MAKALE | articleYapılan çalışmalar göstermektedir ki genel olarak 2-50 lux arasıaydınlık düzeyleri tavukların yetiştirilebilmesi için yeterli olmaktadır [9].Kullanılacak armatürler, bu değerler arasında değişim yapılabilmesineolanak sağlayabilme özelliğinde olmalıdır. Bu sebeple “dimleme” olarakbildiğimiz ışığın akı değerinde değiştirmeler yapılarak, doğru tekniklerışığında aydınlatılmış bir kümes ortamı oluşturmak gereklidir. Tavuklarınihtiyaç duyduğu aydınlık düzeyi değerleri konusunda yapılmış akademikçalışmalar da mevcuttur. Araştırmalar neticesinde elde edilecekbilgilerden hareketle kümes ortamının simülasyona tabii tutulmasıda ayrıca önemlidir. Bu konuda tarafımızca yapılmış olan simülasyonçalışmalarında, Dialux ve Relux yazılımları kullanılmıştır. Bu yazılımlarsayesinde sanal bir kümes ortamı oluşturulabilmektedir. Armatürlerinyerleşim planlaması ve ışık akısı (lümen) değerleri yine yazılım üzerindendüzenlenerek, doğru aydınlatma için uygulamalar yapılabilmektedir.5. SONUÇTavukların spektral duyarlılık verileri dikkate alındığında mavi, yeşil vekırmızı renklere tekabül eden dalgaboylu ışıkların, kümes aydınlatmasıiçin önemli olduğu görülmektedir. Şekil 1 ve Şekil 2 arasında karşılaştırmayapıldığında genel olarak, akkor lambaların mavi dalgaboyuna karşılıkgelen bölgede eksik kaldığı, yeşil dalgaboyuna karşılık gelen bölgede isegöreceli olarak kırmızıya göre düşük akıda ışık yaydığı söylenebilmektedir.Flüoresan ve sodyum buharlı lambalar için mavi, yeşil ve kırmızıdalgaboylarına karşılık gelen bölgelerde uyarıların mevcut olduğugörülmektedir. Bu uyarıların tavuk yetiştiriciliğinde olumlu bir etkiyesahip olması nedeniyle flüoresan veya sodyum buharlı lambaların,akkor lambalara göre kullanım uygunluğunun daha yüksek olduğu kabuledilebilir. Bunların yanı sıra, spektrumların çeşitli yerlerinde kaynaklarınkendilerine özgü ışımaları olduğu görülmektedir.Bu ışımaların (uyarıların), tavuk gelişimi açısından olumlu ya da olumsuzetki bırakabileceği hakkında çalışmalar devam etmekte olup, zararlarınındaha fazla olabileceği de düşünülmektedir. Bunun için dimlemeye(loşlaştırmaya) ihtiyaç duyulmaktadır. Daha önce de bahsedildiği üzeretavukların belirli dönemlerinde ışık spektrumlarının etkilerinin farklıolduğu ve kümes içerisindeki aydınlık şiddeti etkilerinin de yine dönemleregöre farklı olması gerektiği bilinmektedir. Farklı dalgaboylu ışıkların belirlibir düzende birlikte uygulanması halinde bile, dimleme yapıldığında bazıışıkların akı değerinin çok düşük ya da yüksek olacağı açıktır. Bu durum,istenmeyen uyarıların ortaya çıkmasına, dolayısıyla tavukların olumsuzyönde bir ışık etkileşimi altında kalmasına neden olabilecektir.Konvansiyonel ışık kaynaklarının spektrumları kendilerine özgüdür vedimleme dışında değişiklik yapılmasına olanak yoktur. Kendi içlerindeçeşitlenmeleri, farklı spektrum eldesi için incelenebilir. Ancak, ışıkkaynağının kendisi değiştirilmeden dimleme yapılabilmesi dışında(mümkünse) her hangi bir dış müdahale yapılabilmesi söz konusu değildir.LED için yukarıda bahsi geçen durumlar farklıdır. Şekil 1’de görülenspektrum, beyaz renk veren genel bir LED için geçerlidir. Birçok dalgaboyuna özgü monokromatik LED bulunmaktadır. Mavi, yeşil, kırmızı vegerekliyse (beyaz) renkte ışık veren LED’lerin kombinasyonu kullanılarak,doğru bir kümes aydınlatması gerçekleştirilebilmektedir. Belirli ışık akısıdeğerlerinde ışık verebilecek şekilde kontrol edilebilen LED çiplerinkullanıldığı armatürlerle, tavukların sahip olduğu spektral duyarlılığa enyakın spektrum elde edilebilir.LED kullanımı ile tavukların gelişimine ve yumurta üretimine özgü olumluyönde müdahaleler mümkün olmaktadır. Yukarıda açıklandığı gibi, kümesaydınlatmacılığı için dimlemenin önemi büyüktür. LED kaynaklarındimlemeye olan yatkınlığı da bu bakımdan üstünlük sağlamaktadır.