cuadernillo - Blogs FFyH - Universidad Nacional de Córdoba
cuadernillo - Blogs FFyH - Universidad Nacional de Córdoba
cuadernillo - Blogs FFyH - Universidad Nacional de Córdoba
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Rectora<br />
Dra. Carolina Scotto<br />
Vice Rectora<br />
Dra. Hebe Gol<strong>de</strong>nhersch<br />
Secretario Académico<br />
Dr. Gabriel Bernar<strong>de</strong>lo<br />
Decana<br />
Dra. Gloria E<strong>de</strong>lstein<br />
Vice Decana<br />
Mgtr. Silvia Ávila<br />
Secretaria Académica<br />
Mgtr. Marcela Sosa<br />
Coordinadora Área <strong>de</strong> Tecnología Educativa<br />
Mgtr. Joel Armando<br />
Proyecto: “<strong>Universidad</strong> en la Sociedad <strong>de</strong>l Conocimiento. Fortalecimiento<br />
institucional <strong>de</strong> áreas <strong>de</strong>dicadas a la enseñanza con nuevas<br />
tecnologías”.<br />
<strong>Universidad</strong> Santiago <strong>de</strong> Compostela (España): Dra. Adriana Gewerc<br />
<strong>Universidad</strong> <strong>Nacional</strong> <strong>de</strong> <strong>Córdoba</strong>: Dr. Pío García<br />
Facultad <strong>de</strong> Filosofía y Humanida<strong>de</strong>s: Lic. Marcela Pacheco
Imagen <strong>de</strong> tapa disponible en:<br />
Escuela <strong>de</strong> Letras<br />
Cátedra: Lengua y Cultura Latinas I<br />
www.flickr.com/photos/25646388@N03/2845700423<br />
Autora <strong>de</strong>l <strong>cua<strong>de</strong>rnillo</strong>: Prof. Julieta Consigli<br />
Coordinación <strong>de</strong> la producción: Prof. María Belén Uanini<br />
Producción integral <strong>de</strong>l material: Área <strong>de</strong> Tecnología Educativa.<br />
<strong>FFyH</strong>
5<br />
Índice<br />
Presentación <strong>de</strong>l <strong>cua<strong>de</strong>rnillo</strong> ....................................................pág. 7<br />
Programa <strong>de</strong> la asignatura para el año 201............................. pág. 8<br />
Cuadro sobre Literaturas Latinas y Griegas............................ pág. 15<br />
Espacio para notas personales............................................... pág. 18<br />
Ejercicios prácticos.................................................................. pág. 19<br />
Espacio para notas personales................................................pág. 24<br />
Textos programáticos.............................................................. pág. 27<br />
Espacio para notas personales............................................... pág. 37<br />
Anexos.................................................................................... pág. 41.<br />
Cuadros generales <strong>de</strong> <strong>de</strong>sinencias nominales y<br />
tablas con variantes acci<strong>de</strong>ntales <strong>de</strong> verbo .............................pág. 42
7<br />
Presentación <strong>de</strong>l <strong>cua<strong>de</strong>rnillo</strong><br />
Este <strong>cua<strong>de</strong>rnillo</strong> tiene el objetivo <strong>de</strong> ofrecer a los estudiantes <strong>de</strong>l primer curso<br />
<strong>de</strong> latín, un material que sirva <strong>de</strong> guía para el acceso al estudio <strong>de</strong> la morfología<br />
y al análisis sintáctico básico, ejemplificado en oraciones sencillas y en<br />
fragmentos <strong>de</strong> textos <strong>de</strong> autores clásicos. Cada una <strong>de</strong> las temáticas aquí incluidas<br />
será <strong>de</strong>sarrollada <strong>de</strong> forma general en el aula, profundizada <strong>de</strong><br />
acuerdo al nivel <strong>de</strong> las incorporaciones teóricas paulatinas, aclarada y puesta<br />
en práctica durante el transcurso <strong>de</strong>l período lectivo.<br />
Para el aprendizaje <strong>de</strong>l aspecto formal <strong>de</strong> la lengua latina se presentan, en<br />
un anexo, cuadros generales <strong>de</strong> <strong>de</strong>sinencias nominales <strong>de</strong> acuerdo a cada<br />
una <strong>de</strong> las <strong>de</strong>clinaciones y tablas que se correspon<strong>de</strong>n con las variantes acci<strong>de</strong>ntales<br />
<strong>de</strong> los verbos.<br />
A su vez, los textos representan una panorámica <strong>de</strong> la literatura latina más<br />
<strong>de</strong>stacada y han sido seleccionados teniendo en cuenta el variado perfil <strong>de</strong><br />
los históricos participantes <strong>de</strong>l curso; su dificultad se a<strong>de</strong>cua por unidad a los<br />
elementos lingüísticos pretendidos en cada una <strong>de</strong> ellas.<br />
Por otra parte, este documento se complementa con otros contenidos y activida<strong>de</strong>s<br />
que se presentan en el aula virtual <strong>de</strong> la asignatura con la finalidad y<br />
la intención <strong>de</strong> que los alumnos tengan la posibilidad <strong>de</strong> manejar distintos soportes<br />
didácticos.<br />
En este <strong>cua<strong>de</strong>rnillo</strong>, también podrán efectuar anotaciones personales sobre<br />
algunos temas, en las hojas en blanco que hemos <strong>de</strong>jado en algunos <strong>de</strong> los<br />
apartados para tal fin.<br />
Encontrarán, a<strong>de</strong>más, en este material mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong> trabajos prácticos para<br />
orientar sus tareas en la resolución <strong>de</strong> los mismos.
