27.04.2013 Views

cuadernillo - Blogs FFyH - Universidad Nacional de Córdoba

cuadernillo - Blogs FFyH - Universidad Nacional de Córdoba

cuadernillo - Blogs FFyH - Universidad Nacional de Córdoba

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Rectora<br />

Dra. Carolina Scotto<br />

Vice Rectora<br />

Dra. Hebe Gol<strong>de</strong>nhersch<br />

Secretario Académico<br />

Dr. Gabriel Bernar<strong>de</strong>lo<br />

Decana<br />

Dra. Gloria E<strong>de</strong>lstein<br />

Vice Decana<br />

Mgtr. Silvia Ávila<br />

Secretaria Académica<br />

Mgtr. Marcela Sosa<br />

Coordinadora Área <strong>de</strong> Tecnología Educativa<br />

Mgtr. Joel Armando<br />

Proyecto: “<strong>Universidad</strong> en la Sociedad <strong>de</strong>l Conocimiento. Fortalecimiento<br />

institucional <strong>de</strong> áreas <strong>de</strong>dicadas a la enseñanza con nuevas<br />

tecnologías”.<br />

<strong>Universidad</strong> Santiago <strong>de</strong> Compostela (España): Dra. Adriana Gewerc<br />

<strong>Universidad</strong> <strong>Nacional</strong> <strong>de</strong> <strong>Córdoba</strong>: Dr. Pío García<br />

Facultad <strong>de</strong> Filosofía y Humanida<strong>de</strong>s: Lic. Marcela Pacheco


Imagen <strong>de</strong> tapa disponible en:<br />

Escuela <strong>de</strong> Letras<br />

Cátedra: Lengua y Cultura Latinas I<br />

www.flickr.com/photos/25646388@N03/2845700423<br />

Autora <strong>de</strong>l <strong>cua<strong>de</strong>rnillo</strong>: Prof. Julieta Consigli<br />

Coordinación <strong>de</strong> la producción: Prof. María Belén Uanini<br />

Producción integral <strong>de</strong>l material: Área <strong>de</strong> Tecnología Educativa.<br />

<strong>FFyH</strong>


5<br />

Índice<br />

Presentación <strong>de</strong>l <strong>cua<strong>de</strong>rnillo</strong> ....................................................pág. 7<br />

Programa <strong>de</strong> la asignatura para el año 201............................. pág. 8<br />

Cuadro sobre Literaturas Latinas y Griegas............................ pág. 15<br />

Espacio para notas personales............................................... pág. 18<br />

Ejercicios prácticos.................................................................. pág. 19<br />

Espacio para notas personales................................................pág. 24<br />

Textos programáticos.............................................................. pág. 27<br />

Espacio para notas personales............................................... pág. 37<br />

Anexos.................................................................................... pág. 41.<br />

Cuadros generales <strong>de</strong> <strong>de</strong>sinencias nominales y<br />

tablas con variantes acci<strong>de</strong>ntales <strong>de</strong> verbo .............................pág. 42


7<br />

Presentación <strong>de</strong>l <strong>cua<strong>de</strong>rnillo</strong><br />

Este <strong>cua<strong>de</strong>rnillo</strong> tiene el objetivo <strong>de</strong> ofrecer a los estudiantes <strong>de</strong>l primer curso<br />

<strong>de</strong> latín, un material que sirva <strong>de</strong> guía para el acceso al estudio <strong>de</strong> la morfología<br />

y al análisis sintáctico básico, ejemplificado en oraciones sencillas y en<br />

fragmentos <strong>de</strong> textos <strong>de</strong> autores clásicos. Cada una <strong>de</strong> las temáticas aquí incluidas<br />

será <strong>de</strong>sarrollada <strong>de</strong> forma general en el aula, profundizada <strong>de</strong><br />

acuerdo al nivel <strong>de</strong> las incorporaciones teóricas paulatinas, aclarada y puesta<br />

en práctica durante el transcurso <strong>de</strong>l período lectivo.<br />

Para el aprendizaje <strong>de</strong>l aspecto formal <strong>de</strong> la lengua latina se presentan, en<br />

un anexo, cuadros generales <strong>de</strong> <strong>de</strong>sinencias nominales <strong>de</strong> acuerdo a cada<br />

una <strong>de</strong> las <strong>de</strong>clinaciones y tablas que se correspon<strong>de</strong>n con las variantes acci<strong>de</strong>ntales<br />

<strong>de</strong> los verbos.<br />

A su vez, los textos representan una panorámica <strong>de</strong> la literatura latina más<br />

<strong>de</strong>stacada y han sido seleccionados teniendo en cuenta el variado perfil <strong>de</strong><br />

los históricos participantes <strong>de</strong>l curso; su dificultad se a<strong>de</strong>cua por unidad a los<br />

elementos lingüísticos pretendidos en cada una <strong>de</strong> ellas.<br />

Por otra parte, este documento se complementa con otros contenidos y activida<strong>de</strong>s<br />

que se presentan en el aula virtual <strong>de</strong> la asignatura con la finalidad y<br />

la intención <strong>de</strong> que los alumnos tengan la posibilidad <strong>de</strong> manejar distintos soportes<br />

didácticos.<br />

En este <strong>cua<strong>de</strong>rnillo</strong>, también podrán efectuar anotaciones personales sobre<br />

algunos temas, en las hojas en blanco que hemos <strong>de</strong>jado en algunos <strong>de</strong> los<br />

apartados para tal fin.<br />

Encontrarán, a<strong>de</strong>más, en este material mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong> trabajos prácticos para<br />

orientar sus tareas en la resolución <strong>de</strong> los mismos.


Programa <strong>de</strong> la asignatura para el año 2011<br />

Carreras: Licenciatura, Profesorado y Tecnicatura en Letras Clásicas (plan<br />

1986)<br />

Licenciatura en Letras Mo<strong>de</strong>rnas orientación lingüística (plan 2002)<br />

Profesorado en Letras Mo<strong>de</strong>rnas (plan 1986)<br />

Año: 2011<br />

Integrantes:<br />

Profesora Adjunta Encargada: Julieta Consigli<br />

Profesor Adjunto: Guillermo De Santis<br />

Profesora Asistente: María Isabel Disandro<br />

Fundamentación<br />

El latín entendido como instrumento para la lectura y procesamiento <strong>de</strong> textos<br />

en sus versiones originales permite el acceso a los testimonios escritos –incluyendo<br />

lo que también se entien<strong>de</strong> por “latinidad”- y posibilita la comprensión<br />

y recta práctica <strong>de</strong>l bagaje lingüístico-semántico en campos <strong>de</strong><br />

especificidad.<br />

El acercamiento a una esfera científica y literaria mediante un método <strong>de</strong> estudio<br />

a partir <strong>de</strong> la aprehensión <strong>de</strong> herramientas fácticas para el análisis morfosintáctico,<br />

prepara para:<br />

1. Conocer la lengua latina, entendiendo que el lenguaje no constituye una<br />

mera manifestación particular y aislada sino una forma con la que se expresa<br />

culturalmente una i<strong>de</strong>a.<br />

2. Analizar en profundidad y exhaustivamente los textos paradigmáticos contemplando<br />

principalmente los niveles morfológicos, sintácticos y semánticos<br />

acor<strong>de</strong>s con la iniciación <strong>de</strong> análisis y la tratadística particular.<br />

