví dụ 4: Hỗn hợp X gồm Al và Al 2 O 3 có tỉ lệ số mol tương ứng là 8 : 5. Hòa tan 

hoàn toàn 21,78 gam X bằng dung dịch HNO 3 loãng, thu được 1,344 lít (đktc) khí 

Y duy nhất và dung dịch Z chứa 117,42 gam muối. Công thức của Y là 

A. N 2 . B. NO 2 . C. N 2 O. D. NO. 


ìAl :8a 

21,78 gam í ¾¾® 8a.27 + 5a.102 = 21,78 

Al O : 5a 

î 2 3 

ìAl : 0,24 ® ne 

= 0,72 

¾¾® a= 0,03 ¾¾®í 

î Al O : 0,15 

2 3 

BTNT.Al 

BTKL 

117,42 - 0,54.213 

¾¾¾¾® n 

( ) 

= 0,54¾¾¾® n = = 

Al NO3 NH 

3 

4NO 

0,03 

3 

80 

BTE 

¾¾¾® 0,72 = 0,03.8 + n.0,06 ® n = 8 →Chọn C 

Ví dụ 5: Cho 8,16 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe 3 O 4 và Fe 2 O 3 phản ứng hết với 

dung dịch HNO 3 loãng (dung dịch Y), thu được 1,344 lít NO (đktc) và dung dịch 

Z. Dung dịch Z hòa tan tối đa 5,04 gam Fe, sinh ra khí NO. Biết trong các phản 

ứng, NO là sản phẩm khử duy nhất của N +5 . Số mol HNO 3 có trong Y là 




BTKL 

ìFe : a(mol) ì¾¾¾® 56a + 16b = 8,16 ìa = 0,12 

Ta có: 8,16 í ® í ® í 

î O : b(mol) î 3a = 2b + 0,06.3 î b = 0,09 

Cho Fe vào 

n = 0,09 ¾¾¾® 0,09.2 = a + 3n ® n = 0,02(mol) 

BTE 

Fe NO NO 

ìFe(NO ) : 0,12 + 0,09 

3 2 BTNT.N 

¾¾® í 

¾¾¾¾® nHNO 

= 

3 

0,5(mol) 

→Chọn C 

îNO : 0,02 + 0,06 = 0,08 

Ví dụ 6: Hỗn hợp X gồm Al, Al 2 O 3 , Fe, FeO, Fe 3 O 4 và Fe 2 O 3 trong đó O chiếm 

18,49% về khối lượng. Hòa tan hết 12,98 gam X cần vừa đủ 627,5 ml dung dịch 

HNO 3 1M thu được dung dịch Y và 0,448 lít hỗn hợp khí Z (đktc) gồm NO và N 2 

có tỷ lệ mol tương ứng là 1:1. Làm bay hơi dung dịch Y thu được m gam muối. Giá 


A. 44,688 B. 46,888 C. 48,686 D. 48,666 


ìNO : 0,01 

trongX 

Ta có: nZ 

= 0,02í 

nO 

= 0,15(mol) 

îN 2 

:0,01 

Phân chia nhiệm vụ H + :

0,6275 -0,01.4 -0,01.12 -0,15.2 

¾¾® n + = = 0,01675(mol) 

NH 4 

10 

BTNT.H 0,6275 - 0,01675.4 

¾¾¾¾® nHO= = 0,28025 

2 

2 

BTKL 

¾¾¾® m= 12,98+ 0,6275.63- 0,01(30+ 28) - 0,28025.18= 

46,888 

Ví dụ 7: Trộn bột Al với m gam hỗn hợp X gồm CuO, Fe 3 O 4 , MgO, Cr 2 O 3 rồi 

nung nóng thu được 240 gam hỗn hợp Y. Để hòa tan hoàn toàn Y thì phải dùng hết 

450 ml dung dịch NaOH loãng 2M. Mặt khác, lấy ½ hỗn hợp Y cho tác dụng với 

dung dịch HNO 3 thì thu được 12,32 lít khí NO (spk duy nhất). Thành phần phần 

trăm về khối lượng của Fe 3 O 4 trong hỗn hợp X là: 

A. 58,00% B. 64,53% C. 48,33% D. 53,17% 


Ta có: 

BTNT 

nNaOH 

= 0,9¾¾¾® nAl 

= 0,9(mol) 

Quy đổi về cả Y để tính NO: 

BTE 1,1.3 - 0, 9.3 

¾¾® nNO 

= 0,55.2= 1,1¾¾¾® nFe 3O 

= = 0,6(mol) 

4 

1 

0,6.232 

¾¾® %Fe3O4 

= = 58% 

240 

Ví dụ 8: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp gồm 0,03 mol Cu và 0,09 mol Mg vào dung 

dịch chứa 0,07 mol KNO 3 và 0,16 mol H 2 SO 4 loãng thì thu được dung dịch chỉ 

chứa các muối sunfat trung hòa và 1,12 lít (đktc) hỗn hợp khí X gồm các oxit của 

nitơ có tỉ khối so với H 2 là x. Giá trị của x là: 

A. 20,1 B. 19,5 C. 19,6 D. 18,2 



Ta có dung dịch gồm: 

+ 

ìK : 0,07 

ï 

ï 

ï 

í 

ï 

SO : 0,16 

2+ 

Cu : 0,03 

2+ 

Mg : 0,09 

2- 

ï 4 

ï ¾¾¾® 

BTDT + 

BTNT.H 

4 ¾¾¾¾® 

H2O 

= 

î 

NH : 0,01 n 0,14 

ìN : 0,06 

BTNT.O 

¾¾® X í ¾¾¾¾® 0,07.3 = a + 0,14 ¾¾® a = 0,07 

îO:a

0,06.14 + 0,07.16 

¾¾® MX 

= = 39,2¾¾® x= 

19,6 

0,05 


Câu 1: Cho một luồng khí O 2 đi qua 63,6 gam hỗn hợp kim loại Mg, Al và Fe thu 

được 92,4 gam chất rắn X. Hòa tan hoàn toàn lượng X trên bằng dung dịch HNO 3 

(dư).Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch Y và 3,44 gam 

hỗn hợp khí Z. Biết có 4,25 mol HNO 3 tham gia phản ứng, cô cạn cẩn thận dung 

dịch Y thu được 319 gam muối. Phần trăm khối lượng của N có trong 319 gam hỗn 

hợp muối trên là : 

A. 18,082% B. 18,125% C. 18,038% D. 18,213% 



Cách 1: Cách này tôi hay làm nhất 

BTKL trongX 92,4 - 63,6 


= = 1,8(mol) 

16 

BTKL 

¾¾¾® 92,4 + 4,25.63 = 319 + 3,44 + m ® n = 2,095(mol) 

HO 

HO 

2 2 

BTNT.H 

4,25 - 2,095.2 

¾¾¾¾® n 

NH4NO 

= = 0,015(mol) 

3 

4 

BTKL trongmuËi cÒa kim loπi 319 -0,015.80 -63,6 

¾¾¾® n - 

= = 4,1(mol) 

NO3 

62 

4,13.14 

¾¾® ån trongmuËi 

N 

= 4,1+ 0,015.2 = 4,13 ® %N = = 18,125% 

319 

Cách 2: Cách này mình cũng hay làm tuy nhiên với bài này làm kiểu này khá 

phức tạp đòi hỏi phải hiểu sâu sắc về các định luật bảo toàn. 

BTKL trongX 92,4 - 63,6 

Ta có : ¾¾¾® nO 

= = 1,8(mol) 

16 

X 

HNO 

3 

¾¾¾®í 

BTE 

ì ìN :a(mol) 

BTKL 

ï3,44(gam) í ¾¾¾® 14a + 16b = 3,44(1) 

îO: b(mol) 

ï 

îNH4NO 3:c(mol) 

¾¾¾® 5a + 8c + 1,8.2 = 4,25 

! "#""$ 

- a - 2c + 2b (2) 

BTKL 

n 

- 

e= 

NO3 

¾¾¾® 319 = 63,6 + 62(4,25 - a - 2c) + 80c (3) 

ì14a + 16b = 3,44 ìa = 0,12 

ï 

ï 

BTNT.N ( 4,25 - 0,12 ).14 

® í6a - 2b + 10c = 0,65 ® íb = 0,11 ¾¾¾¾® %N = = 18,125% 

ï 

319 

62a 44c 8,1 ï 

î + = îc = 0,015 

Câu 2: Cho O 3 dư vào bình kín chứa hỗn hợp Fe và Cu rồi nung nóng tới phản ứng

hoàn toàn thấy khối lượng chất rắn tăng 5,12 gam và thu được m gam hỗn hợp oxit. 

Mặt khác, cho hỗn hợp kim loại trên vào dung dịch HNO 3 thu được 2,688 (lít) khí 

NO đktc (sản phẩm khử duy nhất) và 2 m 7 

gam chất rắn chỉ chứa một kim loại. Giá 

trị m là : 

A. 24,2 B. 22,4 C. 22,6 D. 26,2 



ìFe : a 

BTE 

5,12 

Ta có : í ¾¾¾® 3a + 2b = .4 = 0,64(1) 

îCu : b 32 

BTE 2,688 2m 

¾¾¾® 2a + 2b = .3 + .2 vµ m = 56a + 64b + 5,12 

22,4 7.64 

ì3a + 2b = 0,64 

ï 

ìa 

= 0,08(mol) 

Do đó, í 4(56a + 64b + 5,12) ® í 

ï2a + 2b = 0,36 + îb 

= 0,2(mol) 

î 

7.64 

® m= 

22,4(gam) 

Câu 3: A là hỗn hợp chứa Fe, Al, Mg cho một luồng khí O 2 đi qua 21,4 gam A 

nung nóng thu được 26,2 gam hỗn hợp rắn B. Cho toàn bộ B vào bình chứa 400 

gam dung dịch HNO 3 (dư 10% so với lượng phản ứng).Sau khi các phản ứng xảy 

ra hoàn toàn thấy có NO và N 2 thoát ra với tỷ lệ mol 2 : 1. Biết khối lượng dung 

dịch C sau phản ứng là 421,8 gam,số mol HNO 3 phản ứng là 1,85 mol. Tổng khối 

lượng các chất tan có trong bình sau phản ứng là : 

A. 156,245 B. 134,255 C. 124,346 D. 142,248 



TrongX 26,2 - 21,4 

Ta có : nO 

= = 0,3(mol) nHNO 

= 1,85(mol) 

3 

16 

HNO ìNO : 2a(mol) 

í 

îN 2 

: a(mol) 


® a = 0,05 ®í 

î N 

2 

: 0,05(mol) 

Giả sử sản phẩm có : 

BTKL 

3 

B ¾¾¾® ¾¾¾® 26,2 + 400 = 421,8 - 88a 

NH 

BTNT.N 

Trong C 

n = a ¾¾¾¾® n = 1,85 - 0,1 - 0,05.2 - a = 1,65 - a (mol) 

+ - 

4 NO3 

BTE 

¾¾¾® 1, 65 - 2a = 8a + 0,1.3 + 0,05.10 + 0,3.2 ® a = 0,025(mol) 

Chất tan trong bình gồm hỗn hợp muối và HNO 3 dư.

ìFe + Al + Mg : 21,4(gam) 

ï - 

m = íNO 3 

:1,625(mol) + 1,85.10%.63 = 134,255(gam) 

ï + 

îNH 4 

: 0,025(mol) 

Câu 4: Cho hỗn hợp X chứa 56,9 gam gồm Fe, Al , FeO, Fe 3 O 4 , Al 2 O 3 và CuO. 

Hòa tan hết X trong dung dịch HNO 3 dư thấy có 2,825 mol HNO 3 tham gia phản 

ứng thu được 208,7 gam muối và 2,24 lít (đkc) khí NO duy nhất.Mặt khác,từ hỗn 

hợp X ta có thể điều chế được tối đa m gam kim loại.Giá trị của m là : 

A. 39,75 B. 46,2 C. 48,6 D. 42,5 



Nhìn thấy rất nhanh là bài toán có 6 ẩn. Do đó,phải loại ngay kiểu đặt ẩn rồi giải vì 

ta chỉ có 4 dữ kiện. Vậy thì người ra đề giải kiểu gì? Chẳng lẽ không có muối 

BTNT.N 

Trong muoi 

NO 

Và ¾¾¾¾® n - = 2,825- 0,1= 

2,725 

3 

BTKL 

¾¾¾® m= 208,7- 2,725.62= 

39,75 

Có rất nhiều cách suy ra vô lý. Vậy thì có thể là như sau : 

Đầu tiên dùng bảo toàn khối lượng và bảo toàn nguyên tố hidro có ngay 

BTKL 

¾¾¾® 56,9 + 2,825.63 = 208,7 + 0,1.30 + m ® n = 1,2875 

HO 2 HO 2 

BTNT.hidro 2,825 -1,2875.2 

¾¾¾¾® n + = = 0,0625 

NH4 

4 

Tiếp tục BTNT Nito : 2,76 = n - + 0,1 + 0,0625 ® n - = 2,5975 

Lại BTNT Oxi : 

BTKL 

Trong X 

Kim loai 

NO3 NO3 

X 

X 

nO 

+ 2,76.3= 2,5975.3 

"#$ #% 

+ 0,1 ! + 1,2875 ® n = 

"$% 

O 

0,9 

- 

NO3 

¾¾¾® m = m= 56,9- 0,9.16= 

42,5(gam) 

NO 

HO 2 

+ 

NH 

4 

Câu 5: Cho 24,12 gam hỗn hợp X gồm CuO, Fe 2 O 3 , Al 2 O 3 tác dụng vừa đủ với 

350ml dung dịch HNO 3 4M rồi đun đến khan dung dịch sau phản ứng thì thu được 

m gam hỗn hợp muối khan. Tính m . 

A. 77,92 gam B. 86,8 gam 

C. 76,34 gam D. 99,72 gam 



BTNT 

trong oxit 

n + = 0,35.4 = 1,4 ¾¾¾® n = n = 0,7 

H 

å 

HO 2 

BTKL 

- 

¾¾¾® = 

3 

= - + = 

m m(KL;NO ) 24,12 0,7.16 1,4.62 99,72 

O

Câu 6: Nung 13,72 gam hỗn hợp X gồm Al, Mg, Zn trong oxi sau một thời gian 

thu được 17,72 gam hỗn hợp Y. Hoàn tan hoàn toàn Y trong dung dịch HNO 3 dư 

thu được 1,792 lít NO (đktc) là sản phẩm khử duy nhất. Số mol HNO 3 phản ứng là: 

A. 0,84 mol. B. 0,78 mol. C. 0,82 mol. D. 0,72 mol 

Trích đề thi chuyên Nguyễn Huệ Hà Nội – 2015 


Ta có : 

BTKL 17,72 -13,72 

¾¾¾® n = = 0,25(mol) 

O 

16 

BTE 

TrongmuËi 

NO e NO 

Và n = 0,08 ¾¾¾® n = n 

- 

= 0,08.3 + 0,25.2 = 0,74(mol) 

BTNT.N 

Ph∂n ¯ng 

HNO 

¾¾¾¾® n = 0,74+ 0,08= 

0,82(mol) 

3 

3 

Câu 7: Khi cho 39,2 gam hỗn hợp M gồm Fe, FeO, Fe 3 O 4 , Fe 2 O 3 , CuO và Cu 

(trong đó oxi chiếm 18,367% về khối lượng) tác dụng với lượng dư dung dịch 

HNO 3 nồng độ a mol/l thì thể tích dung dịch HNO 3 tham gia phản ứng là 850 ml. 

Sau phản ứng thu được 0,2 mol NO (sản phẩm khử duy nhất của N +5 ). Giá trị của a 

là 

A. 2,0. B. 1,0. C. 1,5. D. 3,0. 


ìFe: x mol 

ï 

ì56x + 64y = 32 ìx = 0,4 

Ta có: 39,2íCu :y mol ® í ® í 

ï 

3x + 2y = 0,45.2 + 0,2.3 = 1,5 y = 0,15 

O:0,45 mol 

î 

î 

î 

BTNT.N 1, 7 

¾¾¾¾® å N= 0,4.3+ 0,15.2+ 0,2= 1,7® a = = 2 

0,85 

Câu 8: Cho 22,72 gam hỗn hợp gồm Fe, FeO, Fe 2 O 3 và Fe 3 O 4 phản ứng hết với 

dung dịch HNO 3 loãng dư thu được V lít khí NO(duy nhất ở đktc) và dung dịch X. 

Cô cạn dung dịch X thu được 77,44 gam muối khan. Giá trị của V là 



ìFe : 0,32 

BTNT.Fe 

BTE 

nFe(NO = ¾¾¾¾® í ¾¾¾® = + 

3) 

0,32 22,72 0,32.3 0,3.2 3n 

3 

NO 

î ¾¾¾® 

BTKL 

O:0,3 

® V= 

2,688 

Câu 9: Để 4,2 gam sắt trong không khí một thời gian thu được 5,32 gam hỗn hợp 

X gồm sắt và các oxit của nó. Hòa tan hết X bằng dung dịch HNO 3 , thấy sinh ra 

0,448 lít khí NO (đktc, sản phẩm khử duy nhất) và dung dịch Y. Vậy khối lượng 

muối khan thu được khi cô cạn dung dịch Y là 



2+ 

ì 

ì ï 

BTE ì + = + 

í í 

3+ 

í 

O : 0,07 a + b = 0,075 

Fe : 0,075 Fe : a 2a 3b 0,07.2 0,02.3 

Fe : 0,075 ® ® ¾¾¾® 

î 

ïî 

Fe : b î 

ìa= 

0,025 

BTKL 

® í ¾¾¾® m = 4,2 + 62(2.0,025 + 3.0,05) = 16,6 

îb = 0,05 

Câu 10: Hòa tan hết 0,03 mol một oxit sắt có công thức FexOy vào dung dịch 

HNO 3 loãng, dư thu được 0,01 mol một oxit nitơ có công thức NzOt (sản phẩm 

khử duy nhất). Mối quan hệ giữa x, y, z, t là 

A. 27x –18y = 5z – 2t. B. 9x –6y = 5z – 2t. 

C. 9x –8y = 5z – 2t. D. 3x –2y = 5z – 2t. 


2t 

ì 

+ 5 z 

ïzN + (5z - 2t) = zN 

í 

® 0,03.(3x - 2y) = 0,01(5z - 2t) ® 9x- 6y = 5z-2t 

2y 

+ 

ï x 

3+ 

îxFe -(3x - 2y)e = xFe 

Câu 11: Hòa tan hết m gam hỗn hợp M gồm 2 oxit sắt trong lượng dư dung dịch 

HCl, thu được dung dịch X. Sục khí Cl 2 tới dư vào X thu được dung dịch Y chứa 

40,625 gam muối. Nếu cho m gam M trên tác dụng hết với dung dịch HNO 3 loãng, 

dư thì thu được 0,05 mol NO (sản phẩm khử duy nhất). Giá trị của m là 

A. 23,6. B. 18,4. C. 19,6. D. 18,8. 


Ta quy đổi 

ìFe : a 40,625 

m í ® Y : FeCl3 

® a = = 0,25 

îO:b 56 + 35,5.3 

BTE 

BTKL 

¾¾¾® 0,25.3 = 2b + 0,05.3 ® b = 0,3 ¾¾¾® m = 0,25.56 + 0,3.16 = 18,8 

Câu 12: Hòa tan hết 31,2 gam hỗn hợp Fe, FeO, Fe 2 O 3 vào 800 ml dung dịch 

HNO 3 2M vừa đủ thu được V lít NO (đkc, sản phẩm khử duy nhất) và dung dịch X. 

Dung dịch X hòa tan tối đa 9,6 gam Cu. Giá trị của V là: 



ì 

3+ 

ìFe : 0,3 

ï 

ï 

2+ 

BTDT 

ïnCu 

= 0,15 ® n 3+ 

= 0,3 ® X íFe : a ¾¾¾® 0,3.3 + 2a = b 

Fe 

ï 

ï - 

í 

î 

NO 

3 

: b ® nNO 

= 1,6 -b 

ï 

ï ìFe : 0,3 + a ì56(a + 0,3) + 16c = 31,2 

ï 

31,2 í ® í BTE 

î î O:c î¾¾¾® 3.0,3 + 2a = 2c + 3(1,6 - b) 

ì- 2a + b = 0,9 ìa = 0,2 

ï 

ï 

® í56a + 16c = 14,4 ® íb = 1,3 

ï 

î2a + 3b - 2c = 3,9 ï 

îc 

= 0,2

Câu 13: Đốt 12,8 gam Cu trong không khí thu được chất rắn X. Hòa tan hết X 

bằng dung dịch HNO 3 0,5 M được 0,448 lít khí NO. Thể tích dung dịch axit HNO 3 

đã dùng là: 

A. 0,21 (lít) B. 0,42 (lít) C. 0,63(lít) D. 0,84(lít) 


BTNT.nito 

Cu : 0,2 ® n = 0,2 ¾¾¾¾® N = 0,2.2 + 0,02 = 0,42 

Cu(NO 3) 

2 

0,42 

® V= = 0,84(l) 

0,5 

å 

Câu 14: Hòa tan hết m gam hỗn hợp X gồm FeO, Fe 2 O 3 , Fe 3 O 4 bằng HNO 3 đặc 

nóng thu được 4,48 lit khí NO 2 (đktc). Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được 

145,2 gam muối khan giá trị của m là: 



Fe : a = 0,6 = n Fe ( NO ) BTE 

ìï 

3 3 

mí 

¾¾¾® 3.0,6= 2b+ 0,2® b= 

0,8 

ïî O:b 

® m= 

46,4(gam) 

Câu 15: Để m gam phôi bào sắt ngoài không khí,sau một thời gian Fe bị oxi hóa 

thành hỗn hợp X gồm 4 chất rắn có khối lượng 27,2 gam. Hòa tan vừa hết X trong 

300 ml dung dịch HCl nồng độ a mol/lit thấy thoát ra 3,36 lít H 2 (đktc) và dung dịch 

Y. Cho tiếp dung dịch HNO 3 tới dư vào dung dịch Y được dung dịch Z chứa hỗn 

hợp FeCl 3 ,Fe(NO 3 ) 3 ,HNO 3 dư và có 2,24 lít NO duy nhất thoát ra(đktc). Giá trị của 

m và a lần lượt là: 

A. 22,4 và 3M B. 16,8 gam và 2M. 

C. 22,4 gam và 2M D. 16,8 gam và 3M. 


Bài này ta áp dụng BTE cho cả quá trình. 

ìFe : a 

BTE 

27,2 í ¾¾¾® 3a = 2b + 0,15.2 + 0,1.3 

îO:b 

ì3a - 2b = 0,6 ìa = 0,4 ® m = 22,4 

® í 

® í 

î56a + 16b = 27,2 îb = 0,3 

BTNT.hidro 

n = n ¾¾¾¾® n = 0,15.2 + 2b = 0,9 ® a = 3M 

HCl 

+ 

H 

HCl 

Câu 16: Cho một luồng khí CO đi qua ống sứ đựng m gam Fe 2 O 3 nung nóng. Sau 

một thời gian thu được 10,44 gam chất rắn X gồm Fe, FeO, Fe 2 O 3 và Fe 3 O 4 . Hòa 

tan hết X trong dung dịch HNO 3 đặc, nóng thu được 4,368 lít NO 2 (sản phẩm khử 

duy nhất ở đktc). Tính m ? 

A. 12 B. 8 C. 20 D. 24


ìFe : a ì56a + 16b = 10,44 ìa = 0,15 0,15 

10,44 í ® í ® í ® m = .160 = 12 

îO:b î3a = 2b+ 0,195 îb= 

0,1275 2 

Câu 17: Cho 61,2 gam hỗn hợp X gồm Cu và Fe 3 O 4 tác dụng với dung dịch HNO 3 

loãng, đun nóng và khuấy đều. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được 

3,36 lít khí NO (sản phẩm khử duy nhất, ở đktc), dung dịch Y và còn lại 2,4 gam 

kim loại. Cô cạn dung dịch Y, thu được m gam muối khan. Giá trị của m là 

A. 97,5 B. 137,1. C. 108,9. D. 151,5 


ì64a + 232b = 58,8 ìa = 0,375 

61,2 - 2,4 = 58,8 í 

® í 

î 2a = 2b + 0,45 î b = 0,15 

ìFe(NO 3) 2:0,45 

BTKL 

® Yí 

¾¾¾® m= 

151,5(gam) 

îCu(NO 3) 2: 0,375 

Câu 18: Đốt 4,2 gam sắt trong không khí thu được 5,32 gam hỗn hợp X gồm sắt và 

các oxit sắt. Hòa tan hết X bằng 200 ml dung dịch HNO 3 a mol/l sinh ra 0,448 lít 

NO (ở đktc, sản phẩm khử duy nhất của N +5 ). Giá trị của a là 

A. 1,2. B. 1,1. C. 1,5. D. 1,3. 


Chú ý : Số mol NO - trong muối bằng số mol e nhường.Với bài toán này ta BTE 

3 

cho cả quá trình nên sô mol e nhường sẽ tính qua O và NO 

ì 5,32 - 4,2 

ïnO 

= = 0,07 

í 16 ® ne 

= n - = 0,07.2+ 0,02.3= 

0,2 

NO3 

ï 

înNO 

= 0,02 

BTNT.nito 

0,22 

¾¾¾¾® nHNO 

= 0,2+ 0,02= 0,22® a= = 1,1 

3 

0,2 

Câu 19: Hòa tan hết 14,6 gam hỗn hợp gồm Zn và ZnO có tỷ lệ mol 1:1 trong 250 

gam dung dịch HNO 3 12,6% thu được dung dịch X và 0,336 lít khí Y (đktc). Cho 

từ từ 740 ml dung dịch KOH 1M vào dung dịch X thu được 5,94 gam kết tủa. 

Nồng độ phần trăm của muối trong dung dịch X là: 

A. 28,02% B. 14,29% C. 12,37% D. 14,32% 

Nguồn đề : Nguyễn Anh Phong 


ìnZn 

= 0,1(mol) ® ne 

= 0,2(mol) 

Ta có : 14,6 í 

nY 

= 0,015(mol) 

înZnO 

= 0,1(mol) 

® n = a(mol) 

NH4NO3 

M 

Có NH 4 NO 3 vì nếu Y là N 2 → n ax = 0,15< 

0,2 

e

Sau khi cho KOH vào thì K nó chạy đi đâu? Việc trả lời câu hỏi này sẽ giúp ta tiết 

kiệm rất nhiều thời gian và không cần quan tâm HNO 3 thừa thiếu thế nào. 

ìï nKNO 

= 0,74 - 0,14.2 = 0,46(mol) 

BTNT.K 

3 

0,74 mol KOH + X ¾¾¾¾®í 

ïî 

nKZnO 

= 0,2 - 0,06 = 0,14(mol) 

2 2 

n 0,5 n 0,5 0,46 0,04(mol) → 

BTNT.N Trong Yvà 

NH3 

HNO 

= ¾¾¾¾® = - = 

3 

N 

( ( 3) 

4 3) 

0,2.189 

® %ZnNO + NHNO = = 14,32% 

2 

250 + 14,6 -0,015.44 

ìï nNH = 

4NO 

0,01 

3 

í 

ïî 

nNO= 

0,015 

2 

Câu 20: Hồn hợp M gồm Al, Al 2 O 3 , Fe 3 O 4 , CuO, Fe và Cu trong đó oxi chiếm 

20,4255% khối lượng hỗn hợp. Cho 6,72 lít khí CO ( đktc ) đi qua 35,25 gam M 

nung nóng, sau một thời gian thu được hỗn hợp rắn N và hỗn hợp khí X có tỉ khối 

so với H 2 bằng 18. Hòa tan hết toàn bộ N trong lượng dư dung dịch HNO 3 loãng. 

Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn , thu được dung dịch chứa m gam muối ( 

không có muối NH 4 NO 3 sinh ra) và 4,48 lít (đktc) hỗn hợp khí Z gồm NO và N 2 O. 

Tỉ khối của Z so với H 2 là 16,75. Giá trị của m là 

A. 117,95 B. 96,25 C. 80,75 D.139,50 



ìKim 

loπi : 28,05(gam) 

ï 

Ta có: mM = 35,25(gam) ® í TrongM 35,25 - 28,05 

ïnO 

= = 0,45(mol) 

î 

16 

ìCO : (mol) 

M 

Trong N 

nCO 

= 0,3¾¾® í 

® nO 

= 0,45- 0,15= 

0,3(mol) 

CO 

2 

: 0,15(mol) 

Lại có : 

î 

ìNO : 0,15 

Trongm 

í ® å ne 

= n - = 0,3.2+ 0,15.3+ 0,05.8= 

1,45(mol) 

NO3 

îNO:0,05 

2 

BTKL 

¾¾¾® = + = 

m 28,05 1,45.62 117,95(gam) 

Câu 21: Hoà tan hết 17,92 gam hỗn hợp X gồm Fe 3 O 4 , FeO, Fe, CuO, Cu, Al và Al 2 O 3 

(trong đó Oxi chiếm 25,446% về khối lượng) vào dung dịch HNO 3 loãng dư, kết thúc 

các phản ứng thu được dung dịch Y và 1,736 lít (đkc) hỗn hợp khí Z gồm N 2 và N 2 O, tỉ 

khối của Z so với H 2 là 15,29. Cho dung dịch NaOH tới dư vào Y rồi đun nóng, không 

có khí thoát ra. Số mol HNO 3 đã phản ứng với X là 

A. 0,75. B. 1,392. C. 1,215. D. 1,475. 



Ta có : 

ìN 2 

:0,065(mol) 

trongX 0,25446.17,92 

nZ 

= 0,0775í 

nO 

= = 0,285(mol) 

îNO:0,0125(mol) 2 

16 

BTE 

¾¾¾® n = n = 0,065.10+ 0,0125.8+ 0,285.2= 

1,32(mol) 

BTNT.N 

e 

trong muËi 

NO 

HNO 

3 

- 

3 

¾¾¾¾® n = 1,32+ 0,065.2+ 0,0125.2= 

1,475(mol) 

Câu 22: Hoà tan m gam hỗn hợp X gồm FeO, Fe(OH) 2 , FeCO 3 , Fe 3 O 4 (số mol 

Fe 3 O 4 bằng ¼ số mol hỗn hợp) bằng dung dịch HNO 3 dư thu được 15,68 lít NO và 

CO 2 có tỷ khối hơi của hỗn hợp so với hiđro là 18. Cô cạn dung dịch thu được (m + 

284,4) gam muối khan. Giá trị của m là 

A. 75,6. B. 201,6. C. 151,2 D. 302,4. 



+ Ta có 

ì 

ï 

nNO = 0,4(mol) ® ne = nX = 0,4.3 = 1,2(mol) ® nFe 3O 

= 0,3(mol) 

4 

nhh 

= 0,7(mol) ®í 

BTNT.C 

ïî 

nCO 

= 0,3(mol) ¾¾¾¾® n 

2 FeCO 

= 0,3(mol) 

3 

ìFeO : a 

ïFe(OH) 2 

: b ïì 

a + b = 1,2 -0,3 - 0,3 = 0,6(mol) 

+ Và X í ® í FeCO 

BTNT.Fe 

ï 3 : 0,3 ïî 

¾¾¾¾® n 

Fe(NO 3) 

3 

= a + b + 1,2 = 1,8(mol) 

ï 

îFe3O 4 

: 0,3 

Câu 23: Cho 1 luồng khí O 2 qua 8,48 gam hỗn hợp X gồm Fe, Mg, Cu sau một 

thời gian thu được 10,08 gam hỗn hợp chất rắn Y. Cho Y tan hoàn toàn trong dung 

dịch HNO 3 (dư 20% so với lượng phản ứng). Sau phản ứng thu được dung dịch Z 

chứa 43,101 gam chất tan và 1,792 lít hỗn hợp khí T gồm NO và NO 2 (đktc) có tỷ 

khối so với H 2 là 18. Số mol HNO 3 bị khử gần nhất với : 

A. 0,092 B. 0,087 C. 0,084 D. 0,081 



+ Có ngay 

n 

T 

+ Nhìn thấy Mg nên 

ìï n 

= 0,08(mol) ®í 

ïî 

n 

NO 

NO 

2 

= 0,05(mol) 

= 0,03(mol) 

ì nNO 

= 0,05(mol) 

ï 

BTKL 10,08 - 8,48 

¾¾® ínNO 

= 0,03(mol) vµ ¾¾¾® n = = 

2 

O 

0,1(mol) 

ï 

16 

ïî 

nNH = 

4NO 

a(mol) 

3

¾¾® ne 

= 0,05.3+ 0,03+ 0,1.2+ 8a= 0,38+ 

8a 

BTNT.N 

ph∂n ¯ng 

HNO 

¾¾¾¾® n = 0,38+ 8a+ 0,05+ 0,03+ 2a= 0,46+ 

10a 

3 

ìFe,Mg,Cu :8,48(gam) 

ï - 

ïNO 3 

: 0,38 + 8a 

¾¾® 43,101í ïï NH 

4 NO 

3 : a 

îHNO 3 

: 0,2(0,46 + 10a) 

BTKL 

¾¾¾® 43,101 = 8,48 + 62(0,38 + 8a) + 80a+ 63.0,2.(0,46 + 10a) 

Bfikhˆ 

HNO 

¾¾® a = 0,0075 ¾¾® n = 0,0075 + 0,05 + 0,03 = 0,0875(mol) 

3 

Câu 24: Hỗn hợp X gồm Cu và Fe 3 

O 4 

. Hoà tan m gam hỗn hợp X bằng dung dịch 

8 

H 2 

SO 4 

loãng dư thu được dung dịch Y và m gam chất rắn không tan. Hoà tan 

45 

m gam hỗn hợp X bằng dung dịch HNO 3 

dư thu được 0,05 mol NO 2 (sản phẩm khử 

duy nhất). Giá trị của m là : 

A. 8,4 B. 3,6 C. 4,8 D. 2,3 


Định hướng tư duy giải: 

8m 37m ìCu : a(mol) 

+ Có ngay m- = í 

® m= 

360a 

45 45 îFe3O 4 

: a(mol) 

BTE 8 1 

¾¾¾® 2(a + .360a. ) + a! 

= 0,05 ® a = 0,01(mol) ® m = 3,6(gam) 

"###$###% 45 64 2 + 

Fe 

Cu 

Câu 25: Cho hỗn hợp gồm 0,14 mol Mg và 0,01 mol MgO phản ứng vừa đủ với 

dung dịch HNO 3 thu được 0,448 lít (đktc) khí nitơ và dung dịch X. Khối lượng 

muối trong X là: 

A. 23 gam. B. 24,5 gam. C. 22,2 gam. D. 20,8 gam. 



BTE 0,28 - 0,02.10 

Ta có : nMg = 0,14 ® ne = 0,28 ¾¾¾® n + = = 0,01(mol) 

NH4 

8 

BTNT.Mg ìMg(NO 3) 2: 0,15(mol) 

¾¾¾¾® Xí 

® m = 23(gam) 

îNH4NO 3: 0,01 

Câu 26: Cho 9,6 gam hỗn hợp X gồm Mg và Fe 3 O 4 vào 300ml dung dịch HNO 3 

2M thu được dung dịch Y và 0,896 lít (đktc) hỗn hợp N 2 O và NO có tỷ khối so với 

hidro là 16,75. Trung hòa Y cần dung 40ml NaOH 1M thu được dung dịch A, cô

cạn A thu được m gam muối khan. Biết rằng phản ứng xảy ra hoàn toàn và khi cô 

cạn muối không bị nhiệt phân. Giá trị m là: 

A. 42,26. B. 19,76 C. 28,46 D. 72,45 



Ta có : 

Và 

D≠ 

Ph∂n ¯ng 

HNO NaOH HNO 

n = n = 0,04 ® n = 0,3.2 - 0,04 = 0,56(mol) 

ìNO:0,01(mol) 

2 

í 

îNO : 0,03(mol) 

Ta đặt : 

BTNT+ 

BTKL 

3 3 

Với kim loại Mg thường cho muối NH + 4 

. 

BTKL 

ì¾¾¾® + = 

ì Mg : x 24x 232y 9,6 

ìx = 0,11 

ï ï ï 

Fe O : y 2x y 8a 0,01.8 0,03.3 y 0,03 

BTE 

í 3 4 

® í¾¾¾® + = + + ® í = 

ï + ï BTNT.N 

ï 

NH 

4 

: a 

2x 9y 0,51 2a 

= 

î 

a 0,01 

ïî ¾¾¾¾® + = - î 

¾¾¾¾¾® 0,11.(24 + 62.2) + 0,09(56 + 62.3) + 0,01.80 = 38,86(gam) 

Chú ý : Trong A có NaNO 3 nên m= 38,86+ 0,04(23+ 62) = 42,26(gam) 

Câu 27: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp FeS và FeCO 3 bằng dung dịch HNO 3 đặc, 

nóng, dư thu được hỗn hợp gồm 2 khí CO 2 và NO 2 (NO 2 là sản phẩm khử duy nhất 

của HNO 3 ) có tỉ khối hơi so với hiđro bằng 22,909. Phần trăm khối lượng của FeS 

trong hỗn hợp ban đầu là 

A. 43,14%. B. 44,47%. C. 56,86%. D. 83,66%. 



BTNT.C 

ì 

ïnCO 

= 0,091¾¾¾¾® n = 

2 FeCO 

0,091 

3 

+ Có nhh khi 

= 1®í 

ïî 

nNO 

= 0,909 

2 

BTE 0,909 - 0,091 

+ ¾¾¾® nFeS 

= = 0,0909 ® %FeS = 43,14% 

9 

Câu 28: Nung 8,42g hỗn hợp X gồm Al, Mg, Fe trong oxi sau một thời gian thu 

được 11,62g hỗn hợp Y. Hòa tan hoàn toàn Y trong dung dịch HNO 3 dư thu được 

1,344 lít NO (đktc) là sản phẩm khử duy nhất. Số mol HNO 3 phản ứng là: 



Ta có: 

BTNT.N 

ìnNO 

= 0,06 

ï 

- 

í 11,62 -8,42 

® åne 

= å n - = 0,2.2+ 0,06.3= 

0,58 

NO3 

ïnO 

= = 0,2 

î 16 

å 

¾¾¾¾® N= n = 0,64 

axit

Câu 29: Để 4,2 gam sắt trong không khí một thời gian thu được 5,32 gam hỗn hợp 

X gồm sắt và các oxit của nó. Để hòa tan hết X cần 200 ml dung dịch HNO 3 xM, 

thấy sinh ra 0,448 lít khí NO (đktc, sản phẩm khử duy nhất) và dung dịch Y. Vậy 

giá trị của x là 

A. 1,3. B. 1,2. C. 1,1. D. 1,5. 


ìFe : 0,075 

2+ 

BTNT.Fe 

ï ïì Fe : a 

BTNT+ 

BTE ïì 

¾¾¾¾® a + b = 0,075 

Ta có: íO:0,07 

® í ¾¾¾¾¾® í 

3+ 

BTE 

ï Fe : b ¾¾¾® 2a + 3b = 0,2 

NO : 0,02 ïî 

ïî 

î 

ìa = 0,025 

¾¾® í ¾¾® N:0,22¾¾® x= 

1,1 

îb = 0,05 

å 

Câu 30: Cho 22,8 gam hỗn hợp X gồm Fe, Fe 3 O 4 tác dụng với H 2 dư, nóng. Phản 

ứng hoàn toàn thu được chất rắn Y, cho Y tác dụng hết với dung dịch HNO 3 dư thu 

được 84,7 gam muối. % khối lượng của Fe 3 O 4 trong hỗn hợp X là 

A. 50,80% B. 49,21% C. 49,12% D. 50,88% 


84,7 22,8 - 0,35.56 

Ta có: nFe(NO 3) 

= = 0,35 ® n 

3 

O 

= = 0,2 

245 16 

® n = 0,05 ® %Fe O = 50,877 

Fe O 3 4 

3 4 

Câu 31: Cho một luồng khí CO đi qua ống sứ đựng m gam Fe 2 O 3 nung nóng. Sau 

một thời gian thu được 10,44 gam chất rắn X gồm Fe, FeO, Fe 2 O 3 và Fe 3 O 4 . Hòa 

tan hết X trong dung dịch HNO 3 đặc, nóng thu được 4,368 lít NO 2 (sản phẩm khử 

duy nhất ở đktc). Tính m ? 

A. 12 B. 8 C. 20 D. 24 


ìFe : a ì56a + 16b = 10,44 ìa = 0,15 0,15 

10,44 í ® í ® í ® m = .160 = 12 

îO:b î3a = 2b+ 0,195 îb= 

0,1275 2 

Câu 32: Cho 67 gam hỗn hợp X gồm Fe 3 O 4 và kim loại A vào dung dịch HNO 3 

đến khi phản ứng kết thúc thu được 2,24 lít khí NO là sản phẩm khử duy nhất của 

nitơ (ở đktc), dung dịch Y và 13 gam kim loại A. Cho NH 3 dư vào dung dịch Y thu 

được kết tủa Z. Nung Z trong không khí đến khối lượng không đổi thu được 36 

gam chất rắn. Kim loại A là: 

A. Ag B. Zn C. Ni D. Cu 


pu 

ì ïnFe2O = 0,225® n 

3 Fe3O = 0,15® m 

4 

A 

= 32,2® mA 

= 19,2 

í 

+ 

ïî ånA 

= 0,3+ 0,15.2= 0,6® Aº 

Cu 

å

Câu 33: Hòa tan m(g) hỗn hợp A gồm FeO và Fe 2 O 3 bằng dung dịch HNO 3 thu 

được 0,01 mol NO. Nung m(g) hỗn hợp A với a mol CO được b(g) chất rắn B rồi 

hòa tan trong HNO 3 thì thu được 0,034 mol NO. Giá trị của a là: 

A. 0,024 B. 0,036 C. 0,03 D. 0,04 


0,024.3 

D n = 0,034- 0,01= 0,024® nO 

= = nCO 

= 0,036 

2

Chủ đề 6: Bài toán hợp chất chứa S, C tác dụng với HNO 3 


Đây cũng là một dạng toán khá hay thuộc chương trình hóa học THPT. Để 

có thể giải các bài toán này đòi hỏi các bạn ngoài kiến thức cần phải có kỹ năng tốt 

thì mới có thể xử lý nhanh gọn bài toán trong thời gian cho phép. Tư duy để sử lý 

các bài toán thuộc loại này tôi chỉ dùng một câu đó là “áp dụng linh hoạt các định 

luật bảo toàn”. Trong rất nhiều các trường hợp chúng ta có thể tách hỗn hợp chất 

thành các đơn chất (nguyên tố) riêng lẻ để tiện cho quá trình áp dụng các định luật 

bảo toàn. Các bạn theo dõi qua các ví dụ sau: 

Ví dụ 1: Hoà tan m gam hỗn hợp X gồm FeO, Fe(OH) 2 , FeCO 3 , Fe 3 O 4 (số mol 

Fe 3 O 4 bằng ¼ số mol hỗn hợp) bằng dung dịch HNO 3 dư thu được 15,68 lít hỗn 

hợp khí Y chứa NO và CO 2 có tỷ khối hơi của hỗn hợp so với hiđro là 18. Cô cạn 

dung dịch thu được (m + 284,4) gam muối khan. Giá trị của m là 

A. 75,6. B. 201,6. C. 151,2 D. 302,4. 



+ Ta có: 

n 

X 

ìï nNO 

= 0,4(mol) 

= 0,7(mol) ¾¾®í 

BTNT.C 

n = 0,3(mol) ¾¾¾¾® n = 0,3(mol) 

ïî CO2 FeCO3 

Các chất đều có Fe 2+ ¾¾® n = n = 0,4.3= 1,2(mol) ¾¾® n = 0,3(mol) 

e X Fe O 

ìFeO : a 

ïFe(OH) ïì 

+ = - - = 

2 

: b a b 1,2 0,3 0,3 0,6(mol) 

¾¾® X í ¾¾® í 

ï FeCO ïî 

¾¾¾¾® 

BTNT.Fe 

3 : 0,3 n 

Fe(NO 3) 

3 

= a + b + 1,2 = 1,8(mol) 

ï 

îFe3O 4 

: 0,3 

¾¾® m= 1,8.242- 284,4= 

151,2(gam) 

Ví dụ 2: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp FeS và FeCO 3 bằng dung dịch HNO 3 đặc, 

nóng, dư thu được hỗn hợp gồm 2 khí CO 2 và NO 2 (NO 2 là sản phẩm khử duy nhất 



A. 43,14%. B. 44,47%. C. 56,86%. D. 83,66%. 



BTNT.C 

ì 

ïnCO 

= 0,091¾¾¾¾® n = 

2 FeCO 

0,091 

3 

Ta có nhh khi 

= 1¾¾®í 

ïî 

nNO 

= 0,909 

2 

BTE 0,909 - 0,091 

¾¾¾® nFeS 

= = 0,0909 ¾¾® %FeS = 43,14% 

9 

3 4

Ví dụ 3: Hòa tan m gam hỗn hợp FeO, Fe(OH)2, FeCO3 và Fe3O4 (trong đó 

Fe3O4 chiếm 1/3 tổng số mol hỗn hợp) vào dung dịch HNO3 loãng (dư), thu được 

8,96 lít (đktc) hỗn hợp gồm CO2 và NO (sản phẩm khử duy nhất của N +5 ) có tỷ 

khối so với H 2 là 18,5. Số mol HNO 3 phản ứng là: 

A. 1,8 B. 3,2 C. 2,0 D. 3,8 

Trích đề thi THPT Quốc Gia 2016 – Bộ Giáo Dục 


ìCO 2 

: 0,2 

Ta có: nkhi = 0,4í 

¾¾® ne = n 2+ 

= n 

Fe hh 

= 0,6¾¾® nFe 3O 

= 0,2 

4 

îNO : 0,2 

å 

BTNT.Fe 

BTNT.N 

¾¾¾¾® 

Fe 

= + = ¾¾¾¾® 

HNO 

= + = 

3 

n 0,4 0,4 1 n 1.3 0,2 3,2(mol) 

Ví dụ 4: Hòa tan hoàn toàn 8,0 gam hỗn hợp X gồm FeS và FeS 2 vào một lượng 

vừa đủ dung dịch HNO 3 đặc nóng, chỉ thu được V lít khí NO 2 (là sản phẩm khử 

duy nhất, đktc) và dung dịch Y. Thêm đến dư dung dịch Ba(OH) 2 vào dung dịch Y, 

thu được kết tủa. Nung kết tủa đến khối lượng không đổi, được 32,03 gam chất rắn 

Z. Giá trị của V là: 

A. 3,36. B. 20,16. C. 11,2. D. 2,24. 


ìFeS:a mol 

BTKL 

Ta có: í ¾¾¾® 88a + 120b = 8 

îFeS 2 

:b mol 

ì BTNT.Fe a+ 

b 

ï ¾¾¾¾® Fe2O 3: 

BTKL 

¾¾® Zí 

2 ¾¾¾® 233( a+ 2b) + 80( a+ b) 

= 32,03 

ï BTNT.S 

î ¾¾¾® BaSO 

4 

: a + 2b 

ìa 

= 0,05mol 

- 

¾¾® í ¾¾® ne 

= 0,05.9+ 0,03.15= 

0,9 

b = 

å 

î 0,03mol 

¾¾® nNO 2 

= 0,9¾¾® V= 

20,16 

Chúng ta cũng có thể xử lý theo kiểu chia để trị như sau: 

BTNT.Fe 

ìFe : a 

ì¾¾¾¾® 

BTNT ï 

8í 

¾¾¾® 32,03 

BTNT.S 

Fe2O 3: 0,5a 

¾¾® 

í 

îS:b 

ïî ¾¾¾® BaSO 

4 

: b 

ì56a + 32b = 8 ìa = 0,08 

¾¾® í 

¾¾® í 

î80a + 233b = 32,03 îb = 0,11 

BTE 

¾¾¾® 

NO 

= 

2 e 

= + = ¾¾® = 

n n 0,08.3 0,11.6 0,9 V 20,16 

Ví dụ 5: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp FeS và FeCO 3 bằng dung dịch HNO 3 đặc, 

nóng, dư thu được hỗn hợp gồm 2 khí CO 2 và NO 2 (NO 2 là sản phẩm khử duy nhất


trong hỗn hợp ban đầu gần nhất với: 

A. 44,4%. B. 43,1%. C. 63,6%. D. 56,8%. 


ìFeCO 3 

: a mol 

Ta có: 100í 

¾¾® ne 

= a + 9b 

îFeS : bmol 

ì CO 

2 

: a mol ì116a + 88b = 100 

¾¾® í ¾¾® í ¾¾® a= b= 

0,49 

îNO 2 

:10a îa + 9b = 10a 

0, 49.88 

¾¾® %FeS = = 43,12% 

100 

Ví dụ 6: Hòa tan hoàn toàn 0,1 mol FeS 2 trong 200 ml dung dịch HNO 3 4M, sản 

phẩm thu được gồm dung dịch X và một chất khí thoát ra. Dung dịch X có thể hòa 

tan tối đa m gam Cu. Biết trong các quá trình trên, sản phẩm khử duy nhất của N +5 

đều là NO. Giá trị của m là: 

A. 12,8. B. 6,4. C. 9,6. D. 3,2. 


BTE 

n = 0,1mol ¾¾¾® n = 1,5 ¾¾® n = 0,5mol 

FeS2 

e NO 

BTNT.Nito 

¾¾¾¾® n = 0,8 - 0,5 = 0,3mol 

trong dd X 

- 

NO3 

3+ 

ìFe 

: 0,1mol 

ï 

2- 

ïSO 

4 

: 0,2mol 

BTNT 

BTDT 

¾¾¾® X : í 

¾¾¾® 0,1.3 + a = 0,2.2 + 0,3 ¾¾® a = 0,4mol 

- 

ïNO 3 

: 0,3mol 

ï + 

îH : a mol 

Cách 1: Tư duy theo hướng BTE 

Khi cho Cu vào ta có: 

3+ 2+ 

ì ïFe + 1e ® Fe 

í 

+ - 

ïî 4H + NO3 + 3e ® NO + 2H2O 

BTE 

¾¾® n = 0,4mol¾¾¾® n = 0,2¾¾® m = 12,8g 

e Cu Cu 

Cách 2: Tư duy theo hướng điền số điện tích 

Dung dịch sau cùng chứa: 

¾¾® mCu 

= 0,2.64 = 12,8(gam) 

2+ 

ìFe : 0,1 

ï 

2- 

ïSO 4 

: 0,2 

í 

- 

ïNO 3 

: 0, 2 

ï BTDT 2+ 

î ¾¾¾® Cu : 0,2


Câu 1: Hòa tan hết 0,03 mol hỗn hợp X gồm MgS, FeS và CuS trong dung dịch 

HNO 3 dư. Khi kết thúc phản ứng chỉ thu được dung dịch Y và 0,15 mol hỗn hợp 

khí Z gồm NO 2 và NO có tỉ khối hơi so với hiđro là 61/3. Nếu cho dung dịch Y 

phản ứng với dung dịch NaOH dư, đun nóng thì không có khí thoát ra. Phần trăm 

số mol của FeS trong X là: 

A. 92,59%. B. 33,33%. C. 66,67%. D. 25,00%. 


ìNO 2 

: a mol 

Ta có: 0,15 mol í 

îNO : bmol 

ìa+ b= 

0,15 

ï 

ïì 

nNO = = 

¾¾® í 

¾¾® 

2 

a 0,1mol 

61 í 

ï46a + 30b = 0,15.2. ïî 

nNO 

= b= 

0,05mol 

î 

3 

Do số mol MgS và CuS nhường là như nhau nên ta có thể quy X gồm: 

ì(MgS,CuS) : x mol 

0,03 í 

î FeS : y mol 

BTE ìx + y = 0,03 ìx = 0,02 mol 

¾¾¾® í 

® í 

® %FeS = 33,33% 

î8x + 9y = 0,1 + 0,05.3 îy = 0,01mol 

Câu 2: Hòa tan hoàn toàn 30,4 g chất rắn X gồm Cu, CuS, Cu 2 S và S bằng dung dịch 

HNO 3 dư, thấy thoát ra 20,16 lít khí NO (sản phẩm khử duy nhất, ở đktc) và dung 

dịch Y. Thêm dung dịch Ba(OH) 2 dư vào Y được m gam kết tủa. Giá trị m gần nhất 

với giá trị nào sau đây? 

A. 119 B. 115 C. 111 D. 112 



ìCu : a ì 64a + 32b = 30,4 ìa = 0,3 

Chia X thành: 30,4í ¾¾® í ¾¾® 

S:b 

BTE 

í 

î î ¾¾¾® 2a + 6b = 0,9.3 î b = 0,35 

BTNT.S 

ì¾¾¾® ï BaSO 

4 

: 0,35 

¾¾® í ¾¾® m = 

BTNT.Cu 

¯ 

¾¾¾¾® Cu(OH) 

2 

: 0,3 

110,95(gam) 

ïî 

Câu 3: Cho 18,4 gam hỗn hợp X gồm Cu, Cu 2 S, CuS, Fe, FeS, S tác dụng hết với 

HNO 3 đặc nóng, dư thu được V lít khí NO 2 (chất khí duy nhất thoát ra, sản phẩm 

khử duy nhất, đktc) và dung dịch Y. Cho Y tác dụng với dung dịch BaCl 2 dư thu 

được 46,6 gam kết tủa, còn khi cho Y tác dụng với dung dịch NH 3 dư thì thu được 

10,7 gam kết tủa. Giá trị của V là: 

A. 16,80. B. 24,64. C. 38,08. D. 11,20. 


ìS:0,2mol 

ìï46,6 ® nBaSO 

= n 

4 S 

= 0,2mol 

ï 

Ta có: í 

¾¾® 18,4g íFe : 0,1mol 

ïî 

10,7 ® nFe 

= nFe(OH) 

= 0,1mol 

3 

ï 

îCu : 0,1mol 

å 

¾¾® n = n = 1,7mol¾¾® V= 

38,08lit 

e NO 2 

Câu 4: Hoà tan hoàn toàn 13,2 gam quặng sunfua (FeS) của sắt vào dung dịch 

HNO 3 đặc, nóng thu được dung dịch X và hỗn hợp khí Y gồm SO 2 và NO 2 trong 

đó có 25,76 lít NO 2 (ở đktc). Cho lượng dư dung dịch Ba(OH) 2 vào X thì thu được 

m gam kết tủa. Giá trị của m là: 

A. 16,05. B. 27,7. C. 20,71. D. 25,37. 


ìNO 2 

:1,15mol 

BTE 

nFeS 

= 0,15mol ¾¾® í 

¾¾¾® 1,15 = 0,15.3 + 4a + (0,15 - a).6 

îSO 2 

: a mol 

ìï BaSO 

4 

: 0,05mol 

¾¾® a= 0,1¾¾® í 

¾¾® m= 

27,7 

ïî 

Fe( OH ) : 0,15mol 

3 

Câu 5: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp gồm FeS 2 và Fe 3 O 4 bằng 1 lít dung dịch HNO 3 

xM, vừa đủ thu được 14,336 lít hỗn hợp khí gồm NO và NO 2 có tỉ khối so với 

hiđro bằng 18 và dung dịch X chỉ chứa 82,08 gam muối. Giá trị của x là: 

A. 1,4M B. 2 M C. 1,36 M D. 1,2 M 


Ta có: 

ì 

n :a+ 

3b 

ì 

ï ï ï 

í í í 

ïî 

ï î 

n - :c ïî NO3 

3+ 

Fe 

nFeS 

= a mol 

2 

BTNT 

ìn NO 

: 0,4mol 

¾¾¾® X n 2- 

: 2a và 

SO 

n 

4 

n 

Fe NO 

3O 

= bmol 

4 

ï 2 

: 0,24mol 

BTE 

ì¾¾¾® 15a + b = 0,4.3 + 0,24.1 = 1,44 

ï BTDT 

Áp dụng các ĐLBT: ® í¾¾¾® 3a + 9b = 4a + c 

ï BTKL 

ïî ¾¾¾® 56(a + 3b) + 2a.96 + 62c = 82,08 

ìa = b= 

0,09mol 

BTNT.Nito 

¾¾® í ¾¾¾¾® nN 

= c+ 0,4+ 0,24= 1,36® x= 

1,36 

îc 

= 0,72mol 

å 

Câu 6: Hoà tan hoàn toàn 3,12 gam quặng của sắt chứa lưu huỳnh vào dung dịch 

HNO 3 đặc, nóng thu được dung dịch X và 8,736 lít NO 2 duy nhất (ở đktc). Cho 

lượng dư dung dịch Ba(OH) 2 vào X thì thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là: 

A. 14,898. B. 18,498. C. 11,216. D. 12,116. 


Ta có: n 

NO 

= 0,39mol ¾¾® 0,39 .120 = 3,12 ¾¾® FeS 

2 

2 

: 0,026(mol) 

15

BTNT ìFe(OH) 3 

:0,026mol 

¾¾¾® í 

¾¾® m= 

14,898g 

îBaSO 4 

: 0,052mol 

Câu 7. Trong bình kín dung tích 10,6 lít chứa khí CO và một lượng hỗn hợp A 

gồm Fe 3 O 4 và FeCO 3 ở 28,6 0 C áp suất trong bình là 1,4 atm (thể tích chất rắn coi 

như không đáng kể). Nung nóng bình ở nhiệt độ cao để các phản ứng xảy ra hoàn 

toàn. Hỗn hợp sau phản ứng có tỉ khối so với H 2 là 20,5. Hòa tan hoàn toàn hỗn 

hợp A trong dung dịch HNO 3 loãng, thu được 0,896 lít hỗn hợp khí gồm NO và 

CO 2 ở 0 0 C và 1,5 atm. Thể tích dung dịch HCl 0,5 M để hòa tan hết hỗn hợp A gần 

nhất với : 

A. 1,5 lít B. 2 lít C. 2,5 lít D. 3 lít 


ìFe3O 4: a 

CO 

Đặt số mol các chất trong A: í ¾¾® CO 

2 

: 4a + 2b 

îFeCO 3 

: b 

p.V 1,4.10,6 

Ta có : nCO 

= = = 0,6 

R.T 0,082. 273 + 28,6 

( ) 

BTNT.C 

¾¾¾¾® + í 

( ) 

ìCO:0,6 + b -4a -2b 

0,6 b 

î CO 

2 : 4a + 2b 

¾¾® 44. ( 4a + 2b) + 28( 0,6 - 4a - b) 

= 41.(0,6 + b) ¾¾® 64a + 19b = 7,8 

Ta lại có : 

n 0,06 

NO+ 

CO2 

BTNT 

= ¾¾¾®í 

ìCO : b 

2 

îNO : 0,06 - b 

BTE ìa = 0,117 

¾¾¾® a+ b= 3(0,06- b) ¾¾® a+ 4b= 0,18 ¾¾®í 

îb = 0,016 

ìï 

Vậy ta có : í 

+ 

ïî FeCO 

3 

: 0,016 ® H : 0,032 

0,968 

¾¾® VHCl 

= = 1,936(lít) 

0,5 

O:0,468 + 

Fe3O 4: 0,117 ¾¾¾® H : 0,936 

¾¾® n = 0,968 

Câu 8: Hỗn hợp X gồm C và S. Hòa tan hoàn toàn m gam X trong dung dich 

HNO 3 đặc, nóng, thu được 0,8 mol hỗn hợp khí gồm NO 2 và CO 2 có tỉ khối so với 

H 2 bằng 22,875 (không có khí nào khác). Khối lượng của S trong m gam X là: 



ìa+ b= 

0,8 

ì NO 

2 

: a mol ï 

ìa = 0,7mol 

0,8 mol í ® í46a + 44b ® í 

îCO ï = 

2 

: b mol 22,875.2 îb = 0,1mol 

î 0,8 

HCl

Vậy m gam X có ì C : 0,1mol 

BTE 

í 

¾¾¾® 0,1.4 + 6x = 0,7 

îS:x 

® x= 0,05 ® mS 

= 1,6g 

Câu 9: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm FeS 2 , FeO, Fe 3 O 4 , Fe(OH) 2 , 

FeCO 3 (trong đó Fe 3 O 4 chiếm 20% số mol, FeS 2 chiếm 50% số mol trong hỗn hợp) 

bằng dung dịch HNO 3 vừa đủ, khi phản ứng hoàn toàn thu được dung dịch Y chỉ 

chứa (m + 35,14) gam muối và 36,288 lít (đktc) hỗn hợp khí Z gồm NO 2 và CO 2 . 

Tỉ khối của Z so với H 2 bằng 1862/81. Biết NO 2 là sản phẩm khử duy nhất của N +5 . 

Giá trị của m gần nhất với: 

A. 27. B. 29. C. 31. D. 33. 



Ta có 

ìa+ b= 

1,62 

ìNO 2 

: a ï 

ìa= 

1,6 

nZ 

= 1,62í ¾¾® í 1862 ¾¾® í 

CO : b 46a + 44b = 1,62. .2 îb = 0,02 

î 2 ï î 81 

ì 2 

BTE 

FeS : 0,1 

nX 

= a¾¾¾® 0,5a.1+ 0.5a.15= 1,6¾¾® a= 0,2¾¾®í î Fe3O 4: 0,04 

BTNT.Fe 3+ 

ì¾¾¾¾® Fe : 0,28 

ï BTNT.S 

BTKL 

¾¾® ( m + 35,14) 

í¾¾¾¾® SO : 0,2 ¾¾¾® m + 35,14 = 62,16 ¾¾® m = 27,02 

ï ¾¾¾® 

BTDT 

2- 

4 

- 

3 

NO : 0,44 

ïî 

Câu 10: Hòa tan hoàn toàn 42,4 gam hỗn hợp gồm CuS, FeS 2 , Cu 2 S trong dung 

dịch HNO 3 đun nóng. Sau phản ứng thu được 75,264 lít hỗn hợp khí (đktc) gồm 

NO 2 và SO 2 có tổng khối lượng là 158,88 gam. Dung dịch sau phản ứng chỉ chứa 

86,56 gam các muối trung hòa. Số mol HNO 3 đã tham gia phản ứng là: 

A. 3,76 B. 3,24 C. 3,82 D. 3,42 



Ta có: 

ìNO :3,12 

ìCu : a 

ï 

2 

nhh 

= 3,36®í 42,4íFe:b 

SO 

2 

: 0,24 

¾¾® 64a + 56b + 32c = 42,4 

BTE 

¾¾¾® + + + - = 

î 

2a 3b 0,24.4 (c 0,24).6 3,12 

ï î S:c

2+ 

ìCu 

: a 

ï 

3+ 

ïFe 

: b 

Muối chứa 86,56í BTNT.S 2- 

ï ¾¾¾® SO 

4 

: c - 0,24 

ï BTDT - 

î ¾¾¾® NO 

3 

: 2a + 3b - 2c + 0,48 

BTKL 

¾¾¾® + + - + + - + = 

64a 56b 96(c 0,24) 62(2a 3b 2c 0,48) 86,56 

¾¾® 188a + 242b - 28c = 79,84 

ìa = 0,36 

ï 

ïì 

NO 

2 

:3,12 

BTNT.N 

¾¾® íb= 0,1 ¾¾® í ¾¾¾¾® nHNO 

= 3,76 

- 

3 

ï ï NO 

3 

: 0,64 

c = 0,43 î 

î 

Câu 11: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm FeO, Fe 3 O 4 , FeS, FeS 2 , CuS và 

S trong dung dịch chứa 0,25 mol H 2 SO 4 đặc, nóng (vừa đủ). Sau phản ứng thu 

được dung dịch Y và có 4,48 lít khí (đktc) SO 2 thoát ra. Cho dung dịch Ba(OH) 2 dư 

vào dung dịch thu được 30,7 gam kết tủa. Mặt khác, hòa tan hết m gam X bằng 

dung dịch HNO 3 đặc, nóng thấy thoát ra hỗn hợp chứa a mol NO 2 và 0,02 mol SO 2 . 

Dung dịch sau phản ứng chứa 15,56 gam hỗn hợp muối. Giá trị của a là: 

A. 0,34 B. 0,36 C. 0,38 D. 0,32 



Theo tư duy đi tắt đòn đầu → Y chứa 

ìCu(OH) : a 

2 

ï 

¾¾® 30,7 íFe(OH) 3 

: b 

ï 

4 

+ 

îBaSO : a 1,5b 

¾¾® 98a + 107b + 233(a + 1,5b) = 30,7 

2+ 

ìCu 

: a 

ï 

3+ 

íFe 

: b 

ï BTDT 2- 

î ¾¾¾® SO 

4 

: a + 1,5b 

¾¾¾® n + 0,2= a+ 1,5b+ 0,15¾¾® n = a+ 1,5b- 

0,05 

BTNT.S trong X trong X 

S 

S 

Khi X + HNO 3 → muối sẽ là 

2+ 

ìCu 

: a 

ï 

3+ 

ïFe 

: b 

í ¾¾¾® SO : a + 1,5b - 0,07 

BTNT.S 2- 

ï 

4 

ï ¾¾¾® 

BTDT - 

3 

î 

NO : 0,14 

® 64a + 56b + 0,14.62 + 96(a + 1,5b - 0,07) = 15,56 ¾¾® 160a + 200b = 13,6 

Vậy ta có hệ 

ì160a + 200b = 13,6 ìa = 0,01 

¾¾® í 

¾¾® í 

î331a + 456,5.b = 30,7 îb 

= 0,06

BTNT.O+ 

BTNT.H trong X 

Với TN đầu ¾¾¾¾¾¾® nO 

+ 0,25.4 = 4(0,01+ 1,5.0,06) + 0,2.2 + 0,25 

! 

¾¾® n = 0,05 

trong X 

O 

BTE 

¾¾¾® + + = + ¾¾® = 

0,1.2 0,02.4 

!"# 

0,03.6 

!"# 

a 0,05.2 

!"# 

a 0,36(mol) 

SO 

2- 

2 SO4 

O 

Câu 12. Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp gồm FeS 2 và Fe 3 O 4 bằng 100g dung dịch 

HNO 3 a% vừa đủ thu được 15,344 lít hỗn hợp khí gồm NO và NO 2 có khối lượng 

31,35g và dung dịch chỉ chứa 30,15 gam hỗn hợp muối. Giá trị của a là 

A. 46,24 B. 43,115 C. 57,33 D. 63,00 


Ta có ngay: 

ìNO : a mol ìa+ b= 0,685 ìa= 

0,01mol 

í ® í ® í 

NO : b mol î30a + 46b = 31,35 îb = 0,675mol 

î 2 

ìFeS 2 

: xmol ìFeS2 -15e 

BTE 

¾¾® í 

® í 

¾¾¾® 15x + y = 0,01.3 + 0,675 

îFe3O 4 

: ymol îFe3O4 

-1e 

ì 

3+ 

ì + 

ïìFeS : x mol 

Fe : x 3y 

ï 

¾¾¾® 30,15 gam SO : 2x 

2 BTNT 2- 

ïí 

í 4 

¾¾®íî Fe3O 4 

: ymol 

ï ¾¾¾® 

BTDT - 

NO 

3 

: 9y - 

ï 

î 

ï ¾¾¾® 

BTKL 

î 56(x + 3y) + 96.2x + (9y - x).62 = 30,15 

ì186x + 726y = 30,15 ìx = 0,045mol 

¾¾® í 

¾¾® í 

î15x + y = 0,705 îy = 0,03mol 

å 

BTNT.Nito 

¾¾¾¾® n = N = 9.0,03 - 0,045 + 0,01 + 0,675 = 0,91 

HNO3 

¾¾® a= 

57,33% 

Câu 13: Cho 31,2 gam hỗn hợp X gồm FeS 2 và CuS tác dụng hoàn toàn với HNO 3 

thu được 3,05 mol hỗn hợp khí NO 2 và SO 2 và dung dịch Y (chỉ chứa hai muối). 

Cô cạn Y thu được m gam chất rắn khan. Giá trị của m có thể gần nhất với : 

A. 73,0. B. 51,0. C. 60,0. D. 55,0. 


ìFeS 2 

: a(mol) 

Giả sử ta có 31,2 í 

î CuS: b(mol) 

TH 1 : Ta có hai muối là 

( ) 

( ) 

ìï Fe NO 

í 

ïî Cu NO 

3 3 BTNT.S 

3 2 

: a 

¾¾¾® nNO 

= 3,05- 2a- 

b 

2 

: b 

x 

HO 2

BTKL 

ì¾¾¾® ï 

+ = ì = 

í ¾¾® 

BTE 

í 

b = 

120a 96b 31,2 a 0,1823(mol) 

¾¾® 

ïî 

¾¾¾® 11a + 6b = 3,05 - 2a - b î 0,097(mol) 

¾¾® m = 62,3526(gam) 

TH 2 : Ta có hai muối là: 

Fe ( ) 6 

2 

SO 

4 

: 0,5a n + 

ìï 

3 ïì 

= 1,5a+ 

b 

S 

í ¾¾® í BTNT.S 

ïî 

CuSO n 

4 

: b 

ï 

+ 4 

î ¾¾¾® 2a b 1,5a b 0,5a n 

S = + - - = = 

SO2 

Ta có: 

BTKL 

ì¾¾¾® ï 120a + 96b = 31,2 

¾¾®í ¾¾¾® 

BTE + + + + = - 

ïî 

( ) 

3a 2b 6 1,5a b 4.0,5a 3,05 0,5a 

BTKL 

ì¾¾¾® ï 

+ = ì = 

í 

BTE 

í 

b = 

120a 96b 31,2 a 0,1(mol) 

¾¾® ¾¾® ¾¾® m = 52(gam) 

ïî 

¾¾¾® 14,5a + 8b = 3,05 î 0,2(mol) 

Câu 14. Hòa tan hết 3,264 gam hỗn hợp X gồm FeS 2 , FeS, Fe, CuS và Cu trong 

600 ml dung dịch HNO 3 1M đun nóng, sau khi kết thúc các phản ứng thu được 

dung dịch Y và 1,8816 lít (đktc) một chất khí thoát ra. Cho Y tác dụng với lượng 

dư dung dịch BaCl 2 thu được 5,592 gam kết tủa. Mặt khác, dung dịch Y có thể hòa 

tan tối đa m gam Fe. Biết trong các quá trình trên, sản phẩm khử duy nhất của N +5 

là NO. Giá trị của m là 

A. 11,256. B. 11,712. C. 9,760. D. 9,120. 



Dồn X về 

ìFe : a 

ï 

3, 264 íCu : b 

ï 

îS:0,024 

ì56a + 64b = 3,264 - 0,768 = 2,496 ìa = 0,024 

¾¾® í 

¾¾® í 

î3a + 2b + 0,024.6 = 0,084.3 îb = 0,018 

Dung dịch Y chứa 

3+ 

ìFe : 0,024 

ï 

2+ 

- 

ïCu : 0,018 

ìNO 3 

: 0,402 

ï ï 

BTNT.N - 2- 

í ¾¾¾¾® NO 

3 

: 0,516 ¾¾® íSO 4 

: 0,024 

ï 

ï 2+ 

SO : 0,024 

î 

Fe : 0,225 

2- 

ï 4 

ï ¾¾¾® 

BTDT + ¾¾® 

Fe 

NO = 

î 

H : 0,456 n 0,114 

BTNT.Fe 

¾¾¾¾® = - = 

m 56(0,225 0,024) 11,256

Câu 15. Hòa tan hỗn hợp A gồm Fe, FeO, Fe 2 O 3 , Fe 3 O 4 , Fe(OH) 2 , Fe(OH) 3 , 

FeCO 3 trong dung dịch HCl dư thu được 2,688 lít (đktc) hỗn hợp khí có tỉ khối so 

với He bằng 5,75 và dung dịch chứa m gam muối. Mặt khác hòa tan hoàn toàn 

lượng hỗn hợp rắn A như trên trong dung dịch HNO 3 dư thu được dung dịch X 

chứa 96,8 gam một muối và 4,48 lít (đktc) gồm 2 khí, trong đó có một khí hóa nâu 

trong không khí. Giá trị của m là 

A. 29,660. B. 59,320. C. 27,175. D. 54,350. 



ìH 2 

:0,06 ìFe : 0,06 

Ta có: 0,12 í ¾¾® í 

î CO 

2 

: 0,06 î FeCO 

3 

: 0,06 

Khi A tác dụng với HNO 3 thì CO 2 , H 2 O không có ảnh hưởng gì nên ta xem như A 

là 

ìFe : 0, 4 

BTE 

í ¾¾¾® 0,4.3 = 0,14.3 

îO:a 

! 

+ 2a ¾¾® a = 0,39 

NO 

BTDT 

BTKL 

¾¾¾® - = 

Cl !"# 

+ = ¾¾¾® = + = 

H2 

n 0,06.2 0,39.2 0,9 m 0,4.56 0,9.35,5 54,35(gam) 

Câu 16: Cho 9,92 gam hỗn hợp X gồm S, Cu 2 S, CuS, FeS 2 và FeS tác dụng 

hết với HNO 3 (đặc nóng, dư) thu được V lít hỗn hợp khí gồm NO 2 và SO 2 có tỷ 

lệ mol tương ứng là 18:1 và dung dịch Y. Cho toàn bộ Y vào một lượng dư dung 

dịch BaCl 2 , thu được 16,776 gam kết tủa; còn khi cô cạn Y thu được 18,944 gam 

muối khan. NO 2 là sản phẩm khử duy nhất của N +5 . Số mol HNO 3 tham gia phản 

ứng là: 

A. 0,86. B. 0,88. C. 0,92. D. 0,96. 



ìSO 2 

: a 

Ta có: í 

n 2- = n = 0,072 

SO 

NO 4 ¯ 

î 2 

:18a 

ìKim loai : 9,92 - 32(a+ 

0,072) 

ï 2- 

Dung dịch Y chứa: 18,944 íSO 4 

: 0,072 

ï - 

îNO 3 

: b 

BTKL 

¾¾¾® + + - + = 

62b 0,072.96 9,92 32(a 0,072) 18,944 

¾¾® 62b - 32a = 4,416 

BTE 

¾¾¾® + + + = ¾¾® - = 

0,072.2 

!"#"$ 

b 4a 0,072.6 18a 14a b 0,576 

Fe,Cu

ìa= 

0,048 

¾¾® í ¾¾® nHNO 3 

= 18.0,048 + 0,096 = 0,96(mol) 

îb = 0,096 

Câu 17: Nung hỗn hợp X gồm FeS và FeS 2 trong một bình kín chứa không khí 

(gồm 20% thể tích O 2 và 80% thể tích N 2 ) đến khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, 

thu được một chất rắn duy nhất và hỗn hợp khí Y có thành phần thể tích: 84,8% N 2 , 

12,8% SO 2 , còn lại là O 2 . Mặt khác, lấy 26,8 gam hỗn hợp X tác dụng với HNO 3 

(đặc, nóng, dư) thu được hỗn hợp khí NO 2 và SO 2 tỷ lệ mol tương ứng là 17 : 2 và 

dung dịch Q. Biết NO 2 là sản phẩm khử duy nhất của N +5 . Cô cạn Q được m gam 

muối khan. Giá trị của m là: 

A. 57,7 B. 58,2 C. 52,6 C. 59,3 



Giả sử ta lấy 1 mol hỗn hợp X 

ìFeS : a 

í ¾¾® a+ b= 

1 

îFeS 2 

: b 

ìFe2O 3: 0,5 

pu 

Khi đốt cháy ¾¾® í 

¾¾® nO 

= 1,75+ 

b 

2 

îSO 2 

: a + 2b = b + 1 

Thể tích khí sau khi nung: 

b+ 1 b+ 1 b+ 

1 

= 0,128 ¾¾® nsau = ¾¾® nN 2 

= 0,848. 

n 0,128 0,128 

sau 

1:4 b+ 1 b+ 

1 ìa = 0,4 

¾¾® 0,848. = 4(1,75 + b+ 

0,024. ) ¾¾®í 

0,128 0,128 îb = 0,6 

¾¾® 

ìFeS : 0,1 

ìNO :17a 

2 

26,8í 

¾¾® í 

FeS 

2 : 0,15 SO 

2 : 2a 

î 

Dung dịch Q chứa: 

î 

3+ 

ìFe : 0,25 

ï ¾¾¾® SO : 0,4 - 2a 

BTNT.S 2- 

í 

4 

ï ¾¾¾® 

BTDT - 

3 - 

î 

NO : 4a 0,05 

BTE 

¾¾¾® + + - = ¾¾® = 

0,25.3 2a.4 6(0,4 2a) 17a a 0,15 

BTKL 

¾¾¾® = + + = 

mQ 

0,25.56 0,1.96 0,55.62 57,7(gam) 

Câu 18. Hòa tan hỗn hợp A gồm Fe, FeO, Fe 2 O 3 , Fe 3 O 4 , Fe(OH) 2 , Fe(OH) 3 , 

FeCO 3 trong dung dịch HCl (vừa đủ) thu được 1,344 lít (đktc) hỗn hợp khí có tỉ 

khối so với He bằng 5,75 và dung dịch B. Mặt khác hòa tan hoàn toàn hỗn hợp rắn 

A trong dung dịch HNO 3 dư thu được dung dịch C chứa 48,4 gam muối và 2,24 lít 

khí gồm 2 khí, trong đó có một khí hóa nâu trong không khí. Cho AgNO 3 dư vào B 

thấy xuất hiện m gam kết tủa. Biết rằng B không chứa muối amoni. Giá trị của m 

gần nhất với:

A. 80 B. 84 C. 88 D. 92 



Ta có: 

BTNT.Fe trongA 

nFe(NO 3) 

= 0,2(mol) ¾¾¾¾® n 

3 

Fe 

= 0,2(mol) 

ìï 

nH 

= 0,03(mol) 

2 

Và í 

 

ïî 

nCO 

= 0,03(mol) ® n 

2 

NO 

= 0,1 - 0,03 = 0,07(mol) 

Để đơn giản và dễ hiểu ta dồn Fe(OH) 2 , Fe(OH) 3 , FeCO 3 về các chất tương đương 

sau FeO.H 

2O, Fe2O 3.3H2O, FeO.CO rõ ràng H 

2 

2 O và CO 2 không đóng vai trò gì 

ở đây nên ta có thể bỏ đi 

và xem A có 

ìFe : 0,2(mol) 

BTE 

í 

¾¾¾® 0,2.3 = 2a + 0,07.3 ® a = 0,195(mol) 

îO:a(mol) 

!"# 

Khi cho HCl vào A thì H biến đi đâu ? – Đương nhiên là đi vào H 2 O và bay lên trời 

dưới dạng H 2 . 

Và 

BTNT.H 

¾¾¾¾® 

HCl 

= - = + = 

Cl 

n n 0,03.2 0,195.2 0,45(mol) 

BTNT.Clo 

ì¾¾¾¾® ï nAgCl 

= 0,45 

¾¾® í ¾¾® m= 

80,775 

ïî ¾¾¾® 

BTE 

nAg 

= 0,2.3 - 0,195.2 - 0,03.2 = 0,15 

Câu 19: Nung hỗn hợp X gồm FeS và FeS 2 trong một bình kín chứa không khí 

(gồm 20% thể tích O 2 và 80% thể tích N 2 ) đến khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, 

thu được một chất rắn duy nhất và hỗn hợp khí Y có thành phần thể tích: 84,0% N 2 , 

12,0% SO 2 , còn lại là O 2 . Mặt khác, lấy 45,44 gam hỗn hợp X tác dụng với HNO 3 

(đặc, nóng, dư) thu được V lít hỗn hợp khí NO 2 và SO 2 tỷ lệ mol tương ứng là 97 : 

9 và dung dịch Q. Biết NO 2 là sản phẩm khử duy nhất của N +5 . Giá trị của V gần 

nhất với giá trị nào sau đây: 

A. 118 B. 114 C. 121 C. 108 



Giả sử ta lấy 1 mol hỗn hợp X 

ìFeS : a 

í ¾¾® a+ b= 

1 

îFeS 2 

: b 

ìFe2O 3: 0,5 

pu 

Khi đốt cháy ¾¾® í 

¾¾® nO 

= 1,75+ 

b 

2 

îSO 2 

: a + 2b = b + 1 

b+ 1 b+ 

1 

Thể tích khí sau khi nung: = 0,12 ¾¾® nsau 

= 

n 0,12 

b+ 

1 

¾¾® nN 

= 0,84. ¾¾® n 

2 N 

= 7(b+ 

1) 

2 

0,12 

sau 

O

1:4 b+ 

1 ìb= 

0,8 

¾¾® 7(b+ 1) = 4(1,75 + b+ 

0,04. ) ¾¾®í 

0,12 îa = 0,2 

¾¾® 

ìFeS : 0,08 

ìNO : 97a 

2 

45,44í 

¾¾® í 

FeS 

2 : 0,32 SO 

2 : 9a 

î 

Dung dịch Q chứa: 

î 

3+ 

ìFe : 0,4 

ï ¾¾¾® SO : 0,72 - 9a 

BTNT.S 2- 

í 

4 

ï ¾¾¾® 

BTDT - 

3 - 

î 

NO :18a 0,24 

BTE 

¾¾¾® + + - = ¾¾® = 

0,4.3 9a.4 6(0,72 9a) 97a a 0,048 

ìNO 2 

: 4,656 

¾¾® í ¾¾® V= 

113,9712 

îSO 2 

: 0,432 

Câu 20: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm FeS, FeS 2 , Fe 2 O 3 và Fe 3 O 4 bằng 

dung dịch HNO 3 (đặc, nóng dư). Sau phản ứng thu được dung dịch A và 9,408 lít 

hỗn hợp khí B (đktc) gồm NO 2 và SO 2 có tỷ lệ mol là 20:1. Cô cạn dung dịch A thu 

được 33,04 gam chất rắn. Biết trong X oxi chiếm 19,178% về khối lương. Giá trị 

đúng của m là: 

A. 8,92 B. 9,84 C. 11,68 D. 12,21 



Dồn X về: 

ìFe : a 

ï 


í 

î 

2 

míS:b nB 

= 0,7 SO 

2 : 0,02(mol) 

ï 

îO:c 

Điền số điện tích 

3+ 

ìFe 

: a 

ï 

A ¾¾¾® SO : b - 0,02 

BTNT.S 2- 

í 

4 

ï ¾¾¾® 

BTDT - 

3 - + 

î 

BTKL 

¾¾¾® - = 

242a 28b 32,48 

NO : 3a 2b 0,04 

BTE 

¾¾¾® 3a + 0,02.4 + 6.(b- 0,02) - 2c = 0,4 ¾¾® 3a + 6b - 2c = 0,44 

%O 16c 

¾¾® = 0,19178 ¾¾® 56a + 32b - 67,429c = 0 

56a + 32b + 16c

ìa = 0,14 

ï 

¾¾® í = ¾¾¾® = 

ï 

îc = 0,14 

BTKL 

b 0,05 m 11,68(gam) 

Câu 21: Hòa tan hỗn hợp rắn X gồm Zn, FeCO 3 , Ag (số mol Zn bằng số mol 

FeCO 3 ) với dung dịch HNO 3 dư thu được hỗn hợp A gồm hai khí không màu 

(trong đó một khí hóa nâu ngoài không khí) có tỉ khối so với khí heli là 9,0 và dung 

dịch B. Cho B phản ứng với lượng dư KOH được chất rắn Y. Lọc Y nung trong 

không khí đến khối lượng không đổi được 2,82 gam chất rắn Z. Biết HNO 3 chỉ bị 

khử xuống một số oxi hóa duy nhất. Phần trăm khối lượng bạc trong X bằng bao 

nhiêu? 

A. 31,08 % B. 42,16 % C. 37,37% D. 21,89% 



BTNT.C 

ìZn : a 

ì¾¾¾¾® CO 

2 

: a 

ï 

ï 

Ta có: XíFeCO 3 

:a¾¾® 

Aí BTE 2a + a + b 

ï NO : 

Ag : b 

ï¾¾¾® 

î 

î 3 

3a + b 

¾¾® 44a + 10(2a + a + b) = 36(a + ) 

3 

BTNT 

ìAg : b 

¾¾¾® 2,82í 

¾¾® 80a + 108b = 2,82 

îFe2O 3: 0,5a 

ì80a + 108b = 2,82 ìa = 0,015 

¾¾® í 

¾¾® í 

îa - b = 0 î b = 0,015 

0,015.108 

¾¾® %Ag = = 37,37% 

0,015(65 + 108 + 116) 

Câu 22: Cho 7,2 gam hỗn hợp X gồm FeS 2 và Cu 2 S tác dụng hoàn toàn với HNO 3 

thu được 12,656 hỗn hợp khí (đktc) NO 2 và SO 2 tỷ lệ mol tương ứng là 106:7 và 

dung dịch Y. Cô cạn Y thu được 15,14 gam chất rắn khan. Phần trăm khối lượng 

của FeS 2 trong X là: 

A. 33,33%. B. 41,67%. C. 50,00%. D. 30,00%. 



Ta có: 

ìNO : 0,53 

2 

nkhi 

0,565 SO 

2 : 0,035 

= í 

î

3+ 

ìFe 

: a 

ìFe : a ï 

2+ 

ï 

ïCu 

: b 

Và 7,2 íCu : b ¾¾® Y í 

BTNT.S 2- 

ï 

SO 

4 

: c 0,035 

S:c ï ¾¾¾® - 

î ï BTDT - 

î ¾¾¾® NO 

3 

: 3a + 2b - 2c + 0,07 

ì56a + 64b + 32c = 7,2 

ï 

í 3a 2b 2(c 0,035) 0,035.4 0,53 

ï 

î 

56a + 64b + 96(c- 0,035) + 62(3a+ 2b- 2c+ 

0,07) 

BTE 

¾¾® ¾¾¾® + + - + = 

ìa = 0,02 

ï 

0,02.120 

¾¾® íb = 0,06 ¾¾® %FeS 

2 

= = 33,33% 

ï 7,2 

îc = 0,07 

Câu 23: Hòa tan hết 4,28 gam hỗn hợp X gồm FeS 2 , FeS, Fe, CuS và Cu trong 400 

ml dung dịch HNO 3 1M, sau khi kết thúc các phản ứng thu được dung dịch Y và 

0,08mol một chất khí thoát ra; Cho Y tác dụng với dung dịch BaCl 2 thu được 3,495 

gam kết tủa. Mặt khác dung dịch Y có thể hòa tan tối đa m gam Cu. Biết trong quá 

trình trên, sản phẩm khử duy nhất của N 5+ là NO và các phản ứng xảy ra hoàn toàn. 


A. 32,32 B. 7,2 C. 5,6 D. 2,4 


Để trị đám X ta chia ra thành 

ìFe : a(mol) 

ï 

4,28(gam) íCu : b(mol) 

ï 

îS: c(mol) 

BTKL 

ì¾¾¾® + + = = 

56a 64b 32c 4,28 ìa 0,025 

ï BTE 

ï 

¾¾® í¾¾¾® 3a + 2b + 6c = 0,08.3 ¾¾® íb = 0,0375 

ï BTNT.S 

ï 

c n c 0,015 

B O 

0,015 

= 

ïî 

¾¾¾¾® = 

aS 

= î 

4 

ì 

3+ 

Fe : 0,025 

ï 

2+ 

ïCu : 0,0375 

ï BTNT.N - 

¾¾® Yí¾¾¾¾® 

NO 

3 

:0,32 

ï ¾¾¾¾® SO : 0,015 

BTNT.S 2- 

ï 

4 

ï ¾¾¾® 

BTDT 

n + 

H = 

î 

0,2(mol)

BTE 

0,2.3 

¾¾¾® ne 

= 0,025 

! 

+ = 0,175 

3 2 ! 4 

+ + 

Fe 

® Fe 

0,175 

¾¾® m 

Cu 

= .64 = 5,6(gam) 

2 

+ - 

+ 3+ ® + 2 


Câu 24: Cho 5,52 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe 3 O 4 và FeS 2 tác dụng với V lít 

dung dịch HNO 3 1M dư, đến phản ứng hoàn toàn thu được dung dịch Y và 4,704 lít 

khí NO 2 (đktc) sản phẩm khử duy nhất. Dung dịch Y phản ứng vừa đủ với 270 ml 

dung dịch NaOH 1M thu được kết tủa, nung kết tủa trong không khí đến khối 

lượng đổi thu được 5,6 gam chất rắn. Giá trị của V là : 

A. 0,46 B. 0,48 C. 0,52 D. 0,54 


+ Đầu tiên chia X thành Fe, O, S rồi ốp các ĐLBT vào xem sao nhỉ? 

+ Có ngay 

5,6 

BTNT.Fe 

nFe2O 

= = 0,035(mol) ¾¾¾¾® n 

3 

Fe 

= 0,07(mol) 

160 

ìFe : 0,07(mol) 

ï 

Bây giờ thì mọi thứ đã đơn giản rất nhiều 5,52íO : a(mol) 

ï 

îS:b(mol) 

BTKL 

ì¾¾¾® ï 

+ = ì = 

í ¾¾® í 

BTE 

b = 

16a 32b 1,6 a 0,06(mol) 

¾¾® 

ïî¾¾¾® 0,07.3 + 6b = 2a + 0,21 î 0,02(mol) 

+ Bây giờ ốp kỹ thuật “đi tắt đón đầu” vào với câu hỏi. S chạy đi đâu ? Na chạy đi 

đâu ? Thật đơn giản phải không ? Vì ai cũng biết là 

BTNT.S 2- 

ì¾¾¾¾® SO 

4 

: 0,02(mol) 

ï + 

BTNT.N 

¾¾® íNa : 0,27(mol) ¾¾¾¾® n = 0,23 + 0,21 = 0,46(mol) 

ï ¾¾¾® 

BTDT 

ïî 

- 

3 

NO : 0,23(mol) 

¾¾® V= 460(ml) = 0,46(lit) 

Câu 25: Hòa tan hoàn toàn 12,64 gam hỗn hợp X chứa S, CuS, Cu 2 S, FeS và FeS 2 

bằng dung dịch HNO 3 (đặc, nóng, vừa đủ). Sau phản ứng thu được dung dịch Y và 

25,984 lít hỗn hợp khí Z (đktc) gồm SO 2 và NO 2 với tổng khối lượng 54,44 gam. 

HNO 

3

Cô cạn Y thu được 25,16 gam hỗn hợp muối. Nếu cho Ba(OH) 2 dư vào Y thì khối 

lượng kết tủa thu được là: 

A. 32,26 B. 42,16 C. 34,25 D. 38,62 



ìS:a 

BTNT.S 

ï 

ïì SO 

2 

: 0,06 ¾¾¾® n 2- 

= a - 0,06 

SO4 

Ta có: 12,64íCu : b ¾¾® n 

Z 

= 1,16í ï 

NO 

2 :1,1 

Fe : c 

ï î 

î 

ì32a + 64b + 56c = 12,64 

¾¾®í 

î0,06.4 + 6(a- 0,06) + 2b+ 3c = 1,1 

3+ 

ìFe 

: c 

ï 

2+ 

ïCu 

: b 

¾¾® 25,16í 

SO 

2- 

ï 4 : a - 0,06 

ï BTDT - 

î ¾¾¾® NO 

3 

:3c + 2b - 2a + 0,12 

ìa = 0,15 

ï 

¾¾®- 28a + 188b + 242c = 23,48 ¾¾® íb = 0,07 

ï 

îc = 0,06 

ìFe(OH) 3 

: 0,06 

ï 

¾¾® m = 34,25 Cu(OH) 

2 

: 0,07 

¯ í 

ïî 

BaSO : 0,09 

4 

Câu 26: Hoà tan hết 8,0 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeS, FeS 2 và Fe x O y vào dung 

dịch chứa 0,48 mol HNO 3 đến khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 10,32 

gam hỗn hợp khí NO và NO 2 (là các sản phẩm khử duy nhất của N +5 ) và dung dịch 

Y chỉ gồm các muối và HNO 3 còn dư. Cô cạn dung dịch Y thu được 22,52 gam 

muối. Mặt khác, khi cho dung dịch Ba(OH) 2 dư vào dung dịch Y, lọc kết tủa nung 

trong không khí đến khối lượng không đổi thì thu được 21,98 gam chất rắn. Dung 

dịch Y hoà tan được tối đa m gam Cu tạo khí NO duy nhất. Giá trị của m là: 




ì 

3+ 

ï 

ì Fe : a 56a + 96b + 62c = 22,52 

ï 

2- 

ï 

Phần muối 22,52 íSO 4 

: b ¾¾® í3a - 2b - c = 0 

ï - ï 

îNO BaSO 

3 

: c 

ï 

ì 4 

: b 

21,98í 

¾¾® 80a + 233b = 21,98 

ï 

î îFe2O 3: 0,5a 

ìa = 0,1 

ï 

BTKL 

¾¾® íb= 

0,06 ¾¾¾® 8+ 63x= 22,52+ 10,32+ 18.0,5x¾¾® x= 

0,46 

ï 

îc = 0,18 

ìNO : 0,005 

¾¾® n + = 0,02 

H 

¾¾®í 3+ 

î Fe : 0,1 

0,1+ 

0,005.3 

¾¾® nCu 

= = 0,0575 ¾¾® m = 3,68 

2

Chủ đề 07: Xử lý tinh tế bài toán hỗn hợp kim loại và oxit kim loại tác dụng 

với H + trong môi trường NO 3 - . 

Đây là một trong những dạng toán tổng hợp thường được các đề thi khai 

thác để làm câu hỏi phân loại. Thực chất hướng tư duy xử lý cũng tương tự như 

dạng toán hỗn hợp chứa kim loại và oxit tác dụng với HNO 3 . Sự khác biệt ở đây ở 

chỗ tỷ lệ mol của H + và NO 3 - không phải là 1 : 1. Khi giải loại toán này cần chú ý 

đến 2 kỹ thuật tư duy chủ đạo gồm: 

Kỹ thuật thứ nhất: Tư duy phân chia nhiệm vụ của H + . 