Programa <strong>de</strong> la asignatura para el año 2011<br />
Carreras: Licenciatura, Profesorado y Tecnicatura en Letras Clásicas (plan<br />
1986)<br />
Licenciatura en Letras Mo<strong>de</strong>rnas orientación lingüística (plan 2002)<br />
Profesorado en Letras Mo<strong>de</strong>rnas (plan 1986)<br />
Año: 2011<br />
Integrantes:<br />
Profesora Adjunta Encargada: Julieta Consigli<br />
Profesor Adjunto: Guillermo De Santis<br />
Profesora Asistente: María Isabel Disandro<br />
Fundamentación<br />
El latín entendido como instrumento para la lectura y procesamiento <strong>de</strong> textos<br />
en sus versiones originales permite el acceso a los testimonios escritos –incluyendo<br />
lo que también se entien<strong>de</strong> por “latinidad”- y posibilita la comprensión<br />
y recta práctica <strong>de</strong>l bagaje lingüístico-semántico en campos <strong>de</strong><br />
especificidad.<br />
El acercamiento a una esfera científica y literaria mediante un método <strong>de</strong> estudio<br />
a partir <strong>de</strong> la aprehensión <strong>de</strong> herramientas fácticas para el análisis morfosintáctico,<br />
prepara para:<br />
1. Conocer la lengua latina, entendiendo que el lenguaje no constituye una<br />
mera manifestación particular y aislada sino una forma con la que se expresa<br />
culturalmente una i<strong>de</strong>a.<br />
2. Analizar en profundidad y exhaustivamente los textos paradigmáticos contemplando<br />
principalmente los niveles morfológicos, sintácticos y semánticos<br />
acor<strong>de</strong>s con la iniciación <strong>de</strong> análisis y la tratadística particular.<br />
3. Integrar el estudio <strong>de</strong>l latín en una comprensión totalizadora <strong>de</strong>l mundo romano<br />
para la cual el análisis <strong>de</strong> los textos no ha <strong>de</strong> quedar reducido a la explicación<br />
<strong>de</strong> aspectos formales <strong>de</strong>l lenguaje, sino que exigirá la permanente<br />
referencia al marco histórico, político, social religioso, legal, etc.<br />
4. Descubrir a través <strong>de</strong> la elaboración <strong>de</strong> las obras, la experiencia espiritual<br />
<strong>de</strong>l hombre frente a los problemas permanentes <strong>de</strong> la historia <strong>de</strong> la humanidad.<br />
5. Compren<strong>de</strong>r al latín como una fuente <strong>de</strong> don<strong>de</strong> emanan corrientes <strong>de</strong> influencia<br />
notables en los contextos culturales posteriores.<br />
6. Planificar una actividad <strong>de</strong> investigación integradora que consi<strong>de</strong>re los puntos<br />
fundamentales <strong>de</strong> confluencia interdisciplinaria.<br />
7. Traducir textos fuentes selectos.<br />
8. Comunicar los conocimientos adquiridos en operaciones <strong>de</strong> macromarco.<br />
Objetivos<br />
Se preten<strong>de</strong> que el manejo <strong>de</strong> la lengua latina y los métodos a<strong>de</strong>cuados <strong>de</strong><br />
lecto-comprensión y análisis discursivo, cuya finalidad es la aprehensión <strong>de</strong><br />
un corte temático particular, sea un agente <strong>de</strong> cultura científica como así<br />
8
9<br />
también un aporte técnico-pragmático instrumental.<br />
Por lo tanto, se <strong>de</strong>be estar capacitado para:<br />
1. A<strong>de</strong>cuar las investigaciones <strong>de</strong>l área <strong>de</strong> la cultura clásica a la transmisión<br />
<strong>de</strong> los conocimientos en la praxis.<br />
2. Desarrollar habilida<strong>de</strong>s para el análisis <strong>de</strong> los textos como punto <strong>de</strong> partida<br />
para la comprensión <strong>de</strong> la cultura genérica.<br />
3. Formar una actitud crítica que permita la reflexión y comprensión <strong>de</strong>l contexto<br />
en la actualidad cuyas pautas fundamentales tienen una profunda raíz<br />
greco-romana.<br />
4. Transmitir la dimensión <strong>de</strong>l estudio <strong>de</strong> la lengua clásica como medio para<br />
la internalización <strong>de</strong> una comprensión genérica <strong>de</strong>l idioma castellano.<br />
5. Analizar críticamente los problemas planteados en lengua original y transferirlos<br />
a un lenguaje coherente y válido.<br />
El proceso se orientará a lograr que el cursante <strong>de</strong>sarrolle los siguientes conocimientos,<br />
habilidad y actitu<strong>de</strong>s:<br />
Conocimientos<br />
-<strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> la lengua latina y castellana en sus diferentes niveles: fonológico,<br />
morfológico, sintáctico y semántico.<br />
-<strong>de</strong> ortografía, normativa y regláticas.<br />
Habilidad<br />
-práctica en la recepción <strong>de</strong> la lengua oral y escrita.<br />
Actitu<strong>de</strong>s<br />
-<strong>de</strong> respeto por los conceptos e i<strong>de</strong>as <strong>de</strong> los originales corregidos.<br />
-<strong>de</strong> cuidado por la temática <strong>de</strong> los autores originales.<br />
-<strong>de</strong> atención respecto <strong>de</strong> la tarea realizada.<br />
Programa analítico<br />
Unidad N° l: a) TITO LIVIO, Titus Livius, Ab Urbe Condita I 45 , Dianae templum.<br />
b) La escritura y la pronunciación clásica latina. Acentuación<br />
latina y reglas <strong>de</strong> cantidad elementales. Flexión nominal. Valor fundamental<br />
<strong>de</strong> los casos en relación al castellano. Primera y segunda <strong>de</strong>clinación <strong>de</strong>l<br />
nombre latino. Adjetivos <strong>de</strong> primera clase. Indicativo, tiempos simples <strong>de</strong><br />
sum y las cuatro conjugaciones latinas regulares.<br />
Unidad N° 2: a) HORACIO, Quintus Horatius Flaccus, Oda III-18.<br />
b) Tercera <strong>de</strong>clinación en su triple aspecto: regular, particular<br />
e irregular. Adjetivos <strong>de</strong> la segunda clase. Indicativo, tiempos perfectos <strong>de</strong><br />
sum y <strong>de</strong> las cuatro conjugaciones regulares latinas. Complementos circunstanciales<br />
<strong>de</strong> lugar.<br />
Unidad N° 3: a) CATULO, Gaius Valerius Catullus, Carmen XLVI.<br />
b) Cuarta y quinta <strong>de</strong>clinaciones: aspecto regular y particular.<br />
Grados <strong>de</strong> significación <strong>de</strong>l adjetivo. Comparación <strong>de</strong>l adjetivo regular, particular,<br />
irregular y <strong>de</strong>fectivo. Formación <strong>de</strong>l 2º término <strong>de</strong>l comparativo.
