12.05.2013 Views

funcion de la forma juridica en el matrimonio canonico

funcion de la forma juridica en el matrimonio canonico

funcion de la forma juridica en el matrimonio canonico

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

nado a dar una notida objetiva <strong>de</strong>l acto realizado para su r<strong>el</strong>evancia<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> or<strong>de</strong>n jurídico.<br />

Esta noción <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tal respon<strong>de</strong> a <strong>la</strong> i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> <strong>forma</strong> jurídica <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido<br />

técnico. En tal s<strong>en</strong>tido <strong>la</strong> <strong>forma</strong> es, ante todo, instrum<strong>en</strong>to receptivo<br />

<strong>de</strong>l cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to -manifestado- <strong>de</strong> <strong>la</strong>s partes. Instrum<strong>en</strong>tos<br />

<strong>forma</strong>les <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido técnico -<strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> recepción <strong>de</strong>l cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to<br />

manifestado- son <strong>la</strong> escritura, pública o privada, <strong>la</strong> pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> ·<br />

testigos o <strong>de</strong> un <strong>funcion</strong>ario oficial <strong>en</strong> <strong>la</strong> c<strong>el</strong>ebración <strong>de</strong>l acto.<br />

Quedan así difer<strong>en</strong>ciadas <strong>la</strong> <strong>forma</strong> <strong>de</strong>l acto y <strong>la</strong> <strong>forma</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>c<strong>la</strong>ración<br />

cons<strong>en</strong>sual, con frecu<strong>en</strong>cia confundidas <strong>en</strong> <strong>el</strong> l<strong>en</strong>guaje <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

doctrina jurídica secu<strong>la</strong>r y canónica 6. La primera es instrum<strong>en</strong>to recepti110<br />

<strong>de</strong>l cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to manifestado; <strong>la</strong> segunda es medio <strong>de</strong> emisión<br />

<strong>de</strong>l cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to 7.<br />

La distinción se aprecia durante <strong>el</strong> proceso <strong>de</strong> génesis <strong>de</strong>l acto<br />

jurídico, con más c<strong>la</strong>ridad cuando <strong>la</strong> <strong>forma</strong> <strong>de</strong> exteriorizar <strong>la</strong> voluntad<br />

es oral o mímica que cuando es escrita.<br />

6. D<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ci<strong>en</strong>cia jurídica secu<strong>la</strong>r, <strong>la</strong> confusión ha arraigado principalm<strong>en</strong>te<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> dogmática <strong>de</strong>l negocio juridico. Se hac<strong>en</strong> otras distinciones. Cfr., por ej.,<br />

PALÁ MEDIANO, F., Ci<strong>en</strong>cia, técnica y práctica <strong>de</strong> <strong>la</strong> función notarial, «Temisll, Revista<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Facultad <strong>de</strong> Derecho <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> Zaragoza, núm. 2, 1957, págs. 39-42.<br />

El autor no distingue <strong>en</strong>tre <strong>forma</strong> <strong>de</strong>l negocio jurídico <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido técnico y <strong>forma</strong><br />

<strong>de</strong> emisión <strong>de</strong>l cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to, sino <strong>en</strong>tre lo que <strong>de</strong>nomina «<strong>forma</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> expresión»<br />

-«manifestaciones exteriores necesarias para <strong>el</strong> conocimi<strong>en</strong>to y cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

una norma <strong>juridica</strong> o <strong>de</strong> un acto jurídico»- y <strong>la</strong> dorma lógica» <strong>de</strong>l p<strong>en</strong>sami<strong>en</strong>to<br />

-«metódica articu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> <strong>la</strong> materia.)-. Tal distinción vi<strong>en</strong>e <strong>en</strong>globada <strong>en</strong> <strong>la</strong> más<br />

amplia <strong>de</strong> cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong>l Derecho (norma o acto juridico), que se <strong>de</strong>sintegra <strong>en</strong> <strong>forma</strong><br />

y materia, y su expresión (<strong>forma</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> expresión>. La <strong>forma</strong> <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido técnico<br />