3. Integrar el estudio <strong>de</strong>l latín en una comprensión totalizadora <strong>de</strong>l mundo romano<br />

para la cual el análisis <strong>de</strong> los textos no ha <strong>de</strong> quedar reducido a la explicación<br />

<strong>de</strong> aspectos formales <strong>de</strong>l lenguaje, sino que exigirá la permanente<br />

referencia al marco histórico, político, social religioso, legal, etc.<br />

4. Descubrir a través <strong>de</strong> la elaboración <strong>de</strong> las obras, la experiencia espiritual<br />

<strong>de</strong>l hombre frente a los problemas permanentes <strong>de</strong> la historia <strong>de</strong> la humanidad.<br />

5. Compren<strong>de</strong>r al latín como una fuente <strong>de</strong> don<strong>de</strong> emanan corrientes <strong>de</strong> influencia<br />

notables en los contextos culturales posteriores.<br />

6. Planificar una actividad <strong>de</strong> investigación integradora que consi<strong>de</strong>re los puntos<br />

fundamentales <strong>de</strong> confluencia interdisciplinaria.<br />

7. Traducir textos fuentes selectos.<br />

8. Comunicar los conocimientos adquiridos en operaciones <strong>de</strong> macromarco.<br />

Objetivos<br />

Se preten<strong>de</strong> que el manejo <strong>de</strong> la lengua latina y los métodos a<strong>de</strong>cuados <strong>de</strong><br />

lecto-comprensión y análisis discursivo, cuya finalidad es la aprehensión <strong>de</strong><br />

un corte temático particular, sea un agente <strong>de</strong> cultura científica como así<br />

8


9<br />

también un aporte técnico-pragmático instrumental.<br />

Por lo tanto, se <strong>de</strong>be estar capacitado para:<br />

1. A<strong>de</strong>cuar las investigaciones <strong>de</strong>l área <strong>de</strong> la cultura clásica a la transmisión<br />

<strong>de</strong> los conocimientos en la praxis.<br />

2. Desarrollar habilida<strong>de</strong>s para el análisis <strong>de</strong> los textos como punto <strong>de</strong> partida<br />

para la comprensión <strong>de</strong> la cultura genérica.<br />

3. Formar una actitud crítica que permita la reflexión y comprensión <strong>de</strong>l contexto<br />

en la actualidad cuyas pautas fundamentales tienen una profunda raíz<br />

greco-romana.<br />

4. Transmitir la dimensión <strong>de</strong>l estudio <strong>de</strong> la lengua clásica como medio para<br />

la internalización <strong>de</strong> una comprensión genérica <strong>de</strong>l idioma castellano.<br />

5. Analizar críticamente los problemas planteados en lengua original y transferirlos<br />

a un lenguaje coherente y válido.<br />

El proceso se orientará a lograr que el cursante <strong>de</strong>sarrolle los siguientes conocimientos,<br />

habilidad y actitu<strong>de</strong>s:<br />

Conocimientos<br />

-<strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> la lengua latina y castellana en sus diferentes niveles: fonológico,<br />

morfológico, sintáctico y semántico.<br />

-<strong>de</strong> ortografía, normativa y regláticas.<br />

Habilidad<br />

-práctica en la recepción <strong>de</strong> la lengua oral y escrita.<br />

Actitu<strong>de</strong>s<br />

-<strong>de</strong> respeto por los conceptos e i<strong>de</strong>as <strong>de</strong> los originales corregidos.<br />

-<strong>de</strong> cuidado por la temática <strong>de</strong> los autores originales.<br />

-<strong>de</strong> atención respecto <strong>de</strong> la tarea realizada.<br />

Programa analítico<br />

Unidad N° l: a) TITO LIVIO, Titus Livius, Ab Urbe Condita I 45 , Dianae templum.<br />

b) La escritura y la pronunciación clásica latina. Acentuación<br />

latina y reglas <strong>de</strong> cantidad elementales. Flexión nominal. Valor fundamental<br />

<strong>de</strong> los casos en relación al castellano. Primera y segunda <strong>de</strong>clinación <strong>de</strong>l<br />

nombre latino. Adjetivos <strong>de</strong> primera clase. Indicativo, tiempos simples <strong>de</strong><br />

sum y las cuatro conjugaciones latinas regulares.<br />

Unidad N° 2: a) HORACIO, Quintus Horatius Flaccus, Oda III-18.<br />

b) Tercera <strong>de</strong>clinación en su triple aspecto: regular, particular<br />

e irregular. Adjetivos <strong>de</strong> la segunda clase. Indicativo, tiempos perfectos <strong>de</strong><br />

sum y <strong>de</strong> las cuatro conjugaciones regulares latinas. Complementos circunstanciales<br />

<strong>de</strong> lugar.<br />

Unidad N° 3: a) CATULO, Gaius Valerius Catullus, Carmen XLVI.<br />

b) Cuarta y quinta <strong>de</strong>clinaciones: aspecto regular y particular.<br />

Grados <strong>de</strong> significación <strong>de</strong>l adjetivo. Comparación <strong>de</strong>l adjetivo regular, particular,<br />

irregular y <strong>de</strong>fectivo. Formación <strong>de</strong>l 2º término <strong>de</strong>l comparativo.


Unidad N° 4: a) OVIDIO, Publius Ovidius Naso, Metamorphoses X, vv. 26-36.<br />

b) Superlativo y complemento <strong>de</strong>l superlativo.<br />

Palabras invariables. Adverbios <strong>de</strong> manera. Su formación. Grados <strong>de</strong> comparación<br />

<strong>de</strong> los adverbios.<br />

Enunciado <strong>de</strong> un verbo latino. Tema <strong>de</strong> presente, perfecto y supino.<br />

Unidad N ° 5: a) PLAUTO, Titus Maccius Plautus, Aulularia vv. 1-8; 21-27.<br />

b) Flexión pronominal. Pronombres personales, posesivos, <strong>de</strong>mostrativos,<br />

relativos, interrogativos, in<strong>de</strong>finidos. Numerales: cardinales y ordinales.<br />

Oración <strong>de</strong> relativo.<br />

Unidad N° 6: a) CÉSAR, Gaius Iulius Caesar, De Bello Gallico I, 2.<br />

b) Panorama <strong>de</strong> la flexión verbal. Acci<strong>de</strong>ntes verbales: voz,<br />

modo, tiempo, número y persona. Modo Subjuntivo e Imperativo <strong>de</strong> sum y <strong>de</strong><br />

las cuatro conjugaciones regulares latinas.<br />

Unidad N° 7: a) VIRGILIO, Publius Vergilius Maro, Aeneis II, vv. 250-262.<br />

b) La voz pasiva <strong>de</strong> las cuatro conjugaciones. Conversión <strong>de</strong> la<br />

pasiva en activa y viceversa. Complemento agente. Verbos <strong>de</strong>ponentes y semi<strong>de</strong>ponentes.<br />

.<br />

Unidad N° 8 : a) SÉNECA, Lucius Annaeus Seneca, Epistulae morales ad Lucilium<br />

VI, LXI.<br />

b) Verbos irregulares. Sum y sus compuestos. Volo, nolo , malo,<br />

eo, fero y fio. Verbos <strong>de</strong>fectivos e impersonales. Norma esencial <strong>de</strong> la sintaxis<br />