Unidad N° 4: a) OVIDIO, Publius Ovidius Naso, Metamorphoses X, vv. 26-36.<br />
b) Superlativo y complemento <strong>de</strong>l superlativo.<br />
Palabras invariables. Adverbios <strong>de</strong> manera. Su formación. Grados <strong>de</strong> comparación<br />
<strong>de</strong> los adverbios.<br />
Enunciado <strong>de</strong> un verbo latino. Tema <strong>de</strong> presente, perfecto y supino.<br />
Unidad N ° 5: a) PLAUTO, Titus Maccius Plautus, Aulularia vv. 1-8; 21-27.<br />
b) Flexión pronominal. Pronombres personales, posesivos, <strong>de</strong>mostrativos,<br />
relativos, interrogativos, in<strong>de</strong>finidos. Numerales: cardinales y ordinales.<br />
Oración <strong>de</strong> relativo.<br />
Unidad N° 6: a) CÉSAR, Gaius Iulius Caesar, De Bello Gallico I, 2.<br />
b) Panorama <strong>de</strong> la flexión verbal. Acci<strong>de</strong>ntes verbales: voz,<br />
modo, tiempo, número y persona. Modo Subjuntivo e Imperativo <strong>de</strong> sum y <strong>de</strong><br />
las cuatro conjugaciones regulares latinas.<br />
Unidad N° 7: a) VIRGILIO, Publius Vergilius Maro, Aeneis II, vv. 250-262.<br />
b) La voz pasiva <strong>de</strong> las cuatro conjugaciones. Conversión <strong>de</strong> la<br />
pasiva en activa y viceversa. Complemento agente. Verbos <strong>de</strong>ponentes y semi<strong>de</strong>ponentes.<br />
.<br />
Unidad N° 8 : a) SÉNECA, Lucius Annaeus Seneca, Epistulae morales ad Lucilium<br />
VI, LXI.<br />
b) Verbos irregulares. Sum y sus compuestos. Volo, nolo , malo,<br />
eo, fero y fio. Verbos <strong>de</strong>fectivos e impersonales. Norma esencial <strong>de</strong> la sintaxis<br />
<strong>de</strong> los casos.<br />
Unidad N° 9 a) CICERÓN, Marcus Tullius Cicero, De Republica, Somnium<br />
Scipionis XV.<br />
b) Formas nominales <strong>de</strong>l verbo. Su formación y su uso. Infinitivo<br />
como sujeto y como complemento directo. Oración <strong>de</strong> infinitivo. Gerundio y<br />
supino. El participio <strong>de</strong> ambas voces y su aplicación. Ablativo absoluto. Conjugación<br />
perifrástica activa y pasiva. Dativo agente.<br />
Bibliografía<br />
BAYET JEAN, Literatura latina. Ed. Ariel.<br />
BUCHNER KARL, Historia <strong>de</strong> la Literatura Latina, Ed. Labor, Barcelona.<br />
CARATTI, José. Gramática Latina, Dirección General <strong>de</strong> Publicaciones <strong>de</strong> la<br />
U.N.C., <strong>Córdoba</strong>, 1984.<br />
CATULO, Poesías. José Vergés. Bosch, Barcelona, 1967.<br />
CATULO, Poésie, texte établi et traduit par Georges Lafaye; París; Les Belles<br />
Lettres, 1958.<br />
CATULO, Cayo Valerio Poesie; Trad. e postillate col testo da Guido Masón;<br />
Bologna; N. Zanichelli, 1945.<br />
CÉSAR, La guerra <strong>de</strong> las Galias, T. Dolores Fernán<strong>de</strong>z, UNAM, México, 1979.<br />
CAESAR IULIUS, Comentarios <strong>de</strong> la guerra <strong>de</strong> las Galias, Espasa Calpe,<br />
Bs.As., Argentina, 1948.<br />
CÉSAR, Les guerres <strong>de</strong>s Gaules, Les Belles Lettres, Paris, 1958/9.<br />
10
11<br />
CÉSAR, Obras Completas, El Ateneo, Bs.As., Arg., 1951.<br />
CÉSAR, La guerra <strong>de</strong> las Galias, T. García Yebra, Gredos, Madrid, 2000.<br />
CÉSAR. La guerra <strong>de</strong> las Galias. Segalá y Estalella. Bosch. Barcelona,<br />
1965.<br />
CICERÓN, Marco Tulio. De la República, UNAM, Méjico,1984.<br />
CICERO, Marcus Tullius. De Republica. Introducción, traducción y notas<br />
Julio Pimentel Álvarez. Méjico, UNAM, 1984 .<br />
CICERO, Marcus Tullius. De Republica. Traducción <strong>de</strong>l latín, prólogo y notas<br />
<strong>de</strong> Francisco P. Samaranch. Buenos Aires, Aguilar, 1967.<br />
CICERÓN, Marco Tulio. Sobre la República. Introducción, traducción, apéndice<br />
y notas <strong>de</strong> Álvaro D´Ors. Gredos (1991). Planeta-DeAgostini, España,<br />
1998.<br />
ECHAURI, Eustaquio, Lengua latina II, Ed. Atlas, Madrid, 1945.<br />
GUASCH, S. J., Gramática latina, Buenos Aires, 1948.<br />
HORACIO, Odas selectas. Rev. R. Torner. Bosch, Barcelona, 1957.<br />
JONES, Peter and SIDWELL, Keith. Reading Latin. Gramática I. Ed. Promociones<br />
Publicaciones Universitarias, Barcelona, 1989.<br />
KALINOWSKI, Juan Pedro y DE SANTIS, Guillermo, Humanitas. Curso <strong>de</strong><br />
Lengua y Cultura Latina 1. Ediciones Del Copista, <strong>Córdoba</strong>, 2006.<br />
LUSÁN, Pedro. (S.D.B.), Ingrediar III, Ed. Don Bosco, Buenos Aires, 1951.<br />
MELELLA, Osvald, Sintaxis y Metodología <strong>de</strong>l Latín Clásico. Facultad <strong>de</strong><br />
Ciencias <strong>de</strong> la Educación. U. N. <strong>de</strong>l Litoral. Paraná, Argentina, 1963.<br />
OVIDIUS NASO PUBLIUS. Arte <strong>de</strong> amar y Las metamorfosis. Trad. <strong>de</strong>l latín,<br />
prol. y notas por F. O. Sainz <strong>de</strong> Robles, Barcelona, 1969 .<br />
OVIDIUS NASO PUBLIUS. Metamorfosis. Intr. versión rítmica y notas <strong>de</strong> R.<br />
Bonifaz Nuño; México : UNAM, Inst. <strong>de</strong> Inv. Filológicas, 1979-80 .<br />
PALMER L. R., Introducción al Latín. Ariel, Barcelona, 1984.<br />
PLAUTUS, Titus Maccius. Aulularia; Commento e note di G. Masón; Torino;<br />
Chiantor, 1946.<br />
PLAUTUS, Titus Maccius. Comedias;Tito Maccio Plauto, introducción, traducción<br />
y notas <strong>de</strong> Germán Víveros; México<strong>Universidad</strong> <strong>Nacional</strong> Autónoma<br />
<strong>de</strong> México, <strong>de</strong> Investigaciones Filológicas, 1978-1980.<br />
PLAUTUS, Titus Maccius. Comédies; texte établi et traduit par Alfred Ernout;<br />
París; Les Belles Lettres, 1938-1961.<br />
RASQUIN, José A. N., Manual <strong>de</strong> Latín Jurídico. T.E.U.C.O. U.N.C. <strong>Córdoba</strong>,<br />
1971.<br />
RASQUIN, José A. N., Gramática latina., Ed. Jano, Buenos Aires, Arg., 1980.<br />
SALA, María Elisa y CASTILLA, Carlos Enrique, Lengua y Cultura Latinas. I<br />
Cua<strong>de</strong>rno <strong>de</strong> trabajos para el aula taller. Serie innovación pedagógica. Centro<br />
<strong>de</strong> Estudios Clásicos. Facultad <strong>de</strong> Filosofía y Letras. U. N. <strong>de</strong> Tucumán,<br />
2002.<br />
SEGURA MUNGUÍA, Santiago. Diccionario por Raíces <strong>de</strong>l latín y <strong>de</strong> las<br />
voces <strong>de</strong>rivadas. <strong>Universidad</strong> <strong>de</strong> Deusto. Bilbao, 2006.<br />
SENECA LUCIUS ANNAEUS, Cartas morales a Lucilio, Iberia, Barcelona,<br />
1955.<br />
SENECA LUCIUS ANNAEUS, Obras completas, Aguilar, Madrid, 1957.<br />
SÉNECA, Epístolas morales a Lucilio (Libros I-IX). Trad. y notas <strong>de</strong> Ismael<br />
Roca Meliá. Planeta DeAgostini. Biblioteca Clásica Gredos, Barcelona, 1997.<br />
TITO LIVIO, Ab Urbe condita, Romae, Typis Reginae Officinae Polygraphicae,<br />
1937.<br />
TITO LIVIO, Des<strong>de</strong> la fundación <strong>de</strong> Roma I y II, UNAM, México, 1955.<br />
TITO LIVIO, Des<strong>de</strong> la fundación <strong>de</strong> Roma XXV, UNAM, Mëxico, 1998.<br />
TITO LIVIO, Historia <strong>de</strong> Roma <strong>de</strong>s<strong>de</strong> su fundación. Trad. y notas <strong>de</strong> José A.
