10.05.2013 Views

Desigualdades sociales en la salud de la población de la ... - Ararteko

Desigualdades sociales en la salud de la población de la ... - Ararteko

Desigualdades sociales en la salud de la población de la ... - Ararteko

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

DesigualDaDes <strong>sociales</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> saluD De <strong>la</strong> Pob<strong>la</strong>ción De <strong>la</strong> caPV. La c<strong>la</strong>se social y el género como <strong>de</strong>terminantes <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>salud</strong><br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong>s mujeres <strong>de</strong> c<strong>la</strong>se social no manual (más ricas) pero no <strong>en</strong> <strong>la</strong>s más pobres. En este aspecto <strong>de</strong>be<br />

t<strong>en</strong>erse <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta <strong>la</strong> segregación por sexo <strong>de</strong>l mercado <strong>la</strong>boral, que otorga a <strong>la</strong>s mujeres, sobre todo a <strong>la</strong>s<br />

<strong>de</strong> c<strong>la</strong>se social más baja, empleos más precarios, <strong>de</strong> m<strong>en</strong>or prestigio social y <strong>en</strong> peores condiciones, lo<br />

que podría anu<strong>la</strong>r el carácter protector <strong>de</strong> trabajar fuera <strong>de</strong> casa, <strong>de</strong>bido al efecto negativo <strong>de</strong> t<strong>en</strong>er un<br />

trabajo <strong>de</strong> estas características.<br />

A<strong>de</strong>más, y como veremos <strong>en</strong> el sigui<strong>en</strong>te apartado, <strong>la</strong> división <strong>de</strong> <strong>la</strong>s tareas domésticas <strong>en</strong> el hogar, más <strong>de</strong>sigual<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong>s mujeres <strong>de</strong> c<strong>la</strong>se manual (más pobres), pue<strong>de</strong> ayudar a explicar parte <strong>de</strong> estas difer<strong>en</strong>cias <strong>en</strong>tre<br />

<strong>la</strong>s mujeres <strong>de</strong> c<strong>la</strong>ses manuales y no manuales <strong>en</strong> <strong>la</strong> re<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>tre el trabajo remunerado y <strong>la</strong> <strong>salud</strong>.<br />

Estos resultados son coher<strong>en</strong>tes con otros estudios realizados <strong>en</strong> el ámbito español, <strong>en</strong> los que se ha seña<strong>la</strong>do<br />

que el efecto b<strong>en</strong>eficioso <strong>de</strong>l trabajo remunerado era mayor <strong>en</strong> <strong>la</strong>s c<strong>la</strong>ses <strong>sociales</strong> más av<strong>en</strong>tajadas<br />

(Rohlfs y col, 1997; Fernán<strong>de</strong>z y col, 2000).<br />

3.2.2.2. Compaginación <strong>de</strong>l trabajo doméstico y remunerado: <strong>de</strong>sigualdad <strong>en</strong> el hogar y su impacto <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> <strong>salud</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mujeres ocupadas <strong>de</strong> <strong>la</strong> CAPV<br />

La compaginación <strong>de</strong>l trabajo doméstico y remunerado supone habitualm<strong>en</strong>te para <strong>la</strong>s mujeres un sobreesfuerzo<br />

diario que impacta negativam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> difer<strong>en</strong>tes aspectos <strong>de</strong> su vida (Sánchez, 2005; CES,<br />

2003). En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> <strong>salud</strong>, <strong>la</strong> combinación <strong>de</strong>l volum<strong>en</strong> <strong>de</strong>l trabajo doméstico y <strong>la</strong> participación <strong>en</strong><br />

el mercado <strong>la</strong>boral, ha sido asociado a un peor estado <strong>de</strong> <strong>salud</strong>, más evid<strong>en</strong>te cuanto mayor es <strong>la</strong> carga<br />

total <strong>de</strong> trabajo y <strong>en</strong> <strong>la</strong>s c<strong>la</strong>ses socioeconómicas más <strong>de</strong>sfavorecidas (Artazcoz y col, 2004b; Fernán<strong>de</strong>z<br />

y col, 2000; Bartley y col, 1999).<br />

Para comprobar cuál es <strong>la</strong> situación al respecto <strong>en</strong> <strong>la</strong> CAPV, <strong>en</strong> este apartado se analiza el estado <strong>de</strong> <strong>salud</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s mujeres que viv<strong>en</strong> <strong>en</strong> pareja y ti<strong>en</strong><strong>en</strong> un trabajo remunerado, según <strong>la</strong> distribución <strong>de</strong>l trabajo<br />

doméstico <strong>en</strong>tre los miembros <strong>de</strong> <strong>la</strong> pareja, para <strong>de</strong>terminar si existe re<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>tre <strong>la</strong> distribución <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s tareas <strong>de</strong>l hogar y <strong>la</strong> <strong>salud</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mujeres con un trabajo remunerado.<br />

