14.07.2014 Views

Diagnóstico bacteriano de las ITS

Diagnóstico bacteriano de las ITS

Diagnóstico bacteriano de las ITS

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Programa <strong>de</strong> Microbiología, ICBM<br />

Facultad <strong>de</strong> Medicina-Universidad <strong>de</strong> Chile<br />

Diagnóstico<br />

<strong>bacteriano</strong> <strong>de</strong> <strong>las</strong> <strong>ITS</strong><br />

María A. Martínez Tagle MSc, Ph.D


<strong>ITS</strong> bacterianas<br />

Peeling et al. Nature Reviews Microbiology 2006; 4, S7–S19


Síndromes <strong>ITS</strong> con participación n <strong>de</strong> C.<br />

Síndrome<br />

trachomatis y N. gonorrhoeae<br />

Patologías as asociadas<br />

Etiologías<br />

Descarga<br />

uretral<br />

Descarga<br />

vaginal<br />

Dolor<br />

abdominal bajo<br />

Uretritis<br />

Epididimitis<br />

Vulvovaginitis<br />

Vaginosis microbiana<br />

Cervicitis<br />

E.I.P.<br />

Neisseria gonorrhoeae<br />

Chlamydia trachomatis<br />

Mycop<strong>las</strong>ma genitalium<br />

Ureap<strong>las</strong>ma spp.<br />

Candida spp.<br />

Trichomonas vaginalis<br />

Etiología a polimicrobiana<br />

Chlamydia trachomatis<br />

Neisseria gonorrhoeae<br />

Chlamydia trachomatis<br />

Neisseria gonorrhoeae


Chlamydia trachomatis<br />

Bacteria gramnegativa<br />

Intracelular estricta<br />

Polimorfismo Omp1<br />

(20 Serotipos)<br />

Serotipos (20)<br />

- A, B, Ba, C<br />

- D, Da, E, F, G, Ga, , H, I, Ia, , J, Ja, K<br />

- L1, L2a, L2b, L3<br />

Proteína Omp1


Hombres<br />

Mujeres<br />

Adultos<br />

ambos<br />

géneros<br />

Neonatos<br />

Manifestaciones clínicas <strong>de</strong> la<br />

infección n por C. trachomatis<br />

Uretritis<br />

Epididimitis<br />

Cervicitis<br />

Conjuntivitis<br />

Faringitis<br />

Proctitis<br />

Sd. <strong>de</strong> Reiter<br />

Conjuntivitis<br />

Neumonía<br />

Infección n cervical<br />

(70-80% asintomática)<br />

tica)<br />

40% ascen<strong>de</strong>nte<br />

meses<br />

años<br />

Enfermedad inflamatoria<br />

pélvica (E.I.P)<br />

Consecuencias<br />

-Infertilidad<br />

-Embarazos ectópicos<br />

-Algias pelvianas crónicas<br />

Ovalle A, Martínez MA. Infecciones genitales. E. Guzmán (Ed).<br />

Selección <strong>de</strong> temas en Ginecoobstetricia. 2008, p. 875-923.


Rate (per 100,000 population)<br />

600<br />

Men<br />

Women<br />

480<br />

Total<br />

Chlamydia — Rates by Sex:<br />

United States, 1987–2006<br />

Program expansion<br />

527.5*<br />

515.8<br />

↓<br />

360<br />

240<br />

120<br />

CT screening <strong>de</strong>monstration<br />

project (Region X)<br />

183.0*<br />

173.0<br />

↓<br />

0<br />

1987 89 91 93 95 97 99 2001 03 05<br />

Notifiable<br />

All 50 report<br />

Total cases reported in 2006: 1,030,911<br />

1,073,699*<br />

* 2007 data are preliminary (as of February 16, 2008).


Chlamydia — Age- and Sex-specific<br />

Rates: United States, 2006<br />

Men Rate (per 100,000 population) Women<br />

3000 2400 1800 1200 600 0 Age 0 600 1200 1800 2400 3000<br />

11.6 10-14<br />

121.5<br />

545.1 15-19<br />

2862.7<br />

856.9 20-24<br />

2797.0<br />

480.8 25-29<br />

1141.2<br />

222.2 30-34<br />

415.7<br />

120.8 35-39<br />

174.2<br />

65.1 40-44 69.0<br />

27.8 45-54 25.6<br />

9.1 55-64 6.8<br />

2.8 65+ 2.2<br />

173.4 Total<br />

517.0


Número <strong>de</strong> casos notificados por el sistema <strong>de</strong><br />

