el gregoria al' esglesia • El cant gregorià es tracta d'una música ...
el gregoria al' esglesia • El cant gregorià es tracta d'una música ...
el gregoria al' esglesia • El cant gregorià es tracta d'una música ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>•</strong> <strong>El</strong>s primers pasos: <strong>el</strong> <strong>gregoria</strong> a l' <strong><strong>es</strong>gl<strong>es</strong>ia</strong><br />
<strong>El</strong> <strong>cant</strong> <strong>gregorià</strong> <strong>es</strong> <strong>tracta</strong> <strong>d'una</strong> <strong>música</strong> monòtona, una veu o diferents veus, <strong>cant</strong>en a l'uníson, és una<br />
<strong>música</strong> <strong>cant</strong>ada només per hom<strong>es</strong>, que combinen un seguit de líni<strong>es</strong> m<strong>el</strong>òdiqu<strong>es</strong> de gran pur<strong>es</strong>a que<br />
transmeten serenitat i <strong>es</strong>piritualitat.<br />
Aqu<strong>es</strong>ta <strong>música</strong>, <strong>es</strong> <strong>cant</strong>ada per monjos.<br />
Comencem p<strong>el</strong>s grecs i romans<br />
<strong>El</strong> primer <strong>es</strong>tudi sobre <strong>música</strong> al voltat de l'any 500 aC i <strong>el</strong> seu autor és Pitàgor<strong>es</strong>, que experimentà amb<br />
<strong>el</strong>s sons i amb l<strong>es</strong> r<strong>el</strong>acions matemàtiqu<strong>es</strong> existents entre <strong>el</strong>s tons. L'aportació pitagòrica, juntament<br />
amb la d'altr<strong>es</strong> teòrics grecs, acabà <strong>es</strong>tablint <strong>el</strong>s mod<strong>es</strong> grecs.<br />
<strong>El</strong> cristianisme s'<strong>es</strong>tenia cap a l'<strong>es</strong>t i l'o<strong>es</strong>t <strong>el</strong>s seus <strong>cant</strong>s s'anaven apropiant de diversos <strong>el</strong>ements<br />
musicals de l<strong>es</strong> diferents àre<strong>es</strong> geogràfiqu<strong>es</strong> que incorporava.<br />
L'any 330 dC l'emperador Constantí d<strong>es</strong>ignà Bizanci com a capital imperial. Això, provocà la separació<br />
de l'imperi en du<strong>es</strong> meitats: l'oriental i l'occidental.<br />
<strong>El</strong> món occidental entrà llavors en un llarg període de foscor.<br />
<strong>El</strong> papa Gregori I <strong>el</strong> Gran<br />
L'Església Catòlica dominà Europa, administrant justícia, instigant a fer la guerra per recuperar <strong>el</strong>s<br />
territoris perduts a l'Orient, creant universitats i dictant <strong>el</strong> d<strong>es</strong>tí d<strong>el</strong> pensament i de l<strong>es</strong> arts en general, i<br />
de la <strong>música</strong> en particular. Als s. VII i VIII a Occident cada regió havia anat creant un tipus de <strong>cant</strong><br />
propi per acompanyar la litúrgia: <strong>el</strong> <strong>cant</strong> galaic a l'actual França, <strong>el</strong> <strong>cant</strong> romà a Roma, <strong>el</strong> <strong>cant</strong><br />
mossàrab a Espanya, l'ambrosià a Milà...<br />
<strong>El</strong> papa Gregori I <strong>el</strong> Gran, va regnar a Roma durant <strong>el</strong> període comprès entre l'any 590 i 604, tant en<br />
litúrgia com en <strong>música</strong>, va invertir la majoria d<strong>el</strong>s seus <strong>es</strong>forços en la unificació d<strong>el</strong>s <strong>cant</strong>s i d<strong>el</strong>s ritus<br />
romans. <strong>El</strong> seu principal objectiu, fou reaccionar contra l<strong>es</strong> m<strong>el</strong>odi<strong>es</strong> orientals d'algun<strong>es</strong> de l<strong>es</strong> regions<br />
perquè l<strong>es</strong> considerava massa cromàtiqu<strong>es</strong> i exuberants.<br />
Va treballar per homogeneïtzar l<strong>es</strong> pràctiqu<strong>es</strong>, <strong>el</strong>s <strong>es</strong>tils que dominava en aqu<strong>el</strong>l moment <strong>el</strong> <strong>cant</strong> r<strong>el</strong>igiós<br />
i que bàsicament corr<strong>es</strong>ponien a l<strong>es</strong> tr<strong>es</strong> seus més importants de la cristiandat: Roma, Constantinoble i<br />
Milà.<br />
L'aportació de Gregori <strong>el</strong> Gran va recodificar la litúrgia i va donar un nou impuls a la ja existent<br />
Schola Cantorum, que <strong>es</strong>devingué l'eina per tal que, gràci<strong>es</strong> a la tasca continuadora d<strong>el</strong>s que <strong>el</strong> van<br />
succeir, amb <strong>el</strong> transcurs d<strong>el</strong> temps, la seva tasca d'homologació <strong>es</strong> mantingués, més o menys, pura.<br />
<strong>El</strong> poble, en tot<strong>es</strong> l<strong>es</strong> èpoqu<strong>es</strong> a usat la <strong>música</strong> per manif<strong>es</strong>tar alegria, trist<strong>es</strong>a, amor...<br />
En aqu<strong>el</strong>la època, la <strong>música</strong> servia a la r<strong>el</strong>igió. La seva funció era ben clara: ajudar a la litúrgia<br />
mitjançant <strong>cant</strong>s r<strong>el</strong>igiosos.<br />
L'inici de la notació<br />
Al final d<strong>el</strong> s VIII, comencen a aparèixer alguns sign<strong>es</strong> que intenten fixar gràficament sobre <strong>el</strong> pergamí<br />
1
la m<strong>el</strong>odia.<br />
S'<strong>es</strong>crivien sobre o sota l<strong>es</strong> paraul<strong>es</strong> i mostraven mitjançant símbols agrupacions de l<strong>es</strong> not<strong>es</strong> que<br />
havien de <strong>cant</strong>ar−se en la mateixa aspiració.<br />
Al segle X la notació millorà considerablement amb l'aparició d'algun<strong>es</strong> aportacions: <strong>d'una</strong> banda<br />
l'associació que <strong>es</strong> féu d<strong>el</strong>s diversos tons amb diferents lletr<strong>es</strong> de l'alfabet llatí.<br />
L'aparició <strong>d'una</strong> línia que fixava <strong>el</strong> valor de la nota fa i que introduïa una referència per a la r<strong>es</strong>ta de l<strong>es</strong><br />
not<strong>es</strong>.<br />
Al cap d'uns 50 anys, s'hi afegí una segona línia, de manera que teníem una línia verm<strong>el</strong>la que<br />
repr<strong>es</strong>entava l'alçada d<strong>el</strong> fa i una altra de color groc p<strong>el</strong> valor de do.<br />
L<strong>es</strong> aportacions més importants de Guido d'Arezzo van ser la millora d<strong>el</strong> pentagrama, afegint−hi du<strong>es</strong><br />
nov<strong>es</strong> líni<strong>es</strong> i la d<strong>es</strong>ignació de l<strong>es</strong> not<strong>es</strong> segons l<strong>es</strong> primer<strong>es</strong> síl·lab<strong>es</strong> de l'himne a sant Joan.<br />
La cançó profana durant <strong>el</strong>s segl<strong>es</strong> X al XIII<br />
<strong>El</strong>s goliards eren un grup pintor<strong>es</strong>c de monjos o exmonjos que anaven vagant i <strong>cant</strong>ant p<strong>el</strong>s camins.<br />
Tenien fama que, malgrat la seva condició de monjos, <strong>el</strong>s agradava força <strong>el</strong> menjar, <strong>el</strong> beure i l<strong>es</strong> don<strong>es</strong>,<br />
tem<strong>es</strong> que sovint protagonitzaven <strong>el</strong>s seus càntics.<br />
<strong>El</strong>s joglars feien de l'enginy <strong>el</strong> seu principal recurs. Entre <strong>el</strong> seu repertori hi havia <strong>el</strong>s jocs, l'humor i l<strong>es</strong><br />
cançons.<br />
<strong>El</strong> joglar era <strong>el</strong> gran transmissor de l'herència pagana.<br />
Se'ls podia trobar al carrer, en un mercat o palau i la seva funció era clara i senzilla: distreure i<br />
divertir.<br />
D'una banda <strong>cant</strong>ava cançons d'altr<strong>es</strong> i de l'altra banda, era un creador i un improvisador àgil i agut.<br />
<strong>El</strong>s trobadors, normalment eren hom<strong>es</strong> <strong>d'una</strong> certa posició social que havien <strong>es</strong>tat instruïts. Tenien una<br />
cultura notable. Eren músics i poet<strong>es</strong> que actuaven sobretot a l'àrea de l'actual Provença i<br />
s'expr<strong>es</strong>saven en l<strong>es</strong> llengü<strong>es</strong> que començaven a néixer a partir d<strong>el</strong> llatí.<br />
L<strong>es</strong> sev<strong>es</strong> obr<strong>es</strong> giren entorn de dos grans tem<strong>es</strong>: l'amor idealitzat i platònic <strong>d'una</strong> donz<strong>el</strong>la i l<strong>es</strong> g<strong>es</strong>t<strong>es</strong><br />
d<strong>el</strong>s herois locals. Entre <strong>el</strong>s trobadors catalans més d<strong>es</strong>tacats: Guillem de Cab<strong>es</strong>tany i Berenguer de<br />
Palol.<br />
La transició cap a la polifonia<br />
Al llarg d<strong>el</strong> temps diferents innovacions aquí i allà s'encarreguen de fer la transició cap a la polifonia.<br />
La més antiga d'aqu<strong>es</strong>t<strong>es</strong> innovacions és la coneguda amb <strong>el</strong> nom d'organum que és l'existència de du<strong>es</strong><br />