<strong>de</strong> los casos.<br />

Unidad N° 9 a) CICERÓN, Marcus Tullius Cicero, De Republica, Somnium<br />

Scipionis XV.<br />

b) Formas nominales <strong>de</strong>l verbo. Su formación y su uso. Infinitivo<br />

como sujeto y como complemento directo. Oración <strong>de</strong> infinitivo. Gerundio y<br />

supino. El participio <strong>de</strong> ambas voces y su aplicación. Ablativo absoluto. Conjugación<br />

perifrástica activa y pasiva. Dativo agente.<br />

Bibliografía<br />

BAYET JEAN, Literatura latina. Ed. Ariel.<br />

BUCHNER KARL, Historia <strong>de</strong> la Literatura Latina, Ed. Labor, Barcelona.<br />

CARATTI, José. Gramática Latina, Dirección General <strong>de</strong> Publicaciones <strong>de</strong> la<br />

U.N.C., <strong>Córdoba</strong>, 1984.<br />

CATULO, Poesías. José Vergés. Bosch, Barcelona, 1967.<br />

CATULO, Poésie, texte établi et traduit par Georges Lafaye; París; Les Belles<br />

Lettres, 1958.<br />

CATULO, Cayo Valerio Poesie; Trad. e postillate col testo da Guido Masón;<br />

Bologna; N. Zanichelli, 1945.<br />

CÉSAR, La guerra <strong>de</strong> las Galias, T. Dolores Fernán<strong>de</strong>z, UNAM, México, 1979.<br />

CAESAR IULIUS, Comentarios <strong>de</strong> la guerra <strong>de</strong> las Galias, Espasa Calpe,<br />

Bs.As., Argentina, 1948.<br />

CÉSAR, Les guerres <strong>de</strong>s Gaules, Les Belles Lettres, Paris, 1958/9.<br />

10


11<br />

CÉSAR, Obras Completas, El Ateneo, Bs.As., Arg., 1951.<br />

CÉSAR, La guerra <strong>de</strong> las Galias, T. García Yebra, Gredos, Madrid, 2000.<br />

CÉSAR. La guerra <strong>de</strong> las Galias. Segalá y Estalella. Bosch. Barcelona,<br />

1965.<br />

CICERÓN, Marco Tulio. De la República, UNAM, Méjico,1984.<br />

CICERO, Marcus Tullius. De Republica. Introducción, traducción y notas<br />

Julio Pimentel Álvarez. Méjico, UNAM, 1984 .<br />

CICERO, Marcus Tullius. De Republica. Traducción <strong>de</strong>l latín, prólogo y notas<br />

<strong>de</strong> Francisco P. Samaranch. Buenos Aires, Aguilar, 1967.<br />

CICERÓN, Marco Tulio. Sobre la República. Introducción, traducción, apéndice<br />

y notas <strong>de</strong> Álvaro D´Ors. Gredos (1991). Planeta-DeAgostini, España,<br />

1998.<br />

ECHAURI, Eustaquio, Lengua latina II, Ed. Atlas, Madrid, 1945.<br />

GUASCH, S. J., Gramática latina, Buenos Aires, 1948.<br />

HORACIO, Odas selectas. Rev. R. Torner. Bosch, Barcelona, 1957.<br />

JONES, Peter and SIDWELL, Keith. Reading Latin. Gramática I. Ed. Promociones<br />

Publicaciones Universitarias, Barcelona, 1989.<br />

KALINOWSKI, Juan Pedro y DE SANTIS, Guillermo, Humanitas. Curso <strong>de</strong><br />

Lengua y Cultura Latina 1. Ediciones Del Copista, <strong>Córdoba</strong>, 2006.<br />

LUSÁN, Pedro. (S.D.B.), Ingrediar III, Ed. Don Bosco, Buenos Aires, 1951.<br />

MELELLA, Osvald, Sintaxis y Metodología <strong>de</strong>l Latín Clásico. Facultad <strong>de</strong><br />

Ciencias <strong>de</strong> la Educación. U. N. <strong>de</strong>l Litoral. Paraná, Argentina, 1963.<br />

OVIDIUS NASO PUBLIUS. Arte <strong>de</strong> amar y Las metamorfosis. Trad. <strong>de</strong>l latín,<br />

prol. y notas por F. O. Sainz <strong>de</strong> Robles, Barcelona, 1969 .<br />

OVIDIUS NASO PUBLIUS. Metamorfosis. Intr. versión rítmica y notas <strong>de</strong> R.<br />

Bonifaz Nuño; México : UNAM, Inst. <strong>de</strong> Inv. Filológicas, 1979-80 .<br />

PALMER L. R., Introducción al Latín. Ariel, Barcelona, 1984.<br />

PLAUTUS, Titus Maccius. Aulularia; Commento e note di G. Masón; Torino;<br />

Chiantor, 1946.<br />

PLAUTUS, Titus Maccius. Comedias;Tito Maccio Plauto, introducción, traducción<br />

y notas <strong>de</strong> Germán Víveros; México<strong>Universidad</strong> <strong>Nacional</strong> Autónoma<br />

<strong>de</strong> México, <strong>de</strong> Investigaciones Filológicas, 1978-1980.<br />

PLAUTUS, Titus Maccius. Comédies; texte établi et traduit par Alfred Ernout;<br />

París; Les Belles Lettres, 1938-1961.<br />

RASQUIN, José A. N., Manual <strong>de</strong> Latín Jurídico. T.E.U.C.O. U.N.C. <strong>Córdoba</strong>,<br />

1971.<br />

RASQUIN, José A. N., Gramática latina., Ed. Jano, Buenos Aires, Arg., 1980.<br />

SALA, María Elisa y CASTILLA, Carlos Enrique, Lengua y Cultura Latinas. I<br />

Cua<strong>de</strong>rno <strong>de</strong> trabajos para el aula taller. Serie innovación pedagógica. Centro<br />

<strong>de</strong> Estudios Clásicos. Facultad <strong>de</strong> Filosofía y Letras. U. N. <strong>de</strong> Tucumán,<br />

2002.<br />

SEGURA MUNGUÍA, Santiago. Diccionario por Raíces <strong>de</strong>l latín y <strong>de</strong> las<br />

voces <strong>de</strong>rivadas. <strong>Universidad</strong> <strong>de</strong> Deusto. Bilbao, 2006.<br />

SENECA LUCIUS ANNAEUS, Cartas morales a Lucilio, Iberia, Barcelona,<br />

1955.<br />

SENECA LUCIUS ANNAEUS, Obras completas, Aguilar, Madrid, 1957.<br />

SÉNECA, Epístolas morales a Lucilio (Libros I-IX). Trad. y notas <strong>de</strong> Ismael<br />

Roca Meliá. Planeta DeAgostini. Biblioteca Clásica Gredos, Barcelona, 1997.<br />

TITO LIVIO, Ab Urbe condita, Romae, Typis Reginae Officinae Polygraphicae,<br />

1937.<br />

TITO LIVIO, Des<strong>de</strong> la fundación <strong>de</strong> Roma I y II, UNAM, México, 1955.<br />

TITO LIVIO, Des<strong>de</strong> la fundación <strong>de</strong> Roma XXV, UNAM, Mëxico, 1998.<br />

TITO LIVIO, Historia <strong>de</strong> Roma <strong>de</strong>s<strong>de</strong> su fundación. Trad. y notas <strong>de</strong> José A.


