12.05.2013 Views

funcion de la forma juridica en el matrimonio canonico

funcion de la forma juridica en el matrimonio canonico

funcion de la forma juridica en el matrimonio canonico

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

to que tal <strong>forma</strong> conti<strong>en</strong>e y anuncia. La función <strong>de</strong> certeza consiste<br />

pues, <strong>en</strong> <strong>el</strong> mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l principio <strong>de</strong> Que <strong>el</strong> cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to re:<br />

cibido <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>forma</strong> observada <strong>de</strong>be t<strong>en</strong>erse como cierto, es <strong>de</strong>cir como<br />

correspondi<strong>en</strong>te al interno querer <strong>de</strong> <strong>la</strong>s partes. Se hab<strong>la</strong> <strong>de</strong> certeza<br />

e? un s<strong>en</strong>tido moral, <strong>en</strong> cuanto no es <strong>de</strong>l todo segura esa correspon<strong>de</strong>n­<br />

CIa. La prueba <strong>de</strong> una discordancia <strong>de</strong>termina <strong>la</strong> sustitución <strong>en</strong> <strong>el</strong> terr<strong>en</strong>o<br />

jurisdicional <strong>de</strong>l apriorístico criterio <strong>de</strong> certeza, prefigurado <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> <strong>forma</strong>, por <strong>la</strong> verdad sobre <strong>la</strong> realidad <strong>de</strong>l cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to 27. De<br />

otro modo, cabe <strong>de</strong>cir que <strong>la</strong> función <strong>de</strong> certeza predica una correspon<strong>de</strong>ncia<br />

<strong>en</strong>tre cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to <strong>forma</strong>l y voluntad real. En caso <strong>de</strong><br />

litigio pue<strong>de</strong> <strong>la</strong> prueba <strong>de</strong>s<strong>en</strong>mascarar tal correspon<strong>de</strong>ncia apar<strong>en</strong>te y<br />

afirmar, fr<strong>en</strong>te al cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to <strong>forma</strong>l, <strong>la</strong> realidad sobre <strong>el</strong> cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to<br />

(falta <strong>de</strong> cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to).<br />

La función <strong>de</strong> certeza radicada <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>forma</strong> opera con diversa fuerza<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> or<strong>de</strong>nami<strong>en</strong>to secu<strong>la</strong>r y <strong>en</strong> <strong>el</strong> canónico. En g<strong>en</strong>eral, <strong>en</strong> los<br />

or<strong>de</strong>nami<strong>en</strong>tos secu<strong>la</strong>res se <strong>de</strong>scarta <strong>de</strong> antemano <strong>la</strong> posibilidad <strong>de</strong><br />

una prueba contraria al principio <strong>de</strong> certeza, <strong>de</strong> modo que <strong>la</strong> <strong>forma</strong><br />

27. En rigor. sólo pue<strong>de</strong> <strong>de</strong>cirse que <strong>la</strong> certeza acerca <strong>de</strong> <strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to<br />

-ligada con fuerza <strong>de</strong> presunción iuris tantum a <strong>la</strong> <strong>forma</strong>- pier<strong>de</strong> su<br />

vigor ante <strong>la</strong> mayor certeza <strong>de</strong> <strong>la</strong> prueba. La realidad <strong>de</strong>l cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to permanece<br />

siempre oculta a <strong>la</strong> investigación judicial. El juicio es. por <strong>el</strong>lo. siempre susceptible<br />

<strong>de</strong> progreso. Su valor resi<strong>de</strong> <strong>en</strong> su int<strong>en</strong>cional ori<strong>en</strong>tación a <strong>la</strong> verdad. Hay <strong>en</strong><br />

este punto una difer<strong>en</strong>cia notable <strong>en</strong>tre <strong>la</strong> jurisdición estatal y <strong>la</strong> eclesiástica. En<br />

aquél<strong>la</strong> hay un mom<strong>en</strong>to <strong>en</strong> que se coarta <strong>el</strong> progreso <strong>de</strong>l conocimi<strong>en</strong>to jurisdicional.<br />

y por <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> «cosa juzgada» se hace firme <strong>la</strong> s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia. En <strong>la</strong> jurisdición<br />

eclesiástica. por <strong>el</strong> contrario. <strong>la</strong>s causas sobre <strong>el</strong> estado <strong>de</strong> <strong>la</strong>s personas nunca<br />

pasan a cosa juzgada (cc. 1903. 1989). ¿Significa esto una <strong>de</strong>rogación <strong>de</strong>l principio <strong>de</strong><br />