líni<strong>es</strong> m<strong>el</strong>òdiqu<strong>es</strong> que van paral·l<strong>el</strong><strong>es</strong> a la mateixa distància i amb <strong>el</strong> mateix ritme.<br />
Dis<strong>cant</strong>us <strong>es</strong> considerat l'origen d<strong>el</strong> contrapunt modern i que <strong>es</strong> basa en <strong>el</strong> doble moviment de l<strong>es</strong> veus:<br />
mentre una puja, l'altra baixa i a l'inrevés.<br />
L'Ars Antiqua a l'<strong>es</strong>cola de Notre−Dame<br />
2
Al voltant de la catedral de Notre−Dame <strong>es</strong> va anar creant <strong>el</strong> que més tard s'anomenaria <strong>es</strong>cola de<br />
Notre−Dame que va d<strong>es</strong>envolupar i enriquir tots <strong>el</strong>s canvis soferts a l'Ars Antiqua.<br />
Dos compositors coneguts: Léonin i Pérotin (m<strong>es</strong>tre i deixeble).<br />
La seva aportació més important, a més de significar l'avantguarda musical d<strong>el</strong> moment, és que<br />
afegiren fins a quatre veus al dis<strong>cant</strong>us. Tenim força informació d'aqu<strong>es</strong>ts dos autors per l'existència<br />
d<strong>el</strong> Magnus liber organi.<br />
Jaume I conquereix <strong>el</strong>s regn<strong>es</strong> de Mallorca i València, a Cast<strong>el</strong>la regna Adolf X anomenat <strong>el</strong> Savi.<br />
Durant aqu<strong>es</strong>t segle s'aixequen la catedral de Barx<strong>el</strong>ona, la de Girona i la Seu V<strong>el</strong>la de Lleida.<br />
Duns Escoto i Guillem d'Ockham posaran en crisi tot <strong>el</strong> pensament <strong>es</strong>colàstic.<br />
Ramon Llull és <strong>el</strong> nostre principal pensador. P<strong>el</strong> que fa a l<strong>es</strong> arts plàstiqu<strong>es</strong>, Itàlia és <strong>el</strong> clar centre de<br />
referència: <strong>el</strong>s germans Nicola i Giovanni Pisano <strong>es</strong>cultors amb més renom. Giotto, comença a<br />
merav<strong>el</strong>lar amb una nova concepció de l'art en què la visió de la realitat <strong>es</strong>devé més important que<br />
l'ideal.<br />
L'Ars Nova<br />
Apareix en un <strong>tracta</strong>t d<strong>el</strong> teòric francès Philippe de Vitry.<br />
La figura més transcendent d'aqu<strong>es</strong>t nou <strong>es</strong>til va ser Guillaume de Machault que visqué entre <strong>el</strong> 1300 i<br />
<strong>el</strong> 1377 a més <strong>d'una</strong> col·lecció de motets r<strong>el</strong>igiosos i profans i més de cent cançons, ha passat a la història<br />
per la seva Missa de Notre−Dame, obra de gran complexitat tècnica i refinament que, per primer cop,<br />
en una peça d'aqu<strong>es</strong>t<strong>es</strong> dimensions, adquireix sensació d'unitat i no d'agregació de trossos d'orígens<br />
diversos. Es barregen la simplicitat d<strong>el</strong> <strong>cant</strong>us firmus i una poderosa polifonia a quatre veus.<br />
Léonin és <strong>el</strong> primer de qui tenim coneixement que signava l<strong>es</strong> sev<strong>es</strong> composicions.<br />
L'anunci d<strong>el</strong> Renaixement<br />
<strong>El</strong> segle XIV va ser un període on la varietat d<strong>el</strong>s recursos musicals va créixer de forma important:<br />
nous instruments, nov<strong>es</strong> tècniqu<strong>es</strong>...<br />
Aqu<strong>es</strong>t nou <strong>es</strong>cenari havia provocat una obertura cada cop més gran d<strong>el</strong>s tem<strong>es</strong> r<strong>el</strong>igiosos a d'altr<strong>es</strong><br />
tem<strong>es</strong>.<br />
<strong>El</strong>s arquitect<strong>es</strong> van d<strong>es</strong>viar <strong>el</strong> seu interès de l<strong>es</strong> <strong>es</strong>glési<strong>es</strong> a l'arquitectura civil.<br />
L'art va anar perdent gradualment <strong>el</strong> gust per la grandiositat gòtica i començà a d<strong>es</strong>envolupar una<br />
certa tirada cap al refinament.<br />
<strong>El</strong>s <strong>es</strong>tils d<strong>el</strong>s dos centr<strong>es</strong> musicals per exc<strong>el</strong>·lència començaren a interr<strong>el</strong>acionar−se recíprocament, fins<br />
a l'aparició d'un <strong>es</strong>til fusionat: internacional.<br />
La primera meitat d<strong>el</strong> segle XV fou un d<strong>es</strong>astre complet per França, que va perdre l'hegemonia política<br />
i cultural que havia tingut durant <strong>el</strong> XIV.<br />
A Anglaterra tot <strong>el</strong> mèrit <strong>es</strong> concentrà en John Dunstable, que va viure en diferents zon<strong>es</strong> d<strong>el</strong> continent<br />
i va conèixer l<strong>es</strong> darrer<strong>es</strong> tècniqu<strong>es</strong> i <strong>es</strong>tils.<br />
3
A la Borgonya <strong>es</strong> la zona on va florir l'art musical. L<strong>es</strong> sev<strong>es</strong> composicions eren bàsicament de caràcter<br />
r<strong>el</strong>igiós: miss<strong>es</strong>, motets, magníficats...però també feien servir la chanson borgony<strong>es</strong>a, que és una<br />
musicalització de po<strong>es</strong>i<strong>es</strong> d'amor en francès amb l'acompanyament instrumental. <strong>El</strong>s principals<br />
repr<strong>es</strong>entants d'aqu<strong>es</strong>ta àrea són <strong>el</strong>s contemporanis Guillaume Dufay i Binchois.<br />
2. <strong>El</strong> renaixement també arriba a la <strong>música</strong>.<br />
Tots <strong>el</strong>s passos entre una època i la següent, són <strong>el</strong> r<strong>es</strong>ultat d'un conglomerat de fets, invents, petits<br />
canvis, personatg<strong>es</strong> concrets... La revolució que va tenir lloc a l'antiga Grècia pr<strong>es</strong>ocràtica on va<br />
produir−se l'evolució <strong>d'una</strong> cosmovisió dominada p<strong>el</strong> mite a una altra de dominada p<strong>el</strong> logos. Va ser la<br />
suma de diversos factors: la nova concepció va néixer en regions allunyad<strong>es</strong> de la península grega on <strong>el</strong>s<br />
ciutadans <strong>es</strong>taven en contacte amb altr<strong>es</strong> r<strong>el</strong>igions i altr<strong>es</strong> mit<strong>es</strong> que donaven explicacions diferents als<br />
mateixos problem<strong>es</strong>.<br />
L'home grec va començar a pensar per compte propi.<br />
Una nova manera de veure i viure <strong>el</strong> món<br />
A Europa entre <strong>el</strong> 1350 i <strong>el</strong> 1550 <strong>es</strong> va produir una profunda transformació d<strong>el</strong> conjunt d<strong>el</strong>s valors que<br />
regien la societat. Aqu<strong>es</strong>ts canvis van afectar l'economia, la societat, la política, <strong>el</strong> pensament, la r<strong>el</strong>igió,<br />
l'<strong>es</strong>tètica medievals. <strong>El</strong> Renaixement simbolitza la ruptura amb <strong>el</strong> dogmatisme i amb l'obscurantisme<br />
medieval...<br />
En l'àmbit social i polític <strong>es</strong> va produir la formació d'uns quants <strong>es</strong>tats nacionals <strong>el</strong>s quals, en part, van<br />
<strong>es</strong>tar ajudats financerament p<strong>el</strong> diner de la burg<strong>es</strong>ia, nova classe social sorgida de l'economia<br />
mer<strong>cant</strong>il, que impulsà la pèrdua de poder de la nobl<strong>es</strong>a.<br />
<strong>El</strong> pensament de l'època s'encarregava de fer <strong>el</strong> trajecte que va d<strong>es</strong> d<strong>el</strong> teocentrisme, a<br />
l'antropocentrisme.<br />
Ciència i tecnologia han <strong>es</strong>tat du<strong>es</strong> disciplin<strong>es</strong> que d<strong>es</strong> de sempre han anat de bracet i <strong>el</strong>s avenços<br />
científics comportaren nous invents.<br />
Alguns d'aqu<strong>es</strong>ts d<strong>es</strong>cobriments, ajuden a l'obertura de nous mons amb <strong>el</strong>s d<strong>es</strong>cobriments de nous<br />
continents i, de nov<strong>es</strong> civilitzacions, nov<strong>es</strong> concepcions d<strong>el</strong> món que provocaran una obertura de l<strong>es</strong><br />
ments.<br />
Hem de tenir en compte, que l'Església romana vivia hor<strong>es</strong> baix<strong>es</strong>.<br />
Luter, que tenia un cert interès per la <strong>música</strong>, volia apropar <strong>el</strong>s oficis r<strong>el</strong>igiosos al poble; per això<br />
defensà <strong>el</strong> dret d'oir missa en la pròpia llengua i <strong>es</strong>tablí un repertori de corals basats en m<strong>el</strong>odi<strong>es</strong><br />
populars per tal que <strong>el</strong>s oients hi pogu<strong>es</strong>sin participar <strong>cant</strong>ant.<br />
Tot això acabà conduint cap a una forta secularització de la vida. L'home d<strong>el</strong> Renaixement no és que no<br />
fos r<strong>el</strong>igiós, <strong>el</strong> que havia passat és que la imatge de Déu com a jutge sever havia canviat.<br />
Déu també havia adquirit una dimensió més humana.<br />
<strong>El</strong> poder de l<strong>es</strong> corts, va incrementar−se fins al punt que <strong>el</strong> poder polític va arribant a l'alçada de<br />