Villar Vidal. Biblioteca Básica Gredos. Barcelona, 2001.<br />

VALENTI FIOL, Eduardo, Sintaxis latina, Ed. Bosch, Barcelona, 1960.<br />

VALENTI FIOL, Eduardo, Ejercicios Latinos, E. Bosch, Barcelona, 1963.<br />

VALENTI FIOL, Eduardo, Morfología Latina, Ed. Bosch, Barcelona, 1960.<br />

VALERIO CATULLO, Canti, traduzione di Salvatore Quasimodo. Arnoldo Mondadori<br />

Editore, Italy, 1955.<br />

VIRGILIO, Eneida. Lib. II. Víctor J. Herrero. Gredos, Madrid, 1992.<br />

VIRGILIO, Publio Marón, Enéi<strong>de</strong>, texte établi par Henri Goelzer et traduit par<br />

André Bellessort ; Paris;Les Belles Lettres, 1957-59.<br />

Evaluación<br />

Los requisitos para acce<strong>de</strong>r a la condición <strong>de</strong> alumnos PROMOCIONALES<br />

son (<strong>de</strong> acuerdo a fechas estimativas):<br />

- Dos parciales miércoles 29/06/11 y 26/10/11.<br />

- Tres trabajos prácticos lunes 23/05/11, 22/08/11 y 17/10/11.<br />

- Un coloquio final.<br />

Recuperatorios <strong>de</strong> prácticos: lunes 24/10/11.<br />

Recuperatorios <strong>de</strong> parciales: miércoles 02/11/11.<br />

Todas las anteriores fechas son tentativas y estarán sujetas a modificaciones<br />

en caso <strong>de</strong> eventos <strong>de</strong> fuerza mayor.<br />

Alumnos promocionales: <strong>de</strong>sarrollo completo <strong>de</strong>l Programa visto en el año o<br />

<strong>de</strong> las unida<strong>de</strong>s que el docente seleccione y proponga a tal efecto. Prueba<br />

oral <strong>de</strong> análisis y traducción <strong>de</strong> texto y tema <strong>de</strong> cultura a elección <strong>de</strong>l alumno<br />

<strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> los temas establecidos por el presente programa.<br />

Estas instancias siguen los requisitos establecido por el régimen <strong>de</strong> alumnos<br />

(Res. HCD 363/99 Modificada por las resoluciones Nº 462/99 y Nº 248/02 <strong>de</strong><br />

este Cuerpo) se rigen por: ARTICULO 10º). Será consi<strong>de</strong>rado PROMOCIO-<br />

NAL el alumno que cumpla con las siguientes condiciones mínimas: aprobar<br />

el 80% <strong>de</strong> los Trabajos Prácticos con calificaciones iguales o mayores a 6<br />

(seis) y un promedio mínimo <strong>de</strong> 7 (siete); aprobar el 100 % <strong>de</strong> las Evaluaciones<br />

Parciales con calificaciones iguales o mayores a 6 (seis) y un promedio mínimo<br />

<strong>de</strong> 7 (siete). Las calificaciones promediadas <strong>de</strong> evaluaciones parciales y trabajos<br />

prácticos serán consi<strong>de</strong>radas separadamente y no serán promediables<br />

a los fines <strong>de</strong> la PROMOCIÓN.<br />

ARTICULO 11º) Los responsables <strong>de</strong> las asignaturas podrán exigir la condición<br />

<strong>de</strong> un mínimo <strong>de</strong> asistencia a las clases prácticas y teórico-prácticas, que<br />

no podrá superar el 80% <strong>de</strong>l total. Se entien<strong>de</strong> por clase teórica aquella don<strong>de</strong><br />

se <strong>de</strong>sarrolla en forma expositiva una temática propia <strong>de</strong> la disciplina, y por<br />

clase teórico-práctica aquella que articula la modalidad <strong>de</strong>l curso teórico con<br />

una actividad <strong>de</strong> la práctica en relación a la temática <strong>de</strong> estudio.<br />

ARTICULO 12º) Las cátedras <strong>de</strong>berán incluir para los alumnos promocionales<br />

exigencias extras, tales como: o coloquio final, o monografías, o prácticas especializadas,<br />

o trabajos <strong>de</strong> campo, u otro tipo <strong>de</strong> producciones que impliquen<br />

un rol activo <strong>de</strong>l estudiante, en or<strong>de</strong>n a que la condición <strong>de</strong> promocional no<br />

que<strong>de</strong> restringida a la mera asistencia a las clases prácticas y teórico-prácticas<br />

y aprobación <strong>de</strong> Parciales y Prácticos. En tales casos se <strong>de</strong>berá prever y<br />

12


13<br />

poner en vigencia instancias que permitan al alumno recuperar dichas exigencias<br />

incluyendo opciones sustitutivas para las exigencias que no puedan<br />

recuperarse en condiciones similares a las originalmente planteadas.<br />

ARTICULO 13º) Las Evaluaciones Parciales serán no menos <strong>de</strong> 2 (dos) por<br />

asignatura.<br />

ARTICULO 16º) Los profesores encargados <strong>de</strong> cátedra <strong>de</strong>berán prever el<br />

<strong>de</strong>recho <strong>de</strong> los alumnos a recuperar como mínimo el 25% <strong>de</strong> las evaluaciones.<br />

En caso <strong>de</strong> que el número <strong>de</strong> evaluaciones fuera igual o menor a 3<br />

(tres) los alumnos tendrán <strong>de</strong>recho a recuperar al menos una <strong>de</strong> ellas. La<br />

calificación que se obtenga substituirá a la obtenida en la evaluación recuperada<br />

y <strong>de</strong>berá ser promediada con las previamente obtenidas.<br />

ARTICULO 17º) Los alumnos tendrán <strong>de</strong>recho a recuperar como mínimo el<br />

33% <strong>de</strong> los Trabajos Prácticos, las calificaciones <strong>de</strong> los mismos serán promediadas<br />

<strong>de</strong> acuerdo a la modalidad establecida. En caso <strong>de</strong> que la aplicación<br />

<strong>de</strong> 33% al número <strong>de</strong> trabajos prácticos recuperables diera un número<br />

fraccionario, se consi<strong>de</strong>rará que el <strong>de</strong>recho a la recuperación se extien<strong>de</strong> al<br />

número inmediato superior.<br />

ARTICULO 18º) Las evaluaciones finales <strong>de</strong> los alumnos promocionales se<br />

llevarán a cabo en fechas distintas <strong>de</strong> los exámenes finales regulares, las<br />

cátedras <strong>de</strong>berán comunicar a las escuelas respectivas las correspondientes<br />

fechas y la lista <strong>de</strong> alumnos en condiciones <strong>de</strong> rendir. La promoción tendrá<br />

vigencia por el semestre subsiguiente y se elaborará un acta por cada fecha<br />

<strong>de</strong> evaluación final fijada por la cátedra. Se entien<strong>de</strong> por semestre subsiguiente<br />

el que suce<strong>de</strong> inmediatamente <strong>de</strong>spués <strong>de</strong>l cursado, incluyendo las<br />

fechas <strong>de</strong> exámenes correspondientes.<br />

ALUMNOS REGULARES<br />

Los requisitos para acce<strong>de</strong>r a la condición <strong>de</strong> alumnos REGULARES son:<br />