Villar Vidal. Biblioteca Básica Gredos. Barcelona, 2001.<br />
VALENTI FIOL, Eduardo, Sintaxis latina, Ed. Bosch, Barcelona, 1960.<br />
VALENTI FIOL, Eduardo, Ejercicios Latinos, E. Bosch, Barcelona, 1963.<br />
VALENTI FIOL, Eduardo, Morfología Latina, Ed. Bosch, Barcelona, 1960.<br />
VALERIO CATULLO, Canti, traduzione di Salvatore Quasimodo. Arnoldo Mondadori<br />
Editore, Italy, 1955.<br />
VIRGILIO, Eneida. Lib. II. Víctor J. Herrero. Gredos, Madrid, 1992.<br />
VIRGILIO, Publio Marón, Enéi<strong>de</strong>, texte établi par Henri Goelzer et traduit par<br />
André Bellessort ; Paris;Les Belles Lettres, 1957-59.<br />
Evaluación<br />
Los requisitos para acce<strong>de</strong>r a la condición <strong>de</strong> alumnos PROMOCIONALES<br />
son (<strong>de</strong> acuerdo a fechas estimativas):<br />
- Dos parciales miércoles 29/06/11 y 26/10/11.<br />
- Tres trabajos prácticos lunes 23/05/11, 22/08/11 y 17/10/11.<br />
- Un coloquio final.<br />
Recuperatorios <strong>de</strong> prácticos: lunes 24/10/11.<br />
Recuperatorios <strong>de</strong> parciales: miércoles 02/11/11.<br />
Todas las anteriores fechas son tentativas y estarán sujetas a modificaciones<br />
en caso <strong>de</strong> eventos <strong>de</strong> fuerza mayor.<br />
Alumnos promocionales: <strong>de</strong>sarrollo completo <strong>de</strong>l Programa visto en el año o<br />
<strong>de</strong> las unida<strong>de</strong>s que el docente seleccione y proponga a tal efecto. Prueba<br />
oral <strong>de</strong> análisis y traducción <strong>de</strong> texto y tema <strong>de</strong> cultura a elección <strong>de</strong>l alumno<br />
<strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> los temas establecidos por el presente programa.<br />
Estas instancias siguen los requisitos establecido por el régimen <strong>de</strong> alumnos<br />
(Res. HCD 363/99 Modificada por las resoluciones Nº 462/99 y Nº 248/02 <strong>de</strong><br />
este Cuerpo) se rigen por: ARTICULO 10º). Será consi<strong>de</strong>rado PROMOCIO-<br />
NAL el alumno que cumpla con las siguientes condiciones mínimas: aprobar<br />
el 80% <strong>de</strong> los Trabajos Prácticos con calificaciones iguales o mayores a 6<br />
(seis) y un promedio mínimo <strong>de</strong> 7 (siete); aprobar el 100 % <strong>de</strong> las Evaluaciones<br />
Parciales con calificaciones iguales o mayores a 6 (seis) y un promedio mínimo<br />
<strong>de</strong> 7 (siete). Las calificaciones promediadas <strong>de</strong> evaluaciones parciales y trabajos<br />
prácticos serán consi<strong>de</strong>radas separadamente y no serán promediables<br />
a los fines <strong>de</strong> la PROMOCIÓN.<br />
ARTICULO 11º) Los responsables <strong>de</strong> las asignaturas podrán exigir la condición<br />
<strong>de</strong> un mínimo <strong>de</strong> asistencia a las clases prácticas y teórico-prácticas, que<br />
no podrá superar el 80% <strong>de</strong>l total. Se entien<strong>de</strong> por clase teórica aquella don<strong>de</strong><br />
se <strong>de</strong>sarrolla en forma expositiva una temática propia <strong>de</strong> la disciplina, y por<br />
clase teórico-práctica aquella que articula la modalidad <strong>de</strong>l curso teórico con<br />
una actividad <strong>de</strong> la práctica en relación a la temática <strong>de</strong> estudio.<br />
ARTICULO 12º) Las cátedras <strong>de</strong>berán incluir para los alumnos promocionales<br />
exigencias extras, tales como: o coloquio final, o monografías, o prácticas especializadas,<br />
o trabajos <strong>de</strong> campo, u otro tipo <strong>de</strong> producciones que impliquen<br />
un rol activo <strong>de</strong>l estudiante, en or<strong>de</strong>n a que la condición <strong>de</strong> promocional no<br />
que<strong>de</strong> restringida a la mera asistencia a las clases prácticas y teórico-prácticas<br />
y aprobación <strong>de</strong> Parciales y Prácticos. En tales casos se <strong>de</strong>berá prever y<br />
12
13<br />
poner en vigencia instancias que permitan al alumno recuperar dichas exigencias<br />
incluyendo opciones sustitutivas para las exigencias que no puedan<br />
recuperarse en condiciones similares a las originalmente planteadas.<br />
ARTICULO 13º) Las Evaluaciones Parciales serán no menos <strong>de</strong> 2 (dos) por<br />
asignatura.<br />
ARTICULO 16º) Los profesores encargados <strong>de</strong> cátedra <strong>de</strong>berán prever el<br />
<strong>de</strong>recho <strong>de</strong> los alumnos a recuperar como mínimo el 25% <strong>de</strong> las evaluaciones.<br />
En caso <strong>de</strong> que el número <strong>de</strong> evaluaciones fuera igual o menor a 3<br />
(tres) los alumnos tendrán <strong>de</strong>recho a recuperar al menos una <strong>de</strong> ellas. La<br />
calificación que se obtenga substituirá a la obtenida en la evaluación recuperada<br />
y <strong>de</strong>berá ser promediada con las previamente obtenidas.<br />
ARTICULO 17º) Los alumnos tendrán <strong>de</strong>recho a recuperar como mínimo el<br />
33% <strong>de</strong> los Trabajos Prácticos, las calificaciones <strong>de</strong> los mismos serán promediadas<br />
<strong>de</strong> acuerdo a la modalidad establecida. En caso <strong>de</strong> que la aplicación<br />
<strong>de</strong> 33% al número <strong>de</strong> trabajos prácticos recuperables diera un número<br />
fraccionario, se consi<strong>de</strong>rará que el <strong>de</strong>recho a la recuperación se extien<strong>de</strong> al<br />
número inmediato superior.<br />
ARTICULO 18º) Las evaluaciones finales <strong>de</strong> los alumnos promocionales se<br />
llevarán a cabo en fechas distintas <strong>de</strong> los exámenes finales regulares, las<br />
cátedras <strong>de</strong>berán comunicar a las escuelas respectivas las correspondientes<br />
fechas y la lista <strong>de</strong> alumnos en condiciones <strong>de</strong> rendir. La promoción tendrá<br />
vigencia por el semestre subsiguiente y se elaborará un acta por cada fecha<br />
<strong>de</strong> evaluación final fijada por la cátedra. Se entien<strong>de</strong> por semestre subsiguiente<br />
el que suce<strong>de</strong> inmediatamente <strong>de</strong>spués <strong>de</strong>l cursado, incluyendo las<br />
fechas <strong>de</strong> exámenes correspondientes.<br />
ALUMNOS REGULARES<br />
Los requisitos para acce<strong>de</strong>r a la condición <strong>de</strong> alumnos REGULARES son:<br />
(según Régimen <strong>de</strong> alumnos Res.HCD 363/99 Modificada por las resoluciones<br />
Nº 462/99 y Nº 248/02 <strong>de</strong> este Cuerpo):<br />
Fechas estimativas iguales que para promocionales.<br />
- Dos parciales.<br />
- Tres trabajos prácticos.<br />
- Un examen final.<br />
Alumnos regulares: <strong>de</strong>sarrollo completo <strong>de</strong>l Programa visto en el año.<br />
Prueba oral <strong>de</strong> análisis y traducción <strong>de</strong> texto, análisis y traducción <strong>de</strong> textos<br />
bilingües, aspectos culturales completos con <strong>de</strong>sarrollo a elección <strong>de</strong>l docente.<br />
ARTICULO 20º) Son alumnos REGULARES aquellos que cumplan las siguientes<br />
condiciones: aprobar el 80% <strong>de</strong> los Trabajos Prácticos con calificaciones<br />
iguales o mayores a 4 (cuatro) y aprobar el 80% <strong>de</strong> las Evaluaciones<br />
Parciales con calificaciones iguales o mayores a 4 (cuatro). Las calificaciones<br />
<strong>de</strong> evaluaciones parciales y trabajos prácticos serán consi<strong>de</strong>radas separadamente<br />
y no serán promediadas a los fines <strong>de</strong> la aprobación <strong>de</strong> alumno<br />
REGULAR.