Các em có thể tư duy H + thường làm một hoặc vài nhiệm vụ trong các nhiệm vụ 

sau: 

- Sinh ra các phản phẩm khử: NO, NO 2 , N 2 , N 2 O, NH 4 

+ 

- Biến O trong oxit thành H 2 O 

- Sinh ra khí H 2 . 

Chú ý: Với dạng toán này khi đã có H 2 bay ra thì NO 3 - chắc chắn phải hết. Một vấn 

đề nữa mà trước đây cũng gây nhiều tranh cãi đó là việc có khí H 2 bay ra thì trong 

dung dịch liệu có muối Fe 3+ hay không? Theo đề thi mới nhất của BGD năm 2016 

thì khi có H 2 bay ra dung dịch vẫn có thể có Fe 3+ . 

Để áp dụng tốt tư duy phân chia nhiệm vụ của H + các bạn cần nhớ các 

phương trình phản ứng sau (những phương trình này thuộc loại phải thuộc). 

+ - 

(1). 4H + NO3 + 3e ¾¾® NO + 2H2O 

+ - 

(2). 2H + NO3 + e ¾¾® NO2 + H2O 

+ - 

(3). 10H + 2NO3 + 8e ¾¾® N2O + 5H2O 

+ - 

(4). 12H + 2NO3 + 10e ¾¾® N2 + 6H2O 

+ - + 

(5). 10H + NO3 + 10e ¾¾® NH4 + 3H2O 

(6). 2H + + O ¾¾® H2O 

(7). 2H + + 2e ¾¾® H2 

Kỹ thuật thứ hai: Kỹ thuật tư duy đi tắt đón đầu 

Tư duy “Đi tắt đón đầu” thực chất là trả lời các câu hỏi: Nó gồm những gì? 

Cuối cùng thì nó chạy vào đâu? Những chất nào có số oxi hóa tăng, giảm? Dung

dịch gồm những ion nào? Số mol ra sao? Sau đó chúng ta sẽ vận dụng linh hoạt các 

định luật bảo toàn để tìm ra các ẩn số của bài toán. 

Bây giờ tôi sẽ minh họa tư duy giải các bài toán dạng này qua một số ví dụ 

sau đây. Mời các bạn theo dõi. 

Ví dụ 1: Cho 7,65 gam hỗn hợp X gồm Al và Al 2 O 3 (trong đó Al chiếm 60% khối 

lượng) tan hoàn toàn trong dung dịch Y gồm H 2 SO 4 và NaNO 3 , thu được dung dịch 

Z chỉ chứa 3 muối trung hòa và m gam hỗn hợp khí T (trong T có 0,015 mol H 2 ). 

Cho dung dịch BaCl 2 dư vào Z đến khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được 

93,2 gam kết tủa. Còn nếu cho Z phản ứng với NaOH thì lượng NaOH phản ứng 

tối đa là 0,935 mol. Giá trị của m gần giá trị nào nhất sau đây? 

Trích đề thi THPT – Quốc Gia – 2015 

A. 2,5 B. 3,0 C. 1,0 D.1,5 

Định hướng tư duy giải : 

(1). Đầu tiên ta mò ra ngay được số mol các chất trong X. 

(2). Z có 3 muối trung hòa và ai cũng biết Z có 

(3).Ta đã biết số mol Al 3+ và qua lượng BaSO 4 sẽ mò ra 

Al ,Na ,NH ,SO 

(4). Khi cho NaOH vào Z thì dung dịch sẽ có cái gì ? – Là 

3+ + + 2- 

4 4 

2 

SO - 

4 

AlO ,Na ,SO 

- + 2- 

2 4 

Vậy xem như đã xong . Các bạn có thấy lối tư duy rất tự nhiên không? Các bài toán 

khác chúng ta lại lập lại lối tư duy đơn giản này. 

+ Ta có : 

+ Z có 

ìï nAl 

= 0,17(mol) ® ne 

= 0,51(mol) 

í 

ïî 

nAl2O 

= 0,03(mol) 

3 

BTNT.Al 

ì¾¾¾¾® n 3+ 

= 0,23 

Al 

ï 

BTNT.S 

¯ 

2- 

ï ¾¾¾® = 

SO = 

4 

í 

ïn 

ï 

n ïî 

+ 

Na 

+ 

NH4 

= a(mol) 

= b(mol) 

BTDT 

ì¾¾¾® + = 

n n 0,4(mol) 

a b 0,11 

ï 

- 

ï ìAlO 2 

: 0,23 

¾¾® í ï 

NaOH 

2- 

BTDT ìa = 0,095 

ï ¾¾¾® íSO 4 

: 0,4 ¾¾¾® í 

ï ï 

b 0,015 

+ 

î = 

î îNa : a + 0,935 

BTKL 

¾¾¾® = + + + = 

mZ 

0,23.27 0,4.96 0,095.23 0,015.18 47,065 

0,4.2 -0,015.2 -0,015.4 

BTNT.H 

¾¾¾¾® nHO= = 0,355 

2 

2 

BTKL 

¾¾¾® 7,65 + 0,4.98 

!"# 

+ 0,095.85 

!$"$# 

= 47,065 + m + 0,355.18 ® m = 1,47(gam) 

H2SO4 NaNO3

Ví dụ 2: Cho m gam hỗn hợp X gồm Cu, Fe 2 O 3 vào bình chứa 200ml dung dịch 

chứa NaNO 3 1M, H 2 SO 4 2M. Sau phản ứng thu được kim loại Cu và thấy thoát ra 

1,12 lít khí NO. Cho dung dịch HCl dư vào bình lại thấy thoát ra 2,24 lít khí NO 

nữa. (NO là sản khử duy nhất của NO 3 - ). Giá trị của m là : 

A. 26,5 B. 18,4 C. 30,4 D. 25,6 


å 

BTE trong X 

NO e Cu 

+ Ta có n = 0,15¾¾® n = 0,45¾¾¾® n = 0,225(mol) 

+ Gọi 

BTNT.O 

nFe = ¾¾¾¾® + ! = ! + ! + ! ® = 

2O 

a 3a 0,2.3 0,05 0,15.3 0,4 a 0,1(mol) 

3 

NO 

NO 

- - 

3 NO3 

+ Vậy m= 0,225.64+ 0,1.160= 

30,4(gam) →Chọn đáp án C 

Ví dụ 3: Cho hỗn hợp X gồm Cu, Fe 2 O 3 vào bình chứa 200ml dung dịch chứa 

NaNO 3 1M, H 2 SO 4 2M. Sau phản ứng thu được m gam kim loại Cu và thấy thoát 

ra 1,12 lít khí NO. Cho dung dịch HCl dư vào bình lại thấy thoát ra 2,24 lít khí NO 

nữa. (NO là sản khử duy nhất của NO 3 - ). Giá trị của m là 

H O 

A. 2,88 B. 3,84 C. 2,56 D. 3,2 


Cách 1: Chúng ta làm như trên để có các kết quả (đã biết). Sau đó suy luận dựa 

vào định luật BTNT và BTE. 

BTNT.Fe 

+ Theo ¾¾¾¾® n 2+ 

= 0,2(mol) 

+ Và 

Fe 

tho∏t ra Î TN 2 

BTE d≠ 0,3 - 0,2 

nNO = 0,1® ne = 0,3 ¾¾¾® nCu 

= = 0,05 ® m = 3,2(gam) 

2 

→Chọn đáp án D 

Cách 2: Vì có kim loại Cu dư nên dung dịch sau phản ứng phải có 

BTNT.Na + 

ì¾¾¾¾® Na : 0,2(mol) 

ï 

¾¾¾¾® 

BTNT.S 2- 

ï SO 

4 

: 0,4(mol) 

ï BTNT.N - 

¾¾® í¾¾¾¾® 

NO 

3 

: 0,15(mol) 

ï 2+ 

ïCu 

: a(mol) 

ï 2+ 

BTNT.Fe trongoxit 

Fe : b(mol) ¾¾¾¾® n = b 

3+ 

î Fe 

2

BTDT 

ì¾¾¾® ï 

+ + = ì = 

Và ¾¾® í 0,2 2(a b) 0,95 

¾¾® 

ïî¾¾¾® = + í a 0,175 

BTE 

2a b 0,05.3 îb = 0,2 

tho∏t ra Î TN 2 

NO 

¾¾® n = 0,1¾¾® n = 0,3 

BTE d≠ d≠ 

e 

¾¾¾® 2nCu 

+ 0,2.1 ! = 0,3 ¾¾® nCu 

= 0,05 ¾¾® m = 3,2(gam) 

Fe 

2+ 

Ví dụ 4: Cho 5,6 gam hỗn hợp X gồm Mg và MgO có tỷ lệ mol tương ứng là 5 : 4 

tan vừa đủ trong dung dịch hỗn hợp chứa HCl và KNO 3 . Sau phản ứng thu được 

0,224 lít khí N 2 O (đktc) và dung dịch Y chỉ chứa muối clorua. Biết các phản ứng 

hoàn toàn. Cô cạn cận thận Y thu được m gam muối. Giá trị của m là : 

A. 20,51 B. 18,25 C. 23,24 D. 24,17 

Nguồn đề: Nguyễn Anh Phong 


Đây là bài toán khá đơn giản. Các bạn chỉ cần chú ý xem Y chứa gì ? Áp dụng các 

định luật gì là xong. 

ìMg : 0,1(mol) ® ne 

= 0,2(mol) 

Ta có : 5,6í 

î MgO : 0,08(mol) 

0,2 - 0,01.8 

Và n 

NO= 0,01® n + = = 0,015(mol) 

2 NH4 

8 

Vì Y chỉ chứa muối clorua nên 

BTNT.N 

¾¾¾¾® 

KNO 

= + = 

3 

n 0,01.2 0,015 0,035(mol) 

Vậy Y chứa 

2+ 

ìMg : 0,18 

ï 

+ 

ïK : 0,035 

í 

NH : 0,015 

+ 

ï 4 

ï ¾¾¾® 

BTDT 

î 

- 

Cl : 0,41 

BTKL 

¾¾¾® m = 

20,51(gam) 

Ví dụ 5: Cho 9,28 gam bột Mg và MgO tỷ lệ mol 1:1 tan hết trong dung dịch hỗn 

hợp gồm HCl (dư) và KNO 3 , thu được dung dịch X chứa m gam muối và 0,56 lít 

(đktc) hỗn hợp khí Y gồm N 2 và H 2 . Khí Y có tỉ khối so với H 2 bằng 11,4. Giá trị 

của m là 

A. 36,085 gam B. 31,81 gam 

C. 28,300 gam D. 18,035 gam


Ta có : 

ìMg : 0,145(mol) 

9,28 í 

® ne 

= 0,29(mol) 

îMgO : 0,145(mol) 

Và 

ìN 2 

:0,02 

BTE 0,29 -0,02.10 -0,005.2 

í ¾¾¾® n + = = 0,01(mol) 

NH 

H 

4 

î 2 

:0,005 8 

Muối trong X chứa 

ìMg 

ï 

2+ 

: 0,29(mol) 

+ 

ïNH 4 

: 0,01(mol) 

BTKL 

í 

BTNT.N + 

ï ¾¾¾¾® K : 0,05(mol) 

ï ¾¾¾® 

BTDT - 

Cl : 0,64(mol) 

î 

¾¾¾® m= 

31,81(gam) 

Ví dụ 6: Cho hỗn hợp X gồm Fe, Fe 3 O 4 và Fe(NO 3 ) 2 tan hết trong 400 ml dung 

dịch KHSO 4 0,4M. Sau phản ứng thu được dung dịch Y chỉ chứa 29,52 gam muối 

trung hòa và 0,448 lít NO (đktc, sản phẩm khử duy nhất). Cho dung dịch NaOH dư 

vào Y thì có 8,8 gam NaOH phản ứng. Dung dịch Y hòa tan tối đa m gam bột Cu. 

Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị của m là: 

A. 0,96. B. 1,92. C. 2,24. D. 2,4. 



Ta có: 

Và 

ìï 

n 

NO 

= 0,02 

BTNT.H trong X 0,16 - 0,02.4 

í ¾¾¾¾® nO 

= = 0,04 ¾¾® n 

Fe3O 

= 0,01 

4 

n + ïî 

= 0,16 2 

H 

n = 0,22¾¾¾® n + 0,16.2= 0,16+ 0,22¾¾® n = 0,06 

BTDT 

NaOH - - 

NO3 NO3 

ìFe 

ï 

K :0,16 

Vậy Y chứa 

ï 

ï - 

îNO 3 

: 0,06 

Cho Cu vào Y thì thu được dung dịch chứa: 

+ 

ï 

BTKL 

29,52í 

¾¾¾® n 

2 

Fe 

= 0,75(mol) 

- 

SO 

4 

: 0,16 

2+ 

ìFe : 0,075 

ï 

+ 

ïK : 0,16 

ï 2- 

BTDT 

BTNT.Cu 

¾¾® íSO 4 

: 0,16 ¾¾¾® a = 0,035 ¾¾¾¾® m = 2,24(gam) 

ï - 

ï 

NO 

3 

: 0,06 

ï 2+ 

îCu 

: a 

Ví dụ 7: Hòa tan hết m gam hỗn hợp gồm Al, Mg, MgO trong dung dịch hỗn hợp 

chứa 0,34 mol HNO 3 và KHSO 4 . Sau phản ứng thu được 8,064 lít hỗn hợp khí X ở

đktc gồm NO, H 2 và NO 2 với tỷ lệ mol tương ứng là 10 : 5 : 3 và dung dịch Y chỉ 

chứa muối. Cho NaOH dư vào Y thì thấy có 2,28 mol NaOH tham gia phản ứng, 

đồng thời có 17,4 gam kết tủa xuất hiện. Phần trăm khối lượng của MgO trong hỗn 

hợp ban đầu là: 

A. 29,41% B. 26,28% C. 32,14% D. 28,36% 



Ta có: 

Lại có: 

ì n = 0,2 

NO 

ï 

BTNT.N 

X í H + 

2 NH4 

n = 0,36 n = 0,1 ¾¾¾¾® n = 0,34- 0,26= 

0,08 

ï 

ïî 

nNO 

= 0,06 

2 

2+ 

ìMg : 0,3 

ï 

+ 

ïNH 4 

: 0,08 

ï 

nMg(OH) 

0,3 YíAl :a 

2 

ï + 

ï 

K :b 

ï 2- 

î 

SO 

4 

: b 

3+ 

NaOH 

= ¾¾® ¾¾¾® 

+ 

ìNa : 2,28 

ï 

+ 

ïK :b 

í 

- 

ïAlO 2 

: a 

ï 2- 

î SO 

4 

: b 

BTDT ì0,6 + 0,08 + 3a + b = 2b ìa = 0,4 

¾¾¾® í 

¾¾® í 

î2,28 + b = a + 2b îb = 1,88 

BTE 

¾¾¾® + = 

O 

+ + + + ¾¾® 

O 

= 

0,4.3 0,3.2 2n 0,2.3 0,1.2 0,06 0,08.8 n 0,15 

0,15.40 

¾¾® %MgO = = 29,41% 

0,4.27 + 0,3.24 + 0,15.16 

Ví dụ 8: Hòa tan hết 14,88 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe 2 O 3 và Fe 3 O 4 bằng 

dung dịch chứa 0,4 mol HCl và 0,41 mol HNO 3 , thu được dung dịch Y và 2,016 lít 

hỗn hợp khí Z gồm NO và NO 2 tỷ lệ mol tương ứng 5:13 (đktc, không còn sản 

phẩm khử nào khác). Cho Cu (dư) vào dung dịch Y thì thầy có khí NO (duy nhất) 

thoát ra. Khối lượng Cu đã tham gia phản ứng là: 

A. 7,68 B. 9,60 C. 9,28 D. 10,56 



BTNT.N - 

ì¾¾¾¾® NO 

3 

: 0,32 

ï 

- 

ìNO : 0,025 ïCl : 0,4 

Ta có: nZ 

= 0,04 í ¾¾® Y í 

NO 

2 

: 0,065 

+ 

î 

ïH :x 

ïî 3+ 

Fe : y 

BTDT 

¾¾¾® + = 

x 3y 0,72 

ìFe : y 

¾¾® 14,88í 

¾¾® 56y + 16z = 14,88 

îO:z 

BTE 

¾¾¾® = + + ¾¾® - = 

3y 2z 0,025.3 0,065 3y 2z 0,14 

ì = ¾¾¾® = 

ï 

¾¾® íy= 

0,2 

ï z = 0,23 

ïî 

+ 

BT.H 

x 0,12 nNO 

0,03(mol) 

BTNT.N 

ì¾¾¾¾® 

- 

NO 

3 

: 0,29 

ï 

- 

ïCl : 0,4 

Dung dịch sau cùng chứa: í 

¾¾® m 

2 

Cu 

= 9,28(gam) 

+ 

ïFe : 0,2 

ï BTDT 2+ 

î ¾¾¾® Cu : 0,145 


Câu 1: Cho m gam hỗn hợp X gồm Fe 3 O 4 và Cu tan hoàn toàn trong dung dịch 

H 2 SO 4 loãng, dư thu được dung dịch X chứa hai muối và axit dư. Thêm tiếp KNO 3 

dư vào dung dịch X thấy thoát ra 1,344 lít khí NO (sản phẩm khử duy nhất của 

NO - 3 , đktc). Giá trị của m là 

A. 13,12. B. 18,56. C. 17,76. D. 13,92. 



ìCu : a 

BTNT.Fe 

Vì dung dịch chứa hai muối ¾¾® mí 

¾¾¾¾® n 2+ 

= 3a 

Fe 

îFe3O 4 

: a 

Và 

BTE 

nNO 

= 0,06¾¾¾® 3a= 0,06.3¾¾® a= 0,06¾¾® m= 

17,76 

Câu 2: Lấy hỗn hợp X gồm Zn và 0,3 mol Cu(NO 3 ) 2 nhiệt phân một thời gian thu 

được hỗn hợp rắn Y và 10,08 lit hỗn hợp khí Z gồm NO 2 và O 2 . Y tác dụng vừa đủ 

với dung dịch chứa 2,3 mol HCl thu dược dung dịch A chỉ chứa các muối clorua 

và 2,24 lít hỗn hợp khí B gồm 2 đơn chất không màu. Biết các khí đo ở đktc, tỷ 

khối hơi của B so với H 2 là 7,5. Tính tổng khối lượng muối trong dung dịch A? 




ìH 2 

:0,05 

Ta có: nB 

= 0,1í 

n + = a(mol) 

NH 

N 

4 

î 2 

:0,05 

BTNT.O 

¾¾¾¾® n = 0,3.3.2- 0,45.2= 

0,9 

HO 

2 

BTNT.H 2,3 -0,05.2 -0,9.2 

¾¾¾¾® a = = 0,1 

4 

2+ 

ìCu : 0,3 

ï 

+ 

ïNH 4 

: 0,1 

BTKL 

¾¾® A í 

¾¾¾® m = 154,65(gam) 

- 

ïCl : 2,3 

ï BTDT 2+ 

î ¾¾¾® Zn : 0,8 

Câu 3: Hòa tan hết m gam hỗn hợp gồm Al, Mg, MgO trong dung dịch hỗn hợp 

chứa 0,34 mol HNO 3 và KHSO 4 . Sau phản ứng thu được 8,064 lít hỗn hợp khí X ở 

đktc gồm NO, H 2 và NO 2 với tỷ lệ mol tương ứng là 10 : 5 : 3 và dung dịch Y chỉ 


đồng thời có 17,4 gam kết tủa xuất hiện. Phần trăm khối lượng của MgO trong hỗn 

hợp ban đầu là: 

A. 29,41% B. 26,28% C. 32,14% D. 28,36% 



Ta có: 

Lại có: 

ì n = 0,2 

NO 

ï 

BTNT.N 

X í H + 

2 NH4 

n = 0,36 n = 0,1 ¾¾¾¾® n = 0,34- 0,26= 

0,08 

ï 

ïî 

nNO 

= 0,06 

2 

2+ 

ìMg : 0,3 

ï 

+ 

ïNH 4 

: 0,08 

ï 

nMg(OH) 

0,3 YíAl :a 

2 

ï + 

ï 

K :b 

ï 2- 

î 

SO 

4 

: b 

3+ 

NaOH 

= ¾¾® ¾¾¾® 

BTDT ì0,6 + 0,08 + 3a + b = 2b ìa = 0,4 

¾¾¾® í 

¾¾® í 

î2,28 + b = a + 2b îb = 1,88 

+ 

ìNa : 2,28 

ï 

+ 

ïK :b 

í 

- 

ïAlO 2 

: a 

ï 2- 

î SO 

4 

: b 

BTE 

¾¾¾® + = 

O 

+ + + + ¾¾® 

O 

= 

0,4.3 0,3.2 2n 0,2.3 0,1.2 0,06 0,08.8 n 0,15 

0,15.40 

¾¾® %MgO = = 29,41% 

0,4.27 + 0,3.24 + 0,15.16 

Câu 4: Hòa tan hết 7,52 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe 2 O 3 và Fe 3 O 4 bằng dung 

dịch chứa 0,12 mol H 2 SO 4 và 0,18 mol HNO 3 , thu được dung dịch Y và 0,896 lít

hỗn hợp khí Z gồm NO và NO 2 tỷ lệ mol tương ứng 1:3 (đktc, không còn sản phẩm 

khử nào khác). Cho Cu (dư) vào dung dịch Y thì thầy có a mol khí NO (duy nhất) 

thoát ra. Giá trị của a là: 

A. 0,015 B. 0,02 C. 0,03 D. 0,01 



Ta có: 

BTNT.N 

ì¾¾¾¾® 

- 

NO 

3 

: 0,14 

ï 

ìNO : 0,01 SO : 0,12 

2- 

ï 4 

BTDT 

nZ 

= 0,04í 

¾¾® Yí 

¾¾¾® x+ 3y= 

0,38 

+ 

2 

îNO : 0,03 ïH :x 

ïî 3+ 

Fe : y 

ìFe : y 

¾¾® 7,52í 

¾¾® 56y + 16z = 7,52 

îO:z 

BTE 

¾¾¾® = + + ¾¾® - = 

3y 2z 0,01.3 0,03 3y 2z 0,06 

 

ì x = 0,08 ¾¾® a = nNO 

= 0,02(mol) 

ï 

¾¾® íy = 0,1 

ï z = 0,12 

î 

Câu 5: Cho 6,48 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe 3 O 4 và Fe 2 O 3 phản ứng hết với 

dung dịch Y chứa HNO 3 và HCl theo tỉ lệ tương ứng là 7:10 về số mol thu được 

0,672 lít NO và dung dịch Z, dung dịch Z hòa tan tối đa 3,36 gam Fe, sinh ra khí 

NO và dung dịch T. Nếu cho AgNO 3 dư vào T thì thu được m gam kết tủa. Biết 

trong các phản ứng NO là sản phẩm khử duy nhất của N +5 . Giá trị của m gần nhất 

với: 

A. 45 B. 46 C. 47 D. 48 



Cho Fe vào Z có khí NO bay ra → Z có H + dư → muối trong Z là Fe 3+ 

ìFe : a ì56a + 16b = 6,48 ìa = 0,09 

¾¾® 6,48í ¾¾® í ¾¾® í 

î O : b î 3a = 2b + 0,03.3 î b = 0,09 

pu 

¾¾® n + = 0,09.2 + 0,03.4 = 0,3(mol) 

H !"# !"# 

O 

NO 

ìFe : 0,15 

¾¾® + = ¾¾¾® = + 

îO:0,09 

å 

BTE 

6,48 3,36 9,84 í 

0,15.2 0,09.2 3 nNO

å 

2+ 

ìFe : 0,15 

ï 

n 0,04 T NO : 7x 0,04 x 0,02 

ï - 

îCl :10x 

- 

BTDT 

¾¾® 

NO 

= ¾¾® í 3 

- ¾¾¾® = 

AgNO ìAgCl : 0,2 

3 

¾¾¾® í ¾¾® m= 

44,9(gam) 

îAg : 0,15 

Câu 6: Hòa tan hết 40,4 gam hỗn hợp X gồm Fe và Fe 3 O 4 bằng dung dịch chứa 0,7 

mol H 2 SO 4 và 0,7 mol HNO 3 , thu được dung dịch Y và hỗn hợp gồm 0,1 mol NO 

và a mol NO 2 (không còn sản phẩm khử nào khác). Cho Y tác dụng với 500 ml 

dung dịch KOH 1M, thu được 10,7 gam một chất kết tủa. Mặt khác, cho Y tác 

dụng với dung dịch Ba(OH) 2 dư, thu được m gam kết tủa. Biết các phản ứng xảy ra 

hoàn toàn. Giá trị m gần nhất với: 

A. 210 B. 215 C. 222 D. 240 



Nhận thấy 

3+ 

ìFe 

: x 

ï 

ìïn = 0,5 H :0,2 

í 

ïî 

n 0,1 

ïNO : 0,7 a 0,1 

ï 2- 

îSO 4 

: 0,7 

+ 

KOH 

ï 

BTDT 

¾¾® Yí 

¾¾¾® 3x+ a= 

1,8 

- 

Fe(OH) 

= 

3 

3 

- - 

ì 56x + 16n = 40,4 

trongX 

ï 

O 

¾¾®í + 

¾¾® 

H + - = + + 

ïî 

0,7.2 0,7 0,2 0,1.4 2a 2n 

ì3x + a = 1,8 ì x = 0,55 

ï 

trong X 

ï 

¾¾® í56x + 16nO 

= 40,4 ¾¾® ía = 0,15 

ï Trong X 

ï Trong X 

în n 

O 

+ a = 0,75 î O 

= 0,6 

trongX 

O 

ìFe(OH) 3 

: 0,55 

¾¾® m m 221,95 

¯í 

¾¾® = 

¯ 

îBaSO 4 

: 0,7 

Câu 7: Cho m gam hỗn hợp Cu và Fe 3 O 4 vào 200ml dung dịch chứa NaNO 3 1M và 

H 2 SO 4 2M, thu được dung dịch Y và thấy 1,12 lít khí NO. Thêm dung dịch HCl 

(dư) vào dung dịch Y, lại thấy thoát ra 0,336 lít khí NO, NO là sản phẩm khử duy 

nhất của NO - 3 và thể tích khí đo ở điều kiện tiêu chuẩn. Giá trị của m. 

A.18,40 B. 21,24 C. 25,60 D. 24,60 



ìn + 

ï = 0,8 

H 

0,8 - 0,05.4 

Với thí nghiệm 1: í ¾¾® nFe 3O 

= = 0,075(mol) 

 

4 

ïî n 2.4 

NO 

= 0,05 

ìCu : a 

¾¾® í 

¾¾¾® + = + ¾¾® = 

îFe3O 4: 0,075 

BTE 

m 2a 0,075 3(0,05 0,015) a 0,06 

¾¾® m= 

21,24(gam) 

Câu 8: Hòa tan hết m gam hỗn hợp T gồm Al, Mg, MgO trong dung dịch hỗn hợp 

chứa 0,19 mol HNO 3 và HCl. Sau phản ứng thu được 5,824 lít hỗn hợp khí X ở 

đktc gồm NO, H 2 và N 2 với tỷ lệ mol tương ứng là 10 : 13 : 3 và dung dịch Y chỉ 


đồng thời có 11,6 gam kết tủa xuất hiện. Giá trị của m là: 

A. 17,6 B. 16,4 C. 14,5 D. 18,16 



ì n = 0,1 

NO 

ï 

BTNT.N 

X í H + 

2 NH4 

Ta có: n = 0,26 n = 0,13¾¾¾¾® n = 0,19- 0,16= 

0,03 

ï 

ïî 

nN2 

= 0,03 

1,63 -0,2.2 -0,03 

Lại có: n = 0,2 ¾¾® nAl 

= = 0,3(mol) 

¯ 

4 


3+ 

ìAl : 0,3 

ï 

2+ 

ïMg : 0,2 

í 

NH : 0,03 

+ 

ï 4 

ï ¾¾¾® 

BTDT 

- 

î Cl :1,33 

BTNT.H 1,33 + 0,19 -0,26 -0,03.4 

¾¾¾¾® nHO= = 0,57 

2 

2 

BTNT.O TrongT TrongT 

¾¾¾¾® n + 0,19.3= 0,1+ 0,57¾¾® n = 0,1 

O 

BTKL 

¾¾¾® = + + = 

m 0,1.16 0,3.27 0,2.24 14,5(gam) 

Câu 9: Cho 27,04 gam hỗn hợp rắn X gồm Fe, FeO, Fe 3 O 4 , Fe 2 O 3 và Fe(NO 3 ) 2 vào 

dung dịch chứa 0,88 mol HCl và 0,04 mol HNO 3 , khuấy đều cho các phản ứng xảy 

ra hoàn toàn, thu được dung dịch Y (không chứa ion NH 4 + ) và 0,12 mol hỗn hợp 

khí Z gồm NO 2 và N 2 O. Cho dung dịch AgNO 3 đến dư vào dung dịch Y, thấy thoát 

ra 0,02 mol khí NO (sản phẩm khử duy nhất); đồng thời thu được 133,84 gam kết 

tủa. Biết tỷ lệ mol của FeO, Fe 3 O 4 , Fe 2 O 3 trong X lần lượt là 3 : 2 : 1. Phần trăm số 

mol của Fe có trong hỗn hợp ban đầu gần nhất với: 

A. 48% B. 58% C. 54% D. 46% 


O


BTNT.Clo 

ì¾¾¾¾® 

ï AgCl : 0,88(mol) 

Nhận thấy 133,84í BTKL 

ïî ¾¾¾® Ag : 0,07(mol) 

 

Trong Y 

ì ïnNO = 0,02¾¾® n + = 0,08 

H 

BTE Trong Y 

Và í 

¾¾¾® n 2+ 

= 0,02.3+ 0,07= 

0,13(mol) 

Fe 

ïî nAg 

= 0,07 

2+ 

ìFe : 0,13 

ï 

- 

ïCl : 0,88 

BTKL 

Như vậy Y chứa í 

¾¾¾® mY 

= 48,68 

+ 

ïH : 0,08 

ï BTDT 3+ 

î ¾¾¾® Fe : 0,18 

BTKL 

0,88 + 0,04 -0,08 

¾¾¾® 27,04 + 0,88.36,5 + 0,04.63 = 48,68 + m 

Z 

+ 

.18 

2 

¾¾® m = 5,44(gam) 

Z 

¾¾® 

ì NO : 0,08 

¾¾¾¾® 

0,08 + 0,04.2 -0,04 

= = 

î 

2 BTNT.N 

Zí 

nFe(NO 3) 

0,06(mol) 

2 

NO:0,04 

2 

2 

BTNT.O Trong oxit X 

¾¾¾¾® 

O 

= + + - + = 

n 0,42 0,08.2 0,04 3(0,04 0,06.2) 0,14 

ìFeO :3a 

ï 

¾¾® íFe3O 4 

: 2a ¾¾® 3a + 8a + 3a = 0,14 

ï 

îFe2O 3: a 

¾¾® = ¾¾¾¾® = 

BTNT.Fe TrongX 

a 0,01 nFe 

0,14(mol) 

0,14 

¾¾® %nFe 

= = 53,85% 

0,14 + 0,06 + 0,06 

Câu 10: Cho m gam hỗn hợp A gồm Fe x O y , Fe và Cu tác dụng hết với 200 gam 

dung dịch chứa HCl 32,85% và HNO 3 9,45%, sau phản ứng thu được 5,824 lít khí 

NO (đktc, sản phẩm khử duy nhất) và dung dịch X chứa (m+60,24) gam chất tan. 

Cho a gam Mg vào dung dịch X, kết thúc các phản ứng thu được (m – 6,04) gam 

chất rắn và thấy thoát ra hỗn hợp khí Y gồm hai khí trong đó có một khí hóa nâu 

trong không khí, tỉ khối của Y so với He bằng 4,7. Giá trị của a gần nhất với giá trị 

nào sau đây ? 

A. 21,0. B. 23,0. C. 22,0. D. 24,0. 



ìï n 

Ta có: í 

ïî 

n 

HCl 

HNO3 

= 1,8(mol) 

= 0,3(mol)

BTKL 

¾¾¾® + + = + + + 

m 1,8.36,5 0,3.63 m 60,24 0,26.30 18n HO 

trong A 0,92.2 - 0,26.4 

¾¾® nHO= 0,92(mol) ¾¾® n 

2 

O 

= = 0,4(mol) 

2 

TrongA 

¾¾® m = m- 

6,4 

Fe,Cu 

Vậy trong (m – 6,04) có 

Dung dịch sau cùng chứa 

mMg 

= 6,4- 6,04= 

0,36(gam) 

2+ 

ìMg 

: x 

ï 

+ 

íNH 4 

: y ¾¾® 2x + y = 1,8 

ï - 

îCl :1,8 

ìNO :3z 

¾¾® í ¾¾® = + + ¾¾® + = 

îH 2 

:2z 

+ 

H 

Y 0,26 3z.4 2z.2 10y 10y 16z 0,26 

ìy= 

0,01 

BTNT.N 

ï 

¾¾¾¾® y+ 3z= 0,04¾¾® íz= 0,01 ¾¾® a = 0,36+ 0,895.24= 

21,84(gam) 

ï 

îx = 0,895 

Câu 11: Hỗn hợp X gồm Cu và Fe 3 O 4 . Cho 26,72 gam X vào dung dịch gồm 

H 2 SO 4 1M và KNO 3 1M, thu được dung dịch Y chứa 116,64 gam chỉ chứa muối 

trung hòa và 3,316 lít khí NO (đktc, sản phẩm khử duy nhất). Cho Ba(OH) 2 dư vào 

Y thấy xuất hiện m gam kết tủa. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị của m 

gần nhất với: 

A. 159 B. 164 C. 168 D. 170 



Ta có: 

ì n = 0,14 

ï 

í 

ï 

ïî 

nKNO 

= V 

3 

NO 

BTKL 

nHSO 

= V ¾¾¾® 26,72 + V(98 + 101) = 116,64 + 0,14.30 + 18V 

2 4 

trong X 0,52.2 - 0,14.4 

ìï 

nFe3O 

= 0,06(mol) 

4 

¾¾® V = 0,52 ¾¾® nO 

= = 0,24 ¾¾®í 

2 ïî nCu 

= 0,2(mol) 

BTDT+ 

BTNT.N trong Y 

¾¾¾¾¾® 

- 

= + - = 

n 0,52.2 0,52 0,14 1,42(mol) 

ìFe + Cu : 26,72 - 0,24.16 = 22,88(gam) 

ï - 

¾¾® m OH :1,42 0,52 0,9(mol) 

¯ í - = 

ï 

î 

BaSO 

4 

: 0,52(mol) 

BTKL 

¾¾¾® m = 22,88+ 0,9.17+ 0,52.233= 

159,34 

¯ 

2

Câu 12: Hòa tan hết 5,36 gam hỗn hợp FeO, Fe 2 O 3 và Fe 3 O 4 trong dung dịch chứa 

0,03 mol HNO 3 và 0,12 mol H 2 SO 4 , kết thúc phản ứng thu được dung dịch X và 

0,01 mol khí NO (sản phẩm khử duy nhất). Cho 0,04 mol Cu vào X, sau phản ứng 

cô cạn dung dịch thu được m gam muối khan. Giá trị của m là 

A. 19,424. B. 23,176. C.18,465. D. 16,924. 



BTKL 

Ta có 5,36 ìFe : a(mol) ì¾¾¾® ï 56a + 16b = 5,36 ìa = 0,07 

í ® í ® 

O : b(mol) BTE 

í 

î 

ï¾¾¾® î 3a = 2b + 0,01.3 î b = 0,09 

X chứa 

ì 

3+ 

Fe : 0,07 

ï ¾¾¾¾® 

BTNT.N 

- 

ï NO 

3 

: 0,02 

Cu:0,04mol 0,05 

í 

¾¾¾¾® nNO 

= = 0,0125(mol) 

SO : 0,12 

4 

2- 

ï 4 

ï ¾¾¾® 

BTDT 

î 

+ 

H :0,05(mol) 

ìCu,Fe 

ï 2- 

Dễ thấy Cu tan hết, do đó muối sẽ chứa íSO 

4 

: 0,12(mol) 

ï BTNT.N - 

î ¾¾¾¾® NO 

3 

: 0,0075(mol) 

BTKL 

¾¾¾® = + + + = 

m 0,07.56 0,04.64 0,12.96 0,0075.62 18,465(gam) 

Câu 13: Hòa tan hết một hỗn hợp Q (0,6 mol Fe 3 O 4 ; 0,5 mol Fe; 0,4 mol CuO) 

vào một dung dịch hỗn hợp HCl 3,7M; HNO 3 4,7M. Sau phản ứng hoàn toàn thu 

được dung dịch Y( trong đó chỉ chứa muối sắt Fe 3+ và muối Cu 2+ ) và khí NO (là 

sản phẩm giảm số oxi hóa duy nhất của N +5 ). Tổng khối lượng muối trong dung 

dịch Y nhận giá trị là: 

A. 368,15gam B. 423,25gam 

C. 497,55 gam D. 533,75gam 

Trích đề thi thử THPT Chuyên Biên Hòa – Hà Nam – 2016 


+ 

ìFe3O H :8,4V 

4: 0,6 ì 

ï 

ï 

- 

Ta có: QíFe:0,5 

+ íNO 3 

:4,7V 

ïCuO : 0,4 ï - 

î 

ïî 

Cl :3,7V 

3+ 

ìFe : 2,3 

ï 

2+ 

BTDT ïCu : 0,4 

BTNT.N 

¾¾¾® í 

¾¾¾¾® nNO 

= 8,4V- 

7,7 

- 

ïCl :3,7V 

ï - 

î ¾¾® NO 

3 

: 7,7 - 3,7V

BTE 

¾¾¾® 0,6 + 0,5.3 = 3(8,4V- 7,7) ¾¾® V = 1 

¾¾® mY 

= 2,3.56+ 0,4.64+ 3,7.35,5+ 4.62= 

533,75

Chủ đề 8: Kim loại tác dụng với dung dịch muối 

Dạng này các bạn chỉ cần tư duy theo hướng “chiến thắng thuộc về kẻ 

mạnh” nghĩa là các anion (Cl - , NO 3 - , SO 4 2- ) sẽ được phân bổ theo thứ tự từ kim loại 

mạnh nhất (Mg) tới kim loại yếu nhất (Ag). Bên cạnh đó các bạn có thể cần áp 

dụng thêm các định luật bảo toàn đặc biệt là BTKL và sự di chuyển điện tích. Tóm 

lại tư duy để xử lý dạng toán này là: 

- Xét hệ kín gồm các kim loại và anion. 

- Phân bổ anion cho các kim loại trong hệ từ Mg tới Ag. 

- Áp dụng các định luật bảo toàn (BTKL) nếu cần. 

- Có thể cần chú ý tới sự di chuyển (thay đổi điện tích). 

Các bạn theo dõi qua các ví dụ sau đây: 


Cu(NO3)2, sau một thời gian thu được 5.25 gam kim loại và dung dịch Y. Cho 


của m là: 

A. 3,6 B. 2,86 C. 2,02 D. 4,05 



Hệ kín của chúng ta gồm Mg, Zn, Cu, NO 3 

- 

Ta có: 

- 

ìOH : 0,16 

n 0,16 6,67 - 

NO 3 

Kimloai : 3,95(gam) 

= ¾¾® í 

î 

Chú ý: Trong bài toán này có sự di chuyển điện tích từ NO 3 - thành OH - 

BTKL 

¾¾¾® + + = + ¾¾® = 

m 0,03.65 0,05.64 5,25 3,95 m 4,05(gam) 

Trong bài toán này ta chưa cần sử dụng tới hướng tư duy phân bổ điện tích âm 

NO 3 - cho Mg > Zn > Cu 

Ví dụ 2: Cho m gam bột Zn vào 500 ml dung dịch chứa CuCl 2 0,4M và FeSO 4 

0,4M.Sau một thời gian thu được dung dịch X và hỗn hợp chất rắn nặng 25 gam. 

Lọc tách chất rắn rồi cho 14,4 gam Mg vào dung dịch X. Sau khi các phản ứng xảy 

ra hoàn toàn thấy có 29,8 gam chất rắn xuất hiện. Giá trị của m là: 




Hệ kín của chúng ta gồm Mg > Zn > Fe > Cu và 

- 

ìï Cl : 0,4 

í 

2- 

ïî SO 

4 

:0,2 

Theo bài ta có 

BTDT 

¾¾¾® n = 0,4(mol) 

Mg 

BTKL 3 kim loπi 

2+ 

nMg 

= 0,6→ Phần điện tích âm sẽ thuộc toàn bộ về Mg 2+ 

¾¾¾¾¾¾® m+ 0,2.64+ 0,2.56+ 14,4= 25+ 29,8+ 0,4.24¾¾® m= 

26 

Ví dụ 3: Cho 5,1 gam hỗn hợp bột gồm Mg và Al có tỉ lệ mol 1:1 vào 150 ml dung 

dịch hỗn hợp chứa AgNO 3 1M, Fe(NO 3 ) 3 0,8M, Cu(NO 3 ) 2 0,6M sau khi các phản 

ứng xảy ra hoàn toàn thấy có m gam rắn xuất hiện. Giá trị của m là: 


Trích đề thi thử Chuyên Hà Giang – Lần 1 – 2015 


Bài toán thật đơn gian khi ta hướng tư duy như tôi nói bên trên. Số mol anion sẽ 

được phân bổ cho các kim loại từ mạnh nhất tới yếu hơn. Hết anion thì bọn kim 

loại yếu sẽ bị đẩy ra ngoài. 

+ Có 

ìMg : 0,1 

ì 

ï 

Al : 0,1 

ïMg(NO 3) 2: 0,1 

ï 

ï 

í - 

NO Al(NO 

3) 3: 0,1 

3 

: 0,69 

® í 

ï 

ï 

- 

Mg Al Fe BT.NO 

0,69 0,5 

3 

! Cu Ag - 

ï > > > > ï¾¾¾¾® Fe(NO 

3) 2: = 0,095 

ïî 

0,12(mol) 

î 

2 

ìAg : 0,15 

ï 

¾¾® m= 23,36íCu:0,09 

ï 

îFe : 0,12 - 0,095 = 0,025 

Ví dụ 4: Cho m gam Mg vào dung dịch có 0,12 mol FeCl 3 sau phản ứng hoàn toàn 

thu được 3,36 gam chất rắn. Giá trị của m là: 


Trích đề thi thử Chuyên Hà Giang – Lần 1 – 2015 

Định hướng tư duy giải:

+ Ta thấy mFe 

= 0,12.56= 6,72> 3,36nghĩa là anh chàng Mg không ôm hết 

được các nàng Cl - nên trong dung dịch sẽ có anh Fe 2+ nữa. 

BTNT.Fe 

ì¾¾¾¾® ï nFeCl 

= 

í ¾¾¾¾® 

BTNT.Clo 

nMgCl 

= 

2 

¾¾® ¾¾® m= 

ïî 

2 

0,06(mol) 

0,12(mol) 

2,88(gam) 

Ví dụ 5: Cho m gam bột Cu vào 500ml dung dịch AgNO 3 0,32M sau một thời 

gian phản ứng thu được 15,52 gam hỗn hợp chất rắn X và dung dịch Y. Lọc tách X 

rồi thêm 11,7 gam bột Zn vào Y,sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 21,06 

gam chất rắn Z. Giá trị của m là: 

A. 10,24 B. 7,68 C. 12,8 D. 11,52 


Bài toán mới đọc qua có vẻ khá phức tạp.Tuy nhiên,suy nghĩ 1 chút thì lại rất đơn 

giản.Chúng ta chỉ cần bảo toàn tổng khối lượng 3 kim loại là xong. 

ìï nAgNO 

= 0,5.0,32 = 0,16(mol) ® n - = 0,16(mol) 

3 NO3 

Vì í 

ïî nZn 

= 0,18 (mol) 

nên dung dịch cuối cùng có = 0,08mol 

nZn(NO 3) 

2 

BTKL(Cu,Ag,Zn) 

¾¾¾¾¾¾® m+ 0,16.108+ 11,7= 15,52+ 21,06+ 

0,08.65® m= 

12,8gam 


Câu 1: Cho m gam bột Fe vào 200 ml dung dịch chứa 2 muối Ag(NO 3 ) 3 0,15M; 

Cu(NO 3 ) 2 0,1M , sau một thời gian thu được 3,84 gam hỗn hợp kim loại và dung 

dịch X. Cho 3,25 gam bột Zn vào dung dịch X, sau khi phản ứng hoàn toàn thu 

được 3,895 gam hỗn hợp. Kim Loại và dung dịch Y. Giá trị của m là : 

A. 0,56 B. 2,24 C. 2,80 D. 1,435 

Trích đề thi mẫu BGD – 2015 

Câu 2: Cho 13,25 gam hỗn hợp Al và Fe vào 500 ml dung dịch Cu(NO 3 ) 2 0,75M 

và Fe(NO 3 ) 3 0,4M thu được dung dịch X và m gam rắn Y. Cho dung dịch NaOH 

dư vào dung dịch X, lấy kết tủa nung ngoài không khí đến khối lượng không đổi 

thu được 20,0 gam oxit duy nhất. Giá trị của m là : 

A. 24,0 B. 21,2 C. 26,8 D. 22,6 

Trích đề thi thử – 2015 – Nguyễn Anh Phong

Câu 3: Cho m(g) Mg vào dung dịch chứa 0,1 mol AgNO 3 và 0,25 mol Cu(NO 3 ) 2 , 

sau một thời gian thu được 19,44 gam kết tủa và dung dịch X chứa 2 muối. Tách 

lấy kết tủa, thêm tiếp 8,4 gam bột sắt vào dung dịch X, Sau khi các phản ứng hoàn 

toàn thu được 9,36 gam kết tủa. Giá trị của m là : 


Trích đề thi thử Chuyên Bạc Liêu – 2015 

Câu 4: Cho 8,64 gam Al vào dung dịch X ( X được tạo thành bằng cách hòa tan 

74,7 gam hỗn hợp Y gồm CuCl 2 và FeCl 3 vào nước). Kết thúc phản ứng thu được 

dung dịch Z và 17,76 gam chất rắn gồm 2 kim loại. Tỷ lệ số mol của CuCl 2 :FeCl 3 

trong Y là: 

A. 2:3 B. 3:1 C. 2:1 D. 3:2 

Trích đề thi thử Lần 2 – 2015 – Chuyên Hà Giang 

Câu 5: Cho 11,84 gam hỗn hợp gồm Mg và Fe vào 200 ml dung dịch chứa CuCl 2 

0,8M và FeCl 3 xM. Kết thúc phản ứng thu được dung dịch X và 18,08 gam rắn Y. 

Cho dung dịch AgNO 3 dư vào dung dịch X thu được 106,22 gam kết tủa. Giá trị 

của x là : 

A. 0,12 B. 0,1 C. 0,6 D. 0,7 

Trích đề thi thử – Moon – 2015 

Câu 6: Cho 8 gam bột Cu vào 200ml dung dịch AgNO 3 , sau 1 thời gian phản ứng 

lọc được dung dịch A và 9,52 gam chất rắn. Cho tiếp 8 gam bột Pb vào dung dịch 

A, phản ứng xong lọc tách được dung dịch B chỉ chứa 1 muối duy nhất và 6,705 

gam chất rắn. Nồng độ mol/l của AgNO 3 ban đầu là 

A. 0,25M. B. 0,1M. C. 0,20M. D. 0,35M. 


sau một thời gian thu được 19,44g kết tủa và dung dịch X chứa 2 muối. Tách lấy 

kết tủa, thêm tiếp 8,4g bột sắt vào dung dịch X, sau khi các phản ứng hoàn toàn, 

thu được 9,36g kết tủa. Giá trị của m là: 

A. 4,8g B. 4,32g C. 4,64g D. 5,28g 

Câu 8: Cho a gam bột Zn vào 200 ml dung dịch X gồm AgNO 3 0,1M và Cu(NO 3 ) 2 

0,15M thì được 3,44 gam chất rắn Y. Giá trị của a là :


Trích đề thi thử THPT Chuyên Lý Tự Trọng – Cần Thơ 

Câu 9: Cho 19,3 gam hỗn hợp bột gồm Zn và Cu có tỉ lệ mol tương ứng là 1 : 2 

vào dung dịch chứa 0,2 mol Fe 2 (SO 4 ) 3 . Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu 

được m gam kim loại. Giá trị của m là 

A. 6,40. B. 16,53. C. 12,00. D. 12,80. 

Câu 10: Cho hỗn hợp X gồm 0,12 mol Fe và 0,03 mol Al vào 100 ml dung dịch 

Cu(NO 3 ) 2 . Lắc kĩ để Cu(NO 3 ) 2 phản ứng hết thu được chất rắn Y có khối lượng 

9,76 gam. Nồng độ mol/l của dung dịch Cu(NO 3 ) 2 là 

A. 0,65M B. 0,5M C. 0,45M D. 0,75M 

Câu 11: Cho hỗn hợp bột gồm 0,48 gam Mg và 1,68 gam Fe vào dung dịch CuCl 2 

rồi khuấy đều đến phản ứng hoàn toàn thu được 3,12 gam chất rắn không tan X. Số 

mol CuCl 2 tham gia phản ứng là 


Câu 12: Cho hỗn hợp gồm 0,04 mol Zn và 0,03 mol Fe vào dung dịch chứa 0,1 

mol CuSO 4 đến phản ứng hoàn toàn, thu được dung dịch X và chất rắn Y. Cho toàn 

bộ X phản ứng với một lượng dư dung dịch Ba(OH) 2 , để kết tủa thu được trong 

không khí tới khối lượng không đổi cân được m gam. Giá trị của m là 

A. 29,20 gam B. 28,94 gam C. 30,12 gam D. 29,45 gam

ĐÁP ÁN VÀ GIẢI CHI TIẾT 

Câu 1: Chọn đáp án B 


+ Nàng anion xinh đẹp 

n 

NO 3 

- = 

0,07(mol) 

BTDT 

+ Anh chàng lực sĩ n = 0,05(mol) ¾¾¾® n 2+ 

= 0,035(mol) 

Zn 

BTKL 

¾¾¾® m+ 0,03.108+ 0,02.64+ 3,25= 3,84+ 3,895+ 

0,035.65 

® m= 

2,24(gam) 

Câu 2: Chọn đáp án C 


+ NaOH dư và có kết tủa nên X chứa Al 3+ và Fe 2+ 

+ Có ngay n = 0,125(mol) ¾¾¾¾® n 2+ 

= 0,25(mol) 

Fe O 

2 3 

+ Cô nàng xinh đẹp 

BTNT.Fe 

Zn 

trong X 

Fe 

n - = 0,5(2.0,75+ 3.0,4) = 1,35(mol) 

NO 3 

BTDT 1,35 - 0,25.2 17 

¾¾¾® n 3+ 

= = (mol) 

Al 

3 60 

BTKL 17 

¾¾¾® 13,25 + 0,5.0,75.64 + 0,4.0,5.56 = m + 0,25.56 + .27 

60 

® m= 

26,8(gam) 



+ Ta có : 

2+ 

BTDT 

Cu 

= + = 

NO 

¾¾¾®í 

2+ 

n 0,1 0,5 0,6 

- 

3 

ìï 

: a 

ïî Mg : 0,3 - a 

+ Vậy 9,36 chất rắn là gì ? Đương nhiên là Fe và Cu 

® 64a + 8,4 - 56a = 9,36 ® a = 0,12(mol) 

Và 

BTKL.KL 

¾¾¾¾® m+ 0,1.108+ 0,25.64+ 8,4= 0,12.56+ 0,18.24+ 19,44+ 

9,36 

® m = 4,64 (gam) 


Định hướng tư duy giải:

BTKL 

+ Có ngay ¾¾¾® 8,64 + 74,7 = m + 17,76 ® m = 65,58(gam) 

Z 

Z 

+ Z là gì ? Đương nhiên 

BTNT.Al 

ì¾¾¾¾® 

ï 

í ¾¾¾® 

BTKL 

ïî 

AlCl : 0,32(mol) 

2 

3 

FeCl : 0,18(mol) 

+ Vậy 

BTNT.Clo + BTKL ìCuCl 2 

:0,12(mol) 

¾¾¾¾¾¾® Yí îFeCl 

3 :0,36(mol) 



BTNT.Cu 

ì¾¾¾¾® 

ï Cu : 0,16(mol) 

+ Dễ thấy 18,08í BTKL 

ïî ¾¾¾® Fe : 0,14(mol) 

+ Cô nàng xinh đẹp là 

n - = 0,2(0,8.2+ 3x) = 0,6x+ 

0,32(mol) 

Cl 

+ Có ngay 

2+ 

ìMg 

: a(mol) 

ï 0,6x + 0,32 -2a 

í ¾¾¾® = + - 

ï 

2 

- 

ï 

îCl : 0,6x + 0,32 

BTDT 2+ 

X Fe : 0,3x 0,16 a 

Mg+ 

Fe 

ì¾¾¾® + = + + + - 

11,84 0,2x.56 0,14.56 24a 56(0,3x 0,16 a) 

® í 

î108(0,3x+ 0,16 - a) + (0,6x+ 0,32).143,5 = 106,22 

ì32a - 5,6x = 4,96 ìa = 0,26(mol) 

® í 

® í 

î- 108a + 118,5x = 43,02 îx = 0,6 

Câu 6: Chọn đáp án A 


Muối cuối cùng (duy nhất) sẽ là muối của thằng kim loại mạnh nhất. 

AgNO = a ® n = 0,2a ® n = 0,1a . 

Giả sử : [ ] - 

Ta BTKL cho cả 3 kim loại : 

3 NO 

Pb(NO 

3 

3) 

2 

8+ 0,2a.108+ 8= 9,52+ 6,705+ 0,1a.207 ® a= 

0,25 



+ Rất quen thuộc 

å 

ìï Mg 

: a 

2+ 

n - = 0,6® X 

NO í 

3 

Cu 

2+ 

: 0,3 - a 

ïî

+ Khi cho nFe 

= 0,15(mol) nếu Fe thiếu nghĩa là Cu bị đẩy ra 

mCu 

= 0,15.64= 9,6(gam) > 9,36 do vậy có Fe dư 

+ Dung dịch cuối cùng là : 

ìï Mg 

í 

ïî 

2+ 

: a 

2+ 

Fe : 0,3 - a 

BTKL 9,36 - 8,4 

¾¾¾® = 0,3 - a ® a = 0,18(mol) 

64 - 56 

BTNT.Ag 

ì¾¾¾¾® 

Ag : 0,1mol 

ï 

® ¾¾¾¾® - = ® = + = 

BTNT.Cu 

19,44 í Cu : 0,25 0,12 0,13mol m 24a 0,32 4,64(gam) 

ï ¾¾¾® 

BTKL 

Mg : 0,32gam 

î 



+ Ta có ngay : 

BTNT.Ag 

ì¾¾¾¾® ï Ag : 0,02 mol 

3,44 í 

ï î ¾¾¾® 

BTKL 

Cu : 0,02 mol 

+ Có 

2+ 

ìCu : 0,03 - 0,02 = 0,01 

BTDT+ 

BTNT.Cu ï 

n - = 0,08(mol) 

NO 

¾¾¾¾¾¾®í 

3 

2+ 

0,08 - 0,01.2 

ïZn : = 0,03(mol) 

î 2 

® a = 0,03.65 = 1,95 (gam) 



+ Có ngay 

ìn 

í 

în 

Zn 

Cu 

= 0,1(mol) 

= 0,2(mol) 

và n 2- = 

SO 4 

BTDT 2+ 

¾¾¾® í ® = 

Cu 

= = 

0,6(mol) 

2+ 

ìZn : 0,1 

ï 

Fe : 0,4 m m 0,1.64 6,4(gam) 

ï 2+ 

îCu : 0,1 



+ Nếu Fe và Al tan hoàn toàn có :

ì nFe 

= 0,12 

BTE 0,03.3 + 0,12.2 

í ¾¾¾® nCu 

= = 0,165® mCu 

= 10,56> 

9,76 

înAl 

= 0,03 2 

(Loại) 

+ Do đó chất rắn sẽ gồm Cu và Fe dư 

ìï Fe : a 

9,76 í Cu : b 

BTDT 

¾¾¾® n - = 

ïî NO 2b 

3 

ph∂n ¯ng 

BTKL 

ìïn = ïì 

Al 

0,03(mol) ¾¾¾® 56a + 64b = 9,76 

® í 

® 

ph∂n ¯ng 

í 

BTDT 

ïî 

nFe 

= 0,12-a ïî 

¾¾¾® 0,03.3 + 2(0,12 - a) = 2b 

ìa = 0,1 

® í ® [ Cu(NO 

3) 2] 

= 0,65 

îb = 0,065 



Có ì í 

î 

Mg : 0,02 

Fe : 0,03 

nếu Mg và Fe tan hoàn toàn thì 

0,02.2 + 0,03.2 

nCu 

= = 0,05 ® mCu 

= 3,2 > 3,12 ( loại ) 

2 

ìï Fe : a 

do đó chất rắn gồm Cu và Fe dư : 3,12 í 

BTDT 

¾¾¾® - 

ïî Cu : b n = 

Cl 2b 

ph∂n ¯ng 

ì 

BTKL 

ïnMg 

= 0,02 ïì¾¾¾® 56a + 64b = 3,12 

® í ® í 

ph∂n ¯ng 

ïî 

= - ï î ¾¾¾® 

BTE 

nFe 

0,03 a 0,02.2 + 2(0,03 - a) = 2b 

ìa= 

0,01 

® í ® nCuCl = 

î = 

2 

0,04(mol) 

b 0,04 

Câu 12: Chọn đáp án D 


Có ngay : X 

2+ 

ìZn : 0,04 

ï 

ï 

( ) 

í 

ï 

ï 2- 

BTNT 

îSO 4 

: 0,1 ¾¾¾® BaSO 

4 

: 0,1 

2+ 

BTNT 

Fe : 0,03 ¾¾¾® Fe OH : 0,03 

3 

2+ 

BTNT 

Cu : 0,1 - 0,07 = 0,03 ¾¾¾® Cu(OH) 

2 

: 0,03 

( ( ) 

) 

å 3 

2 4 

® m= m Fe OH ;Cu(OH) ;BaSO = 29,45

BÀI TẬP RÈN LUYỆN 

Câu 2: Cho m gam bột Cu vào 400 ml dung dịch AgNO 3 0,2M, sau một thời gian 

phản ứng thu được 7,76 gam hỗn hợp chất rắn X và dung dịch Y. Lọc tách X, rồi 

thêm 5,85 gam bột Zn vào Y, sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 10,53 

gam chất rắn Z. Giá trị của m là : 

A. 6,40. B. 5,76 . C. 3,84. D. 5,12. 



Theo tính chất dãy điện hóa khi cho các kim loại vào dung dịch muối. Các kim loại 

mạnh nhất sẽ cướp anion trước, sau đó mới tới các kim loại yếu hơn. 

ìï n - = 0,08 

NO3 

Dễ thấy: í 

do đó dung dịch cuối cùng có 

ïî nZn 

= 0,09 

BTKL.3.kimloai 

nZn(NO 3) 

2 

Và ¾¾¾¾¾¾® m+ 0,08.108+ 5,85= 7,76+ 10,53+ 

0,04.65 

® m= 

6,4(gam) 

= 0,04(mol) 

Câu 3: Nhúng một thanh sắt vào dung dịch hỗn hợp chứa 0,02 mol AgNO 3 và 0,05 

mol Cu(NO 3 ) 2 . Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, khối lượng thanh sắt tăng m 

gam (coi toàn bộ kim loại sinh ra đều bám vào thanh sắt). Giá trị của m là : 

A. 1,44 B. 3,60. C. 5,36. D. 2,00. 



Fe là kim loại mạnh hơn Cu và Ag do đó nó thịt hết NO - 3 

của Ag + và Cu 2+ . 

å 

Ta có: n 0,02 0,05.2 0,12 n 0,06(mol) 

- = + = ® 2+ 

= 

NO 

3 

Và Dmt®ng =0,02.108+0,05.64 - 0,06.56= 

2,00(gam) 

Câu 4: Cho 13,0 gam bột Zn vào dung dịch có chứa 0,1 mol Fe(NO 3 ) 3 ; 0,1 mol 

Cu(NO 3 ) 2 và 0,1 mol AgNO 3 . Khuấy đều cho phản ứng xảy ra hoàn toàn. Tính khối 

lượng kết tủa thu được sau phản ứng ? 




Với bài toán kim loại tác dụng với muối các bạn cứ quan niệm là kim loại mạnh 

nhất sẽ đi nuốt anion của thằng yếu nhất trước. 

å NO 3 

Ta có: n - = 0,1.3+ 0,1.2+ 0,1= 

0,6(mol) lượng NO - này sẽ phân bổ dần 

3 

cho: 

Đầu tiên : Zn( NO 

3 ) 2 

: 0,2 

- 

3 

Fe 

BT nh„m NO vµ BTNT.Fe 

¾¾¾¾¾¾¾¾® Fe(NO ) : 0,1 

Và Cu + Ag bị cho ra ngoài hết ® m= 0,1(108+ 64) = 17,2(gam) 

3 2

Câu 5: Cho m gam bột Mg vào dung dịch chứa 0,3 mol AgNO 3 và 0,2 mol 

Fe(NO 3 ) 3 , sau phản ứng thu được 38 gam chất rắn. Giá trị của m là: 




+ Thấy m + m = 0,3.108+ 0,2.56= 43,6> 

38 nên chất rắn không có Mg dư. 

Fe 

Ag 

2+ 

ìFe : 0,1 

ìAg : 0,3(mol) 

BTNT.Fe+ BTDT ï - 

+ Vậy 38í 

¾¾¾¾¾¾® íNO 3 

: 0,9 

îFe : 0,1(mol) 

ï ¾¾¾® 

BTDT 2+ 

ïî Mg : 0,35 

® m= 

8,4(gam) 

Câu 6: Cho 0,01 mol Fe vào 50 ml dung dịch AgNO 3 0,5 M. Khi phản ứng xảy ra 

hoàn toàn thì khối lượng Ag thu được là: 

A. 2,7 gam B. 2,16 gam C. 3,24 gam. D. 4,32 gam. 



ìï nFe 

= 0,01(mol) 

BTE 

Ta có: í 

¾¾¾® nAg 

= 0,01.2 + 0,005 = 0,025® mAg 

= 2,7(gam) 

n + = 0,025 

ïî Ag 

Câu 7: Cho 5,5 gam hỗn hợp bột Fe, Mg, Al vào dung dịch AgNO 3 dư thu được m 

gam chất kết tủa và dung dịch X . Cho NH 3 dư vào dung dịch X , lọc kết tủa nhiệt 

phân không có không khí được 9,1 gam chất rắn Y. Giá trị m là : 

A. 48,6 B. 10,8 C. 32,4 D. 28,0 



Chú ý: vì AgNO 3 dư nên dung dịch có Fe 3+ mà không có Fe 2+ 

BTKL Trong oxit 

9,1- 

5,5 


= = 0,225 

16 

BTE 

¾¾¾® n = n = 0,45® m= 

48,6(gam) 

e 

Ag 

Câu 8: Nhúng thanh Zn nặng 100 gam vào 400ml dung dịch hỗn hợp chứa 

Fe(NO 3 ) 3 0,5M và Cu(NO 3 ) 2 0,5M.Sau một thời gian nhấc thanh Zn ra cân lại thấy 

nặng 91,95 gam.Biết các kim loại sinh ra bám hết vào thanh Zn.Tổng khối lượng 

muối có trong dung dịch sau khi nhấc thanh Zn ra là : 

A. 92,06 B. 94,05 C. 95,12 D. 88,14 



Ta có: 

å 

n - = 0,2.3+ 0,2.2= 

1(mol) 

NO 3

- 

ìNO 3 

:1 

ï 2+ 

Giả sử: Dung dịch sau phản ứng có íZn 

: a 

ï 2+ 

ïî 

Fe : b 

BTDT 

ì¾¾¾® ï + = ì = 

í í 

BTKL 

b = 

2a 2b 1 a 0,45(mol) 

® ® 

ïî¾¾¾® 100 + 0,2.56 + 0,2.64 = 91,95 + 65a + 56b î 0,05(mol) 

å 

BTKL - 2+ 2+ 

muËi 

3 

¾¾¾® m = m(NO ,Zn ,Fe ) = 62.1+ 65.0,45+ 56.0,05= 

94,05(gam) 

Chú ý : Có đáp án nên điều ta giả sử chắc chắn đúng và không cần thử các trường 

hợp khác nữa. 

Câu 9: Cho a gam hỗn hợp bột gồm Ni và Cu vào dung dịch AgNO 3 (dư). Sau khi 

kết thúc phản ứng thu được 54 gam chất rắn. Mặt khác cũng cho a gam hỗn hợp 2 

kim loại trên vào dung dịch CuSO 4 (dư), sau khi kết thúc phản ứng thu được chất rắn 

có khối lượng (a + 0,5) gam. Giá trị của a là 




ìNi : x 

BTE 

54 

Vì AgNO 3 (dư) → 54 gam là Ag: a í ¾¾¾® 2x + 2y = = 0,5(mol) 

îCu : y 108 

BTKL ìx = 0,1 

¾¾¾®D m= 0,5= x(64- 59) = 0,5® í ® a = 15,5 

îy = 0,15 

Câu 10: Lắc 0,81 gam bột nhôm trong 200 ml dung dịch P chứa AgNO 3 và 

Cu(NO 3 ) 2 một thời gian, thu được chất rắn A và dung dịch B. Cho A tác dụng với 

NaOH dư thu được 100,8 ml khí hiđro (đo ở đktc) và còn lại 6,012 gam hỗn hợp 2 

kim loại. Cho B tác dụng với NaOH dư, được kết tủa, nung đến khối lượng không 

đổi thu được 1,6 gam oxit. Mặt khác, cho dung dịch P tác dụng với KOH dư thu 

được m gam kết tủa.Giá trị của m là : 

A. 8,944 B. 9,349 C. 9,439 C. 8,494 



Ta có: 

-3 

-3 BTE du 2.4,5.10 

-3 Phan ung 

H Al Al 

n = 4,5.10 ¾¾¾® n = = 3.10 ® n = 0,027 

2 

3 

Trong dung dịch B chứa 

NaOH 

CuO 

2+ 

ìCu 

: a 

ï 3+ 

íAl : 0,027 

ï - 

ïî 

NO 

3 

: 2a + 3.0,027 

å 

¾¾¾® n = a= 0,02® n = 0,121 

NO 

- 

3

- 

BT.Nhóm.NO 

ìCu(NO 3 

3) 2: x ì ï¾¾¾¾¾® 2x + y = 0,121 ìx= 

0,038 

Khi đó: í ® í ® í 

AgNO BTKL 

î 3 

: y ïî¾¾¾® 64x + 108y = 6,012 + 0,02.64 îy = 0,045 

ìCu(NO 3) 2: 0,038 

KOH ìCu(OH) 2 

:0,038 

® í 

¾¾¾® í 

® m = 8,944(gam) 

î AgNO 

3: 0,045 îAgOH ® Ag2O : 0,0225 

Câu 11: Cho 5,1 gam hỗn hợp bột gồm Mg và Al có tỷ lệ mol 1 : 1 vào dung dịch 

hỗn hợp 150ml chứa AgNO 3 1M, Fe(NO 3 ) 3 0,8M, Cu(NO 3 ) 2 0,6M sau khi các phản 

ứng xảy ra hoàn toàn thấy có m gam rắn xuất hiện.Giá trị của m là : 

A. 24,32 B. 23,36 C. 25,26 D. 22,68 



Ta có: 

ìMg : 0,1(mol) 

í 

îAl : 0,1(mol) 

n 

- 

NO 3 

= 0,69(mol) 

Nghĩa là kim loại nào mạnh sẽ lấy được NO - 

3 

NO - 3 

. Với cách tư duy đó ta có: 

ìAg : 0,15 

BTNT 

ï 

¾¾¾® m= 23,36(gam) íCu:0,09 

ïî Fe : 0,025 

ta sẽ dùng kỹ thuật phân bổ NO - 3 

. 

ì 

ïMg(NO 3) 2: 0,1 

ï 

íAl(NO 3) 3: 0,1 

ï 

0,69 - 0,5 

ï Fe(NO 

3) 2: = 0,095 

î 

2 

trước. Cứ theo thứ tự tới khi hết 

Câu 12: Cho 13,25 gam hỗn hợp gồm Al và Fe vào 500 ml dung dịch Cu(NO 3 ) 2 

0,75M và Fe(NO 3 ) 3 0,4M thu được dung dịch X và m gam rắn Y. Cho dung dịch 

NaOH dư vào dung dịch X, lấy kết tủa nung ngoài không khí đến khối lượng 

không đổi thu được 20,0 gam oxit duy nhất. Giá trị m là. 




Bài toán khá đơn giản nếu bạn tư duy theo câu hỏi: 

3+ 

ìAl 

: a 

ï 2+ 

X có gì? Dễ thấy XíFe :b 

ï - 

ïî 

NO 

3 

:1,35 

BTNT.Fe 20 BTE 0,85 

¾¾¾¾® nFe2O 

= = 0,125® b= 0,25 ¾¾¾® a = 

3 

160 3

BTKL(Al,Fe,Cu) 0,85 

¾¾¾¾¾¾® 13,25 + 0,5.0,75.64 + 0,5.0,4.56 = m + 27. 

3 

+ 0,25.56 

® m= 

26,8(gam) 

Câu 13: Cho m 1 gam bột Cu vào 13,6 gam AgNO 3 khuấy kĩ. Sau khi phản ứng 

xong thêm vào m 2 gam dung dịch H 2 SO 4 loãng 20% rồi đun nóng nhẹ đến khi phản 

ứng xảy ra hoàn toàn thu được 9,28 gam bột kim loại,dung dịch A và khí NO. 

Lượng NaOH cần dùng để tác dụng hết với các chất trong A là 13 gam. Tổng giá 

trị của m 1 +m 2 gần nhất với : 

A. 80 B. 90 C. 100 D. 110 



Dễ dàng suy ra 9,28 là hỗn hợp Cu và Ag do đó muối trong dung dịch A là Cu 2+ 

Ta có: 

ì 13 

BTNT.Na 

ïnNaOH = = 0,325 ¾¾¾¾® Na2SO 4 

: 0,1625 ìCuSO 4 

: 0,16 

í 40 ® A í 

ï n = 0,08 ® n = 0,32 

îH 

2 SO 

4 : 0,025 

AgNO 

+ 

3 

î 

Hphan ung 

ìï m1 

= 0,16.64 + 9,28 - 0,08.108 = 10,88 

® í 

® m1 + m2 

= 90,505 

n = 0,1625 ® m = 79,625 

ïî HSO 2 4 

2 

Câu 14: Cho từ từ bột Fe vào 50ml dung dịch CuSO 4 0,2M, khuấy nhẹ cho tới khi 

dung dịch mất màu xanh. Khối lượng bột Fe đã tham gia phản ứng là: 

A. 5,6 gam. B. 0,056 gam. C. 0,28 gam. D. 0,56 gam 



BTE 

Ta có: n 2+ = 0,2.0,05 = 0,01(mol) ¾¾¾® n = 0,01.56 = 0,56(gam) 

Cu 

Câu 15: Cho m gam Cu vào 100 ml dung dịch AgNO 3 1M, sau một thời gian thì 

lọc được 10,08 gam hỗn hợp 2 kim loại và dung dịch Y. Cho 2,4 gam Mg vào Y, 

khi phản ứng kết thúc thì lọc được 5,92 gam hỗn hợp rắn. Giá trị của m là : 

A. 3. B. 3,84. C. 4. D. 4,8. 



Sau các phản ứng ta thu được 5,92 gam hỗn hợp rắn và nMg 

= 0,1 nên dung dịch 

cuối cùng là Mg 2+ . 

BT.n hom.NO3 

Ta có: n - = 0,1 ¾¾¾¾¾® Mg(NO ) :0,05 

NO3 

BTKL 

¾¾¾® + + = + + ® = 

- 

m 0,1.108 2,4 10,08 5,92 0,05.24 m 4 

Câu 16: Cho m gam Mg vào dung dịch chứa 0,18 mol FeCl . Sau khi phản ứng 

3 

xảy ra hoàn toàn thu được 6,72 gam chất rắn. Giá trị của m là 

Fe 

3 2

A. 2,88 gam B. 4,32 gam C. 2,16 gam D. 5,04 gam 



BTNT.Fe 

Vì n = 0,18 ¾¾¾¾® m = 0,18.56 = 10,08 > 6,72 (n = 0,12) 

FeCl3 

Fe Fe 

2+ 

ìMg 

: a 

ï 

íFe : 0,18 0,12 0,06 

ï - 

î 

Cl : 0,18.3 

2+ 

® - = 

BTDT 

¾¾¾® 2a + 0,06.2 = 0,54 ® a = 0,21 ® m = 0,21.24 = 5,04 

Câu 17: Cho 3,68 gam hỗn hợp chứa Mg, Fe vào 100 ml dung dịch hỗn hợp chứa 

Fe(NO 3 ) 3 0,3M, Cu(NO 3 ) 2 0,4M và AgNO 3 0,5M. Sau khi phản ứng hoàn toàn thu 

được dung dịch X và 9,08 gam chất rắn. Lọc bỏ chất rắn rồi cho NaOH dư vào X 

thấy có m gam kết tủa xuất hiện. Giá trị của m là : 

A. 7,98 B. 8,97 C. 7,89 D. 9,87 




ìï mKL 

= 3,68 + 0,1.(0,3.56 + 0,4.64 + 0,5.108) - 9,08 = 4,24(gam) 

BTKL 

¾¾¾® m¯ 

í 

- ïî m = = 

OH 0,22.17 3,74 

® m = 7,98(gam) 

¯ 

Câu 18: Cho 4,32 gam hỗn hợp X gồm Fe, Cu ở dạng bột vào 100 ml dung dịch 

AgNO 3 1M thu được dung dịch Y và 12,08 gam chất rắn Z. Thêm NaOH dư vào Y, 

lấy kết tủa nung trong không khí đến khối lượng không đổi thu được m gam chất 

rắn. Giá trị của m là : 

A. 5,6. B. 4. C. 3,2. D. 7,2. 



m = 12,08> m = 10,8 ®Ag + đã bị đẩy ra ngoài hết. 

Vì 

Z Ag 

Nếu trong Z có Fe dư thì 

Do đó Z là Ag và Cu 

→ 

ì 

æ 0,1 ö 

mZ 

= ç 4,32 - .56÷ 

+ 108.0,1 = 12,32 (vô lý) 

è 2 ø 

2+ 

Fe : a 

BTDT 

ï 2+ 

ïì 

¾¾¾® 2a + 2b = 0,1 

í ® í 

BTKL 

ï - ï ¾¾¾® + = + - 

NO 

3 

: 0,1 

î 

Y Cu :b 

ïî 

56a 64b 4,32 10,8 12,08

ìa= 0,02(mol) 

ì 

® í 

¾¾¾¾¾® m = 4(gam) í 

îb= 

0,03(mol) îCuO: 0,03 

Câu 19: Cho 2,8 gam bột Fe và 2,7 gam bột Al vào dung dịch có chứa 0,35 mol 

AgNO 3 . Khi phản ứng kết thúc hoàn toàn thu được x gam chắt rắn. Giá trị x là 

A. 5,6 gam. B. 21,8 gam C. 32,4 gam D. 39,2 gam 



Ta có: 

ìnFe 

= 0,05 

í 

înAl 

= 0,1 

BTNT.Fe+ 

Cu 

Fe2O 3: 0,01 

n = 0,35 

NO 

- 

3 

Để giải nhanh loại toán này ta sẽ đi phân bổ NO - 3 

cho các kim loại theo thứ tự từ 

mạnh nhất tới yếu nhât.Nếu hết NO - 3 

thì các phần kim loại yếu sẽ bị đẩy ra ngoài. 

BTNT.N 

0,35 - 0,1.3 

Vậy: Al(NO 

3) 3: 0,1¾¾¾¾® nFe(NO 3) 

= = 0,025 

2 

2 

BTKL 

¾¾¾® x = 0,35.108 + 0,025.56 = 39,2(gam) 

Câu 20: Cho m gam Cu vào dung dịch chứa 0,04 mol AgNO 3 thu được 3,88 gam 

chất rắn X và dung dịch Y. Cho 2,925 gam Zn vào dd Y thu được chất rắn Z có 

khối lượng 3,217 gam và dd chỉ chứa 1 muối duy nhất. Giá trị của m là: 

A. 1,088. B. 1,216 C. 1,152 D. 1,344 



Bài toán sẽ trở lên rất đơn giản nếu các bạn tư duy như sau: 

Đầu tiên chia hỗn hợp kim loại và muối thành 2 phía. 

Phía 1: là hỗn hợp 3 kim loại là 

Phía 2: là 0,04 mol NO - 3 

. 

( ) 

ìCu : m gam 

ï 

íAg :0,04.108(gam) 

ï 

î 

Zn : 2,925 = 0,045.65(gam) 

Khi trộn hai phần vào nhau thì Zn sẽ cướp hết NO - BTDT 

3 

¾¾¾® nZn(NO 3) 

= 0,02 

2 

Và 

BTKL 

¾¾¾® m + 0,04.108 + 2,925 = 3,88 + 3,217 + 0,02.65 ® m = 1,152(gam) 

Câu 21: Nhúng một thanh sắt vào dung dịch hỗn hợp chứa 0,02 mol AgNO3 và 

0,05 mol Cu(NO3)2. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, khối lượng thanh sắt 

tăng m gam (coi toàn bộ kim loại sinh ra bám vào thanh sắt). Giá trị của m là 

A. 2,00. B. 5,36. C. 1,44. D. 3,60. 

Trích đề thi thử chuyên Bảo Lộc – Lâm Đồng – 2016 


å 

Ta có: n 0,12(mol) n 0,06(mol) 

- = ¾¾¾® 2+ 

= 

BTKL 

NO 

3 

BTDT 

¾¾¾®D m = 0,02.108 + 0,05.64 - 0,06.56 = 2(gam) 

Fe 

Câu 22: Cho m gam bột kim loại R hóa trị 2 vào dung dịch CuSO 4 dư. Sau phản 

ứng hoàn toàn, khối lượng chất rắn thu được giảm 0,24 gam so với khối lượng chất 

rắn ban đầu. Cũng cho m gam bột kim loại trên vào dung dịch AgNO 3 dư, đến khi 

phản ứng hoàn toàn, khối lượng chất rắn thu được tăng 0,52 gam so với khối lượng 

chất rắn ban đầu. Kim loại R là 

A. Sn. B. Cd. C. Zn. D. Pb. 



ìï 

nCu 

= a 

BTKL ìRa - 64a = 0,24 ìRa = 0,56 

+ Gọi nR 

= a ® í ¾¾¾® í ® í ® R = 112 

ïî 

nAg 

= 2a î2a.108 - Ra = 0,52 îa = 0,005 


sau một thời gian thu được 19,44g kết tủa và dung dịch X chứa 2 muối. Tách lấy 

kết tủa, thêm tiếp 8,4g bột sắt vào dung dịch X, sau khi các phản ứng hoàn toàn, 

thu được 9,36g kết tủa. Giá trị của m là: 

A. 4,8g B. 4,32g C. 4,64g D. 5,28g 

Trích đề thi thử chuyên Bạc Liêu – 2016 


Ta có: 

2+ 

BTDT 

Cu 

= + = 

NO 

¾¾¾®í 

2+ 

n 0,1 0,5 0,6 

- 

3 

ìï 

: a 

ïî Mg : 0,3 - a 

Vậy 9,36 chất rắn là gì? Đương nhiên là Fe và Cu 

® 64a + 8,4 - 56a = 9,36 ® a = 0,12(mol) 

BTKL.Kimloai 

Và ¾¾¾¾¾® m+ 0,1.108+ 0,25.64+ 8,4= 0,12.56+ 0,18.24+ 19,44+ 

9,36 

® m = 4,64 

Câu 24: Cho m gam bột Fe vào 200 ml dung dịch chứa hai muối AgNO 3 0,15M và 

Cu(NO 3 ) 2 0,1M, sau một thời gian thu được 3,84 gam hỗn hợp kim loại và dung 

dịch X. Cho 3,25 gam bột Zn vào dung dịch X, sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, 

thu được 3,895 gam hỗn hợp kim loại và dung dịch Y. Giá trị của m là 

A. 0,560. B. 2,240. C. 2,800. D. 1,435. 

Trích đề thử minh họa Bộ Giáo Dục – 2015 


Ta có: 

ån - 0,2(0,15 0,1.2) 0,07(mol) 

NO 3 

nZn(NO 3) 

2 

ì ï = + = 

í 

ïî nZn 

= 0,05(mol) 

BTKL(Fe + Ag+ Cu+ 

Zn) 

® = 0,035(mol) 

¾¾¾¾¾¾¾¾® m+ 0,03.108+ 0,02.64+ 3,25= 3,84+ 3,895+ 

0,035.65

® m= 

2,24(gam)

Chủ đề 09: Bài toán kim loại tác dụng axit loãng. 


Đây là dạng toán rất đơn giản. Bản chất chỉ là quá trình thay thế điện tích 

dương trong dung dịch. Nghĩa là ion H + được thay thế bằng ion kim loại (đứng 

trước hidro trong dãy điện hóa). Khi đó H + biến thành H 2 , còn anion thường là Cl - , 

2 

hoặc SO - sẽ đi vào muối. Những câu hỏi quan trọng: 

4 

H + trong axit đã biến đi đâu? Muối gồm những thành phần nào? 

Câu trả lời sẽ là : H + trong axit biến thành H 2 . 

- 2 

Đồng thời kim loại kết hợp với gốc axit tương ứng ( Cl ;SO - 4 

) để tạo muối. 

Chú ý: Một số bài toán cần chú ý tới sự chênh lệch số mol e nhường (nhận). 

Ví dụ 1: Cho 12,1 gam hỗn hợp kim loại gồm Fe và Zn tan hết trong dung dịch 

HCl (vừa đủ) thấy thoát ra 4,48 lít khí H 2 (đktc). Cô cạn dung dịch sau phản ứng 

được m gam chất rắn. Giá trị của m là: 

A. 26,3 B. 19,2 C. 24,6 D. 22,8 


Định hướng giải 

Ta có n = 0,2® n = 0,4 

H2 

- 

Cl 

BTKL 

¾¾¾® m= 12,1+ 0,4.35,5= 

26,3(gam) →Chọn A 

Ví dụ 2: Cho một lượng Zn tác dụng hết với V lít dung dịch hỗn hợp HCl 1M và 

H 2 SO 4 0,5M (vừa đủ). Sau phản ứng thấy có 0,24 mol khí H 2 bay ra. Cô cạn dung 

dịch sau phản ứng thu được m gam muối khan. Giá trị của m là: 




Ta có 

H2 

BTE 

ì¾¾¾® ï nZn 

= 0,24(mol) 

= ®í ¾¾¾¾® 

BTNT.H = + ® = 

n 0,24 

ï î 

0,24.2 V V V 0,24(l) 

BTKL 

¾¾¾® m= 0,24.65+ 0,24.35,5+ 0,12.96= 35,64(gam) →Chọn B 

Ví dụ 3: Hoà tan 17,5 gam hợp kim Zn, Fe, Al vào dung dịch HCl thu được V lít 

H 2 đktc và dung dịch A. Cô cạn A thu được 31,7 gam hỗn hợp muối khan. Giá trị 

V là : 

A. 1,12 lít B. 3,36 lít C. 4,48 lít D. Kết quả khác 


BTKL 

¾¾¾® - = - = ® - = 

Cl 

Cl 

m 31,7 17,5 14,2 n 0,4 

BTNT 

¾¾¾® nH 

= 0,2 ® V = 4,48 

→Chọn C 

2 

Ví dụ 4: Hòa tan hoàn toàn 2,0 gam hỗn hợp X gồm Mg, Al, Fe, Zn vào dung dịch 

HCl, sau phản ứng thu được 1,12 lít khí (đktc). Mặt khác, cũng cho 2,0 gam X tác

dụng hết với clo dư thu được 5,763 gam hỗn hợp muối. Phần trăm khối lượng của 

Fe trong X là 

A. 22,4%. B. 19,2%. C. 16,8%. D. 14,0%. 


Chú ý : Sự khác biệt về số OXH của Fe trong hai thí nghiệm là +2 và +3. 

Do đó có ngay 

n - n = n 

2 1 

e e Fe 

5,763 - 2 

n = 0,05® n = 0,1 n = = 0,106= 

n 

35,5 

1 2 

H2 

e Cl e 

® n - n = n = 0,006 ® %Fe= 16,8% 

→Chọn C 

2 1 

e e Fe 

Ví dụ 5: Cho 11,2 gam bột Fe vào 300 ml dung dịch HCl 2M sau phản ứng thu 

được dung dịch A. Cho A tác dụng với 800 ml dung dịch AgNO 3 2M đến phản ứng 

hoàn toàn tạo m gam kết tủa. Giá trị của m là 

A.107,7 gam B. 91,5 gam C. 86,1 gam D. 21,6 gam 



Ta có : 

ìFeCl : 0,2 

HCl 

2 

nFe 

0,2 A HCl : 0,2 

= ¾¾¾® í 

î 

1,6 mol AgNO 

3 

¾¾¾¾¾®í 

ïî 

+ - 

ì 4H + NO3 + 3e ® NO + 2H2O 

ï 

AgCl : 0,6 

Ag : 0,05 

Chú ý : Đầu tiên Fe 2+ sẽ (sinh ra khí NO) trước sau đó còn dư mới tác dụng với 

Ag + BTKL 

¾¾¾® m = 0,6.143,5 + 0,05.108 = 91,5(gam) 

→Chọn B


Câu 1: Thả một viên bi hình cầu bán kính là r 0 làm bằng kim loại Al nặng 5,4 gam 

vào 1,75 lít dung dịch HCl 0,3M. khi khí ngừng thoát ra (phản ứng hoàn toàn) thì 

bán kính viên bi là r 1 (giả sử viên bi bị mòn đều từ các phía) nhận xét đúng là: 

A. r 0 =0,25 r 1 B. r 0 = r 1 C. r 0 =2 r 1 D. r 1 =2 r 0 



Ta có : 

ìï nAl 

= 0,2 

í 

BTNT.Clo 

ïî 

nHCl 

= 0,525¾¾¾¾® nAlCl 

= 0,175 

3 

m 5,4 5,4 

m 5,4 - 0,175.27 0,675 

0 

® = = = 

1 

3 

8 

m0 V0 ær0 ö r0 

Và = = ç ÷ = 8 ® = 2 ® r0 = 2r1 

m1 V1 è r1 ø r1 

Câu 2: Hòa tan hoàn toàn 1,9 gam hỗn hợp gồm Fe, Mg và Al bằng dung dịch 

H 2 SO 4 loãng vừa đủ thu được 1,344 lít H 2 (đktc). Khối lượng muối khan thu được 

khi cô cạn dung dịch sau phản ứng là: 

A. 7,66 gam. B. 7,78 gam C. 8,25 gam D. 7,72 gam 



Câu 9. Chọn đáp án A 

BTNT.H 

Ta có : n = 0,06¾¾¾¾® n 2- 

= 0,06 

BTKL 

H 

SO 

2 4 

¾¾¾® mmuËi 

= 1,9 + 0,06.96 = 7,66(gam) 

Câu 3: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp X gồm Mg và Zn bằng một lượng vừa đủ dung 

dịch H 2 SO 4 20% (loãng) thu được dung dịch Y. Nồng độ của MgSO 4 trong dung 

dịch Y là 15,22%. Nồng độ % của ZnSO 4 trong dung dịch Y là : 

A. 10,21%. B. 18,21%. C. 15,22%. D. 15,16%. 



Ta lấy 1 mol hỗn hợp X. 

ìMg : a(mol) 

BTNT 

axit 

1.98 

Khi đó nX 

= 1í 

¾¾¾® nax it 

= 1® mdd 

= = 490(gam) 

îZn : b(mol) 0,2 

Khi đó có ngay : 

ìa+ b= 

1 

ï 

ìa= 

0,667 

í 120a 

® í ® %ZnSO4 

= 10,21% 

ï 

= 0,1522 îb = 0,333 

î24a + 65b + 490 -2 

Câu 4: Hòa tan 12,4 gam hỗn hợp X gồm Mg, Na, Zn trong dung dịch HCl. Sau

khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch Y và 6,72 lít H 2 (dktc). Cô 

cạn toàn bộ dung dịch Y thu được m gam muối khan. Giá trị của m là 

A. 33,7 B. 34,3 C. 23,05 D. 23,35 



Ta có: 

H 

2 

BTNT.H 

Cl 

BTKL 

n = 0,3¾¾¾¾® n = 0,6¾¾¾® m= 12,4+ 0,6.35,5= 

33,7(gam) 

- 

Câu 5: Cho 20,7 gam hỗn hợp X gồm Mg, Al, Cu, Zn vào dung dịch HCl dư, đến 

khi các phản ứng kết thúc thấy thoát ra 11,2 lít khí H 2 (ở đktc) và thu được dung 

dịch Y chứa m gam muối.Giá trị của m có thể là : 

A. 56,20 B. 59,05 C. 58,45 D. 49,80 



Ta có : n = 0,5(mol) ® n = 0,5.2 = 1(mol) 

H 

Vì có Cu dư : 

2 

Cl 

BTKL 

¾¾¾® < + = 

- 

m 1.35,5 20,7 56,2 

Câu 6: Hòa tan hoàn toàn 3,9 gam kali vào 36,2 gam nước thu được dung dịch có 

nồng độ: 

A. 14,0 %. B. 15,47 %. C. 13,97 %. D. 4,04 %. 



Để ý thấy bài toán có cài bẫy với các bạn quên lượng H 2 thoát ra. 

 

0,1.56 

Ta có : nK = 0,1® nH 2 

= 0,05 ® %KOH= = 14% 

36,2 + 3,9 -0,1 

Câu 7: Cho 4,6 gam Na vào 18,25 gam dung dịch HCl nồng độ 20% thu được 

dung dịch X. Nồng độ % chất tan trong X là : 

A. 43,488% B. 43,107% C. 51,656% D.47,206 



Ta có : 

ì 

 

nH 2 

= 0,1 

ì nNa 

= 0,2 BTE+ 

BTNT ï 

0,1(58,5 + 40) 

í ¾¾¾¾¾® ínNaCl 

= 0,1 ® C% = = 43,488% 

înHCl 

= 0,1 ï 

18,25 + 4,6 -0,2 

nNaOH 

= 0,1 

ïî 

Câu 8: Cho Mg phản ứng vừa đủ với V lít dung dịch hỗn hợp chứa HCl 2M và 

H 2 SO 4 1M. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch A chứa m gam 

muối và 4,48 lít khí H 2 (đktc). Giá trị của m là : 

A. 20,6 B. 21,5 C. 23,4 D. 19,8 

Trích đề thi thử Nguyễn Anh Phong – 2016


Ta có : 

H 

2 

BTE 

n = 0,2(mol) ¾¾¾® n = 0,2 

Mg 

- 

ìCl : 0,2 

BTNT.H 

ï 2- 

BTKL 

¾¾¾¾® 2V + 2V = 0,2.2 ® V = 0,1 ® A íSO 4 

: 0,1 ¾¾¾® m = 21,5(gam) 

ï 2+ 

ïî 

Mg : 0,2 

Câu 9: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp Zn và Al vào trong 200ml dung dịch X 

chứa HCl 0,3M và H 2 SO 4 0,2 M thu được dung dịch Y. Thể tích dung dịch NaOH 

1M cần thêm vào dung dịch Y để lượng kết tủa thu được lớn nhất V. Giá trị của V 

là : 

A. 150ml B. 160ml C. 140ml D. 130ml 



Câu này có thể nhiều bạn sẽ thấy sai đề khi không biết m gam hỗn hợp thế nào. 

Nhưng đó chỉ là trò lừa đảo của tôi thôi. Vì ta có thể tư duy như sau là kết tủa lớn 

nhất khi Na trong NaOH chạy vào NaCl và Na 2 SO 4 . Chỉ cần Al và Zn tan hoàn 

toàn là thỏa mãn. 

n - ìï 

= 0,06 

Cl 

BTDT 

Ta có : í ¾¾¾® n + = 0,06+ 0,04.2= 

0,14(mol) 

n 

Na 

2- 

= 0,04 

ïî SO4 

0,14 

® V = = 0,14(lit) = 140ml 

1 

Câu 10: Hòa tan hoàn toàn 52,3 gam hỗn hợp gồm Mg, Fe và Zn bằng dung dịch 

H 2 SO 4 loãng thấy thoát ra 22,4 lít khí. Khối lượng muối sunfat thu được là (gam): 

A. 146,3 g B. 96,0 g C. 150,3 g D. 148,3 g 



BTKL 

+ Có n = 1® n 2- 

= 1(mol) ¾¾¾® m = 52,3 + 1.96 = 148,3(gam) 

H2 SO4 

Câu 11: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp A gồm một số kim loại trong dung 

dịch HCl dư thì thu được 1,008 lít khí (ở đktc) và dung dịch chứa 4,575 gam muối. 

Giá trị của m là : 

A. 1,38 B. 1,48 C. 1,24 D. 1,44 



+ Có 

H 

2 

BTNT 

trong muËi 

- 

Cl 

n = 0,045(mol) ¾¾¾® n = 0,09(mol) 

BTKL 

+ ¾¾¾® m= 4,575- 0,09.35,5= 

1,38(gam)

Câu 12: Cho Na dư vào m gam dung dịch loãng hỗn hợp X gồm HCl và H 2 SO 4 có 

cùng nồng độ % thu được 0,045 m gam H 2 . Nồng độ % của mỗi axit là : 

A. 18,48 B. 15,54 C. 16,67 D. 13,36 




Lấy m = 100 (gam) ® n = 2,25(mol) . Chú ý lượng H 2 có sinh ra từ H 2 O nữa. 