l'ecl<strong>es</strong>iàstic. Alguns d'aqu<strong>es</strong>ts centr<strong>es</strong> de poder polític exerciren un paper important en <strong>el</strong> foment i la<br />
difusió de l<strong>es</strong> arts.<br />
4
Innovacions formals i tècniqu<strong>es</strong><br />
En <strong>el</strong> Renaixement <strong>es</strong> produïren alguns fets clau per al futur d<strong>es</strong>envolupament de la <strong>música</strong> a Occident.<br />
Hi hagué una expansió en <strong>el</strong> repertori musical, produïda p<strong>el</strong>s cada cop més nombrosos papers de la<br />
<strong>música</strong>.<br />
També aparegueren l<strong>es</strong> tècniqu<strong>es</strong> d'impr<strong>es</strong>sió a mitjans segle XV, fet que va promoure cap a l<strong>es</strong><br />
darrer<strong>es</strong> dècad<strong>es</strong> d'aqu<strong>el</strong>l segle un interès creixent de la gent vers la <strong>música</strong>.<br />
Fins feia poc temps, la <strong>música</strong> i <strong>el</strong> seu magisteri eren r<strong>es</strong>ervats als mon<strong>es</strong>tirs i centr<strong>es</strong> ecl<strong>es</strong>iàstics.<br />
En aqu<strong>el</strong>l moment, amb poc temps, <strong>el</strong>s italians podien saber quin tipus de <strong>música</strong> s'<strong>es</strong>crivia al nord<br />
d'Europa i a l'inrevés, la qual cosa fomentava notablement l'intercanvi d'ide<strong>es</strong> i tècniqu<strong>es</strong> musicals.<br />
En tercer lloc, la <strong>música</strong> instrumental va anar adquirint importància, sobretot a partir de mitjan segle<br />
XV. Aqu<strong>es</strong>t fet, <strong>es</strong> deu, en part, a l'aparició d'alguns instruments de teclat més emprat fins que <strong>el</strong> piano,<br />
l'arraconarà.<br />
En quart lloc, un d<strong>el</strong>s aspect<strong>es</strong> en què més s'innovà fou <strong>el</strong> <strong>tracta</strong>ment de la veu. Es produí la irrupció de<br />
la tècnica imitativa típica de la polifonia renaixentista.<br />
Finalment, cal r<strong>es</strong>saltar que, amb l'explosió de popularitat de la <strong>música</strong> profana, la veu femenina<br />
començà a entrar en <strong>es</strong>cena. Cal recordar que fins aqu<strong>el</strong>l moment tota la <strong>música</strong> sacra era interpretada<br />
per hom<strong>es</strong>, fins al punt que l<strong>es</strong> veus més agud<strong>es</strong> eren interpretad<strong>es</strong> per infants.<br />
Altr<strong>es</strong> compositors renaixentist<strong>es</strong><br />
Johann<strong>es</strong> Ockeghem<br />
Josquin D<strong>es</strong> Prés<br />
Cristóbal de Moral<strong>es</strong><br />
Orlando di Lasso<br />
Tomás Luis de Victoria<br />
Claudio Monteverdi<br />
La <strong>música</strong> de Monteverdi <strong>es</strong> divideix en du<strong>es</strong> grans etap<strong>es</strong> que corr<strong>es</strong>ponen a la seva <strong>es</strong>tada a Màntua i<br />
a Venècia.<br />
Va viure uns anys, en <strong>el</strong>s que <strong>el</strong>s seus madrigals eren molt apreciats p<strong>el</strong>s seus contemporanis i, amb <strong>el</strong><br />
pas d<strong>el</strong> temps, <strong>es</strong> consideraren, juntament amb <strong>el</strong>s d<strong>el</strong> príncep Carlo G<strong>es</strong>ualdo da Venosa, <strong>el</strong> cim de la<br />
polifonia civil.<br />
La etapa a Màntua <strong>es</strong> caracteritzada per la seva obra profana. A més d<strong>el</strong>s madrigals també va <strong>es</strong>criure<br />
òper<strong>es</strong>.<br />
D<strong>es</strong>prés va tornar a la ciutat natal, va rebre una invitació per anar a Venècia a fer−se càrrec d<strong>el</strong> lloc de<br />
ma<strong>es</strong>tro di capp<strong>el</strong>la de Sant Marc. I l'acceptà. Aquí s'inicià la segona etapa que <strong>es</strong> va caracteritzar per<br />
5
un gir de la seva obra i de la seva vida cap a la r<strong>el</strong>igiositat.<br />
Malgrat aqu<strong>es</strong>t fet, Monteverdi, va seguir <strong>es</strong>crivint tant madrigals com òper<strong>es</strong>.<br />
3.LA MÚSICA ES TORNA EXHUBERANT: L'ÈPOCA BARROCA<br />
Barroc, període intensament ric en ide<strong>es</strong>, ple de canvis d<strong>es</strong> d<strong>el</strong> punt de vista polític, social, artístic i<br />
filosòfic.<br />
Políticament, l<strong>es</strong> monarqui<strong>es</strong> absolutist<strong>es</strong> manaven a Europa.<br />
<strong>El</strong> pensament era dominat per l<strong>es</strong> disput<strong>es</strong> entre <strong>el</strong>s racionalist<strong>es</strong> i <strong>el</strong>s empirist<strong>es</strong>.<br />
La paraula barroc prové d<strong>el</strong> portuguès barroco que és <strong>el</strong> mot que serveix per a d<strong>es</strong>ignar un tipus de<br />
perla irregular.<br />
Característiqu<strong>es</strong> de la <strong>música</strong> barroca<br />
<strong>El</strong> període d<strong>el</strong> barroc s'emmarca en <strong>el</strong>s anys compr<strong>es</strong>os entre <strong>el</strong> 1600, i <strong>el</strong> 1750.<br />
<strong>El</strong>s músics d<strong>el</strong> final d<strong>el</strong> segle XVI cada vegada s'inter<strong>es</strong>saven més en l'expr<strong>es</strong>sió de l<strong>es</strong> emocions<br />
human<strong>es</strong>. Arribà un moment que la continuació d<strong>el</strong>s passos iniciats per G<strong>es</strong>ualdo en <strong>el</strong>s madrigals i per<br />
Giovanni Gabri<strong>el</strong>i en <strong>el</strong>s motets, era ja d<strong>el</strong> tot irrealitzable si se seguien usant l<strong>es</strong> mateix<strong>es</strong> form<strong>es</strong>.<br />
L<strong>es</strong> suaus líni<strong>es</strong> m<strong>el</strong>òdiqu<strong>es</strong> d<strong>el</strong> Renaixement, on la <strong>música</strong> <strong>es</strong> va enllaçant de forma pausada i gradual,<br />
no servien, en cap cas, per a expr<strong>es</strong>sar <strong>el</strong> nou ideal musical, en què <strong>el</strong> concepte predominant era <strong>el</strong><br />
contrast.<br />
<strong>El</strong> contrast entre ritm<strong>es</strong> ràpids i ritm<strong>es</strong> lents, entre molts instruments alhora i un que toca tot sol<br />
requeria una nova concepció de l'<strong>es</strong>tructura musical: requeria <strong>el</strong> naixement d<strong>el</strong> concert.<br />
Antonio Vivaldi<br />
D<strong>es</strong> de ben petit, va aprendre a tocar <strong>el</strong> violí, gràci<strong>es</strong> a l<strong>es</strong> lliçons d<strong>el</strong> seu pare, i que de seguida va<br />
d<strong>es</strong>tacar per l<strong>es</strong> sev<strong>es</strong> habilitats musicals. Fou ordenat sacerdot, però mai arribà a dir missa, ja que una<br />
l<strong>es</strong>ió pulmonar li ho impedí.<br />
<strong>El</strong> d<strong>es</strong>tinaren com a m<strong>es</strong>tre de violí a l'Ospedalle d<strong>el</strong>la Pietà, un orfenat per a noi<strong>es</strong>, famós ja llavors per<br />
la qualitat de la seva orqu<strong>es</strong>tra, en general, i d<strong>el</strong>s violins, en particular.<br />
S'<strong>es</strong>tà 15 anys allí, va dedicar <strong>el</strong> temps a posar per <strong>es</strong>crit l<strong>es</strong> sev<strong>es</strong> ide<strong>es</strong> i provar−l<strong>es</strong> amb bon<strong>es</strong><br />
instrumentist<strong>es</strong>.<br />
Es <strong>el</strong> que va fixar <strong>el</strong> mod<strong>el</strong> de concert barroc.<br />
Creador d<strong>el</strong> mod<strong>el</strong> <strong>es</strong>tructural d<strong>el</strong> concert basat en <strong>el</strong>s moviments ràpid−lent−ràpid.<br />
És <strong>el</strong> primer autor que atorgà al moviment lent d<strong>el</strong> mig <strong>el</strong> mateix p<strong>es</strong> que als dos d<strong>el</strong>s extrems, ja que<br />
fins ara la importància r<strong>el</strong>ativa d'aqu<strong>es</strong>t moviment era molt secundària, <strong>tracta</strong>nt−se gairebé <strong>d'una</strong><br />
mera transició breu entre <strong>el</strong>s dos moviments ràpids.<br />
Innovacions en <strong>el</strong>s instruments<br />
6
Al llarg d<strong>el</strong> segle XVI, ja havia anat apareixent una tendència a separar l<strong>es</strong> veus inferiors de l<strong>es</strong> que<br />
componien la textura polifònica.<br />
Durant <strong>el</strong> Barroc que sorgí una diferència harmònica més remarcada entre l<strong>es</strong> veus d<strong>el</strong> baix i de la<br />
soprano. Aqu<strong>es</strong>ta evolució acabà prenent cos en la tècnica anomenada d<strong>el</strong> baix continu. Té la funció<br />
d'acompanyant.<br />
Aqu<strong>es</strong>ta aportació que pot semblar poc transcendent, no ho és pas, ja que l'atribució d<strong>el</strong> paper<br />
d'acompanyant al baix comportà <strong>el</strong> consegüent guany en llibertat i en agilitat per part de l<strong>es</strong> veus<br />