ARTICULO 21º) Los profesores encargados <strong>de</strong> cátedra <strong>de</strong>berán prever el <strong>de</strong>recho<br />
<strong>de</strong> los alumnos a recuperar como mínimo el 25% <strong>de</strong> las evaluaciones.<br />
En caso <strong>de</strong> que el número <strong>de</strong> evaluaciones fuera igual o menor a 3 (tres) los<br />
alumnos tendrán <strong>de</strong>recho a recuperar al menos una <strong>de</strong> ellas. La calificación<br />
que se obtenga substituirá a la obtenida en la evaluación recuperada.<br />
ARTICULO 22º) Los alumnos tendrán <strong>de</strong>recho a recuperar como mínimo el<br />
33% <strong>de</strong> los Trabajos Prácticos. En caso <strong>de</strong> que la aplicación <strong>de</strong> 33% al número<br />
<strong>de</strong> trabajos prácticos recuperables diera un número fraccionario, se consi<strong>de</strong>rará<br />
que el <strong>de</strong>recho a la recuperación se extien<strong>de</strong> al número inmediato superior.<br />
ARTICULO 23º) La regularidad se extien<strong>de</strong> por el mínimo <strong>de</strong> 3 (tres) años, a<br />
partir <strong>de</strong> que se <strong>de</strong>ja constancia fehaciente <strong>de</strong> que el alumno acce<strong>de</strong> a esa<br />
condición. Si la fecha <strong>de</strong> finalización <strong>de</strong> ese período no coincidiera con una<br />
fecha <strong>de</strong> examen <strong>de</strong> la materia en cuestión, se exten<strong>de</strong>rá hasta el turno <strong>de</strong><br />
exámenes subsiguiente.<br />
ALUMNOS LIBRES<br />
Requisitos:<br />
- Los alumnos libres rin<strong>de</strong>n un examen escrito y oral . El escrito consistirá en<br />
el análisis y traducción <strong>de</strong> un texto latino no elaborado en clase. El examen<br />
oral versará sobre la totalidad <strong>de</strong>l programa analítico.<br />
ARTICULO 24º) Los alumnos que, estando <strong>de</strong>bidamente matriculados en el<br />
año académico, <strong>de</strong>cidan inscribirse a presentar exámenes finales en la condición<br />
<strong>de</strong> LIBRES, acce<strong>de</strong>rán a un examen <strong>de</strong> dos instancias: la primera <strong>de</strong><br />
carácter escrito y la segunda oral, contemplándose en ambas los aspectos teóricos<br />
y prácticos. Una vez aprobada la instancia escrita se proce<strong>de</strong>rá al examen<br />
oral. Cuando el tribunal examinador consi<strong>de</strong>re que el resultado <strong>de</strong> la<br />
constancia escrita merece la calificación <strong>de</strong> 8 (ocho) o más, podrá obviar la<br />
instancia oral, previo acuerdo expreso <strong>de</strong>l alumno.<br />
Régimen <strong>de</strong> cursado: Anual<br />
Carga horaria: 4 horas semanales <strong>de</strong> clases teórico-prácticas y horas <strong>de</strong> atención.<br />
Materiales<br />
Es necesario que cada cursante cuente con su diccionario latín-españolespañol-latín<br />
y, en lo posible, con una Gramática Latina.<br />
(Se ofrecerá el material textual seleccionado en formato <strong>de</strong> <strong>cua<strong>de</strong>rnillo</strong> práctico).<br />
N.B: En el tercer práctico, tanto para promocionales cuanto para regulares, se<br />
evaluarán biografía, marco histórico y obras <strong>de</strong> los nueve autores cuyos fragmentos<br />
integran cada una <strong>de</strong> las unida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l programa.<br />
14
15<br />
Literaturas Latinas y Griegas
Aquí se acerca un cuadro sinóptico, elaborado por personal <strong>de</strong> la cátedra, que<br />
facilitará la lectura sincrónica sobre los autores y las producciones literarias<br />
en las diferentes épocas latinas y griegas.<br />
Literatura Latina<br />
16
17<br />
Literatura Griega
Espacio para notas personales:<br />
18
19<br />
Ejercicios prácticos
Ejercicios 1ª Declinación<br />
1) Hispania patria puellae est.<br />
2) Domina ancillam vituperat.<br />
3) Paterfamilias filiae nuptias parat.<br />
4) Insulae patria nautarum sunt.<br />
5) Pecunia avaritiae et discordiae causa est.<br />
6) Sicilia insula Italiae est.<br />
7) Perfuga iustitiam reginae timet.<br />
8) Historia magistra vitae est.<br />
9) Iniuriae inimicitias parant.<br />
10) Roma domina Italiae et Hispaniae fuit.<br />
11) Agricola aquilam et columbam sagitta vulnerat.<br />
12) Spinae coronarum puellam vulnerant.<br />
13) Rosae mensam agricolam ornant.<br />
14) Poetae aram <strong>de</strong>ae rosis ornant.<br />
15) Columbae agricolarum sagittas vitant.<br />
16) Via tuta est.<br />
17) Silvae opacae et magnae erant.<br />
18) Formica sedula est.<br />
Ejercicios 2ª Declinación<br />
19) Eloquentia donum Dei est.<br />
20) Copiae nostrae patriam armis <strong>de</strong>fendunt.<br />
21) Iustitiae boni fundamentum est.<br />
22) Periculum populos iungit.<br />
23) Magistri consilium discipulos ad bonum ducit.<br />
24) Romanum Imperium a Romulo exordium habet.<br />
20
21<br />
25) Multi finitimi in oppidum veniunt propter belli periculum.<br />
26) Romani multa bella cum populis Italiae gerunt.<br />
27) Servius Tullius, filius feminae captivae, fossas circum murum<br />
Romam duxit.<br />
28) Vir gladio occisus est, alius morbo mortuus est.<br />
29) Multi viri gladio occisi sunt, alii morbo mortui sunt.<br />
30) Oppidani legatos Romam mittunt.<br />
31) Aper damnum agricolae agro infert.<br />
32) Apri multa damna agricolarum agris inferunt.<br />
33) Forum romanum magnum et pulchrum erat.<br />
34) Reus culpam in iudicio confessus est.<br />
35) Populi romani gloria magna et diuturna est.<br />
36) Inimicus fundum coloni vastat.<br />
37) Inimici fundos colonorum vastabant.<br />
38) Servus praedium domini colit.<br />
39) Servi praedia urbana et rustica colunt.<br />
40) Romani dis <strong>de</strong>abusque multa templa aedificaverunt.<br />
41) Romani negotia in foro gerebant ibique iudiciis intererant.<br />
42) Magister impigro discipulo praemium non dat.<br />
43) Magistri impigris discipulis multa dona non dabunt.<br />
Ejercicios 3ª Declinación<br />
44) Iu<strong>de</strong>x latrones et fures in carcerem coniicit.<br />
45) Temporibus antiquis, praetor populi Romani ius dicebat.<br />
46) Cadaver hominis est corpus sine animo.<br />
47) Audaces fortuna iuvat.<br />
48) Iusti viri tribunalia non timent.