H 2 

ìHCl : a(gam) 

ï 

BTNT.H a a 100 - 2a 

® X íH2SO 4: a(gam) ¾¾¾¾® + .2 + = 4,5 ® a = 16,67% 

ï 

36,5 98 18 

îH2 

O :100 - 2a (gam) 

Câu 13: Chia m gam hỗn hợp X gồm Al, Zn, Mg thành 2 phần bằng nhau: Phần 1 

cho vào dung dịch HCl dư thu được 1,344 lít H 2 (đktc). Phần 2 nung trong không 

khí đến khối lượng không đổi thu được 3,04 gam chất rắn. Giá trị của m là : 

A. 5,12. B. 4,16. C. 2,08. D. 2,56. 



Ta có : 

n = 0,06® n = 0,12® n = 0,06(mol) 

trong oxit 

H e O 

2 

( ) 

BTKL 

¾¾¾® = - = 

m 3,04 0,06.16 .2 4,16(gam) 

Câu 16: Hòa tan hoàn toàn 2,43 gam hỗn hợp gồm Mg và Zn vào một lượng vừa 

đủ dung dịch H 2 SO 4 loãng, sau phản ứng thu được 1,12 lít H 2 (đktc) và dung dịch 

X. Khối lượng muối trong dung dịch X là 


Trích đề thi thử chuyên Vĩnh Phúc – 2016 


Ta có: n = 0,05(mol) ® n 2- 

= 0,05 ¾¾¾® m= 2,43+ 0,05.96= 

7,23(gam) 

H 

SO 

2 4 

Câu 17: Hỗn hợp X gồm Mg và Fe hoà tan vừa hết trong dung dịch H 2 SO 4 4,9% 

thì thu được dung dịch chứa 2 muối trong đó nồng độ % của FeSO 4 = 3%. Nồng độ 

% của MgSO 4 là : 

A. 3,25% B. 4,41% C. 3,54% D. 4.65% 



BTKL 

+ Lấy 1 mol hỗn hợp X : Có ì Fe : a 

í ® a + b = 1(mol) 

îMg : b 

dungdfich 1.98 

 

® nHSO 

= 1(mol) ® m = = = 

2 4 HSO 

2000(gam) , n 

2 4 

H 

1(mol) 

2 

4,9%

152a 3 

+ Có %FeSO4 

= = ® 15032a - 42b = 5994 

56a + 24b + 2000 -2 100 

ìa= 

0,4 120.0,6 

+ ® í ® %MgSO4 

= = 3,54% 

îb = 0,6 56.0,4 + 24.0,6 + 2000 - 2 

Câu 18: Hòa tan hoàn toàn m gam Na vào 100 ml dung dịch Y gồm H2SO4 0,5M 

và HCl 1M, thấy thoát ra 6,72 lít khí (đktc).Hỏi cô cạn dung dịch sau phản ứng 

thu được bao nhiêu gam chât rắn: 

A. 27,85 B. 28,95 C. 29,85 D. 25,89 



Ta có : 

ìNa : 0,6 

+ 

BTE 

2 

¾¾¾® 

Na 

= 

ï 

2- 

BTDT 

ï 4 

2 4 

¾¾¾® Dung dfich í 

- 

ìH : 0,3(mol) n 0,6 

ï 

íH SO : 0,05(mol) 

ï 

î 

HCl : 0,1(mol) 

BTKL 

¾¾¾® m = 

28,95(gam) 

SO : 0,05 

ïCl : 0,1 

ï - 

î OH : 0,4 

Câu 19: Hoà tan hoàn toàn 4,92 gam hỗn hợp A gồm (Al, Fe) trong 390ml dung 

dịch HCl 2M thu được dung dịch B. Thêm 800 ml dung dịch NaOH 1M vào dung 

dịch B thu được kết tủa C, lọc kết tủa C, rửa sạch sấy khô nung trong không khí 

đến khối lượng không đổi, thu được 7,5 gam chất rắn. Phần trăm khối lượng của Al 

trong hỗn hợp A có giá trị gần nhất với giá trị nào sau đây? 

A. 85,6 %. B. 65,8% C. 20,8% D. 16,5% 



Bài toán nhìn có vẻ khá dài nhưng với kỹ thuật “Đi tắt đón đầu” các bạn sẽ thấy nó 

rất đơn giản. 

+ Đâu tiên là câu hỏi : Na cuối cùng đi vào đâu ? 

Tất nhiên là 

BTNT.Clo 

NaCl 

BTNT.Na 

¾¾¾¾® n = 0,78¾¾¾¾® n = 0,8- 0,78= 

0,02(mol) 

NaAlO 

Nhiều bạn gân cổ lên cãi: Nếu Na có trong NaOH (dư) thì sao ? Điều này sẽ vô lý 

ngay.Vì nếu có NaOH dư nghĩa là chất rắn chỉ là Fe 2 O 3 và nó sẽ < 7,5 (gam). 

ìFe2O 3: 0,5b 

ìAl : a 

CDLBT ï 

+ Rồi, thế thì sao ? Thì ® 4,92í ¾¾¾¾® 7,5í a- 

0,02 

îFe : b ïAl2O 3: 

î 2 

Và 

ì27a + 56b = 4,92 ìa = 0,12 0,12.27 

í 

® í ® %Al = = 65,85% 

î51(a - 0,02) + 80b = 7,5 îb 

= 0,03 4,92 

2

Câu 20: Hỗn hợp X gồm Al và Fe. Hòa tan hết 22,2 gam hỗn hợp X vào dung dịch 

chứa 0,8 mol H 2 SO 4 (loãng) thu được dung dịch Y và 13,44 lít H 2 ở đktc. Cho dung 

dịch Y tác dụng với dung dịch Ba(OH) 2 lấy dư thu được x gam kết tủa. Giá trị của 

X là: 

A.197,5gam B. 213,4gam C. 227,4gam D. 254,3gam. 


Ta có ngay : ì H 

í ¾¾® ì 

í ¾¾® = í 

ì 

2SO 4 

: 0,8 Al : 0,2 

Fe(OH) 

2 

: 0,3 

x 213,4 

îH 2 

: 0,6 îFe : 0,3 îBaSO 4 

: 0,8 

Chú ý: Vì Ba(OH) 2 dư nên kết tủa Al(OH) 3 tan hết.

Chủ đề 10: Bài toán oxit kim loại tác dụng với axit loãng. 


Đây cũng là dạng toán rất cơ bản. Thực chất chỉ là quá trình H + kết hợp với O trong 

oxit để biến thành H 2 O. Câu hỏi quan trọng: 

H + trong axit đã đi đâu? Muối gồm những thành phần nào? 

Câu trả lời sẽ là: H + trong axit kết hợp với O trong oxit để biến thành nước. 

- 2- Đồng thời kim loại kết hợp với gốc axit tương ứng ( Cl ;SO ;NO 

- ) để tạo muối. 

4 3 

Chú ý : 1 số bài toán cần vận dụng thêm các ĐLBT 

Ví dụ 1. Hoà tan hoàn toàn 2,81 gam hỗn hợp gồm Fe 2 O 3 , MgO, ZnO trong 500ml 

dung dịch H 2 SO 4 0,1M(vừa đủ). Sau phản ứng, cô cạn dung dịch thu được muối 

khan có khối lượng là: 

A. 6.81g B. 4,81g C. 3,81g D. 5,81g 


BTNT 

trong oxit 

n + = 0,5.2.0,1 = 0,1 ¾¾¾® n = n = 0,05 

H 

HO 2 

BTKL 

¾¾¾® m= 2,81- 0,05.16+ 0,05.96= 

6,81(gam) →Chọn A 

O 

Ví dụ 2. Cho 24,12 gam hỗn hợp X gồm CuO, Fe 2 O 3 , Al 2 O 3 tác dụng vừa đủ với 

350ml dd HNO 3 4M rồi đun đến khan dung dịch sau phản ứng thì thu được m gam 

hỗn hợp muối khan. Tính m . 

A. 77,92 gam B. 86,8 gam 

C. 76,34 gam D. 99,72 gam 


BTNT 

trong oxit 

n + = 0,35.4 = 1,4 ¾¾¾® n = n = 0,7 

H 

HO 2 

BTKL 

¾¾¾® m= 24,12- 0,7.16+ 1,4.62= 

99,72(gam) →Chọn D 

O 

Ví dụ 3. Hòa tan m gam hỗn hợp gồm Cu và Fe 3 O 4 trong dung dịch HCl dư sau 

phản ứng còn lại 8,32 gam chất rắn không tan và dung dịch X. Cô cạn dung dịch X 

thu được 61,92 gam chất rắn khan. Giá trị của m 

A. 31,04 gam B. 40,10 gam 

C. 43,84 gam D. 46,16 gam 


BTE ph∂n ¯ng 1 

Chú ý: Vì Cu có dư nên ¾¾¾® nCu 

= n 3+ 

Fe 

2 

ìCu : a 

ìCuCl 2 

: a 

BTNT 

Do đó ta có: (m -8,32) í ¾¾¾® í 

î Fe 

3 O 

4 : a î FeCl 

2 : 3a 

BTKL 

¾¾¾® - = + ® = 

m 8,32 64a 232a m 43,84 

Ví dụ 4. Chia 156,8 gam hỗn hợp L gồm FeO, Fe 3 O 4 , Fe 2 O 3 thành hai phần bằng 

nhau. Cho phần thứ nhất tác dụng hết với dung dịch HCl dư được 155,4 gam muối

khan. Phần thứ hai tác dụng vừa đủ với dung dịch M là hỗn hợp HCl, H 2 SO 4 loãng 

thu được 167,9 gam muối khan. Số mol của HCl trong dung dịch M là 



Chú ý: Chúng ta có thể hiểu bài toán oxit tác dụng với axit là quá trình trao đổi 

điện tích âm giữa O 2- trong oxit và các ion âm trong axit. Do đó, lượng điện tích 

âm trong các dung dịch ở hai lần thí nghiệm là như nhau. 

Ta xử lý với phần 1: 

ìï 

Fe : a 

ìFe : a 

78,4 í 

® 155,4 

HCl 

í 

¾¾¾® - 

ïî 

O:b n = 2b 

Cl 

îCl : 2b 

BTKL ì56a + 16b = 78,4 ìa = 1 

¾¾¾® í 

® í 

î56a + 71b = 155,4 îb = 1,4 

ìFe :1(mol) 

BTKL 

ï - 

ì¾¾¾® ï 35,5x + 96y = 111,9 ìx = 1,8 

Với phần 2: 167,9 íCl : x í ® 

BTDT 

í 

ï 2- 

ïî 

¾¾¾® x+ 2y= 2b= 

2,8 îy = 0,5 

îSO 

4 

: y 

→Chọn B 

Ví dụ 5. Nung 20,8 gam hỗn hợp gồm Cu, Mg và Al trong oxi một thời gian thu 

được 21,52 gam chất rắn X. Hòa tan X trong V ml dung dịch HCl 0,5M vừa đủ thu 

được 0,672 lít khí H 2 (ở đktc). Giá trị của V là 

A. 300. B. 200. C. 400. D. 150. 


Bài toán này ta sẽ sử dụng bảo toàn nguyên tố hidro.Các bạn chú ý khi áp dụng 

BTNT ta hãy trả lời câu hỏi .Nó đi đâu rồi? 

Như bài này ta hỏi H trong HCl đi đâu? Tất nhiên nó biến thành H 2 và H 2 O 

BTKL 

¾¾¾® m = 21,52- 20,8= 0,72® n = n = 0,045 

O O H2O 

å 

n = 0,03 ® n = 0,15 ® V = 0,3(l) = 300(ml) →Chọn A 

H2 

H 

Ví dụ 6: Cho m gam hỗn hợp X gồm Cu và Fe 3 O 4 tác dụng với dung dịch HCl kết 

thúc phản ứng thu được dung dịch Y và 0,1395m gam kim loại dư. Chia dung dịch 

Y làm hai phần bằng nhau. Sục khí H 2 S đến dư vào phần I thu được 1,92 gam kết 

tủa. Giá trị của m gần với giá trị nào dưới đây: 

A. 12 B. 13 C. 15 D. 16 



ìCu: x 

HCl ìCuCl 2: x 

0,8605m gam Xí 

¾¾¾® Y í 

îFe3O 4: x îFeCl 

2: x

HS 

2 

¾¾¾® nCuS 

= x= 0,02.2= 

0,04 

® 0,8605m = 0,04.232 + 0,04.64 ® m = 13,76 gam. →Chọn B 

Ví dụ 7: Để hòa tan vừa hết 24,4 gam hỗn hợp MgO và Al 2 O 3 cần vừa đủ 700ml 

dung dịch H 2 SO 4 1M. Cô cạn dung dịch sau phản ứng được m gam muối. Giá trị 

của m là 

A.93,0 B. 80,4 C. 67,8 D. 91,6. 



MgO,Al 2O3 

trong oxit 

Ta có : n = 0,7¾¾¾¾® n = 0,7 ® n = 0,7(mol) 

HSO HO O 

2 4 2 

BTKL 

¾¾¾® = - + = 

m 24,4 

!""#""$ 

0,7.16 0,7.96 80,4(gam) 

Kimloai 

Ví dụ 8: Cho 51,44g hỗn hợp H gồm Ca, MgO, Fe 3 O 4 tác dụng vừa đủ với 800 ml 

dung dịch HCl 2,45M, cô cạn dung dịch sau phản ứng được hỗn hợp muối khan có 

chứa m gam FeCl 3 và m 1 gam FeCl 2 . Tổng giá trị m + m 1 là 

A. 55,250g B. 49,215g C. 64,770g D. 76,840g 


Nhận thấy Ca và MgO đều có M = 40 

ìX:a ì40a + 232b = 51,44 ìa = 0,3 

¾¾® 51,44í ¾¾® í ¾¾® í 

î Fe 

3 O 

4 : b î 2a + 8b = 1,96 î b = 0,17 

¾¾® m1 

+ m= 0,17.3.56+ 0,17.4.2.35,5= 

76,84(gam) 


Câu 1: Hòa tan hoàn toàn a gam Fe 3 O 4 vào lượng dư axit HCl thu được dung dịch 

X. Thêm lượng dư bột đồng kim loại vào X, khuấy đều cho các phản ứng hoàn 

toàn. Lọc bỏ phẩn không tan. Thêm dung dịch NaOH dư vào dung dịch nước lọc, 

rồi lấy kết tủa nung ngoài không khí đến khối lượng khôi đổi, thu được 6,4 gam 

chất rắn. Giá trị của a là: 




HCl ìFeCl 2 

: x 

Cu ìFeCl 2 

:3x 

Ta có : nFe 3O 

= x(mol) ¾¾¾® í ¾¾® í 

4 

î FeCl 

3 

: 2x î CuCl 

2 

: x 

BTNT ìCuO: x 

¾¾¾® 6,4í 

® x = 0,02(mol) ® a = 4,64(gam) 

îFe2O 3:1,5x 

Câu 2: Hòa tan hoàn toàn lần lượt m 1 gam hỗn hợp X gồm Mg và Fe rồi m 2 gam 

một oxit sắt trong dung dịch H 2 SO 4 loãng, rất dư thu được dung dịch Y và 1,12 lít

H 2 (đktc). Dung dịch Y tác dụng vừa đủ với 100ml dung dịch KMnO 4 0,15M thu 

được dung dịch Z chứa 36,37 gam hỗn hợp muối trung hòa. Giá trị của m 1 và m 2 

lần lượt là : 

A. 1,68 và 6,4 B. 2,32 và 9,28 

C. 4,56 và 2,88 D. 3,26 và 4,64 



Ta có : 

nH 

= 0,05(mol) Mg : a 

ìï 

2 

í 

BTE 

ïî 

nKMnO 

0,015(mol) n 0,075(mol) 

Fe 

+ Vậy oxit không thể là Fe 2 O 3 . 

+ Nếu oxit là Fe 3 O 4 : c (mol) ® b + c = 0,075(mol) 

Ta có ngay : 

= ¾¾¾® 2+ 

= î 

4 

ì 

Xí 

® a+ b= 

0,05 

Fe : b 

ì 

+ 

ïK : 0,015 

ï 2+ 

ïMn : 0,015 

ï 2+ 

BTKL 

36,37íMg : a ¾¾¾® 120a + 200b + 600c = 32,8 

ï 3+ 

ï 

Fe : b + 3c 

ï 

BTDT 2- 

0,045 + 2a + 3b + 9c 

ï¾¾¾® SO 

4 

: 

î 

2 

ìa 

= 0,015(mol) 

ï 

ìm1 

= 24a+ 56b= 

2,32(gam) 

® íb 

= 0,035(mol) ® í 

ï m2 

= 0,04.232= 

9,28(gam) 

c = 0,04(mol) 

î 

î 

Đã có đáp án nên ta yên tâm không xảy ra trường hợp oxit là FeO nữa. 

Câu 3: Cho m gam hỗn hợp bột X gồm Fe x O y , CuO và Cu (x, y nguyên dương) 

vào 600 ml dung dịch HCl 1M, thu được dung dịch Y (không chứa HCl) và còn lại 

6,4 gam kim loại không tan. Cho Y tác dụng với lượng dư dung dịch AgNO 3 , thu 

được 102,3 gam kết tủa. Biết các phản ứng đều xảy ra hoàn toàn. Giá trị của m gần 

nhất với giá trị nào sau đây? 

A. 22,7. B. 34,1. C. 29,1. D. 27,5. 



+ Có Cu dư nên Y muối sắt trong Y chỉ có thể là FeCl 2 . 

+ Ta 

ìï AgCl : 0,6 

BTNT.Clo 

¾¾¾¾® nAgCl = 0,6® 102,3í 

BTE TrongY 

¾¾¾® 2+ 

ïî Ag : 0,15 n = 0,15(mol) 

Fe

BTNT.Clo 

+ ¾¾¾¾® n = 0,15(mol) 

å 

CuCl 

2 

® (Fe,Cu) = 0,15.56 + 0,15.64 + 6,4 = 24,4(gam) 

+ 

BTNT.H 

BTKL 

¾¾¾¾® nHO= 0,3 ¾¾¾® m = 0,3.16 

"#$ 

+ 24,4 ! = 29,2(gam) 

2 

O 

Fe+ 

Cu 

Câu 4: Cho m gam hỗn hợp P gồm Fe, FeO, Fe 2 O 3 và Fe 3 O 4 vào dung dịch H 2 SO 4 

loãng dư được dung dịch T và không thấy khí thoát ra. Lấy 1/2 T tác dụng với 

KOH dư, lấy kết tủa đem nung trong không khí tới khối lượng không đổi được 16 

gam chất rắn. Lấy 1/2 T tác dụng với dung dịch KMnO 4 thấy mất màu vừa hết 100 

ml KMnO 4 0,24M. Giá trị đúng của m gần nhất với: 

A. 30 B. 32 C. 34 D. 16 



2+ 

ì BTNT.Fe 16 

ìïFe : a ï¾¾¾¾® a + b = .2 = 0,2 ìa = 0,12 

Trong ½ T có : í ® í 160 ® í 

3+ 

ïî Fe : b ï BTE 

îb = 0,08 

î¾¾¾® a = 0,1.0,24.5 = 0,12 

BTDT trongoxit 0,12.2 + 0,08.3 

¾¾¾® nO 

= = 0,24(mol) 

2 

BTKL 

å 

( ) 

¾¾¾® m= 2. m(Fe,O) = 2. 0,2.56+ 0,24.16 = 30,08(gam) 

Câu 5: Cho a gam hỗn hợp A gồm Fe 2 O 3 , Fe 3 O 4 và Cu vào dung dịch HCl dư thấy 

có 0,7 mol axit phản ứng và còn lại 0,35a gam chất rắn không tan. Mặt khác, khử 

hoàn toàn a gam hỗn hợp A bằng H 2 dư thu được 34,4 gam chất rắn. Phần trăm 

khối lượng Cu trong hỗn hợp A là : 

A. 22,4%. B. 16,0%. C. 44,8% D. 51,0%. 



BTNT.H 

HCl 

ì¾¾¾¾® ï nHO= 

0,35(mol) 

2 

BTNT.O TrongA 

Ta có : A ¾¾¾® í 

¾¾¾¾® nO 

= 0,35(mol) 

ïîMuËi 

BTKL 

¾¾¾® a = 34,4 + 0,35.16 = 40(gam) ® m = 0,35.40 = 14(gam) 

BTKL 

m 

å Trong uËi 

Kimloπi 

d≠ 

Cu 

¾¾¾® m = 34,4- 14= 

20,4(gam) 

Vậy trong muối có : 

ì 

2+ 

Fe : a 

BTDT 

ï 2+ 

ïì 

¾¾¾® + = ì = 

íCu 

: b ® í ® í 

BTKL.Kim. loπi 

ï 

56a 64b 20,4 b 

- ï¾¾¾¾¾¾® + = î = 

ïî 

Cl : 0,7 

î 

2a 2b 0,7 a 0,25(mol) 

0,1(mol)

0,1.64 + 14 

® %Cu trong A = = 51% 

40 

Câu 6: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp X gồm kim loại A, Fe và các oxit của sắt bằng 

dung dịch H 2 SO 4 loãng thu được dung dịch Y chỉ chứa 2 muối sunfat có khối 

lượng 130,4 gam và 0,5 mol khí H 2 . Cho Y tác dụng với dung dịch Ba(OH) 2 dư 

(trong điều kiện không có không khí) thu được m gam kết tủa. Biết hidroxit của A 

không tan trong kiềm mạnh và nếu lấy 63 gam X thì có thể điều chế được tối đa 55 

gam hỗn hợp kim loại. Giá trị của m gần nhất với : 

A. 280 B. 290 C. 300 D. 310 



Vì trong Y có muối của A nên Y chỉ có thể có FeSO 4 và muối sunfat của A. 

63 - 55 8 

Đầu tiên ta có %O trong X = = 

63 63 

Tiếp theo là chia để trị 

ìA,Fe 

HSO ìH 2 4 

2 

:0,5 

BTNT.H 

X c„ khËi l≠Óng m í ¾¾¾® í ¾¾¾¾® n 2- 

= a+ 

0,5 

SO 

O:amol H 

4 

î 

î 2O:a 

BTKL 

16a 8 

Khi đó thì ¾¾¾® 130,4 = m!"# - 16a "$ + 96( a + 0,5) 

vµ = ® 126a - m = 0 

!"#"$ m 63 

Thế là mò ra : 

Kim loai 

SO 

ì80a + m = 82,4 ìa = 0,4 

í 

® í 

î126a - m = 0 îm = 50,4 

Kết tủa là các hidroxit và BaSO 4 .Bảo toàn nhóm 

nBaSO 4 

= 0,4+ 0,5= 

0,9(mol) 

Với lượng hidroxit kim loại ta dùng Bảo toàn điện tích 

n = 0,9(mol) ¾¾¾® n = 0,9.2 = 1,8(mol) 

BTDT Trong hidroxit 

vì 2- - 

SO 4 OH 

Và 

2- 

4 

2 

SO - 4 

dễ có 

m = 50,4 

" #$##% 

- 0,4.16 + 0,9.233 

"#$#% 

+ 1,8.17 

! 

= 284,3(gam) 

Kimloai BaSO KhËi l≠Óng OH trong k’t tÒa (hidroxit) 

4 

4 

Câu 7: Cho m gam hỗn hợp A chứa Ca và MgO (trong đó Oxi chiếm 

15 khối 

lượng) tác dụng hoàn toàn với dung dịch HCl dư. Sau phản ứng hoàn toàn thu được 

(m+ 18,1) gam. Giá trị của m là : 

A.16 B.12 C.14 D.18 



Để ý thấy Ca và MgO đều có khối lượng phân tử là 40. 

-

BTKL 

4 m 

Do đó ta ¾¾¾® m + 18,1 = m - m + .2.35,5 ® m = 12(gam) 

!"# 15"$ !"# 40 "$ 

Kim loai 

Câu 8: Hỗn hợp X chứa 2015 gam hỗn hợp oxit gồm Fe 2 O 3 , CuO và ZnO. Hòa 

tan hoàn toàn X bằng một lượng HCl dư thu được 3527,5 gam muối. Mặt khác, hòa 

tan hoàn toàn 2015 gam X bằng lượng vừa đủ dung dịch Y chứa HCl, HNO 3 , 

H 2 SO 4 với tỷ lệ mol tương ứng là 1 : 2 : 1. Dung dịch sau phản chứa m gam muối. 

Giá trị của m gần nhất với : 

A. 4250 B. 4380 C. 4385 D. 5000 



Nhận thấy rất nhanh rằng 

ìFe2O3 º FeO1,5 ìFeCl3 

ï 

HCl ï ìO® 

2Cl 

íCuO ¾¾¾® íCuCl2 

® í ® D m = 71- 16 = 55 

ï 

16 71 

ZnO 

ï î ® 

î 

î ZnCl2 

Khi đó có ngay : 

TrongX 3527,5 - 2015 

Y 

nO = = 27,5( mol) ¾¾® nH2O = 27,5 ® å n + = 55(mol) 

H 

55 

ìHCl :11(mol) 

ï 

Do đó : íHNO 3 

: 22(mol) 

ï 

î HSO 

2 4 

:11(mol) 

BTKL 

¾¾¾® m = 2015 - 27,5.16 + 11.35,5 + 22.62 + 11.96 = 4385,5(gam) 

Câu 9: Khi hòa tan hiđroxit kim loại M(OH) 2 bằng một lượng vừa đủ dung dịch 

H 2 SO 4 20% thu được dung dịch muối trung hoà có nồng độ 27,21%. Kim loại M là 

A. Fe. B. Mg. C. Zn. D. Cu. 



1.98 

Giả sử : nM(OH) = 1(mol) ® n 

2 H2SO = 1(mol) ® m 

4 dung dfich H2SO 

= = 490(gam) 

4 

0,2 

M+ 

96 

Vậy %MSO4 

= = 0,2721 ® M = 64 ® Cu 

M + 17.2 + 490 

Câu 10: Cho 29,6 gam hỗn hợp gồm Cu và Fe tác dụng với oxi không khí, sau 

phản ứng thu được 39,2 gam hỗn hợp A gồm (CuO, FeO, Fe 2 O 3 và Fe 3 O 4 ). Hòa tan 

hoàn toàn A trong dung dịch H 2 SO 4 loãng, dư. Khối lượng muối sunfat (gam) thu 

được là : 

A. 68,6 B. 87,2 C. 88,4 D. 92,2 


Cl 

-


BTKL trong A 39,2 - 29,6 

BTDT 

+ Có ¾¾¾® nO 

= = 0,6¾¾¾® n 2- 

= 0,6(mol) 

SO 

16 

4 

BTKL 

+ ¾¾¾® m = 29,6+ 0,6.96= 

87,2(gam) 

sunfat 

Câu 11: Hòa tan hoàn toàn 6,94 gam hỗn hợp Fe x O y và Al trong 100 ml dung dịch 

H 2 SO 4 1,8M, thu được 0,672 lít H 2 (đktc). Biết lượng axit đã lấy dư 20% so với 

lượng cần thiết để phản ứng (giả sử không có phản ứng khử Fe 3+ thành Fe 2+ ). Công 

thức của Fe x O y là 

A. FeO. B. Fe 3 O 4 hoặc FeO. 

C. Fe 3 O 4 . D. Fe 2 O 3 . 



+ Có 

ì Ph∂n ¯ng 0,18 

ïnHSO 

= = 0,15(mol) 

2 4 

BTNT.H 

í 120% ¾¾¾¾® nHO= 

0,12(mol) 

2 

ï 

BTE 

î 

nH 

= 0,03(mol) ¾¾¾® n = 

2 

Al 

0,02(mol) 

ìAl : 0,02 

BTKL ï 

+ ¾¾¾® 6,94íO : 0,12 ® Fe2O3 

ï 

î ® Fe : 0,08 

Câu 12: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm FeO, Fe 2 O 3 và Fe 3 O 4 bằng lượng 

vừa đủ dung dịch H 2 SO 4 loãng thu được 500ml dung dịch Y. Chia Y thành 2 phần 

bằng nhau: 

Cô cạn phần 1 thu được 31,6 gam hỗn hợp muối khan. 

Sục khí clo dư vào phần 2, sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, cô cạn dung dịch thì 

thu được 33,375 gam hỗn hợp muối khan. Giá trị của m là : 

A. 24,8 B. 20,6 C. 19,28 D. 26,4 



+ Ta sẽ xử lý câu này bằng kỹ thuật “Chia để trị” và BTĐT và BTE. Ta làm với 

từng phần nhé ! 

ìï FeO : 2a(mol) ® n 2+ 

= 2a 

Fe 

+ Cách 1: Chia m thành í 

ïî Fe 

2O 3: 2b(mol) 

+ Phần 1 : 

m ìï Fe : a+ 

2b(mol) 

í 

® 56(a+ 2b) + 96(a+ 3b) = 31,6 

BTDT 2- 

2 ïî O : a+ 3b(mol) ¾¾¾® SO 

4 

: a+ 

3b(mol) 

BTKL 33,375 - 31,6 

BTE 

+ Phần 2 : ¾¾¾® n - = = 0,05¾¾¾® a = 0,05(mol) 

Cl 

35,5

® b= 0,06(mol) ® m= 0,05.2.72+ 0,06.2.160= 

26,4(gam) 

Cách 2 : Chia X thành 

2+ 

BTE 

ìFe : a ¾¾¾® a = n - = 0,05(mol) 

Cl 

m ï Fe 

3+ 

: b ® m = 26,4(gam) 

í 

2 ï ¾¾¾® 

BTDT BTDT.P1 

2 

O:a + 

- 

1,5b ¾¾¾¾® SO 

4 

:a + 1,5b 

ïî 

Câu 13: Nung một lượng sắt ngoài không khí một thời gian thu được 13,6 gam hỗn 

hợp chất rắn X. Cho lượng X trên vào 340 ml dung dịch HCl 1M. Thu được dung 

dịch Y. 0,448 lít khí H 2 (đktc) và m 1 gam Fe. Cho AgNO 3 dư vào Y thấy có m 2 

gam kết tủa xuất hiện. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị của m 1 + m 2 gần 

nhất với : 

A. 67 B. 69 C. 50 D. 46 



+ Ta có : 

ìï nHCl = 0,34(mol) 

BTNT.H BTNT.O trong X 

í 

¾¾¾¾® nHO= 0,15(mol) ¾¾¾¾® n 

2 

O 

= 0,15(mol) 

 

ïî 

nH 

= 0,02(mol) 

2 


BTNT.Clo trong Y 

+ Vậy 13,6 í 

¾¾¾¾® nFeCl 

= 0,17(mol) 

2 

îO:0,15(mol) 

BTNT.Fe 

¾¾¾¾® m1 

= 0,03.56= 

1,68(gam) 

trong Y 

BTE 

ìAgCl : 0,34(mol) 

+ Và nFeCl 

= 0,17(mol) ¾¾¾® m 

2 

2 

= 67,15(gam) í 

îAg 

: 0,17(mol) 

® m1+ m2 

= 68,83(gam) 

Câu 14: Cho m gam hỗn hợp Cu và Fe 3 

O 4 

vào 400 ml dung dịch HCl thu được 

dung dịch A (không còn chất rắn không tan) trong đó khối lượng FeCl 3 

là 9,75 gam. 

Thêm dung dịch NaOH dư vào dung dịch A, sau đó lọc lấy kết tủa nung trong 

không khí đến khối lượng không đổi thu được 20 gam chất rắn. % khối lượng của 

Cu trong m là : 

A. 13,62% B. 16,42% C. 12,18% D. 18,24% 




+ Có ngay 

HCl 

ìCu : 

mí 

î Fe 

3 O 

4 : a(mol) ® n 

FeO 

= a(mol) 

FeCl 

3 

BTNT.Fe 

¾¾¾® n = 0,06(mol) ¾¾¾¾® n = 3a- 

0,06 

Fe 

2+

BTE+ BTNT.Fe 3a -0,06 -a 

¾¾¾¾¾® nCu 

= = a - 0,03(mol) 

2 

BTNT.Fe+ Cu ìCuO : a - 0,03 

BTKL 

¾¾¾¾¾® 20í 

¾¾¾® 80(a- 0,03) + 1,5a.160 = 20 

îFe2O 3:1,5a 

ìCu : 0,04(mol) 0,04.64 

® a= 0,07(mol) ® m= 18,8(gam) í 

® %Cu= = 13,62% 

îFe3O 4 

: 0,07(mol) 18,8 

Câu 15: Cho 20,8 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, MgO tác dụng với dung dịch HCl 

14,6% vừa đủ thu được 2,24 lít khí (đktc) và dung dịch X trong đó nồng độ của 

FeCl 2 là 11,51%. Nồng độ của MgCl 2 trong dung dịch X là : 

A. 7,96% B. 8,61% C. 9,46% D. 10,25% 




ï 

Có 20,8íFeO : a(mol) ® nHCl 

= 0,2 + 2a+ 

2b 

ï 

îMgO : b(mol) 

( + + ) 

0,2 2a 2b .36,5 

® mddHCl 

= = 250(0,2 + 2a + 2b)(gam) 

0,146 

ì72a + 40b = 15,2 

ï 

ìa = 0,1 

® í (a+ 

0,1).127 

® í 

ï 

= 0,1151 b= 

0,2 

20,8 + 250(0,2 + 2a+ 2b) -0,2 

î 

î 

0,2.95 

® %MgCl2 

= = 8,61% 

20,8 + 200 -0,2 

Câu 16: Cho 29,2 gam hỗn hợp X gồm Al 2 O 3 , CuO, Al, Cu vào trong dung dịch 

HCl dư thu được 5,6 lít khí H 2 (đktc), dung dịch sau phản ứng chỉ chứa HCl dư và 

một muối, lọc lấy phần chất rắn không tan cho vào dung dịch HNO 3 dư, thu được 

8,96 lít khí NO 2 (đktc,sản phẩm khử duy nhất). Biết các phản ứng hoàn toàn. Phần 

trăm khối lượng của oxi trong hỗn hợp X gần nhất với giá trị nào sau đây : 

A. 20% B. 25% C. 15% D. 30 % 



BTE 

Ta có : nNO 

= 0,4 ¾¾¾® n 

2 

å Cu 

= 0,2(mol) 

Và nH 2 

= 0,25

ìAl2O 3: a 

ï 

CuO : b 

ï 

Gọi 29,2 í BTE 2b + 0,25.2 

ï ¾¾¾® Al : 

ï 

3 

ïî Cu : 0,2 - b 

BTKL 2b + 0,5 

¾¾¾® 102a + 80b + 27 + 64(0,2 - b) = 29,2 ® 3a + b = 0,35 

3 

0,35.16 

® %O = = 19,178% 

29,2 

Câu 17: Hoà tan hỗn hợp X gồm Cu và Fe 2 O 3 trong 400 ml dung dịch HCl a 

mol/lít được dung dịch Y và còn lại 1 gam đồng không tan. Nhúng thanh Mg vào 

dung dịch Y, sau khi phản ứng xong, nhấc thanh Mg ra thấy khối lượng tăng 4 gam 

so với ban đầu và có 1,12 lít khí H 2 (đktc) bay ra.(Giả thiết toàn bộ lượng kim loại 

thoát ra đều bám vào thanh Mg). Khối lượng của Cu trong X và giá trị của a là: 

A. 4,2g và a = 1M. B. 4,8g và 2M. 

C. 1,0g và a = 1M D. 3,2g và 2M. 



Vì có Cu dư nên muối trong Y 

và 

H 

2 

BTNT.H 

Trong Y 

+ 

H 

BTE 

ìï Cu 

¾¾¾®í 

ï îFe 

n = 0,05¾¾¾¾® n = 0,1(mol) 

BTDT 

Cl 

BTNT.Clo 

MgCl 

2 

2+ 

2+ 

: x(mol) 

: 2x(mol) 

¾¾¾® n = 6x+ 0,1¾¾¾¾® n = 3x+ 

0,05 

- 

BTKL 

6.0,05 + 0,1 

¾¾¾® 64x !"#"$ + 56.2x - 24( 3x + 0,05) 

= 4 ® x = 0,05(mol) ® a = = 1 

!""#""$ 

0,4 

BTNT.Cu 

Fe+ 

Cu 

Mg 

¾¾¾¾® mCu 

= 1+ 0,05.64= 

4,2(gam) 

Câu 18: Nung nóng 3,6 gam kim loại Mg trong một bình kín có thể tích 1,12 lít chứa 

đầy không khí sau phản ứng thu được m gam hỗn hợp chất rắn X. Cho X tác dụng với 

dung dịch HCl đặc, dư thì thấy V lít khí thoát ra (khí này không làm đổi màu quỳ tím 

ẩm), (biết không khí có chứa 80% nitơ và 20% oxi về thể tích, các khí đo ở điều kiện 

tiêu chuẩn, các phản ứng xẩy ra hoàn toàn). Tính m và V? 

A. 3,92 và 2,912. B. 5,04 và 2,016. 

C. 3,92 và 2,016. D. 5,04 và 0,224. 



ìï nO 

= 0,01 

2 

3,6 

Ta có : n B◊nh = 0,05í 

Mg 

= = 0,15 

nN 

= 0,04 Vµ n 

ïî 

24 

2 

BTE 

 

H H 

¾¾¾® 0,15.2 = 0,01.4 + 0,04.6 + 2.n ® n = 0,01(mol) ® V = 0,224(l) 

BTKL 

Mg 

2 2 

¾¾¾® m= m + m = 3,6+ 0,01.32+ 0,04.28= 

5,04(gam) 

B◊nh 

Chú ý : 3Mg + N2 ® Mg3N2 Mg3N2 + 8HCl ® 2NH4Cl + 3MgCl2 

Câu 19: Hỗn hợp X gồm FeO, Fe 2 O 3 và Fe 3 O 4 . Hòa tan hết m gam X vào dung 

dịch HCl vừa đủ thu được dung dịch muối Y. Chia Y làm hai phần bằng nhau: 

- Để oxi hóa hết các chất có trong dung dịch ở phần một cần vừa đủ 300ml dung 

dịch KMnO 4 0,1M/H 2 SO 4 (loãng). 

- Phần hai hòa tan tối đa 0,96 gam kim loại Cu. 

Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị của m là: 

A. 3,84. B. 7,68. C. 26,4. D. 13,2. 



Chú ý : KMnO 4 có thể oxi hóa được Cl - thành Cl 2 

Trong 1/2 dung dịch X có : 

ìa+ 2a+ 3b= 

0,03.5 

BTE ï 

ìa 

= 0,02(mol) 

¾¾¾® í 0,96 ® í 

ïb = .2 = 0,03 îb 

= 0,03(mol) 

î 64 

2+ 

ìFe 

: a 

ï 3+ 

íFe 

: b 

ï ¾¾¾® 

BTDT - 

BTDT Trong it 

Cl : 2a + 3b ¾¾¾® 

ox 

ïî 

nO 

= a + 1,5b 

BTKL ìFe : 0,05.2(mol) 

¾¾¾® m = 7,68í îO 

: 0,13(mol) 

Câu 20: Hỗn hợp X gồm Fe 2 O 3 và Cu. Cho m gam hỗn hơp X tác dụng với dung 

dịch HCl vừa đủ thu được dung dịch chứa 122,76 gam chất tan. Cho m gam hỗn 

hợp X tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 loãng vừa đủ thu được dung dịch Y chứa 3 

chất tan với tỉ lệ số mol 1 : 2 : 3. Dung dịch Y làm mất màu tối đa bao nhiêu gam 

KMnO 4 trong môi trường axit sunfuric? 

A. 6,162 B. 5,846 C. 5,688 D. 6,004 



Gọi 

ìï nCu 

= a 

HCl 

X í ¾¾¾® 64a + 56.2.b + 6b.35,5 = 122,76 

ïî 

n = b !"#"$ !" # "$ 

Fe2O3 

Cu+ 

Fe Clo

ìCuSO 4 

: a 

BTE 

ï 

BTNT.Fe 

¾¾¾® n = 2n ® Y FeSO 

Fe Cu í 4 

: 2a ¾¾¾¾® 2a + 6a = 2b 

ï 

îFe 2(SO 4) 3:3a 

Ta 2+ 2+ 

ìa = 0,09 

BTE 0,18 

® í ® n 2+ 

= 0,18¾¾¾® n 

Fe 

KMnO 

= = 0,036® m= 

5,688 

4 

îb = 0,36 5 

Câu 21: Hỗn hợp M gồm CuO và Fe 2 O 3 có khối lượng 9,6 gam được chia thành 

hai phần bằng nhau (đựng trong hai cốc). Cho phần 1 tác dụng với 100ml dung 

dịch HCl a(M), khuấy đều sau khi phản ứng kết thúc, làm bay hơi một cách cẩn 

thận thu được 8,1 gam chất rắn khan. Cho phần 2 tác dụng với 200 ml HCl a(M), 

khuấy đều, sau khi kết thúc phản ứng lại làm bay hơi thu được 9,2 gam chất rắn 

khan. Giá trị của a là: 

A. 1 B. 0,75 C. 0,5 D. 1,2 



+ Thấy ở hai lần số mol HCl tăng gấp đôi mà khối lượng muối không tăng gấp đôi. 

Nên suy ra lần 1 chất rắn chưa tan hết, lần 2 chất rắn đã tan hết. 

+ Có 

ìCuO : a(mol) 

BTNT ìCuCl 2 

: a 

4,8í 

¾¾¾® 9,2 í 

îFe2O 3: b(mol) 

îFeCl 3 

: 2b 

BTKL ì80a + 160b = 4,8 ìa = 0,02 

+ Vậy ¾¾¾® í 

® í 

î135a + 162,5.2b = 9,2 îb = 0,02 

+ Khi đó 

å O 

ì n = 0,02 + 0,02.3 = 0,08 

ï 

ï ìFe,Cu : 3,52(gam) 

í ï 

ï8,1 BTKL 

í¾¾¾® m + = ® + - = ® = 

ï ï ! O 

m 

! Cl 

4,58 16x 35,5.2.(0,08 x) 4,58 x 0,02(mol) 

î î 

x(mol) (0,08-x).2 

® nCl 

= 0,12(mol) ® a= 

1,2(M) 

Câu 22: Nung hỗn hợp gồm 0,12 mol Al và 0,04 mol Fe 3 O 4 một thời gian, thu 

được hỗn hợp rắn X gồm Al, Fe, FeO, Fe 3 O 4 , Al 2 O 3 . Hòa tan hoàn toàn X trong 

dung dịch HCl dư thu được 0,15 mol khí H 2 và m gam muối. Giá trị của m là 

A. 41,97 B. 32,46 C. 32,79 D. 31,97 



Một câu hỏi được đặt ra ngay là: H trong HCl đi đâu ? 

Hỏi vớ vẩn ...biến thành nước và H 2 ...Đừng hỏi O ở đâu kết hợp với H trong HCl 

thành nước nhé.

BTNT.O 

ì¾¾¾¾® ï nHO= 0,04.4= 

0,16 

2 

BTNT.H 

Rồi ok í 

¾¾¾¾® nHCl 

= 0,62(mol) 

ïî 

nH 

= 0,15 

2 

Và m = 0,12.27 

!"""#"""$ 

+ 0,04.3.56 + 0,62.35,5 = 31,97(gam) 

Fe,Al 

Câu 23: Cho 50 gam hổn hợp X gồm bột Fe 3 O 4 và Cu vào dung dịch HCl dư. Kết 

thúc phản ứng còn lại 20,4 gam chất rắn không tan. Phần trăm về khối lượng của 

Cu trong hổn hợp X là 

A. 40,8%. B. 40%. C. 20,4%. D. 53,6 %. 



Vì HCl dư nên chất rắn không tan là Cu.Khi đó ta có ngay : 

BTE 

ìCu : a 

BTKL 

¾¾¾® 50 - 20,4 = 29,6 í ¾¾¾® 64a + 232a = 29,6 ® a = 0,1 

îFe3O 4: a 

BTKL 20,4 + 0,1.64 

¾¾¾® %Cu = = 53,6% 

50 

Câu 24: Hỗn hợp H gồm m gam Al, m gam Fe 2 O 3 , m gam CuO. Nung nóng hỗn 

hợp đến khi không còn phản ứng xảy ra thì thu được hỗn hợp rắn X (chứa 3 đơn 

chất và 1 hợp chất). Biết X tác dụng vừa đủ với 400 ml dung dịch HCl 1,47M. 

Khối lượng hợp chất có trong X là 

A. 4,59g B. 6,885g C. 13,77g D. 8,16g 


BTNT.Clo m m 

¾¾¾¾® .3 + .2.2 = 0,4.1,47 ¾¾® m = 4,32 

27 160 

0,135 

¾¾® nO 

= 0,027.3 + 0,054 = 0,135 ¾¾® m 

Al2O 

= .102 = 4,59(gam) 

3 

3

Chủ đề 11: Bài toán khử oxit kim loại bằng CO, H 2 


+ Bài toán này thực chất rất đơn giản nếu các bạn hiểu bản chất chỉ là quá trình 

CO, H 2 …lấy oxi trong các oxit của các kim loại có tính khử trung bình (Zn, Fe, 

Cu…) 

+ Dạng toán này thường dùng định luật BTNT. 

+ Tuy nhiên, dạng toán này cũng dễ dàng kết hợp với các dạng toán khác để tạo 

nên những bài toán hay. 

Ví dụ 1: Khử 32 gam Fe 2 O 3 bằng CO ở nhiệt độ cao, thu được hỗn hợp chất rắn X. 

Cho toàn bộ X tác dụng với dung dịch HNO 3 loãng (dư), thu được khí NO (sản 

phẩm khử duy nhất) và dung dịch chứa m gam muối. Giá trị của m là: 

A. 72,6 B. 74,2 C. 96,8 D. 48,4 


BTNT.Fe 

¾¾¾¾® nFe O 

= 0,2® nFe( NO ) 

= 0,4® m= 96,8(gam) →Chọn C 

2 3 3 3 

Ví dụ 2: Cho H 2 dư qua 8,14 gam hỗn hợp A gồm CuO, Al 2 O 3 và Fe x O y nung 

nóng. Sau khi phản ứng xong, thu được 1,44g H 2 O và a gam chất rắn. Giá trị của a 

là 

A. 6,70. B. 6,86. C. 6,78. D. 6,80. 


trong oxit 

n = 0,08 ® n = 0,08 

HO 

2 

O 

BTKL 

¾¾¾® a= 8,14- 0,08.16= 

6,86(gam) →Chọn B 

Ví dụ 3: Dẫn một luồng khí CO dư qua ống sứ đựng Fe 3 O 4 và CuO nung nóng đến 

khi phản ứng hoàn toàn thu được 2,32 gam hỗn hợp kim loại. Khí thoát ra khỏi 

bình được dẫn qua dung dịch nước vôi trong dư thu được 5 gam kết tủa. Tổng số 

gam 2 oxit ban đầu là 

A. 6,24. B. 5,32. C. 4,56. D. 3,12. 


Ta có: 

BTNT trong oxit 

n = 0,05¾¾¾® n = n = n = 0,05 

¯ 

å 

O 

BTKL 

¾¾¾® m = m(KL,O) = 2,32 + 0,05.16 = 3,12(gam) →Chọn D 

CO2 

Ví dụ 4: Dẫn một luồng khí CO qua ống sứ đựng m gam hỗn hợp CuO, Fe 2 O 3 , 

Fe 3 O 4 và Al 2 O 3 rồi cho khí thoát ra hấp thụ hết vào dung dịch nước vôi trong dư 

thu được 15 gam kết tủa. Chất rắn còn lại trong ống sứ có khối lượng 215,0 gam. 

Giá trị của m là 

A. 217,4. B. 219,8. C. 230,0. D. 249,0. 


¯

BTNT 

n = 0,15 ¾¾¾® nO 

= nCO 

= n = 0,15 

¯ 

2 ¯ 

å 

BTKL 

¾¾¾® = = + = 

m m(KL;O) 215 0,15.16 217,4 

Ví dụ 5: Dẫn từ từ V lít khí CO (ở đktc) đi qua một ống sứ đựng lượng dư hỗn hợp 

rắn gồm CuO, Fe 2 O 3 (ở nhiệt độ cao). Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu 

được khí X. Dẫn toàn bộ khí X ở trên vào lượng dư dung dịch Ca(OH) 2 thì tạo 

thành 4 gam kết tủa. Giá trị của V là 

A. 0,896. B. 1,120. C. 0,224. D. 0,448. 


= ¾¾¾® BTNT 

n 0,04 n = ® = 

¯ CO 

0,04 V 0,896 

2 

Ví dụ 6: Cho 4,48 lít khí CO (ở đktc) từ từ đi qua ống sứ nung nóng đựng 8 gam 

một oxit sắt đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn. Khí thu được sau phản ứng có tỉ 

khối so với hiđro bằng 20. Công thức của oxit sắt và phần trăm thể tích của khí 

CO 2 trong hỗn hợp khí sau phản ứng. 

A. Fe 2 O 3 ; 65%. B. Fe 3 O 4 ; 75%. 

C. FeO; 75%. D. Fe 2 O 3 ; 75%. 


BTNT 

ì CO 

2 

: a 44a + 28(0,2 -a) 

0,2 mol CO ¾¾¾® í 

40 = ® a = 0,15 

îCO : 0,2 - a 

0,2 

trong oxit 

BTKL 8 - 0,15.16 

¾¾® nO 

= 0,15 ¾¾¾® nFe 

= = 0,1 

56 

nFe 

2 

¾¾® = ¾¾® Fe2O3 

¾¾® H = 75% 

n 3 

O 

Ví dụ 7: Cho luồng khí CO dư qua ống sứ đựng 5,36 gam hỗn hợp FeO và Fe2O3 

(nung nóng), thu được m gam chất rắn và hỗn hợp khí X. Cho X vào dung dịch 

Ca(OH)2 dư, thu được 9 gam kết tủa. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị 

của m là 

A. 3,75 B. 3,92 C. 2,48 D. 3,88 



Ca(OH) 2 

BTKL 

Ta có: X¾¾¾¾® n = 0,09¾¾¾® m= 5,36- 0,09.16= 

3,92(gam) 

¯ 

!"# "$ 

O


Câu 1: Thổi hỗn hợp khí CO và H 2 qua m gam hỗn hợp X gồm Fe 2 O 3 , CuO và 

Fe 3 O 4 có tỉ lệ mol 1:2:3. Sau phản ứng thu được 142,8 gam chất rắn Y. Hòa tan Y 

trong dd HNO 3 loãng dư thu được 0,55 mol khí NO (spkdn) và dung dịch Z. Cô 

cạn Z thu được m gam chất rắn khan. Giá trị của m gần nhất với : 

A. 511 B. 412 C. 455 D. 600 



Ta có : 

ìFe2O 3: a 

ï 

BTKL Bi khu m- mY 

1016a -142,8 

míCuO:2a 

¾¾¾® nO 

= = 

ï 

16 16 

îFe3O 4 

: 3a 

BTE 1016a -142,8 

+ 

ìFe(NO 3) 3:1,65 

BTNT(Cu Fe) 

¾¾¾® 3a.1 + .2 = 0,55.3 ® a = 0,15 ¾¾¾¾¾®í 

16 

î Cu(NO ) : 0,3 

BTKL 

¾¾¾® m= 

455,7(gam) 

Câu 2: Cho dòng khí CO đi qua ống sứ chứa hỗn hợp X gồm FeO, Fe 3 O 4 và Fe 2 O 3 

đốt nóng, phản ứng tạo ra khí CO 2 và hỗn hợp chất rắn còn lại trong ống nặng 

14,352 gam gồm 4 chất. Hòa tan hết hỗn hợp 4 chất này vào một lượng dung dịch 

HNO 3 thu được 1,8368 lít khí NO (đktc), sản phẩm khử duy nhất và dung dịch có 

chứa 47,1 gam muối khan. Số mol HNO 3 phản ứng có giá trị gần nhất với : 

A. 0,65 B. 0,75 C. 0,55 D. 0,70 



ìFe : a 

BTKL 

Chia để trị ta có : 14,352í 

¾¾¾® 56a + 16b = 14,352. 

îO:b 

Chú ý muối gồm 2 muối. 

¾¾¾® BTKL 

a 0,21 

56a ! = 47,1 - ì = 

(0,082.3.62 2.b.62) 

"###$###% 

+ ® í Fe 

îb = 0,162 

- 

NO3 

BTNT.N 

¾¾¾¾® nHNO 

= 0,082.3 2.0,162 0,082 

3 "# #$###% 

+ + 

! 

= 0,652 

- 

NO3 

NO 

Câu 3: Khử m gam Fe 3 O 4 bằng khí H 2 thu được hổn hợp X gồm Fe và FeO, hỗn 

hợp X tác dụng vừa hết với 3 lít dung dịch H 2 SO 4 0,2M (loãng). Giá trị của m là 




Ta có : 

2- 

BT.Nhóm.SO 4 

HSO 2 4 FeSO4 

n = 0,6¾¾¾¾¾® n = 0,6 

3 2

BTNT.Fe 

¾¾¾¾® 

Fe2O 

= ® = 

3 

n 0,2 m 46,4(gam) 

Câu 4: Cho hơi nước đi qua than nóng đỏ được hỗn hợp khí G gồm CO 2 , CO và 

H 2 . Toàn bộ lượng khí G qua Fe 2 O 3 dư, t 0 thu được x mol Fe và 10,8 gam H 2 O. 

Cho x mol sắt vừa tan hết trong y mol H 2 SO 4 thu được dung dịch chỉ có 105,6 gam 

muối và một sản phẩm khử duy nhất. Biết y=2,5x, giả sử Fe 2 O 3 chỉ bị khử về Fe. 

Phần trăm thể tích gần đúng của CO 2 trong G là: 

A. 19,06% B. 13,05% C. 16,45% D. 14,30% 



Chú ý : 

Fe O 

ìC+ H2O® CO+ 

H2 

í 

îC+ 2H O® CO + 2H 

2 2 2 

2 3 

G¾¾¾® nHO= a+ 2b= 

0,6(mol) 

2 

BTNT.O 

2 4 

¾¾¾¾® nFe 

= x = .2.(a + b) = (a + b) 

3 3 

và 

2- 

2 4 

+ ® 

4 

+ 

2 

+ 

2 

2H SO 2e SO SO 2H O 

ìCO : a(mol) 

ï 

® G íCO 2 

: b(mol) 

ï 

îH 2 

: a + 2b (mol) 

BTKL 2,5x 4 

¾¾¾® .96 + 56x = 105,6 ® 176. (a + b) = 105,6 ® a + b = 0,45(mol) 

2 3 

ìa = 0,3(mol) 0,15 

® í ® %CO2 

= = 14,3% 

îb = 0,15(mol) 0,3 + 0,15 + 0,6 

Câu 5: Hỗn hợp M gồm Fe, FeO, Fe 2 O 3 nặng 14,16 gam. Chia thành 3 phần đều 

nhau. Cho dòng khí H 2 (dư) đi qua phần 1 (nung nóng) thì thu được 3,92 gam Fe. 

Cho phần 2 vào lượng dư dung dịch CuSO 4 thì thu được 4,96 gam hỗn hợp rắn. 

Phần 3 được hòa tan vừa hết bởi một lượng tối thiểu V ml dung dịch HCl 7,3% 

(d=1,03g/ml). sau phản ứng thu được dung dịch X. Cho dung dịch X tác dụng với 

lượng dư dung dịch AgNO 3 , được a gam kết tủa. Các phản ứng đều xảy ra hoàn 

toàn 

Giá trị của V lần lượt là: 

A. 6,25 và 15,12 B. 67,96 và 14,35 

C. 56,34 và 27,65 D . 67,96 và 27,65 



Dễ có khối lượng trong mỗi phần là : 4,72 gam

ì 3,92 

nFe 

= = 0,07(mol) 

ï 56 

Với phần 1 : í 

ï BTKL Trong M/3 4,72 - 3,92 

¾¾¾® nO 

= = 0,05(mol) 

ïî 

16 

Với phần 2 : 

TrongM/3 0,24 

D m = 4,96 - 4,72 = 0,24(gam) ® nFe 

= = 0,03(mol) 

64 - 56 

Từ số mol O và Fe trong M/3 suy ra ngay X chỉ có muối FeCl 2 

BTNT.Fe 

¾¾¾¾® n = 0,07(mol) 

FeCl 

2 

0,14.36,5 

BTNT.Clo 

m 0,073 

¾¾¾¾® = ® = = = 

D 1,03 

dd 

nHCl 

0,14 V 67,96(ml) 

BTE BTNT 

Ag : 0,07(mol) 

¾¾¾¾¾® + a = 27,65 ì 

í 

îAgCl 

: 0,14(mol) 

Câu 6: Cho luồng khí CO dư đi qua ống sứ chứa m gam hỗn hợp Al 2 O 3 và Fe 3 O 4 

đốt nóng. Sau phản ứng thấy còn lại là 14,14 gam chất rắn. Khí ra khỏi ống sứ 

được hấp thụ vào dung dịch Ca(OH) 2 dư thu được 16 gam kết tủa. Giá trị của m là: 

A. 18,82 B. 19,26 C. 16,7 D. 17,6 



Bài toán rất đơn giản với ý đồ BTKL 

BfiCO c≠Ìp 16 

m = 14,14 + mO 

= 14,14 + .16 = 16,7(gam) 

100 

Câu 7: Dẫn khí CO đi qua m gam hỗn hợp X gồm 0,25 mol CuO, 0,1 mol Fe 3 O 4 và 

0,1 mol Al 2 O 3 đun nóng. Sau một thời gian thu được chất rắn Y. Cho Y vào dung 

dịch HCl dư, sau phản ứng hoàn toàn thu được 3,2 gam chất rắn và dung dịch Z. 

Cô cạn dung dịch Z thu được m gam muối khan. Giá trị của m là: 

A. 86,5 B. 90,2 C. 95,4 D. 91,8 



d≠ 

Cu 

+ Nhận xét : Có n = 0,05(mol)→ Không có muối Fe 3+ trong Z 

+ Và 

ìFeCl 2 

: 0,3 

BTNT ï 

BTKL 

¾¾¾® ZíCuCl 2 

:0,2¾¾¾® m= 

91,8(gam) 

ï 

îAlCl 3 

: 0,2

Câu 8: Hòa tan hết 4 gam oxit Fe x O y cần dùng 52,14 ml dung dịch HCl 10% ( d= 

1,05 g/ml). Để khử hóa hoàn toàn 4 gam oxit này cần ít nhất V lít khí CO (đktc). 


A. 1,545. B. 1,68. C. 1,24 . D. 0,056. 

Trích đề thi thử Nguyễn Trung Thiên – Hà Tĩnh – 2016 


Ta có : 

BTNT.H trong oxit 

HCl H O O 

n = 0,15(mol) ¾¾¾¾® n = n = 0,075(mol) 

BTNT.O trong oxit 

CO O 

¾¾¾¾® n = n = 0,075(mol) ® V = 1,68(lit) 

2 

Câu 9: Dẫn khí than ướt qua m gam hỗn hợp X gồm các chất Fe 2 O 3 , CuO, Fe 3 O 4 

(có số mol bằng nhau) đun nóng thu được 36 gam hỗn hợp chất rắn Y. Cho Y phản 

ứng hết với dung dịch HNO 3 loãng dư thu được 11,2 lít khí NO (sản phẩm khử duy 

nhất,đktc). Giá trị của m là : 

A. 47,2 B. 46,4 C. 54,2 D. 48,2 



Ta có : 

ìFe2O 3: a ìFe :5a 

BTKL 

ï 

0 

H 2 ,CO,t ï ì¾¾¾® ï 344a + 16b = 36 

X íCuO : a ¾¾¾¾® 36(gam) íCu : a ® í 

BTE 

ï 15a 2a 2b 0,5.3 

Fe3O 4: a 

ï ¾¾¾® + = + 

O : b 

ïî 

î 

î 

ìa = 0,1 

® í ® m = ( 160 + 80 + 232 ).0,1 = 47,2(gam) 

îb = 0,1 

Câu 10: Dùng CO dư khử hoàn toàn 10,44 gam Fe 3 O 4 rồi hấp thụ toàn bộ sản 

phẩm khí thu được vào dung dịch Ba(OH) 2 thu được 19,7 gam kết tủa và dung dịch 

B. Đun nóng dung dịch B thu được a gam kết tủa nữa. Giá trị của a là : 

A. 7,88 B. 15,76 C. 6,895 D. 11,82 



10,44 

BTNT.O 

Ta có: nFe3O 

= = 0,045(mol) ¾¾¾¾® n 

4 CO 

= 0,045.4 = 0,18(mol) 

2 

232 

BTNT.C 

0,18 - 0,1 

n = 0,1¾¾¾¾® nBa(HCO 3) 

= = 0,04(mol) 

¯ 

2 

2 

t 

0 

¾¾® n = 0,04® a= 0,04.197= 

7,88(gam) 

¯ 

Câu 11: Cho V lít hỗn hợp khí (đktc) gồm CO và H 2 phản ứng với một lượng dư 

hỗn hợp rắn gồm CuO và Fe 3 O 4 nung nóng. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn 

,khối lượng hỗn hợp rắn giảm 0,32 gam. Giá trị của V là 

A. 0,224. B. 0,112. C. 0,448. D. 0,560. 


Nhận xét : Bản chất của CO và H 2 giống nhau là đều đi cướp O từ các oxit và số 

mol hỗn hợp khí luôn không đổi vì CO + O ® CO2 H2 + O ® H2O 

BTNT.Oxi 

0,32 

Do đó : ¾¾¾¾® V = n 

O.22,4 = .22,4 = 0,448 

16 

Câu 12: Cho luồng khí CO đi qua ống sứ đựng m gam Fe 2 O 3 ở nhiệt độ cao một 

thời gian, người ta thu được 6,72 gam hỗn hợp gồm 4 chất rắn khác nhau. Đem hoà 

tan hoàn toàn hỗn hợp rắn này vào dung dịch HNO 3 dư tạo thành 0,448 lít khí NO 

(đktc). Giá trị m là: 

A. 8,2 B. 8 C. 7,2 D. 6,8 


Ta có : 

ì¾¾¾® + = = 

BTKL 

6,72 ìFe : a ï 56a 16b 6,72 ìa 0,09 

í ® í ® 

O:b BTE 

í b = 0,105 

î 

ï¾¾¾® î 3a = 2b + 0,02.3 î 

BTNT.Fe 0,09 

¾¾¾¾® nFe2O 

= = 0,045 ® m= 

7,2 

3 

2 

Câu 13: Cho V lít hỗn hợp khí (ở đktc) gồm CO và H 2 phản ứng với một lượng dư 

hỗn hợp rắn gồm CuO và Fe 3 O 4 nung nóng. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn 

toàn, khối lượng hỗn hợp rắn giảm 0,32 gam. Giá trị của V là 

A. 0,224. B. 0,560. C. 0,112. D. 0,448. 


Chú ý : Dù là CO hay H 2 mỗi phân tử cũng cướp được 1 nguyên tử O .Do đó : 


nhon hop khi 

= nO 

= = 0,02® V= 0,02.22,4= 

0,448 

16 

Câu 14: Cho luồng khí CO (dư) đi qua 9,1 gam hỗn hợp gồm CuO và Al 2 O 3 nung 

nóng đến khi phản ứng hoàn toàn, thu được 8,3 gam chất rắn. Khối lượng CuO có 




Chú ý: CO chỉ cướp được O trong CuO. Do đó có ngay: 

9,1 - 8,3 

BTKL trong CuO 

¾¾¾® nO 

= = 0,05® mCuO 

= 0,05.80= 

4 

16 

Câu 15: Trong bình kín dung tích 10,6 lít chứa khí CO và một lượng hỗn hợp A 

gồm Fe 3 O 4 và FeCO 3 ở 28,6 0 C áp suất trong bình là 1,4 atm (thể tích chất rắn coi 

như không đáng kể). Nung nóng bình ở nhiệt độ cao để các phản ứng xảy ra hoàn 

toàn. Hỗn hợp sau phản ứng có tỉ khối so với H 2 là 20,5. Hòa tan hoàn toàn hỗn 

hợp A trong dung dịch HNO 3 loãng, thu được 0,896 lít hỗn hợp khí gồm NO và 

CO 2 ở 0 0 C và 1,5 atm. Thể tích dung dịch HCl 0,5 M để hòa tan hết hỗn hợp A gần 

nhất với :

A. 1,5 lít B. 2 lít C. 2,5 lít D. 3 lít 



Đặt số mol các chất trong A : 

Ta có : 

ìFe3O 4: a 

CO 

í ¾¾® CO 

2 

: 4a + 2b 

îFeCO 3 

: b 

CO:0,6 b 4a 2b 

p.V 1,4.10,6 

BTNT.C ì + - - 

( ) 

R.T 0,082. ( 273 28,6 ) 

+ 

nCO 

= = = 0,6 ¾¾¾¾® 0,6+ b í CO 

2 : 4a 2b 

+ î 

® 44. ( 4a + 2b) + 28( 0,6 -4a - b) 

= 41.(0,6 + b) ® 64a + 19b = 7,8 

Ta lại có : 

n 0,06 

NO+ 

CO2 

BTNT 

= ¾¾¾®í 

ìCO : b 

2 

îNO : 0,06 - b 

BTE ìa = 0,117 

¾¾¾® a + b = 3(0,06 - b) ® a + 4b = 0,18 ® í 

îb = 0,016 

ìï 

Vậy ta có : í 

+ 

ïî FeCO 

3 

: 0,016 ® H : 0,032 

0,968 

® VHCl 

= = 1,936(lít) 

0,5 

O:0,468 + 

Fe3O 4: 0,117 ¾¾¾® H : 0,936 

® n = 0,968 

Câu 16: Cho khí CO qua m gam hỗn hợp X gồm các oxit sắt nung nóng FeO, 

Fe 2 O 3 và Fe 3 O 4 sau một thời gian thu được hỗn hợp chất rắn Y và hỗn hợp khí Z. 

Khi cho toàn bộ khí Z vào dung dịch Ca(OH) 2 dư, đến phản ứng hoàn toàn, thu 

được 4 gam kết tủa. Mặt khác, khi hòa tan hoàn toàn hỗn hợp chất rắn Y trong 

dung dịch H 2 SO 4 đặc nóng lấy dư, thu được một dung dịch chuawa 18 gam muối 

và một sản phẩm khí SO 2 duy nhất là 1,008 lít (đktc). Giá trị của m là: 

A. 5,80. B. 14,32 C. 6,48 D. 7,12 



BTNT.Fe 

ìFe : a ì¾¾¾¾® ï nFe 2(SO 4) 

= 0,045® a = 0,09 

3 

Ta có : Yí 

® í O:b BTE 

î ïî ¾¾¾® 3.0,09 = 2b + 0,045.2 ® b = 0,09 

BTKL TrongX® 

CO 2 

Y O 

¾¾¾® m= m + m = 0,09.56+ 0,09.16+ 0,04.16= 

7,12(gam) 

Câu 17: Đem nung nóng một lượng quặng hematit (chứa Fe 2 O 3 , có lẫn tạp chất 

trơ) cho vào luồng khí CO đi qua, thu được 300,8 gam hỗn hợp các chất rắn, đồng 

thời có hỗn hợp khí thoát ra. Cho hấp thụ hỗn hợp khí này vào bình đựng lượng dư 

dung dịch xút thì thấy khối lượng bình tăng thêm 52,8 gam. Nếu hòa tan hết hỗn 

HCl

hợp chất rắn trong lượng dư dung dịch HNO 3 loãng thì thu được 387,2 gam một 

muối nitrat. Hàm lượng Fe 2 O 3 (% khối lượng) trong loại quặng hematit này là: 

A. 80% B. 20% C. 60% D. 40% 

Trích đề thi thử chuyên Lê Khiết – Quảng Ngãi – 2016 


387,2 BTNT.Fe 1,6 

Ta có : nFe(NO 3) 

= = 1,6(mol) ¾¾¾¾® m 

3 Fe2O 

= .160 = 128(gam) 

3 

242 2 

Lại có : 

BTKL 

trong oxit 

CO O CO 

Dm= m = 52,8® n = n = 1,2(mol) 

2 2 

¾¾¾® m = 300,8+ 1,2.16= 320(gam) ® %Fe O = 40% 

Qu∆ng 

2 3

Chủ đề 12: Bài toán kim loại tác dụng H 2 SO 4 (đặc, nóng) 


+ Với bài toán này cần nhớ các bán phản ứng quan trọng sau: 

- 

(1). 2H SO + 2e ® SO 2 + SO + H O 

(2). 

2 4 4 2 2 

4H SO 6e 3SO S 4H O 

- 

+ ® 2 

2 4 4 

+ + 

2 

- 

(3). 5H SO + 8e ® 4SO 2 + H S + 4H O 

2 4 4 2 2 

+ Chú ý vận dụng các định luật bảo toàn (đặc biệt là BTE) 

Ví dụ 1: Hòa tan a mol Fe trong dung dịch H 2 SO 4 thu được dung dịch X và 12,32 

lít SO 2 (đktc) là sản phẩm khử duy nhất. Cô cạn dung dịch X thu được 75,2 gam 

muối khan. Giá trị của a là: 

A. 0,4 B. 0,6 C. 0,3 D. 0,5 



Ta có : 

BTE Trong muËi 

BTKL 75,2 - 0,55.96 

nSO 

= 0,55 ¾¾¾® n 2- 

= 0,55 ¾¾¾® n = = = 

2 SO 

Fe 

a 0,4(mol) 

4 

56 

Bạn nào chưa thạo BTE có thể dựa vào 

2- 

2 4 

+ ® 

4 

+ 

2 

+ 

2 


Ví dụ 2: Hòa tan hết hỗn hợp X chứa Cu và Fe trong dung dịch H 2 SO 4 đặc,nóng. 

Sau phản ứng thu được khí và dung dịch Y chứa m gam muối (trong đó S chiếm 

22,472% về khối lượng). Mặt khác,đổ dung dịch NaOH dư vào Y thấy có 40,2 gam 

kết tủa xuất hiện. Giá trị của m là : 

A. 74,2 B. 68,8 C. 71,2 D. 66,8 



BTNT.S Trong Y 32a 

Trong Y n = 2 a ¾¾¾¾® n 

SO 4 

S 

= a ® 0,22472(1) 

- 

m + 96a 

= 

SO 

BTDT 

Trong ¯ 

n = a ¾¾¾® n = 2a ® 40,2 = m + 2a.17(2) 

2- - 

4 

OH 

(1) + (2) ìmX 

+ 34a= 40,2 ìmX 

= 23,2 

¾¾¾® í 

® í 

î0,22472mX 

- 10,42688a = 0 îa= 

0,5 

BTKL 

¾¾¾® m= 23,2+ 0,5.96= 

71,2(gam) 

Ví dụ 3: Cho Fe tác dụng hết với dung dịch H 2 SO 4 đặc nóng thu được khí SO 2 (sản 

phẩm khử duy nhất) và dung dịch X chứa 8,28 gam muối. Cho Ba(OH) 2 dư vào X thì 

thu được 18,54 gam kết tủa. Số mol H 2 SO 4 đã phản ứng gần nhất với : 

A. 0,15 B. 0,10 C. 0,20 D. 0,30 



X 

X

Dễ thấy có hỗn hợp muối sắt tạo ra. 

Ta có : 

Fe 

HSO 

2 4 

¾¾¾® 

2+ 

Trong X 

ìïFe 

: a 

n 2- 

a 1,5b 

BTE+ 

BTDT ï 

ì = + 

SO4 

í ¾¾¾¾¾® 

3+ 

í 

ïî 

Fe : b ïî 

nSO 

= a + 1,5b 

2 

BTKL 

ì¾¾¾® 8,28 = 56(a + b) + 96(a + 1,5b) 

ï 

ï 

ìFe( OH ) : a 

2 

ìa = 0,015 

Khi đó ta có ngay : í 

BTNT ï 

® í 

ï¾¾¾® 

18,54íFe( OH ) : b 

b 0,03 

3 

î = 

ï 

ï 

ï 

ïî 

BaSO 

4 

: a + 1,5b 

î 

- 

å ( ) 

BTNT.S 2 

2 4 2 4 

¾¾¾¾® HSO = SO,SO = 0,12 

Ví dụ 4: Hòa tan hoàn toàn a gam Fe bằng dung dịch HCl loãng dư thu được m 

gam muối. Cũng lượng sắt trên cho tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 đặc nóng dư thu 

được (m + 14,6) gam một muối sunfat. Giá trị a là: 

A. 11,2 g. B. 2,8 g. C. 12,7 g. D. 5,6 g. 



ì HCl a 

m (56 35,5.2) 

a ¾¾¾® = + 

ï 

m 25,4 

Ta có : n 

56 

ì = 

Fe 

= ® í ® í 

56 ï HSO 2 4(d/n) 

a a = 11,2 

¾¾¾¾® m + 14,6 = (56.2 + 96.3) 

î 

ïî 

2.56 

Ví dụ 5: Hòa tan hoàn toàn 4,8 gam Mg vào 49 gam dung dịch H 2 SO 4 80% chỉ thu 

được dung dịch X và khí. Cho X tác dụng hoàn toàn với 700 ml dung dịch KOH 

1M, sau đó lọc bỏ kết tủa được dung dịch Y. Cô cạn Y được chất rắn Z nặng 

58,575 gam . Tính C% của MgSO 4 trong X. 

A. 48,66 B. 44,61 C. 49,79 D. 46,24 



Ta có : 

BTNT.K 

KSO 

2 4:a ì 2a b 0,7 a = 0,3125 

ì ¾¾¾¾® + = ì 

nKOH 

= 0,7 Zí ® í ® í 

îKOH : b î174a + 56b = 58,575 îb = 0,075 

SO 

BTNT.S 

2 

: x 

 

ì 

¾¾¾® nS 

= 0,4- a= 0,0875 ® í 

î HS:y 

2 

BTE 

ì ¾¾¾® 2x + 8y = 0,2.2 ìx= 

0,05 

nMg 

= 0,2 ® í ® í 

îx + y = 0,0875 îy = 0,0375 

0,2.(24 + 96) 

® %MgSO4 

= = 48,66% 

4,8 + 49 -0,05.64 -0,0375.34

Ví dụ 6: Cho hỗn hợp A gồm x mol Fe và 0,2x mol Cu tan hoàn toàn trong dung 

dịch chứa y mol H 2 SO 4 (tỉ lệ x : y = 1 : 3), thu được một sản phẩm khử duy nhất 

SO 2 và dung dịch B. Số mol khí SO 2 thoát ra là : 

A. x. B. 1,7x. C. 0,5y. D. y. 



+ Nhận thấy dung dịch B có chứa Fe 2+ vì nếu Fe bị đẩy hết lên Fe 3+ thì số mol 

H 2 SO 4 phải là 3,4x mol. 

Nên H 2 SO 4 hết và 

2- 

2 4 

+ ® 

4 

+ 

2 

+ 

2 


1 

Vậy nSO 

= n 

2 H2SO 

= 0,5y(mol) 

4 

2 


Câu 1: Cho 12 gam hỗn hợp hai kim loại Cu, Fe tan hoàn toàn trong H 2 SO 4 đặc, 

nóng, dư thu được 5,6 lít SO 2 sản phẩm khử duy nhất ở. Tính % theo khối lượng 

của Cu trong hỗn hợp là 

A. 53,33% B. 33,33% C. 43,33% D. 50,00% 


Ta sẽ sử dụng phương trình : 

2H SO 2e SO SO H O 

- 

+ ® 2 

2 4 4 

+ 

2 

+ 

2 

ìCu : a 

CDLBT ì64a + 56b = 12 ìa = 0,1 

Ta có ngay : 12í ¾¾¾® í ® í 

î Fe : b î 2a + 3b = 0,25.2 î b = 0,1 

0,1.64 

® %Cu = = 53,33% 

12 

Câu 2: Cho 4,5 gam một kim loại R tan hoàn toàn trong H 2 SO 4 đặc nóng dư thu 

được 2,24 lít hỗn hợp hai khí SO 2 và H 2 S (đktc) có tỉ khối so với H 2 là 24,5 và 

dung dịch X. Tìm kim loại R và khối lượng muối tạo thành trong dung dịch sau 

phản ứng. 

A. Al, 28,5 gam. B. Al, 34,2 gam. C. Fe, 28,5 gam. D. Cu, 32,0 gam. 


ìa + b = 0,1 

ì SO 

2 

: a ï 

ìa= 

0,05 

Ta có ngay : 0,1í ® í64a 

+ 34b ® í ® ne 

= 0,5 

îHS:b ï = 2.24,5 

2 

îb= 

0,05 

î 0,1 

BTKL 0,5.R 

¾¾¾® 4,5 = ® R = 9n = 9.3 = 27 ® Al 

n 

m m(KL,SO ) 4,5 0,25.96 28,5 

å 

BTKL 2- 

¾¾¾® 

muoi 

= 

4 

= + = 

Câu 3: Hòa tan 30 gam hỗn hợp một số kim loại vào dung dịch H 2 SO 4 đặc nóng dư 

thu được dung dịch X và 0,15 mol SO 2 , 0,1mol S và 0,005 mol H 2 S. Khối lượng 

muối tạo thành sau phản ứng là :

A. 78 g B. 120,24g C. 44,4g D. 75,12g 


Ta sẽ dùng : 


- 

+ ® 2 

2 4 4 

+ 

2 

+ 

2 

4H SO 6e 3SO S 4H O 

- 

+ ® 2 

2 4 4 

+ + 

2 

5H SO 8e 4SO H S 4H O 

- 

+ ® 2 

2 4 4 

+ 

2 

+ 

2 

ìSO 2 

: 0,15 

ï 

Ta có : íS:0,1 ® ne 

= 0,15.2+ 0,1.6+ 0,005.8= 0,94® n 2- 

= 0,47 

SO 4 

ï 

îHS:0,005 

2 

å 

BTKL 2- 

¾¾¾® 

muËi 

= 

4 

= + = 

m m(KL,SO ) 30 0,47.96 75,12(gam) 

Câu 4: Cho m gam Zn vào dung dịch H 2 SO 4 đặc nóng thu được 6,72 lít hỗn hợp 

hai khí SO 2 và H 2 S (đktc) có tỉ khối so với H 2 là 24,5. Tổng giá trị của m và lượng 

muối tạo thành trong dung dịch sau phản ứng là : 



Ta sử dùng : 


- 

+ ® 2 

2 4 4 

+ 

2 

+ 

2 

- 

+ ® 2 

2 4 4 

+ 

2 

+ 

2 

5H SO 8e 4SO H S 4H O 

= 

ì + = 

ì ïnSO 

a 

a b 0,3 

ï 

ìa = 0,15 

2 

® 0,3í ® í64a 

+ 34b ® í 

® ne 

= 1,5 

ïî 

n = ï = 

HS 

b 24,5.2 îb = 0,15 

2 

î 0,3 

BTE 

¾¾¾® n = 0,75 ® m = 0,75.65 = 48,75 

Zn 

BTNT.Zn 

¾¾¾¾® m = 0,75(65+ 96) = 120,75 

ZnSO4 

Zn 

Câu 5: Hòa tan 23,4 gam hỗn hợp gồm Al, Fe, Cu bằng một lượng vàu đủ dung 

dịch H 2 SO 4 , thu được 15,12 lít khí SO 2 (đktc) và dung dịch chứa m gam muối. Giá 


A. 153,0. B. 95,8. C. 88,2. D. 75,8. 


- 

Sử dụng phương trình : 2H SO + 2e ® SO 2 + SO + H O 

å 

2 4 4 2 2 

BTKL 2- 

¾¾¾® = 

4 

= + = 

m m(Kim loai,SO ) 23,4 0,675.96 88,2 

Câu 6: Thổi một luồng CO qua hỗn hợp Fe và Fe 2 O 3 nung nóng được chất khí B 

và rắn D. Cho B lội qua dung dịch nước vôi trong dư thấy tạo 6 gam kết tủa. Hòa 

tan D bằng H 2 SO 4 đặc, nóng thấy tạo ra 0,18 mol SO 2 còn dung dịch E. Cô cạn E 

thu được 24g muối khan. Xác định thành phần % của Fe: 

A. 58,33% B. 41,67% C. 50% D. 40% 


BTNT.Fe 

24 

Cô cạn E thu được 24g muối khan ¾¾¾¾® nFe = 2n 

( ) 

= 2. = 0,12 

Fe2 SO4 3 

400 

ìFe : 0,12 

BTNT(O+ 

C) ìFe : 0,12 

Hỗn hợp đầu í ¾¾¾¾¾® D í 

îO:a îO:a- 

0,06 

BTE 

¾¾¾® 0,12.3 = 2(a - 0,06) + 0,18.2 ® a = 0,06 . 

BTNT(Fe + O) 

ìFe2O 3: 0,02 

BTKL 

0,08.56 

¾¾¾¾¾® í ¾¾¾® %Fe = = 58,33% 

îFe : 0,08 

0,12.56 + 0,06.16 

Câu 7: Cho Fe tác dụng hết với dung dịch H 2 SO 4 đặc nóng thu được khí SO 2 (sản 

phẩm khử duy nhất) và 8,28 gam muối. Biết số mol Fe bằng 37,5% số mol H 2 SO 4 

phản ứng. Khối lượng Fe đã tham gia phản ứng là 



Ta có sử dụng: 

2H SO + 2e ® SO + SO + H O 

2- 

2 4 4 2 2 

¾¾® = 

ìHSO :2a 

¾¾® ¾¾® 

ìSO : a 

î 

î 

2- 

ï 2 4 4 

nSO 

a í 

8,28í 

2 

ï¾¾® n 

Fe 

= 0,375.2a Fe : 0,75a 

¾¾® a = 0,06 ¾¾® n = 0,045 ¾¾® m = 2,52(gam) 

Fe 

Câu 8: Hòa tan 0,1 mol Al và 0,2 mol Cu trong dung dịch H 2 SO 4 đặc dư thu được 

V lít SO 2 (ở 0 0 C, 1 atm). Giá trị của V là: 

A. 3,36 B. 4,48 C. 7,84 D. 5,6 


ì nAl 

= 0,1 

BTE 0,1.3 + 0,2.2 

Ta có : í ¾¾¾® nSO 

= = 0,35® V= 

7,84 

2 

înCu 

= 0,2 2 

Câu 9: Cho 5,94g Al tác dụng vừa đủ với dung dịch H 2 SO 4 đặc nóng thu được 

1,848 lít sản phẩm ( X ) có lưu huỳnh ( đktc), muối sunfat và nước. Cho biết ( X ) 

là khí gì trong hai khí SO 2 , H 2 S ? 

A. H 2 S B. SO 2 C. Cả hai khí D. S 


Ta có : 

ìnAl 

= 0,22 

BTE 

í ¾¾¾® 0,22.3 = 0,0825.8 ® X : H2S 

înX 

= 0,0825 

Câu 10: Hỗn hợp X gồm Fe và C có tỉ lệ mol tương ứng là 1 : 2. Cho 8 gam hỗn 

hợp X tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 đặc, nóng dư thì thu được V lít khí ở đktc. 


A. 16,8 lít. B. 17,92 lít. C. 6,72 lít. D. 20,16 lít 


Fe

ì 0,1.3 + 0,2.4 

ìFe : 0,1 ïSO : = 0,55 

í 

í 2 

îC:0,2 

ï î CO 

2 

: 0,2 

BTE+ 

BTNT 2 

8 ¾¾¾¾® ® V= 0,75.22,4= 

16,8

Chủ đề 13: Bài toán oxit kim loại tác dụng H 2 SO 4 (đặc, nóng). 


+ Bài toán này ta dùng phương pháp chia để trị hỗn hợp oxit thành kim loại và O. 

+ Kết hợp với các định luật bảo toàn. 

+ Vận dụng linh hoạt (kết hợp, liên hệ) giữa các định luật bảo toàn. 

Ví dụ 1: Đốt 24 gam hỗn hợp X gồm Fe và Cu bằng Oxi thu được m gam hỗn hợp 

chất rắn Y. Cho hỗn hợp Y vào dung dịch H 2 SO 4 đặc nóng, dư thu được 6,72 lít 

SO 2 ( đktc) và dung dịch có chứa 72 gam muối sunfat khan. Giá trị của m là: 




BTKL 72 - 24 

BTDT 

Ta có : ¾¾¾® n 2- 

= = 0,5¾¾¾® n 

SO 4 

e 

= 0,5.2= 

1 

96 

ìFe,Cu : 24gam 

BTE 6,72 

Và mí 

¾¾¾® 2a + .2 = ne 

= 1® a = 0,2® m = 27,2(gam) 

îO : a(mol) 22,4 

Ví dụ 2: Thực hiện phản ứng nhiệt nhôm m gam hỗn hợp Al, CuO, Fe 2 O 3 và Fe 3 O 4 

trong khí trơ, thu được hỗn hợp chất rắn X. Cho X vào dung dịch NaOH dư, thu 

được dung dịch Y, chất không tan Z và 0,672 lít khí H 2 (đktc). Sục khí CO 2 dư vào 

Y thu được 7,8 gam kết tủa. Cho Z tan hết vào dung dịch H 2 SO 4 thu được dung 

dịch chứa 16,2 gam muối sunfat và 2,464 lít khí SO 2 (ở đktc) là sản phẩm khử duy 

nhất của H 2 SO 4 . Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị của m là: 




+ Cho NaOH vào X có n = 0,03¾¾¾® n = 0,02(mol) 

+ Sục CO 2 vào Y 

H 

2 

BTE 

d≠ 

Al 

ìAl : 0,02(mol) 

BTNT.Al ï 

nAl(OH) = 0,1¾¾¾¾® X íAl 3 

2O 3 

: 0,04(mol) 

ïî 

Fe,Cu 

+ Lại có n = 0,11(mol) ® n 2- 

= 0,11 

BTKL 

SO 

å 

2 4 

trong muËi 

SO 

¾¾¾® m(Fe,Cu) = 16,2 - 0,11.96 = 5,64(gam) 

BTKL 

+ Vậy ¾¾¾® m= 5,64+ 0,02.27+ 0,04.102= 

10,26(gam) 

Ví dụ 3: Hòa tan hoàn toàn 2,44 gam hỗn hợp bột X gồm Fe x O y và Cu bằng dung 


duy nhất, ở đktc) và dung dịch chứa 6,6 gam hỗn hợp muối sunfat. Phần trăm về 

khối lượng của Fe x O y trong X là 

A. 79,34%. B. 73,77%. C. 26,23%. D. 13,11%.



Ta chia để trị X thành 

BTKL 

ìFe : a ì¾¾¾® 56a + 64b + 16c = 2,44 ìa = 0,025 

ï ï BTE 

ï 

2,44 íCu : b ® í¾¾¾® 3a + 2b = 2c + 0,0225.2 ® íb = 0,01 

ï ï + = ï 

îO : c 200a 160b 6,6 îc = 0,025 

ïî 

2,44 - 64.0,01 

® %FexOy 

= = 73,77% 

2,44 

Ví dụ 4: Hòa tan 52,8 gam hỗn hợp X gồm Cu, FeO, Fe 2 O 3 và Fe 3 O 4 trong H 2 SO 4 

đặc/nóng. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch Y chỉ chứa 

131,2 gam hỗn hợp muối sunfat và 3,36 lít khí SO 2 (spkdn,đktc). Phần trăm khối 

lượng của O trong X là : 

A. 21,21% B. 18,18% C. 24,24% D. 30,30% 



Đặt 

HSO 

BTNT.H 

n = a¾¾¾¾® n = a 

BTKL 

HO 

2 4 2 

¾¾¾® 52,8 + 98a = 131,2 + 0,15.64 + 18a ® a = 1,1(mol) 

BTNT.S 

Trong muËi 

SO 

¾¾¾¾® n = 1,1- 0,15= 

0,95(mol) 

BTKL 

2- 

4 

TrongX 

Fe+ 

Cu 

¾¾¾® m = 131,2 - 0,95.96 = 40(gam) 

BTKL TrongX 

12,8 

¾¾¾® mO 

= 52,8- 40= 12,8(gam) ® %O = .100% = 24,24% 

52,8 

Ví dụ 5: Hòa tan m gam hỗn hợp X gồm Fe và các oxit của sắt bằng dung dịch 

H 2 SO 4 đặc, nóng dư đến phản ứng hoàn toàn thu được 30 gam muối khan và 0,56 

lít SO 2 (đktc). Giá trị của m là : 

A. 11,6 B. 12,4 C. 10,8 D. 14,2 



Bài toán khá đơn giản khi axit đã cho dư nên muối là Fe 3+ . 

Và 

30 

BTNT.Fe ì 

400 

nFe 2(SO 4) 

0,075 m 

3 

O:a 

BTE 

= = ¾¾¾¾® í 

î 

¾¾¾® 0,15.3 = 2a + 0,025.2 ® a = 0,2(mol) 

Và 

BTKL 

¾¾¾® m= 0,15.56+ 0,2.16= 

11,6(gam) 

Fe : 0,15(mol) 

Ví dụ 6: Để m gam Fe ngoài không khí sau một thời gian tạo thành 37,6 hỗn hợp B 

gồm Fe, FeO, Fe 3 O 4 , Fe 2 O 3 . Cho toàn bộ hỗn hợp B tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 

đặc nóng thu (dư) được 3,36 lít khí SO 2 (đktc). Giá trị của m là:

A. 56 B. 50,6 gam C. 50,4 gam D. 28 gam 



BTKL 

ì 

ì¾¾¾® ï 

+ = 

Chia để trị 37,6 Fe : a(mol) 56a 16b 37,6 

í ® í 

î O : b(mol) ï î ¾¾¾® 

BTE 

3a = 2b + 0,15.2 

BTNT.Fe 

ì a = 0,5(mol) ¾¾¾¾® m = 28(gam) 

® í 

îb 

= 0,6(mol) 


Câu 1: Cho m gam hỗn hợp X gồm Fe, Fe 3 O 4 , FeCO 3 tỷ lệ mol tương ứng là 8 : 1 

: 2, tan hết trong dung dịch H 2 SO 4 (đặc/nóng). Sau phản ứng thu được dung dịch Y 

chứa hai muối và 2,6544 lít hỗn hợp khí Z gồm CO 2 và SO 2 (đktc). Biết Y phản 

ứng được với tối đa 0,2m gam Cu. Hấp thụ hoàn toàn Z vào dung dịch Ca(OH) 2 dư 

thì thu được m’ gam kết tủa. Giá trị của m’ là: 

A. 11,82 B. 12,18 C. 18,12 D. 13,82 



ìFe :8a(mol) 

ï 

íFe3O 4: a(mol) ® m = 8.56 + 232 + 116.2 .a = 912a(gam) 

ï 

îFeCO 3 

: 2a(mol) 

BTE 0,2.912a 

¾¾¾® 8a.2 ! + .2 = 2a ! + ( 0,1185 - 2a ).2 ® a = 0,01(mol) 

64 

"##$##% 

+ Gọi X ( ) 

Vậy 

Fe 

2 

Zí 

CO 

2 : 0,02(mol) 

Fe3O4 

ìSO : 0,1185 - 0,02 = 0,0985(mol) 

î 

Ca(OH) 2 

ìCaSO 3 

: 0,0985(mol) 

¾¾¾¾® m' = 13,82(gam) í 

îCaCO 

3 : 0,02(mol) 

Câu 2: Cho một luồng O 2 qua Fe nung nóng thu được m gam hỗn hợp rắn X. Cho 

X tan hết trong dung dịch H 2 SO 4 (đặc/nóng). Sau phản ứng hoàn toàn thu được 0,2 

mol SO 2 và dung dịch Y. Cho Ba(OH) 2 dư vào Y thì thấy có 0,5 mol Ba(OH) 2 phản 

ứng và thu được 157,02 gam kết tủa. Giá trị của m là : 




Ta 

BTNT.Ba 

BaSO 

BTKL 

SO2 

¾¾¾¾® n = 0,5(mol) ¾¾¾® m = 40,52(gam) 

Nếu có dư axit trong Y thì 

Fe(OH) 

4 x

40,52 

® nFe(OH) 

= = 0,3787 ® n 2- 

= 0,568 > 0,5 (vô lý) 

3 SO 

107 

4 

Vây Y chỉ chứa muối 

BTKL 

¾¾¾® mFe 

= 40,52 - 0,5.2.17 

!"# "$ 

= 23,52 ® nFe 

= 0,42(mol) 

Vậy trong 

OH 

ìFe : 0,42(mol) 

BTE 

mí 

¾¾¾® ne 

= 0,5.2 

! 

= 2a+ 0,2.2® a= 0,3(mol) ® m= 

28,32(gam) 

îO:a(mol) 

OH 

Chú ý : Số mol e nhường chính là số mol điện tích âm trong dung dịch Y. 

Câu 3: Cho một hợp chất của sắt tác dụng với H 2 SO 4 đặc nóng, tạo ra SO 2 (sản 

phẩm khử duy nhất). Nếu tỉ lệ mol của H 2 SO 4 đem dùng và SO 2 tạo ra lần lượt là 

4:1 thì công thức phân tử của X là: 

A. Fe 3 O 4 B. Fe C. FeS D. FeO 



ìï nSO = 1 ® n 

2 

e 

= 2(mol) 

BTNT.S 

+ Giả sử í 

¾¾¾® nFe 2(SO 4) 

= 1 

3 

ïî 

nHSO 

= 4 

2 4 

Vậy chỉ có D là thỏa mãn vì : 

+ Với Fe 3 O 4 : 

BTNT.Fe+ 

BTE 

¾¾¾¾¾® nFe O 

= 2(mol) (Vô lý) 

3 4 

+ Tương tự với Fe và FeS cũng vô lý. 