m<strong>el</strong>òdiqu<strong>es</strong>.<br />
Recordem que durant <strong>el</strong> Renaixement, la <strong>música</strong> vocal dominava de forma gairebé tirànica l'univers<br />
musical. Fins al final d<strong>el</strong> segle XVI no hi havia <strong>música</strong> instrumental <strong>es</strong>crita <strong>es</strong>pecialment, tan sols<br />
algun<strong>es</strong> transcripcions fet<strong>es</strong> a partir de la <strong>música</strong> vocal.<br />
Concert <strong>es</strong> inimaginable sense orqu<strong>es</strong>tra. I l'orqu<strong>es</strong>tra és una de l<strong>es</strong> principals aportacions d<strong>el</strong> barroc a<br />
la història de la <strong>música</strong>.<br />
<strong>El</strong>s compositors contemporanis tenen l'orqu<strong>es</strong>tra com a principal instrument de l<strong>es</strong> sev<strong>es</strong> obr<strong>es</strong>.<br />
<strong>El</strong>s components de l'orqu<strong>es</strong>tra no han <strong>es</strong>tat sempre iguals.<br />
En <strong>el</strong> barroc l'orqu<strong>es</strong>tra <strong>es</strong> componia a grans trets:<br />
<strong>•</strong> Una vintena d'instruments de corda: deu violins, quatre viol<strong>es</strong>, cinc violonc<strong>el</strong>s i dos<br />
contrabaixos.<br />
<strong>•</strong> Entre vuit i deu instruments de vent: oboès, flaut<strong>es</strong>, fagots, trompet<strong>es</strong> i tromp<strong>es</strong>.<br />
<strong>•</strong> <strong>El</strong> baix continu: clavecí o orgue.<br />
En <strong>el</strong> barroc la <strong>música</strong> instrumental s'equiparà amb la <strong>música</strong> vocal.<br />
La família de l<strong>es</strong> cord<strong>es</strong>, fou una de l<strong>es</strong> que més canvià. <strong>El</strong>s avenços tècnics introduïts p<strong>el</strong>s luthiers<br />
Amati, Guarnieri i Stradivari feren que <strong>el</strong> violí <strong>es</strong>devingués un clar protagonista i arraconés la família<br />
de l<strong>es</strong> viol<strong>es</strong> cap a l'ostracisme.<br />
En paral·l<strong>el</strong> aqu<strong>es</strong>t avenç va fer que emergís una figura que tingué en <strong>el</strong> Romanticisme <strong>el</strong> seu zenit: és <strong>el</strong><br />
virtuós.<br />
Recapitulem una mica: fins ara hem repassat alguns d<strong>el</strong>s factors que van fer que la <strong>música</strong> d<strong>el</strong> període<br />
barroc fos ben diferent de la d<strong>el</strong> Renaixement: <strong>el</strong> gust p<strong>el</strong> contrast, l'aparició d<strong>el</strong> baix continu, <strong>el</strong><br />
naixement de l'orqu<strong>es</strong>tra i l'evolució de la <strong>música</strong> instrumental.<br />
<strong>El</strong> gust p<strong>el</strong> contrast va acabar imposant l'<strong>es</strong>quema de concert i aqu<strong>es</strong>t, en si mateix, nec<strong>es</strong>sita un gran<br />
conjunt instrumental amb qui dialogui <strong>el</strong> solista: l'orqu<strong>es</strong>tra.<br />
Nous temps, nov<strong>es</strong> <strong>es</strong>tructur<strong>es</strong> musicals<br />
En aqu<strong>es</strong>t mateix sentit, com a conseqüència de l'avenç tècnic a què havien arribat alguns instruments,<br />
la rigid<strong>es</strong>a de l<strong>es</strong> form<strong>es</strong> existents al final d<strong>el</strong> segle XVI era totalment insuficient per l<strong>es</strong> possibilitats<br />
actuals.<br />
Si a més ens trobem en un període en què la <strong>música</strong> vol expr<strong>es</strong>sar sensacions, és clar que calia renovar<br />
7
<strong>el</strong> repertori d'<strong>es</strong>tructur<strong>es</strong> musicals.<br />
Van néixer nov<strong>es</strong> <strong>es</strong>tructur<strong>es</strong> en l'àmbit r<strong>el</strong>igiós.<br />
La missa <strong>es</strong> la principal forma, però aqu<strong>es</strong>ts anys neixen i tenen força èxit la <strong>cant</strong>ata i l'oratori.<br />
La <strong>cant</strong>ata <strong>es</strong> una obra per a ser <strong>cant</strong>ada <strong>es</strong>crita sobre un text sagrat o profà amb acompanyament<br />
instrumental.<br />
Bach fusionà dos tipus de <strong>cant</strong>ata: la <strong>cant</strong>ata per a <strong>cant</strong>ants solist<strong>es</strong> amb <strong>el</strong>s seus moviments recitatius i<br />
àri<strong>es</strong> i la <strong>cant</strong>ata coral.<br />
<strong>El</strong> r<strong>es</strong>ultat <strong>es</strong> una <strong>cant</strong>ata amb àri<strong>es</strong> solist<strong>es</strong>, recitatius i moviments corals.<br />
L'oratori <strong>es</strong> un drama r<strong>el</strong>igiós sense repr<strong>es</strong>entació <strong>es</strong>cènica, però amb narrador, personatg<strong>es</strong> i grup<br />
coral, que narra un episodi de la Bíblia.<br />
<strong>El</strong> gran creador d'oratoris barrocs fou, sens dubte Händ<strong>el</strong> que dedicà a aqu<strong>es</strong>ta <strong>es</strong>tructura <strong>el</strong>s seus<br />
darrers anys.<br />
P<strong>el</strong> que fa a la <strong>música</strong> instrumental profana durant <strong>el</strong> Barroc l<strong>es</strong> form<strong>es</strong> sonata per a solista i trio<br />
sonata van ser molt populars i gual que tot<strong>es</strong> l<strong>es</strong> <strong>es</strong>tructur<strong>es</strong> que concedeixen una cerca llibertat<br />
d'improvisació i d'ornamentació.<br />
La forma sonata és una de l<strong>es</strong> més repetid<strong>es</strong> al llarg de la història de la <strong>música</strong> i, sovint duu a<br />
confusions, ja que té diversos significats.<br />
Aqu<strong>es</strong>ta forma pot adoptar−se en composicions per a grup instrumental en la <strong>música</strong> de cambra o bé<br />
per a un sol instrument. De fet, en <strong>el</strong> barroc s'anomenava sonata a gairebé qualsevol peça per a teclat<br />
que no pogués dir−se <strong>d'una</strong> altra forma qualsevol.<br />
<strong>El</strong> primer gran compositor de sonat<strong>es</strong> per a teclat és Domenico Scarlatti.<br />
Un conjunt de form<strong>es</strong> musicals nov<strong>es</strong> apareixen i tenen en comú dos d<strong>el</strong>s trets característics d<strong>el</strong> barroc:<br />
Que són per a instrument i que permeten a l'intèrpret demostrar la seva capacitat tècnica i<br />
improvisatòria.<br />
Es <strong>tracta</strong> de la tocata, <strong>el</strong> pr<strong>el</strong>udi, la fantasia, <strong>el</strong> ricercare, la fuga, l<strong>es</strong> variacions...<br />
Tots aqu<strong>es</strong>ts canvis, tot<strong>es</strong> aqu<strong>es</strong>t<strong>es</strong> novetats, van fer que la <strong>música</strong> als segl<strong>es</strong> XVII i XVIII arribés a uns<br />
niv<strong>el</strong>ls de popularitat i expansió creixent mai vistos. LA <strong>música</strong> il·lustrada <strong>es</strong> va d<strong>es</strong>envolupar en dos<br />
ambients que li eren prou coneguts de feia temps: l'ecl<strong>es</strong>iàstic i <strong>el</strong> noble. Se n'hi va afegir un de nou: <strong>el</strong><br />
de la burg<strong>es</strong>ia que gaudia anant a l'òpera i fent <strong>música</strong> de forma amateur, a casa, amb la família i <strong>el</strong>s<br />
amics.<br />
Podem afirmar que l'òpera va obrir la <strong>música</strong> culta no r<strong>el</strong>igiosa al gran públic.<br />
Cada una de l<strong>es</strong> tr<strong>es</strong> audicions que he s<strong>el</strong>eccionat per apropar−nos al món musical barroc tenen r<strong>el</strong>ació<br />
amb un d<strong>el</strong>s <strong>es</strong>taments socials <strong>es</strong>mentats. Bach, Scarlatti i Händ<strong>el</strong>.<br />
<strong>El</strong>s <strong>es</strong>tils nacionals<br />
8
Aqu<strong>es</strong>ta <strong>música</strong> era igual a tot arreu, i <strong>el</strong> d<strong>es</strong>envolupament va ser homogeni. Cada país tenia <strong>el</strong> seu <strong>es</strong>til<br />
diferenciat de la r<strong>es</strong>ta i no pot parlar−se d'<strong>es</strong>til barroc sense nec<strong>es</strong>sitar referènci<strong>es</strong> geogràfiqu<strong>es</strong>?<br />
Cada país d<strong>es</strong>envolupa a partir d'uns gustos concrets per un tipus de form<strong>es</strong> musicals i d'instruments, i<br />
d'un gust nacional, un cert <strong>es</strong>til propi diferenciat.<br />
Itàlia<br />
Tingué un paper protagonista, si més no, durant tota la fase de transició d<strong>es</strong> d<strong>el</strong> Renaixement i durant<br />
tot <strong>el</strong> període mig barroc. És en aqu<strong>es</strong>t país on <strong>es</strong> van concebre i d<strong>es</strong>envolupar la majoria de l<strong>es</strong> form<strong>es</strong><br />
típiqu<strong>es</strong> d<strong>el</strong> barroc: la <strong>cant</strong>ata i l'oratori en la <strong>música</strong> r<strong>el</strong>igiosa, <strong>el</strong> concert en la <strong>música</strong> profana i,<br />