49) Homines iniusti iudicum severitatem timent.<br />
50) Captivi fame et siti carcere mortui sunt.<br />
51) Iudices homicidam morte multaverunt.<br />
52) Iu<strong>de</strong>x homicidam capitis damnavit.<br />
53) Milo <strong>de</strong> vi accusatus est.<br />
54) Maxima puellae dos virtus est.<br />
55) Dux militibus fortibus hostium calcaria <strong>de</strong>dit.<br />
56) Milites Romani magna hiemis frigora perferunt.<br />
57) Praetor quaestionem habuit <strong>de</strong> cae<strong>de</strong>.<br />
58) Iniuriam patimur aut corpus aut extra corpus; in corporibus verberibus,<br />
extra corpus conviciis.<br />
59) Liberi in potestate patris sunt, uxores in potestate viri.<br />
60) Pronuntiatio iudicis, con<strong>de</strong>mnatio vel absolutio, finem controversiarum<br />
facit.<br />
61) Possessio non tantum corporis, sed et iuris est.<br />
62) Separata esse <strong>de</strong>bet possessio a proprietate: non semper possessor<br />
dominus est.<br />
63) Possessionem adquirimus corpore et animo.<br />
64) Usucapio pignoris conventionem non exstinguit.<br />
65) Ad omnes agros iter semper liberum est.<br />
66) Creditor pignus ex pactione alienare potest.<br />
67) Omnes cives vectigalia pen<strong>de</strong>re <strong>de</strong>bent, pauci immunes sunt.<br />
68) Ius civilis est propter utilitatem publicam.<br />
69) Diuturna consuetudo pro iure et lege est, cum <strong>de</strong>est scriptum.<br />
70) Pupillorum tutores et negotia gerunt et auctoritatem interponunt, mulierum<br />
autem tutores auctoritatem dumtaxat interponunt.<br />
71) Hereditas est sucessio in universum ius quod <strong>de</strong>functus habuit.<br />
72) Hereditas personam <strong>de</strong>functi sustinet.<br />
22
23<br />
73) Totum gentilicium ius in <strong>de</strong>suetudinem abiit.<br />
74) Testamenta vim ex institutione heredis accipiunt.<br />
75) Sua culpa amittit paternam hereditatem.<br />
76) Testamentum iuris civilis est quinque testium signis signatum, subscriptione<br />
firmatum.<br />
77) Testamentum iuris praetorii est septem testium signis signatum.<br />
Ejercicios 4ª Declinación<br />
78) Equitatus romanus magno impetu hostium copias fugavit.<br />
79) Per longas porticus currebat puer.<br />
80) Temporibus antiquis homines saepe in specubus habitabant.<br />
81) Pater meus semper domi est quia graviter aegrotat.<br />
82) Cives boni <strong>de</strong>cretis senatus semper parebunt.<br />
83) Domus nostra abundat pecunia.<br />
84) In <strong>de</strong>xtro cornu exercitus dux equitatum collocavit.<br />
Ejercicios 5ª Declinación<br />
85) Res humanae fragiles caducaeque sunt.<br />
86) Fortuna est rerum omnium domina.<br />
87) Spes est exspectatio boni, metus est exspectatio mali.<br />
88) Hieme dies breves sunt, noctes longae, contra aestate longi<br />
sunt dies, noctes breves.<br />
89) Caesar triplicem aciem in planicie constituit et cornua equitibus firmavit.<br />
90) Galli spatia omnis temporis non numero dierum sed noctium finiunt.
Espacio para notas personales:<br />
24
27<br />
Textos programáticos
UNIDAD I<br />
TITUS LIVIUS<br />
Ab Urbe condita I, 3, 4 (Adaptación)<br />
Romulus et Remus<br />
Vir Troianus filium habebat Ascanium. Ascanius Albam condit. Silvius <strong>de</strong>in<strong>de</strong><br />
regnat, forte 1 in silvis 2 natus; Silvius Aeneam Silvium creat. Post 3 multos<br />
annos 4 Proca regnat. Proca duos filios procreat. Mox discordia inter 5 pueros<br />
est.<br />
Sed nec <strong>de</strong>i nec viri aut Ream Silviam aut filios a saevitia regia 6 vindicant.<br />
Amulius Ream Silviam in custodiam 7 dat, pueros servis commendat. Servi<br />
pueros in aquam iaciunt. Magnae tum in locis silvae erant. Paulo post aquae<br />
pueros in ripa relinquunt. Forte lupa e silva 8 ad fluvium 9 venit et pueros audit<br />
vi<strong>de</strong>tque. Lupa nutrit benigna pueros. Dein<strong>de</strong> agricola Faustulus pueros invenit<br />
et ex fluvio per agros 10 ad villam ducit. In villa Faustulus et Acca Larentia<br />
magna cura pueros educant.<br />
--------------------------------------------------<br />
1- Adverbio <strong>de</strong> modo: “por casualidad”.<br />
2- Complemento <strong>de</strong> lugar: en dón<strong>de</strong>.<br />
3- Preposición que rige caso acusativo.; se traduce “<strong>de</strong>spués <strong>de</strong>”.<br />
4- Complemento <strong>de</strong> tiempo.<br />
5- Preposición que rige acusativo; se traduce “entre”.<br />
6- Adjetivo; se traduce “real”.<br />
7- Complemento <strong>de</strong> lugar: hacia, a don<strong>de</strong><br />
8- Complemento <strong>de</strong> lugar: <strong>de</strong>s<strong>de</strong>, <strong>de</strong> don<strong>de</strong>.<br />
9- Complemento <strong>de</strong> lugar: hacia, a don<strong>de</strong>.<br />
10- Complemento <strong>de</strong> lugar: por don<strong>de</strong>.<br />
28
29<br />
UNIDAD II<br />
QUINTUS HORATIUS FLACCUS [Horacio, Odas Selectas, XI, Bosch, 1957]<br />
Oda 3,13<br />
O fons Bandusiae 11 , splendidior 12 vitro,<br />
dulci digne mero non sine floribus,<br />
cras donaberis haedo,<br />
cui 13 frons turgida cornibus<br />
primis et venerem et proelia <strong>de</strong>stinat.<br />
Frustra: nam gelidos inficiet tibi<br />
rubro sanguine rivos<br />
lascivi suboles gregis.<br />
Te flagrantis atrox hora Caniculae 14<br />
nescit tangere 15 , tu frigus amabile<br />
fessis vomere tauris<br />
praebes et pecori vago.<br />
Fies 16 nobilium tu quoque fontium,<br />
me dicente 17 cavis impositam ilicem<br />
saxis, un<strong>de</strong> 18 loquaces<br />
lymphae <strong>de</strong>siliunt tuae.<br />
--------------------------------------------------<br />
11- Bandusia-ae: Fuente famosa <strong>de</strong> Italia ubicada en las cercanías <strong>de</strong> Venusa.<br />
12- Comparativo <strong>de</strong>l adjetivo splendidus-a-um.<br />
13- Dativo singular <strong>de</strong>l pronombre relativo qui-quae-quod.<br />
14- La Canícula o Sirius es la estrella más brillante <strong>de</strong> la constelación llamada “Gran<br />
Perro” (Canis).<br />
15- Infinitivo presente activo <strong>de</strong>l verbo tango.<br />
16- 2ª pers. sing. <strong>de</strong>l futuro imperfecto activo <strong>de</strong>l verbo fio (llegar a ser).<br />
17- Me dicente: ablativo absoluto (porque yo canto).<br />
18- Adverbio relativo (<strong>de</strong> don<strong>de</strong>).