(según Régimen <strong>de</strong> alumnos Res.HCD 363/99 Modificada por las resoluciones<br />

Nº 462/99 y Nº 248/02 <strong>de</strong> este Cuerpo):<br />

Fechas estimativas iguales que para promocionales.<br />

- Dos parciales.<br />

- Tres trabajos prácticos.<br />

- Un examen final.<br />

Alumnos regulares: <strong>de</strong>sarrollo completo <strong>de</strong>l Programa visto en el año.<br />

Prueba oral <strong>de</strong> análisis y traducción <strong>de</strong> texto, análisis y traducción <strong>de</strong> textos<br />

bilingües, aspectos culturales completos con <strong>de</strong>sarrollo a elección <strong>de</strong>l docente.<br />

ARTICULO 20º) Son alumnos REGULARES aquellos que cumplan las siguientes<br />

condiciones: aprobar el 80% <strong>de</strong> los Trabajos Prácticos con calificaciones<br />

iguales o mayores a 4 (cuatro) y aprobar el 80% <strong>de</strong> las Evaluaciones<br />

Parciales con calificaciones iguales o mayores a 4 (cuatro). Las calificaciones<br />

<strong>de</strong> evaluaciones parciales y trabajos prácticos serán consi<strong>de</strong>radas separadamente<br />

y no serán promediadas a los fines <strong>de</strong> la aprobación <strong>de</strong> alumno<br />

REGULAR.


ARTICULO 21º) Los profesores encargados <strong>de</strong> cátedra <strong>de</strong>berán prever el <strong>de</strong>recho<br />

<strong>de</strong> los alumnos a recuperar como mínimo el 25% <strong>de</strong> las evaluaciones.<br />

En caso <strong>de</strong> que el número <strong>de</strong> evaluaciones fuera igual o menor a 3 (tres) los<br />

alumnos tendrán <strong>de</strong>recho a recuperar al menos una <strong>de</strong> ellas. La calificación<br />

que se obtenga substituirá a la obtenida en la evaluación recuperada.<br />

ARTICULO 22º) Los alumnos tendrán <strong>de</strong>recho a recuperar como mínimo el<br />

33% <strong>de</strong> los Trabajos Prácticos. En caso <strong>de</strong> que la aplicación <strong>de</strong> 33% al número<br />

<strong>de</strong> trabajos prácticos recuperables diera un número fraccionario, se consi<strong>de</strong>rará<br />

que el <strong>de</strong>recho a la recuperación se extien<strong>de</strong> al número inmediato superior.<br />

ARTICULO 23º) La regularidad se extien<strong>de</strong> por el mínimo <strong>de</strong> 3 (tres) años, a<br />

partir <strong>de</strong> que se <strong>de</strong>ja constancia fehaciente <strong>de</strong> que el alumno acce<strong>de</strong> a esa<br />

condición. Si la fecha <strong>de</strong> finalización <strong>de</strong> ese período no coincidiera con una<br />

fecha <strong>de</strong> examen <strong>de</strong> la materia en cuestión, se exten<strong>de</strong>rá hasta el turno <strong>de</strong><br />

exámenes subsiguiente.<br />

ALUMNOS LIBRES<br />

Requisitos:<br />

- Los alumnos libres rin<strong>de</strong>n un examen escrito y oral . El escrito consistirá en<br />

el análisis y traducción <strong>de</strong> un texto latino no elaborado en clase. El examen<br />

oral versará sobre la totalidad <strong>de</strong>l programa analítico.<br />

ARTICULO 24º) Los alumnos que, estando <strong>de</strong>bidamente matriculados en el<br />

año académico, <strong>de</strong>cidan inscribirse a presentar exámenes finales en la condición<br />

<strong>de</strong> LIBRES, acce<strong>de</strong>rán a un examen <strong>de</strong> dos instancias: la primera <strong>de</strong><br />

carácter escrito y la segunda oral, contemplándose en ambas los aspectos teóricos<br />

y prácticos. Una vez aprobada la instancia escrita se proce<strong>de</strong>rá al examen<br />

oral. Cuando el tribunal examinador consi<strong>de</strong>re que el resultado <strong>de</strong> la<br />

constancia escrita merece la calificación <strong>de</strong> 8 (ocho) o más, podrá obviar la<br />

instancia oral, previo acuerdo expreso <strong>de</strong>l alumno.<br />

Régimen <strong>de</strong> cursado: Anual<br />

Carga horaria: 4 horas semanales <strong>de</strong> clases teórico-prácticas y horas <strong>de</strong> atención.<br />

Materiales<br />

Es necesario que cada cursante cuente con su diccionario latín-españolespañol-latín<br />

y, en lo posible, con una Gramática Latina.<br />

(Se ofrecerá el material textual seleccionado en formato <strong>de</strong> <strong>cua<strong>de</strong>rnillo</strong> práctico).<br />

N.B: En el tercer práctico, tanto para promocionales cuanto para regulares, se<br />

evaluarán biografía, marco histórico y obras <strong>de</strong> los nueve autores cuyos fragmentos<br />

integran cada una <strong>de</strong> las unida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l programa.<br />

14


15<br />

Literaturas Latinas y Griegas


Aquí se acerca un cuadro sinóptico, elaborado por personal <strong>de</strong> la cátedra, que<br />

facilitará la lectura sincrónica sobre los autores y las producciones literarias<br />