Câu 4: Cho 13,36 gam hỗn hợp X gồm Cu và Fe 3 O 4 vào dung dịch H 2 SO 4 đặc 

nóng dư thu được V 1 lít SO 2 và dung dịch Y. Cho Y phản ứng với dung dịch NaOH 

dư thu được kết tủa T, nung kết tủa này đến khối lượng không đổi thu được 15,2 

gam rắn Q. Nếu cũng cho lượng X như trên vào 400 ml dung dịch P chứa HNO 3 , 

và H 2 SO 4 thấy có V 2 lít khí NO là sản phẩm khử duy nhất thoát ra, còn 0,64 gam 

kim loại chưa tan hết. Các phản ứng xảy ra hoàn toàn, các khí đo ở đktc,. Giá trị 

V 1 , V 2 là 

A. 2,576 và 0,896. B. 2,576 và 0,224. 

C. 2,576 và 0,672. D. 2,912 và 0,224. 



ìCu : a 

HSO ìCuO: a ì64a + 232b = 13,36 

2 4 

Ta có : 13,36í ¾¾¾® 15,2 

NaOH í ® í 

îFe3O 4: b îFe2O 3:1,5b î80a + 240b = 15,2 

ì a = 0,1(mol) 

BTE 0,1.2 + 0,03.1 

® í ¾¾¾® nSO = = 0,115® V 

2 

1 

= 2,576 

îb = 0,03(mol) 2 

Khi cho X qua hỗn hợp axit.Ta BTE cho cả quá trình :

BTE 

¾¾¾® 2(0,1 - 0,01) = 0,03.2 + 3.n ® n = 0,04(mol) ® V = 0,896 

NO 

Câu 5: Hoà tan hết a(g) oxit MO (M có hoá trị 2 không đổi) bằng một lượng vừa 

đủ dung dịch H 2 SO 4 17,5% thu được dung dịch muối có nồng độ 20%. Cho khí CO 

dư đi qua ống sứ đựng 12 gam oxit MO thu được m(g) chất rắn. Giá trị của m là 

A. 9,6 gam. B. 12 gam. C. 5,4 gam. D. 7,2 gam. 


Giả sử số mol axit là 1. Ta có: 

dung dich 98 

maxit = 98 ® maxit = = 560 nMO 

= 1 

0,175 

M + 96 

Khi đó : 

= 0,2 ® M = 24 (Mg) 

560 + M + 16 

Câu 6: Để m gam bột sắt ngoài không khí, sau một thời gian sẽ chuyển thành hỗn 

hợp A có khối lượng 75,2 gam gồm Fe, FeO, Fe 2 O 3 , Fe 3 O 4 . Cho hỗn hợp A phản 

ứng hết với dung dịch H 2 SO 4 đậm đặc, nóng thu được 6,72 lit khí SO 2 ( đktc). Khối 

lượng m gam là: 

A. 56g B. 11,2g C. 22,4g D. 25,3g 


BTKL 

ì 

ì¾¾¾® ï 

+ = ì = 

Chia để trị : 75,2 Fe : a 56a 16b 75,2 a 1 

í ® í ® 

BTE 

í 

î O:b ï¾¾¾® î 3a = 2b + 0,3.2 î b = 1,2 

BTNT.Fe 

¾¾¾¾® m= 1.56= 

56 

Câu 7: Cho 1,44g hỗn hợp gồm kim loại M và oxit của nó MO, có số mol bằng 

nhau, tác dụng hết với H 2 SO 4 đặc, đun nóng. Thể tích khí SO 2 (đktc) thu được là 

0,224 lít. Cho biết rằng hoá trị lớn nhất của M là II. Kim loại M là: 

A. Cu B. Fe C. Al D. Zn 


Hóa trị của M lớn nhất là II → loại B và C 

BTE 

Ta có : n = 0,01 ¾¾¾® n = 0,02 ® n = 0,01 

NO 

SO2 

e M 

BTKL 

¾¾¾® 0,01(M + M + 16) = 1,44 ® M = 64 

Câu 8: Hòa tan hoàn toàn 16,3 gam hỗn hợp X gồm Mg, Al và Fe trong dung dịch 

H 2 SO 4 đặc nóng thu được 0,55 mol SO 2 . Mặt khác, đốt cháy hoàn toàn lượng kim 

loại trên thu được m gam oxit. Giá trị của m là: 



trong oxit 

Ta có : n = 0,55 ® n = 0,55.2 ® n = 0,55(mol) 

BTKL 

SO2 

e O 

¾¾¾® m= 16,3+ 0,55.16= 

25,1(gam)

Câu 9: Hòa tan hoàn toàn 19,2 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe 3 O 4 

và Fe 2 O 3 

trong 50 ml dung dịch H 2 SO 4 18M (đặc, dư, đun nóng), thu được V lít khí SO 2 

(đktc) là sản phẩm khử duy nhất và dung dịch Y. Cho 450 ml dung dịch NaOH 2M 

vào dung dịch Y thu được 21,4 gam kết tủa. Giá trị của V là 

A. 4,48. B. 5,60. C. 6,72. D. 3,36. 


Nếu NaOH dư : 

21,4 

BTNT 

ìFe : 0,2 

nFe(OH) 

= = 0,2¾¾¾® n 

3 

Fe 

= 0,2 19,2í Vô lý 

107 îO:0,5 

ìFe : a 

Vậy NaOH thiếu : 19,2 í 56a + 16b = 19,2 nHSO 

= 0,05.18 = 0,9 

2 4 

îO:b 

+ 

ìNa : 0,9 

ï 0,9 + 3a - 0,6 0,3 + 3a 0,3 + 3a 

- ¾¾¾® = = ¾¾¾® = - 

2 2 2 

î 

3+ 

BTDT 

BTNT.S 

Y íFe :a 0,2 n 2- 

n 

SO 

SO 

0,9 

4 

2 

ï 2- 

SO 

4 

: 

BTE æ 0,3 + 3a ö 

ìa= 

0,3 

¾¾¾® 3a = 2b + 2ç 0,9 - 6a 2b 1,5 V 6,72 

2 

÷ ® - = ® í ® = 

è ø îb = 0,15 

Câu 10: Cho 23,4 gam hỗn hợp X gồm Fe và FeO tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 

đặc, đun nóng và khuấy đều. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung 

dịch Y chỉ chứa chất tan FeSO 4 và 5,04 lít (đktc) khí SO 2 (sản phẩm khử duy nhất). 

Số mol H 2 SO 4 đã phản ứng là 

A. 0,4. B. 0,375 C. 0,675. D. 0,6. 


ìFe : a ì56a + 16b = 23,4 ìa = 0,375 

BTNT.S 

0,45 

23,4 í ® í ® í ¾¾¾® åS = a + = 0,6 

îO : b î2a = 2b + 0,45 îb = 0,15 2 

Câu 11: Có hỗn hợp bột X gồm Al, Fe 2 O 3 , Fe 3 O 4 (có cùng số mol). Đem nung 41,9 

gam hỗn hợp X trong điều kiện không có không khí thu được hỗn hợp Y. Hòa tan 

Y trong dung dịch H 2 SO 4 đặc, nóng, dư thu được V lít khí SO 2 (là sản phẩm khử 

duy nhất ở đktc). Giá trị V là 



Ta bảo toàn electron cho cả quá trình nhé các bạn(cuối cùng Al và Fe sẽ được đẩy 

lên tới Al +3 và Fe +3 ).Có ngay : 

ìAl : 0,1 

ï 

BTE 

41,9 íFe2O 3: 0,1 ¾¾¾® 0,1.3 + 0,1 = 2nSO 

® V = 4,48(l) 

2 

ï 

î Fe3O 4(FeO.Fe2O 3) : 0,1

Câu 12: Lấy 22,4 gam hỗn hợp Fe, FeO, Fe 2 O 3 tác dụng vừa đủ với dung dịch 

chứa 0,55 mol H 2 SO 4 đặc nóng thu được khí SO 2 (sản phẩm khử duy nhất) và dung 

dịch X. Cô cạn X, khối lượng muối thu được là: 

A. 60 gam. B. 40 gam. C. 84 gam. D. 72 gam. 


Vừa đủ nghĩa là chất rắn đã tan hết và muối nói chung là hỗn hợp muối Fe 2+ và 

muối Fe 3+ .Ta sẽ đi tìm khoảng của giá trị khối lượng muối. 

TH Chỉ có muối Fe 2+ : 

ìFe : a ì FeSO : a ì56a + 16b = 22,4 

4 BTE 

22,4 í ® í ¾¾¾® í 

O:b SO 

2 :0,55 - a 2a = 2b + 2(0,55 - a) 

î 

ìa= 

0,3545 

® í ® m= 

53,88 

îb = 0,159 

TH chỉ có muối Fe 3+ : 

î 

ìFe : a ì Fe (SO ) : 0,5a ì56a + 16b = 22,4 

2 4 3 BTE 

22,4 í ® í ¾¾¾® í 

O:b SO 

2 :0,55 - 1,5a 2a = 2b + 2(0,55 - 1,5a) 

î 

î 

î 

î 

ìa= 

0,325 

® í ® m= 

65 

îb = 0,2625 

Nhìn vào đáp án ta thấy chỉ có A hợp lý. 

Câu 12: Hòa tan m gam hỗn hợp X gồm Fe và các oxit của sắt bằng dung dịch 

H 2 SO 4 đặc, nóng dư đến phản ứng hoàn toàn thu được 80 gam muối khan và 2,24 

lít SO 2 (đktc). Vậy số mol H 2 SO 4 đã tham gia phản ứng là? 

A. 0,9mol B. 0,7 mol C. 0,5mol D. 0,8 mol 



Bài toán khá đơn giản khi axit đã cho dư nên muối là Fe 3+ . 

ì 80 

ïn = = 0,2 

BTNT.S 

í 400 ¾¾¾¾® nax 

it 

= 0,2.3 + 0,1 = 0,7(mol) 

ï 

î 

nSO 

= 0,1 

2 

Fe 2(SO 4) 

3 

Và

Chủ đề 14: Bài toán hỗn hợp chứa S và các muối của S tác dụng H 2 SO 4 (đặc, 

nóng). 


+ Nếu hỗn hợp có muối của S ta chia hỗn hợp thành kim loại và S. 

+ Nếu dùng BTE ta xem lưu huỳnh nên S +6 . 

+ Nếu đề bài yêu cầu tính toán số liệu liên quan tới H 2 SO 4 các bạn nên BTNT.S 

+ Chú ý: Vận dụng linh hoạt các định luật bảo toàn. 

Ví dụ 1: Hòa tan 47,04 gam hỗn hợp X gồm CuS, FeS 2 tỷ lệ mol 1:2 vào dung 

dịch H 2 SO 4 (đặc, nóng) dư. Sau phản ứng thấy có a mol axit tham gia phản ứng. 

Giá trị của a là: 

A. 0,56 B. 0,98 C. 1,26 D. 2,8 



ì 

n 2+ 

= 0,14 

Cu 

nCuS 

0,14(mol) 

ìï = 

ï 

Ta có: Xí 

® ín 3+ 

= 0,28 

n 

Fe 

ïî 

FeS 

= 0,28(mol) 

2 

ï 

BTDT 

ï¾¾¾® n 2- 

= 0,56(mol) 

î 

SO4 

BTE 0,14.8 + 0,28.15 

¾¾¾® nSO 

= = 2,66(mol) 

2 

2 

BTNT.S 

¾¾¾¾® 0,14 + 0,14.2 + a = 0,56 + 2,66 ® a = 2,8(mol) 

Ví dụ 2: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp FeS 2 , Fe, ZnS và S (đều có cùng số 

mol) trong H 2 SO 4 đặc, nóng, dư thu được 0,8 mol một chất khí duy nhất là SO 2 . 


A. 23,33. B. 15,25. C. 61,00. D. 18,30. 



ìFe : 2a 

ï 

BTE 

Ta có : míZn:a ¾¾¾® 2a.3+ 2a+ 4a.6= 0,8.2® a = 0,05 

ï 

îS:4a 

BTKL 

¾¾¾® m = 

15,25(gam) 

Ví dụ 3: Cho 8,32 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeS, FeS 2 , S tác dụng với dung dịch 

H 2 SO 4 đặc nóng dư thu được V lít khí SO 2 (đo ở đktc) và dung dịch A. Cho A tác 

dụng với dung dịch NaOH dư thu được 8,56 gam kết tủa. Tính thể tích dung dịch 

KMnO 4 1M cần dùng để phản ứng vừa đủ với V lít khí SO 2 ở trên? 

A. 182 B. 190 C. 192 D. 200 



BTNT.Fe 

ì ¾¾¾¾® 

Fe(OH) 

= 

Fe n 0,08 

3 

ï 

+ Chia để trị X 8,32í BTKL 8,32 - 56.0,08 

ï¾¾¾® S: = 0,12(mol) 

î 

32 

BTE 0,08.3 + 0,12.6 

¾¾¾® nSO 

= = 0,48(mol) 

2 

2 

BTE 

0,48.2 

+ Tiếp tục ¾¾¾® nKMnO 

= = 0,192(mol) ® V = 192(ml) 

4 

5 

Ví dụ 4: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp gồm 0,002 mol FeS 2 và 0,003 mol FeS vào 

lượng dư dung dịch H 2 SO 4 đặc nóng thu được Fe 2 (SO 4 ) 3 , SO 2 và H 2 O. Hấp thụ hết 

lượng SO 2 trên bằng 1 lượng vừa đủ dung dịch KMnO 4 thu được dung dịch X có 

pH = 2. Thể tích của dung dịch X là: 

A.2,00 lit. B.1,50 lit. C.1,14 lit. D.2,28 lit. 


ìnFe 

= 0,002 + 0,003 = 0,005(mol) 

Chia hỗn hợp thành í 

înS 

= 0,002.2 + 0,003 = 0,007(mol) 

BTE 0,005.3 + 0,007.6 

¾¾¾® nSO 

= = 0,0285(mol) 

2 

2 

5SO + 2KMnO + 2H O ® K SO + 2MnSO + 2H SO 

2 4 2 2 4 4 2 4 

+ 

® n + = 0,022 PH = 2 ® éH ù= 0,01 ® V = 2,28(lit) 

H 

ë û 


Câu 1: Hỗn hợp X gồm FeS, FeS 2 , CuS tan vừa hết trong dung dịch chứa 0,33 mol 

H 2 SO 4 đặc sinh ra 0,325 mol khí SO 2 và dung dịch Y. Nhúng thanh Fe nặng 50 

gam vào Y, phản ứng xong thấy thanh Fe nặng 49,48 gam và thu được dung dịch 

Z. Cho Z phản ứng với HNO 3 đặc, dư sinh ra khí NO 2 duy nhất và còn lại dung 

dịch E (không chứa NH 4 + ). Khối lượng muối dạng khan có trong E là m gam. Giá 

trị lớn nhất của m là : 

A. 20,57 B. 18,19 C. 21,33 D. 21,41. 

Trích đề thi thử THPT Lương Thế Vinh – 2016 


Bài toán này là một bài toán BTNT điển hình và rất hay. 

¾¾¾¾¾® n = 0,33 ¾¾¾¾® n = 0,33.4 - 0,325.2 - 0,33 = 0,34 

BTNT.Hidro BTNT.O trong muoi 

HO 2 

O 

trong muoi 0,34 

® n 2- 

= = 0,085 ® Z: FeSO 

SO 

4 

: 0,085 

4 

4 

Vì HNO 3 đặc nóng dư nên khối lượng muối lớn nhất là muối Fe(NO 3 ) 3

Câu 2: Hòa tan hoàn toàn 0,1 mol mỗi chất Fe, FeS, và FeS 2 trong dung dịch 

H 2 SO 4 đặc nóng thu được V lít (đktc) SO 2 sản phẩm khử duy nhất. Giá trị của V là 

: 



Sử dụng phương pháp “Chia để trị” 

ìFe : 0,3 

BTE 

Ta có: í ¾¾¾® 0,3.3 + 0,3.6 = 2nSO 

® n 

2 SO 

= 1,35 

2 

îS:0,3 

® V= 1,35.22,4= 

30,24 

Câu 3: X là hỗn hợp gồm CuS, FeS, FeS 2 , S. Người ta đốt cháy hoàn toàn 19,68 

gam X bằng khí O 2 dư. Sau phản ứng thu được 4,48 lít khí SO 2 (đktc) và hỗn hợp 

rắn Y có khối lượng ít hơn khối lượng X là 2,08 gam. Mặt khác, cho 19,68 gam X 

trên tác dụng với H 2 SO 4 (đặc, nóng) dư thu được V lít khí SO 2 . Giá trị của V là: 

A. 19,488 B. 18,816 C. 18,368 D. 21,056 



Ta có: 

SO 

2 

BTNT.S 

trongX 

S 

n = 0,2¾¾¾¾® n = 0,2(mol) 

BTKL trongY 0,2.32 - 2,08 

¾¾¾® nO 

= = 0,27(mol) 

16 

BTE 0,2.6 + 0,27.2 

Khi cho X qua H 2 SO 4 ¾¾¾® nSO 

= = 0,87(mol) ® V = 19,488(l) 

2 

2 

Câu 4: Cho m gam hỗn hợp X gồm S, CuS, FeS có cùng số mol tác dụng hoàn 

toàn với lượng dư dung dịch H 2 SO 4 (đặc, nóng). Sau phản ứng thu được 30,912 lít 

khí SO 2 (đktc). Giá trị của m là: 

A. 30,24 B. 25,92 C. 32,85 D. 24,28 



Ta có: 

BTKL 

ìnS 

= a(mol) 

ï 

BTE 

m ínCuS 

= a(mol) ¾¾¾® 6a + 8a + 9a = 1,38.2 ® a = 0,12(mol) 

ï 

înFeS 

= a(mol) 

¾¾¾® m= 0,12(32+ 96+ 88) = 25,92(gam) 

Câu 5: Cho m gam hỗn hợp X gồm S, CuS, FeS có cùng số mol tác dụng hoàn 

toàn với lượng dư dung dịch H 2 SO 4 (đặc, nóng). Sau phản ứng thu được 30,912 lít 

khí SO 2 (đktc). Dung dich sau phản ứng có chứa m’ gam muối. Giá trị của tổng m 

+ m’ là: 

A. 50,24 B. 65,92 C. 69,12 D. 64,28 

Nguồn đề: Nguyễn Anh Phong


Ta có: 

BTKL 

ìnS 

= a(mol) 

ï 

BTE 

m ínCuS 

= a(mol) ¾¾¾® 6a + 8a + 9a = 1,38.2 ® a = 0,12(mol) 

ï 

înFeS 

= a(mol) 

¾¾¾® m= 0,12(32+ 96+ 88) = 25,92(gam) 

BTNT.Fe,Cu 

ìï nCuSO 

= 0,12 

í 

ïî 

nFe 2(SO 4) 

= 0,06 

3 

BTKL 

4 

¾¾¾¾¾® ¾¾¾® m' = 

¾¾® m+ m' = 69,12(gam) 

43,2(gam) 

Câu 6. Nung nóng hỗn hợp gồm 5,6 gam Fe với 4 gam bột S trong bình kín một 

thời gian thu được hỗn hợp X gồm FeS, FeS 2 , Fe và S dư. Cho X tan hết trong 

dung dịch H 2 SO 4 đặc nóng dư được V lít khí (đktc). Giá trị của V là ? 

A. 8,96. B. 11,65. C. 3,36. D. 11,76. 



ì nFe 

= 0,1 

BTE 0,1.3 + 0,125.6 

Ta có: í ¾¾¾® nSO 

= = 0,525¾¾® V= 

11,76(lit) 

2 

înS 

= 0,125 2 

Câu 7: Hòa tan hết 14,88 gam hỗn hợp X gồm Fe, Fe 3 O 4 , FeS và FeS 2 (biết trong 

X lưu huỳnh chiếm 23,656% về khối lượng) trong dung dịch chứa 0,8 mol H 2 SO 4 

(đặc, đun nóng), thu được V lít khí SO 2 là sản phẩm khử duy nhất (đktc) và dung 

dịch Y. Cho 0,48 lít dung dịch NaOH 1M vào dung dịch Y thu được 8,56 gam kết 

tủa. Biết các phản ứng hoàn toàn. Cho thêm nước (dư) vào Y rồi cho Fe vào thì 

khối lượng Fe phản ứng tối đa là: 

A. 11,2 B. 13,44 C. 11,76 D. 14,56 



ìFe : a 

ï 

BTKL 

Ta có: 14,88íO : b ¾¾¾® 56a + 16b = 11,36 

ï 

îS : 0,11(mol) 

Ta có: 

ìï nNaOH 

= 0,48 

du 

í 

¾¾® n + = 0,48 - 0,08.3 = 0,24(mol) 

H 

ïî 

nFe(OH) 

= 0,08 

3 

Ta sử dụng: 

2- 

ì ï2H2SO4 + 2e ¾¾® SO4 + SO2 + 2H2O 

í 

ïî S + 2H2SO4 ¾¾® 3SO2 + 2H2O 

¾¾® 0,8 - 0,12 = 3a "#$ - 2b + b! + 0,11.2 ! ¾¾® 3a - b = 0,46 

Fe 

O 

S

ì 

ì 

¾¾® í ¾¾® ¾¾¾® = + = 

îb = 0,08 ïî 

H : 0,24 

3+ 

a = 0,18 ïFe : 0,18 

BTE 

Y í 

nFe 

0,09 0,12 0,21 

+ 

¾¾® mFe 

= 0,21.56= 

11,76(gam) 

Câu 8: Hòa tan hết 10,8 gam hỗn hợp X gồm Fe, Fe 3 O 4 , FeS và FeS 2 (biết trong X 

lưu huỳnh chiếm 26,667% về khối lượng) trong dung dịch chứa 0,6 mol H 2 SO 4 

(đặc, đun nóng), thu được V lít khí SO 2 là sản phẩm khử duy nhất (đktc) và dung 

dịch Y. Cho 0,32 lít dung dịch NaOH 1M vào dung dịch Y thu được 6,42 gam kết 

tủa. Biết các phản ứng hoàn toàn. Giá trị của V là: 

A. 10,08 B. 9,52 C. 9,632 D. 8,96 



ìFe : a 

ï 

BTKL 

Ta có: 10,8íO : b ¾¾¾® 56a + 16b = 7,92 

ï 

îS : 0,09(mol) 

ìï nNaOH 

= 0,3 

du 

Ta có: í 

¾¾® n + = 0,32 - 0,06.3 = 0,14(mol) 

H 

ïî 

nFe(OH) 

= 0,06 

3 

Ta sử dụng: 

2- 

ì ï2H2SO4 + 2e ¾¾® SO4 + SO2 + 2H2O 

í 

ïî S + 2H2SO4 ¾¾® 3SO2 + 2H2O 

¾¾® 0,6 - 0,07 = 3a "#$ - 2b + b! 

+ 0,09.2 ¾¾® 3a - b = 0,35 

Fe 

O 

ì a = 0,13 0,13.3 + 0,09.6 -0,04.2 

¾¾® í ¾¾® nSO 2 

= = 0,425¾¾® V= 

9,52 

îb = 0,04 2 

Câu 9. Hòa tan hoàn toàn 19,2 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe 3 O 4 , Fe 2 O 3 trong 

250,0 ml dung dịch H 2 SO 4 3,6M (đặc, dư, đun nóng) thu được dung dịch Y và V lít 

khí SO 2 (đktc và là sản phẩm khử duy nhất). Cho 450 ml dung dịch NaOH 2M vào 

dung dịch Y thu được 21,4 gam kết tủa. Giá trị của V là? 

A. 5,60. B. 6,72. C. 3,36. D. 4,48. 



21,4 

BTNT 

Nếu NaOH dư: nFe(OH) 

= = 0,2¾¾¾® n = 

3 

Fe 

0,2 

107 

ìFe : 0,2 

19,2 í ¾¾® Vô lý. Vậy NaOH thiếu: 

î O:0,5

ìFe : a 

¾¾® 19,2 í 56a + 16b = 19,2 nHSO 

= 0,05.18 = 0,9 

2 4 

îO:b 

+ 

ìNa : 0,9 

ï 0,9 + 3a - 0,6 0,3 + 3a 

2 2 

î 

3+ 

BTDT 

¾¾® Y íFe :a- 0,2¾¾¾® n 2- 

= = 

SO 4 

ï 2- 

SO 

4 

: 

BTNT.S 

0,3 + 3a 

¾¾¾® nSO 

= 0,9- 

2 

2 

BTE æ 0,3 + 3a ö 

ìa= 

0,3 

¾¾¾® 3a = 2b + 2ç 0,9 - ÷ ® 6a - 2b = 1,5 ® í ® V = 6,72 

è 2 ø îb = 0,15 

Câu 10: Hòa tan hết 50 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe 3 O 4 , Fe 2 O 3 , FeS và FeS 2 

(biết trong X lưu huỳnh chiếm 19,2% về khối lượng) trong 105 ml dung dịch 

H 2 SO 4 20M (đặc, đun nóng), thu được a mol khí SO 2 là sản phẩm khử duy nhất và 

dung dịch Y. Cho 0,947 lít dung dịch NaOH 1M vào dung dịch Y thu được 16,05 

gam kết tủa. Biết các phản ứng hoàn toàn. Giá trị của a là: 




ìFe : a 

trong X 0,192.50 

ï 

Ta có: nS 

= = 0,3(mol) ¾¾® 50íO : b ¾¾® 56a + 16b = 40,4 


ï 

îS:0,3 

Nếu NaOH dư: 

16,05 

BTNT 

ìFe : 0,15(mol) 

nFe(OH) 

= = 0,15 ¾¾¾® n = í 

3 

Fe 

0,15 40,4 Vô lý 

107 îO 

: 2(mol) 

→ NaOH thiếu và ta có n = 0,105.20= 

2,1(mol) 

HSO 2 4 

+ 

ìNa : 0,947 

ï 0,947 + 3a - 0,45 0,497 + 3a 

2 2 

î 

BTNT.S 

0,497 + 3a 0,497 + 3a 

¾¾¾® nSO 

= 2,1+ 0,3 - = 2,4 - 

2 

2 2 

BTE æ 0,497 + 3a ö 

¾¾¾® 3a + 0,3.6 = 2b + 2ç 2,4 - ÷ ¾¾® 6a - 2b = 2,503 

è 2 ø 

3+ 

BTDT 

¾¾® Y íFe : a - 0,15 ¾¾¾® n 2- 

= = 

SO 4 

ï 2- 

SO 

4 

: 

ìa= 

0,581 

¾¾® í ¾¾® a= 

1,28 

îb = 0,4915

Câu 11: Cho m gam hỗn hợp X gồm Fe 2 O 3 , CuO, Zn, Mg (trong đó oxi chiếm 

21,159% khối lượng hỗn hợp) tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 đặc nóng dư thu được 

dung dịch Y và 2,688 lít SO 2 (đktc, sản phẩm khử duy nhất). Nếu cô cạn dung dịch 

Y thu được 76,88 gam hỗn hợp muối khan. Nếu cho dung dịch Y tác dụng với 

dung dịch NaOH dư thu được m+3,72 gam kết tủa. Phần trăm khối lượng Zn trong 

hỗn hợp X là: 

A. 16,37% B. 13,78% C. 12,27% D. 18,02% 



Ta có: 

ìnSO 2 

= 0,12 

ï 

í 

Trong X 0,21159.m 

ïnO 

= 

î 

16 

BTNT 

¾¾¾® n- 

= 0,24 + 

0,21159.m 

8 

0,21159.m 

76,88 0,78841m 96(0,12 ) m 31,76 

16 

BTKL 

¾¾¾® = + + ¾¾® = 

¾¾® m = 31,76+ 3,72= 35,48 và 

¯ 

Khối lượng kết tủa tính cả Zn(OH) 2 là: 

TrongX 

nO 

BTKL 

¾¾¾® = - + = 

¯ 

m 31,76 

!""#""$ 

0,42.16 0,54.2.17 

!"#"$ 

43,4 

KL 

OH 

43,4 - 35,48 

¾¾® nZn(OH) 2 

= = 0,08(mol) 

99 

= 0,42(mol) 

0,08.65 

¾¾® %Zn = = 16,37% 

31,76 

Câu 12: Hòa tan 13,28 gam hỗn hợp X gồm Cu, FeO và Fe 3 O 4 trong H 2 SO 4 

đặc/nóng. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch Y chỉ chứa 

32,48 gam hỗn hợp muối sunfat và 1,12 lít khí SO 2 (spkdn,đktc). Số mol oxi có 

trong X là: 

A. 0,14 B. 0,16 C. 0,18 D. 0,20 



Vì Y chỉ chứa muối nên ta đặt 

n = a¾¾¾¾® n = a 

BTNT.H 

H2SO4 H2O 

BTKL 

¾¾¾® + = + + ® = 

13,28 98a 32,48 0,05.64 18a a 0,28(mol) 

BTNT.S Trong muËi 

¾¾¾® 2- 

= - = 

SO 4 

n 0,28 0,05 0,23(mol) 

BTKL 

¾¾¾® 

Fe+ 

Cu 

= - = 

m 32,48 0,23.96 10,4(gam) 

BTKL trong X 13,28 -10,4 

¾¾¾® nO 

= = 0,18(mol) 

16 

Câu 13: Hỗn hợp X gồm CuO, Fe 2 O 3 , FeS 2 và CuS. Người ta hòa tan hoàn tan 

hoàn toàn m gam X trong dung dịch H 2 SO 4 (đặc, nóng, dư) thu được khí SO 2 , dung 

dịch sau phản ứng chứa 215m/107 gam muối. Mặt khác, hòa tan hoàn toàn m gam

A trên vào dung dịch HNO 3 (đặc, nóng, dư) thu được 11,2 lít hỗn hợp khí gồm NO 2 

và SO 2 có tỷ khối so với H 2 là 23,54. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được 

19,58 gam hỗn hợp muối khan. Biết trong X tổng khối lượng các kim loại lớn hơn 

khối lượng oxi là 4,08 gam. Phần trăm khối lượng của CuO trong X có giá trị gần 

đúng nhất với: 

A. 9,0% B. 12,0% C. 15,0% D. 18,0% 



ìCuO 

2 3 HNO 

2 

3 

Ta có: A ïFe O ìïNO : 0,47 

í ¾¾¾® í 

FeS : a BTNT.S 2 

2 SO 2 : 0,03 SO - 

ï 

ïî 

¾¾¾¾® 

4 

: 2a + b - 0,03 

ï 

îCuS: b 

BTE 

¾¾¾® 3a + 2b + 0,03.4 + (2a + b - 0,03).6 = 0,47 ¾¾® 15a + 8b = 0,53 (1) 

HNO 

Gọi 

3 

X 

O 

n = c¾¾® m = 16c+ 

4,08 

Fe+ 

Cu 

ìFe,Cu : (16c + 4,08)gam 

ï 2- 

¾¾® 19,58íSO 4 

: 2a + b - 0,03 

ï - 

îNO 3 

: 2c + 3a + 2b -4a - 2b + 0,06 

¾¾® 16c + 4,08 + 96(2a+ b- 0,03) + 62(0,06 - a+ 2c) = 19,58 

¾¾® 130a + 96b + 140c = 14,66 

H2SO 215 

4 (32c 4,08 32(2a b)) 16c 4,08 96(1,5a b c) 

¾¾¾® + + + = + + + + 

107 

ìa = 0,03 

ï 

¾¾® 1648a + 3392b + 5104c = 440,64 ¾¾® íb = 0,01. 

ï 

îc = 0,07 

ìCuO: x ìx + 3y = 0,07 ìx = 0,01 

Gọi í ¾¾® í ¾¾® í 

îFe2O 3: y î64x + 56.2y = 5,2 -56.0,03 - 64.0,01 îy = 0,02 

0,01.80 

¾¾® %CuO = = 9,346% 

32.0,07 + 4,08 + 0,07.32 

Câu 14: Cho hỗn hợp H gồm FeS 2 , CuS, Fe 3 O 4 , CuO (biết m S : m O = 7 : 13) tác 

dụng hết với dung dịch HNO 3 dư, thu được 34,84g hỗn hợp khí X gồm NO 2 và NO 

(không còn sản phẩm khử khác); tỉ khối của X đối với He bằng 871/82. Mặt khác, 

cho H tác dụng hết với dung dịch H 2 SO 4 đặc, nóng dư, thì có 1,14 mol H 2 SO 4 tham 

gia phản ứng, thu được khí SO 2 (sản phẩm khử duy nhất của S +6 ). Số mol HNO 3 

tham gia phản ứng là



ìNO : a ì30a + 46b = 34,84 ìa = 0,18 

Ta có: 34,84í ¾¾® í ¾¾® í ¾¾® ne 

= 1,18 

îNO 2 

: b îa+ b= 0,82 îb= 

0,64 

¾¾® n = 0,59(mol) ¾¾¾® n = 0,55+ x (x là số mol S có trong H) 

 

BTNT.S 

SO 

2- 

2 SO4 

¾¾¾¾® n + 1,14.4 = (0,55+ x).4+ 0,59.2+ 1,14¾¾® n = 4x- 

0,04 

BTNT.O TrongH TrongH 

O 

O 

32x 2x 7 

¾¾® = = ¾¾® x = 0,14 

16(4x-0,04) 4x -0,04 13 

ì ¾¾® = 

ï 

2- 

¾¾® n+ 

= 2(0,55+ 0,14) = 1,38¾¾®í SO 

4 

:0,14 

ïî 

NO :1,1 

¾¾® nHNO 3 

= 1,1 + 0,18 + 0,64 = 1,92 

3+ 2+ 

Fe ,Cu n+ 

1,38 

- 

3

Chủ đề 15: Bài toán Oleum 

+ Với bài toán liên quan tới oleum cần nhớ công thức tổng quát của oleum là 

H 2 SO 4 .2SO 3 

+ Khi giải toán chú ý áp dụng định luật bảo toàn nguyên tố S. 

Ví dụ 1: Hòa tan 33,8 gam một oleum X có dạng H 2 SO 4 .nSO 3 vào nước được dung 

dịch Y. Cho dung dịch Y tác dụng với dung dịch BaCl 2 dư được 93,2 gam kết tủa. 

X là: 

A. H 2 SO 4 .3SO 3 B. H 2 SO 4 .2SO 3 

C. H 2 SO 4 .4SO 3 D. H 2 SO 4 .5SO 3 



BTNT.S 33,8 

+ Có nBaSO 

= 0,4 ¾¾¾® (n+ 1) = 0,4 ® n= 

3 

4 

98 + 80n 

Ví dụ 2: Khối lượng oleum chứa 71% SO 3 về khối lượng cần lấy để hòa tan vào 

100 gam dung dịch H 2 SO 4 60% thì thu được oleum chứa 30% SO 3 về khối lượng là 

A. 496,68 gam. B. 506,78 gam. 

C. 539,68 gam. D. 312,56 gam. 



Nhớ : Oleum là H 2 SO 4 .nSO 3 

80n 

Với 71% SO 3 → = 0,71® n = 3 ® H2SO 4.3SO 

3 

98 + 80n 

Giả sử cần lấy m gam H2SO 4.3SO đổ vào 100 gam dung dịch 

3 

ìHSO 2 4 

:60(gam) 

í 

îHO:40(gam) 

2 

ban dau m 40 20 

Ta có : n 

SO 

= .3 n = = 

3 H2O 

98 + 80.3 18 9 

æ 3.m 20 ö 

ç - 

+ 

÷ .80 

BTKL 

¾¾¾® = 

è98 240 9 

0,3 

ø 

® m = 506,7 

m+ 

100 


Câu 1: Hòa tan hết 1,69 gam oleum có công thức H 2 SO 4 .3SO 3 vào 10g dung dịch 

H 2 SO 4 20% được dung dịch X có nồng độ a%. Giá trị của a là 

A. 33,875%. B. 11,292%. C. 22,054%. D. 42,344%. 



ì ïnH2SO 4.3SO 

= 0,005(mol) 

3 

0,005.4.98 + 2 

Ta có : í 

® a% = .100% = 33,875% 

ïî 

mH2SO 

= 2(gam) 1, 69 + 10 

4 

Câu 2: Hoà tan 3,38 gam oleum vào nước được dung dịch X. Để trung hoà dung 

dịch X cần 800ml dung dịch KOH 0,1 M. Công thức phân tử oleum đã dùng là 

A. H 2 SO 4 .nSO 3 . B. H 2 SO 4 .4SO 3 . 

C. H 2 SO 4 .2SO 3 . D. H 2 SO 4 .3SO 3 . 



Chú ý : Công thức chung của oleum là H 2 SO 4 .nSO 3 . 

2 

Sau phản ứng thì SO - 4 

chạy vào KSO.Khi đó ta có ngay : 

2 4 

BTNT.K 

BTNT.S 

3,38 

¾¾¾¾® nKSO 

= 0,04¾¾¾® n 

2 4 

S= 0,04 = (n+ 1) ® n= 

3 

98 + 80n 

Câu 3: Hoà tan 3,38 gam oleum X vào nước người ta phải dùng 800 ml dung dịch 

KOH 0,1 M để trung hoà dung dịch X. Công thức phân tử oleum X là công thức 

nào sau đây: 

A. H 2 SO 4 .3SO 3 . B. H 2 SO 4 .2SO 3 . 

C. H 2 SO 4 .4SO 3 . D.H 2 SO 4 .nSO 3 . 


BTNT.K 

TrongX 

Ta có : n = 0,08 ¾¾¾¾® n = 0,04 ® n = 0,04 

KOH K2SO4 

S 

( ) 

0,04. 98 + 80.3 

Nhận thấy : 

= 3,38 

4 

Câu 4: Hòa tan 200 gam SO 3 vào m gam dung dịch H 2 SO 4 49% thu được dung 

dịch H 2 SO 4 78,4%. Giá trị của m là 

A. 200 g. B. 250 g. C. 300 g. D. 350 g. 


200 

BTNT.S 

Ta có : nSO 

= = 2,5 ¾¾¾® åm = + 

3 H2SO 

2,5.98 0,49m 

4 

80 

2,5.98 + 0,49m 

® 0,784 = ® m = 300 

200 + m 

Câu 5: Hòa tan hết 1,69 gam Oleum có công thức H 2 SO 4 .3SO 3 vào nước dư. Trung 

hòa dung dịch thu được cần V ml dung dịch KOH 1M. Giá trị của V là: 

A. 20 B. 40 C. 30 D. 10 

Trích đề thi khối A – 2014 


1,69 

BTNT.S 

nHSO.3SO = = 0,005¾¾¾® n = ® = 

2 4 3 S 

0,02 nKSO 

0,02 

2 4 

338

BTNT.K 

0,04 

¾¾¾¾® nKOH 

= 0,04® V= = 0,04 

1 

Câu 6: Cho 6,76 gam oleum H 2 SO 4 .nSO 3 vào nước thành 200ml dung dịch. Lấy 10 

ml dung dịch này trung hoà vừa đủ với 16 ml dung dịch NaOH 0,5M. Giá trị của n 

là 

A. 3. B. 4. C. 2. D. 1. 


Nếu lấy hết cả 200ml dung dịch thì nNaOH 

= 20.0,5.0,016= 

0,16 

BTNT.Na 

BTNT.S 

6,76 

¾¾¾¾® Na2SO 4 

: 0,08 ¾¾¾® nS 

= 0,08 = (n + 1). ® n = 3 

98 + 80n 

Câu 7: Một oleum A chứa 37,869% khối lượng S trong phân tử. Trộn m 1 gam A 

với m 2 gam dung dịch H 2 SO 4 83,3% được 200 gam oleum B có công thức 

H 2 SO 4 .2SO 3 . Giả thiết sự hao hụt khi pha trộn các chất là không đáng kể. Giá trị 

của m 1 và m 2 lần lượt là 

A. 124,85 và 75,15. B. 160,23 và 39,77. 

C. 134,56 và 65,44. D. 187,62 và 12,38. 


32(n + 1) 

Gọi A là : H2SO 4.n.SO 3 

® %S = = 0,37869 ® n = 3 

98 + 80n 

ìHSO 2 4 

:0,833m2 

m H SO .3.SO + m í 

® (m + m )H SO .2.SO 

îHO:0,167m 

2 2 

Ý tưởng : Dùng BTNT S và H .Ta sẽ có ngay : 

1 2 4 3 2 1 2 2 4 3 

ì + 

¾¾¾® 

BTNT.S m1 0,833m + 

2 

m = 

1 

m2 

.4 .3 

ï 338 98 285 

ìm1 

= 187,62 

í 

® í 

ï + î = 

¾¾¾¾® 

BTNT.H m1 0,833m + 

2 

0,167m + 

2 

m = 

1 

m2 m2 

12,38 

.2 .2 .2 .2 

ïî 338 98 18 285 

Câu 8: Khối lượng oleum chứa 71% SO 3 về khối lượng cần lấy để hòa tan vào 100 

gam dung dịch H 2 SO 4 60% thì thu được oleum chứa 30% SO 3 về khối lượng là 

A. 496,68 gam. B. 506,78 gam. 

C. 539,68 gam. D. 312,56 gam. 


Nhớ : Oleum là H 2 SO 4 .nSO 3 

80n 

Với 71% SO 3 → = 0,71® n = 3 ® H2SO 4.3SO 

3 

98 + 80n 

Giả sử cần lấy m gam HSO.3SO đổ vào 100 gam dung dịch 

2 4 3 

ìHSO 2 4 

:60(gam) 

í 

îHO:40(gam) 

2

an dau m 40 20 

Ta có : n 

SO 

= .3 n = = 

3 H2O 

98 + 80.3 18 9 

æ 3.m 20 ö 

ç - 

+ 

÷ .80 

BTKL 

¾¾¾® = 

è98 240 9 

0,3 

ø 

® m = 506,7 

m+ 

100

Chủ đề 16: Bài toán tốc độ phản ứng và hằng số cân bằng Kc. 

Bài tập về hằng số Kc: 

Cho phản ứng : 

aA + bB ® cC + dD ® K = 

Chú ý : Nồng độ các chất ở lúc cân bằng 

c 

[ C ] .[ D] 

[ A ] .[ B] 

d 

C a b 

Các chất trong công thức phải ở cùng trạng thái (khí ,hoặc lỏng). 

Nếu trạng thái không đồng nhất thì bỏ (dị chất ). 

Bài tập về tốc độ phản ứng: 

Chú ý : Tốc độ phản ứng của 1 phản ứng phải tính qua nồng độ 1 chất nào đó. Tuy 

nhiên, tính theo chất nào đi nữa cũng cho cùng 1 kết quả. Công thức: 

v = 

[ A] -[ A] 

ban dau 

t.a 

sau phan ung 

Chú ý: a là hệ số của chất tính tốc độ trong phương trình. 

Ví dụ 1: Thực hiện phản ứng sau trong bình kín có dung tích không đổi 2 lít. 

X + Y ® 2Z . Lúc đầu số mol của khí X 2 là 0,6 mol, sau 10 phút số mol 

2(k) 2(k) (k) 

của khí X 2 còn lại 0,12 mol. Tốc độ trung bình của phản ứng tính theo X 2 trong 

khoảng thời gian trên là : 

A. 

-4 

4.10 mol / (l.s). 

C. 4,6mol / (l.s). D. 

B. 2,4mol / (l.s). 

-4 

8.10 mol / (l.s). 



Chú ý : Thể tích của bình là 2, rất nhiều bạn học sinh cứ mặc định thể tích bình 

chứa là 1 lít dẫn tới bị mắc bẫy. 

0,6 0,12 

- 

4 

Ta có ngay : v 2 2 

- 

= = 4.10 mol/(l.s) 

10.60 

Ví dụ 2: Một bình phản ứng có dung tích không đổi, chứa hỗn hợp khí N 2 và H 2 

với nồng độ tương ứng là 0,3 M và 0,7 M. Sau khi phản ứng tổng hợp NH 3 đạt 

trạng thái cân bằng ở t 0 C, H 2 chiếm 50% thể tích hỗn hợp thu được. Hằng số cân 

bằng K C ở t 0 C của phản ứng có giá trị là 

A. 0,609 B. 3,125 C. 0,500 D. 2,500 


Giả sử thể tích của bình là 1 lít. 

Trước phản ứng : ì N 

2 

:0,3 

í 

î H :0,7 

2 

Sau phản ứng : 

ìN 2 

:0,3- 

0,5a 

ï 

0,7 -1,5a 

N2 + 3H2 2NH3 íH 2 

:0,7- 1,5a ® = 0,5® a= 

0,2 

ï 

1- 

a 

îNH 3 

: a 

2 

[ 3] 

[ N ].[ H ] 

2 

NH 0,2 

® Kc = = = 3,125 

3 3 

0,2.0,4 

2 2 

Ví dụ 3: Cho các cân bằng sau: 

(1)H 

2(k) + I 1 1 

2(k) ® 2HI(k) (2)HI(k) ® H 

2(k) + I 

2(k) 

2 2 

Ở nhiệt độ xác định nếu K C của cân bằng (1)bằng 64 thì K C của cân bằng (2) là: 

A. 4 B. 0,5 C. 0,25 D. 0,125 


1 

c 

2 

[ HI] 

[ H2][ I2] 

[ 2][ 2] 

[ ] 

k = = 64 

H I 1 1 

k = = = = 0,125 

HI k 8 

2 

c 1 

c 


Câu 1: Trong hỗn hợp phản ứng gồm Na 2 S 2 O 3 và H 2 SO 4 loãng có thể tích dung 

dịch là 100 ml, nồng độ ban đầu của Na 2 S 2 O 3 là 0,5 M. Sau thời gian 40 giây, thể 

tích khí SO 2 thoát ra là 0,896 lít (đktc). Giả sử khí tạo ra đều thoát ra hết khỏi dung 

dịch và sau phản ứng có muối sunfat, vẩn màu vàng,... Tốc độ trung bình của phản 

ứng tính theo Na 2 S 2 O 3 là 

A. 10 -2 mol/ (lít.s). B. 10 -1 mol/(lít.s). 

C. 2,5.10 -3 mol/(lít.s). D. 2,5.10 -2 mol/(lít.s). 


Na 

2S2O3 + H2SO4 ® Na2SO4 + S + SO2 + H2O 

ban.dau 

ì 

ïnNa = 

2S2O 

0,05 

3 

0,5 - 0,1 

í 

® v = = 0,01 

sau 

ïî 

nNa = 

40 

2S2O 

0,01 

3 

Câu 2: Cho phương trình hóa học của phản ứng X + 2Y → Z + T. Ở thời điểm ban 

đầu, nồng độ của chất X là 0,01 mol/l. Sau 20 giây, nồng độ của chất X là 0,008 

mol/l. Tốc độ trung bình của phản ứng tính theo chất Y trong khoảng thời gian trên 

là 

A. 2,0. 10 -4 mol/(l.s) B. 4,0. 10 -4 mol/(l.s) 

C. 1,0. 10 -4 mol/(l.s) D. 8,0. 10 -4 mol/(l.s). 


0,004 

D CM 

= 2D CM 

= 2 0,01- 0,008 = 0,004 ® v = = 10 

2.20 

( ) 

- 

Y X 4 

Chú ý : tốc độ trung bình của phản ứng tính theo chất nào cũng cho ra cùng đáp số. 

0,01- 

0,008 

Nếu tính theo X thì ® v = = 10 

20 

Câu 3: Cho 0,04 mol NO 2 vào một bình kín dung tích 100 ml (ở t o C), xẩy ra phản ứng: 

2NO 2 N 2 O 4 . Sau 20 giây thấy tổng số mol khí trong bình là 0,30 mol/l. Tốc 

độ của phản ứng tính theo NO 2 trong 20 giây là: 

A. 0,004 mol/(l.s) B. 0,01 mol/(l.s) 

C. 0,005 mol/(l.s) D. 0,10 mol/(l.s) 


pu 

ìDn ¯= 0,04 - 0,03 = 0,01 ® nNO 

= 0,02 

2 

ï 

í 

0,04 0,02 

- 

[ ] - [ ] 

ï truoc sau 0,1 0,1 

v = = = 0,005mol / (l.s) 

ïî t.a 20.2 

Câu 4: Cho phản ứng: 2H 2 O 2 → 2H 2 O + O 2 

xảy ra trong bình dung tích 2 lít. Sau 10 phút thể tích khí thoát ra khỏi bình là 3,36 

lít (đktc). Tốc độ trung bình của phản ứng (tính theo H 2 O 2 ) trong 10 phút đó là: 

A. 1,25.10 -4 mol/l.s. B. 2,5.10 -4 mol/l.s. 

C. 10.10 -4 mol/l.s. D. 0,0025 mol/l.s. 


Chú ý : Bình 2 lít và hệ số của H 2 O 2 là 2. 

-4

¯ 

Ta có: n = 0,15(mol) ®D = 0,3(mol) 

O2 nH 2 O 2 

0,3 

® v = = 

10.60.2.2 

-4 

1,25.10 (mol/ l.s) 

Câu 5: Cho 6 mol N 2 và y mol H 2 vào bình kín dung tích 4 lit. Khi đạt trạng thái 

cân bằng N 2 tham gia phản ứng là 25%. Đưa bình về nhiệt độ ban đầu thấy áp suất 

P 2 = 21/24 P 1 . Tìm y và tính K C. 

A.18; 0,013 B.15; 0,02 C.16; 0,013 D.18; 0,015 


ìnD ¯= n 2 

NH 

= 3 3 

3 

( ) 

ï 

Ta có: 

4 

í n 

y 18 K 

1 

6 + y p1 

24 ® = ® 

c 

= = 0,013 

3 

ï = = = 4,5 æ18 - 4,5 ö 

în . 

2 

6 + y -3 p2 

21 

ç ÷ 

4 è 4 ø 

Câu 6: Đốt cháy hoàn toàn 1 hidrocacbon A ở thể khí bằng oxi trong bình kín . 

Nếu giữ nguyên nồng độ của A và tăng nồng độ của oxi lên gấp đôi thì tốc độ phản 

ứng cháy tăng gấp 32 lần. Tìm số công thức phân tử có thể có của A. 

A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 


[ ] [ ] k k 

ì V = A . C - H ® 2 = 32 ® k = 5 

ï 

ìCH 

í 

y ® 4x + y = 20 ® í 

ïC CH 

xHy + 5O2 ® xCO2 + H2O 

î 

î 

2 

Câu 7: Cho phản ứng RCOOH + R’OH ⇌ RCOOR’ + H2O có K C = 2,25. Nếu 

ban đầu C M của axit và ancol đều là 1M thi khi phản ứng đạt cân bằng có bao 

nhiêu phần trăm ancol đã bị este hóa ? 

A. 75%. B. 50%. C. 60%. D. 65%. 


[ RCOOR' ] [ H2O] 

= 

CB CB 

x.x 

x 0,6 

kc 

= = = 2,25® 

RCOOH R'OH (1 -x)(1 - x) x = 3 (loai) 

[ ] [ ] 

CB 

CB 

Câu 8: Cho 1,0 mol axit axetic tác dụng với 1,0 mol ancol isopropylic thì cân bằng đạt 

được khi có 0,6 mol isopropyl axetat được tạo thành. Lúc đó người ta cho thêm 2,0 

mol axit axetic vào hỗn hợp phản ứng, cân bằng bị phá vỡ và chuyển đến trạng thái 

cân bằng mới. Số mol của isopropyl axetat ở trạng thái cân bằng mới là 

3 8 

4 4



K 

c 

2 

0,6.0,6 9 x x= 

0,85 

= = = ® 

0,4.0,4 4 1 x 3 x x = 6,3(loai) 

( - )( - ) 

Câu 9: Khi cho axit axetic tác dụng với ancol etylic, ở t 0 C hằng số cân bằng K C 

của phản ứng có giá trị là 4. Este hóa 1 mol axit axetic với x mol ancol etylic, khi 

phản ứng đạt tới trạng thái cân bằng ở t 0 C thì thu được 0,9 mol este. Giá trị của x 

là: 

A. 0,345 mol B. 1,925 mol 

C. 2,925 mol D. 2,255 mol 


axit + ancol ® este + H O 

2 

[ ][ 2 ] 

[ ][ ] 

este H O 0,9.0,9 

® kc 

= 4= = ® x= 

2,925 

axit ancol (1 -0,9)(x -0,9) 

Câu 10: Cho chất xúc tác MnO 2 vào 100 ml dung dịch H 2 O 2 , sau 60 giây thu được 

1 

3,36 ml khí O 2 (ở đktc). Biết phương trình phản ứng là H2O 2 

® H2O + O2. Tốc 

2 

độ trung bình của phản ứng (tính theo H 2 O 2 ) trong 60 giây trên là 

A. 2,5.10 -4 mol/(l.s) B. 5,0.10 -4 mol/(l.s) 

C. 1,0.10 -3 mol/(l.s) D. 5,0.10 -5 mol/(l.s) 

Trích đề thi khối B – 2009 


Ta có: 2H 2 O 2 → 2H 2 O + O 2 

Ta có: n 

¯ 

= 0,0015(mol) ®D = 0,003(mol) 

O2 nH 2 O 2 

C -C n -n 0,003 

® = = = = 

t V.t 0,1.60 

1 2 1 2 

-4 

v 5.10

Chủ đề 17: Một số bài toán về nhóm Halogen. 


+ Các chất AgCl, AgBr, AgI kết tủa còn AgF là chất tan. 

+ Ngoài Flo các halogen mạnh có thể đẩy halogen yếu hơn ra hỏi dung dịch muối. 

+ Fe tác dụng với Cl 2 sẽ cho ngay hợp chất FeCl 3 . 

+ Chú ý bài toán tính kết tủa thường có AgCl và Ag. 

Ví dụ 1: Cho 6,9 gam Na vào dung dịch HCl thu được dung dịch X có chứa 14,59 

gam chất tan. Cho dung dịch X vào dung dịch AgNO 3 dư đến phản ứng hoàn toàn 

thu được a gam kết tủa. Giá trị của a là: 




Nếu HCl dư thì 

BTNT.Na 

¾¾¾¾® mNaCl 

= 0,3.58,5= 17,55> 14,59. 

ìNaCl 

BTNT.Na ìNaCl : 0,14(mol) 

Nên 14,59í 

¾¾¾¾® í 

î NaOH î NaOH : 0,16(mol) 

AgNO 3 

ìï AgCl : 0,14 

BTKL 

¾¾¾®í 

¾¾¾® a = 38,65(gam) 

Ph©n hÒy 

ïî AgOH ¾¾¾¾® Ag2O : 0,08 

Ví dụ 2: Cho m gam bột Fe vào bình đựng dung dịch HCl (vừa đủ), thoát ra 2,24 

lít khí H 2 (đktc). Thêm tiếp dung dịch AgNO 3 dư vào bình, thu được 52,46 gam 

chất rắn. Các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị của m là: 




+ Có 

+ 

å 

BTNT 

ìAgCl : 0,2 

nH 

= 0,1¾¾¾® n = ® í 

2 

AgCl 

0,2(mol) 52,46 

îAg 

: 0,22 

ne 

= 0,1.2 ! + 0,22 ! = 0,42(mol) 

H 

2 

Ag 

BTE 0,42 

¾¾¾® nFe 

= = 0,14(mol) ® m = 7,84(gam) 

3 

Ví dụ 3: Hòa tan 1,12 gam Fe bằng 300 ml dung dịch HCl 0,2 M , thu được dung 

dịch X và khí H 2 . Cho dung dịch AgNO 3 dư vào X, thu được khí NO (sản phẩm 

khử duy nhất của N +5 ) và m gam kết tủa. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá 

trị của m là 

A. 10,23 B. 8,61 C. 7,36 D. 9,15 



ìï nFe = 0,02® n 2+ 

= 0,02® n 

Fe 

H 

+ Có 

2 

= 0,02 

í 

ïî nHCl 

= 0,06 

Đầu tiên có 

4H + NO + 3e ® NO + 2H O 

+ - 

3 2 

0,02 0,015 

BTE 

ì¾¾¾® ï Ag : 0,02 - 0,015 = 0,005 

+ Vậy m= 9,15í BTNT.Clo 

ïî ¾¾¾¾® AgCl : 0,06 

Ví dụ 4: Cho hỗn hợp kim loại X gồm: Cu, Fe, Mg. Lấy 10,88 gam X tác dụng với 

clo dư thu được 28,275 gam chất rắn. Nếu lấy 0,44 mol X tác dụng với axit HCl dư 

thu được 5,376 lít khí H 2 (đktc). Giá trị thành phần % về khối lượng của Fe trong 

hỗn hợp X gần với giá trị nào sau đây nhất ? 

A. 58,82% B. 25,73% C. 22,69% D. 22,63 



ìCu : a 

ï 

Cl 28,275 -10,88 

2 

Thí nghiệm 1 : 10,88íFe : b ¾¾¾® n 

BTKL Cl 

= = 0,245 

2 

ï 

71 

îMg : c 

BTKL 

ì¾¾¾® ï 

+ + = 

® í ¾¾¾® 

BTE + + = = 

ïî 

64a 56b 24c 10,88 

2a 3b 2c 0,245.2 0,49 

ìCu : ka 

ï 

HCl ì k(a + b + c) = 0,44 a+ b+ 

c 11 

Thí nghiệm 2 : 0,4íFe : kb ¾¾¾® í 

® = 

ï 

k(2b + 2c) = 0,24.2 b+ 

c 6 

Mg : kc 

î 

î 

ì64a + 56b + 24c = 10,88 ìa = 0,1 

ï 

ï 

0,05.56 

® í2a + 3b + 2c = 0,49 ® íb = 0,05 ® %Fe = = 25,74% 

ï 

10,88 

6a 5b 5c 0 ï 

î - - = îc = 0,07 


Câu 1: Cho 7,5 gam hỗn hợp X gồm kim loại M (hóa trị không đổi) và Mg (tỉ lệ 

mol tương ứng là 2:3) tác dụng với 3,36 lít Cl 2 , thu được hỗn hợp rắn Y. Hòa tan 

hết toàn bộ T trong dung dịch HCl, thu được 1,12 lít khí H 2 . Biết các phản ứng đều 

xảy ra hoàn toàn, các thể tích khí đều đo ở đktc. Kim loại M 

A. Ca B. K C. Al D. Na 



ìï nCl 

= 0,15 

2 

Ta có : í ® ne 

= 0,4 . 

ïî 

nH 

= 0,05 

2 

Giả sử 

m= 1® M= 

39(K) 

ìM:2a ì2aM+ 24.3a = 7,5 

7,5í 

® í 

® m = 2 ® M = 57,75 

îMg :3a î2am + 6a = 0,4 

m= 

3(loai) 

Câu 2: Sục 0,04 mol Cl 2 vào dung dịch chứa 0,26 mol FeBr 2 thu được dung dịch 

A.Cho AgNO 3 dư vào A thu được m gam kết tủa.Biết các phản ứng xảy ra hoàn 

toàn.Giá trị của m là : 

A. 128,68 B. 109,24 C.128,86 D. 104,92 



Cuối cùng Fe 2+ chuyển thành Fe 3+ nên ta có : ne 

= 0,26.1= 

0,26(mol) 

ìAgBr : 0,26.2(mol) 

BTE 

ìïn - = 0,04.2= 

0,08 

Cl 

BTNT 

ï 

¾¾¾® í 

¾¾¾® m = 128,68 íAgCl : 0,08(mol) 

ïî 

nAg 

= 0,26- 0,08= 

0,18 

ï 

îAg : 0,18(mol) 

Câu 3: Người ta đun sôi dung dịch chứa 0,6 mol KOH sau đó sục khí Cl 2 dư vào. 

Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được m gam muối. Giá trị của m g là : 

A.46,3 B.49,5 C.52,12 D.48,24 



Bài này rất đơn giản chỉ cần chú ý có muối KClO 3 . Các em có thể viết phương 

trình hoặc dùng bảo toàn.Anh thì rất không thích dùng phương trình phản ứng. 

Ta có : 

-1 

ì ïCl + 1e = Cl BTNT.K 

ì 

í 

í 

+ 5 

KOH 

KCl : 0,5 

¾¾¾¾® n = 0,6 ® m= 

49,5(gam) 

îKClO 3 

: 0,1 

ïî 

Cl - 5e = Cl 

Câu 4: Hòa tan 5,91 hỗn hợp NaCl và KBr vào 100ml dung dịch hỗn hợp 

Cu(NO 3 ) 2 0,1M và AgNO 3 aM, thu được kết tủa A và dung dịch B. Trong dung 

dịch B, nồng độ % của NaNO 3 và KNO 3 tương ứng theo tỉ lệ 3,4 : 3,03. Cho miếng 

kẽm vào dung dịch B, sau khi phản ứng xong lấy miếng kẽm ra khỏi dung dịch, 

thấy khối lượng tăng 1,1225g. Giá trị của a là : 

A. 0,800M B. 0,850M C. 0,855M D. 0,900M 



Giả sử : 

ìNaCl : x 

í 

îKBr : y 

® 58,5x + 119y = 5,91 

(1)

C%dd 

NaNO 3, 4 m 

3 NaNO 3, 4 85x 3, 4 

3 

= ® = ® = ® y= 

0,75x (2) 

C%dd 3,03 m 3,03 101y 3,03 

KNO3 KNO3 

(1),(2) ìx = 0,04 

¾¾¾®í 

îy = 0,03 

Vì a > 0,7 nên trong B có 

2+ 

ìï Cu : 0,01 

í 

+ 

ïî Ag : 0,1a - 0,07 

( ) 

BTE Phan ung 

¾¾¾® 

Zn 

= - 

n 0,05a 0,025 

BTKL 

¾¾¾® = + - - - ® = 

1,1225 0, 

!" 

01.64 

# "$ 

0,1a 0, 07 .108 (0, 05a 0, 025).65 a 0,85 

!" "#"""$ !"""#"""$ 

Cu 

Ag 

Câu 5: Sau khi đun nóng 23,7 gam KMnO 4 thu được 22,74 gam hỗn hợp chất rắn. 

Cho hỗn hợp chất rắn trên tác dụng hoàn toàn với dung dịch axit HCl 36,5% (d = 

1,18 g/ml) đun nóng. Thể tích khí Cl 2 (đktc) thu được là : 

A. 2,24. B. 4,48. C. 7,056. D. 3,36. 



Sơ đồ phản ứng : 

O 

2 

 

Zn 

KMnO 

4 

o 

t 

(1) 

ìK MnO 

ï 

íMnO 

ï 

îKMnO4 

ì 

¾¾® í + 

ï îKCl 

2 4 

HCl ïMnCl2 

Cl 

2 (2) 

2 

Như vậy, sau toàn bộ quá trình phản ứng : Chất oxi hóa là Mn +7 trong KMnO 4 , số 

2 

oxi hóa của Mn thay đổi từ +7 về +2. Chất khử là O - 

1 

trong KMnO 4 và Cl - trong 

HCl, số oxi hóa của O thay đổi từ -2 về 0, số oxi hóa của Cl thay đổi từ -1 về 0. 

Áp dụng bảo toàn khối lượng, ta có : 

0,96 

m = 23,7 ! - 22,74 ! = 0,96gamÞ n = = 0,03mol. 

O2 O2 


mKMnO4 

mcha·t raÈn 

Áp dụng bảo toàn electron, ta có : 

5n = 4n + 2n ® n = 0,315 mol ® V = 0,315.22,4 = 7,056 

KMnO O Cl Cl Cl (Ò ktc) 

! ! 

"#$ 4 2 2 2 2 

0,15 0,03 ? 

Câu 6: Sau khi đun nóng 23,7 gam KMnO 4 , thu được 22,74 gam hỗn hợp chất rắn. 

Cho hỗn hợp chất rắn trên tác dụng hoàn toàn với dung dịch axit HCl 36,5% (d = 

1,18 g/ml) đun nóng. Thể tích khí Cl 2 (đktc) thu được là:

A. 7,056. B. 2,24. C. 3,36. D. 4,48. 



+ Có 

ì - 

¾¾¾® 

BTKL 23,7 22,74 

ï nO 

= = 0,06(mol) 

í 

16 

ï n = 0,15(mol) 

î KMnO4 

BTE 

¾¾¾® 0,06.2 + 2n = 0,15.5 ® V = 7,056(lit) 

Cl2 

Câu 7: Cho lượng dư dung dịch AgNO 3 tác dụng với 100 ml dung dịch X gồm KF 

1M và NaCl 1M. Khối lượng kết tủa thu được là: 




Chú ý : AgF là chất tan 

BTNT.Clo 

+ Có n - = 0,1¾¾¾¾® n = 0,1.143,5 = 14,35(gam) 

Cl 

AgCl 

Câu 8: Cho 13,44 lít khí clo (ở đktc) đi qua 1,5 lít dung dịch KOH ở 100 o C. Sau 

khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được 37,25 gam KCl. Dung dịch KOH trên có 

nồng độ là 

A. 0,4M. B. 0,48M. C. 0,2M. D. 0,24M. 



0 

100 C 

Chú ý : Cl + 6KOH ¾¾¾® 5KCl + KClO + 3H O 

Ta có: 

2 3 2 

ìï nCl 

= 0,6(mol) 

2 

BTNT.Clo 0,5 

í 

¾¾¾¾® nKClO 

= = 0,1(mol) 

3 

ïî nKCl 

= 0,5(mol) 

5 

0,6 

® nKOH 

= 0,6(mol) ® [ KOH] 

= = 0,4(M) 

1,5 

Câu 9: Khi cho 2,00 gam hỗn hợp X gồm Mg, Al, Zn và Fe phản ứng hoàn toàn 

với lượng dư dung dịch HCl thì thu được 1,12 lít khí hidro (đktc). Nếu cho 2,00 

gam hỗn hợp X như trên phản ứng hoàn toàn với lượng dư khí Cl 2 thì thu được 

5,763 gam hỗn hợp muối. Thành phần % về khối lượng của Fe có trong hỗn hợp X 

là 

A. 22,40%. B. 16,80%. C. 19,20%. D. 8,40%. 



Để ý : Trong hai thí nghiệm hóa trị của Fe khác nhau.Do đó có ngay : 

BTNT 

nH 

= 0,05¾¾¾® n - = 0,1® m 

2 

Cl 

muoi 

= 2+ 0,1.35,5= 

5,55

tan g 5,763 - 5,55 0,006.56 

nFe 

= n - = = 0,006 ® %Fe = = 16,8% 

Cl 

35,5 2 

Câu 10: Hỗn hợp khí A gồm Cl 2 và O 2 . Cho A phản ứng vừa đủ với 1 hỗn hợp 

gồm 4,8 gam Mg và 8,1 gam Al thu được 37,05 gam hỗn hợp các muối clorua và 

các oxit của 2 kim loại. Thành phần % theo khối lượng của các khí trong A là: 

A. 90% và 10%. B. 15,5% và 84,5%. 

C. 73,5% và 26,5%. D. 56% và 35%. 



Ta có: 

ìCl 2 

: a(mol) 

BTKL+ BTE ì71a + 32b = 37,05 -4,8 -8,1 

Aí 

¾¾¾¾¾® í 

î O 

2 : b(mol) î 2a + 4b = 0,2.2 + 0,3.3 

ìa = 0,25(mol) 0,25.71 

® í ® %mCl 

= = 73,5% ® %m 

2 O 

= 26,5% 

2 

îb = 0,2(mol) 0,25.71 + 0,2.32 

Câu 11: Thể tích dung dịch Br 2 0,5M cần dùng để oxi hóa hết 200 ml dung dịch 

CrBr 3 1M là: 

A. 450 ml. B. 600 ml. C. 900 ml. D. 300 ml 



Ta có : 

® V = 

3+ 

3 + 6 + 

Cr - 3e= 

Cr BTE 

e 

n = 0,2 ¾¾¾¾¾® n = 0,2.3 = 0,6 ¾¾¾® n = 0,3 

Cr 

600(ml) 

Câu12: Khi cho 0,56 lít (đktc) khí hidro clorua hấp thụ vào 50ml dung dịch 

AgNO 3 8% (d= 1,1 g/ml ). Nồng độ % của HNO 3 thu được là : 

A. 3,01% B. 6,3% C.1,575% D. 3,587% 



ìïnHCl 

= 0,025 ïìnAgCl 

= 0,025 

Ta có : í 

® í 

ïî 

nAgNO 

> 0,025 n 

3 ïî 

HNO 

= 0,025 

3 

0,025.63 

® %HNO3 

= = 3,01% 

50.1,1 + 0,025.36,5 -0,025.143,5 

Câu 13: Khi đốt cháy hết m gam bột sắt cần lượng khí Cl 2 tối thiểu là 3,36 lít 

(đktc), lượng muối thu được cho tác dụng với dung dịch AgNO 3 dư thu được tối đa 

m gam kết tủa, các phản ứng xẩy ra hoàn toàn. Giá trị của m là: 

A. 49,250. B. 38,745. C. 43,050. D. 59,250. 



Br 

2

Chú ý : Khi cho Fe tác dụng với khí Cl 2 sẽ tạo muối FeCl 3 ngay mà không tạo 

FeCl 2 . 

Ta có : 

Cl 

2 

BTNT.Clo 

n = 0,15¾¾¾¾® n = 0,3® m= 

43,05(gam) 

AgCl 

Câu 14: Hoà tan hoàn toàn 12,2 gam hỗn hợp gồm FeCl 2 và NaCl (có tỉ lệ số mol 

tương ứng là 1:2) vào một lượng nước dư, thu được dung dịch X. Cho dung dịch 

AgNO 3 dư vào X, sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được m gam chất rắn. 


A. 34,1. B. 28,7. C. 10,8. D. 57,4. 



ìFeCl 2 

: 0,05(mol) 

Ta có : 12,2 í 

î NaCl : 0,1 

BTE 

AgNO 

ì¾¾¾® ï Ag : 0,05 

3 

¾¾¾® m = 34,1(gam) í 

ï î ¾¾¾¾® 

BTNT.Clo 

AgCl : 0,2 

Câu 15: Đốt cháy hoàn toàn 7,2 gam kim loại M (có hoá trị không đổi trong hợp 

chất) trong hỗn hợp khí Cl 2 và O 2 . Sau phản ứng thu được 23 gam chất rắn và thể 

tích hỗn hợp khí đã phản ứng là 5,6 lít (ở đktc). Kim loại M là 

A. Cu. B. Be. C. Ca. D. Mg. 



Ta có ngay : 

BTE 

m 

kh› 

¾¾¾® ne 

= 0,05.4+ 0,2.2= 

0,6 

Các kim loại đều có hóa trị II nên : 

ìO 2 

:a(mol) 

BTKL ì32a + 71b = 23 - 7,2 = 15,8 ìa = 0,05 

í ¾¾¾® í ® í 

îCl 2 

: b(mol) îa + b = 0,25 îb = 0,2 

0,6 7,2 

® nM 

= = 0,3 ® M= = 24 

2 0,3 

Câu 16: Hòa tan 54,44 gam hỗn hợp X gồm PCl 3 và PBr 3 vào nước được dung 

dịch Y. Dể trung hòa hoàn toàn dung dịch cần dùng 500 ml dung dịch NaOH 2,6M. 

% khối lượng của PCl 3 trong X là: 

A. 26,96% B. 12,12% C. 8,08% D. 30,31% 


Chú ý : Muối Na 

2HPO là muối trung hòa. 

3 

ìPCl 3 

: a 

Ta có : í ® 137,5a + 271b = 54,44 

îPBr 

3 

: b

ìNaCl :3a 

ìPCl 3 

: a 

BTNT ï 

BTNT.Na 

í ¾¾¾® íNaBr :3b ¾¾¾¾® 5(a + b) = 1,3 

îPBr 3 

: b ï 

îNa 2HPO 3: a + b 

ìa = 0,12 

® í ® %PCl3 

= 30,31% 

îb = 0,14 

Câu 17: Cho 4,8 gam Br 2 nguyên chất vào dung dịch chứa 12,7 gam FeCl 2 thu 

được dung dịch X. Cho dung dịch AgNO 3 dư vào X thu được a gam kết tủa. Giá trị 

a là: 

A. 28,5 gam B. 39,98 gam C. 44,3 gam D. 55,58 gam. 


ìï nBr 

= 0,03 

2 

BTE 

Ta có : í ¾¾¾® 0,1 = 0,03.2 + n 

Ag 

® n 

Ag 

= 0,04 

ïî 

nFeCl 

= 0,1 

2 

ìAg : 0,04 

BTNT ï 

¾¾¾® m= 44,3íAgCl:0,2 

ïî AgBr : 0,06 

Câu 18: Cho 1,03 gam muối Natri halogenua (X) tác dụng với lượng dư dung dịch 

AgNO 3 thì thu được một kết tủa, nung nóng kết tủa thu được 1,08 gam Ag. Xác 

định muối X? 

A. NaBr B. NaF C. NaI D. NaCl 


1,03 

Ta có : nAg 

= 0,01 ® MNaX 

= 23+ X= = 103® X= 

80 

0,01 

Câu 19: Dẫn 8,96 lít (đktc) hỗn hợp X gồm oxi và ozon qua dung dịch KI (dư) 

phản ứng hoàn toàn được 25,4 gam iot. Phần trăm thể tích oxi trong X là 

A. 50%. B. 40%. C. 25%. D. 75%. 


Chú ý phương trình : 2KI + O3 + H2O ® I2 + 2KOH + O2 

25,4 

ìO 3 

:0,1 

n = = ® = ® ® = 

Ta có : I 

0,1 n í 

2 O 

0,1 X %O 

3 

3 

25% 

127.2 

îO 2 

:0,4- 0,1= 

0,3 

Câu 20: Cho hỗn hợp X gồm 0,1 mol Cl 2 và 0,15 mol Br 2 tác dụng với 200 ml 

dung dịch Y gồm NaOH 1M và KOH 1M. Phản ứng xảy ra ở nhiệt độ thường, tính 

khối lượng muối clorua thu được sau phản ứng ? 

A. 6,65 B. 7,45 C. 5,85 D. 6,24 


Do Cl 2 mạnh hơn Br 2 nên tác dụng trước Br 2 . 

Do tỷ lệ NaOH : KOH = 1:1 nên

ì0,1Cl KCl : 0,05 

- 

ï ì 

BTKL 

nCl 

= 0,1® í ® ¾¾¾® m = 6,65(gam) 

2 

- 

í 

ïî 

0,1ClO 

îNaCl : 0,05

Chủ đề 18: Bài toán PH trong dung dịch 


Công thức PH : é 

ë 

ù 

û 

é 

ë 

ù 

û 

Chú ý : Xác định môi trường là gì? axit hay bazơ? 

+ + -a 

PH =- log H H = 10 ® PH = a 

+ 

- 

Tính toán số mol H hoặc OH dư sau đó suy ra nồng độ H + tương ứng. 

Ví dụ 1: Biết rằng A là dung dịch NaOH có pH = 12 và B là dung dịch H 2 SO 4 có 

pH = 2. Để phản ứng đủ với V 1 lít dung dịch A cần V 2 lít dung dịch B. Quan hệ 

giữa V 1 và V 2 là: 

A. V 1 = V 2 B. V 1 = 2V 2 C. V 2 = 2V 1 D. V 2 = 10 V 1 


+ 

Ta có : PH = 2 ® éH ù 0,01 n + 

ë û 

= = = 0,01.V 

H 

2 

1 2 

+ -12 

- 

é ù é ù 

PH = 12 ® H 10 OH 0,01 n - 

ë û 

= ® 

ë û 

= ® = 0,01.V 

OH 

® V = V 

Ví dụ 2: Cho 100ml dung dịch HCl 0,1M vào 100ml dung dịch Ba(OH) 2 0,06M 

thu được 200ml dung dịch X. Giá trị pH của dung dịch X là: 

A. 13 B. 2 C. 12 D. 7 



ìï 

n + = 0,01(mol) 0,012 - 0,01 

+ Có í ® é ù 

ë 

OH 

û 

= = 10 

- ïî 

n = 0,012(mol) 0,2 

OH 

H - -2 

+ -12 

® é ù 

ë 

H 

û 

= 10 ® PH= 

12 

Ví dụ 3: X là dung dịch chứa H 2 SO 4 1M và HCl 1M.Y là dung dịch chứa NaOH 

1M và KOH 1M. Trộn V 1 lít dung dịch X với V 2 lít dung dịch Y đến khí các phản 

ứng xảy ra hoàn toàn, thu được 1 lít dung dịch Z có PH = 13. Khi cô cạn toàn bộ 

dung dịch Z thì thu được bao nhiêu gam chất rắn khan ? 

A. 90,11 B. 75,31 C. 68,16 D. 100,37 



d≠ 

ì 

- ïn - = 0,1(mol) ® 2V2 - 3V1 

= 0,1 ìV2 

= 0,62 

Z có PH = 13 

OH 

® éOH ù 

ë û 

= 0,1 ® í 

® í 

ïî V V 

1+ V2 

= 1( l›t ) 

î 1 

= 0,38 

BTKL 

¾¾¾® 0,38(98 + 36,5) + 0,62(40 + 56) = m + 0,38.3.18 ® m = 90,11(gam) 

Ví dụ 4: Cho 200ml dung dịch chứa đồng thời K 2 CO 3 0,001M và KOH 0,018M 

vào 200ml dung dịch chứa đồng thời HCl, HNO 3 , H 2 SO 4 có cùng nồng độ 0,01M. 

PH của dung dịch thu được sau phản ứng là : 

A. 2 B. 3 C. 2,47 D. 3,54 

1



- ìï n 2 = 0,0002 

CO 

Ta có : 

3 

í 

ån + = 0,008 

H 

- ïî 

n = 0,0036 

OH 

+ 0,008 -0,0036 -2.0,0002 

-2 

® é 

ë 

H ù 

û 

= = 10 

0,4 

® PH = 2 

Ví dụ 5: Cho V lít dung dịch chứa đồng thời Ba(OH) 2 1M và NaOH 0,5M vào 

200ml dung dịch H 2 SO 4 1M và HCl 1M. Sau khi các phản ứng xảy ra kết thúc, thu 

được dung dịch có pH=7. Giá trị V là: 

A. 0,24 B. 0,30 C. 0,22 D. 0,25 



Ta có: 

ìï n - = V(2+ 

0,5) 

OH 

í 

¾¾® 2,5V = 0,6 ¾¾® V = 0,24(lit) 

n + ïî 

= 0,2(2+ 

1) 

H 


Câu 1: Trộn 1000 ml dung dịch X chứa NaOH 0,86M và Ba(OH) 2 0,5M với V lít 

dung Y chứa HCl 1M và H 2 SO 4 2M. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 

dung dịch Z có pH = 1 và m gam kết tủa. Giá trị của m là 

A. 186,4. B. 233,0. C. 349,5. D. 116,5. 



Ta có: 

å 

+ 

ì ï + = 

+ - 

H : V 4V 5V 5V 1,86 

í PH = 1® é 

ë 

H ù 

û 

= 0,1 = ® V = 0,4 

ïî åOH : 0,86 + 1 = 1,86 

1+ 

V 

2+ 

ìï Ba : 0,5 

® í 

® m= 0,5.233= 

116,5(gam) 

2- 

ïî SO 

4 

: 2V = 0,8 

Câu 2: Trộn 250 ml dung dịch HCl 0,08 M và H 2 SO 4 0,01M với 250 ml dng dịch 

Ba(OH) 2 x M. Thu m gam kết tủa và 500 ml dung dịch có pH = 12. Giá trị của m 

và x làn lượt là: 

A. 1,165g và 0,04M. B. 0,5825g và 0,03M. 

C. 0,5825g và 0,06M. D. 1,165g và 0,04M 



PH = 12 nghĩa là dung dịch có dư OH - .

Ta có : 

ì ïn - = 0,5x 

OH 

í 

+ ïî 

n = 0,25(0,08 + 0,02) = 0,025 

H 

¾¾¾® éOH ù= 0,01 = ® x = 0,06 

ë û 

0,5 

PH= 12 - 0,5x - 0,025 

® m = 0,0025.233= 

0,5825(gam) 

¯ 

Câu 3: Z là dung dịch H 2 SO 4 1M. Để thu được dd X có pH=1 cần phải thêm vào 1 

lit dung dịch Z thể tích dd NaOH 1,8M là: 

A. 1 lit. B. 1,5 lit. C. 3 lit. D. 0,5 lit. 


+ 2-1,8V 

PH = 1® é 

ë 

H ù 

û 

= 0,1 = ® V = 1 

1+ 

V 

Câu 4: Z là dung dịch H 2 SO 4 1M. Để thu được dung dịch Y có pH=13 cần phải 

thêm vào 1 lit dung dịch Z thể tích dd NaOH 1,8M là 

A. 1,0 lit. B. 1,235 lit. C. 2,47 lit. D. 0,618 lit. 


+ -13 - 1,8V - 2 

PH = 13 ® é 

ë 

H ù 

û 

= 10 ® é 

ë 

OH ù 

û 

= 0,1 = ® V = 1,235 

1+ 

V 

Câu 5: A là dung dịch H 2 SO 4 0,5M; B là dung dịch NaOH 0,6M. Trộn V 1 lit A với 

V 2 lit B thu được (V 1 +V 2 ) lit dung dịch có pH=1. Tỉ lệ V 1 :V 2 bằng 

A. 1:1. B. 5:11. C. 7:9. D. 9:11. 


V1 

- 0,6 

+ 2.0,5.V1 - 0,6V2 V2 V1 

7 

PH = 1 ® é 

ë 

H ù 

û 

= 0,1 = = ® = 

V V 

1 

+ V2 1 

+ 1 

V2 

9 

V 

Câu 6: Trộn 100 ml dung dịch hỗn hợp gồm H 2 SO 4 0,05M và HCl 0,1M với 100 

ml dung dịch hỗn hợp gồm NaOH 0,2M và Ba(OH) 2 0,1M thu được dung dịch X. 

Dung dịch X có PH là : 

A. 12,8 B. 1,0 C. 13.0 D. 1,2 


Ta có: 

ìï n = 0,02 0,02 

í é 

ë 

ù 

û 

ïî 

n 0,04 0,2 

+ 

H du - -1 

® nOH 

= 0,04- 0,02= 0,02® OH = = 0,1= 

10 

- = 

OH 

+ -13 

® é 

ë 

H ù 

û 

= 10 ® PH= 

13 

Câu 7: Trộn 100 ml dung dịch gồm Ba(OH) 2 0,1M và NaOH 0,1M với 400 ml 

dung dịch gồm : H 2 SO 4 0,0375M và HCl 0,0125M thu được dung dịch X Giá trị 

pH của dung dịch X là 

2

A. 2 B. 1 C. 6 D. 7. 


ìï n - = 0,03 

OH 

du 

+ 0,005 

í ® n é ù 

+ = 0,035- 0,03= 0,005® ë 

H 

û 

= = 0,01® PH= 

2 

H 

+ ïî 

n = 0,035 0,5 

H 

Câu 8: Trộn 150 ml dung dịch hỗn hợp gồm H 2 SO 4 0,05M và HNO 3 0,1M với 150 

ml dung dịch hỗn hợp gồm KOH 0,2M và Ba(OH) 2 0,1M, thu được 300 ml dung 

dịch X. Dung dịch X có pH là 

A. 1,2. B. 12,8. C. 13,0. D. 1,0. 


ìï n + = 0,15(0,05.2+ 0,1) = 0,03 

H 

Ta có: í 

- ïî 

n = 0,15(0,2+ 0,2) = 0,06 

OH 

du - 0,03 

+ -13 

® n é ù é ù 

- = 0,03® ë 

OH 

û 

= = 0,1® ë 

H 

û 

= 10 ® PH= 

13 

OH 

0,3 

Câu 9: Trộn 3 dung dịch H 2 SO 4 0,1M; HNO 3 0,2M; HCl 0,3M với những thể tích 

bằng nhau thu được dung dịch X. Lấy 300 ml dung dịch X cho phản ứng với V lit 

dung dịch Y gồm NaOH 0,2M và KOH 0,29M thu được dung dịch có pH = 2. Giá 

trị V là 

A. 0,424 lit. B. 0,134 lit. 

C. 0,414 lit. D. 0,214 lit. 


Chú ý : Mỗi dung dịch axit có thể tích 100 ml 

n = + + = n = + = + - 

H 

OH 

0,07 - 0,49V 

PH = 2 ® = 0,01 ® V = 0,134 

0,3 + V 

Câu 10: Trộn 250 ml dung dịch hỗn hợp gồm HCl 0,08 M và H 2 SO 4 0,01 M với 

250 ml dung dịch Ba(OH) 2 a M thu được 500 ml dung dịch X có pH= 12. Giá trị 

của a là: 

A. 0,06M B. 0,08M C. 0,04M D. 0,12M 


PH = 12 suy ra OH dư. 

+ 

ì - 

ïH : 0,025 0,5a 0,025 

® OH = = 0,01 ® a = 0,06 

- 

du 

ïî OH : 0,5a 

0,5 

Ta có í 

[ ]

Chủ đề 19: Bài toán sử dụng phương trình ion thu gọn. 

+ Chú ý những chất kết tủa và bay hơi thường gặp: BaSO 4 , Fe(OH) 2 , Fe(OH) 3 , 

NH 3 , AgCl, BaCO 3 , CaCO 3 … 

+ Áp dụng định luật BTKL và BTĐT 

+ Chú ý bài toán nhiệt phân Ba(HCO 3 ) 2 hoặc Ca(HCO 3 ) 2 

Ví dụ 1: Chia dung dịch A chứa các ion Fe 3+, NH 4+ 2 

, SO - 4 

và Cl - thành phần bằng 

nhau. Phần 1 cho tác dụng với dung dịch NaOH dư, đun nóng, thu được 1,07 gam 

kết tủa và 0,672 lít khí (đktc). Phần 2 cho tác dụng với dung dịch BaCl 2 dư, thu 

được 4,66 gam kết tủa. Tổng khối lượng muối khan thu được khi cô cạn cẩn thận 

dung dịch là: 




Ta có: 

BTNT.Fe 

ì 

Fe(OH) 

= ¾¾¾¾® 3+ 

= 

3 

Fe 

ï 

n 0,01(mol) n 0,01 

í 

BTNT.N 

nNH 

= 0,03(mol) ¾¾¾¾® n + = 0,03 

ïî 3 NH4 

BTNT.S 

BTDT 

BaSO SO Cl 

n = 0,02¾¾¾¾® n = 0,02¾¾¾® n = 0,02 

BTKL 

2- - 

4 4 

¾¾¾® m = 2(0,01.56 + 0,03.18 + 0,02.96 + 0,02.35,3) = 7,46(gam) 

Ví dụ 2: Dung dịch Y gồm Al 3+ ; Fe 2+ ; 0,05 mol Na + ; 0,1 mol SO 4 2− ; 0,15 mol Cl − . 

Cho V lit dung dịch NaOH 1M, vào dung dịch Y để thu được kết tủa lớn nhất thì 

giá trị V là 

A. 0,40. B. 0,25. C. 0,35. D. 0,30. 



Kết tủa lớn nhất khi Na + thay thế Al 3+ và Fe 2+ hoàn toàn nghĩa là trong muối không 

còn bóng dáng của Al và Fe. 

Vậy 

BTDT 

¾¾¾® = + - = ® = 

nNaOH 

0,1.2 0,15.1 0,05.1 0,3(mol) V 0,3(lit) 

Ví dụ 3: Một loại nước cứng X chứa các ion Ca 2+ , Mg 2+ , HCO 3 - , Cl - trong đó 

nồng độ HCO 3 

- 

là 0,002M và Cl - 

là 0,008M. Lấy 200 ml X đun nóng, sau khi 

các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch Y. Để làm mềm dung dịch Y 

(loại bỏ hết các cation kim loại) cần cho vào Y lượng Na 2 CO 3 .10H 2 O gần nhất 

với khối lượng là 

A. 2,574 gam. B. 0,229 gam. 

C. 0,085 gam. D. 0,286 gam. 



BTDT 

Ta có : n = 0,2(0,002+ 0,008) = 0,002(mol) ¾¾¾® n = 0,001 

anion 

Chú ý : Khi đun nóng thì 

Na CO .10H O 

2 3 2 

HCO 

0 

- t 2- 

3 

CO3 

¾¾® ®¯ 

Y 

cation 

® n = 0,001 - 0,0002 = 0,0008 ® m = 0,2288(gam) 

Ví dụ 4: Cho 800 ml dung dịch Ba(OH) 2 0,3M vào dung dịch X chứa: 0,025 mol 

2- 

CO 

3 

, 0,1 mol Na + , x mol 

+ 

NH , 0,15 mol 

4 

2 

SO - 4 

và đun nóng nhẹ (giả sử nước bay 

hơi không đáng kể). Tổng khối lượng dung dịch X và dung dịch Ba(OH) 2 giảm đi 

bao nhiêu gam? 

A. 34,95 gam B. 39,2 gam 

C. 44,125 gam D. 44,215 gam 



Ta 

BTDT 

¾¾¾® 0,025.2 + 0,15.2 = 0,1+ x ® x = 0,25(mol) 

Dễ thấy lượng Ba 2+ và OH - dư nên 

ìBaSO 4 

: 0,15(mol) 

ï 

Dm 

¯= 44,125(gam) íBaCO : 0,025(mol) 

ïî 

3 

3 

NH : 0,25(mol) 

Ví dụ 5: Cho 120 gam hỗn hợp X gồm Fe 2 (SO 4 ) 3 , CuSO 4 , MgSO 4 vào nước dư thu 

được dung dịch Y. Cho BaCl 2 dư vào Y thấy có 209,7 gam kết tủa xuất hiện. Mặt 

khác, cho KOH dư vào Y thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là : 

A. 48,9 B. 52,4 C. 64,2 D. 48,0 



ìï 

n 

Bài toán rất đơn giản.Từ khối lượng kết tủa → í 

ïî 

n 

SO 

OH 

2- 

4 

- 

BTKL 

¾¾¾® 

m 

Kim loai 

Ta có : = Trong X 209,7 

= ¾¾¾® BTKL Trong X 

n n = - = 

¯ 2- 

0,9 m 

SO 

Kim loai 

120 0,9.96 33,6(gam) 

4 233 

Bảo toàn điện tích : n - = 2.n Trong X 

2- 

= 1,8 

BTKL 

OH 

SO4 

¾¾¾® m = 33,6 ! + 1,8.17 ! = 64,2(gam) 

Kimloai 


OH 

- 

Câu 1: Cho dung dịch X gồm Na + 0,1 mol, K + 0,2 mol, Cl - 0,1mol và 

3 

HCO - . Cô 

cạn dung dịch được m gam muối khan. Giá trị của m là : 

A. 25,85 B. 19,65 C. 24,46 D. 21,38 



BTDT 

Ta có : ¾¾¾® 0,1+ 0,2 = 0,1+ a ® a = 0,2(mol) 

Chú ý : 

BTKL 

o 

- t 2- 

3 

¾¾® 

3 

+ 

2 

+ 

2 

2HCO CO CO H O 

¾¾¾® m= 0,1.23+ 0,2.39+ 0,1.35,5+ 0,1.60= 

19,65(gam) 

Câu 2: Có 500 ml dung dịch X chứa Na + , NH 4 + , CO 3 2- và SO 4 2- . Lấy 100 ml dung 

dịch X tác dụng với lượng dư dung dịch HCl thu 2,24 lít khí (đktc). Lấy 100 ml 

dung dịch X cho tác dụng với lượng dư dung dịch BaCl 2 thấy có 43 gam kết tủa. 

Lấy 100 ml dung dịch X tác dụng với lượng dư dung dịch NaOH thu 4,48 lít khí 

NH 3 (đktc). Tính tổng khối lượng muối có trong 500 ml dung dịch X. 

A. 14,9 gam. B. 11,9 gam. C. 86,2 gam. D. 119 gam. 



Ta tính toán số liệu với 100 ml dung dịch X. 

100 ml X + HCl ® CO ¾¾¾¾® n = 0,1 

BTNT.C 

2 2- 

CO3 

100 ml X + NaOH ® NH ¾¾¾¾® n = 0,2 

BTNT.N 

3 + 

NH4 

ìBaCO3 BTNT.(C + S) 43 - 0,1.197 

100 ml X + BaCl2 ® í ¾¾¾¾¾® n 2- 

= = 0,1 

SO 

îBaSO 4 

4 

233 

BTDT 

¾¾¾® n + 0,2 = 0,1.2 + 0,1.2 ® n = 0,2 

+ + 

Na 

Na 

( ) 

BTKL 

¾¾¾® m = 5 0,1.60 + 0,2.18 + 0,1.96 + 0,2.23 = 119 

X 

Câu 3: Dung dịch X chứa các ion: Ca 2+ , Na + , HCO 3 

– 

và Cl – , trong đó số mol của 

ion Cl – là 0,1. 

Thí nghiệm 1: cho 1/2 dung dịch X phản ứng với dung dịch NaOH dư, thu được 2 

gam kết tủa. 

Thí nghiệm 2: Cho 1/2 dung dịch X còn lại phản ứng với dung dịch Ca(OH) 2 dư, 

thu được 5 gam kết tủa.Mặt khác, nếu đem đun nóng để cô cạn dung dịch X thì thu 

được m 1 gam chất rắn khan Y, lấy m 1 gam chất rắn khan Y trên nung ở nhiệt độ cao 

đến khối lượng không đổi thu được m 2 gam chất rắn khan Z. Giá trị của m 1 và m 2 

lần lượt là: 

A. 10,26 và 8,17. B. 14,01 và 9,15. 

C. 10,91 và 8,71. D. 10,91 và 9,15. 



Để tránh nhầm lẫn ta sẽ xử lý bài toán với cả dung dịch X trong 2 thí nghiệm. 