UNIDAD III<br />
GAIUS VALERIUS CATULLUS [Valerio Capullo, Ed. Mondadori, 1955]<br />
Carmen XLVI<br />
Iam ver egelidos refert 19 tepores,<br />
iam caeli furor aequinoctialis<br />
iocundis Zephyri silescit aureis.<br />
linquantur 20 Phrygii, Catulle, campi<br />
Nicaeaeque ager uber aestuosae:<br />
ad claras Asiae volemus 21 urbes 22 .<br />
iam mens praetrepidans 23 avet vagari 24 ,<br />
iam laeti 25 studio pe<strong>de</strong>s vigescunt.<br />
o dulces comitum valete 26 coetus,<br />
longe quos 27 simul a domo profectos 28<br />
diversae variae 29 viae reportant.<br />
--------------------------------------------------<br />
19- refert: <strong>de</strong>l v. refero, 3ª s. presente. Verbo irregular.<br />
20- linquantur: modo subj. V. pasiva <strong>de</strong> relinquo.<br />
21- volemus: modo subj. V. <strong>de</strong> 1ª conj.<br />
22- “ad claras urbes”: ciuda<strong>de</strong>s griegas <strong>de</strong>l Asia Menor.<br />
23- Adjetivo.<br />
24- vagari: inf. pres. pasivo <strong>de</strong> verbo <strong>de</strong>ponente vagor. Traducir en V. Activa.<br />
25- laeti: concuerda con pe<strong>de</strong>s, pero se refiere por el sentido a studio (hipálage).<br />
26- valete: imperat. <strong>de</strong> valeo, se traduce: adiós.<br />
27- quos: pron. relat. referido a comitum; <strong>de</strong> qui, quae, quod.<br />
28- profectos: <strong>de</strong>l v. proficiscor. Part. perfecto, con valor <strong>de</strong> adj.<br />
29- diversae variae: adjetivos <strong>de</strong> distinto valor en el sentido <strong>de</strong> “unos por tierra y otros<br />
por mar”.<br />
30
31<br />
UNIDAD IV<br />
PUBLIUS OVIDIUS NASO [Ovi<strong>de</strong>, Metamorphoses, Lesage, Hachette, 1866]<br />
Metamorphoses X, vv. 26-36<br />
“…<br />
Vicit Amor. Sed vos, per ego haec loca plena timoris,<br />
Per Chaos hoc ingens, vastique silentia regni,<br />
Eurydices 30 , oro, properata retexite fata.<br />
Omnia <strong>de</strong>bentur 31 vobis; paulùmque morati<br />
Seriùs aut citiùs se<strong>de</strong>m properamus ad unam: 30<br />
Tendimus huc omnes ; haec est domus ultima, vosque<br />
Humani generis longissima regna tenetis.<br />
Haec quoquè,quum justos matura peregerit annos,<br />
Juris erit vestir: pro munere poscimus usum.<br />
Quòd si fata negant veniam pro conjuge, certum est<br />
Nolle redire mihi: leto gau<strong>de</strong>te duorum”<br />
--------------------------------------------------<br />
30- Genitivo singular: “<strong>de</strong> Eurídice”.<br />
31- 3ª pers. plural <strong>de</strong>l presente indicativo <strong>de</strong> voz pasiva.
UNIDAD V<br />
PLAUTUS [Comédies, Aulularia, Ed. Belles Lettres, Ernout,1959]<br />
Aulularia vv. 1-8; 21-27<br />
Nequis miretur 32 qui sim 33 , paucis eloquar 34 .<br />
Ego Lar sum familiaris ex hac familia<br />
Vn<strong>de</strong> exeuntem 35 me aspexistis. Hanc domum<br />
Iam multos annos est cum possi<strong>de</strong>o et colo<br />
Patri auoque iam huius qui nunc hic habet. 5<br />
Sed mihi auus huius obsecrans concredidit<br />
Thesaurum auri clam omnis: in medio foco<br />
Defodit, uenerans me ut 36 id seruarem 37 sibi.<br />
.................................................................<br />
Is ex se hunc reliquit qui hic nunc habitat filium<br />
Pariter moratum, ut pater auusque huius fuit.<br />
Huic filia una est; ea mihi cottidie<br />
Aut ture aut uino aut aliqui 38 semper supplicat;<br />
Dat mihi coronas. Eius honoris gratia 39 25<br />
Feci thesaurum ut 40 hic reperiret 41 Euclio,<br />
Quo 42 illam facilius nuptum 43 , si uellet 44 , daret.<br />
--------------------------------------------------<br />
32- miretur: verbo <strong>de</strong>ponente, presente <strong>de</strong> subjuntivo.<br />
33- sim: presente <strong>de</strong> subj. verbo sum.<br />
34- eloquar: verbo <strong>de</strong>ponente.<br />
35- exeuntem: verbo exeo.<br />
36- ut: conj. “que”.<br />
37- servarem: imperf. <strong>de</strong> subj.<br />
38- aliqui: ablativo neutro arcaico.<br />
39- gratia: ablat. con valor preposicional.<br />
40- ut: “como”.<br />
41- reperiret: imperf. <strong>de</strong> subj.<br />
42- quo: conj. “para que” con comparativo.<br />
43- nuptum dare: “dar en matrimonio”.<br />
44- vellet: imperf. <strong>de</strong> subjuntivo, verbo irregular volo.<br />
32
33<br />
UNIDAD VI<br />
MARCUS TULLIUS CICERO<br />
[http://www.latin.it/autore/cicerone/orationes/pro_archia]<br />
Pro Archia VII, 16<br />
Quod si non his tantus fructus osten<strong>de</strong>retur 45 , et si ex his studiis <strong>de</strong>lectatio<br />
sola peteretur, tamen, (ut opinor), hanc animi adversionem humanissimam<br />
ac liberalissimam iudicaretis. Nam ceterae neque temporum sunt neque<br />
aetatum omnium neque locorum: haec studia adulescentiam alunt 46 , senectutem<br />
oblectant, secundas res ornant, adversis perfugium ac solacium praebent,<br />
<strong>de</strong>lectant domi 47 , non impediunt foris, pernoctant nobiscum,<br />
peregrinantur, rusticantur.<br />
---------------------------------------------------<br />
45- De ostendo: mostrar, manifestar.<br />
46- Presente <strong>de</strong>l verbo alo: alimentar, nutrir.<br />
47- Locativo.