en las diferentes épocas latinas y griegas.<br />

Literatura Latina<br />

16


17<br />

Literatura Griega


Espacio para notas personales:<br />

18


19<br />

Ejercicios prácticos


Ejercicios 1ª Declinación<br />

1) Hispania patria puellae est.<br />

2) Domina ancillam vituperat.<br />

3) Paterfamilias filiae nuptias parat.<br />

4) Insulae patria nautarum sunt.<br />

5) Pecunia avaritiae et discordiae causa est.<br />

6) Sicilia insula Italiae est.<br />

7) Perfuga iustitiam reginae timet.<br />

8) Historia magistra vitae est.<br />

9) Iniuriae inimicitias parant.<br />

10) Roma domina Italiae et Hispaniae fuit.<br />

11) Agricola aquilam et columbam sagitta vulnerat.<br />

12) Spinae coronarum puellam vulnerant.<br />

13) Rosae mensam agricolam ornant.<br />

14) Poetae aram <strong>de</strong>ae rosis ornant.<br />

15) Columbae agricolarum sagittas vitant.<br />

16) Via tuta est.<br />

17) Silvae opacae et magnae erant.<br />

18) Formica sedula est.<br />

Ejercicios 2ª Declinación<br />

19) Eloquentia donum Dei est.<br />

20) Copiae nostrae patriam armis <strong>de</strong>fendunt.<br />

21) Iustitiae boni fundamentum est.<br />

22) Periculum populos iungit.<br />

23) Magistri consilium discipulos ad bonum ducit.<br />

24) Romanum Imperium a Romulo exordium habet.<br />

20


21<br />

25) Multi finitimi in oppidum veniunt propter belli periculum.<br />

26) Romani multa bella cum populis Italiae gerunt.<br />

27) Servius Tullius, filius feminae captivae, fossas circum murum<br />

Romam duxit.<br />

28) Vir gladio occisus est, alius morbo mortuus est.<br />

29) Multi viri gladio occisi sunt, alii morbo mortui sunt.<br />

30) Oppidani legatos Romam mittunt.<br />

31) Aper damnum agricolae agro infert.<br />

32) Apri multa damna agricolarum agris inferunt.<br />

33) Forum romanum magnum et pulchrum erat.<br />

34) Reus culpam in iudicio confessus est.<br />

35) Populi romani gloria magna et diuturna est.<br />

36) Inimicus fundum coloni vastat.<br />

37) Inimici fundos colonorum vastabant.<br />

38) Servus praedium domini colit.<br />

39) Servi praedia urbana et rustica colunt.<br />

40) Romani dis <strong>de</strong>abusque multa templa aedificaverunt.<br />

41) Romani negotia in foro gerebant ibique iudiciis intererant.<br />

42) Magister impigro discipulo praemium non dat.<br />

43) Magistri impigris discipulis multa dona non dabunt.<br />

Ejercicios 3ª Declinación<br />

44) Iu<strong>de</strong>x latrones et fures in carcerem coniicit.<br />

45) Temporibus antiquis, praetor populi Romani ius dicebat.<br />

46) Cadaver hominis est corpus sine animo.<br />

47) Audaces fortuna iuvat.<br />

48) Iusti viri tribunalia non timent.


49) Homines iniusti iudicum severitatem timent.<br />

50) Captivi fame et siti carcere mortui sunt.<br />

51) Iudices homicidam morte multaverunt.<br />

52) Iu<strong>de</strong>x homicidam capitis damnavit.<br />

53) Milo <strong>de</strong> vi accusatus est.<br />

54) Maxima puellae dos virtus est.<br />

55) Dux militibus fortibus hostium calcaria <strong>de</strong>dit.<br />

56) Milites Romani magna hiemis frigora perferunt.<br />

57) Praetor quaestionem habuit <strong>de</strong> cae<strong>de</strong>.<br />

58) Iniuriam patimur aut corpus aut extra corpus; in corporibus verberibus,<br />

extra corpus conviciis.<br />

59) Liberi in potestate patris sunt, uxores in potestate viri.<br />

60) Pronuntiatio iudicis, con<strong>de</strong>mnatio vel absolutio, finem controversiarum<br />

facit.<br />

61) Possessio non tantum corporis, sed et iuris est.<br />

62) Separata esse <strong>de</strong>bet possessio a proprietate: non semper possessor<br />

dominus est.<br />

63) Possessionem adquirimus corpore et animo.<br />

64) Usucapio pignoris conventionem non exstinguit.<br />

65) Ad omnes agros iter semper liberum est.<br />

66) Creditor pignus ex pactione alienare potest.<br />

67) Omnes cives vectigalia pen<strong>de</strong>re <strong>de</strong>bent, pauci immunes sunt.<br />

68) Ius civilis est propter utilitatem publicam.<br />

69) Diuturna consuetudo pro iure et lege est, cum <strong>de</strong>est scriptum.<br />

70) Pupillorum tutores et negotia gerunt et auctoritatem interponunt, mulierum<br />

autem tutores auctoritatem dumtaxat interponunt.<br />

71) Hereditas est sucessio in universum ius quod <strong>de</strong>functus habuit.<br />

72) Hereditas personam <strong>de</strong>functi sustinet.<br />

22


23<br />

73) Totum gentilicium ius in <strong>de</strong>suetudinem abiit.<br />

74) Testamenta vim ex institutione heredis accipiunt.<br />

75) Sua culpa amittit paternam hereditatem.<br />

76) Testamentum iuris civilis est quinque testium signis signatum, subscriptione<br />

firmatum.<br />

77) Testamentum iuris praetorii est septem testium signis signatum.<br />

Ejercicios 4ª Declinación<br />

78) Equitatus romanus magno impetu hostium copias fugavit.<br />

79) Per longas porticus currebat puer.<br />

80) Temporibus antiquis homines saepe in specubus habitabant.<br />

81) Pater meus semper domi est quia graviter aegrotat.<br />

82) Cives boni <strong>de</strong>cretis senatus semper parebunt.<br />

83) Domus nostra abundat pecunia.<br />

84) In <strong>de</strong>xtro cornu exercitus dux equitatum collocavit.<br />

Ejercicios 5ª Declinación<br />

85) Res humanae fragiles caducaeque sunt.<br />

86) Fortuna est rerum omnium domina.<br />

87) Spes est exspectatio boni, metus est exspectatio mali.<br />

88) Hieme dies breves sunt, noctes longae, contra aestate longi<br />

sunt dies, noctes breves.<br />

89) Caesar triplicem aciem in planicie constituit et cornua equitibus firmavit.<br />

90) Galli spatia omnis temporis non numero dierum sed noctium finiunt.


Espacio para notas personales:<br />

24


27<br />

Textos programáticos


UNIDAD I<br />

TITUS LIVIUS<br />

Ab Urbe condita I, 3, 4 (Adaptación)<br />

Romulus et Remus<br />

Vir Troianus filium habebat Ascanium. Ascanius Albam condit. Silvius <strong>de</strong>in<strong>de</strong><br />

regnat, forte 1 in silvis 2 natus; Silvius Aeneam Silvium creat. Post 3 multos<br />

annos 4 Proca regnat. Proca duos filios procreat. Mox discordia inter 5 pueros<br />

est.<br />

Sed nec <strong>de</strong>i nec viri aut Ream Silviam aut filios a saevitia regia 6 vindicant.<br />

Amulius Ream Silviam in custodiam 7 dat, pueros servis commendat. Servi<br />

pueros in aquam iaciunt. Magnae tum in locis silvae erant. Paulo post aquae<br />

pueros in ripa relinquunt. Forte lupa e silva 8 ad fluvium 9 venit et pueros audit<br />

vi<strong>de</strong>tque. Lupa nutrit benigna pueros. Dein<strong>de</strong> agricola Faustulus pueros invenit<br />

et ex fluvio per agros 10 ad villam ducit. In villa Faustulus et Acca Larentia<br />

magna cura pueros educant.<br />

--------------------------------------------------<br />

1- Adverbio <strong>de</strong> modo: “por casualidad”.<br />

2- Complemento <strong>de</strong> lugar: en dón<strong>de</strong>.<br />

3- Preposición que rige caso acusativo.; se traduce “<strong>de</strong>spués <strong>de</strong>”.<br />

4- Complemento <strong>de</strong> tiempo.<br />

5- Preposición que rige acusativo; se traduce “entre”.<br />

6- Adjetivo; se traduce “real”.<br />

7- Complemento <strong>de</strong> lugar: hacia, a don<strong>de</strong><br />

8- Complemento <strong>de</strong> lugar: <strong>de</strong>s<strong>de</strong>, <strong>de</strong> don<strong>de</strong>.<br />