certeza? Fe<strong>de</strong>le. al estudiar ese contraste. <strong>en</strong><strong>la</strong>za <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> cosa juzgada al<br />

principio <strong>de</strong> certeza: «Indudablem<strong>en</strong>te <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> cosa juzgada es manifestación<br />

directa <strong>de</strong>l principio <strong>de</strong> certeza <strong>de</strong>l Derecho. El or<strong>de</strong>nami<strong>en</strong>to canónico sacrifica<br />

este principio para satisfacer <strong>la</strong> exig<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> evitar <strong>el</strong> periculum· animae, ya<br />

que <strong>el</strong> fundam<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l principio canónico <strong>de</strong> que <strong>la</strong>s s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> causas <strong>de</strong> statu<br />

personarum no pasan nunca a cosa juzgada (can. 1903. 1989) resi<strong>de</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> ratio peccatí,<br />

<strong>en</strong> p.l periculum anima<strong>el</strong>l. (La certezza <strong>de</strong>l diritto e l'ordinam<strong>en</strong>to <strong>canonico</strong>,<br />

<strong>en</strong> «Archivio di diritto ecclesiasticoll. V. 1943. pág. 374) . A nuestro modo <strong>de</strong> ver. <strong>el</strong><br />

principio <strong>de</strong> certeza no es incompatible con <strong>el</strong> fin <strong>de</strong> <strong>la</strong> salus animarum. El or<strong>de</strong>nami<strong>en</strong>to<br />

canónico no sacrifica <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> certeza a <strong>la</strong>s exig<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> su fin sobr<strong>en</strong>atural<br />

sino que 10 or<strong>de</strong>na <strong>en</strong> función <strong>de</strong> este fin. Así se advierte c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te <strong>en</strong> materia<br />

matrimonial. sólo que <strong>en</strong> <strong>la</strong> regu<strong>la</strong>ción canónica <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> certeza no alcanza <strong>la</strong><br />

importancia que <strong>en</strong> <strong>la</strong> misma materia le atribuy<strong>en</strong> los or<strong>de</strong>nami<strong>en</strong>tos secu<strong>la</strong>res. En<br />

éstos. obe<strong>de</strong>ce a imperativos <strong>de</strong> seguridad y <strong>de</strong> legalidad. aun a costa <strong>de</strong> exig<strong>en</strong>cias <strong>de</strong><br />

libertad. En aquél. <strong>en</strong> cambio. <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> certeza. aunque satisface exig<strong>en</strong>cias <strong>de</strong><br />

seguridad. no se propone <strong>la</strong> seguridad como fin sino como medio <strong>de</strong> actuación jurfdica<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> libertad. En cuanto al fundam<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> exclusión <strong>de</strong> <strong>la</strong> doctrina <strong>de</strong> cosa juzgada<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong>s causas <strong>de</strong> statu personarum, no creemos que radique precisam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> periculum<br />

anima e sino más bi<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> especial afán con que <strong>en</strong> este terr<strong>en</strong>o se busca <strong>la</strong> verdad,<br />

«ley <strong>de</strong> <strong>la</strong> justicia» según <strong>la</strong> <strong>en</strong>señanza tomista (recordada por Pío XII <strong>en</strong> su alocución<br />

<strong>de</strong> 1 <strong>de</strong> octubre <strong>de</strong> 1942 sobre <strong>la</strong> certeza moral -AAS. XXXIV, 1942. págs. 338-<br />

343-), En g<strong>en</strong>eral. sobre <strong>el</strong> alcance <strong>de</strong> <strong>la</strong> certeza <strong>de</strong>l Derecho <strong>en</strong> <strong>el</strong> or<strong>de</strong>nami<strong>en</strong>to<br />

canónico vid. CAPOGRASSI. G.. La certezza <strong>de</strong>l diritto neZZ'ordinam<strong>en</strong>to <strong>canonico</strong>,<br />

«Ephemeri<strong>de</strong>s iuris. canonici», V (1949), pág. 30; Y <strong>la</strong>s consi<strong>de</strong>raciones <strong>de</strong> LoMBAR­<br />

DÍA. P., Sobre <strong>la</strong>s características g<strong>en</strong>erales <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>nami<strong>en</strong>to canónico, «Temis», Revista<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Facultali <strong>de</strong> Derecho <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> Zaragoza, núm. 5, 1959. esp.<br />

pág. 89.<br />

224

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!