Với thí nghiệm 2 : 

BTNT.C 

n = 0,05.2= 0,1¾¾¾¾® n = 0,1(mol) 

¯ 

BTNT.Ca 

Với thí nghiệm 1 : n = 0,02.2= 0,04¾¾¾¾® n = 0,04(mol) 

¯ 

2+ 

Ca 

Vậy X chứa 

HCO 

- 

3

2+ 

ìCa : 0,04 

ì 3 

ì 

CaCO : 0,04 CaO : 0,04 

ï ï ï 

- 

2- 

2- 

HCO 

3 

: 0,1 

CO : 0,01 

CO 

t nung 

3 

: 0,01 

¾¾® m1 ¾¾¾® m2 

Cl 

- 

Cl 

- 

: 0,1 : 0,1 

Cl 

- : 0,1 

BTDT + 

BTDT + 

BTDT + 

Na : 0,12 

ï 0 ï 3 

ï 

í í í 

ï ï ï 

ï ï 

Na : 0,12 

Na : 0,12 

ï 

î ¾¾¾® 

î ¾¾¾® 

î ¾¾¾® 

BTKL ìm1 

= 10,91(gam) 

¾¾¾®í 

îm2 

= 9,15(gam) 

Câu 4: Cho dung dịch A chứa các ion K + (0,03 mol), M + , SO 2- 4 , CO 2- 3 . Cho dung 

dịch tác dụng với BaCl 2 dư thu được 8,6 gam kết tủa. Cho dung dịch A tác dụng 

với H 2 SO 4 loãng dư thu được 0,448 lit khí (đktc). Khi cô cạn dung dịch thu được 

5,19 gam muối khan. ion M + là: 

A. Na + . B. Li + . C. NH4 + . D. Rb + . 



Ta có : 

Và 

2 4 

ì 

ï 

n 

í 

n ïî 

2- 

BaCl SO 

2 

4 

¾¾¾® ® + = 

HSO 

CO 

2- 

3 

= a 

= b 

233a 197b 8,6 

BTDT 

CO CO M 

¾¾¾® n = n = b= 0,02(mol) ® a= 0,02(mol) ¾¾¾® n = 0,05 

2- + 

2 3 

BTKL 5,19 -0,03.39 - 0,02(96 + 60) 

¾¾¾® M= = 18 ® NH 

0,05 

Câu 5: Dung dịch X chứa 0,025 mol CO 3 

2- 

; 0,1 mol Na + ; 0,3 mol Cl - còn lại là ion 

NH 4 + . Cho 270 ml dung dịch Ba(OH) 2 0,2M vào dung dịch X và đun nóng nhẹ. 

Hỏi sau khi phản ứng kết thúc, tổng khối lượng hai dung dịch sau phản ứng giảm 

bao nhiêu gam? (giả sử hơi nước bay hơi không đáng kể) 




Ta có : 

BTDT 

+ 

NH 

¾¾¾® n = 0,025.2+ 0,3- 0,1= 

0,25(mol) 

4 

nBa(OH) 

0,054(mol) m 6,761(gam) 

2 

BaCO : 0,025 

= ®D = í 

î 

Câu 6: Dung dịch X chứa 0,1 mol 

3 

3 

+ 

4 

ìNH : 0,108(mol) 

2 

Ca + ; 0,3 mol 

2 

Mg + ; 0,4 mol Cl - và a mol 

3 

HCO - . Đun dung dịch X đến cô cạn thu được muối khan có khối lượng là 

A. 49,4 gam B.28,6 gam C. 37,4 gam D. 23,2 gam 



BTDT 

¾¾¾® 0,1.2 + 0,3.2 = 0,4 + a ® a = 0,4 

0 

t - 2- 

3 3 

X¾¾® HCO ® CO 

BTKL 

¾¾¾® m = 0,1.40 + 0,3.24 + 0,4.35,5 + 0,2.60 = 37,4(gam) 

Chú ý : Khi đề bài nói nung muối khan tới khối lượng không đổi thì 

0 0 

- t 2- t 2- 

3 

¾¾® 

3 

¾¾® 

HCO CO O 

Câu 7: Dung dịch E chứa các ion Mg 2+ , SO 4 2- , NH 4 + , Cl - . Chia dung dịch E ra 2 

phần bằng nhau: Cho phần I tác dụng với dung dịch NaOH dư, đun nóng, được 

0,58 gam kết tủa và 0,672 lít khí (đktc). Phần II tác dụng với dung dịch BaCl 2 dư, 

được 4,66 gam kết tủa. Tổng khối lượng các chất tan trong dung dịch E bằng 

A. 6,11gam. B. 3,055 gam. C. 5,35 gam. D. 9,165 gam. 


Ta sẽ đi tính toán với 0,5.E 

BTNT.Mg 

ì 

+ 

ï 

Mg(OH) 

2 

¾¾¾¾® n 2 = 0,01 

Mg 

Với phần I : 0,5E + NaOH ®í 

BTNT.N 

NH3 ¾¾¾¾® n + = 0,03 

ïî 

NH4 

BTNT.S 

Với phần II: 0,5E + BaCl ® BaSO ¾¾¾® n - = 0,02 

2 4 2 

SO 4 

BTDT 

¾¾¾® 0,01.2 + 0,03 = 0,02.2 + n ® n = 0,01 

- - 

Cl 

Cl 

( ) 

BTKL 

¾¾¾® m = 2 0,01.24 + 0,03.18 + 0,02.96 + 0,01.35,5 = 6,11 

E 

Câu 8: Dung dịch X chứa các ion: Fe 3+ , SO 4 2- , NH 4 + , Cl - . Chia dung dịch X thành 

hai phần bằng nhau : Phần một tác dụng với lượng dư dung dịch NaOH, đun nóng 

thu được 0,672 lít khí (đktc) và 1,07 gam kết tủa ; Phần hai tác dụng với lượng dư 

dung dịch BaCl 2 , thu được 4,66 gam kết tủa. Tổng khối lượng các muối khan thu 

được khi cô cạn dung dịch X là (quá trình cô cạn chỉ có nước bay hơi) 



Ta tính toán các số liệu với X/2. 

BTNT.N 

ì 

+ 

ïNH3 ¾¾¾¾® n = 0,03 

NH4 

Với phần 1 ta có : 0,5.X + NaOH ®í 

BTNT.Fe 

¾¾¾¾® 3+ 

ïî 

Fe(OH) 

3 

n = 0,01 

Fe 

BTNT.S 

Với phần 2 ta có : 0,5.X + BaCl ® BaSO ¾¾¾® n - = 0,02 

2 4 2 

SO 4 

BTDT 

¾¾¾® n + 0,02.2 = 0,01.3 + 0,03.1 ® n = 0,02 

- - 

Cl 

Cl 

( ) 

BTKL 

¾¾¾® m = 2 0,03.18 + 0,01.56 + 0,02.96 + 0,02.35,5 = 7,46 

X

Câu 9: Một dung dịch chứa hai cation là Al 3+ (0,2 mol) và Fe 2+ (0,1 mol). Trong 

dung dịch trên còn chứa hai anion là Cl — 2 

(x mol) và SO - 4 

(y mol). Tìm x và y biết 

rằng cô cạn dung dịch trên thu được 46,9 gam hỗn hợp muối khan. 

A. 0,2 và 0,3 B. 0,3 và 0,2 C. 0,5 và 0,15 D. 0,6 và 0,1 


ì 

ï 

3+ 

Al : 0,2 

ì¾¾¾® + = = 

2+ 

BTDT 

ïFe : 0,1 ï x 2y 0,8 ìx 0,2 

í ® ® 

- 

í 

BTKL 

í 

y = 0,3 

ïCl : x ïî 

¾¾¾® 35,5x + 96y = 46,9 - 0,2.27 - 0,1.56 î 

ï 2- 

îSO 

4 

: y 

Câu 10: Dung dịch Y có chứa các ion: NH + 4 , NO - 3 , SO 2- 4 . Cho dung dịch Y tác 

dụng với lượng dư dung dịch Ba(OH) 2 , đun nóng thu được 11,65 gam kết tủa và 

4,48 lít khí (đktc). Nếu cho m gam dung dịch Y cho tác dụng với một lượng bột Cu 

dư và H 2 SO 4 loãng dư sinh ra V lít NO (sản phẩm khử duy nhất, đo ở đktc). Giá trị 

của V là 

A. 1,49. B. 1,87. C. 2,24. D. 3,36. 


Có 

BTNT.Nito + 

ì nNH = 0,2 ¾¾¾¾® NH 

3 

4 

: 0,2 

ï 

+ 

BTNT.S 2- Cu/H + - 

ínBaSO = 0,05 ¾¾¾® SO ¾¾¾® + + ® + 

4 

4 

: 0,05 4H NO3 3e NO 2H2O 

ï ¾¾¾® 

BTDT - 

ïî 

NO 

3 

: 0,1 

® n = 0,1 ® V= 

2,24(lit) 

NO 

Câu 11: Dung dịch A chứa: 0,15 mol Ca 2+ ; 0,6 mol Cl - ; 0,1 mol Mg 2+ ; a mol 

HCO 3 - ; 0,4 mol Ba 2+ . Cô cạn dung dịch A được chất rắn B. Nung B trong không 

khí đến khối lượng không đổi thu được m gam chất rắn khan. Giá trị của m là 

A. 90,1. B. 102,2. C. 105,5. D. 127,2. 


ì 

ï 

í 

ï 

î 

Ba : 0,4 

2+ 

Ca : 0,15 

- 

ì 

+ ïCl : 0,6 

2 

BTDT 

Mg : 0,1 í ¾¾¾® 2(0,15 + 0,1+ 0,4) = 0,6 + a ® a = 0,7 

- 

2+ 

ï HCO 

3 

: a 

î 

0 0 

t 2- 

t 

¾¾® 

3 

¾¾® ® 

O 

= 

B CO O n 0,35 

BTKL 

¾¾¾® m= 0,15.40+ 0,1.24+ 0,4.137+ 0,6.35,5+ 0,35.16= 

90,1 

Câu 12: Dung dịch X được tạo ra từ 2 muối gồm có các ion: Al 3+ , Fe 2+ , SO 2- 4 , Cl - . 

Chia dung dịch X làm 2 phần bằng nhau. Phần 1 đem tác dụng với dung dịch 

Ba(OH) 2 dư, thu được 6,46 gam kết tủa. Phần 2 đem tác dụng với dung dịch NH 3 

dư, thu lấy kết tủa nung trong không khí đến khối lượng không đổi còn lại 2,11

gam chất rắn. Biết các phản ứng đều xảy ra hoàn toàn. Khối lượng muối trong dung 

dịch X có thể là 



Ta xét trường hợp : Hai muối là FeSO 4 a mol và AlCl 3 b mol (Trong 1 nửa X) 

ìFe(OH) 2 

: a 

6,46 í ® 90a + 233.a = 6,46 ® a = 0,02 

îBaSO 4 

: a 

ìFe2O 3: 0,5a 

2,11í 

® 80a + 51b = 2,11 ® b = 0,01 

îAl2O 3: 0,5b 

Trong X có : m = 2. ( 0,02.152 + 0,01.133,5) 

= 8,75 

Câu 13: Dung dịch X chứa các ion: Na + , Ba 2+ và HCO3 − . Chia X thành ba phần 

bằng nhau. Phần một tác dụng với KOH dư, được m gam kết tủa. Phần hai tác dụng 

với Ba(OH) 2 dư, được 4m gam kết tủa. Đun sôi đến cạn phần ba, thu được V 1 lít 

CO 2 (đktc) và chất rắn Y. Nung Y đến khối lượng không đổi, thu được thêm V 2 lít 

CO 2 (đktc). Tỉ lệ V 1 : V 2 bằng ? 

A. 1 : 3. B. 3 : 2. C. 2 : 1. D. 1 : 1. 



Ta có: 

+ 

ìNa : a 

ï ì197b 

= m 

2+ 

íBa : b ¾¾® í 

¾¾® a = 2b 

ï 197(a 2b) 4m 

BTDT 

- 

î + = 

¾¾¾® HCO 

3 

: a + 2b 

î 

+ 

ìNa : 2 

ï 

2+ 

1 

Xem như: íBa :1 ¾¾® n 2- 

= 2 ¾¾® n 

CO 

CO 

= 2(mol) 

3 

2 

ï BTDT 

- 

î ¾¾¾® HCO 

3 

: 4 

n = 1¾¾® n = 1¾¾® V :V = 2:1 

2 

BaCO3 CO2 

1 2

Chủ đề 20: Bài toán CO 2 tác dụng với dung dịch kiềm 


Khi cho CO 2 vào OH - thì CO 2 sẽ làm 2 nhiệm vụ: 

Nhiệm vụ đầu tiên: Đưa 

Phương trình: 

2 

CO - nên cực đại. 

3 

CO 2OH CO H O 

- - 

+ ¾¾® 2 

2 3 

+ 

2 

Nhiệm vụ thứ hai: (Nếu CO 2 dư): Đưa 

Phương trình: 

2- 

CO về thành 

3 

CO + CO + H O ¾¾® 2HCO 

2- - 

2 3 2 3 

- 

HCO 

3 

Do đó để xử lý nhanh loại toán này các bạn phải xem CO 2 làm mấy nhiệm vụ? 

Thường thì các bài toán đều cho CO 2 làm cả 2 nhiệm vụ và nhiệm vụ 2 chưa hoàn 

thành (có 2 muối) 

Chú ý : Nếu có 2 muối tạo ra thì n n n 

2- = - - 

Bước 1: Tính số mol 

ìOH 

í 

îCO 

- 

2 

CO3 

OH 

CO2 

Bước 2: Nhẩm xem có mấy loại muối tạo ra.(Tính số mol 

n 

< < thì có hai loại muối tạo thành. 

n 

- 

OH 

1 2 

n 

n 

CO2 

n 

³ 2 ® CO < 1 ® HCO 

- - - 

OH 

2 

OH 

- 

3 3 

CO 

n 

2 CO2 

2- - 

CO 

3 

;HCO ) 

3 

2 

Bước 3: Nhẩm ra đáp số (Chú ý so sánh số mol CO - 2+ 2 

với 

3 

Ba ;Ca 

+ để tính lượng 

kết tủa) 

Ví dụ 1: Hấp thụ hoàn toàn 1,12 lít khí CO 2 (đktc) vào 200ml dung dịch KOH 1M, 

thu được dung dịch X . Cho từ từ dung dịch HCl 2,5M vào X đến khi bắt đầu có 

khí sinh ra thì hết V ml. Giá trị của V là: 

A. 80 B. 60 C. 40 D. 100 



Ta có : 

n 

CO 

2 

2- 

0,2molKOH 

ìï CO 

3 

: 0,05 

= 0,05(mol) ¾¾¾¾¾®í BTNT+ BTDT - 

ï îOH : 0,1 

Bắt đầu có khí có nghĩa là OH - hết và 

CO 

0,15 

® n + = 0,1+ 0,05= 0,15® V= = 0,06 

H 

2,5 

+ 

2- H 

- 

3 

¾¾® HCO3

Ví dụ 2: Hấp thụ 3,36 lít CO 2 vào 200,0 ml dung dịch hỗn hợp NaOH xM và 

Na 2 CO 3 0,4M thu được dung dịch X có chứa 19,98 gam hỗn hợp muối khan. Nồng 

độ mol/l của NaOH trong dung dịch ban đầu là: 

A. 0,70M B. 0,75M C. 0,50M D. 0,60M 



Ta có : 

ìNaOH : 0,2x 

ìï 

NaHCO 

3 

: a 

nCO 

= 0,15(mol) + í ® 19,98í 2 

BTNT.C 

îNa 2CO 3: 0,08 ïî 

¾¾¾¾® Na 

2CO 3: 0,23 - a 

BTKL 

¾¾¾® 19,98 = 84a + 106(0,23 - a) ® a = 0,2 

Và 

BTNT.Na 

¾¾¾¾® 0,2x + 0,08.2 = 0,2 + 0,03.2 ® x = 0,5M 

Ví dụ 3: Cho 1,792 lít khí CO 2 (ở đktc) hấp thụ hết vào 200 ml dung dịch chứa hỗn 

hợp NaOH 0,2M và Ba(OH) 2 0,12M thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là : 

A. 4,728. B. 3,940. C. 1,576. D. 2,364. 



ìnCO 

0,08(mol) n 2- n - 

ï 

= 

2 ïì 

= - n 

CO 

CO 

= 0,008 

3 OH 

2 

Ta có : í 

® í 

ï n - 0,088 n 2+ 

îå = = 0,024 

OH 

ïî Ba 

® m= 0,008.197= 

1,576(gam) 

Ví dụ 4: Cho m gam cacbon tác dụng hết với dung dịch H 2 SO 4 đặc, nóng thu được 

V lít ở đktc hỗn hợp khí X gồm CO 2 và SO 2 . Hấp thụ hết X bằng dung dịch NaOH 

vừa đủ thu được dung dịch Y chỉ chứa hai muối trung hòa. Cô cạn dung dịch Y thu 

được 35,8 gam muối khan. Giá trị của m và V lần lượt là : 

A. 2,4 và 6,72 B. 2,4 và 4,48 

C. 1,2 và 22,4 D. 1,2 và 6,72 



Ta 

BTNT.C 2- 

ì¾¾¾¾® CO 

3 

: a 

BTE ìCO 2 

: a(mol) 

ï BTNT.S 2- 

BTKL 

¾¾¾® VXí 

® 35,8 í¾¾¾¾® SO 

3 

: 2a ¾¾¾® a = 0,1(mol) 

îSO 2 

: 2a 

ï BTDT + 

ïî ¾¾¾® Na : 6a 

ìm = 12.0,1 = 1,2(gam) 

® í 

îV = 0,1.3.22,4 = 6,72(l) 

Ví dụ 5: Hấp thụ hết 0,2 mol khí CO 2 vào 100 ml dung dịch chứa đồng thời 

NaOH 1,5M và Na 2 CO 3 1M thu được dung dịch X. Cho dung dịch BaCl 2 dư vào

X thu được a gam kết tủa. Cho rằng các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị của a 

là 

A. 19,7. B. 9,85. C. 29,55. D. 49,25. 



Ta có : 

CO 

BTNT.Na 

ìNaHCO 3 

: x(mol) ì¾¾¾¾® ï 

+ = 

Na 

BTNT.C 

2CO 3: 0,1(mol) Na 

2CO 3: y(mol) x y 0,3 

ìNaOH : 0,15(mol) x 2y 0,35 

í í í 

î î ï î ¾¾¾¾® + = 

2 

¾¾¾® ® ® 

ìx 

= 0,25(mol) BaCl 

® í ¾¾¾® 2 

a = 0,05.197 = 9,85(gam) 

îy 

= 0,05(mol) 

Ví dụ 6: Hấp thụ hoàn toàn 11,2 lít CO 2 (đktc) vào dung dịch chứa x mol Ca(OH) 2 ; 

y mol NaOH và x mol KOH. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được 

dung dịch chứa 32,3 gam muối (không có kiềm dư) và 15 gam kết tủa. Bỏ qua sự 

thủy phân của các ion, tỉ lệ x : y có thể là 

A. 2 : 3. B. 8 : 3. C. 49 : 33. D. 4 : 1. 



ìï nCO 

= 0,5(mol) 

2 

BTNT.C 

Ta có : í 

¾¾¾¾® n - = 0,35(mol) 

HCO 

ïî 

n = 

3 

CaCO 

0,15(mol) 

3 

+ Khi đó dung dịch có : 

2+ 

ì - 

Ca : x 0,15 

BTDT 

ï 

ì 

+ + ï¾¾¾® 2(x- 0,15) + x+ y = 0,35 

íNa + K : y + x ® í 

ï - 

ïî 

¾¾¾® 

BTKL 

40(x - 0,15) + 23y + 39x + 61.0,35 = 32,3 

ïî 

HCO 

3 

: 0,35 

ìx= 

0,2 x 

® í ® = 4:1 

îy = 0,05 y 

Ví dụ 7: Hấp thụ hoàn toàn 4,928 lít khí CO 2 (đktc) vào 100 ml dung dịch hỗn hợp 

chứa Ba(OH) 2 1M và KOH 1M. Sau phản ứng thu được m gam kết tủa. Giá trị của 

m là : 

A. 15,76 B. 19,7 C. 11,82 D. 17,73 



ìnCO 

= 0,22(mol) 

2 

ï 

+ Ta có : ínBa(OH) 

= 0,1 ® n 2- = n - - n = - = 

2 CO 

CO 

0,3 0,22 0,08 

3 OH 

2 

ï 

înKOH 

= 0,1

+ Và n 2+ = 0,1> 0,08® n = 0,08.197= 

15,76(gam) 

¯ 

Ba 

Ví dụ 8: Hấp thụ hết 13,44 lít CO 2 (đktc) vào 1 lít dung dịch chứa KOH aM và 

K 2 CO 3 aM thu được dung dịch Y.Cho Y tác dụng hết với dung dịch BaCl 2 dư thu 

được 59,1 g kết tủa. Cô cạn (đun nóng) Y thu được m gam muối. Các phản ứng 

xảy ra hoàn toàn. Giá trị của m là : 

A. 116,4 B. 161,4 C. 93,15 D. 114,6 



Trước hết ta có : 

Và 

BTDT 

2- 

ìïn CO 

= 0,6(mol) 

2 

BTNT.C ïì 

CO 

3 

: 0,3 

í 

¾¾¾¾® Yí 

n 0,3(mol) 

- 

ïî 

= 

¯ 

ïî 

HCO 

3 

: 0,6 + a - 0,3 = 0,3 + a 

¾¾¾® 2.0,3 

! 

+ (0,3 + a) = 2a ! + a ® a = 0,45 

"#$ #% 

CO 

2- - 

3 HCO3 

Vì đun nóng nên muối cuối cùng thu được là K 2 CO 3 và 

BTNT.K 0,45.3 

¾¾¾¾® m = (39.2 + 60) = 93,15(gam) 

2 

K 

+ 


Câu 1: Hấp thụ hoàn toàn 2,24 lít CO 2 (đktc) vào 100 ml dung dịch chứa K 2 CO 3 0,2M 

và NaOH x mol/lít, sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch Y. Cho 

toàn bộ Y tác dụng với dung dịch BaCl 2 dư, thu được 11,82 gam kết tủa. Mặt khác, cô 

cạn (đun nóng) dung dịch Y thu được m gam muối. Giá trị của m là : 

A. 12,04. B. 10,18. C. 11,32. D. 12,48. 



Ta có thể thay NaOH xM bằng KOH xM cho đơn giản vì nó không ảnh hưởng tới 

kết quả bài toán khi tính x. 

ìK2CO3 BaCl ìK 2 2CO 3: 0,06 

Khi đó ta có: nCO 

= 0,1® í ¾¾¾® í 

2 

îKHCO3 îKHCO 3: a 

BTNT.C 

¾¾¾¾® 0,1+ 0,1.0,2 = 0,06 + a ® a = 0,06 

BTNT.K 

¾¾¾¾® 0,06.2 + 0,06 = 0,1.0,2.2 + 0,1x ® x = 1,4 

Như vậy trong Y 

+ 

ìK :0,04 

+ 

ï 

ìK :0,04 

+ 

ïNa : 0,14 0 

t ï + 

BTKL 

í 

¾¾® ¾¾¾® = 

- 

íNa : 0,14 m 10,18(gam) 

2 

ïCO 3 

: 0,06 ï 2- 

ï - 

ï î 

CO 

3 

: 0,09 

îHCO 3 

: 0,06

Câu 2: Hấp thụ hoàn toàn 8,96 lít CO 2 (đktc) vào V ml dung dịch chứa NaOH 

2,75M và K 2 CO 3 1M. cô cạn dung dịch sau phản ứng ở nhiệt độ thường thu được 

64,5 gam chất rắn khan gồm 4 muối. Giá trị của V là 

A. 140. B. 200 C. 180 D. 150. 



- 

ìï OH : 2,75V 

Số mol điện tích âm ban đầu : í 

. 

2- 

ïî CO 

3 

: V 

Khi cho CO 2 và số mol điện tích âm không đổi.Có ngay: 

- BTNT 

- 

ìïHCO ì¾¾¾® + = + ì 

3 

: a ï a b 0,4 V ïHCO 3 

: 0,8 - 2,75V 

¾¾® í ® ® 

2- í 

BTDT 

í 

2- 

ïîCO 3 

: b ï¾¾¾® î a+ 2b= 2,75V+ 

2V ïîCO 3 

: 3,75V - 0,4 

å 

BTKL - 2- 

¾¾¾® 64,5 = m(K,Na,HCO 

3,CO 3 

) 

= 23.2,75V + 39.2.V + 60(3,75V - 0,4) + 61(0,8 -2,75V) ® V= 

0,2 

Câu 3: Đốt cháy hoàn toàn m gam FeS 2 bằng một lượng O 2 vừa đủ, thu được khí X. 

Hấp thụ hết X vào 1 lít dung dịch chứa Ba(OH)2 0,15M và KOH 0,1M, thu được 

dung dịch Y và 21,7 gam kết tủa. Cho Y vào dung dịch NaOH, thấy xuất hiện thêm 

kết tủa. Giá trị của m là 

A. 23,2. B. 12,6. C. 18,0. D. 24,0. 



+ Có 

ìBa(OH) 2 

: 0,15(mol) 

ï 

íKOH : 0,1(mol) 

ï 

îBaSO 3 

: 0,1(mol) 

å 

BTNT.S 

¾¾¾® SO = 0,3(mol) 

2 

BTNT.Ba+ 

K 

¾¾¾¾¾® 

BTNT.S 

+ ¾¾¾® n = 0,15(mol) ® m = 18(gam) 

FeS2 

ìBa(HSO 3) 2: 0,05 

í 

î KHSO 

3 

: 0,1 

Câu 4: Sục V lít CO 2 ở (đktc) vào 300ml dung dịch hỗn hợp NaOH 1M và 

Ba(OH) 2 1M, đến phản ứng hoàn toàn thu được dung dịch X và m gam kết tủa. 

Cho dung dịch BaCl 2 vào dung dịch X thu được kết tủa. Trong các giá trị sau của 

V, giá trị nào thoả mãn? 

A. 20,16 B. 11,25. C. 13,44. D. 6,72. 



ìï n - = 0,3+ 0,6= 

0,9(mol) 

OH 

Ta có : í 

n 2+ 

ïî 

= 0,3(mol) 

Ba

2 trongX 

Vì cho BaCl 2 vào X có kết tủa nên X có dư CO - 3 

® n 2- 

> 0,3(mol) 

CO 3 

Tất nhiên ta có thể thử đáp án. Tuy nhiên, tôi sẽ biện luận với 2 trường hợp có thể 

xảy ra với X vẫn thỏa mãn đầu bài là : 

2 

+ Nếu X chỉ chứa CO - ® 0,3 < n < 0,45 ® 6,72 < V < 10,08 

3 CO 

2 

2- 

ìï CO3 

+ Nếu X chứa í ® 0,45 < nCO 

< 0,6 ® 10,08 < V < 13,44 

- 

2 

ïî HCO3 

Câu 5: Hấp thụ hoàn toàn 2,24 lít CO 2 (đktc) vào 100 ml dung dịch chứa K 2 CO 3 0,2M 

và NaOH x mol/lít, sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch Y. Cho 

toàn bộ Y tác dụng với dung dịch BaCl 2 dư, thu được 11,82 gam kết tủa. Giá trị của x 

là: 

A. 1,6. B. 1,4. C. 1,0. D. 1,2. 



Ta có thể thay NaOH xM bằng KOH xM cho đơn giản vì nó không ảnh hưởng tới 

ìK2CO3 BaCl ìK 2 2CO 3: 0,06 

kết quả bài toán.Khi đó ta có : nCO 

= 0,1® í ¾¾¾® í 

2 

îKHCO3 îKHCO 3: a 

BTNT.C 

¾¾¾¾® 0,1+ 0,1.0,2 = 0,06 + a ® a = 0,06 

BTNT.K 

¾¾¾¾® 0,06.2 + 0,06 = 0,1.0,2.2 + 0,1x ® x = 1,4 

Câu 6: Cho V lít CO 2 đkc hấp thụ hết trong dung dịch chứa 0,2 mol Ba(OH) 2 và 

0,1 mol NaOH. Sau phản ứng hoàn toàn thì được kết tủa và dung dịch chứa 21,35 

gam muối.V có giá trị là 

A. 7,84l B. 8,96l C. 6,72l D. 8,4l 



+ Muối là 

BTNT.Na 

ì¾¾¾¾® 

- ï NaHCO 

3 

: 0,1 

HCO3 ® 21,35 í 

ïî ¾¾¾® 

BTKL ¾¾¾¾® 

BTNT.Ba 

Ba(HCO 

3) 2: 0,05 n¯ 

= 0,15 

BTNT.C 

+ Vậy ¾¾¾¾® n = 0,1+ 0,05.2+ 0,15= 0,35® V= 

7,84(l) 

CO 

2 

Câu 7: Hấp thụ hoàn toàn V lit CO 2 (ở đktc) vào bình đựng 200ml dung dịch 

NaOH 1M và Na 2 CO 3 0,5M. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được 19,9 gam 

chất rắn khan. Giá trị V là 

A. 1,12 B. 4,48 C. 2,24 D. 3,36 



Ta có :

ìNaOH : a 

CO 2 

ìNaOH : 0,2 

Tr≠Í ng hÓp 1 ï 

¾¾¾® í ¾¾¾¾¾® 19,9í BTNT.Na 

0,2 - a 

îNa 2CO 3: 0,1 ï¾¾¾¾® Na 

2CO 3: 0,1+ 

î 2 

BTKL 0,2 - a 

¾¾¾® 40a + 106(0,1 + ) = 19,9 ® a = 0,1(mol) ® V = 1,12(lit) 

2 

ìNaHCO 3 

: a 

Tr≠Í ng hÓp 1 ï 

BTKL 

¾¾¾¾¾® 19,9 í a 0 

BTNT.Na 

0,4 - a ¾¾¾® < 

ï ¾¾¾¾® 

(Vô lý) 

Na2CO 3: 

î 

2 

Câu 8: Đốt cháy hoàn toàn m gam FeS 2 thu khí SO 2 , toàn bộ khí đó được hấp thu 

hết vào 100 ml dung dịch chứa NaOH 1 M và Ba(OH) 2 1 M thu được 21,7 g kết 

tủa. Giá trị của m là : 

A. 6 £ m £ 12 gam B. 6,0gam 

C. 12 gam D. 6,0 hoăc 12 gam 



ì nNaOH 

= 0,1 

ï 

Ta có : ínBa(OH) 

= 0,1 khi đó BTNT.S dễ thấy khi 0,1£ n 

2 

SO 2 

£ 0,2thì lượng kết 

ï 

ïî 

nB 

aSO 

= 0,1 

3 

tủa vẫn không thay đổi và vẫn là 21,7 gam. Vì sau khi S chui hết vào NaHSO 3 nếu 

sục tiếp thì SO 2 mới hòa tan kết tủa. 

Như vậy 

BTNT.S 

¾¾¾¾® 0,05.120 £ m £ 0,1.120 ® 6 £ m £ 12 

FeS 

FeS 

2 2 

Câu 9: Hấp thụ hoàn toàn 3,36 lít khí CO 2 (đktc) vào dung dịch chứa 0,15 mol 

NaOH và 0,1 mol Ba(OH) 2 , thu được m gam kết tủa . Giá trị của m là 




Ta có : 

2+ 

Ba :0,1 

n 

2 

CO 

= 0,15(mol) 

- 

ì 

2 

BTDT ïCO 3 

: 0,15 

ìï 

í 

¾¾¾® í 

n 0,35(mol) 

- 

ï = 

ïOH : 0,05 

- 

î OH 

î 

¾¾¾¾® m= 0,1.197= 

19,7(gam) 

Câu 10: Hấp thụ V lít CO 2 (đktc) vào 200 ml dung dịch NaOH 1M thu được dung 

dịch X. Khi cho BaCl 2 dư vào dung dịch X được kết tủa và dung dịch Y, đun nóng 

Y lại thấy có kết tủa xuất hiện. Khoảng giá trị của V là 

A. V £ 1,12 B. 2,24 < V < 4,48 

C.1,12 < V < 2,24. D. 4,48£ V £ 6,72 

Trích đề thi thử chuyên Lê Quý Đôn Đà Nẵng – 2016


Dễ dàng suy ra X phải chứa 

BTNT 

CO 

2 

2- 

ìï CO 

3 

: a (mol) 

BTDT 

í 

¾¾¾® 2a + b = 0,2 

- 

ïî HCO 

3 

: b(mol) 

¾¾¾® 0,1< n = a + b < 0,2 ® 2,24 < V < 4,48 

Câu 11: Cho 8,96 lít khí CO 2 (ở đktc) hấp thụ hết vào 500 ml dung dịch chứa hỗn 

hợp KOH 0,24M và Ba(OH) 2 0,48M, thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là 

A. 23,64. B. 39,4. C. 78,80. D. 42,28. 


- 

ìï OH : 0,6 

í ® n 2- = 0,6- 0,4= 0,2 n 2+ 

= 0,24 ® m= 0,2.197= 

39,4 

CO3 

Ba 

ïî CO 

2 

: 0,4 

Câu 12: Hấp thụ hết 0,07 mol CO 2 vào 250 ml dung dịch NaOH 0,32M được dung 

dịch X. Thêm tiếp 250ml dung dịch hỗn hợp BaCl 2 0,16M và Ba(OH) 2 xM thu 

được 7,88 gam kết tủa và dung dịch Y.Giá trị của x là: 

A. 0,06 B. 0,03 C. 0,04 D. 0,02 


Ta có ngay : 0,07CO 

2 

2- 

ì 

3 

- = 

ïCO : 0,08 0,07 0,01 

+ 0,08NaOH ®í 

- 

ï îHCO 3 

: 0,06 

+ 

Na : 0,08 

ï 

ì 

BTNT.C 

- 

ïån 2+ 

: 0,04 + 0,25x 

Ba 

ï¾¾¾¾® 

HCO 

3 

: 0,03 

í 

Y í 

BTNT.Ba 2+ 

ïî 

nBaCO 

= 0,04 ï¾¾¾¾® 

Ba : 0,25x 

3 

ï - 

Cl : 0,08 

® ® 

ì 

î 

BTDT 

¾¾¾® 0,08 + 0,5x = 0,11 ® x = 0,06 

Câu 13: Hấp thụ hoàn toàn 1,568 lít CO 2 (đktc) vào 500 ml dung dịch NaOH 

0,16M thu được dung dịch X. Thêm 250 ml dung dịch Y gồm BaCl 2 0,16M và 

Ba(OH) 2 a mol/l vào dung dịch X thu được 3,94 gam kết tủa và dung dịch Z. Giá 

trị của a là: 

A. 0,02 B. 0,015 C. 0,03 D. 0,04 


2+ 

ì + 

2- 

ì ïCO3 

= 0,08 - 0,07 = 0,01 ï 

- 

Ba : 0,04 0,25a 

ìCO 2 

: 0,07 

í ® í ; 

- 

íOH : 0,5a 

îNaOH : 0,08 ïî 

HCO 

3 

: 0,07 - 0,01 = 0,06 ïn : 0,02 

î ¯ 

® 0,5a = 0,01 ® a = 0,02 

Câu 14: Cần dùng bao nhiêu ml dung dịch X chứa NaOH 1M, KOH 1M và Ba(OH) 2 

1M để sau khi hấp thụ hết 3,584 lít CO 2 (ở đktc) thì thu được dung dịch Y có khối

lượng giảm 0,84 gam so với khối lượng dung dịch X (biết hơi nước bay hơi không 

đáng kể)? 

A. 80 ml. B. 60 ml. C. 50 ml. D. 100 ml. 


ìï nCO 

= 0,16 

2 

min 

í ® n = 0,04< 

n 

¯ 

2+ 

ïî D ¯= = 

¯ - 

Ba 

m 0,84 m 0,16.44 

do đó trong dung dịch chỉ có 

- 

HCO 

3 

BTNT.cac bon 

- 

¾¾¾¾¾® 

3 

- = 

HCO : 0,16 0,04 0,12 

ì 

+ 

Na : V 

+ 

ìNa : V ï 

+ 

ï 

+ ïK :V 

BTDT 

X íK : V ® Y í 

¾¾¾® V + V + 2(V - 0,04) = 0,12 ® V = 0,05 

2+ 

Ba : V - 0,04 

2+ 

ï 

ï 

î 

Ba : V 

ï - 

î HCO 

3 

: 0,12 

Câu 15: Hấp thụ hoàn toàn 1,568 lít CO 2 (đktc) vào 500 ml dung dịch NaOH 0,16 

M thu được dung dịch X. Thêm 250 ml dung dịch Y gồm BaCl 2 0,16M và Ba(OH) 2 

a M vào dung dịch X thu được 3,94 gam kết tủa và dung dịch Z. Giá trị của a là 

A. 0,04M B. 0,015M C. 0,02M D. 0,03M 


2- 

ìï CO 

3 

: 0,01 

= + - = 

OH 

®í 

- 

ï îHCO 3 

: 0,06 

Ta có : ( nCO 

0,07 ) ( n 0,08 ) 

2 

ì n 2+ 

= 0,41+ 

0,25a 

Ba 

ï 

¾¾® ín - = 0,5a ¾¾® n - = 0,5a= 0,01¾¾® a= 

0,02 

OH 

OH 

ï 

în = 0,02 

¯ 

Câu 16: Hấp thụ hết 0,3 mol khí CO 2 vào 2 lít dung dịch hỗn hợp Ba(OH) 2 0,05M 

và NaOH 0,1M. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được m gam kết tủa và 

dung dịch X. Cô cạn dung dịch X thu được m 1 gam chất rắn khan. Giá trị của m và 

m 1 lần lượt là: 

A. 19,7 và 10,6. B. 39,4 và 16,8. 

C. 13,64 và 8,4. D. 39,8 và 8,4 



Ta có:

2- 

ì 

CO 

3 

: 0,1 

- 

ìï 

ïOH : 0,4 ¾¾® í 

- 

ï 

ïî HCO 

3 

: 0,2 

ï 

2+ ¯ 

nCO 

= 0,3 + íBa :0,1 

¾¾® í 

2 

+ 

ï 1 

ì ïn = 0,1¾¾® m = 19,7 

ï 

m = 0,1.106 = 10,6 

Na : 0,2 

î 

ï 

ï 

î 

Câu 17: Dẫn từ từ 5,6 lít CO 2 (đktc) vào 400ml dung dịch chứa đồng thời các chất 

NaOH 0,3M; KOH 0,2M; Na 2 CO 3 0,1875M; K 2 CO 3 0,125M thu được dung dịch 

X. Thêm dung dịch CaCl 2 dư vào dung dịch X, số gam kết tủa thu được là: 

A. 7,5gam. B. 25gam. C. 12,5gam. D. 27,5gam. 



Ta có: 

+ 

ìNa : 0,27 

ï 

+ 

ïK : 0,18 

í 

+ nCO 2 

= 0,25 

- 

ïOH : 0,2 

ï 2- 

îCO 3 

: 0,125 

- 

BTDT 

ìï HCO 

3 

: 0,3 

¾¾¾® í 

¾¾® m = 7,5 

2- 

¯ 

ïî CO 

3 

: 0,075 

Câu 18: Hấp thụ hoàn toàn 3,36 lít khí CO 2 (đktc) vào dung dịch chứa 0,15 mol 

NaOH và 0,05 mol Ba(OH) 2 , thu được m gam kết tủa . Giá trị của m là 

A. 14,775. B. 9,85. C. 29,55. D. 19,70. 



Ta có: 

ì nCO = 0,15 

2 

2- 

ï 

ïì 

CO 

3 

: 0,1 

ín - = 0,25¾¾® m 0,05.197 9,85(gam) 

OH í ¾¾® = = 

2+ 

¯ 

ï 

ï îBa : 0,05 

n 2+ 

ïî 

= 0,05 

Ba 

Câu 19: Sục hoàn toàn 5,376 lít khí CO 2 (đktc) vào dung dịch hỗn hợp chứa 0,18 

mol Ca(OH) 2 và 0,04 mol NaOH. Sau khi các phản ứng hoàn toàn thu được m gam 

kết tủa. Giá trị của m là: 

A. 14,0 B. 15,0 C. 18,0 D. 16,0 



ì nCO 

= 0,24 

2 

ï 

Ta có: ín - = 0,4 ¾¾® n 2- 

= 0,4- 0,24= 0,16¾¾® m = 16(gam) 

OH 

CO 

¯ 

3 

ï 

n 2+ 

ïî 

= 0,18 

Ca 

Câu 20: Sục khí CO 2 từ từ cho đến dư vào 100 ml dung dịch hỗn hợp NaOH 0,6M 

và Ba(OH) 2 0,5M thu được dung dịch A. Cô cạn dung dịch A rồi nung đến khối 

lượng không đổi thu được m gam chất rắn. Các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị 

của m là: 

A. 10,83. B. 9,51. C. 13,03. D. 14,01. 



Ta có: 

NaHCO 

BTNT.Ba Na 

3 

: 0,06 

+ 

ì 

¾¾¾¾¾®í 

î Ba(HCO 

3) 2: 0,05 

BTNT.Na 

0 ì¾¾¾¾® 

t ï Na 

2CO 3: 0,03 

¾¾® ¾¾® = 

BTNT.Ba 

í m 10,83 

ïî ¾¾¾¾® BaO : 0,05 

Câu 21: Cần dùng bao nhiêu ml dung dịch X chứa NaOH 1M, KOH 1M và Ba(OH) 2 

1M để sau khi hấp thụ hết 3,584 lít CO 2 (ở đktc) thì thu được dung dịch Y có khối 

lượng giảm 0,84 gam so với khối lượng dung dịch X (biết hơi nước bay hơi không 

đáng kể)? 

A. 80 ml. B. 60 ml. C. 50 ml. D. 100 ml. 



Ta có: 

ìï nCO 

= 0,16 

2 

í ® n = 0,04< 

n 

¯ 

ïî D m ¯= 0,84 = m 0,16.44 

¯ - 

→ do đó trong dung dịch chỉ có HCO - 

3 

BTNT.cac bon 

- 

¾¾¾¾¾® 

3 

- = 

+ 

ìNa : V 

ï 

HCO : 0,16 0,04 0,12 

+ 

ìNa : V 

ï 

K :V 

+ 

+ ï 

BTDT 

X íK : V ® Y í 

¾¾¾® V + V + 2(V - 0,04) = 0,12 ® V = 0,05 

2+ 

Ba : V - 0,04 

2+ 

ï 

î 

Ba 

: V 

ï 

ï - 

î HCO 

3 

: 0,12 

min 

2+ 

Ba

Chủ đề 21: Bài toán nhiệt phân muối nitrat. 


+ Cần nhớ các sản phẩm của quá trình nhiệt phân các muối. 

Với muối của kim loại: 

+ Muối của kim loại kiềm và kiềm thổ 

0 

t 

¾¾® M(NO ) + O 

2 n 2 

+ Từ Mg(NO 3 ) 2 tới Cu(NO 3 ) 2 

0 

t 

¾¾® MO 

x y 

+ NO2 + O2 

+ 

1 

AgNO Ag NO O 2 

0 

t 

3 

¾¾® + 

2 

+ 

2 

+ Muối NH 4 NO 3 tùy thuộc vào nhiệt độ có thể cho ra N 2 , N 2 O và H 2 O 

Ví dụ 1: Nung nóng hoàn toàn 27,3 gam hỗn hợp NaNO 3 , Cu(NO 3 ) 2 . Hỗn hợp khí 

thoát ra được dẫn vào nước dư thì thấy có 1,12 lít khí (đktc) không bị hấp thụ 

(lượng O 2 hòa tan không đáng kể). Khối lượng Cu(NO 3 ) 2 trong hỗn hợp ban đầu là: 




Để ý thấy với Cu(NO 3 ) 2 sau các quá trình số oxi hóa của N và O sẽ không thay 

đổi.Nên lượng khí không bị hấp thụ chỉ là O 2 thoát ra do quá trình nhiệt phân 

NaNO 3 . Vậy ta có : 

BTE 

BTKL 

O NaNO Cu(NO ) 

n = 0,05¾¾¾® n = 0,1¾¾¾® m = 27,3- 85.0,1= 

18,8(gam) 

2 3 3 2 

Ví dụ 2: Nung 22,8 gam hỗn hợp X gồm Cu(NO 3 ) 2 và CuO trong khí trơ. Sau khi 

phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được chất rắn Y. Cho toàn bộ Y phản ứng vừa đủ 

với 300 ml dung dịch HCl 1M. Phần trăm khối lượng của CuO trong X là: 

A. 17,54 % B. 35,08% C. 52,63% D. 87,72% 



Ta có : 

ìCu(NO 0 

3) 2: a 

t HCl 

22,8í 

¾¾® CuO: a + b ¾¾¾® a + b = 0,15(mol) 

îCuO: b 

ìa + b = 0,15 ìa = 0,1(mol) 

® í 

® í 

® %CuO = 17,54% 

î188a + 80b = 22,8 îb = 0,05(mol) 

Ví dụ 3: Cho 43,2 gam Fe(NO 3 ) 2 vào bình kín không có không khí rồi nướng một 

thời gian thu được 33,2 gam chất rắn và V lít hỗn hợp khí (đktc).Giá trị của V là : 

A. 4,48 B. 5,6 C. 5,376 D. 5,04 



Ta có : 

Fe O : a 160a 180b 33,2 

43,2 

0 

t ì 2 3 ì + = 

nFe(NO 3) 

= = 0,24 ¾¾® 33,2í 

® í 

2 180 Fe(NO ) : b 2a + b = 0,24 

î 

3 2 

î 

BTNT.N 

ì¾¾¾¾® 

2 

- = 

NO : 0,48 0,14.2 0,2(mol) 

ìa 

= 0,05(mol) ï 

® í ® í 43,2 -33,2 -0,2.46 

î 

ï î 


BTKL 

b = 0,14(mol) ¾¾¾® O 

2 

: = 0,025(mol) 

® V = (0,2+ 0,025).22,4= 

5,04(lit) 

Ví dụ 4: Nhiệt phân hoàn toàn một lượng Fe(NO 3 ) 2 thu được chất rắn X và hỗn hợp 

khí Y. Cho chất rắn X khử bằng CO dư, t 0 thu được chất rắn Z. Cho hỗn hợp khí Y tác 

dụng với H 2 O dư thu được dung dịch T chứa một chất tan và khí NO. Cho Z tác dụng 

với T tạo khí NO (là sản phẩm khử duy nhất), biết các phản ứng xẩy ra hoàn toàn. Hỏi 

Z tan được bao nhiêu phần trăm? 

A. 62,5%. B. 50,0%. C. 75,0%. D. 100%. 



Giả sử ta lấy 1 mol Fe(NO 3 ) 2 làm thí nghiệm. ® n = 1(mol) 

ìFe2O 3: 0,5(mol) 

0 

t /BTNT ï 

2 5 

Fe( NO 

3 ) ¾¾¾¾® NO 

2: 2(mol) ® nHNO 

= 1 + = (mol) 

2 í 

3 

ï 

3 3 

îO 2 

: 0,25 

Chú ý : 3NO2 + H2O ® 2HNO3 

+ NO 

Sử dụng : 4HNO3 + 3e ® 3NO3 + NO + 2H2O 

BT.n hom.NO 

- 

3 

¾¾¾¾¾® n = 0,625(mol) 

Fe(NO ) 

3 2 

- 

Ví dụ 5: Nung nóng hỗn hợp chất rắn A gồm a mol Mg và 0,25 mol Cu(NO 3 ) 2 , sau 

một thời gian thu được chất rắn X và 0,45 mol hỗn hợp khí NO 2 và O 2 . X tan hoàn 

toàn trong dung dịch chứa vừa đủ 1,3 mol HCl, thu được dung dịch Y chứa m gam 

hỗn hợp muối clorua, và thoát ra 0,05 mol hỗn hợp khí Z gồm N 2 và H 2 , tỉ khối của 

Z so với H 2 là 11,4. Giá trị m gần nhất là 

A. 82. B. 74. C. 72. D. 80. 

Trích đề thi thử chuyên Bạc Liêu – 2016 


Ta có ngay : 

NO - 

3 

ìï nH 

= 0,01 

2 

í . Chú ý : Có H 2 bay ra nghĩa là dung dịch không còn 

ïî 

nN 

= 0,04 

2 

Fe

Chúng ta hãy tư duy theo kiểu chặn đầu với câu hỏi đơn giản nhưng quan trọng. 

Clo trong HCl đi đâu? Rất nhanh có 

ì nCuCl 

= 0,25 

2 

BTNT.Clo ï 

¾¾¾¾® ínMgCl 

= a 

. 

2 

ï 

BTNT.H 

ïî 

nNH4Cl 

= 1,3-0,5- 2a = 0,8-2a¾¾¾¾® nH2O 

= 4a-0,96 

Tiếp tục, một câu hỏi nữa .0,25.3.2=1,5 mol O ban đầu đã phân bổ đi những đâu? 

Nó chỉ đi vào H 2 O và bay lên trời trong hỗn hợp khí (0,45 mol). 

Như vậy 

BTNT.O 

¾¾¾¾® 0,45.2 + 4a - 0,96 = 1,5 ® a = 0,39(mol) ® m = 71,87(gam) 

Ví dụ 6: Nung một hỗn hợp chứa m gam Cu và 37,6 gam Cu(NO 3 ) 2 trong bình kín 

không có không khí (chân không) cho tới khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn.Giá trị 

của m là bao nhiêu để sau khi nung áp suất trong bình nhỏ nhất (xem thể tích chất 

rắn không đáng kể): 




Ta có : 

ìCuO : 0,2 

ï 

= ¾¾¾®í 

ï 

îO : 0,1¾¾¾® CuO : 0,2 ® m ³ 64.0,2 = 12,8 

BTNT 

n 

( 3 ) 

0,2 NO 

Cu NO 

2 

:0,4 

2 

BTNT 

2 


Câu 1: Nhiệt phân 50,5 gam KNO 3 với hiệu suất 60%, lượng oxi thu được tác 

dụng vừa đủ với m gam photpho. Giá trị lớn nhất của m là 

A. 10,33. B. 12,4. C. 3,72. D. 6,20. 


0 

t 

n = 0,5 KNO ¾¾® KNO + 0,5O ® n = 0,25.0,6= 

0,15 

KNO3 3 2 2 O2 

BTNT.oxi 

m lớn nhất khi oxit là PO ¾¾¾¾® n = 0,2® m = 6,2 

2 3 P P 

Câu 2: A là hỗn hợp các muối Cu(NO 3 ) 2 , Fe(NO 3 ) 3 , Mg(NO 3 ) 2 trong đó O chiếm 

55,68% về khối lượng. Cho dung dịch KOH dư vào dung dịch chứa 50 gam muối 

A, lọc kết tủa thu được đem nung đến khối lượng không đổi thu được m gam oxit. 


A. 12,88 gam. B. 18,68 gam. C. 31,44 gam. D. 23,32 gam.


ìï nO 

= 1,74 ® mA 

= 42,67 

mO 

= 27,84 ® í 

® mKL 

= 50 - 0,58.62 = 14,04 

n - = 0,58 

ïî NO3 

NO3 

- ® 0,5O 

0,58 

¾¾¾¾® moxit 

= 14,04 + .16 = 18,68 

2 

Câu 3: Nhiệt phân hoàn toàn hỗn hợp X gồm KNO 3 và Fe(NO 3 ) thu được hỗn hợp 

khí Y. Dẫn từ từ hỗn hợp khí Y vào nước thấy các khí được hấp thụ hoàn toàn. Tỉ 

lệ về số mol của 2 chất tương ứng trong hỗn hợp X là : 

A. 1 : 1 B. 2 : 1 C. 1 : 2 D. 1 : 3 


ìNO 2 

: 2b 

ìKNO 3: a ìKNO 2 

: a 

BTNT ï 

X í ® í ¾¾¾® í a+ 

0,5b 

îFe(NO 3) 2: b îFe2O 3: 0,5b ïO 2 

: î 2 

BTE 

a+ 

0,5b 

¾¾¾® nNO 

= 4n ® = ® = 

2 O 

2b 4 b 2a 

2 

2 

Câu 4: Đem nung một khối lượng Ca(NO 3 ) 2 sau một thời gian dừng lại. làm nguội 

rồi cân thấy khối lượng giảm 0,54 gam. Khối lượng Ca(NO 3 ) 2 đã bị nhiệt phân là: 

A. 0,8200 gam B. 2,7675 gam 

C. 0,4500 gam D. 0,2321 gam 


t 

( ) ( ) 

0 

Ca NO ¾¾® Ca NO + O 

3 2 2 2 2 

0,54 

nhiet phan 

nO 

= = 0,016875 ¾¾® m 

( ) 

= 2,7675 

2 Ca NO3 32 

2 

Câu 5: Nung 19,4 gam hỗn hợp Fe(NO 3 ) 2 , AgNO 3 một thời gian thu được hỗn hợp 

chất rắn X. Cho X vào nước đến khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được chất 

rắn Y và dung dịch Z. Cho Y vào dung dịch HCl dư có 4,32 gam chất rắn không 

tan. Cho Z tác dụng với dung dịch HCl dư thì có khí không màu thoát ra hóa nâu 

trong không khí. Phần trăm khối lượng của AgNO 3 trong hỗn hợp ban đầu là 

A. 30,94%. B. 35,05 % C. 22,06%. D. 30,67%. 


Vì Z tác dụng với HCl cho khí NO nên Z phải có Fe 2+ và NO - .Do đó,Z không còn 

3 

Ag + 4,32 0,04.170 

. Vậy ta có : nAg = nAgNO = = 0,04 ® %AgNO = = 

3 

3 

35,05% 

108 19,4 

Câu 6: Cho 31,6 gam hỗn hợp Cu và Cu(NO 3 ) 2 và một bình kín không chứa không 

khí rồi nung bình ở nhiệt độ cao để phản ứng xảy ra hoàn toàn, khối lượng chất rắn

giảm 9,2 gam so với ban đầu. Cho chất rắn này tác dụng với HNO 3 thấy có NO 

thoát ra. Khối lượng Cu trong hỗn hợp đầu là: 

A. 18,8. B. 12,8. C. 11,6. D. 15,7. 


Vì phản ứng hoàn toàn và chất rắn tác dụng với HNO 3 có khí NO → 9,2 gam là 

NO 2 . Ta có : 

9,2 

BTNT.N + BTKL 

ìCu(NO 3) 2: 0,1 

nNO 

= = 0,2¾¾¾¾¾® 31,6í 2 

46 î Cu :12,8 

Câu 7: Nhiệt phân hoàn toàn 9,4 gam 1 muối nitrat kim loại thu được 4 gam chất 

rắn oxit. CTPT của muối là: 

A. Fe(NO 3 ) 3 . B. Cu(NO 3 ) 2 . C. KNO 3 . D. AgNO 3 . 


Vì thu được oxit nên ta loại C và D ngay. 

9,4 

BTNT.Cu 

Với B ta có : nCu(NO = = ¾¾¾¾® = = 

3) 

0,05 m 

2 

CuO 

0,05.80 4 

188 

Câu 8: Nung nóng mg Cu(NO 3 ) 2 sau một thời gian dừng lại, làm nguội rồi cân 

thấy khối lượng giảm 0,54 gam.Vậy khối lượng Cu(NO 3 ) 2 đã bị nhiệt phân là: 



Ta có : 

bi nhiet phan 

ì 

ï 

n 

( ) 

= a 

Cu NO3 2 

í 

0 

t 

ïî 

Cu( NO ) ¾¾® CuO + 2NO + 0,5O 

2 

3 2 2 

®D m= 2a.46+ 0,5a.32= 

0,54 

® a= 0,005 ® m = 0,94 

Cu(NO 3) 

2 

Câu 9: Nung 66,20 gam Pb(NO 3 ) 2 trong bình kín, sau một thời gian thu được 

64,58 gam chất rắn và hỗn hợp khí X. Hấp thụ hoàn toàn X vào nước, được 3 lít 

dung dịch Y. Dung dịch Y có giá trị pH là 

A. 2. B. 3. C. 4. D. 1 


ì NO 

2 

: a 

BTE ì4b = a ìa = 0,03 

BTNT.nito 

D m= 1,62í ¾¾¾® í ® í ¾¾¾¾® nHNO 

= 0,03 

3 

îO 2 

: b î46a + 32b = 1,62 îb = 0,0075 

+ 

é ù= ® = 

ë 

H 

û 

0,01 PH 2 

Câu 10: Nung 44 gam hỗn hợp X gồm Cu và Cu(NO 3 ) 2 trong bình kín cho đến khi 

các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được chất rắn Y. Chất rắn Y phản ứng vừa đủ 

với 600 ml dung dịch H 2 SO 4 0,5 M và thấy Y tan hết. Khối lượng Cu và Cu(NO 3 ) 2 

có trong hỗn hợp X là : 

A. 12,4 g Cu; 31,6 g Cu(NO 3 ) 2 B. 8,8 g Cu; 35,2 g Cu(NO 3 ) 2 

C. 6,4 g Cu; 37,6 g Cu(NO 3 ) 2 D. 9,6 g Cu; 34,4 g Cu(NO 3 ) 2 


BTNT 

Có n = 0,3® n = 0,3¾¾¾® n = n = 0,3 

H2SO4 H2O O CuO 

BTNT.Cu 

ìCu : a ì¾¾¾¾® ï a + b = 0,3 ìa = 0,1 

® 44 í ® í ® 

BTKL 

í 

î Cu(NO 

3 ) 

2 : b ïî 

¾¾¾® 64a + 188b = 44 î b= 

0,2 

® m = 6,4(gam) m = 37,6(gam) 

Cu Cu(NO 3) 

2 

Câu 11: Cho 0,5 mol Mg và 0,2 mol Mg(NO 3 ) 2 vào bình kín không có oxi rồi nung 

ở nhiệt độ cao đến phản ứng hoàn toàn thu được hỗn hợp chất rắn X. Hỗn hợp chất 

rắn X tác dụng với nhiều nhất 500 ml dung dịch Fe(NO 3 ) 3 có nồng độ aM. Giá trị 

của a là 

A. 0,667. B. 0,4. C. 2. D. 1,2. 


Có 

ì0,5: Mg ìMgO : 0,4 

í 

¾¾¾® NO 

2 

: 0,4 ¾¾¾¾® í 

0,2 : Mg(NO 

3) 2 

î Mg : 0,3 

î 

BTNT BTNT:oxi 

3+ 2+ 

ì ïFe + 1e ® Fe 

3+ 

® í 

® Fe : 0,6 ® a = 1,2 

2+ 

ïî Mg - 2e ® Mg 

Câu 12: Nhiệt phân hoàn toàn 1,88 gam Cu(NO 3 ) 2 rồi hấp thụ toàn bộ lượng khí 

sinh ra bằng nước thu được 2 lít dung dịch X. Tiếp tục thêm 0,04 gam NaOH vào 

100 ml dung dịch X được dung dịch Y. pH của dung dịch X,Y lần lượt là 

A. 2 ; 7,0. B. 3 ; 11,0. C. 2,2 ; 12,0. D. 7; 12,7. 


BTNT.nito 

ì¾¾¾¾® nNO 

= 0,02 

2 

ï 

nCu(NO = ® í ® = ® = 

3) 

0,01 

2 HNO3 

ï ¾¾¾® 

BTE 0,02 n 0,02 PH 2 

nO2 

= = 0,005 

î 

4 

ìï nNaOH 

= 0,001 

í 

® PH = 7 

ïî 

nHNO 

= 0,02/20= 

0,001 

3 

Câu 13: Nhiệt phân hoàn toàn 0,2 mol muối M(NO 3 ) 2 thì thu được 16,0 gam oxit 

và 10,08 lít (đktc) hỗn hợp khí gồm NO 2 và O 2 . X là hỗn hợp RBr và MBr 2 . Lấy 

31,9 gam hỗn hợp X có số mol bằng nhau tác dụng với dung dịch AgNO 3 dư thu 

được 67,2 gam kết tủa. Tổng số proton của M 2+ và R + là 

A. 36. B. 38. C. 35. D. 37. 


ìBTNT : NO 

2 

: 0,4 

BTNT.oxi trong.oxit 

0,2M ( NO3) 

® í 

¾¾¾¾® noxi 

= 0,2.2.3 -0,4.2 - 0,05.2 = 0,3 

2 

îO 2 

:0,45- 0,4= 

0,05 

ìRBr : a ìAgBr : 3a 

ì 26Fe 

® Fe2O3 

® 31,9 í ® 67,2 í ® a = 0,1 ® í 

îFeBr 2 

: a îAg : a î 11Na 

Câu 14: Nung m gam hỗn hợp X gồm FeCO 3 , Fe(NO 3 ) 2 trong bình chân không đến 

khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thì thu được chất rắn là Fe 2 O 3 và 10,08 lít (ở đktc) hỗn 

hợp chỉ gồm hai khí. Nếu cho ½ hỗn hợp X trên tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 loãng 

dư thì thu được tối đa bao nhiêu lít khí (ở đktc, sản phẩm khử duy nhất là NO) ? 



ì a+ 

b 

ïFe2O 3: 

2 

ì FeCO 

3 

: a ï 

ìa + 2b = 0,45 

BTNT 

ìa = 0,15 

Xí ¾¾¾® íCO 2 

:a ® í ® 

BTE 

í 

îFe(NO 3) 2: b ï 

î¾¾¾® a + b = 2b îb = 0,15 

NO 

ï 

2 

: 2b 

î 

2+ 

ì ® 

X ìFeCO 3 

: 0,075 ïFe : 0,15 NO : 0,05 

: 

BTE 

í 

¾¾¾® í ® = 

î 

ïî 

¾¾¾® 

BTNT 

V 2,8 

2 Fe(NO 

3) 2: 0,075 

CO 

2 

: 0,075 

Câu 15: Nhiệt phân hoàn toàn hỗn hợp T gồm Fe(NO 3 ) 2 và Al(NO 3 ) 3 thu được hỗn 

hợp khí X. Trộn hỗn hợp khí X với 112 ml khí O 2 (đktc) thu được hỗn hợp khí Y. 

Hấp thụ hoàn toàn hỗn hợp khí Y vào 3,5 lít H 2 O (không thấy có khí thoát ra) thu

được dung dịch có pH = 1,7. Phần trăm khối lượng của Fe(NO 3 ) 2 trong hỗn hợp T 

là 

A. 62,83%. B. 50,26%. C. 56,54%. D. 75,39%. 


Ta có: 

ì X + 0,005O2 

® Y 

ï 

ï 1 

í2NO + O + H O ® 2HNO 

ï 2 

+ ïéH ù = ® + = 

îë û 

0,02 n 0,07 

H 

2 2 2 3 

( 3 ) 

( ) 

NO ì 

2 

: 0,07 ïa : Fe NO 

2 ìFe2O 3: 0,5a 

¾¾® X ¾¾® í 

¾¾® í O 

2 :0,0125 ï î 

b:Al NO3 3 îAl 

2 O 

3 :0,5b 

ì ï2a + 3b = 0,07 = nN 

ìa= 

0,02 

¾¾® í 

¾¾® í 

ïîå nO 

= 6a + 9b = 1,5a + 1,5b + 0,07.2 + 0,0125.2 îb= 

0,01 

( ) 

¾¾® %Fe NO = 62,83% 

3 2 

Câu 16: Nung m gam hỗn hợp X gồm Zn(NO 3 ) 2 và NaNO 3 ở nhiệt độ cao đến 

phản ứng hoàn toàn thu được 8,96 lít hỗn hợp khí Y (đktc) . Cho khí Y hấp thụ vào 

nước thu được 2 lít dd Z và còn lại 3,36 lít khí (đktc) không bị hấp thụ (coi như 

oxi không tan trong nước). Dung dịch Z có: 

A. PH=1,3 B. PH=1 C. PH=1,7 D. PH=2 


ìNO2 

 

nY = 0,4 í + H2O ® O2 

= 0,15 

îO2 

BTNT.nito 

0,4 - 0,15 

¾¾¾¾® nNO 

= n = = ® = 

2 axit 

.4 0,2 PH 1 

5 

Chú ý : Bảo toàn e có ngay số mol NO 2 gấp 4 lần số mol O 2 

Câu 17: Nung hỗn hợp gồm 6,4 gam Cu và 54 gam Fe(NO 3 ) 2 trong bình kín ,chân 

không. Sau phản ứng hoàn toàn thu được hỗn hợp khí X . Cho X phản ứng hết với 

nước thu được 2 lít dung dịch Y. pH của dung dịch Y là: 

A. 0,664 B. 1,3 C.1,0 D. 0,523. 


ììCuO : 0,1 

ïí î Fe2O 3 

: 0,15 

ìCu : 0,1 

BTNT ï 

í 

¾¾¾® íì 

ìHNO 3 

: a 

îFe(NO 3) 2: 0,3 ïïNO 2 

: 0,6 ® í 

BTE 

ïí 

îNO : 0,6 - a ¾¾¾® a = 2(0,6 - a) + 0,025.4 

ï ï 

î î O 

2 

: 0,025 

ìï a = 0,433 

® í ® PH = A 

é 

+ 

ïë 

H ù= 

î û 

0,2167 

Với BTE mình luôn mặc định là bên trái là số mol e nhường ,bên phải là số mol e 

nhận. 

Câu 18: Hỗn hợp X gồm Fe(NO 3 ) 2 , Cu(NO 3 ) 2 và AgNO 3 . Thành phần % khối 

lượng của nitơ trong X là 11,864%. Có thể điều chế được tối đa bao nhiêu gam hỗn 

hợp ba kim loại từ 14,16 gam X? 



trong X 

trong X 

m = 14,16.0,11864 = 1,68 ® n = 0,12 ® n = 0,36 

N N O 

å 

BTKL 

¾¾¾® m = m - m(N,O) = 14,16 - 0,12.14 - 0,36.16 = 6,72 

KL 

X 

Câu 19: Nung 22,8 gam hỗn hợp X gồm Cu(NO 3 ) 2 và CuO trong khí trơ. Sau khi 

phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được chất rắn Y. Cho toàn bộ Y phản ứng vừa đủ 

với 300 ml dung dịch HCl 1M. Phần trăm khối lượng của CuO trong X là: 

A. 17,54 % B. 35,08% C. 52,63% D. 87,72% 



ìCu(NO 0 

3) 2: a 

t HCl 

Ta có : 22,8í 

¾¾® CuO: a + b ¾¾¾® a + b = 0,15(mol) 

îCuO: b 

ìa + b = 0,15 ìa = 0,1(mol) 

¾¾® í 

¾¾® í 

® %CuO = 17,54% 

î188a + 80b = 22,8 îb = 0,05(mol) 

Câu 20: Tiến hành nhiệt phân hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm Cu(NO 3 ) 2 và Cu 

trong một bình kín, thu được chất rắn Y có khối lượng (m – 7,36) gam. Cho toàn 

bộ chất rắn Y tác dụng với dung dịch H2SO4 đặc nóng dư đến khi phản ứng xảy ra 

hoàn toàn thu được 0,672 lít SO2 (đktc) là sản phẩm khử duy nhất. Giá trị m là: 

A. 19,52 g. B. 20,16 g. C. 22,08 g. D. 25,28 g. 


Do Y + H 2 SO 4 có SO 2 nên Y chứa Cu dư do đó khối lượng giảm là khối lượng của 

NO 2 (0,16 mol) 

Có ngay 

( ) 

ì ïCu NO 

3 

: 0,08 0 

BTNT.nito 

t 

ìCu : a + 0,08 

2 

¾¾¾¾® m í 

¾¾® m - 7,36í 

ïî 

Cu : a 

î O : 6.0,08 - 2,0,16 = 0,16 

BTE 

¾¾¾® 2(a + 0,08) = 0,16.2 + 0,03.2 ® a = 0,11 ® m = 22,08 

Câu 21: Nhiệt phân hoàn toàn hỗn hợp gồm m 1 gam Fe(NO 3 ) 2 và m 2 gam Al(NO 3 ) 3 

thu được hỗn hợp khí X Trộn hỗn hợp khí X với 112 ml khí O 2 (ddktc) được hỗn 

hợp khí Y. Hấp thụ hoàn toàn hỗn hợp khí Y vào 3,5 lít H 2 O (không thấy có khí 

thoát ra) được dung dịch có pH = 1,7. Giá trị m 1 và m 2 lần lượt là 

A. 4,5 và 6,39 B. 2,700 và 3,195 

C. 3,60 và 2,130 D. 1,80 và 0,260 


Ta có: ì Fe(NO ) : 2a 

í 

¾¾¾® 

ì a : Fe O 

BTNT 

í 

îAl(NO ) : 2b îb : Al O 

3 2 2 3 

3 3 2 3 

ìNO 2 

: 4a + 6b 

BTNT ï 

¾¾¾® X í 12a + 18b -3a -3b - 2(4a + 6b) 

ïO 2 

: = 0,5a+ 

1,5b 

î 

2 

BTE 

ìNO + ì 

2 

: 4a 6b ï¾¾¾® 4a + 6b = 4(0,5a + 1,5b + 0,005) 

¾¾® Y í 

¾¾® í 

BTNT.nito 

î O 

2 : 0,5a + 1,5b + 0,005 ïî 

¾¾¾¾® naxit 

= 0,07 = 4a + 6b 

ìa = 0,01 ìm1 

= 3,6 

¾¾® í ® í 

îb = 0,005 îm2 

= 2,13

Chủ đề 22: Bài toán về phân bón hóa học. 


Độ dinh dưỡng của phân đạm đánh giá qua hàm lượng %N 

Độ dinh dưỡng của phân lân đánh giá qua hàm lượng %P 2 O 5 

Độ dinh dưỡng của phân Kali đánh giá qua hàm lượng % K 2 O 

Ví dụ 1: Một loại phân supephotphat kép có chứa 75% muối canxi đihidrophotphat 

còn lại gồm các chất không chứa photpho. Độ dinh dưỡng của loại phân lân này là 

A. 39,74% B.45,51% C. 19,87% D.91,02 



Giả sử có 100 gam 

ìCa(H2PO 4) 2:75(gam) BTNT.P Trong ph©n 75 

í 

¾¾¾¾® m 

PO 

= .142 = 45,51(gam) 

2 5 

îCh t tr¨ : 25(gam) 

234 

Ví dụ 2: Một loại phân kali chứa 59,6% KCl, 34,5% K 2 CO 3 về khối lượng, còn lại 

là SiO 2 . Độ dinh dưỡng của loại phân bón trên là: 

A. 6,10 B. 49,35 C. 50,70 D. 60,20 



Giả sử có 100 gam phân 

Vậy độ dinh dưỡng của phân là : 0,65.94 = 61,1% 

ìï nKCl 

= 0,8(mol) 

BTNT.K 

¾¾® í 

¾¾¾¾® nKO= 

0,65 

2 

ïî 

nKCO 

= 0,25(mol) 

2 3 

Ví dụ 3: Một loại phân lân có thành phần chính Ca(H 2 PO 4 ) 2 .2CaSO 4 và 10,00% 

tạp chất không chứa photpho. Hàm lượng dinh dưỡng trong loại phân lân đó là 

A. 36,42%. B. 28,40%. C. 25,26%. D. 31,00%. 


Độ dinh dưỡng của phân lân được đánh giá qua hàm lượng P 2 O 5 . 

Giả sử có 100 gam phân lân 

( ) 

ì ïCa H2PO 4 

.2CaSO 

4 

: 90gam ® n = 0,1779 ® nP 

= 0,3558 

2 

100gam í 

ïî tπp ch t :10 gam 

¾¾® n = 0,1779 ¾¾® %P O = 25,26 

PO 2 5 

2 5


Câu 1: Cho m gam một loại quặng photphorit (chứa 7% là tạp chất trơ không chứa 

photpho) tác dụng vừa đủ với dung dịch H 2 SO 4 đặc để sản xuất supephotphat đơn. 

Độ dinh dưỡng của supephotphat đơn thu được khi làm khan hỗn hợp sau phản ứng 

là 

A. 53,62%. B. 34,20%. C. 42,60%. D. 26,83%. 


Cho m = 100 (gam) 

ìCa 3(PO 4) 2 

: 93 

í 

® n 

( ) 

= 0,3® n = 

Ca3 PO4 PO 

0,3 

2 

2 5 

îch t tr¨ :7 

Ca 3 (PO 4 ) 2 + 2H 2 PO 4 → Ca(H 2 PO 4 ) 2 + 2 CaSO 4 

m PO 2 5 

→ Độ dinh dưỡng = 

100 + 0,6.98 = 26,33% 

Câu 2: Một loại phân amophot chỉ chứa hai muối có số mol bằng nhau. Từ 1,96 tấn 

axit photphoric sản xuất được tối đa bao nhiêu tấn phân bón loại này? 

A. 2,81 tấn. B. 2,64 tấn. C. 2,30 tấn. D. 2,47 tấn. 


ì ì ï NH4H2PO 4 

: a 

BTNT.phot pho 

ïAmophot : í 

¾¾¾¾¾® nP 

= 2a 

í ïî ( NH4) 

HPO 

4 

: a ® m= 0,01(115+ 132) = 24,7 

2 

ï 

n = 0,02 ® 2a = 0,02 ® a = 0,01 

ïî HPO 3 4 

Câu 3: Một loại phân đạm ure có độ dinh dưỡng là 46,00%. Giả sử tạp chất trong 

phân chủ yếu là (NH 4 ) 2 CO 3 . Phần trăm về khối lượng của ure trong phân đạm này 

là: 

A. 92,29%. B. 96,19%. C. 98,57%. D. 97,58%. 


Giả sử có 100 gam Ure (NH 2 ) 2 CO 

( ) 

( NH ) 

ì ï NH2 ì + = ì 

í = ® í ® í 

= 

2 

CO : a 60a 96b 100 a 1,61538 

100 mN 

46 

î + = î = 

ïî 4 

CO 14.2(a b) 46 b 0,032 

2 3: b 

® %Ure = 96,19% 

Câu 4: Phân supephotphat kép thực tế sản xuất được thường chỉ có 40% P 2 O 5 . Vậy % 

khối lượng Ca(H 2 PO 4 ) 2 trong phân bón đó là 

A. 78,56%. B. 56,94%. C. 65,92%. D. 75,83%. 


Giả sử có 100 gam phân :

40 

® mPO 

= 40® n = = 

2 5 PO 

0,2817 

2 5 

142 

BTNT.P 

¾¾¾® n = 0,2817® m= 

65,92 (gam) 

( ) 

Ca H2PO 

4 2 

Câu 6: Một loại phân supephotphat kép có chứa 69,62% muối canxi 

đihiđrophotphat còn lại gồm các chất không chứa photpho. Độ dinh dưỡng của loại 

phân lân này là 

A. 48,52%. B. 42,25%. C. 39,76%. D. 45,75%. 


Giả sử có 100 gam phân : 

( ) 

BTNT.P 

ìï 

Ca H2PO 4 

:69,62(gam) ¾¾¾® nP = 

2O 

0,2975 

2 

5 

® í 

® mPO 

= 42,25 

2 5 

ïî ch t tr¨ 

Câu 7. Quá trình tổng hợp supephotphat kép diễn ra theo sơ đồ sau : 

( ) 

( ) 

+ HSO 

Ca 

2 4 3( PO4) 

2 

3 4 

¾¾¾¾® 

2 3 4 

¾¾¾¾¾® 

+ 

2 4 2 

Ca PO H PO Ca H PO 

Tính khối lượng dung dịch H 2 SO 4 70% đã dùng để điều chế được 351 kg 

Ca ( H2PO4) 

theo sơ đồ biến hóa trên. Biết hiệu suất của quá trình là 70%. 

2 

A. 800 kg B. 600 kg C. 500 kg D. 420 kg 


Ý tưởng bảo toàn nguyên tố Hiđro trong axit : 

Ca(H PO ) 

BTNT 

2 4 3 2 4 

2 4 

m . 600 

BTNT 

n = 1,5¾¾¾® H= 6¾¾¾® n = 3 

HSO 3.98 1 

® 

dd 

= = 

0,7 0.7 

å 

Câu 8: Một loại phân kali có thành phần chính là KCl (còn lại là các tạp chất 

không chứa kali) được sản xuất từ quặng xinvinit có độ dinh dưỡng 55%. Phần 

trăm khối lượng của KCl trong loại phân kali đó là 

A. 95,51%. B. 87,18%. C. 65,75%. D. 88,52%. 


H SO 

BTNT.K 

m = 55 ¾¾¾¾® n = n = 1,1702 ® m = 87,18 

K2O K KCl KCl 

Câu 9. Một loại phân ure chứa 95% (NH 2 ) 2 CO, còn lại là (NH 4 ) 2 CO 3 . Độ dinh 

dưỡng của loại phân này là 

A. 46,00%. B. 43,56%. C. 44,33%. D. 45,79%. 


( NH ) 

( NH ) 

ìï CO : 95 gam 

Giả sử có 100 gam phân ure í 

ïî 

4 

CO 

2 3: 5 gam 

(1,5833 + 0,0521).2.14 

® %N = = 45,79% 

100 

ì 

ï 

n( ) 

= 1,5833 

NH2 CO 

2 

® í 

ïn( ) 

= 0,0521 

î 4 2 3 

2 2 

NH CO

Câu 10: Một loại phân urê có 10% tạp chất trơ không chứa N. Độ dinh dưỡng của 

phân này là 

A. 46,67% B. 42% C. 21% D. 23,335% 


Ta có công thức của ure là: 

0,9.28 

60 

90% 

NH2CONH 2 

¾¾¾® %N = = 42%

Chủ đề 23: Bài toán về axit H 3 PO 4 . 

+ Nếu bài cho P hoặc P 2 O 5 thì dùng BTNT.P suy ra số mol H 3 PO 4 . 

+ Bài toán kiềm tác dụng với H 3 PO 4 thì ta cũng nên dùng kỹ thuật điền số điện 

tích. Tôi sẽ nói chi tiết về kỹ thuật đơn giản này ngay dưới đây. 

+ Trong nhiều trường hợp áp dụng định luật BTKL cũng rất tốt. 

Ví dụ 1: Đốt cháy hoàn toàn 6,2 gam photpho trong khí O 2 dư, toàn bộ sản phẩm 

sinh ra cho vào 500 ml dung dịch hỗn hợp NaOH 0,4M và KOH 0,6M, kết thúc 

phản ứng thu được dung dịch X. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Tổng khối 

lượng muối có trong dung dịch X là: 

A. 39,0g. B. 44,4g. C. 35,4g. D. 37,2g. 


Áp dụng kỹ thuật điền số điện tích cho dung dịch X. Với câu hỏi dung dịch X chứa 

những ion gì? Chỉ vậy thôi. 

Ta có: 

3- 

ìPO 4 

: 0,2 

ï 

K :0,3 

+ 

ï 

BTKL 

nP 

= 0,2 ¾¾® í 

¾¾¾® m = 35,4(gam) 

+ 

ïNa : 0,2 

ï BTDT + 

î ¾¾¾® H : 0,1 

Bài toán này dùng BTKL cũng rất tốt. 

Ta có: 

+ 

ìï H :0,6 

nP 

= 0,2¾¾® í ¾¾® nH2O 

= 0,5 

- 

ïî OH : 0,5 

BTKL 

¾¾¾® + + = + ¾¾® = 

0,2.98 

!"# 

0,2.40 

!"# 

0,3.56 

!"# 

m 0,5.18 m 35,4(gam) 

H3PO4 

NaOH KOH 

Ví dụ 2: Biết thành phần % khối lượng của P trong tinh thể Na 2 HPO 4 .nH 2 O là 

8,659%. Tinh thể muối ngậm nước đó có số phân tử H 2 O là 

A. 12 B. 9 C. 11. D. 13 



31 

Ta có : 

0,08659 n 12 

142 + 18n = ® = 

Ví dụ 3: Cho 2,13 gam P 2 O 5 tác dụng hết với V ml dung dịch NaOH 1M, sau khi 

các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được dung dịch X chỉ chứa 4,48 gam muối. Giá 

trị của V là 

A. 80 ml. B. 90 ml. C. 70 ml. D. 75 ml. 



Vận dụng tư duy điền số điện tích

BTNT.P 

ì¾¾¾¾® PO 

4 

: 0,03 

2,13 

NaOH 

ï 

Ta có : nPO 

= = 0,015(mol) ¾¾¾® m í 

2 5 

X 

Na : V 

142 

ï H : 0,03.3 - V 

î 

BTKL 

¾¾¾® 4,48 = 0,03.95 + 23V + (0,09 - V) ¾¾® V = 0,07(lit) 

Ví dụ 4: Cho 2,13 gam P 2 O 5 tác dụng với 80 ml dung dịch NaOH 1M. Sau khi các 

phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được dung dịch X chứa m gam muối. Bỏ qua sự 

thủy phân của các ion, giá trị của m là 

A. 4,70. B. 4,48. C. 2,46. D. 4,37. 



Ta có : 

ìï nPO 

= 0,015(mol) ® n = 

2 5 HPO 

0,03(mol) 

3 4 

í 

ïî nNaOH 

= 0,08< 

0,09 

BTKL 

+ Ta ¾¾¾® 0,03.98 + 0,08.40 = m + 0,08.18 ® m = 4,7(gam) 

Ví dụ 5: Cho hỗn hợp X gồm 0,15 mol P 2 O 5 , 0,15 mol K 2 O, 0,1 mol Na 2 O vào 

nước dư thu được dung dịch Y chứa m (gam) muối. Giá trị của m là : 

A. 45,2 B. 43,5 C. 34,5 D. 35,4 



Chú ý : Với bài toán axit nhiều nấc mình hay dùng kỹ thuật OH - cướp H + do đó 

dễ thấy. 

Ta có : 

2- 

ìHPO 4 

: 0,2 

ìH3PO 4: 0,3 ï 

- 

BTNT ï 

- 

OH :0,5 ïH2PO 4 

: 0,1 

¾¾¾® íKOH : 0,3 ¾¾¾¾® í ® m = 45,2(gam) 

+ 

ï 

K :0,3 

NaOH : 0,2 ï 

î 

ï + 

î Na : 0,2 

Ví dụ 6: Cho 68,2 gam canxi photphat tác dụng với 39,2 gam dung dịch H 2 SO 4 

80%. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn cô cạn dung dịch sau phản ứng thu 

được hỗn hợp chất rắn B. Trong B chất có số mol ít nhất là : 




ì 68,2 

ïnCa 3 

3(PO 4) 

= = 0,22 ® n - = 0,44 

2 PO4 

Ta có : í 310 

ï BTNT.H 

nHSO 

0,32 n + 

î 

= ¾¾¾¾® = 0,64 

2 4 

H

2- 

BTNT.P 

ìïHPO 4 

: a ïì¾¾¾¾® a+ b= 

0,44 

¾¾® í ¾¾® í 

- 

BTNT.H 

ïî 

H2PO 4 

: b ïî 

¾¾¾¾® a + 2b = 0,64 

2- 

ìHPO 4 

: 0,24 

ï 

ìCaSO 4 


- 

ïH2PO 4 

: 0,2 

ï 

¾¾® í 

¾¾® íCa ( H2PO 4) 

: 0,1 

2+ 

2 

ïCa : 0,66 ï 

ï 2- 

ï CaHPO 

4 

: 0,24 

SO 

4 


î 

î 


Câu 1: Cho 200 ml dung dịch H 3 PO 4 1M vào 500 ml dung dịch KOH 1M. Muối 

tạo thành và khối lượng tương ứng khi kết thúc các phản ứng (bỏ qua sự thủy phân 

của các muối) là: 

A. K 2 HPO 4 17,4 gam; K 3 PO 4 21,2 gam. 

B. KH 2 PO 4 13,6 gam; K 2 HPO 4 17,4 gam. 

C. KH 2 PO 4 20,4 gam; K 2 HPO 4 8,7 gam. 

D. KH 2 PO 4 26,1 gam; K 3 PO 4 10,6 gam. 


ì ïnKOH 

= 0,5mol¾¾® n - = 0,5mol 

OH 

Ta có: í 

Max 

nHPO 

0,2mol n + 

ïî 

= ¾¾® = 0,6mol 

3 4 

H 

du 

BTNT.photpho 

¾¾® n = 0,1mol = n ¾¾¾¾¾® n = 0,1mol 

+ 2- 3- 

4 4 

H HPO PO 

Câu 2:Cho x gam P 2 O 5 tác dụng hết với 338ml dung dịch NaOH 4M.Cô cạn dung 

dịch sau phản ứng thu được 3x gam chất rắn.Giá trị của x là: 

A. 11,36 B. 12,78 C. 22,72 D. 14,2 


x 

BTNT.P 2x 

Ta có: nPO 

= mol¾¾¾® n 

2 5 HPO 

= mol 

3 4 

142 142 

BTKL 

¾¾¾® x + m = 3x + m 

NaOH 

H2O 

BTKL x 3 

¾¾¾® x + 1,352.40 = 3x + . .18 ¾¾® x = 22,72 

71 2 

Câu 3: Lấy V ml dung dịch H 3 PO 4 35%(d=1,25 g/ml)đem trộn với 100 ml dung 

dịch KOH 2 M thu được dung dich X có chứa 14,95 gam hỗn hợp hai muối K 3 PO 4 

và K 2 HPO 4 . Giá trị của V là: 

A. 26,25 ml B. 21ml C. 7,35ml D. 16,8ml 


ì K3PO 4 

: a mol ì212a + 174b = 14,95 ìa = 0,05mol 

14,95í ® í ® 

BTNT.Kali 

í 

î K 

2 HPO 

4 : b mol î¾¾¾¾® 3a + 2b = 0,2 î b = 0,025mol 

BTNT.phot.pho 

mdd 

¾¾¾¾¾® nP 

= naxit 

= 0,075 ® V = = 16,8(ml) 

D 

Câu 4: Cho m gam P 2 O 5 vào 1 lít dung dịch hỗn hợp NaOH 0,2M và KOH 0,3M 

đến phản ứng hoàn toàn thu được dung dịch X. Cô cạn cẩn thận X thu được 35,4 

gam hỗn hợp muối khan. Giá trị của m là: 




Cách 1: 

å 

2 

Ta có: ì ï n = + = ¾¾® = 

OH 

0,2 0,3 0,5 nH O 

0,5mol 

í 

ïî ¾¾¾® 

BTKL 

mH3PO4 

+ 0,2.40 + 0,3.56 = 35,4 + 0,5.18 

m 

¾¾® .2.98 + 24,8 = 44,4 ¾¾® m = 14,2g 

142 

Cách 2: Dùng điền số điện tích 

Giả sử OH - khi đó 

¾¾® n = 0,5(mol) 

HO 

m 

m 

¾¾® nPO 

= ¾¾® n 

2 5 HPO 

= 

3 4 

142 71 

+ 

ìNa : 0,2 

ï 

+ 

ïK :0,3 

ï 

¾¾® 35,4 í 3 m PO 

- 

4 : ïïï¾¾¾® 71 

3m - 

2 

î 

BTDT 

+ 

H : 0,5 

71 

BTKL m 3m 

¾¾¾® 35,4 = 0,2.23 + 0,3.39 + 95 + 1.( - 0,5) ¾¾® m= 

14,2(gam) 

71 71 

Câu 5: Cho 7,1 gam P 2 O 5 vào 100 ml dung dịch KOH 1,5M thu được dung dịch X. 

Cô cạn dung dịch X được hỗn hợp gồm các chất là: 

A. KH 2 PO 4 và K 2 HPO 4 . B. KH 2 PO 4 và H 3 PO 4 . 

C. KH 2 PO 4 và K 3 PO 4 . D. K 3 PO 4 và K 2 HPO 4 . 


BTNT.P 2- 

ìïn = ¾¾¾® = 

ïì 

PO 

0,05mol n 

2 5 HPO 

0,1mol HPO 

3 4 

4 

: 0,05mol 

T≠ duy 

¾¾® í 

¾¾¾® í 

- 

ïî 

nOH 

= 0,15mol 

ïî 

H2PO 4 

: 0,05mol

Câu 6. Hòa tan hết 0,15 mol P 2 O 5 vào 200 gam dung dịch H 3 PO 4 9,8%, thu được 

dung dịch X. Cho X tác dụng hết với 750 ml dung dịch NaOH 1M, thu được dung 

dịch Y. Khối lượng muối trong Y là : 

A. 14,2 gam Na 2 HPO 4 ; 41,0 gam Na 3 PO 4 . 

B. 30,0 gam NaH 2 PO 4 ; 35,5 gam Na 2 HPO 4 . 

C. 45,0 gam NaH 2 PO 4 ; 17,5 gam Na 2 HPO 4 . 

D. 30,0 gam Na 2 HPO 4 ; 35,5 gam Na 3 PO 4 . 


BTNT.P 

¾¾¾® n = n = 0,15.2 + 0,2 = 0,5 

P 

H3PO4 

2- 

ì ï 4 ì 2 4 

® = 

BTDT 

HPO : 0,25mol NaH PO : 0,25 m 30g 

n - = 0,75 mol ® í 

¾¾¾® 

OH 

- 

í 

ïî 

HPO îNa2HPO 4 

: 0,25 ® m = 35,5g 

2 4 

:0,25mol 

Câu 7: Cho 14,2 gam P 2 O 5 vào 300 ml dung dịch KOH 1,5M. Sau khi phản ứng 

xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch X. Dung dịch X chứa các chất tan là: 

A. K 2 HPO 4 và K 3 PO 4. B. K 3 PO 4 và KOH. 

Ta có: 

C. KH 2 PO 4 và H 3 PO 4 . D. K 2 HPO 4 và KH 2 PO 4. 

BTNT.P 

max 

ì ïnPO = 0,1mol ¾¾¾® n = ¾¾® + = 

2 5 HPO 

0,2mol n 0,6mol 

3 4 

H 

í 

ïî nKOH 

= 0,45mol 

¾¾® n = 0,15mol 

du 

+ 

H 

Câu 8: Hòa tan 3,82 gam hỗn hợp X gồm NaH 2 PO 4 , Na 2 HPO 4 và Na 3 PO 4 vào 

nước dư thu được dung dịch Y. Trung hòa hoàn toàn Y cần 50 ml dung dịch KOH 

1M, thu được dung dịch Z. Khối lượng kết tủa thu được khi cho Z tác dụng hết với 

dung dịch AgNO 3 dư là 


Trích đề thi thử THPT Chuyên – Phan Ngọc Hiền – 2016 


Ta có: 

n = 0,05 ¾¾® n = 0,05 

KOH 

Chuyển H thành Na 

Trong X 

H 

¾¾® m = 3,82+ 0,05.22= 

4,92 

Na3PO4 

4,92 

¾¾® m 

Ag3PO 

= .(108.3+ 95) = 12,57(gam) 

4 

164 

Câu 9: Đốt cháy hoàn toàn m gam P rồi cho toàn bộ sản phẩm cháy vào dung dịch 

chứa 0,15 mol KOH. Sau khi các phản ứng hoàn toàn cô cạn dung dịch thu được m 

+ 9,72 gam chất rắn khan. Giá trị của m là: 

A. 1,86 B. 1,55 C. 2,17 D. 2,48 



Ta dùng kỹ thuật điền số điện tích : ( ) 

ì BTNT.P 3- 

m 

ï ¾¾¾¾® PO 

4 

: 31 

ï 

m 9,72 K : 0,15 

+ 

+ í 

ïï¾¾¾® 

BTDT + 3m - 

ïî 

H : 0,15 

31 

BTKL m 3m 

¾¾¾® m + 9,72 = 95 + 0,15.39 + - 0,15 ¾¾® m = 1,86 

31 31 

Câu 10: Đốt cháy hoàn toàn m gam P sau đó hòa tan hoàn toàn sản phẩm cháy vào 

H 2 O thu được dung dịch X. Người ta cho 300ml dung dịch KOH 1M vào X sau khi 

các phản ứng xảy ra hoàn toàn cô cạn thu được 18,56 gam rắn khan. Giá trị của m 

là: 

A. 2,48 B. 2,265 C. 1,86 D. 1,24 



ì 3- 

m 

ïPO 4 

: 31 

ï + 

+ Tư duy điền số điện tích ta có: íK :0,3 

ï 

BTDT + 3m 

ï¾¾¾® H : - 0,3 

ïî 

31 

BTKL m 3m 

¾¾¾® 95 + 0,3.39 + - 0,3 = 18,56 ¾¾® m = 2,2649(gam) (Loại) 

31 31 

+ Vậy xảy ra trường hợp 2: 

ì m 

ï 

ï + 

íK :0,3 

ï 

3- 

PO 

4 

: 31 

BTDT - 

ï¾¾¾® OH : 0,3 - 

ïî 

BTKL m æ 3mö 

¾¾¾® 95 + 0,3.39 + 17ç 0,3 - ÷ = 18,56 ¾¾® m = 1,24(gam) 

31 è 31 ø 

Câu 11: Cho m gam NaOH vào dung dịch chứa 0,04 mol H 3 PO 4 , sau phản ứng 

hoàn toàn thu được dung dịch Y. cô cạn dung dịch Y thu được 1,22m gam chất rắn 

khan. Giá trị m gần nhất với: 

A. 8,1. B. 4,2. C. 6,0. D. 2,1. 



3m 

31

ì 

3- 

ïPO 4 

: 0,04 

ï + m 

Ta có: 1,22míNa : 

ï 40 

ï + m 

ïH : 0,12 - 

î 40 

BTKL m m 

¾¾¾® 0,04.95 + 23 + 0,12 - = 1,22m ¾¾® m = 5,85... > 4,8 (Vô lý) 

40 40 

ì 

3- 

ïPO 4 

: 0,04 

ï + m 

1,22m íNa : 

ï 40 

ï - m 

ïOH : - 0,12 

î 40 

BTKL m m 

¾¾¾® 0,04.95 + 23 + 17.( - 0,12) = 1,22m ¾¾® m = 8 

40 40

Chủ đề 24: Bài toán NH 3 và kỹ thuật tăng giảm thể tích 

Định hướng tư duy giải: Dùng kỹ thuật tăng giảm thể tích 

Theo phương trình : N2 + 3H2 2NH 

3 

2 

® Dn¯= 1+ 3- 2= 2® Dn¯= n = 2n = n 

3 

sinh ra ph∂n ¯ng ph∂n ¯ng 

NH3 N2 H2 

Ví dụ 1: Hỗn hợp X gồm H 2 và N 2 có M TB = 7,2 sau khi tiến hành phản ứng tổng 

hợp NH 3 , được hỗn hợp Y có M TB = 8,0. Hiệu suất của phản ứng tổng hợp là: 

A. 25% B. 20% C. 10% D. 15% 


ìH 2 

:4 

duong cheo nX MY 

8 

¾¾¾¾® X í m = const ® = = ® nY 

= 4,5 

îN 2 

:1 nY MX 

7,2 

phan ung 

®Dn¯= 0,5® n = 0,25® H= 

25% 

N2 

Ví dụ 2: Cho hỗn hợp A gồm N 2 và H 2 ( tỉ lệ mol 1:3), tiến hành phản ứng tổng 

hợp NH 3 , sau phản ứng thu được hỗn hợp B có tỉ khối d A/B = 0,7. Hiệu suất phản 

ứng là: 

A. 55% B. 60% C. 80% D. 75% 


ìH 2 

:3 

duong cheo nB MA 

¾¾¾¾® Aí 

m = const ® = = 0,7 ® nB 

= 4.0,7 = 2,8 

îN 2 

:1 nA MB 

phan ung 

®Dn¯= 1,2® n = 0,6® H= 

60% 

N2 

Ví dụ 3: Nung nóng 0,5 mol hỗn hợp X gồm H 2 , N 2 trong bình kín có xúc tác thích 

hợp, sau một thời gian thu được hỗn hợp Y. Cho 1 2 

hỗn hợp Y đi qua ống đựng 

CuO dư, đun nóng thấy khối lượng chất rắn trong ống giảm nhiều nhất là 3,2 gam. 