-que <strong>de</strong>nominamos <strong>forma</strong> «receptiva»- queda fuera <strong>de</strong>l marco <strong>de</strong> esta doble<br />

distmción. La exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> una <strong>forma</strong> <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido técnico -perfecta y acabadasupone<br />

<strong>la</strong> previa e<strong>la</strong>boración <strong>de</strong>l cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> voluntad y su manife,stación.<br />

En <strong>la</strong> doctrina canónica se confun<strong>de</strong> a veces <strong>la</strong> <strong>forma</strong> «expresivall <strong>de</strong>l cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to<br />

y <strong>la</strong> <strong>forma</strong> <strong>de</strong>l acto juridico. Así, por ej., cfr. BENDER, L., Valor actus, ut<br />

aiunt, civilis in casibus qui a c. 1098 reguntur, «Monitor ECclesiasticusll, LXXX (1950),<br />

pág. 113. Al tratar <strong>de</strong> <strong>la</strong> difer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>tre <strong>matrimonio</strong> canónico y <strong>matrimonio</strong> civil, escribe:<br />

«Habetur tantum distinctio quoad 1II0dum seu <strong>forma</strong>m manifestandi cons<strong>en</strong>sum.<br />

Matrimonium canonicum est matrimonium naturale c<strong>el</strong>ebratum in <strong>forma</strong> canonica ... ».<br />

Subrayado nuestro.<br />

7. Un cierto paral<strong>el</strong>ismo con <strong>la</strong> distinción aquí formu<strong>la</strong>da pue<strong>de</strong> advertirse <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> expuesta por GUASP, J., Derecho procesal civil, Madrid 1956, págs. 305-311, a propósito<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>forma</strong> <strong>de</strong> los actos procesales. Para este autor «<strong>la</strong> exig<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>forma</strong> ti<strong>en</strong>e<br />

un distinto campo <strong>de</strong> aplicación, según que se refiera al mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> producción o al<br />

mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> recepción <strong>de</strong> <strong>la</strong> actividad procesal» (pág. 306). En lo que toca a "<strong>la</strong><br />

producción <strong>de</strong> actividad, distingue <strong>en</strong>tre <strong>de</strong>c<strong>la</strong>raciones y manifestaciones <strong>de</strong> voluntad<br />

(págs. 306-308). En lo que toca a <strong>la</strong> recepción <strong>de</strong> <strong>la</strong> actividad, recuerda que «ésta consiste<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> hecho <strong>de</strong> que <strong>la</strong> actividad que se produce llegue a ponerse <strong>en</strong> contacto<br />

con <strong>de</strong>terminadas circunstancias exteriores, pero <strong>en</strong> este grupo hay que distinguir,<br />

según que <strong>la</strong> circunstancia, cuya inmediación se· exige, sea a su vez, un sujeto,<br />

un objeto o una nueva actividadll.Es concretam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> inmediación <strong>de</strong><br />

sujeto (págs. 308-309), don<strong>de</strong> podrá reconocerse una afinidad con <strong>el</strong> concepto <strong>de</strong><br />

<strong>forma</strong> receptiva antes expuesto. Por lo <strong>de</strong>más, no se <strong>de</strong>be olvidar que <strong>la</strong> distinción<br />

<strong>de</strong> GUASP, aparte <strong>de</strong> referirse concretam<strong>en</strong>te a los actos jurídicos procesales,<br />

se <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong> <strong>en</strong> un p<strong>la</strong>no normativo, <strong>en</strong> tanto que <strong>la</strong> distinción aquí esbozada, sugerida<br />

por <strong>la</strong> consi<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>forma</strong> <strong>en</strong> los actos jurídicos negociales, qUeda <strong>de</strong>ntro<br />

<strong>de</strong> una perspectiva dogmática.<br />

216

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!