9- Complemento <strong>de</strong> lugar: hacia, a don<strong>de</strong>.<br />

10- Complemento <strong>de</strong> lugar: por don<strong>de</strong>.<br />

28


29<br />

UNIDAD II<br />

QUINTUS HORATIUS FLACCUS [Horacio, Odas Selectas, XI, Bosch, 1957]<br />

Oda 3,13<br />

O fons Bandusiae 11 , splendidior 12 vitro,<br />

dulci digne mero non sine floribus,<br />

cras donaberis haedo,<br />

cui 13 frons turgida cornibus<br />

primis et venerem et proelia <strong>de</strong>stinat.<br />

Frustra: nam gelidos inficiet tibi<br />

rubro sanguine rivos<br />

lascivi suboles gregis.<br />

Te flagrantis atrox hora Caniculae 14<br />

nescit tangere 15 , tu frigus amabile<br />

fessis vomere tauris<br />

praebes et pecori vago.<br />

Fies 16 nobilium tu quoque fontium,<br />

me dicente 17 cavis impositam ilicem<br />

saxis, un<strong>de</strong> 18 loquaces<br />

lymphae <strong>de</strong>siliunt tuae.<br />

--------------------------------------------------<br />

11- Bandusia-ae: Fuente famosa <strong>de</strong> Italia ubicada en las cercanías <strong>de</strong> Venusa.<br />

12- Comparativo <strong>de</strong>l adjetivo splendidus-a-um.<br />

13- Dativo singular <strong>de</strong>l pronombre relativo qui-quae-quod.<br />

14- La Canícula o Sirius es la estrella más brillante <strong>de</strong> la constelación llamada “Gran<br />

Perro” (Canis).<br />

15- Infinitivo presente activo <strong>de</strong>l verbo tango.<br />

16- 2ª pers. sing. <strong>de</strong>l futuro imperfecto activo <strong>de</strong>l verbo fio (llegar a ser).<br />

17- Me dicente: ablativo absoluto (porque yo canto).<br />

18- Adverbio relativo (<strong>de</strong> don<strong>de</strong>).


UNIDAD III<br />

GAIUS VALERIUS CATULLUS [Valerio Capullo, Ed. Mondadori, 1955]<br />

Carmen XLVI<br />

Iam ver egelidos refert 19 tepores,<br />

iam caeli furor aequinoctialis<br />

iocundis Zephyri silescit aureis.<br />

linquantur 20 Phrygii, Catulle, campi<br />

Nicaeaeque ager uber aestuosae:<br />

ad claras Asiae volemus 21 urbes 22 .<br />

iam mens praetrepidans 23 avet vagari 24 ,<br />

iam laeti 25 studio pe<strong>de</strong>s vigescunt.<br />

o dulces comitum valete 26 coetus,<br />

longe quos 27 simul a domo profectos 28<br />

diversae variae 29 viae reportant.<br />

--------------------------------------------------<br />

19- refert: <strong>de</strong>l v. refero, 3ª s. presente. Verbo irregular.<br />

20- linquantur: modo subj. V. pasiva <strong>de</strong> relinquo.<br />

21- volemus: modo subj. V. <strong>de</strong> 1ª conj.<br />

22- “ad claras urbes”: ciuda<strong>de</strong>s griegas <strong>de</strong>l Asia Menor.<br />

23- Adjetivo.<br />

24- vagari: inf. pres. pasivo <strong>de</strong> verbo <strong>de</strong>ponente vagor. Traducir en V. Activa.<br />

25- laeti: concuerda con pe<strong>de</strong>s, pero se refiere por el sentido a studio (hipálage).<br />

26- valete: imperat. <strong>de</strong> valeo, se traduce: adiós.<br />

27- quos: pron. relat. referido a comitum; <strong>de</strong> qui, quae, quod.<br />

28- profectos: <strong>de</strong>l v. proficiscor. Part. perfecto, con valor <strong>de</strong> adj.<br />

29- diversae variae: adjetivos <strong>de</strong> distinto valor en el sentido <strong>de</strong> “unos por tierra y otros<br />

por mar”.<br />

30


31<br />

UNIDAD IV<br />

PUBLIUS OVIDIUS NASO [Ovi<strong>de</strong>, Metamorphoses, Lesage, Hachette, 1866]<br />

Metamorphoses X, vv. 26-36<br />

“…<br />

Vicit Amor. Sed vos, per ego haec loca plena timoris,<br />

Per Chaos hoc ingens, vastique silentia regni,<br />

Eurydices 30 , oro, properata retexite fata.<br />

Omnia <strong>de</strong>bentur 31 vobis; paulùmque morati<br />

Seriùs aut citiùs se<strong>de</strong>m properamus ad unam: 30<br />

Tendimus huc omnes ; haec est domus ultima, vosque<br />

Humani generis longissima regna tenetis.<br />

Haec quoquè,quum justos matura peregerit annos,<br />

Juris erit vestir: pro munere poscimus usum.<br />

Quòd si fata negant veniam pro conjuge, certum est<br />

Nolle redire mihi: leto gau<strong>de</strong>te duorum”<br />

--------------------------------------------------<br />

30- Genitivo singular: “<strong>de</strong> Eurídice”.<br />

31- 3ª pers. plural <strong>de</strong>l presente indicativo <strong>de</strong> voz pasiva.


UNIDAD V<br />

PLAUTUS [Comédies, Aulularia, Ed. Belles Lettres, Ernout,1959]<br />

Aulularia vv. 1-8; 21-27<br />

Nequis miretur 32 qui sim 33 , paucis eloquar 34 .<br />

Ego Lar sum familiaris ex hac familia<br />

Vn<strong>de</strong> exeuntem 35 me aspexistis. Hanc domum<br />

Iam multos annos est cum possi<strong>de</strong>o et colo<br />

Patri auoque iam huius qui nunc hic habet. 5<br />

Sed mihi auus huius obsecrans concredidit<br />

Thesaurum auri clam omnis: in medio foco<br />

Defodit, uenerans me ut 36 id seruarem 37 sibi.<br />

.................................................................<br />

Is ex se hunc reliquit qui hic nunc habitat filium<br />

Pariter moratum, ut pater auusque huius fuit.<br />

Huic filia una est; ea mihi cottidie<br />

Aut ture aut uino aut aliqui 38 semper supplicat;<br />

Dat mihi coronas. Eius honoris gratia 39 25<br />

Feci thesaurum ut 40 hic reperiret 41 Euclio,<br />

Quo 42 illam facilius nuptum 43 , si uellet 44 , daret.<br />

--------------------------------------------------<br />

32- miretur: verbo <strong>de</strong>ponente, presente <strong>de</strong> subjuntivo.<br />

33- sim: presente <strong>de</strong> subj. verbo sum.<br />

34- eloquar: verbo <strong>de</strong>ponente.<br />

35- exeuntem: verbo exeo.<br />

36- ut: conj. “que”.<br />

37- servarem: imperf. <strong>de</strong> subj.<br />

38- aliqui: ablativo neutro arcaico.<br />

39- gratia: ablat. con valor preposicional.<br />

40- ut: “como”.<br />

41- reperiret: imperf. <strong>de</strong> subj.<br />

42- quo: conj. “para que” con comparativo.<br />

43- nuptum dare: “dar en matrimonio”.<br />

44- vellet: imperf. <strong>de</strong> subjuntivo, verbo irregular volo.<br />

32


33<br />

UNIDAD VI<br />

MARCUS TULLIUS CICERO<br />

[http://www.latin.it/autore/cicerone/orationes/pro_archia]<br />

Pro Archia VII, 16<br />

Quod si non his tantus fructus osten<strong>de</strong>retur 45 , et si ex his studiis <strong>de</strong>lectatio<br />

sola peteretur, tamen, (ut opinor), hanc animi adversionem humanissimam<br />

ac liberalissimam iudicaretis. Nam ceterae neque temporum sunt neque<br />

aetatum omnium neque locorum: haec studia adulescentiam alunt 46 , senectutem<br />

oblectant, secundas res ornant, adversis perfugium ac solacium praebent,<br />

<strong>de</strong>lectant domi 47 , non impediunt foris, pernoctant nobiscum,<br />

peregrinantur, rusticantur.<br />

---------------------------------------------------<br />

45- De ostendo: mostrar, manifestar.<br />

46- Presente <strong>de</strong>l verbo alo: alimentar, nutrir.<br />

47- Locativo.