l'òpera.<br />
Entre <strong>el</strong>s autors més importats, trobem: Fr<strong>es</strong>cobaldi, Buxtehude, Cor<strong>el</strong>li, Vivaldi, Scarlatti, Soler...<br />
França<br />
Viu la seva etapa daurada entre <strong>el</strong>s darrers anys d<strong>el</strong> segle XVI i la primera meitat d<strong>el</strong> XVIII. Per posar<br />
noms a aqu<strong>es</strong>t període de temps podem afirmar que <strong>el</strong> cim musical francès s'assolí amb la madur<strong>es</strong>a<br />
musical de Lulli i durà fins a la mort de Rameau. Durant aqu<strong>es</strong>ts anys fou quan arribà l'era gloriosa<br />
d<strong>el</strong> ballet i quan <strong>es</strong> d<strong>es</strong>envoluparen du<strong>es</strong> de l<strong>es</strong> form<strong>es</strong> musicals més típicament franc<strong>es</strong><strong>es</strong>: l'obertura<br />
orqu<strong>es</strong>tral i la suite.<br />
Autors importants: Lulli, Couperin, Rameau, Pergol<strong>es</strong>i.<br />
Anglaterra<br />
La <strong>música</strong> angl<strong>es</strong>a durant <strong>el</strong> període barroc té nom i cognom: Henry Purc<strong>el</strong>l.<br />
D<strong>es</strong>taca tr<strong>es</strong> àmbits:<br />
− La <strong>música</strong> de cambra en què, a part de l<strong>es</strong> Fantasi<strong>es</strong> per a l<strong>es</strong> viol<strong>es</strong>, <strong>es</strong>criu un<strong>es</strong> sonat<strong>es</strong> a trio per a<br />
dos violins, viola i clavecí.<br />
− L'òpera, en què sobr<strong>es</strong>urten Dido i Ene<strong>es</strong> i The fairy queen basad en <strong>el</strong> Somni <strong>d'una</strong> nit d'<strong>es</strong>tiu de<br />
Shak<strong>es</strong>peare.<br />
− La <strong>música</strong> sacra, en què r<strong>es</strong>salten l'Oda p<strong>el</strong> dia de santa Cecília i més <strong>d'una</strong> seixantena d'anthems.<br />
Alemanya<br />
És <strong>el</strong> contrapunt de l'orgue i d'un caràcter musical marcadament greu, en corr<strong>es</strong>pondència amb <strong>el</strong><br />
luteranisme imperant.<br />
<strong>El</strong> primer referent <strong>el</strong> trobem en Heinrich Schütz<br />
<strong>El</strong> segon d<strong>el</strong>s protagonist<strong>es</strong> d<strong>el</strong> barroc alemany: Dietrich Buxtehude.<br />
<strong>El</strong>s darrers anys d<strong>el</strong> segle XVII és quan neixen <strong>el</strong>s millors compositors de la <strong>música</strong> barroca alemanya.<br />
G.P. T<strong>el</strong>emann i sobretot, G.F. Händ<strong>el</strong> i de J.S. Bach.<br />
Georg Philipp T<strong>el</strong>emann nascut l'any 1681 fou un d'aqu<strong>el</strong>ls éssers privilegiats que pot fer <strong>el</strong> que vulgui i<br />
9
que, faci <strong>el</strong> que faci, ho fa bé.<br />
Johann Sebastian Bach<br />
<strong>El</strong> músic més important de la història de la <strong>música</strong> clàssica, sí un d<strong>el</strong>s tr<strong>es</strong> més importats, durant la seva<br />
vida autors com T<strong>el</strong>emann eren molt més considerats. No va ser fins al segle XIX i sobretot al XX en<br />
què <strong>es</strong> dóna la justa dimensió a la seva extensa i diversa obra.<br />
La seva obra, té una diversitat admirable i que, gairebé la seva totalitat, pot considerar−se obra m<strong>es</strong>tra.<br />
Bach <strong>es</strong>criu dos centenars de <strong>cant</strong>at<strong>es</strong> r<strong>el</strong>igios<strong>es</strong>, cinc miss<strong>es</strong> llatin<strong>es</strong>, un magníficat, tr<strong>es</strong> passions, un<br />
oratori de Nadal i un de Pasqua, sis motets...p<strong>el</strong> que fa a <strong>música</strong> r<strong>el</strong>igios<strong>es</strong> i una vintena de <strong>cant</strong>at<strong>es</strong><br />
profan<strong>es</strong>, sis−cents pr<strong>el</strong>udis corals per a orgue, moltíssim<strong>es</strong> pec<strong>es</strong> per a clavecí, l<strong>es</strong> suit<strong>es</strong> per a violonc<strong>el</strong><br />
sol, l<strong>es</strong> sonat<strong>es</strong> i partit<strong>es</strong> per a violí sol, <strong>el</strong>s concerts per a violí...<br />
La seva vida i, en conseqüència, la seva obra van tenir tr<strong>es</strong> <strong>es</strong>cenaris principals. <strong>El</strong> primer és Weimar.<br />
Georg Friedrich Händ<strong>el</strong><br />
La vida de Händ<strong>el</strong> fou un reflex de la d<strong>es</strong>m<strong>es</strong>ura, qualitat tan apreciada en <strong>el</strong> Barroc. T<strong>es</strong>timonis de<br />
l'època parlen d<strong>el</strong> r<strong>es</strong>pecte que produïa un personatge alt i corpulent, bastant gras i de veu profunda i<br />
mirada b<strong>el</strong>·licosa, no exempta d'un toc d'humor cínic. Era capaç d'<strong>es</strong>broncar qualsevol músic que no<br />
s'adeqü<strong>es</strong> perfectament als seus d<strong>es</strong>igs i d'acabar−se grans quantitats de menjar i beure. Aqu<strong>es</strong>t<br />
colossalisme en <strong>el</strong> físic tenia <strong>el</strong> seu reflex en la seva capacitat de treball i energia.<br />
Va <strong>es</strong>criure <strong>el</strong> seu famós oratori <strong>El</strong> M<strong>es</strong>si<strong>es</strong> en poc més de tr<strong>es</strong> setman<strong>es</strong>. Igualment, era capaç de<br />
guanyar en poc temps una fortuna, que <strong>es</strong> gastava encara més ràpidament.<br />
4. L'ESTÈTICA DE LA RAÓ: S'IMPOSA EL CLASSICISME<br />
<strong>El</strong> segle XVIII és un segle optimista, d'auto<strong>es</strong>tima. N'hi ha que diuen que l'home <strong>es</strong> torna madur, potser<br />
és una afirmació exagerada. <strong>El</strong> que sí que <strong>es</strong> cert, és que aqu<strong>es</strong>t segle <strong>es</strong> <strong>el</strong> de l<strong>es</strong> llums, <strong>el</strong> segle en què<br />
l'home creu en l'home.<br />
<strong>El</strong>s seus principis rectors són:<br />
<strong>•</strong> La raó<br />
<strong>•</strong> L'experimentació<br />
<strong>•</strong> La recerca de la f<strong>el</strong>icitat<br />
<strong>•</strong> L'educació<br />
<strong>•</strong> La crítica a l'antic règim de Voltaire<br />
<strong>•</strong> La divisió de poders de Mont<strong>es</strong>quieu<br />
<strong>•</strong> La teoria de la democràcia de Rosseau<br />
La <strong>música</strong> il·lustrada<br />
Com a conseqüència d'aqu<strong>es</strong>ta ànsia per conèixer l'art la <strong>música</strong> popularitzà. Durant <strong>el</strong> segle XVIII <strong>es</strong><br />
van publicar molts mètod<strong>es</strong> per aprendre a tocar un instrument. En aqu<strong>el</strong>l moment, saber tocar un<br />
instrument era un cert signe de distinció i cultura.<br />
<strong>El</strong> període que ocupa <strong>el</strong> classicisme dins la història de la <strong>música</strong> és, comparant−lo amb <strong>el</strong>s altr<strong>es</strong><br />
períod<strong>es</strong>, francament curt. Es concentrà clarament al voltant de tr<strong>es</strong> enorm<strong>es</strong> figur<strong>es</strong> i al voltant de la<br />
capital austríaca: Viena. Haydn, Mozart i Beethoven. Aqu<strong>es</strong>ts tr<strong>es</strong> compositors, en menys d<strong>el</strong> segle que<br />
10
va d<strong>es</strong> d<strong>el</strong> naixement de Haydn fins a la mort de Beethoven, van fer un gir de timó decisiu en <strong>el</strong> futur<br />
d<strong>es</strong>envolupament de la història musical.<br />
L'<strong>es</strong>til galant té un origen francès i ja n'havíem sentit a parlar amb T<strong>el</strong>emann. Aqu<strong>es</strong>t <strong>es</strong>til, busca<br />
l'exquisid<strong>es</strong>a, la uniformalitat. <strong>El</strong> seu ideal és una <strong>música</strong> civilitzada, plaent, transparent, diàfana,<br />
<strong>el</strong>egant, una mica sensual i frívola.<br />
L'<strong>es</strong>til expr<strong>es</strong>siu, <strong>es</strong> <strong>tracta</strong> d'un precursor d<strong>el</strong> romanticisme que vindria més tard i <strong>es</strong> caracteritza per<br />
un aire de malenconia amb tocs apassionats, a diferència de l'<strong>es</strong>til galant, aqu<strong>es</strong>t, aprecia la sorpr<strong>es</strong>a, la<br />
dissonància, <strong>el</strong> canvi de ritme sobtat, <strong>el</strong>s silencis interrogants...<br />
Principal autor va ser Bach.<br />
A més de l'aparició d'aqu<strong>es</strong>ts <strong>es</strong>tils, una sèrie de fets van condicionar <strong>el</strong> nou panorama musical:<br />
1− Una veu única i <strong>el</strong> rebuig de la polifonia.<br />
2− La forma sonata<br />
<strong>•</strong> Moviment allegro<br />
<strong>•</strong> Moviment adagio o andante<br />
<strong>•</strong> Moviment allegro o pr<strong>es</strong>to<br />
3− L'hegemonia d<strong>el</strong> piano.<br />
4− La fixació de la forma moderna de la simfonia.<br />
5− L'important d<strong>es</strong>envolupament de l'orqu<strong>es</strong>tra.<br />
