10.05.2013 Views

la cárcel y el control del delito en córdoba durante el cambio de siglo

la cárcel y el control del delito en córdoba durante el cambio de siglo

la cárcel y el control del delito en córdoba durante el cambio de siglo

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

En Badajoz, le causó impresión <strong>el</strong> agobio, <strong>la</strong> aflicción y <strong>el</strong> m<strong>en</strong>digueo <strong>de</strong> los<br />

presos que allí estaban recluidos, pero sin indicar ninguna cifra exacta o aproximada 76 .<br />

Ya <strong>en</strong> Toledo cu<strong>en</strong>ta haber hal<strong>la</strong>do a 8 hombres <strong>en</strong> un <strong>de</strong>pósito <strong>de</strong> forzados y<br />

presidiarios, y <strong>en</strong> otra <strong>cárc<strong>el</strong></strong> a 220 presos. En Madrid estuvo <strong>en</strong> <strong>la</strong> prisión d<strong>el</strong> Prado, <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong>s <strong>cárc<strong>el</strong></strong>es <strong>de</strong> Corte y <strong>de</strong> Vil<strong>la</strong> y <strong>en</strong> <strong>el</strong> correccional <strong>de</strong> San Fernando. En <strong>la</strong> primera <strong>de</strong><br />

<strong>el</strong><strong>la</strong>s, vio a un c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ar <strong>de</strong> reclusos (algunos <strong>en</strong>cad<strong>en</strong>ados), divididos <strong>en</strong> tres c<strong>la</strong>ses:<br />

trabajadores, marineros y no trabajadores. En <strong>la</strong> <strong>cárc<strong>el</strong></strong> <strong>de</strong> Vil<strong>la</strong> se <strong>de</strong>paró con 150<br />

<strong>en</strong>carce<strong>la</strong>dos (30 eran mujeres); <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong> Corte con 180, <strong>en</strong>tre <strong>el</strong>los 40 mujeres; y <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

correccional <strong>de</strong> San Fernando, <strong>de</strong>stinado a los libertinos, vagabundos y m<strong>en</strong>digos, con<br />

nada m<strong>en</strong>os que 300 hombres y 547 mujeres. En <strong>la</strong> <strong>cárc<strong>el</strong></strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> Chancillería <strong>de</strong><br />

Val<strong>la</strong>dolid, <strong>en</strong>contró <strong>en</strong> <strong>el</strong> día <strong>de</strong> su visita a 128 presos y 13 reclusas; <strong>en</strong> Burgos a 146<br />

hombres y 7 mujeres 77 , y <strong>en</strong> Pamplona, 61 varones y 3 presas <strong>en</strong> <strong>la</strong>s Cárc<strong>el</strong>es Reales, y<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> Casa-galera <strong>de</strong> mujeres, a 28 prostitutas 78 .<br />

Fijándonos más <strong>de</strong>t<strong>en</strong>idam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> aqu<strong>el</strong>los aspectos cualitativos que <strong>el</strong><br />

filántropo registró <strong>de</strong> los establecimi<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> <strong>en</strong>cierro visitados <strong>en</strong> España, po<strong>de</strong>mos ver<br />

cuales son precisam<strong>en</strong>te sus mayores preocupaciones, y como <strong>el</strong><strong>la</strong>s condicionaban su<br />

mirada. Howard también leyó a Beccaria, por lo que su lucha por <strong>la</strong> humanización d<strong>el</strong><br />

trato, seguridad y socorros disp<strong>en</strong>sados a los recluidos, iba aparejado asimismo con <strong>la</strong><br />

<strong>de</strong>tracción <strong>de</strong> <strong>la</strong> tortura. Pero él no co<strong>la</strong>boró <strong>en</strong> este proceso escribi<strong>en</strong>do opúsculos, sino<br />

rastreando in situ los indicios y vestigios que pudies<strong>en</strong> <strong>de</strong><strong>la</strong>tar cualquier práctica<br />

aflictiva, para traer a <strong>la</strong> postre, al conocimi<strong>en</strong>to público. Probar <strong>el</strong> uso d<strong>el</strong> torm<strong>en</strong>to, era<br />

exponer <strong>la</strong>s instituciones al escarnio d<strong>el</strong> p<strong>en</strong>sami<strong>en</strong>to ilustrado.<br />

T<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do esto pres<strong>en</strong>te, se pue<strong>de</strong> compr<strong>en</strong><strong>de</strong>r mejor porque al inglés le<br />

interesaba tanto ir hasta <strong>el</strong> más profundo <strong>de</strong> los ca<strong>la</strong>bozos y <strong>en</strong> <strong>de</strong>tal<strong>la</strong>r los tipos <strong>de</strong><br />

hierros que veía sujetando a los presos. No se <strong>de</strong>jaba llevar fácilm<strong>en</strong>te por <strong>de</strong>scripciones<br />

caprichosas que no viniese <strong>de</strong> sus s<strong>en</strong>tidos, y ni mucho m<strong>en</strong>os por <strong>la</strong> apari<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />

edificios grandilocu<strong>en</strong>tes 79 . Howard t<strong>en</strong>ía una táctica, que consistía <strong>en</strong> d<strong>en</strong>unciar para<br />

fom<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> reforma.<br />

76<br />

Bejerano Guerra, F., “John Howard: inicio y bases <strong>de</strong> <strong>la</strong> reforma p<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciaria”, <strong>en</strong> García Valdés, C.,<br />

Historia <strong>de</strong> <strong>la</strong> prisión. Teorías economicistas. Crítica, Madrid, Edisofer, 1997, p. 123.<br />

77<br />

Salil<strong>la</strong>s, R., op. cit., p. 102 y ss.<br />

78<br />

Oliver Olmo, P., op. cit., p. 99.<br />

79<br />

La mayor prueba <strong>de</strong> <strong>el</strong>lo <strong>en</strong>contramos <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>sconcierto <strong>de</strong> Salil<strong>la</strong>s fr<strong>en</strong>te al poco caso que ha hecho <strong>el</strong><br />

filántropo <strong>de</strong> <strong>la</strong> arquitectura <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>cárc<strong>el</strong></strong> <strong>de</strong> Corte <strong>de</strong> Madrid (que para <strong>el</strong> estudioso reunía <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos que<br />

anticipaban al panóptico) al <strong>de</strong>scribir<strong>la</strong> muy someram<strong>en</strong>te, según sus pa<strong>la</strong>bras. Salil<strong>la</strong>s, R., op. cit., p. 110.<br />

37

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!