Vigilancia centinela <strong>de</strong> <strong>las</strong> <strong>ITS</strong> en Chile. Año 2006<br />

Normas <strong>de</strong> Manejo y tratamiento <strong>ITS</strong>, Chile. 2008. Rev Chil Infectol 2009; 26: 174-90


Prevalencia <strong>de</strong> infección n cervical por C.trachomatis<br />

por edad.<br />

RM, Abril <strong>de</strong> 2003-Junio <strong>de</strong> 2005*<br />

Centro<br />

Centro<br />

privado<br />

Hospital<br />

San José<br />

CEMERA<br />

TOTAL<br />

Nºmuestras<br />

analizadas<br />

268<br />

100<br />

35<br />

403<br />

Nº(%)<br />

muestras<br />

positivas<br />

14 (5,2)<br />

2 (2)<br />

3 (8,6)<br />

19 (4,7)<br />

I n fe c c i ó n c e r v i c a l (% )<br />

9<br />

8<br />

7<br />

6<br />

5<br />

4<br />

3<br />

2<br />

1<br />

0<br />

8.3<br />

7.3<br />

4.4<br />

3.5<br />

3.1<br />

2.7<br />

15-20 21-26 27-32 33-38 39-44 >45<br />

*P >0.05<br />

Edad (años)<br />

Rev Med Chile 2008; 136: 1294-300.


Porqué efectuar tamizaje<br />

<strong>de</strong> C. trachomatis<br />

El manejo <strong>de</strong>l Síndrome S<br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>scarga uretral ha sido bien<br />

evaluado (6-19% hombres con infección n uretral por C.<br />

trachomatis son asintomáticos)<br />

ticos) Int J STD &AIDS 2008; 19: 155-8<br />

El manejo <strong>de</strong>l Síndrome S<br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>scarga vaginal tiene<br />

importantes limitaciones<br />

La presencia <strong>de</strong> flujo vaginal es un buen indicador <strong>de</strong><br />

infección n vaginal<br />

La búsqueda b<br />

<strong>de</strong> factores <strong>de</strong> riesgo para infección<br />

cervical por C. trachomatis no tiene buen valor predictivo<br />

La infección n cervical es mayoritariamente asintomática<br />

tica<br />

El Síndrome S<br />

<strong>de</strong> dolor abdominal bajo tiene buen<br />

rendimiento para E.I.P. por N. gonorrhoeae. C. trachomatis<br />

causa E.I.P. subclínica<br />

Clin Microbiol Infect 2009; 15: 4-10


Toma <strong>de</strong> muestras<br />

MMWR 2002/51 (RR15): 1-27.<br />

Tipo <strong>de</strong><br />

infección<br />

Cervical<br />

Muestras clínicas<br />

Hisopado endocervical<br />

Técnica<br />

apropiada<br />

Todo procedimiento<br />

Hisopado vaginal ú orina 1er chorro<br />

TAAN<br />

Uretral<br />

Hisopado endouretral<br />

Todo procedimiento<br />

Orina 1er chorro<br />

TAAN<br />

Faríngea/rectal<br />

Conjuntivitis<br />

Neumonía a neonatal<br />

Abuso sexual<br />

Hisopado faríngeo/rectal<br />

Hisopado conjuntival<br />

Aspirado nasofaríngeo<br />

ngeo<br />

Hisopado vaginal<br />

Cultivo, IFD (Omp1)<br />

Cultivo, IFD (Omp1)<br />

Cultivo (TAAN)


Toma <strong>de</strong> muestras genitales para<br />

diagnóstico <strong>de</strong> C. trachomatis<br />

La toma <strong>de</strong> muestras para <strong>de</strong>tección n <strong>de</strong> Antígenos<br />

y TAAN <strong>de</strong>be respetar <strong>las</strong> recomendaciones <strong>de</strong>l<br />

fabricante<br />

Esto asegura la eficiencia diagnóstica <strong>de</strong>l ensayo<br />

En general se recomienda:<br />

MMWR 2002/51 (RR15): 1-27.


Toma <strong>de</strong> muestra endocervical<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Retirar secreción n cervical<br />

purulenta<br />

Tomar primero muestras<br />

para diagnóstico <strong>de</strong> N.<br />

gonorrhoeae ó PAP<br />

Introducir tórula t<br />

1-21<br />

cm en<br />

canal endocervical, rotar<br />

tórula presionando sobre<br />

pared <strong>de</strong>l canal 10-30<br />

30’’<br />

Depositar la muestra en el<br />

Medio <strong>de</strong> transporte ó aplicar<br />

a frotis IFD<br />

MMWR 2002/51 (RR15): 1-27.