6− La consolidació d<strong>el</strong> quartet per a corda p<strong>el</strong> que fa a la <strong>música</strong> de cambra.<br />
7− En l'òpera, també i van haver canvis importats.<br />
Protagonist<strong>es</strong> de la transició al classicisme<br />
L'<strong>es</strong>cola de Mannheim<br />
La ciutat fou la r<strong>es</strong>idència d<strong>el</strong>s <strong>el</strong>ectors d<strong>el</strong> Palatinat i <strong>es</strong> convertí d<strong>es</strong> de mitjan segle XVIII en una de<br />
l<strong>es</strong> seus musicals més importants d'Europa. Va ser decisiva la feina feta per Johann Stamitz director de<br />
la seva orqu<strong>es</strong>tra. Stamitz <strong>es</strong> un jove violinista d'origen bohemi, va saber reunir un grup prou nombrós<br />
d'intèrprets exc<strong>el</strong>·lents i va donar a l'orqu<strong>es</strong>tra una unitat que mai s'havia vist abans.<br />
L'orqu<strong>es</strong>tra actua sota la seva direcció com un únic instrument.<br />
Es va fer famosa per la seva capacitat d'expr<strong>es</strong>sar contrastos i de passar ràpidament d'un pianissimo a<br />
per l'<strong>es</strong>pectacular execució de cr<strong>es</strong>cendos i diminuendos.<br />
Va <strong>es</strong>criure més de cinquanta simfoni<strong>es</strong> A Mannheim l'orqu<strong>es</strong>tra té més de quaranta instruments, però<br />
sonen com un de sol.<br />
<strong>El</strong>s fills de Bach<br />
11
La seva família és una de l<strong>es</strong> grans famíli<strong>es</strong> de la història de la <strong>música</strong>.<br />
Tr<strong>es</strong> ocupen un lloc important en la història de la <strong>música</strong>.<br />
Wilh<strong>el</strong>m Friedemann Bach<br />
Carl Philipp Emanu<strong>el</strong> Bach<br />
Johann Christian Bach<br />
Joseph Haydn<br />
<strong>El</strong> primer d<strong>el</strong>s tr<strong>es</strong> grans repr<strong>es</strong>entants de l'anomenat classicisme vienès. És un d'aqu<strong>el</strong>ls casos en què,<br />
la història no ha <strong>es</strong>tat tan justa com hauria d'haver <strong>es</strong>tat.<br />
Sovint, tot i reconèixer−li <strong>el</strong>s mèrits inqü<strong>es</strong>tionabl<strong>es</strong> que té i la importància de la seva obra en<br />
l'assentament de determinad<strong>es</strong> form<strong>es</strong> típiqu<strong>es</strong> d<strong>el</strong> llenguatge clàssic, se'l considera un compositor que<br />
no acaba d'<strong>es</strong>tar entre <strong>el</strong>s més importants.<br />
Haydn <strong>es</strong> trobava al mig, va fer la transició entre du<strong>es</strong> maner<strong>es</strong> de ser músic. Hem vist que durant <strong>el</strong><br />
Barroc <strong>el</strong>s músics formen part <strong>d'una</strong> nòmina, <strong>es</strong>tan a càrrec d'un patró, ja sigui d'un monarca, d'un<br />
noble o de l'<strong>es</strong>glésia.<br />
L'any 1760 <strong>el</strong> príncep Pál Antal Esterházy <strong>el</strong> contractà p<strong>el</strong> lloc d'ajudant a Kap<strong>el</strong>lmeister i, uns quants<br />
anys més tard, com a kap<strong>el</strong>lmeister. La família Esterházy fou una família noble, rica i poderosa, de<br />
procedència hongar<strong>es</strong>a, coneguda per la promoció de l'art en tot<strong>es</strong> l<strong>es</strong> sev<strong>es</strong> manif<strong>es</strong>tacions. <strong>El</strong> seu<br />
enorme palau disposava de dos teatr<strong>es</strong> per a repr<strong>es</strong>entar òper<strong>es</strong> i du<strong>es</strong> sal<strong>es</strong> que servien d'auditori.<br />
<strong>El</strong>l era conscient que la seva posició era diferent, que <strong>el</strong> músic tenia un <strong>es</strong>tatus diferent d<strong>el</strong> de la r<strong>es</strong>ta de<br />
servents, però tot i així aqu<strong>es</strong>ta diferència no li era reconeguda.<br />
L'any 1790, va rebre ofert<strong>es</strong> d'arreu d'Europa. Finalment <strong>es</strong> decidí per la d'un empr<strong>es</strong>ari musical<br />
anglès que s'oferí per organitzar−li un seguit de concerts a Londr<strong>es</strong>. Passà a la capital angl<strong>es</strong>a du<strong>es</strong><br />
llargu<strong>es</strong> temporad<strong>es</strong> d'uns divuit m<strong>es</strong>os cadascuna. Fruit d'aqu<strong>es</strong>ts exitós periple han quedat <strong>el</strong> conjunt<br />
de l<strong>es</strong> dotze simfoni<strong>es</strong> London considerad<strong>es</strong> com <strong>el</strong> cim de la seva sapiència simfònica.<br />
D<strong>es</strong>prés de cent quatre simfoni<strong>es</strong> que Haydn va <strong>es</strong>criure, la simfonia ja assolí la seva madur<strong>es</strong>a en <strong>el</strong><br />
classicisme. La forma era clara i invariable: un primer moviment ràpid, un andante serè, un minuet<br />
curt i rítmic i un final enèrgic. En la seva simfonia <strong>es</strong> produeix un fet curiós i poc freqüent en la història<br />
musical: la seva evolució és força d<strong>es</strong>igual.<br />
Es diu que la pr<strong>es</strong>sió rebuda d<strong>el</strong> seu príncep en <strong>el</strong> sentit que f<strong>es</strong> una <strong>música</strong> més senzilla pot justificar<br />
aqu<strong>es</strong>ta irregularitat.<br />
Wolfgang Amadeus Mozart<br />
Compositor clàssic més conegut de tots <strong>el</strong>s temps. D<strong>es</strong> de la c<strong>el</strong>ebració d<strong>el</strong> segon centenari de la seva<br />
mort, l'any 1991, en què va donar−se una revifada important a la difusió de la seva persona i de la seva<br />
obra, Mozart s'ha convertit per a la majoria de nosaltr<strong>es</strong> en un personatge conegut. D<strong>es</strong>en<strong>es</strong> de<br />
reedicions de l<strong>es</strong> sev<strong>es</strong> obr<strong>es</strong>, llibr<strong>es</strong>, fins i tot p<strong>el</strong>·lícul<strong>es</strong> ha tornat a posar de moda <strong>el</strong> geni salzburguès.<br />
Fou un personatge carregat de contradiccions, capaç d'<strong>es</strong>criure una carta plena de brom<strong>es</strong> dolent<strong>es</strong> i de<br />
12
grolleri<strong>es</strong> <strong>es</strong>catològiqu<strong>es</strong> que denotaven una personalitat infantil alhora que <strong>es</strong>crivia una <strong>música</strong> <strong>d'una</strong><br />
qualitat, madur<strong>es</strong>a i profunditat absolut<strong>es</strong>. I no parlem de la seva misteriosa mort i de la r<strong>el</strong>ació amb <strong>el</strong><br />
Rèquiem, d<strong>el</strong> seu enterrament en una fossa comuna...<br />
Va viure una vida diferent a la r<strong>es</strong>ta d'infants. Viatjà i s'exhibí per l<strong>es</strong> corts i principals cas<strong>es</strong> de Munic,<br />
Viena, Frankfurt, París, Londr<strong>es</strong>, Amsterdam, Bruss<strong>el</strong>·l<strong>es</strong>, Dijon...D<strong>es</strong>prés d'un període <strong>d'una</strong> certa<br />
tranquil·litat a Salzburg i Viena, <strong>el</strong> 1770 la seva família tornà a marxar cap a Itàlia on s'<strong>es</strong>taren un<br />
par<strong>el</strong>l d'anys. No anà a l'<strong>es</strong>cola, no <strong>es</strong> r<strong>el</strong>acionà amb la flor i nata de la nobl<strong>es</strong>a europea.<br />
Fou un nen prodigi en un doble sentit: com a intèrpret, aprengué a tocar amb facilitat <strong>el</strong> clavecí, l'orgue<br />
i <strong>el</strong> violí, adquirint ràpidament la condició de virtuós sobretot al teclat, i com a compositor: l<strong>es</strong> primer<strong>es</strong><br />
creacions van ser a vuit anys, a nou va <strong>es</strong>criure una simfonia, a onze, un oratori i a dotze, la primera<br />
òpera.<br />
Mozart no tingué una vida fàcil.<br />
Va aconseguir un lloc com a Konzertmeister al servei d<strong>el</strong> bisbe Colloredo.<br />
S'inicià aquí una r<strong>el</strong>ació que durà tota la dècada i que <strong>es</strong>tigué farcida de tibantors, discussions i<br />
barall<strong>es</strong>. Finalment, al principi d<strong>el</strong> 1781, aconseguí la seva llibertat d<strong>es</strong>prés <strong>d'una</strong> famosa i<br />
rocambol<strong>es</strong>ca <strong>es</strong>cena en què Mozart fou d<strong>es</strong>patxat amb una coça al cul (literal).<br />
<strong>El</strong>s ideals de raó, justícia, fraternitat, llibertat...provocaren que molts artist<strong>es</strong>, músics i int<strong>el</strong>·lectuals <strong>es</strong><br />
trob<strong>es</strong>sin més a gust en l'entorn maçó que en r<strong>el</strong>igiós. Cal tenir pr<strong>es</strong>ent que la Revolució Franc<strong>es</strong>a era a<br />
tocar.<br />
La seva <strong>música</strong> és aparentment senzilla, transparent, fàcil, transmet una sensació d'ordre, de<br />
lluminositat.<br />
No és una <strong>música</strong> ensucrada ni lleugera.<br />
Integra tot <strong>el</strong> món, és plena i vital: en <strong>el</strong>la hi ha de tot, alegria, joia, però també dolor.<br />