Tỉ khối hơi của X so với H 2 là 

A. 7,2. B. 11,4. C. 3,6. D. 3,9. 


3, 2 

MX 

Có ngay nO = n 

H 

= .2 = 0,4 ® M 

2 

X 

= 7,2 ® = 3,6 

16 M 

Ví dụ 4: Cho 1 hỗn hợp khí X gồm N 2 và H 2 được nạp vào 1 bình kín giữ ở nhiệt 

độ không đổi. Khi phản ứng đạt trạng thái cân bằng thì áp suất giảm 35,2% áp suất 

ban đầu. Biết tỉ lệ số mol của nitơ đã phản ứng là 44%. Thành phần phần trăm về 

số mol của N 2 và H 2 trong hỗn hợp đầu là: 

A. 90%;10% B. 40%; 60% C. 74%; 26% D. 70%; 30% 


Có ngay 

ìa+ b= 

1 

Dn 

ï 

= 0,352 ®D n = n 

NH 3 

= 0,352 ® í0,176 

® b = 0,4 

n ï = 0,44 

î b 

Ví dụ 5: Cho 6,16 lít khí NH 3 và V ml dung dịch H 3 PO 4 0,1M phản ứng hết với 

nhau thu được dung dịch X. X phản ứng được với tối đa 300 ml dung dịch NaOH 

1M. Khối lượng muối khan có trong X bằng. 

A. 14,900g B. 14,475g C. 13,325g D. 147,000g 



Ta có: 

H2 

BTNT.Na 

NaOH Na PO H PO 

n = 0,3¾¾¾¾® n = 0,1® n = 0,1 

3 4 3 4 

3- 

ìPO 4 

: 0,075 

BTDT+ BTNT.P ï 2- 

BTKL 

Lại có: n 

NH 

= 0,275 ¾¾¾¾¾¾® X íHPO 3 

4 

: 0,025 ¾¾¾® m = 14,475(gam) 

ï + 

ïî 

NH 

4 

: 0,275 


Câu 1: Hỗn hợp A gồm N 2 và H 2 có tỷ lệ số mol tương ứng là 1:4. Nung A với xúc 

tác thích hợp thu được hỗn hợp khí B, trong đó NH 3 chiếm 20% về thể tích. Hiệu 

suất của phản ứng tổng hợp NH 3 là: 

A. 10,41%. B. 41,67%. C. 20,83%. D. 43,76%. 



Dễ thấy H 2 dư nên ta tính hiệu suất theo N 2 . 

Ta có : 

ìNH : 2a 

3 

ìï 

N :1(mol) 

2 

BTNT ï 

Aí 

¾¾¾® BíN :1- 

a 

2 

ïî 

H :4(mol) 

2 

ï 

îH :4- 

3a 

2

2a 

® %NH = = 0,2 ® a = 41,67% 

3 

5- 

2a 

Câu 2: Hỗn hợp khí X gồm SO 2 và không khí có tỉ lệ thể tích tương ứng là 1:5. 

Đun nóng hỗn hợp X với xúc tác V 2 O 5 trong một bình kín có dung tích không đổi 

thu được hỗn hợp khí Y. Tỉ khối hơi của X so với Y là 0,93. Không khí có 20% thể 

tích là O 2 và 80% thể tích là N 2 . Hiệu suất của phản ứng oxi hóa SO 2 là 

A. 84%. B. 75%. C. 80%. D. 42%. 



ìSO 2 

:1(mol) 

ï 

m= 

const MX nY 

+ Giả sử X íO 2:1(mol) ¾¾¾¾® = = 0,93 ® nY 

= 6.0,93 = 5,58(mol) 

ï 

MY 

nX 

îN 2 

: 4(mol) 

+ SO2 + 1 O2 ® SO3 

2 

1 ph∂n ¯ng 

ph∂n ¯ng 

+ ® Dn ¯= nSO 

= 6 - 5,58 = 0,42 ® n = ® = 

2 SO 

0,84 H 84% 

2 

2 

Câu 3: Dẫn 1,12 lít khí NH 3 (đktc) đi qua ông sứ đựng m gam CuO nung nóng, sau 

phản ứng thu được chất rắn X. Hòa tan chất rắn X trong dung dịch H 2 SO 4 đặc, 

nóng, dư thì thu được dung dịch Y và giải phóng 1,008 lít khí SO 2 (đktc). Cô cạn 

dung dịch Y thu được 15 gam tinh thể CuSO 4 .5H 2 O. Hiệu suất phản ứng khử NH 3 

và giá trị của m là 

A. 75% và 4,8 gam B. 60% và 4,8 gam 

C. 60% và 8 gam D. 75% và 8 gam 


BTE 

nSO 

= 0,045¾¾¾® n 

2 

Cu 

= 0,045 

n = 0,06¾¾¾® n = n = 0,06® m= 

4,8(gam) 

BTNT 

CuSO 4.5H2O Cu CuO 

0,045 

® H= = 75% 

0,06 

å 

Câu 4: Hỗn hợp A gồm N 2 và H 2 có phân tử khối trung bình là 7,2. Nung A với 

bột sắt để phản ứng tổng hợp NH 3 xảy ra với hiệu suất 20%, thu được hỗn hợp B. 

Cho B tác dụng với CuO dư, nung nóng được 32,64 gam Cu. Thể tích của hỗn hợp 

A ở đktc là? 

A. 14,28 B. 14,56 C. 15,68 D. 17,92


Có Ngay 

ìN :a 

2 

Aí 

H 

2 :4a 

î 

và có ngay 

0,51 

nH = n 

2 O 

= nCu = 0,51® V 

A 

= .5 = 14,28 

4 

Câu 5: Hỗn hợp khí X gồm N 2 và H 2 có tỉ khối so với hidro bằng 4,25. Đun nóng 

X với xúc tác bột Fe, sau một thời gian thu được hỗn hợp khí Y có tỉ khối so với 

Hidro bằng 4,72. Hiệu suất của phản ứng tổng hợp NH 3 là 

A. 20% B. 24% C. 18% D. 25%. 


ìH 2 

:3 

duong cheo 

¾¾¾¾® Xí 

n = 4 n = 3,6 N + 3H ® 2NH 

îN 2 

:1 

X Y 2 2 3 

phan ung 

Dn¯= 4- 3,6= 0,4= n ® n = 0,2® H= 

20% 

NH3 N2 

Câu 6: Một hỗn hợp N 2 và H 2 được lấy vào bình phản ứng có nhiệt độ giữ không 

đổi. Sau thời gian phản ứng áp suất trong bình giảm 5 % so với lúc đầu. Biết N 2 đã 

phản ứng 10% so với ban đầu. Vậy % số mol N 2 và H 2 trong hỗn hợp đầu là bao 

nhiêu ? 

A. 50% ;50% B. 25% ;75% C. 75% ;25% D. 20% ;80% 


ìa+ b= 

1 

Dn 

ï 

= 0,05 ®D n = n 

NH 3 

= 0,05 ® í0,025 

® b = 0,25 

n ï = 0,1 

î b 

Câu 7: Cho 1 hỗn hợp khí X gồm N 2 và H 2 được nạp vào 1 bình kín giữ ở nhiệt độ 

không đổi. Khi phản ứng đạt trạng thái cân bằng thì áp suất giảm 26,4% áp suất 

ban đầu. Biết tỉ lệ số mol của hidro đã phản ứng là 49,5%. Thành phần phần trăm 

về số mol của N 2 và H 2 trong hỗn hợp đầu là: 

A.25%;75% B.46%;54% C.26%;74% D.20%;80% 


ìa+ b= 

1 

Dn 

ï 

Có ngay = 0,264 ®D n = n 

NH 3 

= 0,264 ® í0,396 

® b = 0,8 

n ï = 0,495 

î b

Câu 8: Hỗn hợp X gồm có H 2 và N 2 có tỷ khối so với Hiđro là 3,6. Sau khi tiến 

hành phản ứng tổng hợp NH 3 thu được hỗn hợp Y có tỷ khối hơi so với Hiđro là 4. 

Hiệu suất của phản ứng tổng hợp là 

A. 15% B. 20% C. 25% D.19% 


Có ngay 

® H = 20% 

ìn = 1 

nY 

MX 

7,2 X 

= = = 0,9 Þí 

ÞD n ¯= 1 = n 

NH3 

nX 

MY 

8 nY 

= 0,9 

î 

Câu 9: Cho hỗn hợp A gồm N 2 và H 2 (tỉ lệ mol 1:3), tiến hành phản ứng tổng hợp 

NH 3 , sau phản ứng thu được hỗn hợp B có tỉ khối d A/B = 0,7. Hiệu suất phản ứng là: 

A. 55% B. 60% C. 80% D. 75% 


MA 

nB 

0,6 

Có Ngay = = 0,7 ® n 

B 

= 2,8 ®D n = 1,2 = n 

NH 

® H = = 60% 

3 

M n 1 

B 

A 

Câu 10: Hỗn hợp A gồm 2 khí N 2 và H 2 có tỉ lệ mol N 2 : H 2 = 1 :4. Nung A với xúc 

tác được hỗn hợp khí B trong B có 20% NH 3 theo thể tích. Hiệu suất phản ứng tổng 

hợp NH 3 là : 

A. 41,67% B. 62,5% C. 83,34% D. 100% 


Có Ngay 

ìnD ¯= nNH3 

= a 5 

ï 

5 

a H 12 

í a 

® = ® = = 41,67% 

ï = 0,2 

6 1 

î 5 - a 

Câu 11: Có 100 lít hốn hợp khí thu được trong quá trình tổng hợp amoniac gồm 

NH 3 , N 2 dư, H 2 dư. Bật tia lửa điện để phân hủy hết NH 3 được hỗn hợp có thể tích 

125 lít trong đó H 2 chiếm 75% thể tích (các thể tích đo cùng điều kiện nhiệt độ, áp 

suất). Hiệu suất tổng hơp NH 3 ban đầu là : 

A. 40% B. 60% C. 80% D. 20% 


ìDn¯= 

25 ìN2 

= 31,25 12,5 

Có ngay í 

® í ® H= = 0,4 

îN 

H 

2:H2 

= 1:3 î 2 

= 93,75 31,25

Chủ đề 25: Bài toán H + tác dụng HCO ,CO 


- 2- 

3 3 

2- 

ìï CO 

+ Khi đổ từ từ H + 3 

vào dung dịch chứa í thì sẽ xảy ra các phản ứng theo thứ 

- 

ïî HCO3 

+ 2- - 

ì ïH + CO3 ® HCO 

3 

(1) 

tự hết phản ứng (1) rồi tới (2). í 

+ - 

ïî H + HCO3 ® CO2 + H2O (2) 

2- 

ìï CO3 

+ Khi đổ ngược lại í vào dung dịch chứa H + thì sẽ xảy ra đồng thời hai 

- 

ïî HCO3 

+ 2- 

ì ï2H + CO3 ® CO2 + H2O (1) 

phản ứng: í 

+ - 

ïî H + HCO3 ® CO2 + H2O (2) 

Ví dụ 1: X là dung dịch HCl nồng độ x mol/l. Y là dung dịch Na 2 CO 3 nồng độ y 

mol/l. nhỏ từ từ 100 ml X vào 100 ml Y, sau các phản ứng thu được V 1 lít CO 2 

(đktc). Nhỏ từ từ 100 ml Y vào 100 ml X, sau phản ứng thu được V 2 lít CO 2 (đktc). 

Biết tỉ lệ V 1 :V 2 = 4:7. Tỉ lệ x:y bằng 

A. 11:4 B. 11:7 C. 7:5 D. 7:3 



+ Chú ý : Khi cho HCl vào 

Nhưng khi cho 

+ Ta có : 

2 

CO - thì 

3 

2 

CO - 3 

vào HCl thì 

CO 

+ + 

2- H 

- H 

3 

¾¾® 

3 

¾¾® 

2 

CO HCO CO 

2 - + 

H 

3 

¾¾® CO2 

n 0,1x 

TN.1 

0,1x 0,1y V 

+ = ì¾¾¾® = + 

1 

H 

0,2x x 7 

ìï 

ï 

í ® í 

0,1x 0,1y 

n 

TN.2 0,1x 7V ® = + ® = 

1 

2- 

ï 

= 0,1y 

î 

7 y 5 

CO V 

3 ï¾¾¾® = 

2 

= 

î 2 4 

Ví dụ 2: Thêm từ từ 70 ml dung dịch H 2 SO 4 1,25M vào 100ml dung dịch Na 2 CO 3 

1M thu được dung dịch Y. Cho Ba(OH) 2 dư vào dung dịch Y thì thu được m gam 

kết tủa. Giá trị của m gần với giá trị nào sau đây nhất? 

A. 22,22g B. 28,13g C. 11,82g D. 25,31g 



Ta có: 

2- 

ìH ì 

2SO 4 

: 0,0875(mol) ïSO 4 

: 0,0875 

Ba(OH) ìBaSO 2 

4 

: 0,0875 

í ® Yí ¾¾¾¾® mí 

- 

îNa2CO 3: 0,1 ïî HCO 

3 

: 0,025 

îBaCO 3: 0,025 

BTKL 

¾¾¾® m= 

25,3125

Ví dụ 3: Nhỏ rất từ từ đến hết V lít dung dịch HCl 0,8M vào 200ml dung dịch 

chứa NaHCO 3 0,8M và Na 2 CO 3 1M thấy thoát ra 6,72 lít khí CO 2 (đktc).Giá trị của 

V là : 

A. 0,56 B. 0,75 C. 0,625 D. 0,82 



Ta có : 

ìn - 

ï 

= 0,2.0,8 = 0,16(mol) 

HCO3 

í 

n 2- 

= 0,2.1 = 0,2(mol) 

ïî CO3 

å 

n = 0,56(mol) n = 0,3(mol) 

Đây là bài toán rất đơn giản. Tuy nhiên,ta cũng có thể tư duy kiểu mới chút như 

+ - - 

sau. Vì có CO 2 bay ra nên dung dịch sau phản ứng phải có: Na ,Cl ,HCO3 

Na 

+ 

CO 

2 

Ta có : 

+ 

ìNa : 0,56 

ï BTNT.C 

- 

í ¾¾¾¾® 

3 + - = 

ï ¾¾¾® 

BTDT - 

Cl : 0,56 - 0,06 = 0,5 

ïî 

HCO : 0,2 0,16 0,3 0,06 

BTNT.Clo 0,5 

¾¾¾¾® V = = 0,625(lit) 

0,8 

Ví dụ 4: Nhỏ rất tử từ 400ml dung dịch HCl 0,5M vào 100ml dung dịch hỗn hợp 

chứa NaHCO 3 0,5M và Na 2 CO 3 1M.Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thấy có 

V lít khí thoát ra ở đktc.Giá trị của V là : 

A. 4,48 B. 3,36 C. 2,688 D. 2,24 



Ta có : 

H - H :0,1 

2 3 3 3 2 

n + = 0,2 Na CO ¾¾® NaHCO ® HCO ¾¾¾® CO 

H !""""#""""$ 

® V= 0,1.22,4= 

2,24(lit) 

0,1 mol H 

+ + 

+ 

Ví dụ 5: Nhỏ rất từ từ đến hết 200 ml dung dịch X chứa đồng thời H 2 SO 4 aM và 

HCl 0,15M vào 100 ml dung dịch chứa đồng thời NaOH 0,5M và Na 2 CO 3 0,4M. 

Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được 0,448 lít khí (đktc). Giá trị của a 

là 

A. 0,4 B. 0,1 C. 0,3 D. 0,2



Ta có: 

ìn + = 0,2(2a+ 

0,15) 

H 

ï 

ïn 2- 

= 0,04 

CO3 

í 

ïn NaOH 

= 0,05 

ï 

î 

nCO 

= 0,02 

2 

BTNT.H 

¾¾¾¾® + = + + ¾¾® = 

0,2(2a 0,15) 0,05 0,04 0,02 a 0,2 

Ví dụ 6: Hấp thụ hết 4,48 lít(đktc) CO 2 vào dung dịch chứa x mol KOH và y mol 

K 2 CO 3 thu được 200 ml dung dịch X. Lấy 100 ml dung dịch X cho từ từ vào 300 

ml dung dịch HCl 0,5M thu được 2,688 lít khí (đktc). Mặt khác, 100 ml dung dịch 

X tác dụng với dung dịch Ba(OH) 2 dư thu được 39,4g kết tủa. Giá trị của y là: 

A. 0,15. B. 0,05. C. 0,1. D. 0,2. 



ìn 0,15 - 

+ 

ï 

= 

H ïì 

HCO 

3 

: a 

+ Thí nghiệm 1: í ¾¾® VX = 100ml a b n 0,2 

 

í ¾¾® + = = 

2- 

¯ 

ïî 

nCO = 0,12 ïCO 2 

î 3 

: b 

- 

ìï 

HCO3 ¾¾® CO 

2: t 

¾¾® í 

¾¾® 0,15 = t + 2(0,12 - t) ¾¾® t = 0,09 

2- 

ïî CO3 ¾¾® CO 

2: 0,12 - t 

a 0,09 ìa = 0,15 

¾¾® = = 3 ¾¾®í 

b 0,03 îb = 0,05 

- 

ìHCO 3 

: 0,3 

ï 

Vậy 200 ml X chứa í 

ï + 

î 

K :0,5 

2- 

BTNT.C 

CO 

3 

: 0,1 ¾¾¾¾® 0,4 = y + 0,2 ¾¾® y = 0,2


Câu 1: Cho hỗn hợp Na 2 CO 3 và KHCO 3 (tỉ lệ số mol tương ứng là 2:1) vào bình 

chứa dung dịch Ba(HCO 3 ) 2 thu được m gam kết tủa X và dung dịch Y. Thêm tiếp 

dung dịch HCl 1,0M vào bình đến khi không còn khí thoát ra thì hết 320 ml. Biết Y 

phản ứng vừa đủ với 160 ml dung dịch NaOH 1,0M. Giá trị của m là: 

A. 7,88. B. 11,82. C. 9,456. D. 15,76. 



ìn 

2- 

= 2a 

HCl 

ï CO3 

ïì¾¾¾® 2a.2 + a + x = 0,32 ìa = 0,04(mol) 

Ta có : í ® í ® í 

NaOH 

ï n a x x 0,12(mol) 

HCO = + ïî 

¾¾¾® a+ x= 0,16 î = 

îå 

- 

3 

2- 

ìï CO 

3 

: 0,08 

® í ® m = 0,06.197 = 11,82(gam) 

2+ 

¯ 

ïî Ba : 0,06 

Câu 2: Cho 250 ml dung dịch X gồm Na 2 CO 3 và NaHCO 3 phản ứng với dung dịch 

H 2 SO 4 dư, thu được 2,24 lít khí CO 2 (đktc). Cho 500 ml dung dịch X phản ứng với 

dung dịch BaCl 2 dư, thu được 15,76 gam kết tủa. Nồng độ mol/l của NaHCO 3 

trong X là 

A. 0,16M. B. 0,40M. C. 0,24M. D. 0,08M. 



Trong 250ml dung dịch X có: 

ìï n 

í 

ïî 

n 

BTNT.C 

ì¾¾¾¾® + = = 

Na CO 

2 3 

NaHCO 

3 

= a 

= b 

ï a b 0,1 ìa 0,04 

® í ® [ NaHCO3] 

0,24M 

BaCl 

í ® = 

2 

ïî¾¾¾® a = 0,08/2 îb = 0,06 

Câu 3: Thêm từ từ từng giọt của 100 ml dung dịch chứa Na 2 CO 3 1,2M và NaHCO 3 

0,6M vào 200 ml dung dịch HCl 1M, sau phản ứng hoàn toàn thu được dung dịch 

X. Cho dung dịch nước vôi trong dư vào dung dịch X thì thu được bao nhiêu gam 

kết tủa. 

A. 8 g B. 10 g C. 12 g D. 6 g 



Chú ý : Khi đổ (từ từ) dung dịch chứa Na 2 CO 3 và NaHCO 3 vào HCl sẽ có khí CO 2 

bay ra ngay. Khác với đổ ngược lại chưa có khí bay ra ngay vì cần có quá trình 

CO 

+ 

¾¾® HCO 

- H 

- 

3 3

+ 

ì - 

H 

CO 

3 

: 0,12(mol) nCO 

a 

ì2a + b = 0,2 

ï 

¾¾® = a 0,08 

2 ï 

ì = 

Ta có : í ® a 0,12 

+ 

í ® í 

- 

H 

ïHCO 2 b 0,04 

3 

: 0,06(mol) ¾¾® nCO 

= b ï 

= = = 

2 b 0,06 

î 

î 

î 

BTNT.C 

¾¾¾¾® n = 0,12+ 0,06- 0,08- 0,04= 0,06® m = 6(gam) 

CaCO 

CaCO 

3 3 

Câu 4: Cho từ từ đến hết từng giọt dung dịch chứa a mol HCl vào dung dịch chứa 

b mol Na 2 CO 3 thu được V lít khí. Mặt khác, nếu cho từ từ đến hết dung dịch chứa b 

mol Na 2 CO 3 vào dung dịch chứa a mol HCl thu được 2V lít khí (các khí đo ở cùng 

điều kiện). Mối quan hệ giữa a và b là 

A. b = a. B. b = 0,75a. C. b = 1,5a. D. b = 2a. 


Chú ý : Khi cho HCl vào Na 2 CO 3 thì chưa có khí bay ra ngay.Tuy nhiên làm ngược 

lại thì lại có khí bay ra ngay. 

Với TN 1 : a = b+ V 

22,4 

2V a a 

Với TN 2 : = ® 2(a - b) = ® 3a = 4b ® B 

22,4 2 2 

Câu 5: Nhỏ từ từ từng giọt đến hết 30 ml dung dịch HCl 1M vào 100 ml dung dịch 

hỗn hợp gồm Na 2 CO 3 0,2M và NaHCO 3 0,3M. Sau phản ứng thu được sốmol CO 2 

là 



ì n + = 0,03 

H 

ï 

 

Ta có: ín 2- 

= 0,02 ® nCO 

= 0,03 - 0,02 = 0,01 

CO3 

2 

ï 

n - = 0,03 

ïî HCO3 

Câu 6: Cho 34,4 gam hỗn hợp Na 2 CO 3 , K 2 CO 3 , CaCO 3 phản ứng với dung dịch 

HCl dư thu được dung dịch X và 6,72 lít CO 2 ở đktc. Cô cạn X thu được m gam 

muối khan. Giá trị của m là 



- ìï 

nCO 

= n 2 = 0,3 

2 CO3 

Có í 

® m= 34,4- 60.0,3+ 0,6.35,5= 

37,7 

= + ® - 

ïî 

nCO 2n n = 0,6 

2 H Cl 

Câu 7: Cho từ từ 100 ml dung dịch HCl 2M vào m gam dung dịch X chứa NaHCO 3 

4,2% và Na 2 CO 3 . Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch Y và 

1,12 lít CO 2 thoát ra (ở đktc). Cho nước vôi trong dư vào dung dịch Y thu được tối 

đa 20 gam kết tủa. Giá trị của m là

A. 100. B. 300. C. 400. D. 200. 


ì Na ì = ® = + 

2CO 3: a ï 

nCO 

0,05 0,2 a 0,05 

2 

ìa = 0,15 

nHCl 

= 0,2+ Xí ® í ® 

 

í 

î NaHCO 

3 : b 

¯ = - = + - = î = 

ïî n å n 

C n 

CO 

b 0,1 

2 

a b 0,05 0,2 

0,1.84 

® m= = 200 

0,042 

Câu 8: Thêm từ từ từng giọt 100 ml dung dịch chứa Na 2 CO 3 1,2M và NaHCO 3 

0,6M vào 200 ml dung dịch HCl 1 M. Sau khi phản ứng hoàn toàn thu được dung 

dịch X. Cho dung dịch BaCl 2 đến dư vào X thu được m gam kết tủa. Giá trị của m 

là: 

A. 9,85 B. 7,88 C. 23,64 D. 11,82 


Các bạn chú ý: Cho như vậy thì CO 2 sẽ bay lên ngay lập tức và do cả 

- 

CO va HCO 

- sinh ra theo đúng tỷ lệ mol do đó có ngay: 

2 

3 3 

2- 

ì CO3 

0,12 

2- 

ï = = 2 ì ® 

- 

ïCO3 CO 

2 

: a ìa= 

2b 

íHCO3 

0,06 ® í ® 

- 

í 

ï 

® + = 

+ 

ïî 

HCO3 CO 

2 

: b î2a b 0,2 

îH :0,2 

2- 

ìa= 

0,08 ìï 

CO 

3 

(du) : 0,04 

® í ® í 

îb= 0,05 ïî 

m = 0,04.197 = 7,88 

Chú ý : Nếu người ta cho Ba(OH) 2 vào thì phải tính cả lượng HCO - 3 

dư. 

Câu 9: Dung dịch X chứa x mol Na 2 CO 3 và y mol NaHCO 3 với x : y = 1: 2. Dung 

dịch Y chứa z mol HCl. Thực hiện 2 thí nghiệm sau: 

- Cho từ từ đến hết dd X vào dd Y thấy thoát ra 16,8 lít khí CO 2 (đktc) 

- Cho từ từ đến hết dd Y vào dd X thấy thoát ra 5,6 lít khí CO 2 (đktc). 

Tổng giá trị của (x + y) là: 

A. 1,75 B. 2,50 C. 2,25 D. 2,00 


Chú ý : Với hai kiểu đổ như vậy lượng CO 2 thoát ra là rất khác nhau: 

Khi cho Y vào X thì : 

+ + 

2- H 

- H 

3 

¾¾® 

3 

¾¾® 

2 

CO HCO CO 

Khi cho X vào Y thì sẽ có CO 2 bay ra ngay. Lượng CO 2 thoát ra do cả 

ra. Với thí nghiệm 2 ta có : z = x + 0,25 

Với thí nghiệm 1 ta có : 

2- 

ìï CO3 

í 

- 

ïî HCO sinh 

3

2- 

ì 

3 

® 

2 ì + = 

x 1 ïCO a.CO a 2a 0,75 

= ® í 

® ® = 

- 

í 

z 1 

y 2 ïî HCO ® î2a + 2a = z 

3 

2aCO2 

® x= z- 0,25= 0,75 y= 1,5 ® x+ y= 

2,25 

Câu 10: Cho từ từ 100 ml dung dịch HCl 1,5 M vào 0,4 lít dung dịch X gồm 

Na 2 CO 3 và KHCO 3 thu được 1,008 lít CO 2 (đktc) và dung dịch Y. Thêm dung dịch 

Ba(OH) 2 dư vào dung dịch Y thu được 29,55 gam kết tủa. Nồng độ mol/lit của 

Na 2 CO 3 và KHCO 3 trong dung dịch X lần lượt là 

A. 0,0375 M và 0,05M. B. 0,1125M và 0,225M. 

C. 0,2625M và 0,225M. D. 0,2625M và 0,1225M. 


ìNa2CO 3: a 

Ta có : Xí 

n + = 0,15 nCO 

= 0,045® 0,15= a+ 0,045® a= 

0,105 

H 

2 

îKHCO 3 

: b 

BTNT.C 

¾¾¾¾® n = (a + b) - 0,045 = 0,15 ® b = 0,09 

¯ 

0,105 0,09 

Na2CO3 = = 0,2625 KHCO3 

= = 0,225 

0,4 0,4 

[ ] [ ] 

Câu 11: Nhỏ từ từ từng giọt cho đến hết 300 ml dung dịch NaHCO 3 0,1M; K 2 CO 3 

0,2M vào 100 ml dung dịch HCl 0,2M; NaHSO 4 0,6M và khuấy đều thu được V lít 

CO 2 thoát ra (đktc) và dung dịch X. Thêm vào dung dịch X 100 ml dung dịch KOH 

0,6M; BaCl 2 1,5M thu được m gam kết tủa. Biết các phản ứng đều xảy ra hoàn 

toàn. Giá trị của V và m là 

A. 1,0752 và 22,254. B. 0,448 và 25,8. 

C. 0,448 và 11,82. D. 1,0752 và 20,678. 


Với bài toán liên quan tới pha trộn 

đổ. 

Nếu đổ rất từ từ H + vào 

2- 

ìï CO3 

í 

ïî HCO 

+ + 

2- H 

- H 

3 3 2 

CO ¾¾® HCO ¾¾® CO . 

Tuy nhiên, nếu đổ 

2- 

ìï CO3 

í 

ïî HCO 

2- 

ìï CO3 

Do cả í sinh ra. 

- 

ïî HCO3 

- 

3 

- 

3 

2- 

ìï CO3 

í 

ïî HCO 

- 

3 

với H + các bạn cần chú ý quy trình 

thì CO 2 chưa bay ra ngay và quá trình lần lượt là: 

vào H + thì sẽ có CO 2 bay ra ngay.

Với bài toán trên ta có : 

- - 

ìïHCO 3 

: 0,03 ì 

+ ïHCO3 ® aCO2 

í 

+ 0,08H ® 5a 0,08 a 0,016 

2- í 

® = ® = 

2- 

ïîCO 3 

: 0,06 ïîCO 3 

® (b = 2a)CO2 

å 

® n = 0,048® V= 

1,0752 

CO 

 

2 

- 

ìHCO 3 

: 0,014 

- 

ï 2- 

ïì OH : 0,06 ìBaSO 4 

: 0,06 

® X íCO 3 

: 0,028 + í ® í 

® m = 22,254 

2+ 

ï 

BaCO 

2 

Ba : 0,15 

3 

: 0,042 

- ïî 

î 

ïî 

SO 

4 

: 0,06 

Câu 12: Trộn 100ml dung dịch X (gồm KHCO 3 1M và K 2 CO 3 1M) vào 100ml 

dung dịch Y (gồm NaHCO 3 1M và Na 2 CO 3 1M) thu được dung dịch Z. Nhỏ từ từ 

100 ml dung dịch T ( gồm H 2 SO 4 1 M và HCl 1M) vào dung dịch Z thu được V 

(lít) CO 2 (ở đktc) và dung dịch Q. Cho dung dịch Ba(OH) 2 dư tác dụng với dung 

dịch Q thu được m gam kết tủa. Giá trị của m và V lần lượt là 

A. 59,1 gam; 2,24 lít B. 39,4 gam; 2,24 lít 

C. 82,4 gam; 2,24 lít D. 78,8 gam; 1,12 lít 


Ta có : 

ì - + 

ï 

n 2 = 0,1+ 0,1 = 0,2 ìïn = 0,3 

CO3 

H 

Z í 

+ í 

- = + = 

- 

ïn 0,1 0,1 0,2 n = 0,1 

î HCO3 

ïî SO4 

¾¾® n = 0,3 = 0,2 + n ¾¾® n = 0,1 

+ 

H 

CO2 CO2 

BTNT.C 

ì¾¾¾¾® ï BaCO 

3 

: 0,3 

¾¾® m= 82,4í ïî ¾¾¾® 

BTNT.S 

BaSO 

4 

: 0,1 

Câu 13: Nhỏ rất từ từ dung dịch chứa 0,03 mol K 2 CO 3 và 0,06 mol KHCO 3 vào 

dung dịch chứa 0,08 mol HCl. Sau khi các phản ứng hoàn toàn thấy thoát ra x mol 

khí CO 2 . Giá trị của x là: 

A. 0,05 B. 0,04 C. 0,06 D. 0,035 



Chú ý: Với kiểu nhỏ như vậy thì CO 2 thoát ra do cả CO 3 2- và HCO 3 - sinh ra. Lượng 

khí sinh ra tương ứng theo tỷ lệ mol. 

Ta có: 

2- 

ìï 

CO 

3 

: 0,03 CO 

HCl 

ì 2 

: a 

í 

¾¾¾® 2a 2a 0,08 a 0,02 

- 

í ¾¾® + = ¾¾® = 

ïî 

HCO CO 

3 

: 0,06 î 2 

: 2a 

¾¾® x= 3a = 0,06(mol)

Câu 14: Nhỏ từ từ 300 ml dung dịch A chứa Na 2 CO 3 0,5M và NaHCO 3 1M vào 

420 ml dung dịch HCl 1M thấy V lít khí CO 2 (đktc) thoát ra. Giá trị của V là: 




Ta có: 

2- 

ìn CO 

2- 

3 

ï 

= 0,15 

CO CO 

3 

ïì¾¾¾® 

2 

: 3a 

í ¾¾® í 

- 

n 0,4 HCO 

- 

3 

ï = 

î HCO 

¾¾¾® 8a 

3 

ïî 

BTNT.H 

¾¾¾¾® = + ¾¾® = 

0,42 3a.2 8a a 0,03(mol) 

¾¾® V= 11a.22,4= 11.0,03.22,4= 

7,392(l) 

Câu 15: Cho từ từ 100 ml dung dịch HCl 2M vào dung dịch X chứa NaHCO 3 và 

Na 2 CO 3 . Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch Y và 1,12 lít 

CO 2 thoát ra (ở đktc). Cho nước vôi trong dư vào dung dịch Y thu được tối đa 20 

gam kết tủa. Tổng khối lượng chất tan có trong X là: 

A. 26,8. B. 22,8. C. 26,4. D. 24,3. 



Ta có: 

ìNa ì = ® = + 

2CO 3: a ï 

nCO 

0,05 0,2 a 0,05 

2 

nHCl 

= 0,2+ Xí 

¾¾® í 

 

î NaHCO 

3 : b ïî 

n = - = + - = 

¯ ånC nCO 

a b 0,05 0,2 

2 

ìa = 0,15 

¾¾®í ¾¾® m 

îb = 

X 

= 0,15.106+ 0,1.84= 

24,3(gam) 

0,1

Chủ đề 26: Bài toán nhiệt phân muối giàu oxi. 

Trong chủ để này chúng ta sẽ nghiên cứu về nhiệt phân các muối cacbonat, 

KMnO 4 , KClO x …Với dạng toán này các bạn cần chú ý một số lưu ý sau: 

+ Muối HCO 3 - dễ bị nhiệt phân bởi nhiệt. Với muối CO 3 2- thì K 2 CO 3 và Na 2 CO 3 

không bị nhiệt phân. BaCO 3 và CaCO 3 bị nhiệt phân cho CO 2 và BaO, CaO. 

+ Với các muối giàu oxi như KMnO 4 , KClO 3 …các bạn cần chú ý áp dụng các định 

luật bảo toàn khi giải toán. 

Ví dụ 1: Đun nóng 48,2 gam hỗn hợp X gồm KMnO4 và KClO3, sau một thời 

gian thu được 43,4 gam hỗn hợp chất rắn Y. Cho Y tác dụng hoàn toàn với dung 

dịch HCl đặc, sau phản ứng thu được 15,12 lít Cl2 (đktc) và dung dịch gồm 

MnCl2, KCl và HCl dư. Số mol HCl phản ứng là: 

A. 1,8 B. 2,4 C. 1,9 D. 2,1 



Ta 

Gọi 

48,2 - 43,4 

16 

BTKL 

¾¾¾® nO 

= = 

0,3(mol) 

ìKMnO 158a 122,5b 48,2 

4 

: a ì + = 

ìa = 0,15 

í ¾¾® í ¾¾® 

BTE 

í 

îKClO 3 

: b î¾¾¾® 0,3.2 + 0,675.2 = 5a + 6b îb = 0,2 

ìKCl : 0,35 

BTNT 

BTNT.Clo 

¾¾¾® í 

¾¾¾¾® 

HCl 

= + + - = 

MnCl 

2 

: 0,15 

î 

n 0,35 0,15.2 0,675.2 0,2 1,8(mol) 

Ví dụ 2: Nhiệt phân 30,225 gam hỗn hợp X gồm KMnO 4 và KClO 3 , thu được O 2 

và 24,625 gam hỗn hợp chất rắn Y gồm KMnO 4 , K 2 MnO 4 , KClO 3 , MnO 2 và KCl. 

Cho toàn bộ Y tác dụng vừa đủ với dung dịch chứa 0,8 mol HCl đặc, đun nóng. 

Phần trăm khối lượng của KMnO 4 trong X là: 

A. 39,20% B. 66,67% C. 33,33% D. 60,80% 


BTKL 30,225 - 24,625 

¾¾¾® nO 

= = 0,175(mol) 

2 


BTKL 

ì 4 

ì¾¾¾® ï 

+ = ì = 

30,225í ® í ® í KClO 

BTE 

3 : b b= 

0,15 

KMnO : a 158a 122,5b 30,225 a 0,075 

î ïî¾¾¾® 5a + 6b - 0,175.4 = 0,8 - 3a î

0,075.158 

¾¾® %KMnO 

4 

= .100% = 39,20% 

30,225 

Chú ý: lượng HCl phản ứng 3a mol chui vào MnCl 2 và KCl không đóng vai trò 

chất khử. 

Ví dụ 3: Nung nóng hỗn hợp gồm 31,6 gam KMnO 4 và 24,5 gam KClO 3 một thời 

gian thu được 46,5 gam hỗn hợp rắn Y gồm 6 chất. Cho Y tác dụng với dung dịch 

HCl đặc dư, đun nóng thu được khí clo. Hấp thụ khí sinh ra vào 300ml dung dịch 

NaOH 5M đung nóng thu được dug dịch Z. Cô cạn Z được m(gam) chất rắn khan. 

Các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị m là: 

A. 79,8 g B. 91,8 g. C. 66,5 g. D. 86,5 g 


Ta có: 

HCl 

nKMnO 

= 0,2(mol) 

BTKL 31,6 24,5 46,5 

ì ï 

4 

+ - 

í 

¾¾¾® nO 

= = 0,3(mol) 

2 

ïî 

nKClO 

= 0,2(mol) 32 

3 

BTE 

2 Cl Cl 

Y¾¾¾® Cl ¾¾¾® 0,2.5+ 0,2.6= 0,3.4+ 2n ® n = 0,5(mol) 

2 2 

o 

t 

Chú ý : 3Cl + 6NaOH ¾¾® 5KCl + NaClO + 3H O 

BTKL 

2 3 2 

¾¾¾® 0,5.71 + 1,5.40 = m + 0,5.18 ® m = 86,5(gam) 

Ví dụ 4: Nung nóng 51,8 gam hỗn hợp X gồm muối KHCO 3 và Na 2 CO 3 tới khi 

phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 45,6 gam chất rắn. Phần trăm khối lượng của 

KHCO 3 trong X là : 

A. 38,61% B. 61,39% C. 42,18% D. 57,82% 



ìKHCO 0 

3: a 

t ìK2CO 3: 0,5a ì100a + 106b = 51,8 

Ta có : 51,8 í ¾¾¾® 45,6 

BTNT í ® í 

îNa 2CO 3: b îNa 2CO 3: b î138.0,5a + 106b = 45,6 

ìa = 0,2(mol) 0,2.100 

¾¾® í ¾¾® %KHCO3 

= = 38,61% 

îb = 0,3(mol) 51,8 

Ví dụ 5: Nung m gam hỗn hợp X gồm KClO 3 và KMnO 4 thu được chất rắn Y 

(KCl, K 2 MnO 4 , MnO 2 , KMnO 4 ) và O 2 . Trong Y có 1,49 gam KCl chiếm 19,893% 

theo khối lượng. Trộn lượng O 2 ở trên với không khí theo tỉ lệ thể tích tương ứng là 

1:4 thu được hỗn hợp khí Z. Đốt cháy hết 0,528 gam cacbon bằng hỗn hợp Z thu

được hỗn hợp khí T gồm 3 khí O 2 , N 2 , CO 2 , trong đó CO 2 chiếm 22% về thể tích. 

Biết trong không khí có 80% N 2 và 20% O 2 theo thể tích. Giá trị của m là 

A. 8,70. B. 8,77. C. 8,91. D. 8,53. 



ì X= Y+ 

O2 

ï 

Ta có : íKCl = 1,49 ® my 

= 7,49 

ï 

ïî 

nC = nCO = 0,044® n 

2 

T 

= 0,2 

Chú ý : C + O 2 → CO 2 Nên số mol khí không thay đổi ® nT = nZ 

= 0,2(mol) 

Bfinhi÷t ph©n 0,2 

¾¾® nO 2 

= = 0,04(mol) ¾¾® m = 7,49 + 0,04.32 = 8,77(gam) 

5 


Câu 1: Nung nóng 40,94g hỗn hợp gồm KMnO 4 và MnO 2 một thời gian, thu được 

1,344 lít (đktc) khí O 2 và hỗn hợp rắn H gồm 3 chất. Cho H tác dụng hết với dung 

dịch HCl dư thì thấy có 0,92 mol HCl bị oxi hóa. Khối lượng chất rắn có phân tử 

khối nhỏ nhất trong H là 

A. 20,88g B. 15,66g C. 6,32g D. 22,62g 


Ta có: 

Và 

ìKMnO : a 

í 

îMnO 2 

: b 

4 

40,94 ¾¾® 158a + 87b = 40,94 

BTE 

nO 

= 0,06 ¾¾¾® 5a + 2b = 0,06.4 + 0,92 

2 

ìa = 0,16 

¾¾® í ¾¾® mMnO 2 

= 0,24.87 = 20,88 

îb = 0,18 

Câu 2: Hòa tan hoàn toàn 6,9 gam Na vào 200ml dung dịch X gồm NaHCO 3 1M 

và KHCO 3 1M, thu được dung dịch Y. Cô cạn Y, sau đó nung nóng chất rắn thu 

được đến khối lượng không đổi, thu được m gam muối khan. Giá trị của m là: 

A.43,4 B. 36,5 C. 48,8 D. 40,3 



å 

ì ï n + = 0,3+ 0,2= 

0,5(mol) 

Na 

BTDT 

Ta có : í 

¾¾¾® n 2- 

= 0,35 

CO 

n 0,2 

3 

+ ïî 

= 

K 

å 

- 

( 3 ) 

BTKL 2 

¾¾¾® m= m K,Na,CO = 0,2.39+ 0,5.23+ 0,35.60= 

40,3(gam) 

Câu 3: Đem nhiệt phân hoàn toàn 83,68gam hỗn hợp gồm KClO 3 , Ca(ClO 3 ) 2 , 

CaCl 2 , KCl thu được chất rắn X và 17,472 lít khí ở đktc. Chất rắn X được hòa tan 

vào nước, sau đó dung dịch tạo thành cho phản ứng vừa đủ với 360ml dung dịch

K 2 CO 3 0,5M thu được kết tủa Y và dung dịch Z. Khối lượng chất tan có trong dung 

dịch Z là 

A. 48,62 gam B. 43,25 gam C. 65,56 gam D. 36,65 gam. 



Ta có: 

BTKL 

17,472 

ìCaCl 2 

: a(mol) 

¾¾¾® mX 

= 83,68 - .32 = 58,72(gam) í 22,4 îKCl: 

b(mol) 

KCO 

2 3 

X¾¾¾® a= 0,5.0,36= 0,18(mol) ® b= 

0,52(mol) 

BTNT.Clo 

¾¾¾¾® nKCl 

= 2a + b ® m = 65,56(gam) 

Câu 4: Hỗn hợp thuốc nổ đen gồm 68% KNO 3 , 15% S, 17% C (về khối lượng), 

khi cháy giả sử chỉ xảy ra phản ứng KNO3+ C + S ® N2+ CO2+ K2S 

do tạo cả 

sản phẩm rắn nên có hiện tượng khói đen 

(thuốc nổ đen) 

Cho nổ 10,00 gam khôi thuốc nổ đen trong bình kín dung tích 300 ml, nhiệt độ 

trong bình đạt 427,00 0 C, áp suất gây ra trong bình khi nổ là 

A. 36,16 atm B. 35,90 atm C. 32,22 atm D. 25,57 atm 



Chú ý : 

+ Sản phẩm rắn là K 2 S nên khí tạo áp suất chỉ có N 2 và CO 2 

+ Lượng khí CO 2 phải được tính theo KNO 3 vì C lấy oxi trong KNO 3 để thành 

CO 2 . 

ì 10 

BTNT.N 

n 

KNO 

= .0,68 = 0,067327(mol) ¾¾¾¾® n 

3 N 

= 0,0336635(mol) 

2 

ï 

Ta có: 

101 

í 

ï 0,17.10 

BTNT.O 

nC 

= = 0,1417(mol) ¾¾¾¾® nCO 

= 0,1(mol) 

2 

ïî 12 

nRT (0,0336635 + 0,1).0,082.(273 + 427) 

¾¾® p = = = 25,57(atm) 

V 0,3 

Câu 5: Nhiệt phân 30,225 gam hỗn hợp X gồm KMnO 4 và KClO 3 , thu được O 2 và 

24,625 gam hỗn hợp chất rắn Y gồm KMnO 4 , K 2 MnO 4 , KClO 3 , MnO 2 và KCl. Cho

toàn bộ Y tác dụng vừa đủ với dung dịch chứa 0,8 mol HCl đặc, đun nóng. Phần 

trăm khối lượng của KMnO 4 trong X là: 

A. 39,20% B. 66,67% C. 33,33% D. 60,80% 



BTKL 30,225 - 24,625 

¾¾¾® nO 

= = 0,175(mol) 

2 


BTKL 

ì 4 

ì¾¾¾® ï 

+ = ì = 

30,225í ® í ® í KClO 

BTE 

3 : b b= 

0,15 

KMnO : a 158a 122,5b 30,225 a 0,075 

î ïî¾¾¾® 5a + 6b - 0,175.4 = 0,8 - 3a î 

0,075.158 

%KMnO 

4 

= .100% = 39,20% 

30,225 

Chú ý : lượng HCl phản ứng 3a mol chui vào MnCl 2 và KCl không đóng vai trò 

chất khử. 

Câu 6: Nung nóng 22,12 gam KMnO 4 và 18,375 gam KClO 3 , sau một thời gian 

thu được chất rắn X gồm 6 chất có khối lượng 37,295 gam. Cho X tác dụng với 

dung dịch HCl đặc dư, đun nóng. Toàn bộ lượng khí clo thu được cho phản ứng hết 

với m gam bột Fe đốt nóng được chất nóng Y. Hòa tan hoàn toàn Y vào nước được 

dung dịch Z. thêm AgNO 3 dư vào dung dịch Z đến khi phản ứng hoàn toàn được 

204,6 gam kết tủa. Giá trị m là: 

A. 22,44 B. 28,0 C. 33,6 D. 25,2. 



Ta có : 

BTE 

BTNT 22,12 + 18,375 -37,295 

¾¾¾® nO 

= = 0,1(mol) 

2 


22,12 18,375 Fe ì 

¾¾¾® 2.n 

Cl 

+ 0,1.4 = .5 + .6 ® n 

2 Cl 

= 0,6(mol) ¾¾® Yí 2 

î 

AgNO 

ìAgCl :1,2 

í 

îAg : 3a 

FeCl : 0,4 

158 122,5 Fe : a(mol) 

BTKL 

3 

Y ¾¾¾® 204,6 ¾¾¾® 1,2.143,5 + 108.3a = 204,6® a = 0,1(mol) 

3 

Vậy 

BTNT.Fe 

¾¾¾¾® m = 56(0,4 + 0,1) = 28(gam) 

Câu 7: Nhiệt phân 50,56 gam KMnO 4 , sau một thời gian thu được 46,72 gam chất 

rắn. Cho toàn bộ lượng khí sinh ra phản ứng hết với hỗn hợp X gồm Mg, Fe thu 

được hỗn hợp Y nặng 13,04 gam. Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp Y trong dung dịch

H 2 SO 4 đặc, nóng, dư thu được 1,344 lít SO 2 ở đktc (sản phẩm khử duy nhất). Phần 

trăm khối lượng của Mg trong hỗn hợp X là 

A. 39,13%. B. 52,17%. C. 46,15%. D. 28,15%. 



BTKL 50,56 - 46,72 

+ Ta ¾¾¾® nO 

= = 0,24(mol) 

16 

ìMg : a(mol) 

BTKL 

ï 

ïì¾¾¾® 24a + 56b = 9,2 

+ Vậy 13,04íFe : b(mol) ¾¾® í 

BTE 

ï 

¾¾¾® 2a + 3b = 0,24.2 + 0,06.2 

O:0,24(mol) 

ïî 

î 

ìa = 0,15 0,15.24 

¾¾® í ¾¾® %Mg = = 39,13% 

îb = 0,1 9,2 

Câu 8: Nung nóng hỗn hợp gồm 31,6 gam KMnO 4 và 24,5 gam KClO 3 một thời 

gian thu được 46,5 gam hỗn hợp rắn Y gồm 6 chất. Cho Y tác dụng với dung dịch 

HCl đặc dư, đun nóng thu được khí clo. Hấp thụ khí sinh ra vào 300ml dung dịch 

NaOH 5M đung nóng thu được dug dịch Z. Cô cạn Z được m(gam) chất rắn khan. 

Các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị m là: 

A. 79,8 g B. 91,8 g. C. 66,5 g. D. 86,5 g 



Ta có : 

HCl 

nKMnO 

= 0,2(mol) 

BTKL 31,6 24,5 46,5 

ì ï 

4 

+ - 

í 

¾¾¾® nO 

= = 0,3(mol) 

2 

ïî 

nKClO 

= 0,2(mol) 32 

3 

BTE 

2 Cl Cl 

Y¾¾¾® Cl ¾¾¾® 0,2.5+ 0,2.6= 0,3.4+ 2n ® n = 0,5(mol) 

2 2 

o 

t 

Chú ý : 3Cl + 6NaOH ¾¾® 5KCl + NaClO + 3H O 

BTKL 

2 3 2 

¾¾¾® 0,5.71 + 1,5.40 = m + 0,5.18 ® m = 86,5(gam) 

Câu 9: Nung nóng hỗn hợp gồm 15,8 gam KMnO 4 và 24,5 gam KClO 3 một thời 

gian thu được 36,3 gam hỗn hợp Y gồm 6 chất. Cho Y tác dụng với dung dịch HCl 

đặc dư đun nóng lượng khí clo sinh ra cho hấp thụ vào 300 ml dung dịch NaOH 

5M đun nóng thu được dung dịch Z. Cô cạn Z được chất rắn khan các phản ứng 

xảy ra hoàn toàn. Khối lượng chất rắn khan thu được là 

A. 12 g B. 91,8 g C. 111 g D. 79,8 g 


ì KMnO 

4 

: 0,1 

BTKL 15,8 + 24,5 -36,3 

¾¾® í 

¾¾¾® nO 

= = 0,25 

îKClO 3 

: 0,2 16 

BTE 

¾¾¾® 0,1.5 + 0,2.6 = 0,25.2 + 2n ¾¾® n = 0,6 

Cl2 Cl2 

ìNaCl :1 

BTNT.Clo 

ìNaCl : a ì¾¾¾¾® ï a+ b= 

1,2 

ï 

¾¾® í ¾¾® í ¾¾® m = 91,8 

BTE 

íNaClO 3 

: 0,2 

îNaClO 3 

: b ï¾¾¾® î a= 

5b 

ï 

îNaOH : 0,3 

Câu 10: Hỗn hợp X gồm 3 muối NH 4 HCO 3 , NaHCO 3 , Ca(HCO 3 ) 2 . Nung 48,8 gam 

hỗn hợp X đến khối lượng không đổi, thu được 16,2 gam chất rắn Y. Cho Y vào 

dung dịch HCl lấy dư, thu được 2,24 lít khí (đktc). Phần trăm khối lượng của 

NH 4 HCO 3 trong hỗn hợp X là: 

A. 34,43 %. B. 32,38 %. C. 35,6 %. D. 33,2 %. 


ìNH4HCO 3: a 

ï 

0 

t 

ìNa2CO 3 

: 0,5b 

48,8 íNaHCO 3: b ¾¾® 16,2 í + HCl ® CO 

2 

: 0,5b 

ï î CaO : c 

î 

Ca( HCO ) : c 

3 2 

4 3 

ì79a + 84b + 162c = 48,8 ìa = 0,2 

ï 

ï 

¾¾® í53b + 56c = 16,2 ¾¾® íb = 0,2 ® %NH HCO = 32,38% 

ï = ï 

î0,5b 0,1 îc = 0,1 

Câu 11: Nhiệt phân hoàn toàn 36,8 gam quặng đôlômit (có chứa 25% khối lượng 

tạp chất trơ) khí thoát ra được hấp thụ hoàn toàn bằng 210 ml dung dịch Ba(OH) 2 

1M. Sau khi kết thúc phản ứng thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là: 

A. 41,37. B. 19,7. C. 23,64. D. 29,55. 


36,8.0,75 

BTNT 

ndolomit = nMgCO = = ¾¾¾® = 

3.CaCO 0,15 n 

3 CO 

0,3 

2 

84 + 100 

ìï nCO 

= 0,3 

2 

® í 

® n = 0,21.2 - 0,3 = 0,12 ® m = 23,64 

¯ 

ïî 

nBa(OH) 

= 0,21 

2 

Câu 12: Hỗn hợp X gồm KClO 3 , Ca(ClO 3 ) 2 , CaCl 2 và KCl có tổng khối lượng là 

83,68 gam. Nhiệt phân hoàn toàn X thu được 17,472 lít O 2 (đktc) và chất rắn Y gồm

CaCl 2 và KCl. Y tác dụng vừa đủ 0,36 lít dung dịch K 2 CO 3 0,5M thu được dung 

dịch Z. Lượng KCl trong Z nhiều gấp 22/3 lần lượng KCl trong X. Phần trăm khối 

lượng KClO 3 trong X là? 

A. 47,62% B. 23,51% C. 58,55% D. 81,37% 


ìCaCl 2 

: a 

nO 

= 0,78 ® m = - = í ® + = 

2 

Y 

83,68 0,78.32 58,72 111a 74,5b 58,72 

îKCl : b 

ìCaCO 3 

: 0,18 ® a = 0,18 ® b = 0,52 

Y + 0,18K2CO3 ® í 

® KCl 

Z 

: 0,88 ® KCl 

X 

: 0,12 

îZ : KCl : b + 0,36 

BTNT 

49 

¾¾¾® n 

KClO 

= b - 0,12 = 0,4 ® %KClO = = 

3 

3 

58,55% 

83,68 

Câu 13: Trộn KMnO 4 và KClO 3 với một lượng bột MnO 2 trong bình kính thu 

được hỗn hợp X. Lấy 52,550 gam X đem nung nóng , sau một thời gian thu được 

hỗn hợp chất rắn Y và V lít khí O 2 . Biết KClO 3 bị nhiệt phân hoàn toàn tạo 14,9 

gam KCl chiếm 36,315% khối lượng Y. Sau đó cho toàn bộ Y tác dụng hoàn toàn 

với axit HCl đặc du đung nóng , sau phản ứng cô cạn dung dịch thu được 51,275 

gam muối khan. Hiệu suất của quá trình nhiệt phân muối KMnO 4 trong X là : 

A. 62,5% B. 91,5% C. 75% D. 80% 


14,9 

nKCl = 0,2 ® nKClO = 0,2 m = = 

3 

Y 

41,03 

0,36315 

BTKL 52,550 - 41,03 

¾¾¾® nO 

= = 0,36 

2 


Vì cho X hoặc Y tác dụng với HCl thì khối lượng muối như nhau nên. 

ìKMnO 4 

: a 

ï 

ìKCl : a + 0,2 

HCl 

Ta có ngay : mX = 52,55íKClO 3: 0,2 ¾¾¾® í 

ï 

îMnCl 2 

: a + b 

îMnO 2 

: b 

BTKL ì74,5(a + 0,2) + 126(a + b) = 51,275 

¾¾¾®í 

î158a + 87b = 52,55 -24,5 

ìa = 0,15 

0 

t 

¾¾® í 2KMnO ¾¾® K MnO + MnO + O 

îb = 0,05 

4 2 4 2 2

0,36 - 0,3 

¾¾® H% = = 80% 

0,075 

Câu 14: Nung m gam một loại quặng canxit chứa a% về khối lượng tạp chất trơ, 

sau một thời gian thu được 0,78m gam chất rắn, hiệu suất của phản ứng nhiệt phân 

là 80%. Giá trị của a là 

A. 37,5. B. 67,5. C. 32,5. D. 62,5. 


t 

Chú ý : Quặng canxit là CaCO 3 . CaCO ¾¾® CaO + CO 

0 

3 2 

 

nhiet phan 0,22m.100 

Dm ¯= 0,22m = mCO 

® m = 

2 CaCO3 

44 

0,22m.100 

0,5 

® 0,8 = 44 ® 0,8 = ® a = 37,5% 

m.a 100 - a 

m - 100 100 

Câu 15: Nhiệt phân 82,9 gam hỗn hợp X gồm KMnO 4 , K 2 MnO 4 , MnO 2 , KClO 3 và 

KClO (trong đó clo chiếm 8,565% khối lượng), sau một thời gian thu được chất rắn 

Y và V lít O 2 (đktc). Hòa tan hoàn toàn Y cần 1 lít dung dịch HCl 3M (đun nóng), 

thu được 19,04 lít Cl 2 (đktc) và dung dịch Z chứa hai chất tan có cùng nồng độ 

mol. Giá trị của V là 

A. 3,36. B. 2,24. C. 5,60. D. 4,48. 



Ta có: 

ìnHCl 

= 3 

ï 

í 

ï 

î 

ìKCl : 0,5(mol) 

Trong X 

nCl 

= 0,2¾¾® 

Zí îMnCl 

2 : 0,5(mol) 

nCl 

= 0,85 

2 

BTKL 

¾¾¾® + = + + + 

mY 

3.36,5 0,5.74,5 0,5.126 0,85.71 1,5.18 

¾¾® mY 

= 78,1 

BTKL 82,9 - 78,1 

¾¾¾® nO 

= = 0,15 ¾¾® V = 3,36(lit) 

2 


Câu 16: Cho 18 gam hỗn hợp X gồm R 2 CO 3 và NaHCO 3 (số mol bằng nhau) vào 

dung dịch chứa HCl dư, sau khi các phản ứng kết thúc thu được 4,48 lít CO 2 (ở 

đktc). Mặt khác nung 9 gam X đến khối lượng không đổi thu được m gam chất rắn. 

Giá trị của m là

A. 2,65. B. 7,45. C. 6,25. D. 3,45. 



Ta có: n 0,2 

ìRCO:0,1 

R 18 NH 

î 

BTNT.C 2 3 

BTKL 

+ 

CO 

= ¾¾¾¾® í 

¾¾¾® = ¾¾® 

2 

4 

NaHCO 

3 

: 0,1 

Nung 9 gam X ¾¾® Na2CO 3: 0,025 ¾¾® m = 2,65(gam)

Chủ đề 27: Bài toán về hỗn hợp chứa nhôm, kim loại kiềm, kiểm thổ. 

Với dạng toán này các bạn chỉ cần lưu ý mấy điểm sau: 

+ Hỗn hợp chứa kim loại kiềm, kiềm thổ, nhôm khi hòa vào nước thì kiềm và kiềm 

thổ sẽ sinh ra OH - sau đó có sự chuyển dịch điện tích từ OH - thành AlO 2 - . 

+ Lượng khí H 2 bay ra do cả Al và các kim loại kiềm, kiềm thổ sinh ra. 

+ Chú ý: Áp dụng linh hoạt các định luật bảo toàn. 

Ví dụ 1: Cho m gam hỗn hợp rắn X gồm Na và Al vào nước dư thu được 4,032 lít 

H 2 

(đktc), dung dịch Y và 0,25m gam chất rắn không tan. Giá trị của m là : 

A. 5 B. 8 C. 6 D. 10 


ìNa : a(mol) 

BTE 

+ Ta có ngay 0,75mí 

¾¾¾® a + 3a = 0,18.2 ® a = 0,09(mol) 

îAl : a(mol) 

BTKL 

¾¾¾® 0,75m = 0,09(23 + 27) ¾¾® m = 6(gam) 

Ví dụ 2: Hỗn hợp X gồm Ba, Na và Al trong đó số mol Na bằng 0,6 lần số mol Ba. 

Hoà tan m gam hỗn hợp X trong nước dư thu được dung dịch Y; 0,116m gam chất 

rắn khan và 11,648 lít H 2 

(đktc). Phần trăm khối lượng Al trong hỗn hợp X là : 

A. 40,12% B. 34,21% C. 35.87% D. 39,68% 


+ Có ngay 

BTE 

ìBa : a(mol) 

ï 

m- 0,116m= 0,884míNa:0,6a(mol) 

ï 

îAl : 2a+ 0,6a = 2,6a(mol) 

¾¾¾® 2a + 0,6a + 2,6a.3 = 0,52.2 ® a = 0,1(mol) 

BTKL 

¾¾¾® 0,884m = 0,1(137 + 0,6.23 + 2,6.27) ® m = 25(gam) 

2,6.0,1.27 + 0,116.25 

¾¾® %Al = = 39,68% 

25 


Câu 1: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp Al và Ba với số mol bằng nhau vào 

nước được dung dịch X. Cho từ từ dung dịch HCl 0,5M vào dung dịch X đến khi 

lượng kết tủa đạt giá trị lớn nhất thấy dùng hết 200 ml. Giá trị của m bằng 

A. 8,2 gam B. 16,4 gam C. 13,7 gam D. 4,1 gam

Trích chuyên Lê Quý Đôn – Lần 1 – 2016 


Khi kết tủa lớn nhất thì Cl - sẽ chạy hết vào BaCl 2 . 

BTNT.Clo 0,5.0, 2 

Do đó ta có ngay : ¾¾¾¾® nBaCl 

= = 0,05(mol) 

2 

2 

BTNT.Ba+ 

BTKL 

¾¾¾¾¾¾® m = 0,05(137 + 27) = 8,2(gam) 

Câu 2: Hỗn hợp X gồm Al, Na 2 

O và Na. Hoà tan m gam hỗn hợp X vào nước thu 

được 8,96 lít H 2 

(đktc) ; dung dịch Y và 0,2m gam chất rắn không tan. Sục khí CO 2 

dư vào dung dịch Y thu được 0,25 mol kết tủa. Giá trị của m là : 

A. 17,625 B. 18,268 C. 19,241 D. 15,489 


+ Có Al dư thì Y là ? 

BTNT.Al 

¾¾¾¾® 

NaAlO 

= 

2 Al(OH) 

= 

3 

n n 0,25(mol) 

BTE trong X trong X 

¾¾¾® 0,25.3 + n 

Na 

= 0,4.2 

! 

® n 

Na 

= 0,05(mol) 

BTNT.Na 

¾¾¾¾® n 

Na2O 

= 

0,1(mol) 

H2 

BTKL 

¾¾¾® = + + ® = 

0,8m 0,25.27 0,05.23 0,1.62 m 17,625(gam) 

Câu 3: Hỗn hợp X gồm x mol Al và y mol Na. 

Hỗn hợp Y gồm y mol Al và x mol Na. 

TN1 : Hoà tan hỗn hợp X vào nước dư thu được dung dịch X 1 

; 5,376 khí H 2 

(dktc) 

và m gam chất rắn không tan. 

TN 2 : Hoà tan hỗn hợp Y vào nước dư thu được dung dịch Y 1 

trong đó khối lượng 

NaOH là 1,2 gam. Khối lượng của (x+y) mol Al là : 



+ Với thí nghiệm 1 có Al dư nên 

+ Với thí nghiệm 2 : Có NaOH nên 

BTNT.Na 1, 2 

¾¾¾¾® x = + 0,12 = 0,15(mol) 

40 

¾¾® m = 27(0,12+ 0,15) = 7,29(gam) 

Al 

BTE 

¾¾¾® 3y 

! 

+ 

! 

y = 0,24.2 ® y = 0,12(mol) 

Al 

Na 

BTNT.Al 

¾¾¾¾® 

NaAlO 

= = 

2 

n y 0,12(mol) 

Câu 4: Hỗn hợp A gồm hai kim loại Al, Ba. Cho lượng nước dư vào 4,225 gam hỗn 

hợp A, khuấy đều để phan ứng xay ra hoàn toàn, có khí thoát, phần chất rắn còn lại 

không bị hòa tan hết là 0,405 gam. Khối lượng mỗi kim loại trong 4,225 gam hỗn 

hợp A là 

A. 1,485 g; 2,74 g. B. 1,62 g; 2,605 g. 

C. 2,16 g; 2,065 g. D. 0,405g; 3,82g


+ Vì có Al dư nên dung dịch sau phản ứng là Ba(AlO 2 ) 2 

BTKL 

ìBa : a(mol) 

¾¾¾® 4,225 - 0,405 = 3,82(gam) í ® a = 0,02(mol) 

îAl : 2a(mol) 

ìmAl 

= 2.0,02.27+ 0,405= 

1,485(gam) 

¾¾®í 

îmBa 

= 2,74(gam) 

Câu 5: Cho m gam hỗn hợp Ba, Al, Al 2 

O 3 

vào nước thu được dung dịch A chỉ 

chứa Ba[Al(OH) 4 

] 2 

và 8,96 lít H 2 

(đktc). Cho dung dịch chứa 0,65 mol HCl vào 

dung dịch A thu được 35,1 gam kết tủa. m có giá trị là: 

A.53,32 gam B.58,72 gam C.57,35 gam D.55,36 gam 


Thấy ngay n + > n = 0,45(mol) ®kết tủa bị tan một phần. 

H 

Al(OH) 3 

Vậy dung dịch sau phản ứng là : 

2+ 

ìBa 

: a(mol) 

ï 

í 

ï - 

î 

Cl : 0,65 

BTE trong m 

¾¾¾® nO 

= = 

3+ 

BTDT 

Al : 2a -0,45 ¾¾¾® a = 0,25(mol) 

0,65 + 0,45.3 -0,4.2 

0,6(mol) 

2 

BTKL 

¾¾¾® m= 0,25(137+ 27.2) + 0,6.16= 

57,35(gam) 

+ Nếu các bạn thấy khó hiểu thì có thể tư duy như sau cũng được. 

BTE 

¾¾¾® + 

Al 

= ® 

Al 

= 

0,25.2 3n 0,4.2 n 0,1(mol) 

BTNT.Al 0,5 - 0,1 

BTKL 

¾¾¾¾® nAl2O 

= = 0,2(mol) ¾¾¾® m = 57,35(gam) 

3 

2 

Câu 6: Hoà tan hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm Na 2 

O và Al 2 

O 3 

vào H 2 

O thu 

được 200 ml dung dịch Y chỉ chứa chất tan duy nhất có nồng độ 0,5M. Thổi khí 

CO 2 

(dư) vào Y thu được a gam kết tủa. Giá trị của m và a lần lượt là 

A. 8,2 và 7,8. B. 13,3 và 3,9. 

C. 8,3 và 7,2. D. 11,3 và 7,8. 


Có ngay n = 0,5.0,2= 

0,1(mol) 

NaAlO 2 

BTNT 

ìï a = mAl(OH) 3 

= 0,1.78 = 7,8(gam) 

¾¾¾®í 

ïî m= 0,05(62+ 102) = 8,2(gam) 

Câu 7: Một hỗn hợp A gồm Ba và Al. Cho m gam A tác dụng với nước dư, thu 

được 1,344 lít khí, dung dịch B và phần không tan C. Cho 2m gam A tác dụng với 

dung dịch Ba(OH) 2 

dư thu được 20,832 lít khí. (Các phản ứng đều xảy ra hoàn

toàn, các thể tích khí đo ở điều kiện tiêu chuẩn). Khối lượng từng kim loại trong m 

gam A là: 

A. 2,055g Ba và 8,1g Al B. 2,55g Ba và 8,81g Al 

C. 3,055g Ba và 8,1g Al D. 8,1g Ba và 2,055g Al 


+ Với m gam ta gọi 

ìBa : a(mol) 

A í 

î Al : b(mol) 

BTE 

¾¾¾® a.2 + a.2.3 ! = 0,06.2 ® a = 0,015(mol) ® mBa 

= 2,055 

+ Với 2m thì 

Al 

BTE 

¾¾¾® + = ® = ® 

Al 

= 

2a.2 2b.3 0,93.2 b 0,3(mol) m 8,1(gam) 

Câu 8. Chia 39,9 gam hỗn hợp X ở dạng bột gồm Na, Al, Fe thành ba phần bằng 

nhau : 

- Phần 1: cho tác dụng với nước dư, giải phóng ra 4,48 lít khí H 2 . 

- Phần 2: Cho tác dụng với dung dịch NaOH dư, giải phóng ra 7,84 lít khí H 2 . 

- Phần 3: Cho vào dung dịch HCl dư, thấy giải phóng ra V lít khí H 2 (các khí đo ở 

đktc). Giá trị của V là ? 

A. 7,84. B. 13,44. C. 10,08. D. 12,32. 



ìNa : a ìa + 3a = 0,2.2 ìa = 0,1 

ï ï ï 

Ta có: 13,3 íAl : b ¾¾® ía + 3b = 0,35.2 ¾¾® íb = 0,2 

ïFe : c ï23a 27b 56c 13,3 ï 

î î + + = îc = 0,1 

BTE 0,1.1+ 0,2.3 + 0,1.2 

¾¾¾® nH 

= = 0,45 ¾¾® V = 10,08 

2 

2 

Câu 9: Cho m gam hỗn hợp gồm Ba và Al vào nước dư, sau khi các phản ứng xảy 

ra hoàn toàn thu được 7,168 lít khí H 2 (đktc) và 1,08 gam chất rắn không tan. Giá 





Vì có chất rắn không tan nên phần tan sẽ gồm: 

BTE 

¾¾¾® + = ¾¾® = 

2a 2a.3 0,32.2 a 0,08 

ìBa : a 

í 

îAl : 2a 

¾¾® m= 0,08.137+ 2.0,08.27+ 1,08= 

16,36(gam) 

Câu 10: Cho m gam Al và Na (tỉ lệ mol 1:2) tác dụng với nước dư chỉ thu được 

dung dịch X . Cho dung dịch X tác dụng với 100 ml dung dịch CuCl 2 0,25 M và

HCl 0,5 M. Sau phản ứng thu được 2,45 gam kết tủa chỉ chứa Cu(OH) 2 . Giá trị của 

m là: 

A. 5,84 B. 8,76 C. 8,03 D. 7,30 



+ 

ìNa : 2a 

ï 

- 

Dung dịch X chứa: íAlO 2 

: a và 

ï BTDT - 

î ¾¾¾® OH : a 

n - = 0,1(0,25.2+ 0,5) = 0,1(mol) 

Cl 

+ 

ìNa : 2a 

ï 

- BTDT 

¾¾® íAlO 2 

: a ¾¾¾® 2a = a + 0,1¾¾® a = 0,1¾¾® m = 7,3 

ï - 

îCl : 0,1 

Câu 11: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp Na, K, Ba, Al vào nước được dung 

dịch X và 8,512 lít H 2 (đktc). Cho X phản ứng với 200 ml dung dịch H 2 SO 4 1,25M 

và HCl 1M thu được 24,86 gam kết tủa và dung dịch Y chỉ chứa các muối clorua 

và sunfat trung hòa. Cô cạn Y được 30,08 gam chất rắn khan. Phần trăm khối 

lượng của Ba có trong hỗn hợp ban đầu là: 

A. 44,16% B. 60,04% C. 35,25% D. 48,15% 



Ta có: 

ì nH2SO 

= 0,25 

4 

ï 

ínHCl 

= 0,2 

ï 

ïî 

nH 

= 0,38 ¾¾® n 

2 

e 

= 0,76 

ìm¾¾® n+ 

= ne 

= 0,76 

ï 

2- 

ïSO 4 

: 0,25 

¾¾® 24,86 + 30,08 = 54,94í Cl 

- 

ïïî : 0,2 

BTDT 

¾¾¾® = ¾¾¾® = 

- 

OH : a 

BTKL 

a 0,06 m 22,82 

ìAl(OH) 3 

: 0,02 0,1.137 

¾¾® 24,86 í 

¾¾® %Ba = = 60,04% 

îBaSO 4 

: 0,1 22,82 

Câu 12: Một hỗn hợp X gồm Na và Al có tỉ lệ mol 1:2 cho vào nước thì thu được 

dung dịch A, một chất rắn B và 8,96 lít khí (đktc). Khối lượng chất rắn B và hỗn 

hợp X lần lượt là 

A. 1,35 và 12 B. 5,4 và 15,4 C. 5,4 và 14,5. D. 2,7 và 13,5. 

Trích đề thi thử chuyên Lê Khiết – Quảng Ngãi – 2016


ìNa : a 

BTE 

ìmB 

= 27a = 5,4(gam) 

Ta có: Xí 

¾¾¾® a+ 3a= 0,4.2® a= 0,2® 

í 

îAl: 2a îmX 

= 15,5(gam) 

Câu 13: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp Al và Ba với số mol bằng nhau vào 

nước được dung dịch X. Cho từ từ dung dịch HCl 0,5M vào dung dịch X đến khi 

lượng kết tủa đạt giá trị lớn nhất thấy dùng hết 200 ml. Giá trị của m bằng 




Khi kết tủa lớn nhất thì Cl - sẽ chạy hết vào BaCl 2 . 

BTNT.Clo 0,5.0, 2 

Do đó ta có ngay : ¾¾¾¾® nBaCl 

= = 0,05(mol) 

2 

2 

BTNT.Ba+ 

BTKL 

¾¾¾¾¾¾® m = 0,05(137 + 27) = 8,2(gam) 

Câu 14: X là hỗn hợp kim loại Ba và Al. Hòa tan m gam X vào lượng dư nước thu 

được 8.96 lít H 2 (đktc). Cũng hòa tan m gam X vào dung dịch NaOH dư thì thu 

được 12,32 lít khí H 2 (đktc). Giá trị của m là: 

A. 21,80. B. 13,70. C. 57,50. D.58,85. 



Do lượng khí ở lần 2 nhiều hơn nên ở lần 1, Al chưa phản ứng hết. 

Để ý thấy Al trong thí nghiệm 1 thì Al sẽ chui vào Ba(AlO 2 ) 2 

Do đó: 

ì ì 

TN.1 

X Ba : a BTE ï¾¾¾® 2a + 2a.3 = 0,4.2 

í ¾¾¾® í 

î Al : b ïî ¾¾¾® 

TN.2 

2a + 3b = 0,55.2 

ì a= 

0,1 

¾¾® í ¾¾® m= 

21,8(gam) 

îb = 0,3 

Câu 15: Chia 23,2 gam hỗn hợp X gồm Na, K và Al thành 2 phần bằng nhau. Phần 

1 cho tác dụng với dung dịch NaOH dư, thu được 8,96 lít khí H 2 (đktc). Phần 2 cho 

tác dụng với dung dịch HCl dư rồi cô cạn dung dịch thu được m gam chất rắn. giá 

trị m là 

A. 51,6 B. 37,4 C. 40,0 D. 25,8. 



Ta có: 

BTE 

n = 0,4¾¾¾® n = n = 0,8(mol) 

H2 

e - 

Cl 

BTKL 23,2 

¾¾¾® m = + 0,8.35,5 = 40(gam) 

2

Câu 16: Cho m gam hỗn hợp Al, Al 2 O 3 , Al(OH) 3 tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 

28,4% vừa đủ thu được dung dịch X có nồng độ phần trăm là 29,335% và 4,032 lít 

H 2 ở đktc. Cô cạn dung dịch X thu được 80,37 gam muối khan. Giá trị của m là: 

A. 18,78 B. 25,08 C. 28,98 D. 31,06 



80,37 

BTNT.Al Trongm 

Ta có: nAl 2(SO 4) 

= = 0,235 ¾¾¾¾® n 

3 

å Al 

= 0,47(mol) 

342 

dd 0,705.98 

¾¾® n 2- 

= 0,705¾¾® m 

SO 

HSO 

= = 243,275 

4 

2 4 

0,284 

Khối lượng dung dịch sau phản ứng: 

BTKL 

m 

80,37 

0,29335 

dd sau pu 

= = 

¾¾¾® m+ 243,275= 273,973+ 0,18.2 ¾¾® m= 

31,06(gam) 

273,973(gam)

Bài toán 28: Bài toán luyện tập về kim loại kiềm, kiềm thổ và hợp chất. 

Câu 1: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp rắn X gồm: 9,4 gam K 2 O; 26,1 gam Ba(NO 3 ) 2 ; 

10,0 gam KHCO 3 ; 8,0 gam NH 4 NO 3 . Sau khi phản ứng kết thúc, lọc bỏ kết tủa thu 

được dung dịch chứa a gam muối. Giá trị của a là: 

A. 20,2 B. 30,3 C. 35,0 D. 40,4 



Ta có : 

BTNT.K 

ì 

KO= ¾¾¾¾® 

KOH= 

n 0,1(mol) n 0,2 

2 

ï 

ïnBa(NO 3) 

= 0,1(mol) 

2 

í 

ïnKHCO 

= 0,1(mol) 

3 

ï 

î 

n 

NH4NO 

= 0,1(mol) 

3 

2- 

ì ïCO 3 

: 0,1(mol) ® BaCO 

3: 0,1(mol) 

¾¾®í 

 

ï îNH 3 

: 0,1(mol) 

+ 

ìï K :0,3 

¾¾® a = 0,3(39+ 62) = 30,3(gam) í 

- 

ï îNO 3 

: 0,3 

Câu 2: Cho 27,4 gam Ba kim loại vào cốc đựng 500 gam dung dịch hỗn hợp 

(NH 4 ) 2 SO 4 1,32 % và CuSO 4 2%. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được 

khí X, kết tủa Y và dung dịch Z. Nung Y đến khối lượng không đổi được chất rắn 

T. Giả thiết hiệu suất của phản ứng đều là 100 %. Khối lượng chất rắn T và nồng 

độ % của chất tan trong dung dịch Z lần lượt là: 

A. 23,3375 gam và 3,053% B. 44,6000 gam và 34,69 % 

C. 31,2125 gam và 3,035% D. 31,2125 gam và 3,022% 



Ta có: 

ì nBa = 0,2(mol) ìBaSO 4 

: 0,1125(mol) 

ï 

CDLBT ï 

ín(NH 4) 2SO = 0,05(mol) ¾¾¾¾® íNH 4 

3 

: 0,1 

ï 

ï 

n Cu(OH) 

CuSO 

0,0625 

2 

: 0,0625 

ïî 

= î 

4 

¾¾® = í 

î 

BTKL 

ìCuO : 0,0625 

mT 

31,2125 BaSO 

4 : 0,1125 

sau phan ung 

dd 

¾¾¾® m = 500+ 27,4- 0,1125.233- 0,1.17- 0,0625.98- 0,2.2= 

492,9625 

(0,2 - 0,1125).171 

¾¾® C%(Ba(OH) 

2) = = 3,035% 

492,9625

Câu 3: Cho m gam KOH vào 2 lít dung dịch KHCO 3 amol/l thu dược 2 lít dung 

dịch X. Chia X thành 2 phần bằng nhau. Cho phần 1 tác dụng với dung dịch BaCl 2 

dư thu được 15,76 gam kết tủa. Mặt khác, cho phần 2 vào dung dịch CaCl 2 dư rồi 

đung nóng, sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu dược 10 gam kết tủa. Giá trị 

của m và a lần lượt là: 

A. 8,96 gam và 0,12M B. 5,6 gam và 0,04M 

C. 4,48gam và 0,06 M D. 5,04 gam và 0,07M 



BTNT.C 

ìï 

2 3 

¾¾¾¾® = = 

¯ 

KCO :x n x 0,08 

Theo các thí nghiệm dễ thấy (X/2) gồm í 

ïî KHCO 

3 

: y 

ìKCO 2 3:0,08 CaCl ìCaCO 2 

3:0,08 

Với thí nghiệm 2: í 

¾¾¾® í 

îKHCO 3: y îCa(HCO 3) 2: 0,5y 

t 

0 

¾¾® CaCO 

3 

: 0,08 + 0,5y 

Do đó: 0,08 + 0,5y = 0,1 ® y = 0,04(mol) 

BTNT.C 

( ) 

¾¾¾¾® 0,08 + 0,04 .2 = 2a ® a = 0,12M 

( ) 

BTNT.K m 

¾¾¾¾® + 0,12.2 = 0,08.2 + 0,04 .2 ® m = 8,96(gam) 

56 

Câu 4: Hỗn hợp X gồm MgCO 3 và CaCO 3 . Nung m gam hỗn hợp X ở nhiệt độ 

cao, thu được chất rắn Y và khí CO 2 . Cho Y vào nước, thu được chất rắn Z và dung 

dịch E. Hấp thụ hết lượng khí CO 2 trên vào dung dịch E thu được 0,4 m gam chất 

rắn. Các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Thành phần % theo khối lượng của CaCO 3 

trong hỗn hợp gần nhất với giá trị nào sau đây? 

A. 60,0% B. 64,8% C. 40% D. 72,6% 



ìMgCO = + 

3 

: a ìï 

nCO + Lấy m = 100 (gam) í ® 

2 

a b 

í 

îCaCO 3 

: b ïî 

84a + 100b = 100 

+ Khi sục CO 2 thì 

40 ìa 

= 0,326(mol) 

nCaCO = b - a = = 0,4 ® í ® %CaCO = 

3 

3 

72,6% 

100 îb 

= 0,726(mol) 

Câu 5: 250ml dung dịch X chứa Na 2 CO 3 và NaHCO 3 khi tác dụng với H 2 SO 4 dư 

cho ra 2,24 lít CO 2 (đktc). 250ml dung dịch X với CaCl 2 dư cho ra 16 gam kết tủa. 

Nồng độ mol của Na 2 CO 3 và NaHCO 3 trong dung dịch X lần lượt là: 

A. 0,08M và 0,02M. B. 0,32M và 0,08M. 

C. 0,16M và 0,24M. D. 0,04M và 0,06M.



ìa + b = n = 0,1 

Ta có: 

î 

î 2 

0,08 0,02 

[ Na2CO3] = = 0,32M [ NaHCO3] 

= = 0,08M 

0,25 0,25 

ì n a 2- 

CO2 

ï 

= 

CO 

a 0,08(mol) 

3 ï 

ì = 

VX 

= 0,25(lit) í ® í 

n b 

0,16 ® í 

- 

ï = b 0,02(mol) 

HCO 

a = n = = 0,08 = 

3 

ï ¯ 

î 

Câu 6: Cho 100 ml dung dịch Ba(OH) 2 0,8M vào 200 ml dung dịch chứa Na 2 SO 4 

0,2M và FeSO 4 xM thu được 24,04 gam kết tủa. Giá trị của x là 

A. 0,30M. B. 0,60M . C. 0,15M . D. 0,45M. 



Chú ý: Kết tủa là BaSO 4 và Fe(OH) 2 

Nhìn nhanh qua các đáp án ta thấy có 3 trường hợp Ba 2+ bị kết tủa hoàn toàn (x > 

0,2) 

ìï BaSO 

4 

: 0,08 0,06 

Vậy ta giả sử ngay : 24,04í ® x = = 0,3(M) 

ïî ¾¾¾® 

BTKL 

Fe(OH) 0,2 

2 

: 0,06 

Có đáp án thỏa mãn ta có thể chọn ngay A mà không cần phải làm trường hợp x = 

0,15 M 

Câu 7: Cho 1,792 lít O 2 tác dụng với hỗn hợp X gồm Na, K và Ba thu được hỗn 

hợp Y gồm các oxit và kim loại dư. Hòa tan hết hỗn hợp Y vào H 2 O lấy dư, thu 

được dung dịch Z và 3,136 lít H 2 . Cho Z tác dụng với lượng dư dung dịch NaHCO 3 

thu được 39,4 gam kết tủa. Mặt khác, hấp thụ hoàn toàn 10,08 lít CO 2 vào dung 

dịch Z thu được m gam kết tủa. Biết các phản ứng đều xảy ra hoàn toàn. Các thể 

tích khí đều đo ở đktc. Giá trị của m là: 




Ta có: 

ìï nO = 0,08 

2 

BTDT Trong Z 

í ¾¾¾® n - = 0,08.4 + 0,14.2 = 0,6(mol) 

OH 

ïî 

nH 

= 0,14 

2 

= ¾¾¾¾® BTNT.Ba 

¯ Ba 

= 

n 0,2 n 0,2(mol) 

Với n = 0,45® n 2- 

= 0,6- 0,45= 0,15® m= 0,15.197= 

29,55(gam) 

CO 

CO 

2 3 

Câu 8: Hỗn hợp X gồm hai kim loại kiềm ở 2 chu kì liên tiếp. Lấy 8,5 gam hỗn 

hợp X cho tác dụng hết với dung dịch HCl dư, thu được dung dịch Y và 3,36 lít H 2 

(đktc). Cô cạn dung dịch Y thu được m gam chất rắn. Giá trị của m và hai kim loại 

kiềm lần lượt là :

A. 32,6 và Na, K B. 46,8 và Li, Na 

C. 32,6 và Li, Na D. 19,15 và Na, K 



Ta có: n = 0,15(mol) ® n = 0,3(mol) 

BTKL 

H 

2 

¾¾¾® m = 8,5 + 0,3.35,5 = 19,15(gam) 

Cl 

- 

Câu 9: Hòa tan hết 4,667 gam hỗn hợp Na, K, Ba và ZnO (trong đó oxi chiếm 

5,14% khối lượng) vào nước, thu được dung dịch X và 0,032 mol khí H 2 . Cho 88 

ml dung dịch HCl 1M vào X đến khi các phản ứng kết thúc, thu được m gam kết 

tủa. Giá trị của m là 

A. 0,990. B. 0,198. C. 0,297. D. 0,495. 



BTNT.O 5,14.4,667 

Trước tiên có ngay : ¾¾¾¾® nZnO 

= = 0,015(mol) 

100.16 

Bài toán này việc sử dụng kỹ thuật “Đi tắt đón đầu” chính là sử dụng định luật 

BTĐT mở rộng. 

+ Khi cho một mớ kim loại kiềm và kiềm thổ vào nước thì H bay ra bao nhiêu thì 

OH sinh ra bấy nhiêu để đảm bào tính trung hòa của dung dịch. 

Vậy n = 0,032(mol) ® n = 0,064(mol) đây chính là tổng số mol anion có 

H 

2 

OH 

- 

trong dung dịch và cũng chính là tổng số mol điện tích dương. 

+ Bây giờ lại đón đầu với câu hỏi ? Clo cuối cùng đi đâu? 

Ngay lập tức nó chạy vào muối của kim loại kiềm và kiểm thổ là 0,064 

mol. 

BTNT.Clo 0,088 - 0,064 

BTNT.Zn 

Và ¾¾¾¾® nZnCl 

= = 0,012 ¾¾¾¾® n 

2 Zn(OH) 

= 0,003(mol) 

2 

2 

® m= 0,003.99= 

0,297(gam) 

Câu 10: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm K, K 2 O, KOH, KHCO 3 , K 2 CO 3 

trong lượng vừa đủ dung dịch HCl 14,6%, thu được 6,72 lít (đktc) hỗn hợp gồm hai 

khí có tỉ khối so với H 2 là 15 và dung dịch Y có nồng độ 25,0841%. Cô cạn dung 

dịch Y, thu được 59,6 gam muối khan. Giá trị của m là 

A. 46,6. B. 37,6. C. 18,2. D. 36,4. 



ìï nCO 

= 0,2(mol) 

2 

59,6 

+ Ta có: í 

nKCl 

= = 0,8(mol) 

ïî 

nH 

= 0,1(mol) 74,5 

2

BTNT.Clo 

0,8.36,5 

+ ¾¾¾¾® nHCl 

= 0,8® mdung dfich HCl 

= = 200(gam) 

0,146 

% 

59,6 

+ ® CKCl 

= = 0,250841® m= 

46,6(gam) 

m+ 200-0,2.44-0,1.2 

Câu 11: Một hỗn hợp X gồm Al 2 (SO 4 ) 3 và K 2 SO 4 , trong đó số nguyên tử oxi 

chiếm 20/31 tổng số nguyên tử có trong hỗn hợp. Hòa tan hỗn hợp X trên vào nước 

rồi cho tác dụng với dung dịch BaCl 2 dư, hỏi khối lượng hỗn hợp ban đầu gấp bao 

nhiêu lần khối lượng kết tủa: 

A. 0,4623 lần B. 0,5923 lần C. 0,6142 lần D. 0,6241 lần 



Ta lấy 1 mol hỗn hợp X 

ì nAl 2(SO 4) 

a ìa+ b= 

1 

ï = 

a 1/3 

3 ï 

ì = 

5 

í ® í12a + 4b 20 ® í ® n = n 2- 

= (mol) 

¯ SO 

n 

4 

ïî KSO 

b b 2/3 

3 

2 4 

= ï = î = 

î17a + 7b 31 

1 2 

m 

342. + 174. 

¯ 

Vậy = 

3 3 

= 0,5923 

m 5 

X .233 

3 

Câu 12: Cho 38,04 gam hỗn hợp X gồm Mg, Ca, MgO, CaO, MgCO 3 , CaCO 3 tác 

dụng với dung dịch HCl vừa đủ thu được 9,408 lít hỗn hợp khí Y (đktc) có tỉ khối 

so với H 2 là 12,5 và dung dịch Z chứa 25,65 gam MgCl 2 và CaCl 2 . Tổng khối 

lượng muối (gam) có trong Z gần nhất với : 

A. 60. B. 64. C. 68. D. 58. 



Ta có: 

Ta quy X về 

ìCO : 0,23(mol) 

HCl 

2 

X nY 

0,42(mol) H 

2 :0,19(mol) 

¾¾¾® = í 

î

ìMg 

ï 

BTNT.Mg 

ì¾¾¾¾® 

ï 

Mg : 0,27 

BTNT.C 

38,04 ïCa : a 

HCl ï¾¾¾¾® CO 

3 

: 0,23 ìa = 0,36 

í ¾¾¾® í ® í O:b BTE 

b = 0,21 

ï ï¾¾¾® 0,27.2 + 2a = 2b + 0,23.2 + 0,19.2 î 

ïCO3 

BTKL 

î 

ï 

î¾¾¾® 40a + 16b = 17,76 

¾¾® m= 25,65+ 0,36(40+ 71) = 65,61(gam) 

å 

Câu 13: Cho 46,6 gam hỗn hợp X gồm Na, K, Ba và Al 2 O 3 (trong đó oxi chiếm 

30,9% về khối lượng) tan hết vào nước thu được dung dịch Y và 8,96 lít H 2 (đktc). 

Cho 3,1 lít dung dịch HCl 0,5M vào dung dịch Y thu được m gam kết tủa. Giá trị 

của m là: 

A. 0. B. 27,3. C. 35,1. D. 7,8. 



ì 0,309.46,6 

BTNT.O 

ïnO 

= = 0,9(mol) ¾¾¾¾® nAl2O 

= 0,3 

3 

Ta có: í 16 

ï BTDT 

nH 

0,4 n - 

î 

= ¾¾¾® = 0,8 

2 

OH 

BTNT.Al 

ìï AlO : 0,6 

í 

- 

ïî OH : 0,8 - 0,6 = 0,2 

- 

2 n = 1,55(mol) 

HCl 

¾¾¾¾® ¾¾¾¾¾¾® = + + - 

® n = 0,35® m= 0,35.78= 

27,3(gam) 

¯ 

1,55 0, 2 0,6 3(0,6 n ) 

Câu 14: Hỗn hợp X gồm Na, Ba, Na 2 O và BaO. Hòa tan hoàn toàn 21,9 gam X 

vào nước, thu được 1,12 lít khí H 2 (đktc) và dung dịch Y, trong đó có 20,52 gam 

Ba(OH) 2 . Cho toàn bộ dung dịch Y tác dụng với 100 ml dung dịch Al 2 (SO 4 ) 3 0,5M, 

thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là: 

A. 27,96 B. 29,52 C. 36,51 D. 1,56 



BTNT.Ba 

ì¾¾¾¾® 

ï 

Chia X thành íNa : a 

ï 

î 

O:b 

Ba : 0,12 

¯

BTKL 

ì¾¾¾® ï 

+ + = ì = 

í ¾¾® í 

BTE 

= 

23a 16b 0,12.137 21,9 a 0,14 

¾¾® 

ïî¾¾¾® 0,12.2 + a = 2b + 0,05.2 îb 0,14 

ì ïå n - = 0,12.2+ a= 

0,38 

n 0,02, 

3 

n 3+ 

ïî 

= 0,1 

Al 

OH 

¾¾® í 

¾¾® 

Al(OH) 

= 

2+ 

ìï Ba : 0,12 

BTNT.Ba 

¾¾® í ¾¾¾¾® n 

2 

B O 

0,12 

- 

aS 

= 

4 

ïî SO 

4 

: 0,15 

Vậy: å m = 0,12.233 + 0,02.78 = 29,52(gam) 

¯ 

Câu 15: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp gồm Na, Na 2 O, NaOH, Na 2 CO 3 trong 

dung dịch axit H 2 SO 4 40% (vừa đủ) thu được 8,96 lít hỗn hợp khí có tỉ khối đối với 

H 2 bằng 16,75 và dung dịch Y có nồng độ 51,449%. Cô cạn Y thu được 170,4 gam 

muối. Giá trị của m là 

A. 37,2 B. 50,6 C. 23,8 D. 50,4 



ì CO 

2 

: a ìa + b = 0,4 ìa = 0,3(mol) 

Ta có : 0,4 í ® í ® í 

î H 

2 : b î 44a + 2b = 0,4.2.16,75 î b = 0,1(mol) 

Khối lượng dung dịch Y : 

dung dich 170,4 170,4 

mY 

= = 331,2 Ta c ó : nNa = = 

2SO 

1,2(mol) 

4 

0,51449 142 

Khối lượng dung dịch axit ban đầu : 

2- 

BT.N h óm.SO4 

dd 1,2.98 

¾¾¾¾¾¾® mHSO 

= = 294(gam) 

2 4 

0,4 

BTKL 

¾¾¾® m+ 294= 331,2+ 0,4.2.16,75® m= 

50,6 

Câu 16: Cho dung dịch FeSO 4 nồng độ 15% phản ứng vừa đủ với dung dịch KOH 

nồng độ 20%. Đun nóng trong không khí để phản ứng xảy ra hoàn toàn. Tính nồng 

độ % của muối trong dung dịch sau phản ứng (coi nước bay hơi ko đáng kể). 