Toma <strong>de</strong> muestra uretral<br />

Al menos 1 hora sin orinar<br />

Insertar tórula t<br />

<strong>de</strong>lgada 2-42<br />

cm en el canal uretral<br />

Rotar suavemente (1 giro)<br />

Dejar 2-32<br />

seg<br />

Retirar y disponer en el<br />

medio <strong>de</strong> transporte ó<br />

efectuar un frotis para IFD<br />

Una vuelta<br />

MMWR 2002/51 (RR15): 1-27.


Toma y transporte <strong>de</strong> muestras para PCR no<br />

comerciales (“in(<br />

in-house”)<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Transporte <strong>de</strong> fluidos en recipientes<br />

con tapa rosca y en la cantidad<br />

indicada por el laboratorio<br />

Ej. 15 – 20 ml <strong>de</strong> orina 1er chorro<br />

Transporte hisopados en el medio <strong>de</strong><br />

transporte proporcionado por el<br />

laboratorio<br />

Existen diferencias en la capacidad<br />

<strong>de</strong> elusión n microbiana <strong>de</strong> <strong>las</strong> tóru<strong>las</strong> t<br />

Algunos materiales <strong>de</strong> tórula t<br />

pue<strong>de</strong>n<br />

ser inhibitorios <strong>de</strong> la PCR (alginato)<br />

Transporte en hielo mientras el<br />

laboratorio no <strong>de</strong>muestre que sea<br />

innecesario<br />

(J Clin Microbiol 2002; 40: 3838-40)<br />

(J Clin Microbiol 2006; 44: 2265-67)<br />

Medio <strong>de</strong> transporte<br />

Fibras cortas <strong>de</strong> nylon con superficie hidrofílica<br />

(flocked)


Efecto <strong>de</strong>l tipo <strong>de</strong> tóru<strong>las</strong> t<br />

en eficiencia<br />

sistemas comerciales <strong>de</strong> amplificación<br />

J Clin Microbiol 2006; 44: 1084-6<br />

Cantidad <strong>de</strong> DNA<br />

blanco obtenido <strong>de</strong>l<br />

sitio <strong>de</strong> infección ó<br />

fluido<br />

KS: kit swab<br />

FS: flocked swab


Medios <strong>de</strong> transporte para PCR no<br />

comerciales<br />

El medio <strong>de</strong> transporte estabiliza y preserva el<br />

ácido nucleico blanco <strong>de</strong> amplificación<br />

2SP (2 sacarosa fosfato; suplementado con suero<br />

bovino y antibióticos)<br />

ticos)<br />

Universalmente empleado para diagnóstico <strong>de</strong><br />

Mycop<strong>las</strong>ma y Chlamydiae<br />

Hanks (suplementado con suero bovino y<br />

antibióticos)<br />

ticos)<br />

Universalmente empleado para diagnóstico viral


Técnica<br />

Cultivo<br />

IFD<br />

EIA<br />

TAAN<br />

Utilidad <strong>de</strong> <strong>las</strong> técnicas t<br />

diagnóstico<br />

Ventajas<br />

Especificidad<br />

- Automatización<br />

- Especificidad<br />

C. trachomatis<br />

-Disponibilidad<br />

-Evalúa a calidad <strong>de</strong> muestras<br />

-Bajo costo<br />

Sensibilidad: > 95%<br />

Especificidad: 99%<br />

Útil en muestras No invasoras<br />

Limitaciones<br />

-Requiere transporte<br />

<strong>de</strong> muestras complejo<br />

-Sensibilidad: 70-75%<br />

75%<br />

Sensibilidad: 70-75 75 %<br />

Sensibilidad: 70-75%<br />

75%<br />

Complejidad<br />

Costo


Requerimientos <strong>de</strong> los procedimientos<br />

<strong>de</strong> amplificación n <strong>de</strong> ácidos nucleicos<br />

Protocolización n estricta <strong>de</strong> los procedimientos<br />

Toma y transporte <strong>de</strong> muestras y su conservación<br />

Procedimientos <strong>de</strong> extracción n <strong>de</strong> los ácidos nucleicos<br />

Protocolos <strong>de</strong> amplificación<br />

Controles <strong>de</strong> calidad<br />

De la PCR: control positivo y negativo<br />

De la calidad <strong>de</strong> la muestra<br />

Controles <strong>de</strong> calidad externos (Centro <strong>de</strong> referencia,<br />

inter-laboratorios)<br />

Vigilancia epi<strong>de</strong>miológica <strong>de</strong> <strong>las</strong> cepas circulantes<br />