UNIDAD VII<br />
PUBLIUS VERGILIUS MARO [Virgilio, Textos Clásicos Anotados, Ed. Gredos,<br />
1992]<br />
Aeneis IV vv. 522-531 (El lamento <strong>de</strong> Dido)<br />
Nox erat et placidum carpebant 48 fessa soporem<br />
corpora per terras silvaeque et saeva quierant 49<br />
aequora; cum medio volvuntur si<strong>de</strong>ra lapsu,<br />
cum tacet omnis ager, pecu<strong>de</strong>s pictaeque volucres, 525<br />
quaeque lacus late liquidos, quaeque aspera dumis<br />
rura tenent 50 , somno positae 51 sub nocte silenti.<br />
At non infelix animi Phoenissa 52 neque unquam<br />
solvitur 53 in somnos oculisve aut pectore noctem<br />
accipit. Ingeminant curae rursusque resurgens 530<br />
saevit amor magnoque irarum fluctuat aestu.<br />
--------------------------------------------------<br />
48- carpebant: <strong>de</strong> carpeo o carpo: disfrutar.<br />
49- quierant: <strong>de</strong> quiesco: <strong>de</strong>scansar, reposar. Pret. Pluscuamperfecto con apócope<br />
<strong>de</strong> la sílaba intermedia ve.<br />
50- tenent: <strong>de</strong> teneo, aquí con el sentido <strong>de</strong> “poblar”.<br />
51- positae: se sobreentien<strong>de</strong> sunt.<br />
52- Phoenissa: la Fenicia, Dido, reina <strong>de</strong> Cartago, enamorada <strong>de</strong> Eneas el troyano.<br />
53- solvitur: <strong>de</strong> solvo: entregar.<br />
34
35<br />
UNIDAD VIII<br />
LUCIUS ANNAEUS SENECA [Cartas Morales, Biblioteca Scriptorum Graecorum<br />
et Romanorum Mexicana, Obras Completas, UNAM, 1951]<br />
Epistulae morales ad Lucilium VI, LXI<br />
[1] Desinamus quod uoluimus uelle 54 . Ego certe id ago: ne senex ea<strong>de</strong>m<br />
uelim 55 , quae puer uolui. In hoc unum eunt 56 dies, in hoc noctes, hoc opus<br />
meum est, haec cogitatio: inponere ueteribus malis finem. Id ago ut 57 , mihi<br />
instar 58 totius uitae dies sit; nec mehercules tanquam ultimum rapio 59 , sed<br />
sic illum aspicio, tamquam esse uel 60 ultimus possit 61 . [2] Hoc animo tibi hanc<br />
epistulam scribo, tamquam me cum maxime scribentem mors euocatura 62<br />
sit. Paratus exire 63 sum et i<strong>de</strong>o fruar 64 vita, quia quam diu 65 futurum<br />
hoc sit 66 , non nimis pen<strong>de</strong>o 67 .<br />
Ante senectutem curaui, ut bene uiuerem 68 , in senectute, ut bene moriar 69 ;<br />
bene autem mori est libenter mori.<br />
--------------------------------------------------<br />
54- velle: infinitivo presente <strong>de</strong> volo.<br />
55- ago ne velim: “procuro no querer”.<br />
56- eunt: presente <strong>de</strong> eo, verbo irregular.<br />
57- ago ut: “procuro que”.<br />
58- instar: adv., “a semejanza <strong>de</strong>”.<br />
59- rapio: “me apresuro a gozar”.<br />
60- vel: “hasta”.<br />
61- possit: pres. <strong>de</strong> subj. <strong>de</strong> possum.<br />
62- evocatura sit: conjugación perifrástica activa, “fuera a llamar”.<br />
63- exire: infinitivo presente <strong>de</strong> eo.<br />
64- fruar: verbo <strong>de</strong>ponente.<br />
65- quam diu: “durante cuánto tiempo”.<br />
66- futurum sit: conjugación perifrástica activa.<br />
67- non nimis pen<strong>de</strong>o: “no me preocupa <strong>de</strong>masiado”.<br />
68- curavi ut viverem: “procuré vivir”.<br />
69- moriar: verbo <strong>de</strong>ponente.
UNIDAD IX<br />
GAIUS IULIUS CAESAR [C. Julio César, UNAM, 1979]<br />
De Bello Gallico V, 12<br />
(1) Britanniae pars interior ab iis incolitur quos natos in insula ipsa memoria<br />
proditum dicunt; (2) maritima pars ab iis qui praedae ac belli inferendi causa<br />
ex Belgio transierant, qui omnes fere iis nominibus civitatum appellantur quibus<br />
orti ex civitatibus eo pervenerunt, et bello illato ibi permanserunt atque agros<br />
colere coeperunt. (3) Hominum est infinita multitudo creberrimaque aedificia,<br />
fere Gallicis consimilia; pecorum magnus numerus. (4) Utuntur aut aere aut<br />
nummo aureo aut talis ferreis, ad certum pondus examinatis, pro nummo. (5)<br />
Nascitur ibi plumbum album in mediterraneis regionibus, in maritimis ferrum,<br />
sed eius exigua est copia; aere utuntur importato. Materia cuiusque generis,<br />
ut in Gallia, praeter fagum atque abietem. (6) Leporem et gallinam et anserem<br />
gustare fas non putant; haec tamen alunt animi voluptatisque causa. (7) Loca<br />
sunt temperatiora quam in Gallia, remissioribus frigoribus.<br />
36
37<br />
Espacio para notas personales:
41<br />
Anexos
Presentación <strong>de</strong> los materiales <strong>de</strong> anexo<br />
Este anexo <strong>de</strong> materiales se conforma a partir <strong>de</strong> cuadros generales <strong>de</strong> <strong>de</strong>sinencias<br />
nominales <strong>de</strong> acuerdo a cada una <strong>de</strong> las <strong>de</strong>clinaciones y tablas que<br />
se correspon<strong>de</strong>n con las variantes acci<strong>de</strong>ntales <strong>de</strong> los verbos.<br />
En primer lugar, se encontrará un cuadro elaborado por la Profesora Julieta<br />
Consigli, a los fines <strong>de</strong> introducir y enriquecer el estudio <strong>de</strong> la morfología<br />
nominal latina.<br />
Los cuadros siguientes, acercan información referida a las diferentes <strong>de</strong>clinaciones<br />
con las cuales se trabajará a lo largo <strong>de</strong> la asignatura. Los mismos,<br />
fueron extraídos <strong>de</strong>l Diccionario por Raíces <strong>de</strong>l Latín y <strong>de</strong> las voces <strong>de</strong>rivadas.<br />
Santiago Segura Munguía. <strong>Universidad</strong> <strong>de</strong> Deusto. Bilbao, 2006.<br />
42