İstenmeyen ışımalar engellenebildiği için, dimleme esnasında her hangibir plan dışı uyarı oluşmayacaktır. Bu durum, tamamen tavuklarınbiyolojik doğasında tanıdık bir uyarı oluşturarak daha sağlıklı bir gelişimisağlayacak ve amaca yönelik yapılan müdahalelerde tavukların zarargörmesine engel olacaktır.Işık kaynaklarının tavuklar üzerindeki biyolojik etkilerinin dışında, kümesaydınlatmasında LED kullanılmasının farklı üstünlükleri de mevcuttur.Bunlardan en önemlileri uzun ömürlü olmaları ve enerji tasarrufusağlamalarıdır. Konvansiyonel lambaların malzeme içeriğinde cam, metalve zehirli gazlar barındırabilmeleri de LED ışık kaynakların kullanımınındaha uygun ve sağlıklı olacağı fikrini desteklemektedir.KAYNAKÇA1.Başer E., Yetişir R., “Farklı aydınlatma programlarının etlik piliç performansı ve refahı üzerindeki etkisi”,Hayvansal Üretim, 51(2), (2010), 68-76.2.Olanrewaju H., Thaxton J.P., Purswell J., “A Review of lighting programs for broiler production”,International Journal of Poultry Science, 5(4), (2016).3.“Understandıng poultry lighting: A Guide to LED bulbs and other sources of light for egg producers”, Hy-Line International, Technical Update.4.Ankara Üniversitesi, Açık Ders Malzemeleri, https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=34113 , 31.05.219.5.D. Rubene, Functional Differences in Avian Colour Vision: A Behavioural Test of Critical Flicker FusionFrequancy (CFF) for Different Wavelengths and Light Intensities, Uppsala Universitet, (2010).6.Prescott N.B., Wathes C.M., “Spectral sensitivity of the domestic fowl (Gallus g. domesticus )”, BritishPoultry Science, 40(3), (2010), 332-339.7.Rozenboim I., Biran I., Chaiseha Y., Yahav S., Rosenstrauch A., Sklan D., Halevy O., “The effect of a greenand blue monochromatic light combination on broiler growth and development”, Poultry Science, 83(5),(2004), 842–845.8.Baxter M., Joseph N., Osborne V.R., Bédécarrats G.Y., “Red light is necessary to activate the reproductiveaxis in chickens independently of the retina of the eye”, Poultry Science, 93(5), (2014), 1289–1297.9.S. Çelik, K. Özmelioğlu, A. Karaali, V. Özdemir, Tarım ve Orman Bakanlığı Belgeleri, https://www.tarimorman.gov.tr/HAYGEM/Belgeler/Hayvanc%C4%B1l%C4%B1k/Kanatl%C4%B1%20Yeti%C5%9Ftiricili%C4%9Fi/YumurtaTavukculugu.pdf , 31.05.2019.10.Durmuş İ., Karaçay N., Kamanlı S., “Yumurta tavuklarında ışığın fizyolojik etkisi ve aydınlatmaprogramları”, Tavukçuluk Araştırma Enstitüsü 19 Mayıs Üniversitesi Bala İlçeTarım Müdürlüğü.11.Dialux Veri Kütüphanesi, 31.05.2019.12.Osram Poultry Lighting Catalog, 31.05.2019.| 94 |
MIDDLE EAST’S LEADING CONFERENCEON SMART LIGHTING & ENERGY12 & 13 October 2020Sofitel ThePalm Resort & Spa, Dubai UAE#MELIGHTWWW.LIGHTINGSUMMIT.COMIN NUMBERS10+ 15+ 40+ 150+ 300+HOURS OFNETWORKINGINDUSTRYRELEVANT TOPICSINDUSTRY EXPERTSPEAKERSTOP COMPANIESREPRESENTEDDELEGATES ATTENDEVERY YEARSPONSORS AND PARTNERSFOR MORE INFORMATION, CONTACT US ATTEL: +9714 4542135EMAIL: MARKETING@EXPOTRADE-ME.COM
Change language