A. 14,16% B. 14,82% C. 16,14% D. 16,28% 



ì KOH 2.56 

ïmdd 

= = 560(gam) 

Ta lấy n 0,2 

2+ 

= 1(mol) ® n 

Fe 

KOH 

= 2 ®í 

ï¾¾¾® BTNT 

î 

nK2SO 

1(mol) 

4 

= 

O2 

Chú ý: ( ) ( ) 

1(mol)Fe OH ¾¾® 1(mol)Fe OH ¾¾¾® n = 0,25(mol) 

2 3 

174.1 

® %K2SO4 

= = 16,28% 

560 ! + 608 ! + 0,25.32 

"#$ #% 

-107.1 

! 

dd KOH dd FeSO O Fe(OH) 

4 3 

2 

Câu 17: Cho một lượng bột CaCO 3 tác dụng hoàn toàn với dung dịch HCl 32,85%. 

Sau phản ứng thu được dung dịch X trong đó nồng độ HCl còn lại là 24,20%. 

Thêm vào X một lượng bột MgCO 3 khuấy đều cho phản ứng xảy ra hoàn toàn thu 

được dung dịch Y trong đó nồng độ HCl còn là 21,10%. Nồng độ phần trăm MgCl 2 

trong dung dịch Y gần nhất với: 

BTE 

A. 2%. B. 3%. C. 4%. D. 5%. 



Giả sử khối lượng dung dịch HCl là 100 gam 

ìCaCO 3 

: a 

ï 

Ta có: í 32,85 - 73a 

ï0,242 = 

î 100 + 100a - 44a 

® nHCl 

= 0,9 

ìMgCO 3 

: b 

ï 

¾¾® a = 0,1¾¾® í 32,85 -7,3 -73b 

¾¾® b= 

0,04 

ï0,211 = 

î 100 + 5,6 + 84b - 44b 

0,04(24 + 71) 

¾¾® %MgCl2 

= = 3,54% 

100 + 10 + 0,04.84 -0,1.44 -0,04.44 



Ba(OH) 2 . Hấp thụ hoàn toàn 6,72 lít khí CO 2 (đktc) vào Y, thu được m gam kết 


A. 23,64 B. 21,92 C. 39,40 D. 15,76 



O 

2

BTKL 

ìNa : a ì¾¾¾® 23a + 137b + 16c = 21,9 

ï ï 

BTE 

Ta có: mX 

= 21,9 íBa : b í¾¾¾® a + 2b = 2c + 0,05.2 ® a = 0,14 

ï ï 

î î ¾¾¾¾® 

BTNT.Ba 

O:c b = 0,12 

BTNT(Na + Ba) 

¾¾¾¾¾® å - = + = = 

OH 

CO2 

n 0,14 0,12.2 0,38 n 0,3 

ì - 

ï 

n 2 = 0,38 - 0,3 = 0,08 

CO3 

¾¾® í 

n 2+ 

= b = 0,12 ¾¾® m = 0,08.197 = 15,76 

Ba 

¯ 

n - = 0,3 - 0,08 = 0,22 

ïî HCO3 

Câu 19: Cho 4,48 lít (đktc) NO 2 và 400 ml dung dịch NaOH 1,0 M. Sau đó cô cạn 

rồi lấy chất rắn đem nung đến khối lượng không đổi thu được chất rắn có khối 

lượng là: 

A. 27,6 gam. B. 21,8 gam C. 35,6 gam D. 31,8 gam 



Chú ý: 2NO2+ 2NaOH ® NaNO3+ NaNO2+ 

H2O 

ìNaNO 3 

: 0,1 

0 

BTNT ï 

t ìNaNO 2 

: 0,2 

Chất rắn: ¾¾¾® íNaNO 2 

: 0,1¾¾® í ® m = 21,8(gam) 

ï 

NaOH : 0,2 

NaOH : 0,2 î 

î 

Câu 20: Hòa tan hết 20,9 gam hỗn hợp gồm M và M 2 O (M là kim loại kiềm) vào 

nước, thu được dung dịch X chứa 28 gam chất tan và 1,12 lít khí H 2 (đktc). Kim 

loại M là 

A. Rb. B. Li. C. K. D. Na. 



Ta chia để trị hỗn hợp : 

ì Ma + 17a = 28 ìM = 23 

ìM : a(mol) ï ï 

20,9(gam) í ® íMa + 16b = 20,9 ® ía = 0,7 

îO : b(mol) ï BTE 

ï 

î¾¾¾® a = 2b + 0,05.2 îb = 0,3 

Câu 21: Hòa tan 7,2 gam một hỗn hợp gồm hai muối sunfat của một kim loại kiềm 

và một kim loại kiềm thổ vào nước dư, thu được dung dịch X. Cho dung dịch 

BaCl 2 phản ứng vừa đủ với X, thu được 11,65 gam, kết tủa và dung dịch Y chứa m 

gam muối. Giá trị của m là 

A. 6,50. B. 7,00. C. 8,20. D. 5,95. 



Ta có: n 

BaS 

O4 

BTNT.Clo 

BTKL 

ì¾¾¾® 

Kim loπi 

= - = 

ï m 7,2 0,05.96 2,4(gam) 

= 0,05(mol) ®í 

n - 

ïî ¾¾¾¾® 0,1(mol) 

Cl = 

¾¾® m = 2,4 + 0,1.35,5 = 5,95(gam) 

Câu 22: Cho 18,3 gam hỗn hợp gồm Ba và Na vào 1 lít dung dịch CuSO 4 0,5M, 

sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được m gam kết tủa và 4,48 lít khí H 2 

(đktc). Giá trị của m là 

A. 45,5. B. 40,5. C. 50,8. D. 42,9. 



BTKL 

Ta có: 18,3 ìBa : a(mol) ì¾¾¾® ï 137a + 23b = 18,3 ìa = 0,1(mol) 

í ® í ® í Na : b(mol) BTE 

î 

ïî ¾¾¾® 2a + b = 0,2.2 î b = 0,2(mol) 

Và 

BTNT.Ba 

ì¾¾¾¾® 

ï BaSO 4 

:0,1 

nC uSO = 0,5 ® m= 42,9(gam) í 

4 

nOH 

= 0,4 

ïî ¾¾¾¾® Cu(OH) 

2 

: 0,2 

Câu 23: Cho 200 ml dung dịch Ba(OH) 2 0,1M vào 300 ml dung dịch NaHCO 3 

0,1M, thu được dung dịch X và kết tủa Y. Cho từ từ dung dịch HCl 0,25M vào X 

đến khi bắt đầu có khí sinh ra thì hết V ml. Biết các phản ứng đều xảy ra hoàn toàn. 


A. 160. B. 280. C. 120. D. 80. 



Ta có: 

ìï n 

í 

ïî 

n 

Ba(OH) 

NaHCO 

2 

3 

= 0,02(mol) 

= 0,03(mol) 

- 

ìï OH : 0,01 

¾¾® Trong dung dfich X c„ í ¾¾® n + = 0,02 

2- 

H 

ïî CO 

3 

: 0,01 

0,02 

¾¾® V = = 0,08 = 80(ml) 

0, 25 

Câu 24: Hỗn hợp A gồm muối sunfit, hidrosunfit và sunfat của cùng một kim loại 

kiềm M. Cho 17,775 gam hỗn hợp A vào dung dịch Ba(OH) 2 dư, tạo thành 

24,5275 gam hỗn hợp kết tủa. Lọc kết tủa, rửa sạch và cho kết tủa tác dụng với 

dung dịch HCl dư, thấy còn 2,33 g chất rắn. Kim loại kiềm M là 

A. Li B. Na C. Rb D. K 



HCl 

ì¾¾¾® ï nBaSO 

= 0,01(mol) 

4 

+ Có í 

ïî ¾¾¾® 

BTKL 

nBaSO3 

= 0,1023(mol) 

+ Ta sẽ dùng kỹ thuật chặn khoảng để giải bài toán này. 

ìMSO 2 4 

:0,01 

BTKL 

Trường hợp 1: Xem như A chứa 17,775í 

¾¾¾® M = 38,43 

îMSO 2 3:0,1023 

ìMSO 2 4 

:0,01 

BTKL 

Trường hợp 2: Xem như A chứa 17,775í 

¾¾¾® M = 69,7 

îMHSO 3 

: 0,1023 

Câu 25: Cho 115,3 gam hỗn hợp hai muối MgCO 3 và RCO 3 vào dung dịch H 2 SO 4 

loãng, thu được 4,48 lít khí CO 2 (đktc), chất rắn X và dung dịch Y chứa 12 gam 

muối. Nung X đến khối lượng không đổi, thu được chất rắn Z và 11,2 lít khí CO 2 

(đktc). Khối lượng của Z là 




Dễ dàng suy ra trong X có muối sunfat kết tủa vì nếu không thì muối sẽ lớn hơn 

0,2.96 = 19,2. 

Ta có: å n 0,7 

CO 2 

= và R là Ba 

ìMgCO 3 

: a ì84a + 197b = 115,3 ìa = 0,2 

→115,3gam í ¾¾® í 

¾¾® í 

î BaCO 

3 : b îa+ b= 0,7 îb= 

0,5 

BTDT ìMgSO 4 

: 0,1(mol) 

Lại có: nCO 

= 0,2 ® n 2- 

= 0,2¾¾¾®í 2 SO4 

î BaSO 

4 

: 0,1(mol) 

ìBaSO 4 

: 0,1 

BTNT ï 

BTKL 

¾¾¾® ZíMgO : 0,1 ¾¾¾® mZ 

= 88,5(gam) 

ï 

îBaO : 0,4 

Câu 26: Cho 200 ml dung dịch Ba(OH) 2 0,6M vào 100 ml dung dịch chứa 

NaHCO 3 2M và BaCl 2 1M, thu được a gam kết tủa. Giá trị của a là 

A. 29,55. B. 19,70. C. 39,40. D. 35,46. 



Ta có: 

ìï 

í 

ï 

n - 

- = 0,24(mol) 2 

ìCO : 0,2 

OH 3 

í 

n 0,2 2+ 

Ba : 0,22 

- 

î HCO3 

ï 

¾¾® ¾¾® a= 0,2.197= 

39,4(gam) 

= ïî

Câu 27: Hòa tan hoàn toàn 24 gam hỗn hợp X gồm MO, M(OH) 2 và MCO 3 (M là 

kim loại có hóa trị không đổi) trong 100 gam dung dịch H 2 SO 4 39,2% thu được 

1,12 lít khí (đktc) và dung dịch Y chỉ chứa một chất tan duy nhất có nồng độ 

39,41%. Kim loại M là 

A. Cu. B. Zn. C. Mg. D. Ca. 



Ta có: 

0,4(M+ 

96) 

nHSO 

= 0,4¾¾® 0,3941= ¾¾® M= 24¾¾® 

Mg 

2 4 

24 + 100 -0,05.44 

Câu 28: Hỗn hợp X gồm Mg, MgO, Ca và CaO. Hòa tan 10,72 gam X vào dung 

dịch HCl vừa đủ thu được 3,248 lít khí (đktc) và dung dịch Y. Trong Y có 12,35 

gam MgCl 2 và m gam CaCl 2 . Giá trị m là 

A. 33,3 .B. 15,54. C. 13,32. D. 19,98. 



ìMg : 0,13 

ï 

ì40a + 16b = 7,6 

Dồn X về 10,72íCa : a ¾¾® í BTE 

ï 

¾¾¾® 0,13.2 + 2a = 2b + 0,145.2 

O:b 

î 

î 

ìa = 0,14 

BTNT.Ca 

¾¾® í ¾¾¾¾® m= 0,14(40+ 71) = 15,54(gam) 

îb = 0,125 

Câu 29: Cho m gam hỗn hợp CaC 2 và CaCO 3 phản ứng với dung dịch HCl dư, sau 

khi kết thúc, thu được hỗn hợp khí X. Đốt cháy hoàn toàn X được số mol CO 2 gấp 3 

lần số mol nước. Thành phần % khối lượng của CaC 2 trong hỗn hợp ban đầu là? 

A. 60,98 B. 56,14 C. 39,02 D. 43,86 



ìCaC 2 

: a ìCH 2 2:a ìCO 2:2a+ 

b 

Giả sử ta lấy 100 gam í ¾¾® Xí ¾¾® í 

îCaCO 3 

: b îCO 2: b îH2O: a 

ì64a + 100b = 100 ìa = 0,6098 

¾¾® í 

¾¾® í ¾¾® %CaC2 

= 39,02% 

î2a + b = 3a îb = 0,6098 

Câu 30: Hỗn hợp X gồm M và R 2 O trong đó M là kim loại kiềm thổ và R là kim 

loại kiềm. Cho m gam hỗn hợp X tan hết vào 87,6 gam dung dịch HCl 12% (dư), 

thu được dung dịch Y chứa 22,968 gam các chất tan có cùng nồng độ mol. Giá trị 

của m là 

A. 8,832. B. 13,248. C. 4,416. D. 6,624. 

Trích đề thi thử sở giáo dục Quảng Nam – 2016



ìMCl : a 

ï 

í 

ï 

îRCl : a 

2 

BTNT.Clo 0,12.87,6 

HCl : a ¾¾¾¾® 4a = ¾¾® a = 0,072 

36,5 

BTKL 

¾¾¾® = - - + = 

m 22,968 0,072.3.35,5 0,072.36,5 0,036.16 13,248(gam) 

Câu 31: Hỗn hợp X gồm Ba, BaO, Na, Na 2 O và K. Cho m gam hỗn hợp X vào 

nước dư thu được 3,136 lít H 2 (đktc), dung dịch Y chứa 7,2 gam NaOH, 0,93m 

gam Ba(OH) 2 và 0,044m gam KOH. Hấp thụ hoàn toàn 7,7952 lít CO 2 (đktc) vào 

dung dịch Y thu được a gam kết tủa. Giá trị của a gần nhất với 

A. 27,5. B. 24,5. C. 25,5. D. 26,5. 



Ta dồn X về: 

ìNa : 0,18(mol) 

ï 

ï 

0,93m 

Ba : 

171 

ï 

í 0,044m 

ïK: 

ï 

56 

ï m -0,18.23 -0,745m -0,0306m 0,2244m -4,14 

O: 

= 

ïî 

16 16 

BTE 2.0,93m 0,044m 0,2244m - 4,14 

¾¾¾® 0,18 + + = .2 + 0,14.2 ¾¾® m = 25,48 

171 56 16 

2- 

ìïCO 2 

: 0,348 ïì 

CO 

3 

: 0,1292 

¾¾® í 

¾¾® 

- í 

2+ 

ïî 

OH : 0,18 + 0,1386.2 + 0,02 = 0,4772 ïî 

Ba : 0,1386 

¾¾® a » 25,45 

Câu 32: Dung dịch X chứa 0,15 mol Ca 2+ , a mol Na + , 0,2 mol Cl - và HCO 3 - . Cho 

0,15 mol Ca(OH) 2 vào X thì thấy dung dịch X không còn tính cứng. Giá trị của a 

là: 




X hết tính cứng → không còn Ca 2+ ¾¾® n - ³ 0,3¾¾® a³ 

0,2 

HCO3

Câu 33: Hỗn hợp X gồm Al, Ba, Al 4 C 3 và BaC 2 . Cho 29,7 gam X vào nước dư, chỉ 

thu được dung dịch Y và hỗn hợp khí Z (C 2 H 2 , CH 4 , H 2 ). Đốt cháy hết Z, thu được 

4,48 lít CO 2 (đktc) và 9,45 gam H 2 O. Nhỏ từ từ 200 ml dung dịch H 2 SO 4 1M vào 

Y, được m gam kết tủa. Giá trị của m là 

A. 46,60. B. 15,60. C. 55,85. D. 51,85. 



ìAl : a 

ìCO 2 

: 0,2 

ï 

Ta có: í ¾¾® 29,7 íBa : b ¾¾® 27a + 137b = 27,3 

îH2O : 0,525 ï î C:0,2 

Chú ý: Số H có trong CH 4 và C 2 H 2 bằng số mol a nhương của Al và Ba trong các 

hợp chất tương ứng. 

BTNT.H ìa = 0,25 

¾¾¾¾® 3a + 2b = 0,525.2 ¾¾®í 

îb = 0,15 

Vậy Y chứa: 

2+ 

ìBa : 0,15 

ï 

ìn + 0,4 

- 

ï = 

H 

¾¾® íAlO 2 

: 0,25 + í 

n 2- 

ï 

= 0,2 

- 

SO 

OH : 0,05 

ïî 4 

BTDT 

î ¾¾¾® 

Dùng kỹ thuật điền số điện tích: 

2- 

ìSO 4 

: 0,05 

ï 

0,1 

¾¾® í n 

BTDT 3 0,1 ¾¾® 

Al(OH) 

= 0,25 - 

+ 

ï ¾¾¾® Al : 

3 

î 

3 

ìBaSO 4 

: 0,15 

ï 

¾¾® í 

0,1 ¾¾® m = 51,85(gam) 

¯ 

ïAl(OH) 3 

: 0,25 - 

î 

3 

Câu 34: Cho 37,95 gam hỗn hợp gồm hai muối MgCO 3 và RCO 3 vào 100 ml dung 

dịch H 2 SO 4 loãng thấy có 1,12 lít CO 2 (ở đktc) thoát ra, dung dịch X và chất rắn Y. 

Cô cạn dung dịch X thu được 4,0 gam muối khan. Nung chất rắn Y đến khối lượng 

không đổi thu được chất rắn Z và 4,48 lít CO 2 (ở đktc). Khối lượng chất rắn Z là? 




BTKL 

¾¾¾® 37,95 + 0,05.98 = m + 4 + 0,05.44 + 0,05.15 ¾¾® m = 35,75 

BTKL 

 

Z Y CO 

¾¾¾® m = m - m = 35,75- 0,2.44= 

26,95(gam) 

2 

Y 

Câu 35: Hỗn hợp X gồm Al, Ca, Al 4 C 3 và CaC 2 . Cho 15,15 gam X vào nước dư, 

chỉ thu được dung dịch Y và hỗn hợp khí Z (C 2 H 2 , CH 4 , H 2 ). Đốt cháy hết Z, thu 

Y

được 4,48 lít CO 2 (đktc) và 9,45 gam H 2 O. Nhỏ từ từ 200 ml dung dịch HCl 2M 

vào Y, được m gam kết tủa. Giá trị của m là 

A. 27,3. B. 19,5. C. 16,9. D. 15,6. 



ìCa : a 

ï 

Ta chia X thành 15,15íAl : b 

Để ý thấy số mol e do Ca và Al nhường 

ï ¾¾¾¾® 

BTNT.C 

î C:0,2 

chính bằng số nguyên tử H trong Z hay trong H 2 O. 

Do đó, ta có 

ì40a + 27b = 15,15 - 0,2.12 ìa = 0,15 

¾¾® í 

¾¾® í 

î2a + 3b = 1,05 îb = 0,25 

ì 

ïCaCl 2 

: 0,15 

BTNT.Clo ï 0,1 

Và nHCl = 0,4¾¾¾¾® íAlCl 3 

: ¾¾® m= 

16,9 

ï 3 

ï BTNT.Al 

0,1 

ï ¾¾¾¾® Al(OH) 

3 

: (0,25 - ) 

î 

3 

Câu 36: Cho 23,0 gam hỗn hợp gồm Ba và 2 kim loại kiềm X, Y (M X > M Y ) ở hai 

chu kì liên tiếp tác dụng hết với nước dư được dung dịch A và 5,6 lít khí (đktc). 

Thêm vào dung dịch A 180 ml dung dịch Na 2 CO 3 0,5M thì Ba(OH) 2 còn dư, nếu 

thêm tiếp 30 ml dung dịch K 2 SO 4 1M nữa thì trong dung dịch còn dư K 2 SO 4 . Kim 

loại kiềm Y là: 

A. K B. Rb C. Na D. Li 



Ta có: 

ì ïnH 

= 0,25¾¾® n - = 0,5 6,56 m 

2 

OH 

ì < 

X+ 

Y< 

10,67 

í 

¾¾® í 

0,09 n 2+ 

ïî 

< < 0,09 + 0,03 0,26 < n 

Ba 

î 

X+ 

Y< 


¾¾® 25,23 < MX,Y 

< 33,34 ¾¾®í 

î 

ìNa 

K 

Câu 37. Cho 4,96 gam hỗn hợp Ca, CaC 2 tác dụng hết với H 2 O thu được 2,24 lít 

(đktc) hỗn hợp khí X. Đun nóng hỗn hợp khí X có mặt xúc tác thích hợp một thời 

gian được hỗn hợp khí Y. Dẫn hỗn hợp khí Y từ từ vào dung dịch nước Brom dư 

thấy còn lại 0,896 lít (đktc) hỗn hợp khí Z có tỉ khối hơi với H 2 bằng 4,5. Khối 

lượng bình nước Brom tăng lên là: 




ìCa : a ìH 2 

: a ìa= 

0,06 

Ta có: 4,96í ¾¾® 0,1í ¾¾® í 

îCaC 2 

: b îCH 

º CH : b îb = 0,04 

BTKL 

¾¾¾® + = 

Br 

+ ¾¾® 

2 Br 

= 

2 

0,06.2 0,04.26 m 0,04.9 m 0,8(gam) 

Câu 38: Hòa tan hết 3,87 gam hỗn hợp Na, Ca và Al 2 O 3 (trong đó Al 2 O 3 chiếm 

52,713% khối lượng) vào nước, thu được dung dịch X và 1,008 lít khí H 2 (đktc). 

Cho 135 ml dung dịch HCl 1M vào X đến khi các phản ứng kết thúc, thu được m 

gam kết tủa. Giá trị của m là 

A. 3,12. B. 1,95. C. 2,34. D. 1,17. 



0,52713.3,87 

Ta có: nAl2O 

= = 0,02(mol) 

3 

102 

BTDT 0,135 - 0,045.2 

Và nH 

= 0,045 ¾¾¾® n 

2 AlCl 

= = 0,015(mol) 

3 

3 

BTNT.Al 

¾¾¾¾® n = 0,02.2 - 0,015 = 0,025 ¾¾® m = 1,95(gam) 

Al(OH) 3 

Câu 39. Cho 115,3 gam hỗn hợp hai muối MgCO 3 và RCO 3 vào dung dịch H 2 SO 4 

loãng, thu được 4,48 lít khí CO 2 (đktc), chất rắn X và dung dịch Y chứa 12 gam 

muối. Nung X đến khối lượng không đổi thu được chất rắn Z và 11,2 lít khí CO 2 

(đktc). Khối lượng của Z là ? 




Ta có 

å 

¾¾® nCO 

= 0,2+ 0,5= 0,7¾¾® M= 104,7¾¾®í 2 

î 

¯ 

ìMgCO : 0,2 

3 

3 

BaCO : 0,5 

ìMgCO 3 

: 0,1 ìMgO : 0,1 

BTNT.Mg+ 

C ï 

ï 

nMgSO = 0,1¾¾¾¾¾® XíBaCO 4 

3 

:0,4 ¾¾® mZ 

= 88,5íBaO:0,4 

ï 

BaSO BaSO 

4 

: 0,1 

ï î 

î 4 

: 0,1 



Ba(OH) 2 . Hấp thụ hoàn toàn 6,72 lít khí CO 2 (đktc) vào Y, thu được m gam kết 


A. 23,64 B. 21,92 C. 39,40 D. 15,76 


Định hướng tư duy giải :

BTKL 

ìNa : a ì¾¾¾® 23a + 137b + 16c = 21,9 

ï ï 

BTE 

Ta có : mX 

= 21,9 íBa : b í¾¾¾® a + 2b = 2c + 0,05.2 ® a = 0,14 

ï BTNT.Ba 

O:c ï 

î î ¾¾¾¾® b = 0,12 

å 

BTNT(Na + Ba) 

¾¾¾¾¾® - = + = 

OH 

CO 

= 

2 

n 0,14 0,12.2 0,38 n 0,3 

ì - 

ï 

n 2 = 0,38 - 0,3 = 0,08 

CO3 

¾¾® í 

n 2+ 

= b = 0,12 ¾¾® m = 0,08.197 = 15,76 

Ba 

¯ 

n - = 0,3 - 0,08 = 0,22 

ïî HCO3

Chủ đề 29: Bài toán lượng kết tủa Al(OH) 3 thay đổi. 

Dạng toán này có nhiều cách giải. Trước đây tôi hay sử dụng kỹ thuật tư 

duy phân chia nhiệm vụ của OH - với bài toán có Al 3+ hoặc H + với bài toán có AlO 2 

- 

với hướng tư duy này sử dụng cho kết quả cũng khá tốt. Tuy nhiên, kỹ thuật phân 

chia nhiệm vụ sẽ được tôi nói kỹ ở phần đồ thị trong bài tập hóa học nên trong chủ 

đề này tôi muốn giới thiệu tới các bạn một kỹ thuật khác nữa đó là kỹ thuật “Điền 

số điện tích”. Bản chất chỉ là xem kim loại Al hay Na đã đi vào ion hay chất nào? 

Mời các bạn theo dõi qua những ví dụ sau đây: 

Ví dụ 1: Hòa tan hết 0,54 gam Al trong 70ml dung dịch HCl 1M thu được dung 

dịch X. Cho 75ml dung dịch NaOH 1M vào X, sau khi các phản ứng xảy ra hoàn 

toàn thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là: 

A. 1,56 B. 0,78 C. 0,39 D. 1,17 


Áp dụng kỹ thuật điền số điền tích. 

Ta có: 

+ 

ìNa : 0,075 

ï 

- 

BTNT.Al 

nAl 

= 0,02 ¾¾® X íCl : 0,07 ¾¾¾¾® m = 0,015.78 = 1,17 

¯ 

ï ¾¾¾® 

BTDT - 

AlO 

2 

: 0,005 

î 

Kỹ thuật điền số điện tích ở đây là quan tâm tới Na + đã biết số mol lên ta phải kiếm 

đủ số mol điện tích âm để trung hòa với số mol Na + . Rõ ràng Cl - không đủ nên 

phải có AlO 2 - . Vậy 0,54 gam Al ban đầu đã được điều đi đâu? Đương nhiên là nó 

được điều vào AlO 2 - và Al(OH) 3 . 

Ví dụ 2: Hòa tan hoàn toàn m gam Al vào trong 200ml dung dịch X chứa HCl 

0,2M và H 2 SO 4 0,1M thu được dung dịch Y. Thể tích dung dịch NaOH 0,2M cần 

thêm vào dung dịch Y để lượng kết tủa thu được lớn nhất là: 

A. 400ml B. 600ml C. 800ml D. 300ml 



Tư duy điền số điện tích → kết tủa lớn nhất khi Na trong NaOH chạy vào NaCl và 

Na 2 SO 4 

n - ìï 

= 0,04 

Cl 

BTDT 

Ta có: í ¾¾¾® n + = 0,08(mol) 

n 

Na 

2- 

= 0,02 

ïî SO4 

0,08 

¾¾® V = = 0,4(lit) = 400ml 

0,2 

Ví dụ 3: Hoà tan hết m gam Al 2 (SO 4 ) 3 vào nước được dung dịch X. Cho 360 ml 

dung dịch NaOH 1M vào X, thu được 2a mol kết tủa. Mặc khác, nếu cho 400 ml 

dung dịch NaOH 1M vào X thì thu được a mol kết tủa. Các phản ứng xảy ra hoàn 

toàn, giá trị của m là:

A. 19,665 B. 20,520. C. 18,810. D. 15,390. 



BTNT.Al 

Gọi n 3+ = x(mol) ¾¾¾¾® m= 

171x(gam) 

Al 

Bài toán này sẽ có hai trường hợp xảy ra và nên sử dụng phân chia nhiệm vụ 

Trường hợp 1: Kết tủa ở lần thí nghiệm 1 đã bị tan một phần 

Khi đó: 

ì0,36 = 3x + (x -2a) 

í 

î0,4 = 3x + (x -a) 

ìa 

= 0,04(mol) 

¾¾® 0,36 + 2a = 0,4 + a ¾¾® í ¾¾® m = 18,81 

îx 

= 0,11(mol) 

Trường hợp 2: Lần một kết tủa chưa bị tan, lần 2 bị tan một phần. 

ì0,36 = 2a.3 ìa = 0,06 

¾¾® í 

¾¾® í ¾¾® m= 

19,665 

î0,4 = 3x + (x- a) îx = 0,115 

Trường hợp này vô lý vì số mol kết tủa max là 0,115 mà trong lần đầu lại thu được 

0,06.2 = 0,12 mol. 

Ví dụ 4: Cho 300 ml dung dịch Ba(OH) 2 1M vào 200 ml dung dịch chứa AlCl 3 

0,75M và HCl 0,5M. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được m gam kết 


A. 7,80. B. 3,90. C. 11,70. D. 5,85. 



Cách 1: Sử dụng tư duy phân chia nhiệm vụ của OH - . 

Ta có: 

ì n - = 0,6(mol) 

OH 

ï 

ín + = 0,1(mol) ¾¾® 0,6 = 0,1+ 0,15.3 + (0,15 -n ) 

H 

¯ 

ï 

3+ 

ïî 

n = 0,15(mol) 

Al 

¾¾® n = 0,1¾¾® m = 7,8(gam) 

¯ 

Cách 2: Sử dụng tư duy điền số điện tích. 

2+ 

ìBa : 0,3 

ï 

Ta sẽ đi điền điện tích âm cho Ba 2+ - 

¾¾® íCl : 0,45 + 0,1 

ï BTDT 

- 

î ¾¾¾® : AlO 

2 

: 0,3.2 - 0,55 = 0,05 

BTNT.Al 

¾¾¾¾® 

Al(OH) 

= ¾¾® = 

3 

¯ 

n 0,1 m 7,8(gam) 


Câu 1: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp Na và Al (tỉ lệ mol 1:1) vào H 2 O dư thu 

được dung dịch X. Cho từ từ 200 ml dung dịch HCl 1M vào X thì thu được t gam

kết tủa. Nếu cho từ từ 300ml dung dịch HCl 1M vào dung dịch X thì thu được 

1,25t gam kết tủa. Giá trị của m là 

A. 12,6 B. 13,125 C. 18,75. D. 9,25. 



Nhận xét nhanh 

+ Vì hỗn hợp Na và Al (tỉ lệ mol 1:1) nên dung dịch X chỉ có NaAlO 2 . 

+ Vì lượng HCl tăng 1,5 lần mà lượng kết tủa tăng chưa đến 1,5 lần. Nên lần 1 kết 

tủa chưa cực đại và lần 2 kết tủa đã bị tan 1 phần. 

Ta có: n + = 0,2(mol) ® n = 0,2(mol) = t 

H 

Với thí nghiệm 2: 

H 

Al(OH) 3 

max max max 

Al(OH) Al(OH) Al(OH) 

n + = 0,3= n + 3(n - 0,2.1,25) ® n = 0,2625(mol) 

BTKL 

3 3 3 

¾¾¾® m= 0,2625(27+ 23) = 13,125 

Câu 2: Cho 100 ml NaOH 0,4M từ từ vào 100 ml dung dịch AlCl 3 0,15 M đến phản 

ứng xảy ra hoàn toàn thu được m gam kết tủa. Giá trị m là? 

A. 1,04 B. 1,17 C. 10,4 D. 11,7 



Ta có: 

nNaOH 

0,04 

ìNaCl : 0,04 

ìï = ï 

í 

¾¾® í 0,005 

ïî 

nAlCl = 0,015 AlCl 

3 

ï 3 

: 

î 3 

¾¾¾¾® m = 78(0,015 - ) = 1,04 

3 

Câu 3: Hoà tan hoàn toàn m gam bột Al vào 150 ml dung dịch HCl 2M thu được 

dung dịch X. Cho dung dịch X tác dụng với 320 ml dung dịch NaOH 1M thu được 

4,68 gam kết tủa. Giá trị của m là: 




BTNT.Al 0,005 

¯ 

Ta có: 

+ 

ìNa : 0,32 

ï 

í 

ï 

î ¾¾¾® 

- 

BTNT.Al 

Cl : 0,3 n = 0,06 ¾¾¾¾® m = 0,08.27 = 2,16(gam) 

¯ 

BTDT - 

AlO 

2 

: 0,02 

Câu 4: Cho m gam Na vào 200 ml dung dịch hỗn hợp NaOH 1M và Ba(OH) 2 

0,5M, đến phản ứng hoàn toàn thu được dung dịch X. Cho dung dịch X vào 200 ml 

dung dịch hỗn hợp Al 2 (SO 4 ) 3 0,5M và HCl 1M, đến phản ứng hoàn toàn thu được 

31,1 gam kết tủa. Giá trị lớn nhất của m là: 

A. 4,6. B. 23. C. 2,3. D. 11,5.



ìBaSO 4 

: 0,1 

Ta có: 31,1 í 

→ Na lớn nhất khi kết tủa bị tan một phần. 

î Al(OH) 

3 : 0,1 

Dung dịch cuối cùng chứa: 

BTNT.Na 

¾¾¾¾® = = 

2- 

ìSO 4 

: 0,2 

ï 

- 

ïCl : 0,2 

í 

AlO : 0,1 

- 

ï 2 

ï ¾¾¾® 

BTDT 

î 

m 0,5.23 11,5(gam) 

+ 

Na : 0,7 

Câu 5: Cho V lít dung dịch NaOH 2M vào dung dịch chứa 0,1 mol Al 2 (SO 4 ) 3 và 

0,1 mol H 2 SO 4 đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 7,8 gam kết tủa. Giá 

trị lớn nhất của V để thu được lượng kết tủa trên là: 

A. 0,25. B. 0,035. C. 0,05. D. 0,45. 



Ta có: 

ì n 3+ 

= 0,2 

Al 

ï 

ín 2- 

0,4 

SO4 

ï 

ïî n = 0,1 

¯ 

BTNT 

= ¾¾¾® 

BTNT.Na 

¾¾¾¾® 

NaOH 

= ¾¾® = 

ìNa 2SO 4 

: 0,4 

í 

î NaAlO 

2 

: 0,1 

n 0,9 V 0,45 

Câu 6: Cho 2,74 gam Ba vào 100ml dung dịch chứa AlCl 3 0,1M và Al 2 (SO 4 ) 3 

0,1M. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được m gam kết tủa. Giá trị của 

m là: 

A. 5,70 B. 6,24 C. 5,36 D. 7,38 



2+ 

ìBa : 0,02 

ï 

2- 

ìBaSO 4 

: 0,02 

ïSO 4 

: 0,03 ï 

Ta có: í ¾¾® m m 5,70(gam) 

3 

¯í 

0,04 ¾¾® = 

+ 

¯ 

ïAl : 0,03 ïAl(OH) 3 

: 

ï 

3 

- 

î 

îOH : 0,04 

Câu 7: Hòa tan hoàn toàn 3,92 gam hỗn hợp X gồm Al, Na và Al 2 O 3 vào nước 

(dư) thu được dung dịch Y và khí H 2 . Cho 0,06 mol HCl vào X thì thu được m gam 

kết tủa. Nếu cho 0,13 mol HCl vào X thì thu được m – 0,78 gam kết tủa. Phần trăm 

khối lượng oxi có trong X là: 

A. 41,07% B. 35,20% C. 46,94% D. 44,01% 



+ 

ìAl : a 

ìNa : b 

ï 

ï 

- 

Dung dịch Y chứa: 3,92íNa : b ¾¾® Y íAlO 2 

: a + 2c 

ïAl BTDT 

2O 3 

: c ï - 

î 

î ¾¾¾® OH : b - a - 2c 

Với 0,06 mol HCl: ¾¾® 0,06 = b - a - 2c + n¯ 

Với 0,13 mol HCl: ¾¾® = ( - - ) + ( + ) + ( + - + ) 

0,07.23 

¾¾® b= 0,07 ¾¾® %Na= = 41,07% 

3,92 

0,13 b a 2c a 2c a 2c n 0,01 .3 

Câu 8: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm Al và Al 2 O 3 vào 200 ml dung 

dịch NaOH 2M, thu được dung dịch Y và 3,36 lít khí H 2 (đktc). Thêm 300 hoặc 

700 ml dung dịch HCl 1M vào dung dịch Y đều thu được một lượng kết tủa có 

khối lượng m gam. Phần trăm khối lượng của Al trong X là: 

A. 27,69% B. 51,92% C. 41,54% D. 34,62% 



+ Có 

ìï nNaOH 

= 0,4 

í 

BTE 

ïî 

nH 

= 0,15¾¾¾® n = 

2 

Al 

0,1(mol) 

ìNaOH : a(mol) 

BTNT ï 

¾¾¾® Yí BTNT.Al 0,3 - a 

ïNaAlO 2 

: 0,4 -a ¾¾¾¾® nAl = 

2O3 

î 2 

+ Với 0,3 mol HCl, dung dịch sau phản ứng chứa 

+ 

ìNa : 0,4 

ï 

- 

BTNT.Al 

¾¾® íCl : 0,3 ¾¾¾¾® n = 0,3 - a 

¯ 

ï BTDT - 

î ¾¾¾® AlO 

2 

: 0,1 

0,3 - a 

¾¾® 78( 0,3 - a) 

= 0,1.27 + 102. ¾¾® a = 0,2 ¾¾® m = 7,8 

2 

0,1.27 

¾¾® %Al = = 34,62% 

7,8 

Câu 9: Cho 12,9 gam hỗn hợp X gồm Al và Al 2 O 3 vào 400 ml dung dịch KOH 

1M, đun nóng. Sau phản ứng hoàn toàn thu được dung dịch Y và thấy thoát ra 3,36 

lít H 2 (đktc). Thêm 300 ml dung dịch HCl 1M vào dung dịch Y, thu được kết tủa có 

khối lượng là: 



¯


Ta có: 

+ 

ìK :0,4 

ìAl : 0,1 ï 

- 

nH = 0,15 ¾¾® 12,9 í ¾¾® Y íAlO 2 

2 

: 0,3 

îAl2O 3: 0,1 ï - 

î OH : 0,1 

+ + 

ìK :0,4 ìK :0,4 

ï 

ï 

Y AlO : 0,3 Cl : 0,3 m 0,2.78 15,6(gam) 

HCl 

- - 

¾¾¾® í 2 

¾¾® í ¾¾® = = 

¯ 

ï - ï - 

OH : 0,1 AlO 

2 

: 0,1 

î 

î 

Câu 10. Cho 47,4 gam phèn nhôm – Kali (K 2 SO 4 .Al 2 (SO 4 ) 3 .24H 2 O) vào nước thu 

được dung dịch X. Cho 200 ml dung dịch Ba(OH) 2 0,75M vào dung dịch X thu 

được m gam kết tủa. Giá trị của m là ? 




3+ 2+ 

47,4 

ìïAl : 0,1 ìïBa : 0,15 

Ta có: nphen = = 0,05¾¾® í + 

948 

2- í 

- 

ï îSO 4 

: 0,2 ï îOH : 0,3 

ìBaSO 4 

: 0,15 

¾¾® m= 42,75í îAl(OH) 

3 : 0,1 

Câu 11. Hòa tan m gam một hỗn hợp gồm AlCl 3 và ZnCl 2 có tỷ lệ mol tương ứng 

là 2 : 3 vào nước dư thu được dung dịch X. Cho 960 ml dung dịch NaOH 1M vào 

X thấy xuất hiện 2a mol hỗn hợp kết tủa. Mặt khác, cho 2080 ml dung dịch NaOH 

1M vào X thấy xuất hiện a mol kết tủa. Cho rằng tốc độ các phản ứng là như nhau. 


A. 97,2 B. 81,0 C. 121,5 D. 64,8 



ìAlCl 3 

: 2x 

BTNT.Clo 

Ta có: mí 

¾¾¾¾® XCl 

2,4 

:5x 

îZnCl 2 

:3x 

Với 0,96 mol NaOH thì kết tủa chưa cực đại 

Với 2,080 mol NaOH thì kết tủa đã tan một phần. 

Do đó, 

NaOH 

ìï X(OH) 

¾¾®í 

1,6 

ï îXO - 

2 

0,96 

nNaOH 

= 0,96¾¾® n = 2a = ¾¾® a = 0,2(mol) 

¯ 

2,4 

n = 2,080¾¾® n = a= 0,1¾¾® 2,080= 5x.2,4+ 1,6(5x- 

0,2) 

¾¾® x = 0,12 ¾¾® m= 

81(gam) 

¯ 

2,4

Câu 12: Cho m gam hỗn hợp X gồm Ba, Al và Fe tác dụng với một lượng nước dư 

thu được 8,96 lít H 2 (đktc), dung dịch Y và chất rắn Z. Cho toàn bộ chất rắn Z tác 

dụng với 200 ml dung dịch CuSO 4 0,75M, khuấy đều thu được 13,8 gam hỗn hợp 

kim loại và dung dịch T chứa hai muối. Cho dung dịch T tác dụng với một lượng 

dư dung dịch NaOH, lọc lấy kết tủa nung trong không khí đến khối lượng không 

đổi thu được 6,0 gam chất rắn. Các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị của m là 

A. 23,45. B. 28,85 C. 19,25 D. 27,5. 



Ta có: 

ìCu : 0,15(mol) 

nCuSO 4 

0,15(mol) 13,8 Fe : 0,075(mol) 

= ¾¾® í 

î 

Dễ thấy 6 gam rắn là Fe 2 O 3 

2- 

ìSO 4 

: 0,15 

ï 

BTNT.Fe 2+ 

¾¾® nFe2O 

= 0,0375 ¾¾¾¾® T íFe : 0,075 

3 

ï¾¾¾® BTDT 3+ 

Có Al dư → Phần X phản ứng: 

î 

Al : 0,05 

ìBa : a 

BTE 

í ¾¾¾® 2a + 6a = 0,4.2 ¾¾® a = 0,1(mol) 

îAl : 2a 

Chú ý: Vì chất tan thu được là Ba(AlO 2 ) 2 → tỷ lệ mol Ba : Al phải là 1 : 2 

¾¾® m = 56(0,075 + 0,075) + 137.0,1 

!"# 

+ 27(0,05 + 0,1.2) = 28,85(gam) 

!$ $"$$$# !$$"$$# 

Fe 

Ba 

Câu 13: Hoà tan hết m gam Al 2 (SO 4 ) 3 vào nước được dung dịch A. Cho 300 ml 

dung dịch NaOH 1M vào A, thu được a mol kết tủa. Mặc khác, nếu cho 400 ml 

dung dịch NaOH 1M vào A, cũng thu được a mol kết tủa. Giá trị của m là: 

A. 21,375 B. 42,75 C. 17,1 D. 22,8 



m 

Gọi nAl 

= x = .2 

342 

Với 

Với 

n = 0,3¾¾® n = a = 0,1(mol) 

NaOH 

¯ 

+ 

ìNa : 0,4 

ï 

BTDT 

n = 0,4¾¾® n = a = 0,1(mol) ¾¾® AlO :x-0,1¾¾¾® x= 

0,125 

- 

NaOH ¯ 

í 2 

ï 2- 

SO 

4 

¾¾® m= 

21,375(gam) 

ïî 

Al 

:1,5x


dịch NaOH 1M, thu được dung dịch Y và 5,04 lít khí H 2 (đktc). Thêm 0,3 lít hoặc 

V lít dung dịch HCl 1M vào dung dịch Y đều thu được một lượng kết tủa có khối 

lượng (m – 12,75) gam. Giá trị của V là: 

A. 1,7 B. 1,9 C. 1,8 D. 1,6 



ìï nNaOH 

= 0,7 

+Có í 

BTE 

ïî 

nH 

= 0,225¾¾¾® n = 

2 

Al 

0,15(mol) 


BTNT ï 

¾¾¾® Yí BTNT.Al 0,55 - a 

ïNaAlO 2 

: 0,7 -a ¾¾¾¾® nAl = 

2O3 

î 2 

+ Với 0,3 mol HCl, dung dịch sau phản ứng chứa 

+ 

ìNa : 0,7 

ï 

í 

ï 

î ¾¾¾® 

- 

BTNT.Al 

Cl : 0,3 ¾¾¾¾® n = 0,3 - a 

¯ 

BTDT - 

AlO 

2 

: 0,4 

æ 

0,55 - a ö 

¾¾® 78( 0,3 - a) 

= ç 0,15.27 + 102. ÷ -12,75 

è 

2 ø 

¾¾® a= 0,15¾¾® n = 0,15 

¯ 

max 

HCl 

¾¾® n = 0,15+ 0,55+ 3(0,55- 0,15) = 1,9(mol) ¾¾® V= 

1,9 

Câu 15: Cho một lượng hỗn hợp X gồm Ba và Na vào 200 ml dung dịch Y gồm 

HCl 0,04M và AlCl 3 0,1M. Kết thúc các phản ứng, thu được 0,896 lít khí (đktc) và 

m gam kết tủa. Giá trị của m là 

A. 1,248 B. 1,56 C. 0,936 D. 0,624 

Trích đề thi thử THPT Quỳnh Lưu – 2016 


ì nH 

= 0,04 

2 

ï 

ïì 

nOH 

= 0,072 

Ta có: ín + = 0,008¾¾® n 0,008 m 0,624(gam) 

H 

í ¾¾® = ¾¾® = 

¯ 

¯ 

n 3+ 

ï 

ïî 

= 0,02 

Al 

n 3+ 

ïî 

= 0,02 

Al 

Câu 16: Hỗn hợp X gồm Al và Al 2 O 3 có tỉ lệ khối lượng tương ứng là 0,18:1,02. 

Cho X tan trong dung dịch NaOH (vừa đủ) thu được dung dịch Y và 0,672 lít H 2 

(đktc). Cho Y tác dụng với 200 ml dung dịch HCl được kết tủa Z ở nhiệt độ cao 

đến khối lượng không đổi được 3,57 gam chất rắn. nếu đem pha loẵng dung dịch 

HCl ở trên (bằng nước) đến 10 lần thì độ pH cao nhất của dung dịch sau pha loãng 

có thể đạt được là:

A. 1,456 B. 1,26 C. 2,456 D. 2,26 



Ta có: 

BTNT.Al 

BTE 0,03.2 

ìAl : 0,02(mol) 

= ¾¾¾® = = ® í 3 î 2 3 

nH 

0,03(mol) n 

2 

Al 

0,02(mol) X Al O : 0,03(mol) 

¾¾¾¾® n = 0,08 

Và 

t 

0 

NaAlO 

Al O 

2 

BTNT.Al 

Z¾¾® n = 0,035 ¾¾¾¾® n = 0,07(mol) 

+ Nếu HCl thiếu: 

Al(OH) 

2 3 3 

+ 

® n + = 0,07® éH ù= 0,035® PH= 

1,456 

H ë û 

+ 

+ Nếu HCl dư: ® n + = 0,08+ 0,01.3= 0,11® éH ù= 0,055® PH= 

1,26 

H 

ë û 


dịch NaOH 2M, thu được dung dịch Y và 3,36 lít khí H 2 (đktc). Thêm 300 hoặc 

700 ml dung dịch HCl 1M vào dung dịch Y đều thu được một lượng kết tủa có 

khối lượng m gam. Giá trị của m gần nhất với? 

A. 6,9 B. 8,0 C. 9,1 D. 8,4 



+ Có 

ìï nNaOH 

= 0,4 

í 

BTE 

ïî 

nH 

= 0,15¾¾¾® n 

2 

Al 

= 0,1(mol) 


BTNT ï 

¾¾¾® Yí BTNT.Al 0,3 - a 

ïNaAlO 2 

: 0,4 -a ¾¾¾¾® nAl2O 

= 

3 

î 

2 

+ Với 0,3 mol HCl: 0,3 = a + n¯ 

+ Với 0,7 mol HCl: 

( ) 

0,7 = a + 0,4 - a + 3(0,4 -a- n ) = 1,6 -3a- 3n ® a + n = 0,3 

¯ ¯ ¯ 

0,3 - a 

27.0,1+ 

102. 

m 18 51a 

+ Lại có n 

2 - 

= = = 

¯ 

78 78 78 

18 - 51a 

+ Vậy 0,3 = a + ® a = 0,2(mol) ® m = 0,1.27 + 0,05.102 = 7,8(gam) 

78 

Có đáp án C rồi ta không cần thử trường hợp 2. Thí nghiệm 1 kết tủa chưa cực đại. 

Câu 18: Cho 150 ml dung dịch Ba(OH) 2 1M vào 250 ml dung dịch Al 2 (SO 4 ) 3 x(M) 

thu được 42,75 gam kết tủa. Thêm tiếp 200 ml dung dịch Ba(OH) 2 1M vào hỗn hợp 

phản ứng thì lượng kết tủa thu được là 94,2375 gam. Giá trị của x là : 

A. 0,4 B. 0,35 C. 0,45 D. 0,3



Chú ý : 

(1). Trong bài toán này người ta không vớt kết tủa lần đầu ra mà cứ để yên rồi đổ 

thêm Ba(OH) 2 vào. 

(2). Để mò ra đáp án nhanh bài toán này các bạn cần tư duy nhanh xem lượng kết 

tủa ở lần 1 và 2 có bị tan phần nào không. Điều này khá đơn giản. 

+Nhìn nhanh qua đáp án cũng khẳng định được ở lần 1 muối sunfat có dư. 

+Khi đổ thêm Ba(OH) 2 dễ thấy Al(OH) 3 bị tan vì khi x = 0,45 vẫn bị tan. 

Khi đó ta có: 

3+ 

ìï Al : 0,5x 

í 

2- 

ïî SO 

4 

: 0,75x 

2- 

ì BT.SO4 

Ba(OH) 4 

2:0,35(mol) 

ï ¾¾¾¾® BaSO :0,75x 

¾¾¾¾¾¾¾®í - 

¾¾¾¾® 

BT.OH + - 

Al(OH) 3 

= 

ïî 

Al(OH) 

0,5x.3 (0,5x n ) 0,7 

¾¾® 0,5x.3 + (0,5x - n ) = 0,7 ¾¾® n = 2x - 0,7 

ìï BaSO 4 

: 0,75x 

Vậy 94,2375í 

ïî n 

Al(OH) 3 

:2x - 0,7 

BTKL 

Al(OH) 

3 3 

¾¾¾® 233.0,75x + 78(2x - 0,7) = 94,2375 ® x = 0,45 

Bài này các bạn cũng có thể dùng thủ đoạn truyền thống “thử đáp án” 

Câu 19: Cho hai dung dịch: dung dịch A chứa NaOH 1M và Ba(OH) 2 0,5M; dung 

dịch B chứa AlCl 3 1M và Al 2 (SO 4 ) 3 0,5M. 

- Cho V 1 lít dung dịch A vào V 2 lít dung dịch B thu được 56,916 gam kết tủa. 

- Nếu cho dung dịch BaCl 2 dư vào V 2 lít dung dịch B thu được 41,94 gam kết tủa. 

Giá trị nhỏ nhất của V 1 có thể gần nhất với : 

A. 0,38 B. 0,26 C. 0,28 D. 0,34 



Cho BaCl 2 vào B ta có : 

BTNT.S 

41,94 

¾¾¾¾® nB aS O 

= n 2- 

= 1,5V 

4 SO 

2 

= = 0,18(mol) ® V2 

= 0,12(lit) 

4 

233 

n 3+ 

ìï 

= 0,12(1+ 1) = 0,24(mol) 

Al 

Và Trong Bí 

n 2- 

= 

SO 0,18(mol) 

ïî 4 

BTNT+ BTKL ìBaSO 4 

:0,18 

Trường hợp 1 : Nếu V 1 lớn hơn 0,36 lít : ¾¾¾¾¾® 56,916í îAl(OH) :0,192 

Ta có 

n - > 0,36.2= 0,72 nghĩa là kết tủa Al(OH) 

OH 

3 tan một phần. 

3

å 

n - = 2V = 4.0,24- 0,192 ® V = 0,384(lit) 

Và 

OH 1 1 

Trường hợp 2: Nếu V 1 nhỏ hơn 0,36 lít 

BTNT.Ba 

ì¾¾¾¾® 

BaSO 4: 0,5V1 

BTNT+ 

BTKL ï 

¾¾¾¾¾® 56,916í 56,916 -116,5V1 

ïAl(OH) 3 

: 

î 

78 

Trong trường hợp này Al(OH) 3 chưa bị tan 

56,916 -116,5V 1 .3 = 2V 

1 

® V 

1 

= 0,338 

78 

Câu 20: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp gồm Na 2 O và Al 2 O 3 vào nước thu được 

dung dịch X trong suốt. Thêm từ từ dung dịch HCl 1M vào X, khi hết 100ml thì bất 

ngờ xuất hiện kết tủa, khi hết 300ml hoặc 700ml thì đều thu được a gam kết tủa. 

Giá trị của a và của m lần lượt là: 

A. 15,6 và 5,4. B. 14,04 và 26,68. 

C. 23,4 và 35,9. D. 15,6 và 27,7. 



Bài toán khá đơn giản nếu các bạn tư duy theo kiểu như sau: 

Khi 

D≠ 

n + = 0,1bất ngờ có kết tủa nghĩa là n 

H 

NaOH 

= 0,1(mol) 

D≠ 

ì ïnNaOH 

= 0,1(mol) 

Khi đó Al nó chạy đi đâu? Tất nhiên là vào NaAlO 2 và X í 

ïî n 

NaAlO 

= 

2 

x(mol) 

ì a 

0,3 = 0,1+ 

ï 78 

ìa 

= 15,6(gam) 

Có ngay : í ® í 

ï æ a ö x = 0,3(mol) 

0,7 = 0,1+ x + x - .3 î 

ï 

ç ÷ 

î 

è 78 ø 

Na 

BTNT.Na Al 

2O : 0,2 

+ 

ì 

¾¾¾¾¾® mí 

® m = 27,7(gam) 

îAl2O 3: 0,15 

Câu 21: Cho 300ml dung dịch Ba(OH) 2 0,1M và 250 ml dung dịch Al 2 (SO 4 ) 3 x(M) 

thu được 8,55 gam kết tủa. Thêm tiếp 400 ml dung dịch Ba(OH) 2 0,1M vào hỗn 

hợp phản ứng thì lượng kết tủa thu được là 18,8475 gam. Giá trị của X là: 

A. 0,10. B. 0,12. C. 0,06. D. 0,09. 



Nhận thấy ban đầu :

ì ï 2+ 

= ì 

Ba BTNT ï 4 

í 

¯ í 

ïn 

- 

= 0,06mol 

OH 

ïî 

3 

n 0,03mol BaSO : 0,03 

¾¾® ¾¾¾® m = 8,55 ® x> 

0,06 

î 

Al(OH) : 0,02 

Với 

ì ïn 2+ 

= 0,07mol 

Ba BTNT Max 

0,14 

í 

¾¾¾® m = 0,07.233 + = > 

¯ 

- ïî 

= 

!"# "$ 

.78 19,95 18,8475 

n 0,14mol 

OH 

BaSO !"# 3 "$ 

Do đó,lượng kết tủa Al(OH) 3 đã bị tan một phần. 

Khi đó Ba(OH) 2 dư và 

4 

Al(OH) 3 

ì ì 

+ 

ï 

n 

3 

= 0,5x mol 

BaSO : 0,75x 

4 

Al 

ï 

¾¾® í ¾¾® 18,8475í - 

2- 

ïn = 0,75x mol 

18,8475 0,75x.233 

î SO ïAl(OH) : 

4 

3 

î 

78 

BT.Nh„m OH 18,8475 - 0,75x.233 

¾¾¾¾¾® - 0,14 = 0,5x.3 + (0,5x - ) ® x =0,09 (M) 

78 

Câu 22: Dung dịch X gồm Al 2 (SO 4 ) 3 0,75M và H 2 SO 4 0,75M. Cho V 1 ml dung 

dịch KOH 1M vào 100 ml dung dịch X, thu được 3,9 gam kết tủa. Mặt khác, khi 

cho V 2 ml dung dịch KOH 1M vào 100 ml dung dịch X cũng thu được 3,9 gam kết 

tủa. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Tỉ lệ V 2 :V 1 là 

A. 4 : 3. B. 25 : 9. C. 13 : 9. D. 7 : 3. 



ì n 3+ 

= 0,1.2.0,75 = 0,15(mol) 

Al 

ï 

Ta có : ín 

+ = 0,15(mol) 

H 

ï 

ïî 

nAl(OH) 

= 0,05(mol) 

3 

Nhìn rất nhanh qua đáp án thấy V 2 > V 1 nên lần 1 kết tủa chưa max, lần hai đã bị 

tan một phần. 

ìV1 = 0,15+ 0,05.3= 

0,3 V2 

7 

Vậy í 

® = 

îV2 = 0,15+ 0,15.3 + (0,15- 0,05) = 0,7 V1 

3 

Câu 23: Nhỏ từ từ 350 ml dung dịch NaOH 1M vào 100 ml dung dịch AlCl thì 3 

thu được 3,9 gam kết tủa.Nồng độ mol của AlCl 3 

là: 

A. 1,0 M hoặc 0,5 M B. 0,5 M 

C. 1,5M D. 1,0 M 



Nhân thấy 

ìï n = 0,05 

¯ 

n 

í ® n < 

¯ 

n - ïî 

= 0,35 3 

OH 

OH 

- 

nên kết tủa đã max rồi lại bị tan.

Chú ý: Đáp án A là cái bẫy cho những bạn nào cẩu thả, hấp tấp. 

Câu 24: X là dung dịch Al 2 (SO 4 ) 3 , Y là dung dịch Ba(OH) 2 . Trộn 200ml dung dịch 

X với 300ml dung dịch Y thu được 8,55 gam kết tủa. Trộn 200ml dung dịch X với 

500ml dung dịch Y thu được 12,045 gam kết tủa. Nồng độ mol/l của dung dịch X 

là 

A. 0,075M B. 0,100M C. 0.150M D. 0.050M 



Nhận xét, do kết tủa lần 2 lớn hơn lần 1 nên lần 1 kết tủa chưa cực đại. 

Và 5 .8,55 = 14,25 > 12,045 nên lần 2 kết tủa đã bị hòa tan 1 phần. 

3 

BT.OH 

ì ï[ X] 

= x 

TN.1 ïì n - = 0,6y 

OH ïì 

¾¾¾® Al(OH) 

3 

: 0,2y 

Ta gọi: í ¾¾¾® í ® í 

BTNT.Ba 

ï[ Y] y n 2+ 

î = ïî 

= 0,3y 

Ba ïî 

¾¾¾¾® BaSO 

4 

: 0,3y 

¾¾® 8,55 = 0,2y.78 + 0,3y.233 ¾¾® y = 0,1 

Với thí nghiệm 2: Ba(OH) 2 có dư nên 

3+ 2+ 

ìïAl : 0,4x ïì 

Ba : 0,05(mol) 

í 

+ 

2- í 

- 

ï îSO 4 

: 0,6x ï îOH : 0,1(mol) 

ìBaSO 4 

: 0,6x 

¾¾® 12,045í 

î Al(OH) 

3 : t(mol) ® 0,1 = 0,4x.3 + (0,4x - t) 

¾¾® 12,045 = 233.0,6x + 78(1,6x - 0,1) ¾¾® x = 0,075(M)

Chủ đề 30: Bài toán về nhiệt nhôm. 


+ Về mặt tư duy các bạn có thể xem nhiệt nhôm là quá trình Al lấy O trong các oxit 

như: Fe x O y , CuO, Cr 2 O 3 . . . 

+ Chú ý: Cr và Cr 2 O 3 không tan trong dung dịch NaOH loãng. Cr 2 O 3 chỉ tan trong 

NaOH đậm đặc và có đun nóng. Còn Cr thì không tan cả trong NaOH đặc, nóng. 

+ Chú ý áp dụng BTNT.O và BTE trong quá trình giải toán. Đặc biệt trong trường 

hợp cho hỗn hợp sau nhiệt nhôm tác dụng với HNO 3 dư hay H 2 SO 4 đặc, nóng dư 

thì lên áp dụng BTE cho cả quá trình. 

+ Với dạng toán nhiệt nhôm mà hỗn hợp có Fe 2 O 3 , Fe 3 O 4 hay Cr 2 O 3 các bạn có thể 

áp dụng kỹ thuật “Độ lệch H” sẽ cho kết quả rất tốt. Sau đây tôi xin giới thiệu với 

các bạn kỹ thuật này. 

Bài toán áp dụng: Hỗn hợp trước nhiệt nhôm chứa các ion Fe 3+ và Cr 3+ nhưng sau 

khi nhiệt nhôm cho tác dụng với HCl hoặc H 2 SO 4 ta lại thu được các muối chứa 

Fe 2+ và Cr 2+ sự chênh lệch điện tích này được chúng ta tính thông qua số mol 

nguyên tử H trước và sau phản ứng nhiệt nhôm. 

Chú ý: + Tổng số mol Fe 2+ và Cr 2+ sinh ra chính bằng số mol ΔH 

+ Nếu hỗn hợp trước nhiệt nhôm có CuO thì cần chú ý xem có phản ứng Cu +2Fe 3+ 

→2Fe 2+ + Cu 2+ hay không. 

Ví dụ 1: Tiến hành phản ứng nhiệt nhôm hỗn hợp X gồm 0,03 mol Cr 2 O 3 ; 0,04 

mol FeO và a mol Al. Sau một thời gian phản ứng, trộn đều, thu được hỗn hợp chất 

rắn Y. Chia Y thành hai phần bằng nhau. Phần một phản ứng vừa đủ với 400 ml 

dung dịch NaOH 0,1M (loãng). Phần hai phản ứng với dung dịch HCl loãng, nóng 

(dư), thu được 1,12 lít khí H 2 (đktc). Giả sử trong phản ứng nhiệt nhôm, Cr 2 O 3 chỉ 

bị khử thành Cr. Phần trăm khối lượng Cr 2 O 3 đã phản ứng là 

A. 20,00% B. 33,33% C. 50,00% D. 66,67% 



+ Chú ý: Cr và Cr 2 O 3 không tan trong NaOH loãng . 

+ Có 

BTNT.Na 

nNaOH 

= 0,04¾¾® nN 

aAlO 

= 0,04¾¾¾¾® a= 0,04.2= 

0,08(mol) 

2 

Giả sử cho cả hai phần tác dụng với HCl: 

¾¾® n = 0,1(mol) 

0,08.3 

Trước khi nhiệt nhôm cho X vào HCl: 

2 

Áp dụng kỹ thuật độ lệch H ta có ngay: 

0,02 

¾¾® = ¾¾® = ¾¾¾¾® = = 

0,03 

H 2 

BTE.Al 

¾¾¾® nH 

= = 

2 

0,12(mol) 

BTNT.Cr 

nD 

H 

0,04 n 2+ 

0,04 H 66,67% 

Cr 

Ví dụ 2: Nung nóng m gam Al và Fe 3 O 4 trong điều kiện không có không khí. Sau 

khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được chất rắn X. Cho X tác dụng với dung dịch

NaOH dư thu được dung dịch Y, chất rắn Z và 3,36 lít H 2 (đktc). Sục khí CO 2 dư 

vào dung dịch Y thu được 39 gam kết tủa. Giá trị của m là: 

A. 48,3 B. 57,0 C. 45,6 D. 36,7 

Trích đề thi thử khối B – 2009 


BTE d≠ 

X + NaOH có khí H 2 chứng tỏ Al dư. Có ngay: n = 0,15 ¾¾¾® n = 0,1 

BTNT.Al 0,5 - 0,1 

BTNT.O 

n = n = ¾¾¾¾® = = ¾¾¾¾® = 

¯ Al(OH) 

0,5 n 

3 Al2O 0,2 n 

3 Fe3O 

0,15 

4 

2 

BTKL 

¾¾¾® m= 0,5.27+ 0,15.232= 

48,3(gam) 

Ví dụ 3: Thực hiện phản ứng nhiệt nhôm hỗn hợp gồm Al và Cr 2 O 3 trong điều kiện 

không có không khí. Sau một thời gian thu được 21,95 gam hỗn hợp X. Chia X 

thành hai phần bằng nhau. Cho phần 1 vào lượng dư dung dịch HCl loãng nóng, 

thu được 3,36 lít H 2 (đktc). Hòa tan phần 2 vào lượng dư dung dịch NaOH đặc 

nóng, thu được 1,68 lít H 2 (đktc). Biết các phản ứng của phần 1 và phần 2 đều xảy 

ra hoàn toàn. Hiệu suất phản ứng nhiệt nhôm là 

A. 30,0% B. 60,0%. C. 75,0%. D. 37,5%. 


Chú ý: Cr không tác dụng với dung dịch NaOH loãng. 

ìAl : a 

ìP 2 

: 3a = 0,075.2 ® a = 0,05 

21,95 ïCr : b ï 

= 10,975 

BTE 

í ¾¾¾® í P 

1 : 3a + 2b = 0,15.2 ® b = 0,075 

2 ïAl2O 3 

: c ï 

î ® c = 0,0375 ® d = 0,0125 

ï 

îCr2O 3: d 

BT(NT+ 

KL) 

¾¾¾¾¾® ® = = 

H2 

ìAl : 0,125 0,05 - 0,0125 

10,975í 

H 75% 

îCr2O 3: 0,05 0,05 

Ví dụ 4: Thực hiện phản ứng nhiệt nhôm 50,85 gam hỗn hợp X chứa Al, CuO, Fe 3 O 4 

có số mol bằng nhau trong điều kiện không có không khí, sau một thời gian thu được 

hỗn hợp X. Cho X tác dụng với dung dịch HNO 3 đặc nóng, dư thu được V lít khí 

NO 2 (ở đktc, sản phẩm khử duy nhất). Giá trị của V là: 

A. 13,44. B. 10,08. C. 6,72. D. 11,2. 



ìAl : 0,15 

ï 

BTE 

Ta có: 50,85íCuO : 0,15 ¾¾¾® nNO 

= 0,15.3 + 0,15 = 0,6(mol) ¾¾® V = 13,44 

2 

ï 

îFe3O 4 

: 0,15 

Ví dụ 5: Thực hiện các phản ứng nhiệt nhôm hỗn hợp gồm m gam Al và 4,56 gam 

Cr 2 O 3 (trong điều kiện không có O 2 ), sau khi phản ứng kết thúc, thu được hỗn hợp 

X. Cho toàn bộ X vào một lượng dư dung dịch HCl (loãng, nóng), sau khi các phản 

Al

ứng xảy ra hoàn toàn, thu được 2,688 lít H 2 (đktc). Còn nếu cho toàn bộ X vào một 

lượng dư dung dịch NaOH (loãng), sau khi phản ứng kết thúc thì số mol NaOH đã 

phản ứng là ? 

A. 0,08 mol. B. 0,16 mol C. 0,10 mol. D. 0,06. 



ìCr : 0,06 

ìïnCr 2O = 0,03 

3 

BTNT+ 

BTE ï 

BTNT.Al 

Ta có: í 

¾¾¾¾® íAl : 0,04 ¾¾¾¾® NaAlO 

2 

: 0,1 

ïî 

nH 

= 0,12 

2 

ï 

îAl2O 3: 0,03 

¾¾® n = 0,1(mol) 

NaOH 

Ví dụ 6: Hỗn hợp X chứa 0,2 mol Al; 0,04 mol FeO; 0,05 mol Fe 2 O 3 , 0,08 mol 

CuO và 0,06 mol Fe 3 O 4 . Người ta cho X vào ống sứ (không có không khí) rồi nung 

nóng một thời gian thu được hỗn hợp Y (có chứa 3,84 gam Cu). Tách toàn bộ 

lượng Cu có trong Y ra ta được hỗn hợp rắn Z. Cho Z tác dụng với lượng vừa đủ 

HCl thấy thoát ra 3,36 lít khí H 2 (đktc) và dung dịch T. Cho AgNO 3 dư vào dung 

dịch T thu được m gam hỗn hợp kết tủa. Giá trị của m là: 

A. 156,48 B. 219,66 C. 182,46 D. 169,93 



Sử dụng kỹ thuật độ lệch H. 

ì 

BTE 

3,84 

ïnAl 

= 0,2 ¾¾¾® n 

H 

= 0,3 - = 0,24 

2 

Ta có: í 

64 ¾¾®D H = 0,18 ¾¾® n 

Fe 

= 0,18 

ï 

î 

nH 

= 0,15 

2 

Và 

ìï nH 2 

= 0,15 

í ¾¾® nHCl 

= 1,32 ¾¾® nAgCl 

= 1,32(mol) 

ïî nO 

= 0,51 

Dung dịch sau cùng chứa: 

ì ï + + = 

í 

3+ 

ïî Fe : 0,04 

2+ 

Fe : 0,04 0,06 0,18 0,28 

BTE 

¾¾¾® n 

Ag 

= 0,28(mol) ¾¾® m= 1,32.143,5+ 0,28.108= 

219,66(gam) 

Ví dụ 7: Trộn 0,54 gam bột Al với hỗn hợp bột Fe 2 O 3 và CuO rồi tiến hành phản 

ứng nhiệt nhôm ở nhiệt độ cao trong điều kiện không có không khí thu được hỗn 

hợp rắn X. Hoà tan X trong dung dịch HNO 3 thu được 0,896 lít (đktc) hỗn hợp khí 

Y gồm NO 2 và NO. Tỉ khối của X so với H 2 là: 

A. 20 B. 22 C. 23 D. 21 


Để ý cả quá trình chỉ có Al thay đổi số oxi hóa còn sắt và đồng không thay đổi số 

oxi hóa.

ìNO 2 

: a ìa+ b= 

0,04 

Ta có: nAl 

= 0,02 0,04í ¾¾® í NO : b 

BTE 

î 

î ¾¾¾® 0,02.3 = a + 3b 

0,03.46 + 0,01.30 

ìa = 0,03 MX 

0,04 

¾¾® í ¾¾® = = 21 

→Chọn D 

îb = 0,01 H2 

2 

Ví dụ 8: Đốt nóng một hỗn hợp gồm Al và 16 gam Fe 2 O 3 (trong điều kiện không 

có không khí) đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được hỗn hợp chất rắn X. 

Cho X tác dụng vừa đủ với V ml dung dịch NaOH 1M sinh ra 3,36 lít H 2 (đktc) . 


A. 100 B. 300 C. 200 D. 150 


Vì X tác dụng NaOH có khí H 2 nên Al dư. 

X gồm 

ìAl ì ¾¾¾® 

BTE trong X 0,15.2 

ï ï nAl 

= = 0,1 

íAl2O3 

® í 

3 

ï 

BTNT trong X 

Fe 

ï¾¾¾® 

î 

nAl O 

= 0,1 

î 2 3 

å 

BTNT.Na 

¾¾¾¾® n = n = 0,3 →Chọn B 

NaAlO2 

Al 


Câu 1: Trộn 0,25 mol bột Al với 0,15 mol bột Fe 2 O 3 rồi tiến hành phản ứng nhiệt 

nhôm trong điều kiện không có không khí (giả sử chỉ có phản ứng khử Fe 2 O 3 về Fe), 

thu được hỗn hợp rắn X. Cho toàn bộ X tác dụng với dung dịch NaOH (dư), thu 

được 0,15 mol H 2 và còn lại m gam chất rắn không tan. Hiệu suất phản ứng nhiệt 

nhôm và giá trị của m lần lượt là: 

A. 60% và 20,40. B. 50% và 30,75. 

C. 50% và 40,80. D. 60% và 30,75. 


Dễ thấy ta phải tính hiệu suất theo Al vì số mol nguyên tố Fe = 0,3 > 0,25 (số mol 

Al) 

BTNT.Al 

ì¾¾¾¾® Al2O 3: 0,075 

ï 

BTE du 0,15.2 ïAl : 0,1 

¾¾® nH 

= 0,15¾¾¾® n = = í 

2 

Al 

0,1 X 3 ïï¾¾¾¾® Fe : 0,15 

BTNT.Fe 

î Fe2O 3: 0,075 

ì 0,15 

ïH = = 60% 

¾¾®í 0,25 

ï 

îm = åm(Fe;Fe2O 3) = 0,15.56 + 0,075.160 = 20,4

Câu 2: Nung hỗn hợp bột gồm Al và Fe 2 O 3 trong bình kín một thời gian thu được 

hỗn hợp X gồm Fe, Al 2 O 3 , FeO, Fe 2 O 3 , Fe 3 O 4 và Al. Hòa tan hết X bằng dung dịch 

HNO 3 dư thu được 1,344 lit (đktc) khí NO là sản phẩm khử duy nhất). Khối lượng 

của Al trong hỗn hợp ban đầu là 



Ta BTE cho cả quá trình (xem như chỉ có Al thay đổi số oxi hóa). 

BTE 

Ta có: ¾¾¾® n = n = 0,06® m= 

1,62 

Al 

NO 

Câu 3: Nung nóng hỗn hợp gồm bột Al và bột Fe 3 O 4 trong môi trường không có 

không khí (xảy ra phản ứng nhiệt nhôm, hiệu suất 100%). Các chất sau phản ứng 

cho tác dụng với dung dịch NaOH (dư), thu được 6,72 lít khí H 2 (đktc), cũng lượng 

chất này nếu tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 loãng (dư) thu được 26,88 lít khí H 2 

(đktc). Khối lượng bột Al và Fe 3 O 4 trong hỗn hợp đầu lần lượt là 

A. 27 gam và 34,8 gam. B. 27 gam và 69,6 gam. 

C. 54 gam và 69,6 gam. D. 54 gam và 34,8 gam. 


Hỗn hợp sau phản ứng tác dụng với NaOH có khí H 2 nên Al dư 

ì 

NaOH 0,3.2 

ïAl : a ¾¾¾® a = = 0,2 

3 

ï 

Chất rắn sau phản ứng: ¾¾¾® 

å H2 

íFe : b 3a + 2b = 1,2.2 ® b = 0,9 

ïAl2O3 

ï 

ïî 

BTNT.Fe 

ìï¾¾¾¾® 

Fe ì 

ïì 

= 

3O 4 

: 0,3 Al :1 

mAl 

27 

¾¾® í ¾¾® í ¾¾® 

BTNT.Oxi 

í 

ïî ¾¾¾¾® Al î ïî 

Fe 

= 

2O 3: 0,4 Fe m 

3O 4 

: 0,3 

3O 

69,6 

4 

Câu 4: Nung m gam hỗn hợp X gồm bột Al, và Fe 3 O 4 sau một thời gian thu được 

chất rắn Y. Để hòa tan hết Y cần V ml dung dịch H 2 SO 4 0,7M (loãng). Sau phản 

ứng thu được dung dịch Z và 9,846 lít khí (đo ở 1,5 atm, 27 0 C). Cho dung dịch 

NaOH vào dung dịch Z đến dư, thu được kết tủa M, Nung M trong chân không đến 

khối lượng không đổi thu được 44 gam chất rắn T. Cho 50 gam hỗn hợp X1 gồm 

CO và CO 2 qua ống sứ đựng chất rắn T nung nóng. Sau khi T phản ứng hết, thu 

được hỗn hợp khí X 2 có khối lượng gấp 1,208 lần khối lượng X 1 . Giá trị của m và 

V lần lượt là: 

A. 59,9 và 1091 B. 66,9 và 1900 

C. 57,2 và 2000 D. 59,9 và 2000 



Ta có: n 

H 2 

1,5.9,846 

= = 0,6(mol) 

0,082.(27 + 273) 

BTKL trongT 60,4 - 50 

Và mX 

= 50.1,208 = 60,4 ¾¾¾® n 

2 

O 

= = 0,65(mol) 

16 

TrongT 44 - 0,65.16 

BTNT.Fe 

¾¾® nFe 

= = 0,6 ¾¾¾¾® nFe 3O 

= 0,2(mol) . 

4 

56 

H + làm hai nhiệm vụ là cướp O trong X và biến thành H 2 

BTNT.H 

1, 4 

¾¾¾¾® nHSO 

= 0,6 + 0,2.4 = 1,4 ® V = = 2(lit) 

2 4 

0,7 

BTDT 

¾¾¾® 3n + 0,65.2 = 1,4.2 ® n = 0,5(mol) 

BTKL 

Al 

¾¾¾® m = 0,5.27 + 0,2.232 = 59,9(gam) 

Al 

Chú ý : Dung dịch Z sẽ chứa Fe 2+ , Fe 3+ , Al 3+ 2 

và SO - 4 

(1,4 mol). Lượng điện tích 

dương của hai muối sắt chính là lượng điện tích âm của O trong 44 gam oxit T. 

Câu 5: Hỗn hợp X gồm Al, Fe 2 O 3 có khối lượng 21,67 gam. Tiến hành phản ứng 

nhiệt nhôm hỗn hợp X trong điều kiện không có không khí (giả thiết chỉ xảy ra 

phản ứng Al khử Fe 2 O 3 thành kim loại). Hòa tan hỗn hợp chất rắn sau phản ứng 

bằng dung dịch NaOH dư thu được 2,016 lít H 2 (đktc) và 12,4 gam chất rắn không 

tan. Hiệu suất của phản ứng nhiệt nhôm là 

A. 45%. B. 50%. C. 80%. D. 75%. 



ì ¾¾¾® 

BTE 0,09.2 

ï Al : = 0,06(mol) 

3 

ï 

- 

ì 

ï ¾¾¾¾® 

BTNT.Al a 0,06 

Al : a(mol) 

0 

t 

Al2O 3: 

Ta có: 21,67í 

¾¾® í 

2 

îFe2O 3: b(mol) ï ¾¾¾¾® 

BTNT.O 

Fe : a - 0,06 

ï 

ï - + 

ï ¾¾¾¾® 

BTNT.Fe 2b a 0,06 

Fe2O 3: 

î 

2 

ì12,4 = 56(a - 0,06) + 80(2b - a + 0,06) ìa = 0,21 

¾¾® í 

¾¾® í 

î27a + 160b = 21,67 îb = 0,1 

(Al dư và hiệu suất tính theo oxit sắt) 

a- 

0,06 1 

¾¾® H = . = 75% 

2 0,1 

Câu 6: Nung bột Fe 2 

O 3 

với a gam bột Al trong khí trơ, thu được 11,78 gam hỗn 

hợp rắn X. Cho toàn bộ X vào lương dư NaOH, thu được 1,344 lít H 2 

(dktc). Biết 

các phản ứng đều xảy ra hoàn toàn. Giá trị của a là:

A. 1,95 B. 3,78 C. 2,56 D. 2,43 



Vì X + NaOH có khí nên Al có dư. 

ìFe : 2x 

ìFe 0 

2O 3: x(mol) 

t ï 

Ta có: í 

¾¾® 11,78íAl2O 3: x 

îAl : a(gam) 

ï î Al : 0,04 

BTKL 

¾¾¾® 56.2x + 102x + 0,04.27 = 11,78 ® x = 0,05 

BTKL 

¾¾¾® a + 160.0,05 = 11,78 ® a = 3,78(gam) 

Câu 7: Hỗn hợp X gồm các chất CuO, Fe 3 O 4 , Al có số mol bằng nhau. Thực hiện 

phản ứng nhiệt nhôm 33,9 gam X trong môi trường khí trơ, sau một thời gian thu 

được hỗn hợp chất rắn Y. Cho Y tác dụng hết với dung dịch HNO 3 dư thu được 

hỗn hợp sản phẩm khử Z chỉ gồm NO 2 , NO có tổng thể tích 4,48 lít (đktc). Tỷ khối 

của Z so với heli là : 

A. 10,5 B. 21,0 C. 9,5 D. 19,0 



ìCuO : a 

ï 

BTKL 

Ta có: 33,9(gam) íFe3O 4: a ¾¾¾® 80a + 232a + 27a = 33,9 

ï 

îAl : a 

¾¾® a= 0,1(mol) ¾¾® ne 

= 0,4(mol) 

ìNO 2 

: x 

BTE ìx+ y= 0,2 ìx= 

0,1(mol) 

¾¾® 0,2í ¾¾¾® í ¾¾® í ¾¾® d(Z / He) = 9,5 

îNO : y îx+ 3y= 0,4 îy= 

0,1(mol) 

Câu 8: Một hỗn hợp X gồm Al và Fe 2 O 3 thực hiện phản ứng nhiệt nhôm. Phản ứng 

hoàn toàn thu được chất rắn Y. Y tác dụng với dung dịch NaOH dư, thu được 3,36 

lít H 2 (đktc) và chất rắn Z. Cho Z tác dụng với H 2 SO 4 loãng dư, thu được 8,96 khí 

(đktc).Tổng khối lượng Al và Fe 2 O 3 trong X là: 




NaOH 

ì ¾¾¾® 

Al 

= 

Al : n 0,1(mol) 

ï 

0 

t H2SO4 

BTNT.Fe BTNT.O 

X¾¾® YíFe: ¾¾¾® nFe = 0,4¾¾¾¾® nFe2O = 0,2¾¾¾¾® n 

3 Al2O 

= 0,2 

3 

ï 

Al O ïî 

2 3

( ) 

ì 

BTKL ïmAl 

= 0,1+ 0,4 .27 = 13,5(gam) 

¾¾¾® Xí 

® m= 

45,5(gam) 

ïî 

mFe2O 

= 0,2.160 = 32(gam) 

3 

Câu 9: Hỗn hợp X gồm Al, Fe 2 O 3 có khối lượng 27,3 gam. Tiến hành phản ứng 

nhiệt nhôm hỗn hợp X trong điều kiện không có không khí. Hòa tan hỗn hợp chất 

rắn sau phản ứng bằng dd NaOH dư thu được 4,032 lít H 2 (đktc) và 14,88 gam chất 

rắn không tan. Hiệu suất của phản ứng nhiệt nhôm là: 

A. 60%. B. 80%. C. 75%. D. 71,43%. 



BTE D≠ 0,18.2 

Ta có : n = 0,18¾¾¾® n = = 0,12(mol) 

H2 

Al 

3 

Và phần chất rắn bị tan là : 

ìAl : 0,12 

BTKL 

ï 

¾¾¾® 27,3 - 14,88 = 12,42í a - 0,12 ® a = 0,3 

ïAl O : 

2 3 

î 2 

BTNT.Al Trong X 

BTKL Trong X 27,3 - 0,3.27 

¾¾¾¾® n = 0,3(mol) ¾¾¾® n = = 0,12 

Al 

Fe2O3 

56 

0,09 

Vậy có ngay : H = = 75% (hiệu suất tính theo Fe 2 O 3 ) 

0,12 

Câu 10: Hỗn hợp X gồm 3,92 gam Fe, 16 gam Fe 2 O 3 và m gam Al. Nung X ở 

nhiệt độ cao trong điều kiện không có không khí, thu được hỗn hợp chất rắn Y. 

Chia Y thành hai phần bằng nhau. Phần một tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 loãng 

(dư), thu được 4a mol khí H 2 . Phần hai phản ứng với dung dịch NaOH dư, thu được 

a mol khí H 2 . Biết các phản ứng đều xảy ra hoàn toàn. Giá trị của m là 

A. 7,02. B. 4,05. C. 5,40. D. 3,51. 



Nhận xét : Vì các phản ứng hoàn toàn nên Al có dư . 

Ta có: 

Khi đó 

ì nFe 

= 0,07(mol) ìnAl2O 

= 0,05(mol) 

3 

ï 

0 

t Y ï 

ínFe2O 

= 0,1(mol) ¾¾® ín 3 

Fe 

= 0,135(mol) 

ï 

2 ï BTNT.Al 

înAl 

= x(mol) î¾¾¾¾® nAl 

= 0,5x - 0,1(mol) 

H 2 SO 4 ì¾¾¾® + - = 

ï 

BTE 

¾¾¾®í ¾¾¾® 

NaOH - = 

ïî 

0,135.2 1,5x 0,3 4a.2 

1,5x 0,3 2a 

ìx 

= 0,26(mol) 

¾¾® í ¾¾® m = 7,02(gam) 

îa 

= 0,045(mol)

Chúng ta cũng có thể dùng BTE cho cả quá trình ngay như sau: 

ì H 2 SO 4 

a = 

BTE ï¾¾¾® 0,07.2 + 3x = 4a.2.2 + 0,1.2 ì 

¾¾¾® ® 

ïî¾¾¾® 3x = 0,1.3.2 + a.2.2 î 

í í 

NaOH 

x = 

0,045(mol) 

0,26(mol) 

Câu 11: Hỗn hợp X gồm Al và Fe 2 O 3 , lấy 85,6 gam X đem nung nóng để thực hiện 

phản ứng nhiệt nhôm (giả sử chỉ xảy ra phản ứng khử oxit kim loại thành kim loại), 

sau một thời gian thu được chất rắn Y. Chia Y làm 2 phần bằng nhau: 

- Phần 1: hòa tan dung dịch NaOH dư thấy thoát ra 3,36 lít khí (đktc) và còn lại m 

gam chất không tan. 

- phần 2: hòa tan hết trong dung dịch HCl thấy thoát ra 10,08 lít khí (đktc) 

Giá trị m là: 

A. 16,8 B. 24,8 C.32,1 D. Đáp án khác 



Để tránh nhầm lẫn ta sẽ xử lý với ½ X. 

NaOH 

ì¾¾¾® 

ï 

HCl 

ì Al 

0 

t ï¾¾¾® 

Fe : 0,3 

X/2 

= í ¾¾® í 

BTNT.O 

î 2 3 ¾¾¾¾® 

2 3 

Al : 0,1(mol) 

m 42,8(gam) Y 

Fe O ï Al O : 0,15 

ï¾¾¾® BTKL 

î Fe2O 3:8(gam) 

¾¾® m = 0,3.56 + 8 = 24,8(gam) 

Câu 12: Thực hiện phản ứng nhiệt nhôm hỗn hợp gồm Al và m gam hai oxit sắt 

trong khí trơ, thu được hỗn hợp rắn X. Cho X vào dung dịch NaOH dư, thu được 

dung dịch Y, chất không tan Z và 0,672 lít khí H 2 (đktc). Sục khí CO 2 dư vào Y, 

thu được 8,58 gam kết tủa. Cho Z tan hết vào dung dịch H 2 SO 4 , thu được dung dịch 

chứa 20,76 gam muối sunfat và 3,472 lít khí SO 2 (ở đktc, là sản phẩm khử duy nhất 

của H 2 SO 4 ). Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị của m là 




BTE Du 0,03.2 

X + NaOH có khí H 2 nên Al có dư ¾¾¾® nAl 

= = 0,02(mol) 

3 

BTNT.Al 0,11- 

0,02 

nAl(OH) 

= 0,11(mol) ¾¾¾¾® n 

3 Al2O 

= = 0,045(mol) 

3 

2 

BTE 

Z chỉ là Fe: n = 0,155¾¾¾® n 2- 

= 0,155 

BTKL 

SO 

SO 

2 4 

¾¾¾® mFe 

= 20,76 - 0,155.96 = 5,88(gam) 

BTKL 

¾¾¾® m= m + m = 5,88+ 0,045.3.16= 

8,04(gam) 

Fe 

O

Câu 13: Tiến hành phản ứng nhiệt nhôm hỗn hợp X gồm Al và FeO đến phản ứng 

hoàn toàn, thu được chất rắn Y. Chia Y thành 2 phần bằng nhau. Phần một phản 

ứng tối đa với V lít dung dịch NaOH 1M. Hòa tan hết phần hai cần 3,5V lít dung 

dịch HCl 2M. Hỗn hợp Y gồm 

A. Al, Fe và Al 2 O 3 . B. Al 2 O 3 và Fe. 

C. Fe, FeO và Al 2 O 3 . D. FeO, Al 2 O 3 , Fe và Al. 



Với phần 1: nNaOH = V¾¾® nAl 

= V 

ìï AlCl 

3 

: V 

Với phần 2: nHCl 

= 7V¾¾®í 

→ FeO có dư. 

ïî FeCl 

2 

: 2V ¾¾® FeO : 2V 

Câu 14: Thực hiện phản ứng nhiệt nhôm m gam hỗn hợp X gồm Al và Fe 3 O 4 đến 

khi phản ứng hoàn toàn thu được hỗn hợp Y (biết Fe 3 O 4 chỉ bị khử về Fe). Chia Y 

thành hai phần: 

- Phần 1 cho tác dụng với dung dịch NaOH dư thu được 0,15 mol H 2 , dung dịch Z 

và phần không tan T. Cho toàn bộ phần không tan T tác dụng với dung dịch HCl 

dư thu được 0,45 mol H 2 . 

- Phần 2 cho tác dụng với dung dịch HCl thu được 1,2 mol H 2 . 


A. 164,6. B. 144,9. C. 135,4. D. 173,8. 



+ Phần 1 tác dụng với NaOH có 

Và 

BTE du 

n H 

= 0,15(mol) ¾¾¾® n 

2 

Al 

= 0,1(mol) 

HCl 

T¾¾¾® nH 

= 0,45¾¾® Fe:0,45¾¾® 

O:0,6 

2 

ìAl O : 0,2 

2 3 

ï 

BTKL 

1í 

1 

¾¾® m Al : 0,1 ¾¾¾® m = 48,3 

ï 

îFe : 0,45 

m2 

1, 2 

¾¾® = = 2 ¾¾® m = 3m1 

= 48,3.3 = 144,9 

m 0,45 + 0,15 

1 

Câu 15: Trộn bột Al với m gam hỗn hợp X gồm CuO, Fe 3 O 4 , MgO, Cr 2 O 3 rồi nung 

nóng thu được 240 gam hỗn hợp Y. Để hòa tan hoàn toàn Y thì phải dùng hết 450 

ml dung dịch NaOH loãng 2M. Mặt khác, lấy ½ hỗn hợp Y cho tác dụng với dung 

dịch HNO 3 thì thu được 12,32 lít khí NO (spk duy nhất). Thành phần phần trăm về 

khối lượng của Fe 3 O 4 trong hỗn hợp X là: 

A. 58,00% B. 64,53% C. 48,33% D. 53,17% 


BTNT 

Ta có: n = 0,9¾¾¾® n = 0,9(mol) 

NaOH 

Quy đổi về cả Y để tính NO: 

Al 

BTE 

nNO 

= 0,55.2= 1,1¾¾¾® nFe O 

= = 0,6(mol) 

3 4 

1,1.3 - 0, 9.3 

1 

0,6.232 

¾¾® %Fe3O4 

= = 58% 

240 

Câu 16: Trộn 5,4 gam bột Al với 17,4 gam bột Fe 3 O 4 rồi tiến hành phản ứng nhiệt 

nhôm (không có không khí). Giả sử chỉ xảy ra phản ứng khử Fe 3 O 4 thành Fe. Hòa 

tan hoàn toàn chất rắn sau phản ứng bằng dung dịch H 2 SO 4 loãng dư thu được 

5,376 lít khí H 2 (đktc). Hiệu suất phản ứng nhiệt nhôm và số mol H 2 SO 4 đã phản 

ứng là: 

A. 75 % và 0,54 mol. B. 80 % và 0,52 mol. 

C. 80 % và 0,54 mol. D. 75 % và 0,52 mol. 



Cách 1: Giải theo hướng tư duy thông thường 

Ta có: 

ì 

0,2 - a 

= 

¾¾® 

ìïn 2 3 

Al 

0,2 

Al : a Al O : 

ï 

í 

¾¾® 

2 

í 

ïî nFe = 

ï 

- - 

3O 

0,075 

4 

BTNT.O 0,2 a 3 9(0,2 a) 

¾¾¾¾® Fe : .3. = 

ïî 

2 4 8 

BTE 9(0,2 -a) 0,2 -0,04 

¾¾¾® 3a + 2 = 0,24.2 ¾¾® a = 0,04 ¾¾® H = = 80% 

8 0,2 

BTNT 

¾¾¾® n = 0,24 + 0,075.4 = 0,54 

HSO 2 4 

Cách 2: Giải theo kỹ thuật độ lệch H. 

BTE 1 

ì ïnAl = 0,2¾¾¾® nH = 0,3 

2 

t 2 

Ta có: í 

¾¾® nH 

= 0,24¾¾® nD 

= = 

2 

H 

0,06.2 0,12 

ïî 

nFe = 

3O 

0,075 

4 

0,12 

¾¾® n 2+ 

= 0,075+ 0,12¾¾® H= = 80% 

Fe 

0,075.2 

Tính số mol H 2 SO 4 bằng việc trả lời câu hỏi: H đã đi đâu? Tất nhiên nó biến thành 

BTNT 

H 2 và đi vào H 2 O. ¾¾¾® n = 0,24 + 0,075.4 = 0,54 

HSO 2 4 

Câu 17: Hỗn hợp X gồm Al, Fe x O y . Tiến hành phản ứng nhiệt nhôm hoàn toàn m 

gam hỗn hợp X trong điều kiện không có không khí thu được hỗn hợp Y. Chia Y 

thành 2 phần. 