L'aparent b<strong>el</strong>l<strong>es</strong>a formal d'<strong>es</strong>tètica clàssica sovint emmascara un sentiment i una profunditat, sobretot<br />
a l<strong>es</strong> obr<strong>es</strong> d<strong>el</strong>s darrers anys, que van més enllà de l'ideal clàssic de crear una <strong>música</strong> plaent.<br />
<strong>El</strong> seu art s'<strong>es</strong>tenia a uns formats i a uns cànons <strong>es</strong>tètics que eren <strong>el</strong>s mateixos que <strong>el</strong>s de Haydn. La seva<br />
capacitat era tan sensacional que per expr<strong>es</strong>sar−se era capaç d'adaptar <strong>el</strong> seu geni al format, a la<br />
circumstància, a l'<strong>es</strong>til que calgués. No li calia reaccionar per sentir−se còmode.<br />
L'any 1787 fou clarament pr<strong>es</strong>idit per l'òpera i per Praga, ciutat que <strong>es</strong> mostrà molt més receptiva a la<br />
seva <strong>música</strong> que Viena, on l<strong>es</strong> mod<strong>es</strong> musicals canviaven constantment. Mozart, pr<strong>es</strong>entà a Praga Le<br />
nozze di Figaro i més al final d'aqu<strong>el</strong>l any <strong>es</strong>trenà Don Giovanni, amb gran èxit. En agraïment a<br />
l'acollida rebuda, va <strong>es</strong>criure la simfonia K 504 Praga. <strong>El</strong> 1787 és potser l'últim any r<strong>el</strong>ativament f<strong>el</strong>iç<br />
de la seva curta vida. <strong>El</strong> 1788 quan tornà a Viena s'adonà que la seva <strong>música</strong> ja no d<strong>es</strong>pertava interès.<br />
<strong>El</strong> capriciós públic vienès ja s'havia fixat en algun altre músic i ja no tornaria a fer−li cas. <strong>El</strong> final de la<br />
seva vida és conegut: l<strong>es</strong> sev<strong>es</strong> dificultats econòmiqu<strong>es</strong>, la producció febril d'obr<strong>es</strong> fins al misteriós<br />
encàrrec <strong>d'una</strong> missa de rèquiem.<br />
La matinada d<strong>el</strong> 5 de d<strong>es</strong>embre de 1791<br />
Mozart moria a casa seva, a Viena.<br />
13
Ludwig van Beethoven<br />
Fou una font de la qual brollava <strong>música</strong>, Beethoven era un volcà. <strong>El</strong> seu tret més característic és una<br />
força interior majúscula, una potència que quedà reflectida en <strong>el</strong> seu art.<br />
Beethoven: <strong>el</strong> jove que <strong>es</strong>crigué atenent−se als cànons i a l<strong>es</strong> form<strong>es</strong> clàssiqu<strong>es</strong> i <strong>el</strong> madur que<br />
nec<strong>es</strong>sitava trencar <strong>el</strong>s requeriments formals i <strong>es</strong>tètics per trobar e seu llenguatge marcadament<br />
personal.<br />
5. Fantasia, <strong>es</strong>pontaneïtat, sensualitat: la revolució romàntica<br />
Beethoven encén la flama...<br />
<strong>El</strong> segle XIX va ser <strong>el</strong> d<strong>el</strong> romanticisme.<br />
Beethoven va perfeccionar i concloure <strong>el</strong> recorregut iniciat per Haydn i continuat per Mozart. Al<br />
mateix temps, va ser l'encarregat d'inaugurar un nou camí per a la <strong>música</strong>, fou <strong>el</strong> primer punt de<br />
referència i font de la qual havia de brollar la <strong>música</strong> d<strong>el</strong>s cent anys següents. La seva és una <strong>música</strong><br />
volcànica.<br />
La seva <strong>música</strong> no s'adreça al cap, a la raó, sinó que va directament al cor, al sentiment.<br />
Beethoven era un arquitecte. Creà una <strong>música</strong> construïda al voltant de grans blocs tímbrics, que<br />
produeixen un gran r<strong>el</strong>leu sonor, una profunditat que mai no havíem trobat abans i on cada motiu <strong>es</strong> va<br />
edifi<strong>cant</strong> lentament.<br />
La influència de Beethoven durant tot <strong>el</strong> XIX fou constant.<br />
En la <strong>música</strong> orqu<strong>es</strong>tral aqu<strong>es</strong>ta influència <strong>es</strong>devingué encara més decisiva, fins al punt de poder<br />
afirmar−se que tota la <strong>música</strong> simfònica d<strong>el</strong> XIX té <strong>el</strong> seu punt de partida en l<strong>es</strong> simfoni<strong>es</strong> de<br />
Beethoven. L<strong>es</strong> simfoni<strong>es</strong> setena i vuitena donen lloc a un tipus de <strong>música</strong> pura, abs<strong>tracta</strong>, sense<br />
referents externs, que té per únic objectiu expr<strong>es</strong>sar sensacions.<br />
E.T.A. Hoffmann, <strong>el</strong> principal teòric d<strong>el</strong> romanticisme, considera Beethoven una de l<strong>es</strong> principals<br />
ruptur<strong>es</strong> de la història de la <strong>música</strong> occidental. Amb la seva obra, per primera vegada, <strong>es</strong> pot apreciar<br />
la sensació de por d<strong>el</strong> patiment i una mena d'anh<strong>el</strong> cap al que és infinit, cap al que és sublim, concept<strong>es</strong><br />
aqu<strong>es</strong>ts que s'identifiquen clarament amb <strong>el</strong> credo romàntic. Beethoven inaugura també una <strong>música</strong><br />
autobiogràfica que donarà al llarg d<strong>el</strong> segle alguns fruits de gran qualitat.<br />
L'<strong>es</strong>tètica romàntica<br />
Romàntic <strong>es</strong>tà r<strong>el</strong>acionat amb exaltació de sentiment, de fantasia, d'imaginació...<br />
Durant la major part d<strong>el</strong> segle XVIII l'ideal de la raó regnà, cap al final, és produí un canvi important,<br />
que perdurà durant <strong>el</strong> segle XIX.<br />
Durant <strong>el</strong> classicisme <strong>es</strong> van d<strong>es</strong>envolupar alguns d<strong>el</strong>s concept<strong>es</strong> polítics i socials que encara avui són<br />
plenament vigents, alineats en <strong>el</strong> d<strong>es</strong>potisme il·lustrat, que era la forma amb què s'exercia <strong>el</strong> poder<br />
durant aqu<strong>es</strong>t període.<br />
L<strong>es</strong> t<strong>es</strong>is de Rousseau obtenien <strong>el</strong> seu màxim r<strong>es</strong>sò.<br />
14
<strong>El</strong> concepte de b<strong>el</strong>l en l<strong>es</strong> arts, mutà.<br />
<strong>El</strong> pintor romàntic trobà inspiració en la natura serena i ordenada que s'apreciava en <strong>el</strong>s idíl·lics<br />
jardins de Versall<strong>es</strong> on qualsevol imperfecció o sensació de cru<strong>es</strong>a havia <strong>es</strong>tat raonablement <strong>el</strong>iminada.<br />
L'artista romàntic era d<strong>es</strong>il·lusionat, un heroi. Volia evadir−se d<strong>el</strong> seu pr<strong>es</strong>ent i ho feia de diferents<br />
form<strong>es</strong>: en <strong>el</strong> temps, mirant cap al passat, o glorifi<strong>cant</strong> la història pròpia passada o bé en l'<strong>es</strong>pai<br />
inter<strong>es</strong>sant−se per altr<strong>es</strong> cultur<strong>es</strong>.<br />
Pretenia crear un art que fos etern.<br />
La <strong>música</strong> romàntica<br />
<strong>El</strong> romanticisme musical vingué clarament d<strong>es</strong>prés d<strong>el</strong> romanticisme literari.<br />
No condicionà en absolut la posició de la <strong>música</strong> dins la jerarquia de l<strong>es</strong> arts ja que se situà al<br />
capdamunt.<br />
<strong>El</strong> músic <strong>es</strong>devingué poeta.<br />
En <strong>el</strong> romanticisme allò particular de cada autor era la seva més preuada qualitat.<br />
L'artista n'era conscient. La seva auto<strong>es</strong>tima i <strong>el</strong> seu reconeixement social creixien fins a cot<strong>es</strong> mai<br />
assolid<strong>es</strong>.<br />
L'adoració a la personalitat d<strong>el</strong> creador i a l'individualisme tingué com a conseqüència que <strong>el</strong>s <strong>es</strong>tils i<br />
l<strong>es</strong> característiqu<strong>es</strong> romàntiqu<strong>es</strong> fossin divers<strong>es</strong>, fins al punt de contradir−se.<br />
Liszt al piano i Paganini al violí són <strong>el</strong>s dos exempl<strong>es</strong> més d<strong>es</strong>tacats.<br />
En contraposició amb <strong>el</strong> classicisme, en què la forma, l'<strong>es</strong>tructura, eren uns <strong>el</strong>ements fonamentals.<br />
L'objectiu primordial d<strong>el</strong> músic era expr<strong>es</strong>sar sensacions i sentiments.<br />
Franz Schubert<br />
La vida de Schubert, va ser curta.<br />
Va <strong>es</strong>criure en casi tots <strong>el</strong>s gèner<strong>es</strong>. Va néixer a Viena. Era molt discret, i de tracte afable. Va coincidir<br />
amb Mozart no solament en la seva curta existència, sinó que també amb <strong>el</strong> fet que l<strong>es</strong> banals dificultats<br />
econòmiqu<strong>es</strong> d<strong>el</strong> dia a dia, <strong>el</strong> perseguiren fins al final.<br />
L<strong>es</strong> schubertíad<strong>es</strong>, son l<strong>es</strong> trobad<strong>es</strong> que feia amb Mozart, que al final van rebre aqu<strong>es</strong>t nom.<br />