(Centro <strong>de</strong> referencia)


Procedimientos <strong>de</strong> extracción n <strong>de</strong> los<br />

ácidos nucleicos<br />

En la actualidad son el factor más m s crítico <strong>de</strong> <strong>las</strong> TAAN<br />

Las TAAN tienen el potencial <strong>de</strong> amplificar 1 copia <strong>de</strong> genoma por<br />

muestra<br />

Si se combinan con métodos m<br />

<strong>de</strong> extracción n a<strong>de</strong>cuados, el resultado<br />

es un procedimiento muy sensible<br />

Características <strong>de</strong>seables métodos m<br />

<strong>de</strong> extracción:<br />

Concentrar DNA blanco<br />

Eliminar sustancias inhibitorias<br />

Apropiados para procesar todo tipo <strong>de</strong> muestras<br />

Simple ó al menos semiautomatizado<br />

Diseñado para prevenir contaminación n cruzada


Procedimientos antiguos <strong>de</strong><br />

extracción n <strong>de</strong> los ácidos nucleicos<br />

Método <strong>de</strong> extracción n con fenol-cloroformo<br />

Procedimiento eficiente<br />

Diseñado para un bajo número n<br />

<strong>de</strong> muestras<br />

Económico<br />

Tóxico-laborioso-residuos residuos fenol inactivan Taq<br />

DNApol<br />

Procedimientos “en crudo” por ebullición n <strong>de</strong><br />

muestras no se emplean con fines <strong>de</strong> diagnóstico


Procedimientos comerciales <strong>de</strong><br />

extracción n <strong>de</strong> los ácidos nucleicos<br />

Emplean reactivos estandarizados <strong>de</strong> calidad y pue<strong>de</strong>n<br />

ser manuales ó automatizados<br />

Métodos manuales se basan en el empleo <strong>de</strong> columnas<br />

con partícu<strong>las</strong> <strong>de</strong> sílice s<br />

que capturan los ácidos nucleicos<br />

y son apropiados para un pequeño o nº n <strong>de</strong> muestras<br />

Métodos automatizados se basan en la adsorción ó<br />

filtración n <strong>de</strong> ácidos nucleicos en micro placas ó en su<br />

captura a partícu<strong>las</strong> metálicas en tubo. Se adaptan a<br />

robot. Permiten trabajar con gran<strong>de</strong>s volúmenes <strong>de</strong><br />

muestras con mínimo m<br />

<strong>de</strong> manipulación.<br />

n.<br />

(J Clin Microbiol 2002; 40: 4211-7)<br />

(J Clin Microbiol 2003; 41: 4440-3)<br />

J Clin Pathol 2001; 54:86-90)


Calidad <strong>de</strong> <strong>las</strong> muestras genitales para la<br />

<strong>de</strong>tección n <strong>de</strong> C. trachomatis por PCR (n=407<br />

muestras)<br />

Muestras con escaso contenido <strong>de</strong> ADN celular<br />

C. trachomatis es intracelular y la presencia <strong>de</strong><br />

célu<strong>las</strong> afecta todos los ensayos diagnósticos<br />

Muestras endocervicales: 6.7%<br />

Muestras uretrales: 18.8%<br />

Muestras con inhibidores: 5.9%<br />

Muestras endocervicales: 0/311 (0%)<br />

Muestras uretrales: 23/96 (24%)<br />

J Clin Microbiol 2000; 38: 2512-5


Confirmación n resultados TAAN<br />

El CDC recomienda confirmar resultados positivos en<br />

poblaciones con VPP


Neisseria gonorrhoeae<br />

Normas <strong>de</strong> Manejo y tratamiento <strong>ITS</strong>, Chile.<br />

2008.<br />

Rev Chil Infectol 2009; 26: 174-90


Manifestaciones clínicas<br />

Neisseria<br />

gonorrhoeae<br />

Hombres<br />

• Uretritis<br />

Mujeres<br />

- Cervicitis<br />

- Infección asintomática<br />

20%<br />

Conj. neonatal<br />

E.I.P.<br />

Adultos<br />

Ambos géneros: conjuntivitis, proctitis, faringitis<br />

Inf. gonocócica diseminada:


Cultivo<br />

N. gonorrhoeae<br />

Técnica <strong>de</strong> referencia<br />

para el diagnóstico<br />

Especificidad<br />

Estandarización<br />

Costo<br />

Permite colectar cepas<br />

para vigilancia<br />

epi<strong>de</strong>miológica<br />

Tipo <strong>de</strong><br />

infección<br />

Uretritis<br />

(gonorrea)<br />

Infección uretral<br />

asintomática<br />

Infección<br />

cervical<br />

Infección rectal<br />

Infección<br />

faríngea<br />

Infección <strong>de</strong><br />

sitios estériles<br />

Conjuntivitis<br />

adultosneonatal<br />

Muestra clínica<br />

Secreción uretral<br />

Hisopado<br />

endouretral<br />

Hisopado<br />

endocervical<br />

Hisopado rectal<br />

Hisopado faríngeo<br />

De acuerdo al tipo<br />

<strong>de</strong> infección<br />

Hisopado<br />

conjuntival


Situaciones y muestras apropiadas para<br />

diagnóstico <strong>de</strong> N. gonorrhoeae mediante<br />

TAAN<br />

•Cuando no se dispone <strong>de</strong> cultivo ó<br />

• El transporte no asegura la eficiencia <strong>de</strong>l cultivo<br />

Sospecha abuso<br />

sexual niñitas<br />

Muestra vaginal<br />

TAAN confirmado<br />

Infección uretral<br />

masculina<br />

Secreción<br />

endouretral ú orina<br />

<strong>de</strong> 1er chorro<br />

Infección<br />

endocervical<br />

Hisopado<br />

endocervical


Toma y transporte <strong>de</strong> muestras<br />

clínicas<br />

Las tóru<strong>las</strong> t<br />

<strong>de</strong> algodón n son<br />

inhibitorias<br />

Los medios <strong>de</strong> transporte con<br />

carbón n activado son superiores,<br />

excepción n AMIES (Copan)<br />

Los medios comerciales garantizan<br />

95% <strong>de</strong> sobrevida <strong>de</strong> N. gonorrhoeae<br />

a <strong>las</strong> 24 h<br />

Control <strong>de</strong> calidad <strong>de</strong> sistemas <strong>de</strong><br />

transporte casero con cepas <strong>de</strong><br />

referencia


Examen Directo (Gram)<br />

• Diagnóstico presuntivo en hombres<br />

S.:90-95%<br />

Esp.:95-100%


Cultivo <strong>de</strong> N. gonorrhoeae<br />

24-48 h<br />

35-36ºC<br />

3-5% CO2<br />

Muestra clínica<br />

Medio selectivo y no selectivo<br />

Diplococos Gram negativos<br />

Agar Thayer-Martin<br />

Colonias características<br />

Oxidasa + Cata<strong>las</strong>a +, superoxol +<br />

Diagnóstico presuntivo


I<strong>de</strong>ntificación Neisseria<br />

gonorrhoeae<br />

Diagnóstico<br />

confirmatorio<br />

• Pruebas <strong>de</strong> utilización <strong>de</strong> azúcares<br />

• Métodos fenotípicos comerciales<br />

• Técnicas inmunológicas<br />

• Técnicas moleculares<br />

Envío <strong>de</strong> cepas al ISP


Comparación n <strong>de</strong> los sistemas <strong>de</strong><br />

i<strong>de</strong>ntificación n <strong>de</strong> N. gonorrhoeae<br />

J Med Microbiol 2005; 54: 827-31


Técnicas <strong>de</strong> amplificación n para<br />

diagnóstico <strong>de</strong> N. gonorrhoeae<br />

Se dispone <strong>de</strong> numerosos procedimientos comerciales-<br />

“in-house”<br />

Sus resultados son consi<strong>de</strong>rados presuntivos (CDC)<br />

Problemas histórico <strong>de</strong> especificidad que no está<br />

actualmente superado<br />

Blancos <strong>de</strong> amplificación n presentes en Neisserias<br />

comensales<br />

Homología a en regiones <strong>de</strong> los genes 16S rRNA y cppB<br />

Causado por el intercambio genético horizontal en el<br />

género<br />

Neisseria<br />

Solo se recomienda TAAN para muestras<br />

endocervicales, endouretrales y orina <strong>de</strong> hombres


P<br />

r<br />

e<br />

Indicaciones<br />

laboratorio<br />

Paciente<br />

Entrega<br />

Informe<br />

P<br />

o<br />

s<br />

t<br />

A<br />

n<br />

a<br />

l<br />

í<br />

t<br />

I<br />

c<br />

o<br />

Toma muestra<br />

Transporte<br />

Conservación<br />

Análisis<br />

Redacción<br />

informe<br />

Interpretación<br />

resultados<br />

A<br />

n<br />

a<br />

l<br />

í<br />

t<br />

I<br />

c<br />

o


Muchas gracias

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!