- Phần 1 cho tác dụng với dung dịch NaOH dư thu được 1,008 lít H 2 (đktc) và còn 

lại 5,04g chất rắn không tan.

- Phần 2 có khối lượng 29,79 gam, cho tác dụng với dung dịch HNO 3 loãng dư thu 

được 8,064 lít NO (đktc, là sản phẩm khử duy nhất). Giá trị của m và công thức 

của oxit sắt là: 

A. 39,72 gam và FeO B. 39,72 gam và Fe 3 O 4 

C. 38,91 gam và FeO D. 36,48 gam và Fe 3 O 4 



BTE 

ì ïnH 

= 0,045¾¾¾® n 

2 

Al 

= 0,03 

Với phần 1: í 

ïî nFe 

= 0,09 

¾¾® n = 0,03.3+ 0,09.3= 

0,36 

max 

e 

Với phần 2: nNO = 0,36¾¾® ne = 3.0,36¾¾® m2 = 3m1 

¾¾® m= 

39,72 

Quay lại phần 1: 

ìAl : 0,03 

ï 

¾¾® 9,93íFe : 0,09 ¾¾® Fe : O = 3: 4 ¾¾® Fe O 

ï ¾¾¾® 

BTKL 

î Al2O 3: 0,04 

Câu 18: Nung hỗn hợp gồm 0,15 mol Al và 0,06 mol Fe 3 O 4 một thời gian, thu 

được hỗn hợp rắn X. Hòa tan hoàn toàn X trong dung dịch H 2 SO 4 dư thu được 

0,195 mol khí H 2 và m gam muối. Giá trị của m là: 

A. 544,12. B. 52,58. C. 41,97. D.55,89. 



Ta có: 

ìï nH 

= 0,195 

2 

í ¾¾® nH2SO 

= 0,195 + 0,24 = 0,435(mol) 

4 

ïî nO 

= 0,24 

BTKL 

¾¾¾® = + + = 

m 0,15.27 0,06.3.56 0,435.96 55,89(gam) 

Câu 19: Tiến hành phản ứng nhiệt nhôm hỗn hợp X gồm Al và Cr 2 O 3 , sau một thời 

gian thu được 18,76 gam chất rắn Y. Để hòa tan hoàn toàn Y cần vừa đủ 495 ml 

dung dịch HCl 2M (đun nóng), thu được dung dịch Z và 4,704 lít khí H 2 (đktc). 

Dung dịch Z phản ứng tối đa với dung dịch chứa m gam NaOH. Các phản ứng thực 

hiện trong khí trơ. Giá trị của m là? 

A. 51,2. B. 51,6. C. 48,8. D. 50,8. 



ìn + 

ï 

= 0,99 

H 

0,99 - 0,21.2 

Ta có: í ¾¾® nHO= = 0,285 

 

2 

ïî 

n 2 

H 

= 0,21 

2 

3 4

- 

ìCl : 0,99 

ï 

3+ 

BTNT.O 

ìCr2O 3: 0,095 ïAl : 0,16 ìNaCl : 0,99 

¾¾¾¾® ¾¾® Z ¾¾® 

2+ 

Al : 0,16 Cr : 0,06 

2 

í í í 

î 

ï î NaXO : 0,29 

ïî 

BTNT.Na 

¾¾¾¾® = = 

m 1,28.40 51,2(gam) 

3+ 

Cr : 0,13 

Câu 20. Nung 28,08 gam hỗn hợp X gồm Al và một oxit sắt trong khí trơ, chia 

chất rắn thu được thành hai phần bằng nhau. Cho phần một vào dung dịch NaOH 

dư, thu được 2,016 lít H 2 (đktc), còn lại chất rắn Y. Hòa tan hết Y vào dung dịch 

HNO 3 dư, thu được 2,464 lít NO (đktc, sản phẩm khử duy nhất của N +5 ). Phần hai 

phản ứng tối đa với 64,68 gam H 2 SO 4 (đặc, nóng) trong dung dịch, thu được SO 2 là 

sản phẩm khử duy nhất của S +6 . Hiệu suất phản ứng nhiệt nhôm (nung) là: 

A. 80%. B. 75%. C. 50%. D. 60%. 



Dồn ½ hỗn hợp X về 

ì 

BTKL 

ìAl : a ï¾¾¾® 27a + 56b + 16c = 14,04 

ï ï 

í í 

ïO : c ï 3a + 3b 3a + 3b -2c 

î 

2 2 

BTE.TN1 

14,04 Fe : b ¾¾® ¾¾¾¾® 3a + 3b = 2c + 0,09.2 + 0,11.3 

î BTNT.S 

ï¾¾¾® + = 

0,66 

ìa = 0,12 ìFeO 

ï 

ï 

¾¾® íb= 0,15¾¾® 

í du 0,09.2 

ï 

nAl 

= = 0,06¾¾® nAl2O 

= 0,03 

3 

c 0,15 ï 

î = î 3 

0,09 

¾¾® H= = 60% 

0,15 

Câu 21. Một hỗn hợp X gồm Al và Fe 2 O 3 thực hiện phản ứng nhiệt nhôm. Phản 

ứng hoàn toàn, thu được chất rắn Y. Y tác dụng với dung dịch NaOH dư, thu được 

3,36 lít H 2 (đktc) và chất rắn Z. Cho Z tác dụng với H 2 SO 4 loãng dư, thu được 8,96 

lít khí (đktc). Khối lượng Al và Fe 2 O 3 trong X lần lượt là: 

A. 13,5 gam; 32 gam B. 6,75 gam; 32 gam 

C. 10,8 gam; 16 gam D. 13,5 gam; 16gam 



BTE d≠ 0,15.2 

+ Vì Y + NaOH có nH 

= 0,15¾¾¾® n 

2 

Al 

= = 0,1(mol) 

3 

HSO 

+ 

2 4 

H 

2 

BTE 

Z¾¾¾® n = 0,4(mol) ¾¾¾® n = 0,4(mol) 

Fe

BTNT.Fe 

ì ï¾¾¾¾® 

Fe2O 3: 0,2 ïì 

mAl 

= 13,5(gam) 

+ Vậy X í 

® í 

BTNT.Al+ 

O 

ï¾¾¾¾¾® 

Al : 0,5(mol) ïmFe2O 

= 32(gam) 

î 

î 3 

Câu 22: Một hỗn hợp gồm bột Al và Fe 2 O 3 , thực hiện phản ứng nhiệt nhôm ở nơi 

không có không khí. Hỗn hợp sản phẩm rắn thu được sau phản ứng trộn đều rồi 

chia thành 2 phần. Cho phần 1 vào dung dịch NaOH lấy dư thì thu được 6,72 lít 

hiđro và chất rắn không tan trong NaOH có khối lượng bằng 34,783 % khối lượng 

phần 1. Hòa tan hết phần 2 vào dung dịch HCl thì thu được 26,88 lít hidro ( các thể 

tích ở đktc) các phản ứng đều hoàn toàn . Khối lượng từng chất rắn trong hỗn hợp 

ban đầu là 

A. 10,8g Al và 64 g Fe 2 O 3 B. 27 g Al và 32 g Fe 2 O 3 

C. 32,4 g Al và 32 g Fe 2 O 3 D. 45 g Al và 80g Fe 2 O 3 



+ Phần 1: Có 

BTE d≠ 

nH 

= 0,3(mol) ¾¾¾® n 

2 

Al 

= 0,2(mol) 

ìAl : 0,2(mol) 

ï 

+ Gọi P1 

íFe:2a(mol) 

ï BTNT.O 

î ¾¾¾¾® Al2O 3: a(mol) 

56.2a 

¾¾® %Fe = = 0,34783 ¾¾® a = 0,05 (mol) 

0,2.27 + 56.2a + 102a 

ìAl : 0,2k (mol) 

ï 

+ Vậy ¾¾® P1 

íFe:0,1k(mol) 

ï¾¾¾¾® 

BTNT.O 

î Al2O 3: 0,05k (mol) 

BTE 

¾¾¾® + = ¾¾® = 

+ Vậy ban đầu: 

0,2k.3 0,1k.2 1,2.2 k 3 

( ) 

BTNT.Al 

ì ¾¾¾¾® Al : 0,2 + 0,1 .4 = 1,2(mol) ìmAl 

= 

ï 

í 

ïî 

ï 

¾¾® í 

î 

m 

BTNT.Fe 

¾¾¾¾® Fe2O 3: 0,05.4 = 0,2(mol) ï 

Fe2O3 

32,4(gam) 

= 32(gam) 

Câu 23: Thực hiện phản ứng nhiệt nhôm hỗn hợp gồm Al và m gam hỗn hợp các 

oxit sắt trong điều kiện không có không khí, thu được hỗn hợp X. Cho X vào dung 

dịch NaOH dư, thu được dung dịch Y, chất không tan Z và 0,672 lít khí H 2 (đktc). 

Sục khí CO 2 dư vào Y, thu được 7,8 gam kết tủa. Cho Z tan hết vào dung dịch 

H 2 SO 4 (đặc, nóng), thu được dung dịch chứa 15,6 gam muối sunfat và 2,464 lít khí 

SO 2 (sản phẩm khử duy nhất của S +6 , ở đktc). Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. 


A. 6,48. B. 6,29. C. 6,96. D. 5,04. 



BTE 

ì ïnH = 0,03¾¾¾® n 

2 

Al 

= 0,02 

BTNT.Al 0,1- 

0,02 

Ta có: í 

¾¾¾¾® nAl2O 

= = 0,04 

3 

ïî 

n 2 

Al(OH) 

= 0,1 

3 

Và 

BTKL 

nSO 

= 0,11¾¾¾® m 

2 

Fe 

= 15,6 - 0,11.96 = 5,04 

¾¾® m= 5,04+ 0,04.3.16= 

6,96

Chủ đề 31: Bài toán đồ thị trong hóa học 

Với dạng toán này theo chủ quan tôi nghĩ đây là dạng toán đơn giản. Các 

bạn chỉ cần chú ý quan sát các dữ kiện và hình dáng của đồ thị kết hợp với tư duy 

phân chia nhiệm vụ của OH - , H + , CO 2 là hoàn toàn có thể xử lý được dạng toán này 

Dạng 1: Bài toán cho OH - vào dung dịch chứa Al 3+ 

Các bạn có thể tư duy theo hướng phân chia nhiệm vụ của OH - . Với dạng 

toán này OH - làm hai nhiệm vụ: 

+ Nhiệm vụ 1: Đưa kết tủa lên cực đại 

+ Nhiệm vụ 2: Hòa tan kết tủa. 

n 

n Max NV1 3a 

- 

3a NV2 4a n OH 

Ví dụ 1: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch KOH vào dung dịch AlCl 3 ,kết quả thí 

nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau (số liệu tính theo đơn vị mol). 

n 

x 

0,1 

Giá trị của x là : 

0,5 

- 

n OH 

A. 0,12 B. 0,14 C. 0,15 D. 0,20 


Từ đồ thị ta dễ thấy : n - = 3x 

OH ! + (x- 0,1) = 0,5 ¾¾® x= 

0,15(mol) 

"#$ #% 

NV1 

NV2

Ví dụ 2: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch AlCl 3 ,kết quả thí 


n 

a 

0,2a 

x 

- 

0,36 n OH 


A. 0,412 B. 0,456 C. 0,515 D. 0,546 


Từ đồ thị ta dễ thấy : n 3a ! 0,36 a 0,12(mol) 

- = = ® = 

OH 

NV1 

Khi đó ta có: n - = x = 3a 

OH ! + (a - 0,2a) = 3.0,12 + 0,8.0,12 = 0,456(mol) 

"#$#% 

NV1 

NV2 

Dạng 2: Bài toán cho OH - vào dung dịch chứa H + và Al 3+ 

Tư duy giải toán 

OH - thường sẽ làm 3 

nhiệm vụ: 

NV1 : Trung hòa H + 

NV2 : Đưa kết tủa lên 

cực đại. 

NV3 : Hòa tan kết tủa. 

NV1 

Các bạn theo dõi một số ví dụ sau đây: 

n 

NV2 

NV3 n OH 

- 

Ví dụ 3: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch hỗn hợp gồm a mol 

HCl và b mol AlCl 3 , kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau : 

Số mol Al(OH) 3 

0,4 

Tỉ lệ a : b là 

0 0,8 2,8 

Số mol NaOH 

2,0

n 

A. a 4 : 3 B. 2 : 3 C. 1 : 1 D. 2 : 1. 


0, 4 

Nhìn vào đồ thị ta thấy ngay : n + = a = 0,8(Nhiệm vụ 1 của OH - ) 

H 

Tại vị trí 

n - = 2,8= 0,8+ 3b + b- 0,4 ® b= 

0,6 

OH 

"#$ #% 2,2 - 

0,6 

x n OH 

! ! ( ) 

NV1 

NV2 

NV3 

Vậy ta có : a = 4 

→Chọn A 

b 3 

Ví dụ 4 : Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch KOH vào dung dịch hỗn hợp chứa AlCl 3 

và HCl,kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau (số liệu tính theo đơn vị 

mol). 

Tỷ lệ x : a là: 

A. 4,8 B. 5,0 C. 5,2 D.5,4 


Từ đồ thị ta có ngay : 

Tại vị trí 

Vậy ta có : 

ìï n 

í 

ïî n 

H 

+ 

Max 

¯ 

= 0,6(mol) 

= a 

n - = 2,2 = 0,6 

OH ! 

+ 3a ! + (a - 0,4) ® a = 0,5(mol) 

"#$ #% 

NV1 

NV2 

NV3 

x 2,6 

x = 0,6 

! 

+ 3a ! + (a - 0) ® x = 2,6(mol) ® = = 5,2 

"#$ 

NV1 NV2 

a 0,5 

NV3 

Dạng 3, 4: Cho H + vào dung dịch chứa AlO 2 - hoặc AlO 2 - và OH - . 

Tư duy giải: Hoàn toàn giống hai dạng trên ta cũng chỉ cần sử dụng tư duy 

phân chia nhiệm vụ của H + .

Số mol Al(OH) 3 

Ví dụ 5: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch HCl vào dung dịch hỗn hợp gồm x mol 

Ba(OH) 2 và y mol Ba[Al(OH) 4 ] 2 hoặc Ba(AlO 2 ) 2 , kết tủa thu được biểu diễn trên 

đồ thị sau: 

0, 

2 

0 0,1 0,3 

0,7 

x 

Số mol HCl 

Giá trị của x và y lần lượt là: 

A. 0,05 và 0,30 B. 0,10 và 0,15 

C. 0,05 và 0,15 D. 0,10 và 0,30 



- 

ìï OH : 2x(mol) 

Trong dung dịch có: í 

- 

ïî AlO 

2 

: 2y(mol) 

ì2x = 0,1 ® x = 0,05 ìx = 0,05(mol) 

Nhìn vào đồ thị ta có: í 

¾¾® í 

î0,7 = 0,1+ 2y + 3(2y - 0,2) îy = 0,15(mol) 

Ví dụ 6: Nhỏ rất từ từ dung dịch HCl vào 100ml dung dịch hỗn hợp chứa NaOH 

1,2M và NaAlO 2 0,8M.Lượng kết tủa biến thiên theo đồ thị hình vẽ sau : 

(mol) 

nAl(OH)3 

x 

1,2x 

y 

n HCl 

(mol) 

Giá trị của y là: 

A. 0,348 B. 0,426 C. 0,288 D. 0,368 


Al(OH) 3 


Nhìn vào đồ thị: x= nNaOH 

= 0,1.1,2= 

0,12(mol) 

Và tại vị trí 1,2x thì n = 0,2x = 0,024(mol) 

¯ 

Nhiệm vụ của y mol HCl là: y= x+ 0,1.0,8+ 3(0,1.0,8- 0,024) = 0,368(mol) 

Ví dụ 7: 

1,2 

Khi nhỏ từ từ 

đến dư dung dịch HCl vào 

dung dịch chứa x mol 

NaOH và y mol 0,8 NaAlO2,0 

2 

2,8 

(hay Na[Al(OH) 4 ]) kết 

quả thí nghiệm được biểu 

diễn bằng đồ thị bên. 

Xác định tỉ lệ x: y? 

A. 1: 3. B. 2: 3. C. 1: 1. D. 4: 3. 



ìï nNaOH 

= x(mol) 

Ta có : dung dịch X chứa í 

ïî 

nN 

aAlO 

= y(mol) 

2 

Từ đồ thì thấy ngay: nNaOH 

= x(mol) = 0,4(mol) 

Khi 

m m m 

n 1 1 0,4 n ax 3(n ax 0,2) n ax 

+ = ® = + + - ® = y= 

0,3(mol) 

H 

¯ ¯ ¯ 

Ví dụ 8: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch HCl vào dung dịch hỗn hợp gồm a 

mol Ba(OH) 2 và b mol NaAlO2, kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị 

sau: 

Tỉ lệ a: b lần lượt là 

A. 2:1 B. 2:7 C. 4:7 D. 2:5 

Trích đề thi thử chuyên Bảo Lộc – Lâm Đồng – 2016

n 


Nhỏ từ từ H + thì 

+ Nhiệm vụ đầu tiên của H 0,35 

+ là tác dụng với OH - ® 2a = 0,8 ® a = 0, 4(mol) 

+ Nhiệm vụ tiếp theo là đưa kết tủa lên cực đại rồi hòa tan.Từ đồ thị ta có : 

a 2 

¾¾® 2,8 - 0,8 = b + 3(b -1,2) ¾¾® b = 1,4(mol) ¾¾® = 

b 7 

Dạng 4: Cho CO 2 tác dụng với Ca(OH) 2 hoặc Ba(OH) 2 

x n CO2 

0,8 1,2 

Ví dụ 9: Sục CO 2 vào 200 gam dung dịch Ca(OH) n CO2 2 ta quan sát hiện tượng theo đồ 

thị hình bên(số liệu tính theo đơn vị mol). 

n 

0,5 

Nồng độ % chất tan trong dung dịch sau phản ứng là : 

A. 30,45% B. 34,05% C. 35,40% D. 45,30% 


Theo hình vẽ: 

Max 

= ® 

¯ Ca(OH) 

= 

n 0,8 n 0,8 

2 

BTNT(Ca + C) ìCaCO 3 

: a ìa+ b= 0,8 ìa= 

0,4 

¾¾® nCO 

= 1,2¾¾¾¾¾® í ¾¾® í ¾¾® í 

2 

îCa(HCO 3) 2: b îa + 2b = 1,2 îb = 0,4 

0,4.162 

¾¾® %Ca(HCO 

3) 2= = 30,45% 

200 + 1,2.44 -0,4.100 

Ví dụ 10: Sục CO 2 vào dung dịch Ba(OH) 2 ta quan sát hiện tượng theo đồ thị hình 

bên(số liệu tính theo đơn vị mol).

n 

Giá trị của x là: 

A. 0,55(mol) B. 0,65(mol) C. 0,75(mol) D. 0,85(mol) 


Theo hình vẽ : 

Max 

n = 0,5® nBa(OH) 

= 0,5 

¯ 2 

Nhiệm vụ 1 Nhiệm vụ 2 Nhiệm vụ 3 Nhiệm vụ 4 

BTNT.Ba n CO2 

BaCO Ba(HCO ) 

Khi phản ứng kết thúc : n = 0,35¾¾¾¾® n = 0,5- 0,35= 

0,15 

BTNT.C 

3 3 2 

¾¾¾¾® nCO 

= 0,35 

2 ! 

+ 0,15.2 

"#$ 

= 0,65(mol) 

BaCO Ba(HCO ) 

3 3 2 

Dạng 5: Sục CO 2 vào dung dịch hỗn hợp 

ìCa(OH) ,Ba(OH) 

í 

îKOH, NaOH 

2 2 

Với dạng toán này các bạn chú ý các quá trình như sau (theo hình vẽ): 

Khi làm bài cần quan sát kỹ trên hình vẽ xem CO 2 đã làm những nhiệm vụ gì? Sau 

đó lập các phương trình đơn giản rồi suy ra đáp số. 

Thứ tự nhiệm vụ của CO 2 là : 

éCa(OH) 

2 CO éCaCO 

2 

3 

Nhiệm vụ 1: Biến ê ¾¾¾® 

Ba(OH) ê 

ë 

2 ëBaCO3 

éNaOH 

CO éNa 2 

2CO3 


KOH ê 

ë 

ëK2CO3 

éNa CO 

CO éNaHCO 

2 


KCO 

ê 

ë 2 3 ëKHCO3 

2 3 3

n 

éCaCO CO éCa(HCO ) 

2 

Nhiệm vụ 4: Biến 

a ê ¾¾¾® 

BaCO 

ê 

ë 

ëBa(HCO ) 

3 3 2 

3 3 2 

Ví dụ 11: Sục khí CO2 vào V lít dung dịch hỗn hợp NaOH 0,2 M và Ba(OH)2 

0,1M. Đồ thị biểu diễn khối lượng kết tủa theo số mol CO2 như sau: 

a a+ 0,5 1,3 

n CO 

2 


A. 300 B. 400 C. 250 D. 150 



+ Tại vị trí 

n = 0,03 ¾¾® n = 0,03(mol) 

CO 2 

+ Phân chia nhiệm vụ CO 2 

¯ 

¾¾® 0,13 = 0,1V + 0,2V + (0,1V- 0,03) ¾¾® V = 0,4(l) = 400(ml) 

Ví dụ 12: Dung dịch A chứa a mol Ba(OH) 2 . Cho m gam NaOH vào A sau đó sục 

CO 2 (dư) vào ta thấy lượng kết tủa biên đổi theo đồ thị (Hình vẽ). 

Giá trị của a + m là: 

A. 20,8 B. 20,5 C. 20,4 D. 20,6 


Lượng kết tủa chạy ngang (không đổi ) là quá trình NaOH ¾¾® NaHCO3

n 

n 

Do đó ta có ngay: m = n 0,5.40 Max = 20 

Lượng kết tủa chạy đi xuống (giảm) là quá trình BaCO3 ® Ba(HCO 

3) 

2 

1, 3 - 0, 5 

¾¾® 

x 

a = = 0,4 ¾¾® m+ a = 20,4 

2 

Ví dụ 13: Sục CO 2 vào dung dịch chứa hỗn hợp gồm Ca(OH) 2 và KOH ta quan sát 

Nhiệm vụ 1 Nhiệm vụ 2 - 

n OH 

hiện tượng theo đồ thị 0,1hình bên(số liệu tính theo đơn vị mol). 

0,45 

5 

0,5 

n CO2 




Nhiệm vụ 1 : 

Max 

= ® 

¯ Ca(OH) 

= 

n 0,15(mol) n 0,15(mol) 

Lượng kết tủa không đổi là (Nhiệm vụ 2 và 3) : 

[ ] NaOH NaHCO3 

0,15;0,45 ® n = n = 0,45 - 0,15 = 0,3(mol) 

Tan 

Nhiệm vụ 4: n = 0,5 - 0,45 = 0,05(mol) 

¯ 

Vậy ta có : 

Sau pu Max Tan 

¯ ¯ 

n = x= n - n = 0,15- 0,05= 

0,1(mol) 

¯ 

2 

Dạng 6. Bài toán cho kiềm (KOH,NaOH) vào dung dịch chứa Zn 2+ 

Khi cho kiềm (KOH, NaOH ) vào dung dịch chứa Zn 2+ ta hãy xem như OH - làm 

hai nhiệm vụ : 

Nhiệm vụ 1: Đưa kết tủa lên cực đại. 

Nhiệm vụ 2: Hòa tan kết tủa. 

Chú ý : Tỷ lệ mol đều là 1 : 2

n 

n 

Ví dụ 14 : Cho KOH vào dung dịch chứa ZnCl 2 ta thấy hiện tượng thi nghiệm theo 

hình vẽ bên.(số liệu tính theo đơn vị mol). 

0,4 

x 

x 4 

2,6 3 

n OH 

- 

n OH 

- 

Giá trị x là : 

A. 0,3 B. 0,4 C. 0,2 D. 0,25 


Từ hình vẽ ta thấy với 

Do đó 

Khi 

n 

n 

OH 

Max 

Zn(OH) 

- = 

2 

n 

OH 

3 

= = 0,75(mol) 

4 

2,6(mol) 

- = 3(mol) thì OH - hoàn thành cả hai nhiệm vụ . 

Ta có 

Max Max 

2,6 = 2n + 2(n - x) = 2.0,75 + 2(0,75 - x) ® x = 0,2 

! 

¯ 

¯ 

"#$#% 

NV1 NV 2 

Ví dụ 15: Cho KOH vào dung dịch chứa ZnCl 2 ta thấy hiện tượng thi nghiệm theo 

hình vẽ bên( số liệu tính theo đơn vị mol). 


A. 3,4 B. 3,2 C. 2,8 D. 3,6 



n 

OH 

- = 4(mol) thì OH - hoàn thành cả hai nhiệm vụ .

n 

n 

Max 

n 

4 

Max 

Do đó n 

Zn(OH) 

= = 1(mol) 

2 

4 

Khi n - = x(mol) 

OH 

0,4 Max Max 

Ta có x = 2n + 2(n - 0,4) = 2.1+ 2(1 - 0,4) ® x = 2 + 1,2 = 3,2(mol) 

! 

¯ 

¯ 

" #$##% 

NV1 NV 2 

Nhiệm vụ 1 

- 

Nhiệm vụ 2 Nhiệm vụ 3 n OH 

0,6 1,4 2,2 

+ - 

ìï H n OH 

Dạng 7. Bài toán cho kiềm (KOH,NaOH) vào dung dịch chứa í 

2+ 

ïî Zn 

Khi cho kiềm (KOH,NaOH ) vào dung dịch chứa 

làm các nhiệm vụ sau : 

Nhiệm vụ 1: Trung hòa lượng axit H + 

Nhiệm vụ 2: Đưa kết tủa lên cực đại. 

Nhiệm vụ 3: Hòa tan kết tủa. 

+ 

ìï H 

í 

ïî Zn 

2+ 

ta hãy xem như OH - 

Ví dụ 16: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch hỗn hợp gồm a 

mol HCl và b mol ZnCl 2 , kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau (số liệu 

tính theo đơn vị mol):

n 

Tổng giá trị của b a + b là 

A. 1,4 B. 1,6 C. 1,2 D. 1,3 

0,5b 


Dễ thây n + = a = 0,6(mol) 

H 

0,4 

1,6 

Khi n - = 2,2 ® 2,2 = 0,6 

OH ! 

+ 2b ! + 2(b - 0,4) ® b = 0,6(mol) 

"#$#% 

Trung Hòa 

NV2 

Ví dụ 17: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch KOH vào dung dịch hỗn hợp gồm a mol 

HCl và b mol ZnCl 2 , kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau (số liệu tính 

theo đơn vị mol) : 

NV3 

n OH 

- 

Tỷ lệ a : b là : 

A. 3 : 2 B. 2 : 3 C. 1 : 1 D. 2 : 1. 


Dễ thây 

Khi 

n + = a= 

0,4(mol) 

H 

n - = 1,6 ® 1,6 = 0,4 

OH ! 

+ 2b ! + 2(b - 0,5b) = 0,4 + 3b ® b = 0,4(mol) 

"#$#% 

NV 1 

NV2 

Vậy ¾¾® a:b= 0,4:0,4= 

1:1 

NV3

n 

n 

n 

a Bài tập rèn luyện 

Câu 1: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch AlCl 3 ,kết quả thí 

0,24 

0,06 x nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau (số liệu tính theo đơn vị mol). 

0,42 

0,24 

x 

n OH 

- 

0,48 

x - 

0,64 - 

n 

n OH 

OH 


A. 0,412 B. 0,426 C. 0,415 D. 0,405 




A. 0,18 B. 0,17 C. 0,15 D. 0,14 

Câu 3 : Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch AlCl 3 ,kết quả thí 



A. 0,80 B. 0,84 C. 0,86 D. 0,82

n 

n n 



b 

a 

0,5a 

x 0,36 y - 

n OH 

0,2 1,0 

x y - 

n OH 

n OH 

- 

Biểu thức liên hệ giữa x và y là : 

A. 3y – x = 1,44 B. 3y – x = 1,24 

C. 3y + x = 1,44 D. 3y + x = 1,24 



Tỷ lệ x : y là : 

A. 7 : 8 B. 6 : 7 C. 5 : 4 D. 4 : 5 

Câu 6: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch hỗn hợp gồm a mol 

H 2 SO 4 và b mol AlCl 3 , kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau : 

Giá trị của a + b là : 

A. 0,3 B. 0,25 C. 0,4 D. 0,35

n 

n 

Câu 7: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch hỗn hợp chứa AlCl 3 

và HCl,kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau (số liệu tính theo đơn vị 

mol). 0,4 

0,1 

x 

0,4 1,6 - 

0,2 

1,1 

n OH 


A. 0,35 B. 0,30 C. 0,25 D. 0,20 

Câu 8: Cho từ từ KOH vào dung dịch chứa a mol HNO 3 và b mol Al 2 (SO 4 ) 3 .Kết 

quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị hình vẽ sau: 

Tổng giá trị của a + b là: 

A. 0,6 B. 0,5 C. 0,7 D. 0,8 

Câu 9: Cho m gam Al tác dụng hoàn toàn với dung dịch chứa a mol HNO 3 . Sau 

phản ứng thấy dung dịch có khối lượng không thay đổi và thu được 6,272 lít (đktc) 

hỗn hợp khí Z gồm NO và NO 2 .Tỷ khối của Z so với mêtan là 135/56. Người ta đổ 

từ từ dung dịch NaOH vào dung dịch sau phản ứng đồng thời đun nóng nhẹ thấy 

lượng kết tủa biến thiên theo đồ thị hình hình vẽ bên dưới (đơn vị mol): 

Giá trị của a là: 

A. 1,8 B. 1,6 C. 1,7 D. 2,0

n 

n 

n 

0,1 

Câu 10: Hòa tan hoàn toàn 25,3 gam hỗn hợp A gồm Na, BaO, Al trong nước dư 

a 

thu được 8,96 (lít,đktc) khí H 2 và dung dịch B, người ta nhỏ từ từ dung dịch HCl 

vào B thấy lượng kết tủa biến thiên theo đồ thị hình vẽ bên dưới (đơn vị: mol). 

0,5a 

0,7 

x 

0,7 

1,5 

n HCl 

x 

1,2 

nn CO2 

CO2 

Phần trăm khối lượng của O trong A là x%. Giá trị của x gần nhất với: 

A. 5% B. 6% C. 7% D. 8% 

Câu 11: Sục CO 2 vào dung dịch Ba(OH) 2 ta quan sát hiện tượng theo đồ thị hình 

bên (tính theo đơn vị mol). 




bên(số liệu tính theo đơn vị mol). 


A. 0,1(mol) B. 0,15(mol) C. 0,18(mol) D. 0,20(mol)

n 

n 

n 


bên(số liệu tính 

x 

theo đơn vị mol). 

x 

x 

0,2 

0,3 

1.3 

0,6a a 2a 

0,8 

3 

- 

n1,2 

OH 

n CO2 

n CO2 



Câu 14: Sục CO 2 vào dung dịch chứa hỗn hợp gồm Ca(OH) 2 và KOH ta quan sát 

hiện tượng theo đồ thị hình bên (số liệu tính theo đơn vị mol). 



Câu 15: Cho NaOH vào dung dịch chứa ZnCl 2 ta thấy hiện tượng thi nghiệm theo 

hình vẽ bên (số liệu tính theo đơn vị mol). 


A. 0,32 B. 0,42 C. 0,35 D. 0,40

n 

Câu 16: Cho NaOH vào dung dịch chứa ZnSO 4 ta thấy hiện tượng thi nghiệm theo 

hình vẽ bên.(số liệu tính theo đơn vị mol) . 

x x 

0,5x 

n 

0,2 

5 

0,45 1.8 

2,45 n O 

n OH 

- 

- 

H 


A. 0,5 B. 0,4 C. 0,6 D. 0,7 

Câu 17. Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch KOH vào dung dịch hỗn hợp gồm a mol 

HCl và x mol ZnSO 4 , kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau (số liệu 

tính theo đơn vị mol): 

Giá trị của x (mol) là : 

A. 0,4 B. 0,6 C. 0,65 D. 0,7 

Câu 18: Khi nhỏ từ từ dung dịch NaOH đến dư vào dung dịch AlCl 3 , kết quả thí 

nghiệm được biểu diễn theo đồ thị bên (số mol các chất tính theo đơn vị mol). 

Giá trị của x là 

A. 0,84 B. 0,80 C. 0,82 D. 0,78 



HCl và b mol AlCl 3 , kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau

Tỉ lệ b : a là 

A. 3 : 5 B. 4 : 3 C. 2 : 1 D. 4 : 5. 


Câu 20: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch HCl vào dung dịch hỗn hợp gồm a mol 

Ba(OH) 2 và b mol Ba(AlO 2 ) 2 ), kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau: 

Soá mol Al(OH) 3 

0,2 

0 0,1 0,3 0,7 Soá mol HCl 

Vậy tỉ lệ a : b là 

A. 1 : 3. B. 1 : 2. C. 2 : 3. D. 2 : 1. 


Câu 21. Cho x gam Al tan hoàn toàn vào dung dịch chứa y mol HCl thu được dung 

dịch Z chứa 2 chất tan có cùng nồng độ mol. Thêm từ từ dung dịch NaOH vào 

dung dịch Z thì đồ thị biểu diễn lượng kết tủa phụ thuộc vào lượng OH - như sau : 

Giá trị của x là ? 

A. 32,4. B. 27,0. C. 20,25. D. 26,1. 



H 2 SO 4 và b mol Al 2 (SO 4 ) 3 , kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau:

Số mol 

CaCO 3 

x 

15x 

Số mol CO 2 


A. 8 : 1 B. 2 : 1 C. 1 : 1. D. 4 : 5 


Câu 23: Hòa tan hoàn toàn 11,2 gam CaO và H 2 O thu được dung dịch A. Sục khí 

CO 2 vào dung dịch A, qua quá trình khảo sát người ta lập đồ thị của phản ứng như 

sau: 


A. 0,025 B. 0,020 C. 0,050 D. 0,040 


Câu 24: Khi sục từ từ đến dư khí CO 2 vào một cốc đựng dung dịch Ca(OH) 2 , kết 

quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau: 

Dựa vào đồ thị trên, khi lượng CO 2 đã sục vào dung dịch là 0,85 mol thì lượng kết 

tủa xuất hiện tương ứng là 



Số mol CaCO 3 

Câu 25: Nhỏ từ từ dung dịch Ba(OH) 2 đến dư vào dung dịch hỗn hợp Na 2 SO 4 và 

Al 2 (SO 4 ) 3 ta có đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc khối lượng kết tủa theo số mol 

Ba(OH) 2 như sau 

0,5 

0,2 

0 

a 

b 

Số mol CO 2 

Dựa vào đồ thị hãy xác định giá trị của x là 

A. 0,40 (mol) B. 0,30 (mol) C. 0,20 (mol) D. 0,25 (mol) 


Câu 26: Khi sục từ từ đến dư CO 2 vào dung dịch hỗn hợp có chứa 0,3 mol NaOH, 

0,1 mol KOH và Ca(OH) 2 . Kết quả thí nghiệm thu được biểu diễn trên đồ thị sau : 

Giá trị của a :b là : 

A. 4:5 B. 3:4 C. 2:3 D. 3:5 


Câu 27: Nhỏ từ từ dung dịch đến dư Ba(OH) 2 0,2M vào 100 ml dung dịch A chứa 

Al 2 (SO 4 ) 3 xM. Mối quan hệ giữa khối lượng kết tủa và số mol OH - được biểu diễn 

bằng đồ thị sau:

Số mol kết tủa 

0,5 

,05 

0 

Nếu cho 100ml dung dịch hỗn hợp Ba(OH) 2 0,2M và NaOH 0,3M vào 100ml dung 

dịch A thì khối lượng kết tủa thu được là bao nhiêu? 



Câu 28: 0,1 Khi sục từ từ 0,3 đến dư CO 2 vào dung 0,5 dịch Số mol hỗn HCl hợp gồm a mol NaOH và b 

mol Ca(OH) 2 , kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau 

n¯CaCO 3 

0 0,5 1,4 

n 

CO 2 


A. 4 : 3. B. 2 : 3. C. 5 : 4. D. 4 : 5. 


Câu 29: Dung dịch X chứa X mol NaOH và y mol Na 2 ZnO 2 , dung dịch Y chứa z 

mol Ba(OH) 2 và t mol Ba(AlO 2 ) 2 trong đó (x

Đáp án và giải chi tiết 



Max x 

Từ đồ thị ta dễ thấy: a = n = 

¯ 

3 

x x 

Khi đó ta có: n - = 0,48 = 3. + ( - 0,06) ® x = 0,405(mol) 

OH 

! 3 "#$#% 3 



Từ đồ thị ta dễ thấy tại vị trí : 

NV1 

OH 

NV2 

n = 0,24® n = 0,08 

- 

¯ 

Khi đó ta có : n - = 0,64= 3.x 

OH ! + (x- 0,08) ® x= 

0,18(mol) 

"#$#% 

NV1 



0,42 

Từ đồ thị ta dễ thấy tại vị trí : n - = 0,42 ® n = = 0,14(mol) 

OH 

¯ 

3 

Khi đó ta có : n - = x = 0,24.3 + (0,24 - 0,14) ® x = 0,82(mol) 

OH !"# ! $"$$# 

NV1 



ì 

x 

n - = x ® n = (mol) 

OH 

¯ 

ï 

Từ đồ thị ta dễ thấy tại vị trí: 

3 

í 

ï Max 0,36 

n = = 0,12(mol) 

¯ 

ïî 3 

x 

Khi đó ta có: n - = y = 0,12.3 

OH ! 

+ (0,12 - ) ® 3y + x = 1,44(mol) 

3 

NV1 "#$#% 



NV2 

NV2 

NV2 

ìx= 

3a 

ï 

Từ đồ thị ta dễ thấy : í y = 3.a ! + (a - 0,5a) ® y = 3,5a(mol) 

ï "#$#% 

NV1 

î 

NV2 



Từ hình vẽ ta thấy ngay: n + = 0,2® a= 

0,1 

H 

Lại có : n - = 1= 0,2 

OH ! 

+ 3b ! + (b- 0) ® a= 

0,2(mol) 

"#$ 

NV1 

NV2 

NV3 

x 6 

® = 

y 7

¾¾® a+ b= 0,1+ 0,2= 

0,3(mol) 



Từ hình vẽ nhiệm vụ của OH - là : 

n - = 1,6 = 0,2 

OH ! 

+ 3.0,4 

! 

+ (0,4 - x) ® x = 0,2(mol) 

"#$ #% 

NV1 NV2 NV3 



Nhìn vào đồ thị ta thấy ngay a = 0,4 (mol) 

Ta lại có : n - = 0,4+ 2b.3 + (2b- 0,1) = 1,1® b= 0,1(mol) ® a+ b= 

0,5 

OH 



6,272 135 

m = Const ® m = m = .16. = 10,8(gam) 

22,4 56 

Sau ph∂n ¯ng 

Vì 

dd 

Al Z 

ìNO : 0,13 

BTE 

0,4.3 -0,13.3 -0,15 

Ta có: Zí 

¾¾¾® nNH4NO 

= = 0,0825(mol) 

3 

îNO 2 

: 0,15 8 

Khi cho NaOH vào có nhiều cách mò ra đáp án tuy nhiên nhanh nhất là hãy tự hỏi 

Na trong NaOH đi đâu rồi?Từ đồ thị có ngay : 

BTNT.Al 

Al(OH) NaA 

lO 

n = 0,3¾¾¾¾® n = 0,4- 0,3= 

0,1(mol) 

Khi đó : 

Và 

3 2 

BTNT.Na 

¾¾¾¾® n = 1,5825- 0,1= 

1,4825(mol) 

BTNT.N 

NaNO 

3 

¾¾¾¾® a = 1,4825 

"#$ 

+ 0,0825 

"#$ 

+ 0,28 

! 

= 1,845(mol) 

NaNO 

NH 

3 3 



Nhìn vào đồ thị ta thấy khi 

phần. Khi đó, 

BTNT.(Al + Clo) 

ìNa,Ba,Al 

A í 

î O : a(mol) 

NO,NO 

2 

nHCl 

= 0,7thì lượng kết tủa Al(OH) 3 đã bị tan một 

¾¾¾¾¾¾® 0,7 = 2a + 0,2.4 - 0,1.3 ® a = 0,1 ® %O = 6,32% 

Các bạn cũng có thể tư duy theo kiểu BTĐT như sau : 

Khi cho A vào nước thì : 

a mol O tạo ra 2a mol điện tích âm 

0,4 mol H 2 tạo ra 0,4.2 = 0,8 mol điện tích âm. 

Khi cho HCl vào thì lượng điện tích âm trên sẽ được thay bởi Cl - và chạy vào 

BTDT 

Al(OH) 3 (0,1 mol) và ¾¾¾® 2a + 0,4.2 = 0,7 + 0,1.3 ¾¾® a = 0,1 


Định hướng tư duy giải :

Max 

Theo hình vẽ : n = a® nBa(OH) 

= a 

¯ 2 

Khi phản ứng kết thúc: 

ìï nBa(HCO ) 

= 0,5a 

ïî 

nBaCO 

= 0,5a 

3 

BTNT.Ba 

3 2 

BTNT.C 

nBaCO 

= 0,5a¾¾¾¾® í 

¾¾¾¾® 1,5a = 1,5® a = 1 

3 

Tại x ta có : 

BTNT.(C+ 

Ba) 

¾¾¾¾¾® 

Ba(HCO ) 

= = ® = 



Theo hình vẽ : 

Khi 

Vậy khi 

Max 

thì n¯ 

CO 2 

n a 1 x 2(mol) 

3 2 

Max 

n 0,7 nBa(OH) 

0,7 

¯ 

= ® = 

2 

nCO 2 

= 0,7→ lượng kết tủa bị tan là 1,2 – 0,7 =0,5(mol) 

n = 1,2® n = x= 0,7- 0,5= 

0,2(mol) 



Theo hình vẽ tại vị trí : 

Khi đó : 

2 

¯ 

Max Max Max 

nCO 

= 1,2= n + (n - 0,2) ® n = 0,7(mol) 

¯ ¯ ¯ 

2 

Max Max Max 

nCO 

= 0,8= n + (n - x) ® x= 2.n - 0,8= 

0,6(mol) 

¯ ¯ ¯ 



Nhiệm vụ 1 : 

Max 

= ® 

¯ Ca(OH) 

= 

n a(mol) n a(mol) 

Lượng kết tủa không đổi là (Nhiệm vụ 2 và 3) : 

[ ] NaOH NaHCO3 

a;2a ® n = n = 2a - a = a(mol) 

Nhiệm vụ 4 hòa tan hết kêt tủa: n 

Tan 

= 

¯ 

2 

a(mol) 

Vậy ta có : a+ a+ a= 3¾¾® a= 1 ¾¾® x= 0,6a= 

0,6(mol) 




n 

OH 

- 

é0,3(mol) 

= êë 

1,3(mol) 

thì lượng kết tủa như nhau bằng 0,3 0,15(mol) 

2 = . 

Ta thấy : n 

Khi 

n 

OH 

- = 

Max 

Zn(OH) 

2 

1,3(mol) 

Max 

= x (mol) 

Max 

Ta có 1,3 = 2n + 2(n - 0,15) = 2.x + 2(x - 0,15) = 4x - 0,3 ® x = 0, 4(mol) 

! 

¯ 

"##$##% 

¯ 

NV1 NV 2



Từ hình vẽ ta thấy .Khi n 

OH 

- = 

1,8(mol) 

Max Max 

Ta có: 1,8 = 2n + 2(n - 0,5x) = 2.x + 2(x - 0,5x) = 3x ® x = 0,6(mol) 

! 

¯ 

¯ 

"##$##% 

NV1 NV 2 



Dễ thấy a = 0,25 mol và khi 

n 

OH 

- 

é0,45(mol) 

= êë 

2,45(mol) 

thì lượng kết tủa như nhau và bằng 0, 45 - 0, 25 = 0,1(mol) 

2 

Với n - = 2,45= 0,25 

OH ! 

+ 2x ! + 2(x- 0,1) = 0,05+ 4x® x= 

0,6(mol) 

"#$#% 

NV1 



NV2 

max 

ì n = 0,24 

¯ 

ï 

Ta có: í 0,42 ¾¾® x = 0,24.3 + (0,24 - 0,14) = 0,82(mol) 

ïn = = 0,14 

¯ 

î 3 



Nhìn vào đồ thị ta thấy: n + = a= 

0,5(mol) 

Với 

NaOH 

H 

NV3 

n = 1,8¾¾® 1,8= 0,5+ 3b + (b-0,3) ¾¾® b= 

0,4 



Nhìn vào đồ thị ta thấy: 

n - = 0,1¾¾® a = 0,05(mol) 

OH 

Với giá trị: n + = 0,7 = 0,1+ 2b + (2b- 0,2).3 ¾¾® b = 0,15(mol) 

H 



ì x 

AlCl 

3 

: 

ï 

BTNT.Clo x x 4x 

Z chứa 

27 

í ¾¾¾¾® 3. + = y ¾¾® y = 

ï x 27 27 27 

HCl : 

ïî 27 

Nhìn vào đồ thị ta có: 

x x æ x ö 

x 4x 

5,16 = + 3 + ç - 0,175y÷ 

¾¾® 5,16 = 5 - 0,175. ¾¾® x = 32,4 

27 27 è27 ø 

27 27



Nhìn vào đồ thị ta thấy: 

n + = 0,2(mol) ¾¾® a = 0,1 

H 

Với 0,9 mol NaOH: ¾¾® 0,9 = 0,2 + 2b.3 + (2b- 0,1) ¾¾® b = 0,1 



Max 

nCaO 

= 0,2¾¾® n = 0,2(mol) 

¯ 

Nhìn vào đồ thị ta có 15x = 0,2 + (0,2 -x) ¾¾® x = 0,025(mol) 



+ Với 0,3 mol CO 2 thì số mol kết tủa cũng là 0,3. 

+ Với 1,0 mol CO 2 : 

¾¾® = + - ¾¾® = 

max max max 

1, 0 n (n 0,3) n 0,65(mol) 

¯ ¯ ¯ 

+ Với 0,85 mol CO 2 : ¾¾® 0,85 = 0,65 + (0,65 - n ) ¾¾® n = 0,45(mol) 



69,9 

Nhìn vào đồ thị ta thấy n 2- = = 0,3(mol) 

SO 4 

233 

Khi số mol Ba(OH) 2 bằng x thì lượng kết tủa giảm nghĩa là 

n 

SO 4 

2- = 

0,3(mol) 



Nhìn vào cái hình là có 

BTNT 

¾¾¾® a= 0,5 ! + 0,4 ! = 0,9 

BTNT.C a 0,9 3 

¾¾¾¾® b= 0,9+ 0,3= 1,2 ® = = 

b 1,2 4 



BTNT.S 

Ta thấy: = ¾¾¾® ( ) 

BaSO4 

2 4 3 

CaCO NaHCO + KHCO 

¯ 

3 3 3 

n 0,03 Al SO :0,01 

2+ 

ìï 

Ba : 0,02 ìBaSO 4 

: 0,02 

Nếu cho vào í ¾¾® m 5,44(gam) 

- 

í 

¾¾® = 

¯ 

ïî 

OH : 0,07 îAl(OH) 3 

: 0,01 



+ Nhìn vào đồ thị thấy ngay b = 0,5 

+ Với 

n = 1,4¾¾¾® n = a+ 2b= a+ 2.0,5= 1,4¾¾® a= 

0,4 

BTDT 

CO 

- 

2 HCO3 

¯ 

2 

SO - 4 

vừa hết → 

a 4 

¾¾® = 

b 5



Từ đồ thị ta thấy: 

Zn(OH) 2 max khi 

Với 

Với 

ìBa(OH) : z 

- 

ì ïOH : x ìx = 0,1 

X í ¾¾® y 0,075 

2- 

í 

¾¾® = 

ïî 

ZnO 0,3 0,1 2y 2(y 0,05) 

2 

: y î = + + - 

¾¾® n = 0,1+ 0,075.2= 

0,25 

+ 

H 

ìOH : 2z 

- 

2 ï 

Y í 

¾¾® í ¾¾® 2z = 0,25 

- 

î Ba(AlO 

2) 2: t ï AlO 

2 

: 2t 

î 

n + = 0,5= 0,25+ 2t+ 3(2t-0,05) ¾¾® t = 0,05 

H

Chủ đề 32: Bài toán điện phân. 

Bài toán điện phân thực chất cũng giống như những quá trình oxi hóa khử 

mà chúng ta vẫn xét. Tuy nhiên, sự khác biệt ở đây là có sự tham gia của dòng điện 

một chiều. Dưới đây tôi xin giới thiệu kỹ thuật giải toán về điện phân dung dịch. 

Để làm tốt dạng toán này các bạn cần chú ý một số vấn đề sau: 

Tại cực (–) catôt 

Các ion dương bị hút về phía catôt. 

Thứ tự điện phân là : 

+ 3+ 2+ + 2+ 2+ 

Ag Fe Cu H Ni Fe ... H2O 

> > > > > > . 

Các ion của kim loại từ Al 3+ về trước (Al 3+ , Mg 2+ , Na + , Ca 2+ , …) không bị điện 

phân. 

- 

Phương trình điện phân H 2 O: HO 

2 

+ 2e® 2OH + H2 

. 

Tại cực (+) anôt 

Các ion âm bị hút về phía anôt. 

- - - 

Thứ tự điện phân là : Kim loπi > I > Br > Cl > H 2 

O 

2- - 

Các ion SO ,NO ,F 

- không bị điện phân trong dung dịch. 

4 3 

+ 

Phương trình điện phân H 2 O : 2H2O - 4e ® 4H + O2 

. 

Chú ý : Nếu anôt làm bằng kim loại (Cu) thì anôt sẽ bị tan (bị điện phân) đầu tiên 

Khi giải toán chúng ta sẽ tư duy chặn đầu bằng cách hỏi xem: 

+ Dung dịch sau điện phân còn gì ? 

+ Ở hai cực xảy ra những phản ứng gì? 

+ Khối lượng thay đổi là do đâu ? 

It It 

+ Số mol n e có tính ngay được theo công thức ne 

= = ? 

F 96500 

+ - 

+ Cần chú ý sau điện phân có H + và NO - thì 

3 

4H + NO3 + 3e ® NO + 2H2O 

+ Cần hết sức cận thận với những bài toán có sự di chuyển ion giữa các cực. 

+ Cuối cùng là ốp các định luật bảo toàn . 

Ví dụ 1: Sau một thời gian điện phân dung dịch Cu(NO 3 ) 2 với điện cực trơ, thấy 

dung dịch vẫn có màu xanh và khối lượng giảm 6,4 gam . Khối lượng Cu thu được 

ở catot là 

A. 5,12 gam B. 6,4 gam C. 5,688 gam D. 10,24gam 



Ta có: 

ìï Cu : a 

í ¾¾¾® 

BTE 

ïî 

O :0,5a 

¾¾® m = 5,12(gam) 

Cu 

2 

BTKL 

¾¾¾® + = ¾¾® = 

64a 16a 6,4 a 0,08

Ví dụ 2: Điện phân (với điện cực trơ, có màng ngăn) m gam dung dịch chứa 0,1 

mol FeCl 3 và 0,15 mol HCl với cường độ dòng điện không đổi 1,92A. sau thời gian 

t giờ thì dung dịch thu được sau điện phân có khối lượng (m-5,156)gam. Biết trong 

quá trình điện phân nước bay hơi không đáng kể. Giá trị của t là: 

A. 2,5 B. 2,0 C. 3,0 D. 1,5 


Dễ thấy khối lượng giảm là khối lượng của Clo và Hidro. 

BTE 2a - 0,1 

Ta có: nCl = a® n 

2 e 

= 2a¾¾¾® nH 

= 

2 

2 

BTKL 

¾¾¾® 71a + 2a - 0,1 = 5,156 ® a = 0,072(mol) 

It 0,144.96500 

¾¾® ne 

= ¾¾® t = = 7200(s) = 2(h) 

F 1,93 

Ví dụ 3: Điện phân dung dịch chứa 0,2 mol NaCl và x mol Cu(NO 3 ) 2 với điện cực 

trơ, sau một thời gian thu được dung dịch X (vẫn còn màu xanh) và khối lượng 

dung dịch giảm 21,5 gam. Cho thanh sắt vào dung dịch X đến khi các phản ứng 

xảy ra hoàn toàn thấy khối lượng thanh sắt giảm 1,8 gam và thấy thoát ra khí NO 

duy nhất. Giá trị của x là: 

A. 0,4. B. 0,5. C. 0,6. D. 0,3. 


+ Có khí NO thoát ra nghĩa là dung dịch sau điện phân có H + . Như vậy, Cl - đã bị 

điện phân hết. 

+ Dung dịch còn màu xanh chứng tỏ Cu 2+ chưa bị điện phân hết. 

+ Tư duy đón đầu với dung dịch cuối cùng chứa Fe(NO 3 ) 2 và NaNO 3 

BTE 

ìnNO 

= a(mol) 

ì¾¾¾® nO 

= a(mol) 

2 

ï 

ï 

Có í n + = 4a® n 

H 

e 

= 4a+ 

0,2 

ï 

! 

¾¾®í 

- 

+ 

î Cl ï¾¾¾® BTE bfiÆi÷n ph©n n 

2 = 

e 

n 

Cu = 2a + 0,1 

î 

2 

BTKL 

0,2 + 4a 

bfiÆi÷n ph©n 

¾¾¾® 0,2.35,5 

"#$ #% 

+ 32a ! + .64 = 21,5 ® a = 0,05 ® n 2+ 

= 0,2 

O "#$#% 2 

Cu 

Cl 

Cu 

ìNaNO : 0,2 

3 

BTNT.nito ï 

n + = 4a = 0,2¾¾® n 

H 

NO 

= 0,05¾¾¾¾®í 2x -0,05 -0,2 

Fe(NO 

3) 2: 

ï 

î 

2 

BTKL 2x -0,05 -0,2 

¾¾¾® 1,8 = 56. - 64(x - 0,2) ® x = 0,5mol 

2 

Ví dụ 4: Điện phân dung dịch X chứa a mol CuSO 4 và 0,15 mol KCl (điện cực trơ, 

màng ngăn xốp, cường độ dòng điện không đổi) trong thời gian t giây thu được 

2,24 lít khí ở anot (đktc). Nếu thời gian điện phân là 2t giây thì tông thể tích khí thu

được ở 2 điện cực là 4,76 lít (đktc). Biết hiệu suất của quá trình điện phân đạt 

100% và các khí sinh ra không tan trong dung dịch. Giá trị của a là: 

A. 0,20. B. 0,15. C. 0,25. D. 0,30. 


Với t giây : 

BTNT.Clo 

2 

n = 0,1(mol) ¾¾¾¾® ® n = 0,25(mol) 

Anot 

ìï nCl 

= 0,075 

í 

ïî 

nO 

= 0,025 

2 

ìCu : a 

ï 

Với 2t giây ¾¾® ne = 0,5(mol), Catot í BTE 0,5 - 2a 

ï H 

2 

: 

î 

¾¾¾® 2 

ìCl 2 

: 0,075 

BTE ï 

Bên Anot ¾¾¾®í 0,5 - 0,075.2 

ïO 2 

: = 0,0875 

î 4 

0,5 - 2a 

¾¾® 0,075 + 0,0875 + = 0,2125 ® a = 0,2 

2 

Ví dụ 5: Điện phân dung dịch chứa 0,15 mol Fe(NO 3 ) 3 ; 0,25 mol Cu(NO 3 ) 2 với 

điện cực trơ cường độ dòng điện 2,68A trong 8 giờ thu được dung dịch X. Lấy 

dung dịch X ra khỏi bình điện phân và để yên cho đến khi phản ứng kết thúc thu 

được dung dịch Y và có khí NO thoát ra. Dung dịch Y có thể hòa tan tối đa bao 

nhiêu gam Cu ? (biết NO là sản phẩm khử duy nhất của các phản ứng trên). 

A. 15,60. B. 16,40. C. 17,20. D. 17,60. 


3+ 

ìFe : 0,15 

ï 

ï 

Ta có: í 

ï 

ï ne 

0,8(mol) n + 

î 

= ¾¾® = 0,8 - 0,15 

H 

2+ 

Cu,Fe 0,65 

¾¾¾¾® nNO 

= = 0,1625 

4 

2+ 

Cu : 0,25 

BTE ìCu : 0,25 

¾¾¾® 

- 

NO 

3 

: 0,95 

2 

e 

í 

î H : 0,075 

2+ 

ìFe : 0,15 

ï 

BTNT.N - 

→ Dung dịch cuối cùng chứa í ¾¾¾¾® NO 

3 

: 0,7875 ¾¾® mCu 

= 15,6(gam) 

ï BTDT 2+ 

î ¾¾¾® Cu : 0,24375 

Ví dụ 6: Điện phân dung dịch hỗn hợp NaCl và 0,05 mol CuSO4 bằng dòng điện 

một chiều có cường độ 2A (điện cực trơ, có màng ngăn). Sau thời gian t giây thì 

ngừng điện phân, thu được khí ở hai điện cực có tổng thể tích là 2,352 lít (đktc) và 

dung dịch X. Dung dịch X hoà tan được tối đa 2,04 gam Al 2 O 3 . Giả sử hiệu xuất 

điện phân là 100%, các khí sinh ra không tan trong dung dịch. Giá trị của t là

A. 7720. B. 9408. C. 9650. D. 8685. 


én - = 0,04 

BTDT OH 

Ta có: nAl2O 

= 0,02¾¾¾®ê 

3 

n + êë 

= 0,12 

H 

n + ìï = 0,12 

H 

+ Nếu í 

¾¾® ån + = 0,12+ 2a> 

n → Vô lý (loại) 

H 

e 

ïî 

nH 

= a¾¾® n 

2 

e 

= 0,1+ 

2a 

n - ìï 

= 0,04 

OH 

→ Vậy dung dịch sau có í 

 

ïî 

nO 

= a 

2 

¾¾® n = 0,04+ 4a¾¾® n = 0,02+ 

2a 

å 

- 

OH 

H 2 

0,14 + 4a -4a 

¾¾® nKhi 

= 0,105 = 0,02 

"#$ 

+ 

#% 

2a + a! 

+ ¾¾® a = 0,005 

O 2 

2 "##$##% 

H2 

It 

¾¾® ne 

= 0,16 = ¾¾® t = 7720(s) 

F 

Ví dụ 7: Điện phân dung dịch chứa 0,15 mol Fe(NO 3 ) 3 ; 0,25 mol Cu(NO 3 ) 2 với 

điện cực trơ cường độ dòng điện 2,68A trong 8 giờ thu được dung dịch X. Lấy 

dung dịch X ra khỏi bình điện phân và để yên cho đến khi phản ứng kết thúc thu 

được dung dịch Y và có khí NO thoát ra. Dung dịch Y có thể hòa tan tối đa bao 

nhiêu gam Cu ? (biết NO là sản phẩm khử duy nhất của các phản ứng trên). 

A. 15,60. B. 16,40. C. 17,20. D. 17,60. 



Cl2 

3+ 

ìFe : 0,15 

ï 

ï 

Ta có: í 

ï 

ï ne 

0,8(mol) n + 

î 

= ¾¾® = 0,8 - 0,15 

H 

2+ 

Cu,Fe 0,65 

¾¾¾¾® nNO 

= = 0,1625 

4 

2+ 

Cu : 0,25 

BTE ìCu : 0,25 

¾¾¾® 

- 

NO 

3 

: 0,95 

2 

í 

î H : 0,075 

2+ 

ìFe : 0,15 

ï 

BTNT.N - 

→ Dung dịch cuối cùng chứa í ¾¾¾¾® NO 

3 

: 0,7875 ¾¾® mCu 

= 15,6(gam) 

ï BTDT 2+ 

î ¾¾¾® Cu : 0,24375 

Ví dụ 8: Điện phân 200 ml dung dịch Cu(NO 3 ) 2 1M với điện cực trơ trong t giây, 

cường độ dòng điện không đổi 2,5A (hiệu suất quá trình điện phân là 100%), thu 

được chất rắn X, dung dịch Y và khí Z. Cho 6 gam Mg vào Y, sau khi các phản

ứng kết thúc thu được 9,36 gam hỗn hợp kim loại và khí NO (sản phẩm khử duy 

nhất của N +5 ). Giá trị của t là 

A. 6948. B. 5790. C. 6176. D. 6562. 



+ Vì chất rắn chứa hỗn hợp kim loại nên Cu 2+ có dư. 

+ Ta sẽ tư duy đón đầu bằng cách trả lời câu hỏi: Dung dịch cuối cùng chứa gì ? 

- Đường nhiên là Mg(NO 3 ) 2 . Thế số mol tính sao? Đơn giản thôi 

ì - 

¾¾¾¾® 

BTNT.N 

0,2.2 a 

ï nMg(NO 3) 

2 

= 

Có nNO 

= a(mol) í 2 

ï¾¾® 

+ = 

Æi÷n ph©n = ¾¾¾® 

BTE = ¾¾® 

d≠ 

2+ 

î 

n n 

H e 

4a nCu 

2a n 

Cu = 0,2 - 2a 

BTKL 

0,4 - a 

¾¾¾® 9,36 = 6 - 24. + 64(0,2 - 2a) ¾¾® a = 0,04 

!""#""$ 2 

Mg 

2,5.t 

¾¾® ne 

= 4.0,04 = 0,16 = ¾¾® t = 6176(s) 

96500 

Ví dụ 9: Điện phân 500 ml dung dịch hỗn hợp gồm NaCl 0,1M và AlCl 3 0,3M 

trong điều kiện có màng ngăn, điện cực trơ tới khi ở anot xuất hiện 2 khí thì ngừng 

điện phân. Sau điện phân, lọc lấy kết tủa rồi nung ở nhiệt độ cao đến khối lượng 

không đổi được m gam chất rắn. Giá trị của m là 

A. 7,65. B. 5,10. C.15,30. D.10,20. 



Vì Anot bắt đầu có khí thứ hai xuất hiện nghĩa là Cl - bị điện phân hết. 

Ta có : 

BTDT 

n - = 0,5(0,1+ 0,3.3) = 0,5(mol) 

Cl 

Sinh ra 

- 

OH 

¾¾¾® n = 0,5(mol) > 3n = 3.0,15 

Nên kết tủa bị tan 1 phần: 

Al 

3+ 

BTNT.Na 

¾¾¾¾® n = 0,05 

NaA 

lO 

BTNT.Al 0,15 - 0,05 

¾¾¾¾® nAl2O 

= = 0,05® m 

3 Al2O 

= 5,1(gam) 

3 

2 

Ví dụ 10: Điện phân 1 lít dung dịch X gồm Cu(NO 3 ) 2 0,6M và FeCl 3 0,4M đến khi 

anot thoát ra 17,92 lít khí (đktc) thì dừng lại. Lấy catot ra khỏi bình điện phân, 

khuấy đều dung dịch để phản ứng xẩy ra hoàn toàn thì thu được dung dịch Y. Giả 

thiết kim loại sinh ra đều bám lên catot, sản phẩm khử của N +5 (nếu có) là NO duy 

nhất. Giá trị (m X –m Y ) gần nhất là? 

A. 92 gam B. 102 gam C. 101 gam D. 91 gam 



2

3+ 

ìFe : 0,4 

ï 

2+ 

ïCu : 0,6 

Cl 

2 

: 0,6 

 

ì 

Ta có: Xí 

nanot 

= 0,8¾¾® ne 

2 

- 

í ¾¾® = 

ï Cl :1,2 

î O 

2 

:0,2 

ï - 

îNO 3 

:1,2 

Bên catot 

ìCu : 0,6 

ï 

î 

n 

2 

0,2 

ne 

= 2¾¾®í BTE 2 -0,4 -0,6.2 

ï ¾¾¾® = = 

H2 

Dung dịch sau điện phân chứa 

X 

Y 

2+ 

ìFe : 0,4 

ï 

+ 

íH : 0,2.4 - 0,2.2 = 0,4 ¾¾® n 

NO 

= 0,1 

ï - 

î 

NO 

3 

:1,2 

¾¾® m - m = 0,6.71+ 0,2.32+ 0,6.64+ 0,2.2+ 0,1.30= 

90,8 


Câu 1: Điện phân dung dịch chứa 23,4 gam muối ăn (với điện cực trơ, màng ngăn 

xốp), thu được 2,5 lít dung dịch có pH=13. Phần trăm muối ăn bị điện phân là: 

A. 62,5%. B. 65%. C. 70%. D. 80%. 



nNaOH 

0,25 

- 

ì = 

Ta có: PH = 13 ¾¾® é 

ë 

OH ù 

û 

= 0,1¾¾®í 

înNaCl 

= 0,4 

¾¾¾¾® %NaCl = = 62,5% 

0,4 

BTNT.Na 0,25 

Câu 2: Điện phân 150 ml dung dịch AgNO 3 1M với điện cực trơ trong t giờ, cường 

độ dòng điện không đổi 2,68A (hiệu suất quá trình điện phân là 100%), thu được 

chất rắn X, dung dịch Y và khí Z. Cho 12,6 gam Fe vào Y, sau khi các phản ứng 

kết thúc thu được 14,5 gam hỗn hợp kim loại và khí NO (sản phẩm khử duy nhất 

của N +5 ). Giá trị của t là 

A. 0,8. B. 1,2. C. 1,0. D. 0,3. 

Trích đề thi Khối A – 2012 – Bộ Giáo Dục 


+ Vì chất rắn chứa hỗn hợp kim loại nên Ag + có dư. 

+ Ta sẽ tư duy đón đầu bằng cách trả lời câu hỏi : Dung dịch cuối cùng chứa gì ? 

- Đường nhiên là Fe(NO 3 ) 2 . Thế số mol tính sao ? Đơn giản thôi 

ì 0,15 - a 

¾¾¾¾® = 

n = a(mol) í 2 

ï n + 

î 

® = n 

H e 

= 4a 

BTNT.N 

n 

ï 

Fe(NO 3) 

2 

Có 

NO

BTKL.Fe+ Ag 

0,15 - a 

¾¾¾¾¾® 0,15.108 + 12,6 = 14,5 + 56 + 108.4a !"# 

2 + 

Ag bfiÆi÷n ph©n 

2,68.t 

¾¾® a = 0,025 ¾¾® ne 

= 4.0,025 = 0,1 = ¾¾® t = 3600(s) = 1h 

96500 

Câu 3: Điện phân 200ml dung dịch hỗn hợp Cu(NO 3 ) 2 xM, KCl yM ( điện cực trơ, 

màng ngăn) đến khi nước bắt đầu điện phân ở cả 2 điện cực thì dừng lại. Dung dịch 

sau điện phân có khối lượng giảm 14 gam so với dung dịch ban đầu và dung dịch 

này hòa tan tối đa 3,96 gam Zn(OH) 2 . Biết thời gian điện phân là 19300 giây. Giá 

trị x,y, cường độ dòng điện là : 

A. 0,6M; 0,8M; 1,2A. C. 1M; 2M; 2A. 

B. 1M; 1,5M, 1A. D. 0,6M; 2M; 2A. 

Trích đề thi thử Moon.Vn 2015 


3,96 

+ Dung dịch sau điện phân hòa tan được nZn(OH) 2 

= = 0,04(mol) 

99 

Nên dung dịch sau điện phân phải chứa H + hoặc OH - . 

Trường hợp 1: 

BTDT 

Nếu dung dịch sau điện phân chứa H + ¾¾¾® n + = 2nZn(OH) 

= 0,08(mol) 

2 

ì 

 

BTE ïnO 2 

= 0,02(mol) 

¾¾¾®í 

ne 

n - n + 

ïî 

= + = 0,08 + 0,2y ® n 

Cl H 

Cu 

= 0,04 + 0,1y 

BTKL 

¾¾¾® 14 = 0,02.32 

!" # "$ 

+ 0,2y.35,5 + 64(0,04 + 0,1y) ® y = 0,8 

!"# "$ ! " "# " "$ 

O Clo Cu 

¾¾® nCu 

= 0,2x = 0,04 + 0,1.0,8 ¾¾® x = 0,6 

I.t 96500.0,24 

¾¾® ne 

= 0,24= ¾¾® I= = 1,2 

96500 19300 

Có đáp án là A rồi nên ta không cần làm trường hợp dung dịch sau điện phân chứa 

OH - nữa. 

Câu 4: Cho 14,625 gam NaCl vào 300ml dung dịch Cu(NO 3 ) 2 1M thu được dung 

dịch X. Tiến hành điện phân dung dịch X bằng điện cực trơ, màng ngăn xốp tới khi 

dung dịch giảm 26,875 gam thì ngừng điện phân. Cho m gam bột Fe vào dung dịch 

sau điện phân, kết thúc phản ứng thấy có khí NO thoát ra (Sản phẩm khử duy nhất) 

và 0,6m gam hỗn hợp kim loại. Giá trị gần nhất với m là : 

A. 11. B. 12. C. 14. D. 13. 



+ 0,6m là hỗn hợp kim loại nên Cu 2+ chưa bị điện phân hết. 

H

ìï nNaCl 

= 0,25(mol) 

BTE 

Ta có í 

¾¾¾® ne 

= 0,25+ 

4a 

 

nNO 

a(mol) n + 

ïî 

= ® = 4a® n 

H 

O 

= a 

2 

bfi Æi÷n ph©n ne 

¾¾® n 2+ 

= = 2a + 0,125 

Cu 

2 

BTKL 

( ) 

¾¾¾® 26,875 = 2a + 0,125 .64 + 0,25.35,5 + 32a ® a = 0,0625 

ìNaNO 3 

: 0,25 

BTNT.N ï 

¾¾¾¾®í 0,6 -0,0625 -0,25 

ïFe(NO 3) 2: = 0,14375 

î 

2 

BTKL 

( ) 

¾¾¾® m + 0,3 - 0,25 .64 = 0,6m + 0,14375.56 ® m = 12,125 

Câu 5: Tiến hành điện phân V lít dung dịch chứa Cu(NO 3 ) 2 1M và NaCl 0,5M 

bằng điện cực trơ tới khi khối lượng dung dịch giảm m gam thì dừng điện phân. 

Cho 9,5 gam Fe vào dung dịch sau điện phân, kết thúc phản ứng thu được 1,12 lít 

khí NO thoát ra ( Sản phẩm khử duy nhất ) và còn lại 5,7 gam hỗn hợp rắn không 

tan. Giá trị của m gần nhất với : 

A. 12,8. B. 15,4. C. 17,6. D. 14,7. 



Bài toán này chỉ là ngược của các bài toán trên mà thôi 

+ 5,7 gam là hỗn hợp kim loại nên Cu 2+ chưa bị điện phân hết. 

+ Ta có : 

 

NO + 

H 

O 2 

n = 0,05(mol) ® n = 0,2® n = 0,05(mol) 

bfi Æi÷n ph©n ne 

¾¾® ne = n + + n - = 0,2 + 0,5V ¾¾® n 2+ 

= = 0,1+ 

0,25V 

H Cl Cu 

2 

+ Dung dịch sau cùng chứa gì ? 

BTNT.Na 

ì¾¾¾¾® 

NaNO 

3 

: 0,5V 

BTNT.N ï 

¾¾¾¾®í 2V -0,05 -0,5V 

ïFe(NO 3) 2: = 0,75V -0,025 

î 

2 

BTKL 

( ) 

¾¾¾® V - 0,1- 0,25V .64 + 9,5 

!""""#""""$ 

- 56(0,75V- 0,025) = 5,7 ® V = 0,2(l) 

!"""#"""$ 

Cu 

ìO 2 

:0,05 

ï 

BTKL 

¾¾® m ¾¾¾® = 

¯íCu:0,15 m 14,75(gam) 

¯ 

ï 

îCl 2 

: 0,05 

Câu 6: Điện phân dung dịch chứa Cu(NO 3 ) 2 , CuSO 4 và NaCl với điện cực trơ, 

cường độ dòng điện không đổi 2A, hiệu suất 100%. Kết quả thí nghiệm được ghi 

trong bảng sau: 

Fe

Thời gian điện phân (giây) t t + 2895 2t 

Tổng số mol khí ở 2 điện cực a a + 0,03 2,125a 

Số mol Cu ở catot b b + 0,02 b + 0,02 

Giá trị của t là 

A. 4825. B. 3860. C. 2895. D. 5790. 



Khi tăng thêm 2895s 

ì ìCu : 0,02 

ï catot í 

2.2895 

ï îH 2 

: 0,01 

¾¾®D ne 

= = 0,06(mol) ¾¾®í 

96500 ï ìCl 2 

: 0,01 

ï 

anot í 

î îO 2 

: 0,01 

→ Vậy trong thới gian t thì Cu 2+ và Cl - chưa bị điện phân hết → a = b 

BTE 2t 

Ban đầu ta có: ¾¾¾® 2a = 

96500 

Khi thới gian điện phân tăng gấp đôi. Số mol Cu không đổi → Cu 2+ : b+0,02 

2(t- 

2895) 

+ Khi tăng từ t + 2895 nên tới 2t ¾¾®D ne 

= = 2a- 0,06. 

96500 

ì 

x 

ïnH 

= x¾¾® n 

2 O 

= 

2 

Gọi í 

2 

ï BTE 

î ¾¾¾® 2x = 2a - 0,06 ¾¾® a - x = 0,03 

Và a+ 0,03+ 1,5x= 2,125a¾¾® 1,125a- 1,5x= 

0,03 

ìa = 0,04 

¾¾® í ¾¾® t = 3860 

îx = 0,01 

Câu 7: Tiến hành điện phân (với điện cực trơ, hiệu suất 100% dòng điện có cường 

độ không đổi) dung dịch X gồm 0,2 mol CuSO 4 và 0,15 mol HCl, sau một thời 

gian điện phân thu được dung dịch Y có khối lượng giảm 14,125 gam so với khối 

lượng dung dịch X. Cho 15 gam bột Fe vào Y đến khi kết thúc các phản ứng thu 

được m gam chất rắn. Biết các khi sinh ra hòa tan không đáng kể trong nước. Giá 

trị của m là 

A. 8,6 B. 15,3 C. 10,8 D. 8,0 



2+ 

ìCu : 0,2 ìCl : 0,15 

ï 

+ 

ï 

Ta có: íH :0,15 ¾¾® 14,125íO 2 

:a ¾¾® a = 0,025 

ï - 

ï BTE 

î 

Cl : 0,15 î ¾¾¾® Cu : 2a + 0,075 

2+ 

ìCu : 0,075 

ï 

2- 

Dung dịch sau điện phân chứa íSO 4 

: 0,2 

ï BTDT + 

î ¾¾¾® H : 0,25 

BTKL 

¾¾¾® 0,075.64 + 15 = m + 0,2.56 ¾¾® m = 8,6(gam) 

Câu 8: Điện phân với điện cực trơ 500ml dung dịch CuSO 4 có nồng độ C M đến khi 

thu được 1,12 lít khí (đktc) ở anốt thì dừng lại. Ngâm một lá sắt dư vào dung dịch 

sau điện phân đến khi phản ứng hoàn toàn thì thấy khối lượng lá sắt tăng 0,8 g. Giá 

trị của C M là: 

A. 1,8 M B. 1,4 M C. 1,6 M D. 1,2 M 



BTE 

ì ïnO 

= 0,05¾¾¾® n = ¾¾® 

2 

e 

0,2 Cu:0,1 

Bên anot: í 

¾¾® n 2+ 

= 0,5CM 

- 0,1 

Cu 

+ ïî 

n = 0,2 

H 

BTKL 

¾¾¾® 64(0,5C - 0,1) - 56.0,5C = 0,8 ¾¾® C = 1,8M 

M M M 

Câu 9: Điện phân (với điện cực trơ, màng ngăn xốp) dung dịch X chứa CuSO 4 và 

NaCl (có tỉ lệ mol tương ứng 3:2) bằng dòng điện một chiều có cường độ 5 A, sau 

thời gian t giờ thu được dung dịch Y chứa hai chất tan và thấy khối lượng dung 

dịch Y giảm 33,1 gam so với khối lượng của dung dịch X. Dung dịch Y hòa tan tối 

đa 3,6 gam Al. Giả sử khí sinh ra trong quá trình điện phân thoát hết ra khỏi dung 

dịch. Giá trị của t gần nhất với giá trị nào sau đây? 

A. 4,5. B. 6. C. 5,36. D. 6,66. 



+ 

é ìNa : 2a 

ê ï 

2- 

êYíSO 4 

:3a 

ê ï BTDT + 

ìCuSO H : 4a 

4 

:3a ê î ¾¾¾® 

3,6 

Gọi í ¾¾® 4a .3 a 0,1 

NaCl : 2a 

ê 

¾¾® = ¾¾® = 

+ 

î 

Na : 2a 

27 

ê 

ì 

ê 

ï 

2- 

Y SO 

4 

:3a 

ê 

í 

BTDT 2+ 

ê 

ï 

ë î¾¾¾® 

Cu : 2a 

→ Vì khối lượng dung dịch giảm 33,1 → loại phương án 2 (Cu 2+ dư)

ìCu : 0,3 

ïH :x 5.t 

¾¾® 33,1í 

¾¾¾® x = 0,2(mol) ¾¾® n = 1= 

ï 

ï 

îO 2 

: 0,1+ 

0,5x 

¾¾® t= 

5,361(h) 

2 BTKL 

e 

Cl 

2 

: 0,1 96500 

Câu 10: Điện phân với điện cực trơ dung dịch hỗn hợp chứa 0,3 mol FeCl 3 , 0,1 

mol CuCl 2 , 0,2 mol HCl đến khi khí bắt đầu thoát ra ở catot thì ngắt dòng điện. Để 

yên bình điện phân rồi thêm dung dịch AgNO 3 dư vào, sau khi phản ứng xảy ra 

hoàn toàn thấy có a mol AgNO 3 tham gia phản ứng. Giá trị của a là: 

A. 1,10 B. 1,05 C. 1,15 D. 0,95 



Ta có: 

ì 

ï 

í 

ï + 

î 

H :0,2 

3+ 

Fe : 0,3 

ìCu : 0,1 

¾¾® = + = ¾¾® í 

î Cl 

2 

: 0,25 

2+ 

Cu : 0,1 ne 

0,3 0,1.2 0,5(mol) 

2+ 

ìFe : 0,3 

ï 

+ AgNO3 

 

Dung dịch sau điện phân chứa: íH :0,2 ¾¾¾® nNO 

= 0,05 

ï - 

î 

Cl : 0,8 

3+ 

ìFe : 0,3 

ï 

2+ 

BTNT.N 

Dung dịch sau cùng chứa: ¾¾® íCu : 0,1¾¾¾¾® a = 1,15(mol) 

ï - 

î 

NO 

3 

:1,1 

Câu 11: Điện phân với điện cực trơ dung dịch chứa 0,2 mol Cu(NO 3 ) 2 , cường độ 

dòng điện là 2,68A trong thời gian t (giờ), thu được dung dịch X. Cho 14,4 gam bột 

Fe vào dung dịch X, thu được khí NO (sản phẩm khử duy nhất) và 13,5 gam chất 

rắn. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn và hiệu suất của quá trình điện phân là 

100%. Giá trị của t là: 

A. 0,25 B. 1,00 C. 0,60 D. 1,20 



Dễ thấy Cu 2+ còn dư. Gọi 

BTDT 

 

nCu 

= a¾¾¾® n + = 2a¾¾® n 

H 

NO 

= 0,5a 

BTNT.N 

0,4 - 0,5a 

¾¾¾¾® nFe(NO 3) 

= = 0,2- 

0,25a 

2 

2 

BTKL 

¾¾¾® 14,4 + 64(0,2 - a) = 13,5 + 56(0,2 - 0,25a) ¾¾® a = 0,05(mol)

2,68.t 

¾¾® ne 

= 0,1 = ¾¾® t = 3600(s) = 1(h) 

96500 

Câu 12. Có hai bình điện phân, trong đó bình (1) đựng 20ml dung dịch NaOH 

1,73M; bình (2) đựng dung dịch gồm 0,225 mol Cu(NO 3 ) 2 và 0,2 mol HCl. Mắc 

nối tiếp bình (1) và bình (2). Điện phân các dung dịch bằng dòng điện một chiều 

với cường độ dòng điện không đổi trong một thời gian. Khi dừng điện phân, tháo 

ngay catot ở các bình. Sau phản ứng, thấy nồng độ NaOH ở bình (1) là 2M. Cho 

tiếp 14 gam bột Fe vào bình (2) đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được m 

gam chất rắn không tan. Biết NO là sản phẩm khử duy nhất của N +5 . Giá trị m là 

A. 10,4. B. 9,8. C. 8,3. D. 9,4. 



Với bình 1: 

dp 

n = 0,0346 ¾¾® V = 17,3(ml) ¾¾® n = 0,15(mol) 

NaOH sau dien phan H2O 

¾¾® ne 

= 0,3 

→ Bình 2 chứa: 

ì - = 

ï 

NO : 0,45 

2+ 

Cu : 0,225 0,15 0,075 

- 

í 3 

ï ¾¾¾® 

BTDT + ¾¾® 

 

NO = 

î H :0,3 n 0,075 

BTNT.N 

¾¾¾¾® Fe(NO 

3) 2: 0,1875 

BTKL.Fe + Cu 

¾¾¾¾¾® 14 + 0,075.64 = m + 0,1875.56 ¾¾® m = 8,3(gam) 

Câu 13: Tiến hành điện phân (với điện cực trơ, hiệu suất 100% dòng điện có 

cường độ không đổi) dung dịch X gồm 0,05 mol FeCl 3 , 0,1 mol CuCl 2 và 0,2 mol 

HCl, sau một thời gian điện phân thu được dung dịch Y có khối lượng giảm 8,525 

gam so với khối lượng dung dịch X. Cho 4,32 gam bột Mg vào Y đến khi kết thúc 

các phản ứng thu được m gam chất rắn. Biết các khí sinh ra hòa tan không đáng kể 

trong nước. Giá trị của m là: 




3+ 

ìFe : 0,05 

ï 

2+ 

ìCl : a 

ïCu : 0,1 

ï 

Ta có: í ¾¾® 

+ 

í - ¾¾¾® = 

ïH :0,2 

ï¾¾¾® 

Cu : 

ï 

2 

- 

î 

îCl 

: 0,55 

BTKL 

8,525 a 0,15 

BTE a 0,05

2+ 

ìCu : 0,05 

- 

ï 

ìCl : 0,4 

2+ 

ïFe : 0,05 

Mg 

ï 

2+ 

Dung dịch sau điện phân chứa í 

¾¾® Mg : 0,18 

- 

í 

ïCl : 0,4 

ï 2+ 

ï¾¾¾® 

Fe : 0,02 

BTDT + 

H :0,2 î 

î 

BTKL 

¾¾¾® = + = 

m 0,05.64 0,03.56 4,88(gam) 

Câu 14. Hòa tan hết 27,2 gam hỗn hợp rắn X gồm Fe 3 O 4 , Fe 2 O 3 và Cu trong dung 

dịch chứa 0,9 mol HCl (dùng dư), thu được dung dịch Y có chứa 13,0 gam FeCl 3 . 

Tiến hành điện phân dung dịch Y bằng điện cực trơ đến khi ở catot bắt đầu có khí 

thoát ra thì dừng điện phân, thấy khối lượng dung dịch giảm 13,64 gam. Cho dung 

dịch AgNO 3 dư vào dung dịch sau điện phân, kết thúc phản ứng thấy khí NO thoát 

ra (sản phẩm khử duy nhất); đồng thời thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là: 




Ta có: 

n 

ì Fe + 1e = Fe 

ï0,08 

= 0,08(mol) ¾¾®í 

ïCu + 2e = Cu 

ï 

îa 

FeCl3 

2+ 

3+ 2+ 

ìï Cu : a 

¾¾® 13,64í ¾¾® a = 0,08 

BTE 

ïî ¾¾¾® Cl 

2 

: 0,04 + a 

Dung dịch sau điện phân chứa: 

ì 2 + BTKL 27,2 -56x -0,08.64 

ïFe : x ¾¾¾® n Trong X 

O 

= = 1,38 - 3,5x 

16 

ï 

Cl : 0,9 0,24 0,36 

BTNT.Clo - 

¾¾® í¾¾¾¾® - = 

ï ¾¾¾¾® 

BTNT.H 

+ 

H = - - 

ï 

ïî 

n 0,9 2(1,38 3,5x) 

BTDT 

 

¾¾¾® - = ¾¾® = ¾¾® + = ¾¾® 

H 

NO 

= 

9x 1,86 0,66 x 0,28 n 0,1 n 0,025 

BTE 

BTE+ 

BTNT 

ì¾¾¾® ï Ag : 0,28 - 0,025.3 = 0,205 

¾¾¾¾® ¾¾® = 

¯ BTNT.Cl 

¯ 

m í m 116,85 

ïî ¾¾¾¾® AgCl : 0,66 

Câu 15: Điện phân 100 gam dung dịch X chứa 0,15 mol CuSO 4 và a mol KCl 

(điện cực trơ, màng ngăn xốp), đến khi nước bắt đầu bị điện phân ở cả hai điện cực 

thì ngừng, thu được dung dịch Y. Dung dịch Y hòa tan tối đa 2,7 gam Al. Giả sử 

hiệu suất điện phân là 100%, khí sinh ra không tan trong nước. Nồng độ phần trăm 

của K 2 SO 4 trong Y là ? 

A. 34,30%. B. 26,10%. C. 33,49%. D. 27,53%.



Trường hợp 1: Nếu dung dịch sau điện phân có H + . 

Có 

Al 

- 

ìï 

Cl - 1e = Cl 

í 

ïî 2H O - 4e = 4H + O 

+ 

2 2 

n = 0,1¾¾® n = 0,3¾¾® a+ 0,3= 0,3 (Vô lý) 

+ 

H 

Do đó, dung dịch sau điện phân phải chứa OH - 

¾¾® n = n = 0,1 ¾¾® n = 0,15.2 + 0,1 = 0,4 

- - 

OH AlO 2 

ìKOH : 0,1 

¾¾® a= nKCl 

= 0,4¾¾® Yí îKSO 

2 4 

0,15.174 

¾¾® %K2SO4 

= = 34,30% 

100 -0,15.64 -0,4.35,5 -0,1 

e 

Câu 16: Chia 1,6 lít dung dịch chứa Cu(NO 3 ) 2 và HCl thành hai phần bằng nhau. 

Điện phân phần 1 (điện cực trơ) với cường độ dòng điện là 2,5A, sau t giây thu 

được 0,14 mol khí duy nhất ở anot. Dung dịch sau điện phân phản ứng vừa đủ với 

550 ml dung dịch NaOH 0,8M và thu được 1,96 gam kết tủa. Cho m gam bột Fe 

vào phần 2 đến khi phản ứng hoàn toàn thu được 0,7m gam hỗn hợp kim loại và 

khí NO (sản phẩm khử duy nhất ở đktc). Giá trị của m gần nhất với: 

A. 23,7 B. 22,5 C. 20,8 D. 24,6 



+ Dung dịch sau điện phân tác dụng NaOH có Cu(OH) 2 

2+ 

ìï nNaOH 

= 0,44 

ìï Cu : 0,02 

í 

¾¾® dung dịch sau điện phân chứa í 

ïî 

nCu(OH) 

= 0,02 

+ 

H :0,4 

2 

ïî 

+ Khí ở Anot là 

Cho Fe vào 

ìCu(NO ) : 0,16 

3 2 

nCl 0,14 n 

2 

e 

0,28 P2 

HCl : 0,4 

= ¾¾® = ¾¾® í 

î 

- 

ìNO 3 

: 0,22 

0,4 ï - 

¾¾® nNO 

= = 0,1 ¾¾®í Cl : 0,4 

4 

ï¾¾¾® BTDT 2+ 

ïî 

Fe : 0,31 

BTKL.Fe + Cu 

¾¾¾¾¾® + = + ¾¾® = 

m 0,16.64 0,7m 0,31.56 m 23,733 

Câu 17: Điện phân 500 ml dung dịch hỗn hợp CuSO 4 a mol/l và NaCl 1 mol/l với 

điện cực trơ, màng ngăn xốp, cường độ dòng điện không đổi 5A trong thời gian 

96,5 phút (hiệu suất quá trình điện phân là 100%, nước bay hơi không đáng kể) thu 

được dung dịch có khối lượng giảm so với ban đầu là 17,15 gam. Giá trị của a là 

A. 0,2. B. 0,5. C. 0,3. D. 0,4.



It 5.96,5.60 

Ta có: ne 

= = = 0,3(mol) 

F 96500 

Nhận thấy nếu Cu 2+ chưa bị điện phân hết : 

Dm¯= 0,3.35,5+ 0,15.64= 20,25> 

17,15 

Nên Cu 2+ đã bị điện phân hết và bên catot có nước bị điện phân.Chọn A ngay vì chỉ 

có A mới cho số mol Cu 2+ nhỏ hơn 0,15 mol.Nếu làm tường minh thì: 

Catot 

Anot 

2+ 

Cu + 2e = Cu 

0,5a a 

- 

2 

+ = + 

2 

2H O 2e 2OH H 

- 

Cl - 1e = Cl 

0,3 0,3 

BTKL 

¾¾¾® 0,3.35,5 + 0,5a.64 + 0,3 - a = 17,15 ® a = 0,2(M) 

Câu 18: Hòa tan hết 8,56 gam hỗn hợp X gồm Fe 3 O 4 và CuO trong 400 ml dung 

dịch HNO 3 1M, kết thúc các phản ứng thu được dung dịch Y và 0,01 mol NO (sản 

phẩm khử duy nhất). Điện phân dung dịch Y (điện cực trơ, không màng ngăn, hiệu 

suất 100%) với cường độ dòng điện không đổi 5A, trong 1 giờ 36 phút 30 giây. 

Khối lượng catot tăng lên và tổng thể tích khí thoát ra (đktc) ở hai điện cực khi kết 

thúc điện phân lần lượt là: 

A. 1,28 gam và 2,744 lít. B. 3,8 gam và 1,400 lít. 

C. 3,8 gam và 2,576 lít. D. 1,28 gam và 3,584 lít. 



Ta có: 

BTE 

ì¾¾¾® ï 

NO 

= ¾¾®í ¾¾¾® 

BTKL 

n 0,01 

ïî 

Fe O : 0,03 

3 4 

CuO : 0,02 

3+ 

ìFe 

: 0,09(mol) 

ï 

2+ 

ïCu 

: 0,02(mol) 

¾¾® Y 

NO : 0,39(mol) 

í 

- 

ïï¾¾¾® 3 

It 

và ne 

= = 0,3(mol) 

F 

BTDT + 

î H : 0,08(mol) 

Chú ý: Bên anot chỉ xảy ra điện phân H 2 O và sinh ra H + nên bên catot sẽ không có 

quá trình điện phân Fe 2+ . 

ì 0,3 

n = = 0,075 

ï 

í 

ï 0,3 -0,09 -0,02.2 

nH 

= = 0,085 

2 

ïî 

2 

O2 

BTE 

¾¾¾® 

4 

¾¾® = 

V 3,584

m = m = 0,02.64= 

1,28(gam) 

 

catot 

Cu 

Câu 19: Hòa tan 72 gam hỗn hợp gồm Fe 2 (SO 4 ) 3 và CuSO 4 có tỉ lệ mol tương ứng 

là 2:1 vào bình đựng 0,1 mol H 2 SO 4 loãng thì thu được dung dịch X. Tiến hành 

điện phân dung dịch X (với điện cực trơ) với cường độ dòng điện 10A trong thời 

gian 4825 giây. Khối lượng dung dịch sau điện phân giảm bao nhiêu gam so với 

dung dịch trước điện phân? (giả sử trong quá trình điện phân nước bay hơi không 

đáng kể) 




3+ 

ìFe : 0,3 

ìFe 2(SO 4) 3: 0,15 ï 

2+ 

Ta có: 72í 

¾¾® X íCu : 0,075 

îCuSO 4 

: 0,075 ï + 

î 

H :0,2 

Chú ý: Bên anot chỉ là điện phân H 2 O và sinh ra H + nên Fe 2+ chưa bị điện phân. 

It 0,5 

Ta có: ne = = 0,5(mol) ¾¾® nO 2 

= = 0,125(mol) 

F 4 

0,5 -0,3 -0,075.2 

¾¾® nH 2 

= = 0,025 

2 

¾¾® m = 0,125.32+ 0,075.64+ 0,025.2= 

8,85(gam) 

¯ 

Câu 20: Điện phân với điện cực trơ (H = 100%) 100 gam dung dịch X chứa FeCl 3 

16,25%; HCl 3,65% và CuCl 2 13,5% trong 1 giờ 15 phút với cường độ dòng điện 

không đổi là 7,72 ampe thu được dung dịch Y và thấy tổng thể tích các khí ở hai cực 

thoát ra ở đktc là V lít. (biết khí sinh ra không tan trong nước và nước bay hơi không 

đáng kể). Giá trị của V là: 




Ta có: 

ììFeCl 3 

: 0,1 

ïï 

It 7,72.75.60 

ïíHCl : 0,1 ne 

= = = 0,36 

ï 

F 96500 

CuCl 

2 

: 0,1 

ï î 

í 

ï 

ì + = 

ï + = 

ï 

í 

í 

0,36 0,18 

+ 

ï 

ïî ï 

î 

2H + 2e = H 

2(0,03) 

î 

3+ 2+ 

Fe 1e Fe (0,1) 

- 

ìï 

2Cl - 2e = Cl 

ï 

2 

2+ 

Anot catot Cu 2e Cu(0,1) 

¾¾® V= 22,4(0,18+ 0,03) = 4,704

32 CHUYÊN ĐỀ HÓA VÔ CƠ LUYỆN THI ĐẠI HỌC (THE BEST COLLEGE PREP BOOKS)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?