<strong>El</strong> seu llenguatge musical, segueix dos camins paral·l<strong>el</strong>s: <strong>el</strong> primer, caracteritzat per la senzill<strong>es</strong>a i<br />
l'amabilitat, i <strong>el</strong> segon més turmentat i greu.<br />
La generació d<strong>el</strong> 1810<br />
F<strong>el</strong>ix M<strong>el</strong>d<strong>el</strong>ssohn<br />
Va ser qui més va fer durar <strong>el</strong>s primers anys d<strong>el</strong> s. XIX per recuperar de l'oblit la <strong>música</strong> de Bach. Fou<br />
15
<strong>el</strong> romàntic més clàssic. No innovà gens, tan sols usà l<strong>es</strong> form<strong>es</strong> clàssiqu<strong>es</strong> més característiqu<strong>es</strong>, com la<br />
simfonia, per a d<strong>es</strong>envolupar la seva <strong>música</strong> d<strong>el</strong>icada, alegre i colorista. Una <strong>música</strong> influïda per la<br />
natural<strong>es</strong>a, on fins i tot incorpora alguna dansa local.<br />
Robert Schumann<br />
Era fill d'un llibreter, i la seva obra fou sempre influïda per la literatura i la po<strong>es</strong>ia romàntica.<br />
D<strong>es</strong>envolupà una tasca important com a crític musical amb la publicació a partir d<strong>el</strong> 1834 <strong>d'una</strong><br />
revista, i va demostrar tenir molt èxit.<br />
Fou un pianista exc<strong>el</strong>·lent fins que s'autol<strong>es</strong>ionà un dit en provar un apar<strong>el</strong>l que s'havia inventat per<br />
millorar la seva tècnica. D<strong>es</strong> de llavors, s'ocupà plenament de la creació. Es <strong>el</strong> típic compositor de petit<br />
format.<br />
Fryderyk Chopin<br />
<strong>El</strong> seu en<strong>cant</strong>at era doble: era atractiu, i a més de ben jove, tísic, la qual cosa donava a la seva b<strong>el</strong>l<strong>es</strong>a<br />
un to de geni fràgil que l'apropava a l'ideal romàntic d'artista.<br />
Franz Liszt<br />
Va néixer a Hongria però va viure a Viena, París, Roma i Weimar. Se li coneixien nombrosos afers amb<br />
l<strong>es</strong> senyor<strong>es</strong> de la nobl<strong>es</strong>a i <strong>tracta</strong>va de tu a tu nobl<strong>es</strong> i reis d'arreu d'Europa.<br />
Heretà la <strong>música</strong> hongar<strong>es</strong>a la fogositat i <strong>el</strong> dinamisme de l<strong>es</strong> sev<strong>es</strong> rapsòdi<strong>es</strong>.<br />
6. I al segle XX?<br />
<strong>El</strong> segle XX a <strong>es</strong>tat <strong>el</strong> segle en què <strong>el</strong> món ha pr<strong>es</strong> una dimensió gairebe<br />
humana. Tot <strong>es</strong> r<strong>el</strong>aciona, tot <strong>es</strong> un. L' economia mundial enten ja <strong>el</strong> mon<br />
com un unic mercat.<br />
Un nou <strong>es</strong>cenari<br />
<strong>El</strong>s primers vint anys d<strong>el</strong> segle XX van ser anys de tensió, de canvis, de<br />
novetats. L<strong>es</strong> cos<strong>es</strong> cambien i u feien rapidament.<br />
Cap al 1900 l<strong>es</strong> ciutats ja havien cr<strong>es</strong>cut de forma molt important. <strong>El</strong>s<br />
mitjans de comunicació s' <strong>es</strong>tengueren I abaratien arreu. Una tecnologia<br />
caracteritzada per la maquina, instrument que seduira alguns artist<strong>es</strong> d<strong>el</strong><br />
moment i que seria convertit en objecte gairebe de culte en <strong>el</strong> moviment<br />
futurista.<br />
Es comença a viure un claima bèl·lic que <strong>es</strong>clata <strong>el</strong> 1914 amb la Gran<br />
16
Guerra.<br />
Altr<strong>es</strong> consequenci<strong>es</strong> de la guerra: <strong>el</strong> terros nuclear i la divisio de mon en<br />
dos blocs I la conseguent guerra freda que, fins a la darrera decada d<strong>el</strong><br />
segle no remetria.<br />
En pintura foren <strong>el</strong>s anys d<strong>el</strong>s ism<strong>es</strong>: cubisme, dadaisme, futurisme, etc.<br />
Cezanne fou l' antecedent, de la pintura abstracte, I Van Gogh ha va ser de<br />
l' expr<strong>es</strong>ionisme, Picasso I Matisse <strong>es</strong>tinguren per sobre d<strong>el</strong>s moviments<br />
pictorics.<br />
La <strong>música</strong> <strong>el</strong>s primers anys d<strong>el</strong> segle XX<br />
Durant <strong>el</strong>s anys 1894 I <strong>el</strong> 1913 <strong>es</strong> produí una profunda renovació de<br />
llenguatge musical, <strong>El</strong> 1894, la publicació d' <strong>El</strong> pr<strong>el</strong>udi a la pigdiada d' un<br />
faune d<strong>el</strong> franc<strong>es</strong> Caude Debussyt, I l' any 1912 s' <strong>es</strong>trena Pierrot Lunaire<br />
de Arnold Schönberg. <strong>El</strong> jazz va neixer a Nova Orleans. Fou <strong>el</strong> primer cop que l<strong>es</strong> cap<strong>es</strong> socials m<strong>es</strong><br />
d<strong>es</strong>favorid<strong>es</strong> van ser imitad<strong>es</strong> per l' l<strong>el</strong>it cultural occidental. Durant l<strong>es</strong> primer<strong>es</strong> decad<strong>es</strong> d<strong>el</strong> nou segle,<br />
jazz I classica s' infuenciaren mutuament. Stravinsky i Schönberg l<strong>es</strong> influenciaren en <strong>el</strong> ritme. Entre<br />
<strong>el</strong>s autors m<strong>es</strong> influenciats podem anomenar: Morton, Joplin, Armstrong, Henderson, Monk I parker.<br />
Diferents compositors com ara: Gershwin, Porter, Bernstein.<br />
L' inici de la modernitat: Claude Debussy<br />
Mai un autor havia dut a terme una revolució en tota la historia de la musica com Calude Debussy.<br />
La seva influencia directa afecta Scriabin, Schönberg, Stravinsky, Prokofiev, Hindemith, Berg,<br />
Weberni qualsevol compositor occidental posterior. La seva importancia rau en <strong>el</strong> fet que fou <strong>el</strong> primer<br />
a imaginar−se nous sons.<br />
De fet, deu m<strong>es</strong> a aqu<strong>es</strong>t<strong>es</strong> que a la musica d<strong>el</strong>s seus predec<strong>es</strong>sors. Aqu<strong>es</strong>t<strong>es</strong> influenci<strong>es</strong> son l<strong>es</strong> que<br />
ajuden a d<strong>es</strong>pendre's de tot<strong>es</strong> l<strong>es</strong> convencions de la musica occidental per trobar <strong>el</strong> seu propi llenguatge.<br />
La musica de Debussy <strong>es</strong> subtil, evocadora, creadora d' ambients m<strong>es</strong> que no pas narradora.<br />
Pocs anys d<strong>es</strong>pr<strong>es</strong>, <strong>el</strong> 1894 <strong>es</strong>trenava <strong>el</strong> Prélude à l' aprèsmidi d'un faune <strong>es</strong>crita sobre un poema d<strong>el</strong><br />
poeta simbolista Stéphane Mallarmé on <strong>es</strong> narren <strong>el</strong>s somnis d' amor I de sexe d'un jove faune en una<br />
calida tarde <strong>es</strong>tival.<br />
La revolució atonal d' Arnold Schönberg<br />
Arnold Schönberg fou <strong>el</strong> lifer de l' anomenda <strong>es</strong>cola de Viena, formada am Anton Webern i Alban<br />
Berg. Aqu<strong>es</strong>t grup de musics revolucionà la teoria musical I tingué una influencia en la musica<br />
posterior encara pr<strong>es</strong>ent en <strong>el</strong>s nostr<strong>es</strong> di<strong>es</strong>.<br />
17
Per compendre aqu<strong>es</strong>ta terminologia cal fer un <strong>es</strong>ment de teoria musical:<br />
<strong>•</strong> L' atonalitat<br />
<strong>•</strong> <strong>El</strong> dode<strong>cant</strong>onisme<br />
<strong>•</strong> <strong>El</strong> serialisme<br />
A partir d<strong>el</strong> 1905 inicia <strong>el</strong> periode atonal. D' aqu<strong>es</strong>ta etapa d<strong>es</strong>taquen la Simfonia de cambra.<br />
D<strong>es</strong>pr<strong>es</strong> d' alguns anys d' intensa reflexió, durant <strong>el</strong>s quals no van pr<strong>es</strong>entar cap obra nova.<br />
L' <strong>es</strong>candol arribà amb Igor Stravinsky<br />
Stravinsky fou un d' aqu<strong>el</strong>ls artist<strong>es</strong> impossibl<strong>es</strong> de classificar. Al llarg de la seva carrera muta <strong>el</strong>s seus<br />
<strong>es</strong>tils com l<strong>es</strong> serps canvien de p<strong>el</strong>l. A setanta anys <strong>el</strong>s seu <strong>es</strong>perit inquiet <strong>es</strong> mantenia viu I s' inter<strong>es</strong>ava<br />
per la musica.<br />
Va neixer l' any 1882 a Oranienbaum en <strong>el</strong> si d' una familia amb tradició musical.<br />
Pero va ser durant <strong>el</strong>s anys seguents que pr<strong>es</strong>enta tr<strong>es</strong> obr<strong>es</strong>, que <strong>el</strong> van fer famos a tot <strong>el</strong> mon.<br />
<strong>El</strong> <strong>tracta</strong>ment d<strong>el</strong> ritme <strong>es</strong> un d<strong>el</strong>s trets m<strong>es</strong> caracteristics.<br />
D<strong>es</strong>pr<strong>es</strong> de la consagracio, feu un canvi en la seva musica. Es dedica a crear obr<strong>es</strong> de cambra, pec<strong>es</strong><br />
breus I cançons.<br />
18