UNIDAD VII<br />

PUBLIUS VERGILIUS MARO [Virgilio, Textos Clásicos Anotados, Ed. Gredos,<br />

1992]<br />

Aeneis IV vv. 522-531 (El lamento <strong>de</strong> Dido)<br />

Nox erat et placidum carpebant 48 fessa soporem<br />

corpora per terras silvaeque et saeva quierant 49<br />

aequora; cum medio volvuntur si<strong>de</strong>ra lapsu,<br />

cum tacet omnis ager, pecu<strong>de</strong>s pictaeque volucres, 525<br />

quaeque lacus late liquidos, quaeque aspera dumis<br />

rura tenent 50 , somno positae 51 sub nocte silenti.<br />

At non infelix animi Phoenissa 52 neque unquam<br />

solvitur 53 in somnos oculisve aut pectore noctem<br />

accipit. Ingeminant curae rursusque resurgens 530<br />

saevit amor magnoque irarum fluctuat aestu.<br />

--------------------------------------------------<br />

48- carpebant: <strong>de</strong> carpeo o carpo: disfrutar.<br />

49- quierant: <strong>de</strong> quiesco: <strong>de</strong>scansar, reposar. Pret. Pluscuamperfecto con apócope<br />

<strong>de</strong> la sílaba intermedia ve.<br />

50- tenent: <strong>de</strong> teneo, aquí con el sentido <strong>de</strong> “poblar”.<br />

51- positae: se sobreentien<strong>de</strong> sunt.<br />

52- Phoenissa: la Fenicia, Dido, reina <strong>de</strong> Cartago, enamorada <strong>de</strong> Eneas el troyano.<br />

53- solvitur: <strong>de</strong> solvo: entregar.<br />

34


35<br />

UNIDAD VIII<br />

LUCIUS ANNAEUS SENECA [Cartas Morales, Biblioteca Scriptorum Graecorum<br />

et Romanorum Mexicana, Obras Completas, UNAM, 1951]<br />

Epistulae morales ad Lucilium VI, LXI<br />

[1] Desinamus quod uoluimus uelle 54 . Ego certe id ago: ne senex ea<strong>de</strong>m<br />

uelim 55 , quae puer uolui. In hoc unum eunt 56 dies, in hoc noctes, hoc opus<br />

meum est, haec cogitatio: inponere ueteribus malis finem. Id ago ut 57 , mihi<br />

instar 58 totius uitae dies sit; nec mehercules tanquam ultimum rapio 59 , sed<br />

sic illum aspicio, tamquam esse uel 60 ultimus possit 61 . [2] Hoc animo tibi hanc<br />

epistulam scribo, tamquam me cum maxime scribentem mors euocatura 62<br />

sit. Paratus exire 63 sum et i<strong>de</strong>o fruar 64 vita, quia quam diu 65 futurum<br />

hoc sit 66 , non nimis pen<strong>de</strong>o 67 .<br />

Ante senectutem curaui, ut bene uiuerem 68 , in senectute, ut bene moriar 69 ;<br />

bene autem mori est libenter mori.<br />

--------------------------------------------------<br />

54- velle: infinitivo presente <strong>de</strong> volo.<br />

55- ago ne velim: “procuro no querer”.<br />

56- eunt: presente <strong>de</strong> eo, verbo irregular.<br />

57- ago ut: “procuro que”.<br />

58- instar: adv., “a semejanza <strong>de</strong>”.<br />

59- rapio: “me apresuro a gozar”.<br />

60- vel: “hasta”.<br />

61- possit: pres. <strong>de</strong> subj. <strong>de</strong> possum.<br />

62- evocatura sit: conjugación perifrástica activa, “fuera a llamar”.<br />

63- exire: infinitivo presente <strong>de</strong> eo.<br />

64- fruar: verbo <strong>de</strong>ponente.<br />

65- quam diu: “durante cuánto tiempo”.<br />

66- futurum sit: conjugación perifrástica activa.<br />

67- non nimis pen<strong>de</strong>o: “no me preocupa <strong>de</strong>masiado”.<br />

68- curavi ut viverem: “procuré vivir”.<br />

69- moriar: verbo <strong>de</strong>ponente.


UNIDAD IX<br />

GAIUS IULIUS CAESAR [C. Julio César, UNAM, 1979]<br />

De Bello Gallico V, 12<br />

(1) Britanniae pars interior ab iis incolitur quos natos in insula ipsa memoria<br />

proditum dicunt; (2) maritima pars ab iis qui praedae ac belli inferendi causa<br />

ex Belgio transierant, qui omnes fere iis nominibus civitatum appellantur quibus<br />

orti ex civitatibus eo pervenerunt, et bello illato ibi permanserunt atque agros<br />

colere coeperunt. (3) Hominum est infinita multitudo creberrimaque aedificia,<br />

fere Gallicis consimilia; pecorum magnus numerus. (4) Utuntur aut aere aut<br />

nummo aureo aut talis ferreis, ad certum pondus examinatis, pro nummo. (5)<br />

Nascitur ibi plumbum album in mediterraneis regionibus, in maritimis ferrum,<br />

sed eius exigua est copia; aere utuntur importato. Materia cuiusque generis,<br />

ut in Gallia, praeter fagum atque abietem. (6) Leporem et gallinam et anserem<br />

gustare fas non putant; haec tamen alunt animi voluptatisque causa. (7) Loca<br />

sunt temperatiora quam in Gallia, remissioribus frigoribus.<br />

36


37<br />

Espacio para notas personales:


41<br />

Anexos


Presentación <strong>de</strong> los materiales <strong>de</strong> anexo<br />

Este anexo <strong>de</strong> materiales se conforma a partir <strong>de</strong> cuadros generales <strong>de</strong> <strong>de</strong>sinencias<br />

nominales <strong>de</strong> acuerdo a cada una <strong>de</strong> las <strong>de</strong>clinaciones y tablas que<br />

se correspon<strong>de</strong>n con las variantes acci<strong>de</strong>ntales <strong>de</strong> los verbos.<br />

En primer lugar, se encontrará un cuadro elaborado por la Profesora Julieta<br />

Consigli, a los fines <strong>de</strong> introducir y enriquecer el estudio <strong>de</strong> la morfología<br />

nominal latina.<br />

Los cuadros siguientes, acercan información referida a las diferentes <strong>de</strong>clinaciones<br />

con las cuales se trabajará a lo largo <strong>de</strong> la asignatura. Los mismos,<br />

fueron extraídos <strong>de</strong>l Diccionario por Raíces <strong>de</strong>l Latín y <strong>de</strong> las voces <strong>de</strong>rivadas.<br />

Santiago Segura Munguía. <strong>Universidad</strong> <strong>de</strong> Deusto. Bilbao, 2006.<br />

42

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!