Como introducción y contextualización <strong>de</strong> dicho análisis, se realiza una <strong>de</strong>scripción g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> cómo se<br />

distribuy<strong>en</strong> <strong>la</strong>s cargas <strong>la</strong>borales y familiares <strong>en</strong>tre los hombres y <strong>la</strong>s mujeres que viv<strong>en</strong> <strong>en</strong> pareja <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

CAPV, utilizando para ello <strong>la</strong> Encuesta <strong>de</strong> Presupuestos <strong>de</strong> Tiempo (EPT´03), llevada a cabo por Eustat<br />

(Instituto Vasco <strong>de</strong> Estadística) <strong>en</strong> 2003.<br />

3.2.2.2.1. Desigualdad <strong>en</strong> <strong>la</strong> distribución <strong>de</strong>l trabajo doméstico y remunerado<br />

A pesar <strong>de</strong> algunas limitaciones metodológicas (Carrasco y col, 2004), <strong>la</strong>s <strong>en</strong>cuestas <strong>de</strong> presupuestos <strong>de</strong><br />

tiempo son una bu<strong>en</strong>a herrami<strong>en</strong>ta para el análisis <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>sigualda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> género (Álvaro, 1996). En<br />

los últimos años, diversos estudios han analizado difer<strong>en</strong>tes <strong>en</strong>cuestas <strong>de</strong> tiempos <strong>en</strong> el contexto español,<br />

haci<strong>en</strong>do manifiestas <strong>la</strong>s <strong>de</strong>sigualda<strong>de</strong>s exist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> el uso <strong>de</strong>l tiempo <strong>en</strong>tre hombres y mujeres (Durán,<br />

1986; Izquierdo y col, 1988; Ramos, 1990; Colectivo IOE, 1996; Carrasco y col, 2004; Larrañaga y col,<br />

2004; Eustat, 2006).<br />

En el caso <strong>de</strong> <strong>la</strong> CAPV, también exist<strong>en</strong> importantes <strong>de</strong>sigualda<strong>de</strong>s por sexo <strong>en</strong> el tiempo <strong>de</strong>dicado a<br />

<strong>la</strong>s difer<strong>en</strong>tes activida<strong>de</strong>s como el trabajo doméstico, el trabajo remunerado o el cuidado <strong>de</strong> personas<br />

(niños/as y adultos/as). Para com<strong>en</strong>zar, <strong>en</strong> el sigui<strong>en</strong>te gráfico po<strong>de</strong>mos comprobar que <strong>la</strong> carga global<br />

<strong>de</strong> trabajo 51 asumida por <strong>la</strong>s mujeres que conviv<strong>en</strong> <strong>en</strong> pareja <strong>en</strong> <strong>la</strong> CAPV es superior a <strong>la</strong> <strong>de</strong> los hombres<br />

<strong>en</strong> todas <strong>la</strong>s eda<strong>de</strong>s.<br />

51 El concepto <strong>de</strong> carga global <strong>de</strong> trabajo <strong>en</strong>globa tanto el trabajo remunerado como el no remunerado (<strong>en</strong> este caso doméstico y <strong>de</strong> cuidados).<br />

D<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> <strong>la</strong> carga global <strong>de</strong> trabajo se pue<strong>de</strong> consi<strong>de</strong>rar también el trabajo voluntario <strong>en</strong> organizaciones pero, <strong>en</strong> este caso, el tiempo <strong>de</strong>dicado<br />

a esas <strong>la</strong>bores exce<strong>de</strong> los límites <strong>de</strong> nuestro objeto <strong>de</strong> estudio.<br />

caPítulo iii: <strong>la</strong>s DesigualDaDes De género <strong>en</strong> <strong>la</strong> saluD<br />

119

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!